Giải pháp nâng cao tính thanh khoản tại các ngân hàng thương mại Việt Nam

B GIÁO DCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH






PHAN TH LNGăHNG

GII PHÁP NÂNG CAO TÍNH THANH KHON
TIăCÁCăNGỂNăHẨNGăTHNGăMI VIT NAM


LUNăVNăTHCăSăKINHăT



Thành ph H Chí Minh, tháng 05 nm 2014
B GIÁO DCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH





PHAN TH LNGăHNG

GII PHÁP NÂNG CAO TÍNH THANH KHON
TIăCÁCăNGỂNăHẨNGăTHNGăMI VIT NAM

Chuyên ngành: Ngân hàng
Mã s: 60340201
60.31.12

LUNăVNăTHCăSăKINHăT
NGIăHNG DN KHOA HC: TS. LI TINăDNH

Thành ph H Chí Minh, tháng 05 nm 2014
LIăCAMăOAN
Ni dung và s liu phân tích trong lun vn là kt qu nghiên cu đc lp
ca hc viên và cha đc công b trên bt k công trình khoa hc nào.
TP. H Chí Minh, Ngày 30 tháng 05 nm 2014
Ngi cam đoan

MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC VIT TT
DANH MC BNG BIU
DANH MC BIU , S 
LI M U 1
1. Lý do chn đ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu 2
3. i tng và phm vi nghiên cu 3
4. Phng pháp nghiên cu 3
5. Nhng đóng góp ca đ tài 4
6. Kt cu đ tài 4
CHNGă 1 : TNG QUAN V THANH KHON VÀ RI RO THANH
KHON CAăNGỂNăHẨNGăTHNGăMI 5
1.1ăCăs lý lun v thanh khon và ri ro thanh khon 5
1.1.1 Khái nim 5
1.1.2 Các nguyên nhân dn đn ri ro thanh khon 8
1.2 Cung – cu thanh khon và trng thái thanh khon ca NHTM 9
1.2.1 Cung – cu thanh khon 9
1.2.2 Nguyên tc đánh giá trng thái thanh khon ca NHTM 10

1.2.3 Tm quan trng ca vic đánh giá trng thái thanh khon ca NHTM 12
1.3 Các ch tiêuăđánhăgiáăthanhăkhon 12
1.4 Các ch tiêuăcă bnăđ đánhăgiáăthanhăkhon theo các du hiu t th
trng 14
1.5 Các nhân t nhăhngăđn tính thanh khon ca NHTM 16
1.5.1 Lm phát 16
1.5.2 Lãi sut 16
1.5.3 Chu k kinh doanh 17
1.5.4 Nng lc qun tr 17
1.5.5 Tâm lý khách hàng 18
1.6 Mô hình nghiên cuăđ xut 18
1.6.1 Tng quan v các đ tài nghiên cu trc đây 18
1.6.2 Mô hình nghiên cu ca đ tài 20
KT LUN CHNG 1 21
CHNGă2 : THC TRNG THANH KHON CA CÁC NGÂN HÀNG
THNGăMI VIT NAM 22
2.1 Tiêu chí la chn các NHTM Vit Nam 22
2.2 Thc trng v tình hình thanh khon ca các nhóm NHTM Vit Nam
thông qua các ch tiêuăđánhăgiá 23
2.2.1 Tình hình thanh khon ca các NHTM qua các s liu báo cáo tài chính . 23
2.2.2 Tình hình thanh khon ca các NHTM qua các t s tài chính 31
2.3 ánhăgiáăchungăv tính thanh khon ti các NHTM Vit Nam 38
2.3.1 Nhng kt qu đt đc 38
2.3.2 Nhng hn ch và nguyên nhân 39
KT LUN CHNG 2 41
CHNGă 3 : NGHIÊN CU TÍNH THANH KHON CA CÁC NGÂN
HẨNGăTHNGăMI VIT NAM 42
3.1ăPhngăpháp nghiên cu và quy trình nghiên cu 42
3.1.1 Phng pháp nghiên cu 42
3.1.2 Quy trình nghiên cu 45

3.2ăCăs d liu 46
3.3 Mô hình nghiên cu 46
3.4ăPhngăphápăkimăđnh 48
3.4.1 Phng pháp thng kê mô t 48
3.4.2 Kim đnh h s tin cy Cronbach’s Alpha 48
3.4.3 Phân tích nhân t khám phá EFA 49
3.4.4 Phân tích hi quy 49
3.5 Kt qu nghiên cu tình hình thanh khon ti các NHTM Vit Nam 49
3.5.1 Thng kê v mu kho sát (Phng pháp thng kê mô t) 49
3.5.2 Kim đnh thang đo bng h s tin cy Cronbach’s Alpha 50
3.5.3 Phân tích nhân t khám phá EFA 52
3.5.4 Phân tích tng quan 55
3.5.5 Phân tích hi quy 56
KT LUN CHNG 3 59
CHNGă4 : GII PHÁP NÂNG CAO TÍNH THANH KHON CA CÁC
NGỂNăHẨNGăTHNG MI VIT NAM 60
4.1 Gii pháp nâng cao tính thanh khon ti các NHTM Vit Nam 60
4.1.1 nh hng chung cho các gii pháp đi vi h thng NHTM Vit Nam 60
4.1.2 Gii pháp cho các NHTM Vit Nam 60
4.2 Kin ngh đi viăcácăcăquanăqunălỦăNhƠănc và các doanh nghip 66
4.2.1 i vi các c quan qun lý Nhà nc 66
4.2.2 i vi các doanh nghip 68
KT LUN CHNG 4 70
KT LUN 71
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

DANH MC VIT TT
NHTM
Ngân hàng thng mi
NHNN
Ngân hàng nhà nc
TMCP
Thng mi c phn
CSTT
Chính sách tin t
TCTD
T chc tín dng
VAMC
Công ty qun lý tài sn ca các TCTD
Vit Nam
WB
Ngân hàng th gii
QTRRTK
Qun tr ri ro thanh khon

DANH MC BNG BIU
Bng 3.1 H s tin cy Cronbach’s Alpha ca các thành phn thang đo nhân t
nh hng đn tính thanh khon ca ngân hàng 50
Bng 3.2 Kt qu phân tích EFA ca thang đo các nhân t nh hng đn tính
thanh khon ca ngân hàng 52
Bng 3.3 Phân tích EFA cho thang đo tính thanh khon ca ngân hàng 54
Bng 3.4 Phân tích h s tng quan 55
Bng 3.5 H s xác đnh R2 56
Bng 3.6 Phân tích phng sai ANOVA 57
Bng 3.7 H s ca mô hình hi quy 57

DANH MC BIUă,ăSă
Biu đ 2.1 Tình hình tng tài sn ca các NHTM giai đon 2011-2013 23
Biu đ 2.2 Tng trng vn t có ca các NHTM giai đon 2011-2013 25
Biu đ 2.3 Tình hình tin mt ca các NHTM giai đon 2011-2013 27
Biu đ 2.4 Tình hình tin gi ti các t chc tín dng ca NHTM giai đon
2011-2013 28
Biu đ 2.5 Tình hình huy đng vn ca các NHTM giai đon 2011-2013 29
Biu đ 2.6 Tình hình cho vay ca 15 NHTM giai đon 2011-2013 31
Biu đ 2.7 T l an toàn vn ti thiu CAR ca 15 NHTM Vit Nam 32
Biu đ 2.8 T l vn t có trên ngun vn huy đng ca 15 NHTM Vit Nam 33
Biu đ 2.9 Ch s trng thái tin mt ca 15 NHTM Vit Nam 34
Biu đ 2.10 Ch s nng lc s dng vn sinh li ca 15 NHTM Vit Nam 35
Biu đ 2.11 Ch s d n/tin gi khách hàng ca 15 NHTM Vit Nam 36
Biu đ 2.12 Ch s chng khoán thanh khon ca 15 NHTM Vit Nam 37
Biu đ 2.13 Ch s (Tin mt+ Tin gi ti các TCTD)/ Tin gi khách hàng 38
Biu đ 3.1 i tng kho sát nghiên cu ca đ tài 49
S đ 1.1 ánh giá ri ro thanh khon theo các du hiu th trng 15
S đ 3.1 Quy trình nghiên cu hot đng thanh khon ca NHTM 45


1

LIăMăU
1.ăLỦădoăchnăđătƠi
Tính đn tháng 12/2012, ti Vit Nam có 6 NHTM nhà nc, 38 ngân hàng
TMCP, 40 chi nhánh ngân hàng nc ngoài, 5 ngân hàng liên doanh, 5 ngân hàng
100% vn nc ngoài, 17 công ty tài chính, 13 công ty cho thuê tài chính, 926 t
chc tín dng nhân dân và 53 vn phòng đi din ca các ngân hàng nc ngoài ti
Vit Nam. H thng NHTM nói chung và h thng NHTM đang hot đng ti Vit
Nam nói riêng có vai trò vô cùng quan trng trong vic đy lùi và kim ch lm
phát, tng bc duy trì n đnh giá tr đng tin và t giá, góp phn ci thin kinh t
v mô, môi trng đu t và sn xut kinh doanh. ng thi đóng góp tích cc cho
vic duy trì tng trng kinh t vi nhp đ cao trong nhiu nm liên tc. Hot đng
ca các NHTM  Vit Nam mc dù đã và đang m rng danh mc sn phm dch
v. Tuy nhiên t trng ngun thu t hot đng cho vay vn chim t l cao trong
tng ngun thu ca ngân hàng (chim t 65-70%). Ri ro t hot đng cho vay rt
ln, có nh hng trc tip đn kt qu, hiu qu kinh doanh ca ngân hàng. 
gim thiu ri ro trong hot đng cho vay ngân hàng cn phi tìm hiu rõ v t
cách, nng lc pháp lý khách hàng, tình hình tài chính khách hàng ngay t giai đon
thm đnh khách hàng vay vn.
Nm 2011, lm phát ca Vit Nam vt mc 18%, cao th hai th gii. Mc
lm phát cao đã làm lu m các tín hiu trong tng lai ca nn kinh t, cng nh
khin nhiu doanh nghip phi t b ý đnh m rng sn xut.
Trc các din bin ca nn kinh t v mô, NHNN đã buc phi sit cht
ngun tin thông qua công c lãi sut; trong khi đó các ngân hàng ln tng lãi sut
cho vay trên th trng liên ngân hàng và ngân hàng nh thì b ép buc phi bc
vào cuc đua lãi sut đ bù đp các thiu ht thanh khon. NHNN đã cnh báo,
kim tra và x lý mt vài trng hp, song thc t, vn có nhiu cách đ các ngân
hàng nh lách lut. Tình hình khó khn tm thi v thanh khon ca mt s ngân
hàng TMCP đã đc NHNN ghi nhn ngay t tháng 10/2011 và đây đc cho là
nguyên nhân chính gây bin đng trên th trng liên ngân hàng vào thi đim đó.
Vic mt cân đi v k hn gia huy đng vn ngn hn và cho vay trung, dài hn,

do huy đng vn t các t chc, dân c gim và huy đng vn trên th trng liên

2
ngân hàng cha đ bù đp là các lý do khin s các ngân hàng nói trên gp khó
khn v thanh khon, dù rng là tm thi. NHNN đã phi thc hin các bin pháp
h tr thông qua tái cp vn và nghip v th trng m.
Cho đn thi đim cui nm 2011, trong h thng ngân hàng đã tn ti hai
trng thái:
(1) Trong lúc mt s ngân hàng ln đ điu kin tham gia th trng m có tín
hiu d tha thanh khon.
(2) Có không ít các ngân hàng nh đang ri vào giai đon rt khó khn trong
thanh khon tin đng khi mà nhu cu rút tin trong dân tng mnh trong dp Tt…
Bc vào nm 2012 và nm 2013, vn đ thanh khon ca các NHTM  Vit
Nam vn khá trm trng, nhiu ngân hàng đng trc nguy c đ v và vn đ ngân
hàng ln tha thanh khon, ngân hàng nh thiu thanh khon vn din ra.
Nh vy t nm 2011 cho đn nm 2013, vn đ thanh khon ca ngân hàng
cha bao gi đc gii quyt n tha, và luôn tim n các nguy c đ v trong h
thng; các ngân hàng nh thì vn đang tìm mi cách xoay s đ bù đp các thiu ht
thanh khon ca mình; các ngân hàng ln thì vn không dám cho vay hoc phi
nghe ngóng din bin th trng và ch đo ca NHNN. Thc trng đó đòi hi
NHNN, ngành ngân hàng và các nhà nghiên cu v ngân hàng tài chính phi xem
xét k lng v mt lý lun và thc tin nhm tìm ra các gii pháp gii quyt cn
bn vn đ thanh khon ca ngân hàng. Cùng chung quan đim đó, tác gi đã tin
hành la chn đ tài “Gii pháp nâng cao tính thanh khon ti các Ngân hàng
Thng mi Vit Nam ” làm lun vn nghiên cu.
2.ăMcătiêuănghiênăcu
Tác gi thc hin đ tài này vi ba mc tiêu c bn nh sau:
(1) Xem xét vn đ lý lun thanh khon và ri ro thanh khon ca ngân hàng
trong bi cnh khng hong kinh t
(2) Xem xét thc trng vn đ thanh khon ca các NHTM Vit Nam trong

giai đon hin nay
(3) Nghiên cu s tác đng ca các nhân t nh hng đn tính thanh khon
ca ngân hàng

3
3.ăiătngăvƠăphmăviănghiênăcu
- i tng nghiên cu: 15 NHTM Vit Nam có chi nhánh hoc phòng giao
dch ti TP. HCM vi mt s tiêu chí c th đc trình bày  Chng 2, danh sách
c th các ngân hàng  Ph lc 5.
- Vn đ tp trung nghiên cu: din bin thanh khon, ch tiêu đánh giá kh
nng thanh khon trong s liên h so sánh, các nhân t nh hng đn tính thanh
khon.
- Giai đon nghiên cu : t nm 2011 đn 2013
4.ăPhngăphápănghiênăcu:
Phng pháp nghiên cu gm c nghiên cu đnh tính và đnh lng.
*ăNghiênăcuăđnhătính:
Da trên s liu t các báo cáo tài chính, báo cáo thng niên trên các trang
web đáng tin cy ca S giao dch Chng khoán, NHNN, Chính ph… đ đánh giá
tình hình thanh khon ca các NHTM Vit Nam trong giai đon 2011-2013, đng
thi so sánh đánh giá gia các ngân hàng đ có cái nhìn chung v h thng NHTM
Vit Nam trong giai đon nghiên cu.
*ăNghiênăcuăđnhălng:
- Xây dng thang đo đ đo lng các bin đc lp là các nhân t nh hng
đn tính thanh khon ca ngân hàng.
- Thit lp bng kho sát các đi tng là cán b, công nhơn viên đang lƠm
vic ti các NHTM Vit Nam.
(Bng câu hi xem Ph lc 1. Danh sách ngân hàng xem Ph lc 5)
- Lp mô hình nghiên cu: Mô hình hi quy đa bi trong đó:
+ Bin ph thuc: Tính thanh khon ca ngân hàng (Y)
+ Bin đc lp:

IF: Chính sách kinh t
LB: Chính sách cho vay và huy đng vn
QT: Nng lc qun tr
TL: Tâm lý khách hàng
CK: Chu k kinh doanh
- Kim đnh h s tin cy Cronbach’s Alpha đ xác đnh đ tin cy ca thang

4
đo t đó loi các bin không phù hp.
- Phân tích nhân t khám phá EFA đ kim đnh mt ln na và rút trích các
bin phù hp tham gia vào mô hình.
- Phân tích hi quy vi các bin đã đc kim đnh và rút trích t các bc
trên; đng thi làm các phân tích tng quan đ dò tìm hin tng đa cng tuyn
gia các bin.
- S dng phn mm SPSS đ thc hin các bc kim đnh và phân tích
trên, t đó ra kt qu và kt lun v mc đ nh hng ca các nhân t đi vi tính
thanh khon ca NHTM Vit Nam.
(Quy trình nghiên cu đc trình bày chi tit  Chng 3)
5.ăNhngăđóngăgópăcaăđătƠi
Vi đ tài “Gii pháp nâng cao tính thanh khon ti các NHTM Vit Nam”
tác gi k vng s mang li các ý ngha nh sau:
- Cng c và h thng li các lý lun v thanh khon và ri ro thanh khon trong
ngân hàng.
- Ch ra đc bn cht vn đ khó khn trong giai đon va qua ca các NHTM
Vit Nam là do nhng nguyên nhân nào.
- H tr các ngân hàng có đc các gii pháp ti u trong vic nâng cao tính thanh
khon; h tr thông tin cho NHNN trong vic tái cu trúc h thng ngân hàng.
- Là tài liu tham kho cho các nhà nghiên cu, các bn đc có quan tâm đn lnh
vc ngân hàng tài chính.
6.ăKtăcuăcaăđătƠi

Ngoài phn m đu và kt lun, lun vn đc chia thành 4 chng chính sau:
Chng 1: Tng quan v thanh khon và ri ro thanh khon ca NHTM
Chng 2: Thc trng thanh khon ca các NHTM Vit Nam
Chng 3: Nghiên cu tính thanh khon ca NHTM Vit Nam
Chng 4: Gii pháp nâng cao tính thanh khon ca các NHTM Vit Nam




5
CHNGă 1:ă TNG QUAN V THANH KHON VÀ RI RO THANH
KHON CA NGÂN HẨNGăTHNGăMI
1.1.ăCăs lý lun v thanh khon và ri ro thanh khon:
1.1.1ăKháiănim
1.1.1.1 Khái nim v thanh khon:
Theo Duttweiler
1
: “Thanh khon đi din cho kh nng thc hin tt c các
ngha v thanh toán khi đn hn đn mc ti đa bng đn v tin t quy đnh. Do
thc hin bng tin mt, thanh khon ch liên quan đn các dòng lu chuyn tin t.
Vic không th thc hin ngha v thanh toán s dn đn tình trng thiu thanh
khon.”
Ngoài ra ta có mt s đnh ngha c th hn v thanh khon
2
:
Thanh khon ngn hn: là kh nng ngân hàng có th thc hin ngha v thanh
toán vào thi đim và ngay khi chúng phát sinh (thanh khon theo tình hung c
th). ây là điu kin th phát mnh m liên quan đn kh nng sinh lãi (quan
đim c đin liên quan đn tính thanh khon).
Thanh khon dài hn: là kh nng vay đ vn dài hn vi lãi sut hp lý nhm

h tr cho vic tng tài sn (thanh khon theo cu trúc). iu này hin rt đc
các ngân hàng chú trng.
Kh nng thng mi: là kh nng trao đi thng trc ca các sn phm trên
th trng vn mà không phi gim giá quá mc. ây là trng tâm ca các giám
sát viên và nghiên cu hc thut trong thp niên 90.
Thanh khon th trng: là kh nng ca th trng to c s cho hot đng
vay mn ti các th trng vn và tin t. iu này tp trung vào các mi nguy
gây ra bi nhng s kin đc bit.
Nh vy ta có th hiu thanh khon không phi là mt s tin nào đó. Thay
vào đó, nó th hin phm vi kh nng thc hin các ngha v thanh toán ca mt
ngân hàng. Trái ngc vi nó là “thiu kh nng thanh khon”, ngha là: ngân hàng


1
Rodolf Duttweiler, 2009.
2
Rodolf Duttweiler, 2009.


6
thiu kh nng thc hin các ngha v thanh toán. Theo ngha này, thanh khon đi
din cho yu t đnh tính v sc mnh tài chính ca mt ngân hàng (Duttweiler,
2008, trang 30)
3
.
Khi nào ngun vn hay tài sn ca ngân hàng đc xp vào loi có tính thanh
khon cao?
Mt ngun vn đc gi là có tính thanh khon cao khi ngân hàng có th tip
cn ngun vn đó vi chi phí huy đng thp và thi gian huy đng nhanh.
Mt tài sn đc gi là có tính thanh khon cao khi ngân hàng có th tip cn

tài sn đó vi chi phí chuyn hóa thành tin thp và kh nng chuyn hóa ra tin
nhanh.
Vy thanh khon có ý ngha nh th nào đi vi ngân hàng?
Thanh khon có ý ngha đc bit quan trng đi vi ngân hàng vì: Th nht,
cn phi có thanh khon đ đáp ng nhu cu vay mi mà không cn phi thu hi
nhng khon cho vay đang trong hn hoc thanh lý các khon đu t có k hn. Th
hai, cn có thanh khon đ đáp ng tt c nhng bin đng hng ngày hoc theo
mùa v v nhu cu rút tin mt cách kp thi và có trt t. Do ngân hàng thng
xuyên huy đng tin gi ngn hn (vi lãi sut thp) và cho vay s tin đó vi thi
hn dài (vi lãi sut cao) nên v c bn ngân hàng luôn có nhu cu thanh khon rt
ln. Ngoài ra thanh khon còn nh hng đn lòng tin ca ngi gi tin và ngi
cho vay. Thanh khon kém là nguyên nhân trc tip ca hu ht các trng hp đ
v ngân hàng
4
.
1.1.1.2 Khái nim v ri ro thanh khon
Ri ro thanh khon là mt loi ri ro quan trng đi vi các t chc kinh t nói
chung và càng đc bit quan trng vi các t chc tài chính nói riêng, mà c th là
vi các NHTM. Thc t không ít t chc tài chính có th b phá sn do yu t ri ro
thanh khon ca tài sn không bù đp ni bi kh nng thanh toán.  mc đ nh
hn, ri ro này gây nên khó khn hoc đình tr hot đng kinh doanh ca t chc đó
trong mt thi đim c th.


3
Rodolf Duttweiler, 2009.
4
Công trình d thi Gii thng nghiên cu khoa hc sinh viên “Nhà kinh t tr - nm 2010”, trang 7.

7

Ri ro thanh khon là trng hp không đ kh nng thc hin ngha v thanh
toán vào thi đim khi chúng đn hn thanh toán và theo đó vic không th thc
hin này có th gây ra nhng hu qu không mong mun
5
.
Nói cách khác đây là loi ri ro xut hin trong trng hp ngân hàng b thiu
ht thanh khon, ngha là thiu kh nng chi tr, không chuyn đi kp các loi tài
sn ra tin hoc không có kh nng vay mn đ đáp ng yêu cu ca các hp đng
thanh toán.
Phân loi ri ro thanh khon:
Phân loi theo cu trúc: ri ro thanh khon gm 4 nhóm:
+ Ri ro thanh khon rút tin trc hn: nhng khon tin gi có th  t b rút
trc hn.
+ Ri ro thanh khon có k hn: khách hàng trì hoãn tr n cho các khon vay.
+ Ri ro thanh khon tài tr: nu mt tài sn không đc tài tr hp lý thì sau này
vic tài tr có th phi đc thc hin trong nhng điu kin bt li, ngha là vi giá
chênh lch cao hn, thm chí qu tin có th b thâm ht.
+ Ri ro thanh khon th trng: các điu kin bt li ca th trng có th làm
gim kh nng chuyn các tài sn kh nhng thành tin mt hoc đ tài tr khi cn
thit.
Phân loi theo ngun gc: ri ro thanh khon gm 3 nhóm:
+ Ri ro thanh khon đn t bên tài sn n: phát sinh khi ngi gi tin rút tin
trc hn hoc đn hn mà ngân hàng li không có sn ngun vn đ thanh toán.
Vi mt lng tin gi ln và đt ngt buc ngân hàng phi đi vay b sung trên th
trng tin t vi lãi sut cao, hoc huy đng vn vi chi phí cao, hoc bán bt tài
sn vi giá thp hn giá th trng đ chuyn hóa thành vn kh dng đáp ng nhu
cu chi tr.
+ Ri ro thanh khon đn t bên tài sn có: ch yu phát sinh liên quan đn vic
thc hin các cam kt tín dng, cho vay. i vi nhng cam kt tín dng cho phép
ngi vay vn rút tin bt c lúc nào trong thi hn theo tha thun trong hp đng

tín dng thì ngân hàng phi đm bo đ tin ngay lp tc đ đáp ng nhu cu ca


5
Rodolf Duttweiler, 2009.

8
khách hàng ngay khi có yêu cu, nu không ngân hàng s đi mt vi nguy c mt
uy tín, thm chí tình hung xu hn là nguy c mt kh nng thanh toán. Lúc này,
ngân hàng cng phi huy đng ngun vn khác vi chi phí cao hoc bán bt tài sn
vi giá thp tng t nh ri ro r bên tài sn n.
+ Ri ro thanh khon đn t hot đng ngoi bng: phát sinh khi các ngha v
thanh toán bt thng – các hot đng ngoi bng – xy ra, nh: cam kt bo lãnh,
ngha v thanh toán các hp đng k hn, hp đng hoán đi hay hp đng quyn
chn. Khi các cam kt, hp đng đó đn hn, ngân hàng có th phi đi mt vi ri
ro thanh khon nu không chun b ngun thanh khon kp thi, không có nhng tài
sn d dàng chuyn thành tin hoc nhng công c có th giao dch trên th trng
tin t.
1.1.2ăCácănguyênănhơnădnăđnăriăroăthanhăkhon:
Nhng nghiên cu gn đây đã cho thy rng hin tng thiu ht thanh khon
thng là mt trong nhng du hiu đu tiên cho thy ngân hàng đang  trong tình
trng khó khn tài chính nghiêm trng. Hu qu tip theo có th là ngân hàng mt
dn các khon tin gi c vì áp lc rút tin ngày càng gia tng, không th thu hút
thêm các khon tin gi mi vì thái đ dè dt ca công chúng đi vi ngân hàng,
mt s ngân hàng thì  trong tình th cho vay h tr mt cách min cng vì phi
huy đng vn vi lãi sut cao hn lãi sut cho vay, càng làm suy gim hn na li
nhun ca ngân hàng.
Vy thì do đâu mà ngân hàng li ri vào tình trng này? Qua nghiên cu và thc t
có th đúc kt li rng vic ngân hàng phi đi mt vi ri ro thanh khon là do các
nguyên nhân chính nh sau:

Th nht, do s mt cân xng gia dòng tin thu v và dòng tin chi ra: ngân
hàng vay mn quá nhiu các khon tin gi ngn hn t các cá nhân và đnh ch
tài chính khác, sau đó chuyn hóa chúng thành nhng tài sn đu t dài hn. Do đó
đã xy ra tình trng mt cân xng gia ngày đáo hn ca các khon s dng vn và
ngày đáo hn ca các ngun vn huy đng, mà thng gp nht là dòng tin thu hi
t các tài sn đu t nh hn dòng tin phi chi ra đ chi tr tin gi đn hn.
Th hai, nguyên nhân t s thay đi lãi sut: do tin gi ngân hàng rt nhy
cm vi s thay đi ca lãi sut đu t. Khi lãi sut đu t tng, mt s ngi rút

9
vn ca h ra khi ngân hàng đ đu t vào ni có t sut sinh li cao hn, còn các
khách hàng vay tin s tích cc tip cn các khon tín dng vì có lãi sut thp hn.
Nh vy s thay đi lãi sut nh hng đn c khách hàng gi tin và vay tin, k
đó c hai tác đng đn trng thái thanh khon ca ngân hàng (gii thích v trng thái
thanh khon s đc trình bày  phn sau). Hn na, nhng xu hng v s thay
đi lãi sut còn nh hng đn giá tr th trng ca các tài sn mà ngân hàng có th
đem bán đ tng thêm ngun cung cp thanh khon và trc tip nh hng đn chi
phí vay mn trên th trng tin t.
Th ba, nguyên nhân ch quan t vic qun tr thanh khon ca ngân hàng:
do ngân hàng có chin lc qun tr thanh khon không phù hp và kém hiu qu:
các chng khoán ngân hàng đang s hu có tính thanh khon thp, d tr ca ngân
hàng không đ cho nhu cu chi tr; hoc nhà qun tr đánh giá không đúng v kh
nng và nhu cu thanh khon ca ngân hàng…
1.2. Cung – cuăthanhăkhonăvƠătrngătháiăthanhăkhonăcaăNHTM:
1.2.1 Cung – cuăthanhăkhon:
1.2.1.1 Cung thanh khon
Cung thanh khon (kh nng thanh khon) là các khon vn làm tng kh nng
chi tr ca ngân hàng, là ngun cung cp thanh khon cho ngân hàng, bao gm:
- Các khon tin gi s nhn đc (S
1

): đây là ngun cung thanh khon quan
trng nht ca ngân hàng đ đáp ng nhu cu thanh khon thng xuyên do đc
đim thng gp  ngân hàng là dùng vn ngn hn đ tài tr cho các tài sn có
dài hn.
- Doanh thu t vic cung cp các dch v (S
2
): ngoài thu nhp t dch v tín
dng, ngân hàng còn thc hin các dch v khác nh bo lãnh, thanh toán, t
vn…
- Các khon tín dng s thu v (S
3
): đây là ngun cung quan trng th hai ca
ngân hàng vì hot đng tín dng là hot đng ch yu, đem li ngun thu ln
cho ngân hàng, nhng cng tim n ri ro cao, nh hng đn kh nng thanh
toán cui cùng ca ngân hàng.
- Bán các tài sn đang kinh doanh và s dng (S
4
)

10
- Vay mn t th trng tin t (S
5
): din ra gia các ngân hàng thng mi
hoc gia ngân hàng thng mi vi NHNN đ tng ngun cung vn thanh
khon cho ngân hàng, bao gm các khon vay mi, gia hn, tun hoàn n vay…
1.2.1.2 Cu thanh khon
Cu thanh khon (nhu cu thanh khon) là nhu cu vn cho các mc đích hot
đng ca ngân hàng, các khon làm gim qu ca ngân hàng. Thông thng trong
lnh vc kinh doanh ca ngân hàng, nhng hot đng sau đây to ra cu v thanh
khon:

- Khách hàng rút các khon tin gi (D
1
): đây là nhu cu thanh khon có tính
thng xuyên, tc thi, bao gm các loi tin gi không k hn, tin gi thanh
toán, tin gi có k hn có th rút tin trc hn.
-  ngh vay vn ca khách hàng (D
2
): đây là các khon tín dng ngân hàng
cam kt cho khách hàng vay trong tng lai.
- Hoàn tr các khon vay mn phi tin gi (D
3
): là khon tin mà ngân hàng
phi hoàn tr cho các khon đi vay t các t chc kinh t, cá nhân, các t chc
tín dng khác t NHNN.
- Chi phí phát sinh khi kinh doanh các sn phm, dch v (D
4
): bao gm các
khon chi phí liên quan đn hot đng qun lý, tin lng, tin bo him, các
loi thu…
- Thanh toán c tc cho các c đông (D
5
)
1.2.2ăNguyênătcăđánhăgiáătrngătháiăthanhăkhonăcaăNHTM:
Các hot đng ti NHTM (gi tin, cho vay…v…v…) din ra thng xuyên do
đó ngân hàng s luôn gp phi mt trong hai trng hp: có ngun vn nhàn ri cn
tìm ni đu t sinh li, hoc thiu ngun tài tr cho các nhu cu thanh khon phát
sinh, ta gi đó là trng thái thanh khon ca NHTM. Nói rõ hn thì trng thái thanh
khon ca NHTM là đim gp nhau ca cung và cu thanh khon ti mt thi đim
nào đó bt k. T đó ta có nguyên tc đánh giá trng thái thanh khon ca NHTM là
cn c vào đ chênh lch gia tng các khon cung thanh khon và tng các khon

cu thanh khon, còn gi là trng thái thanh khon ròng.

11
Trng thái thanh khon ròng (Net Liquidity Position - NLPt):  bt k thi
đim nào, các ngun cung và cu thanh khon đn cùng nhau và to thành trng thái
thanh khon ròng và đc xác đnh nh sau:
Trng thái
thanh khon ròng
=
 Cung thanh khon
-
 Cu thanh khon
NLPt
=
(S
1
+ S
2
+ S
3
+ S
4
+ S
5
)
-
(D
1
+ D
2

+ D
3
+ D
4
+ D
5
)
 đây xy ra 3 trng hp:
NLPt > 0: ngha là cung thanh khon vt quá cu thanh khon, lúc này ngân
hàng đang  tình trng thngădăthanhăkhon (liquidity surplus). ây là do vic
không khai thác ht tim nng sinh li ca tài sn có, chim gi quá nhiu tài sn có
 dng trc tip hoc gián tip không có kh nng sinh li, hoc có th do ngân
hàng tng vn quá nhanh trong khi cha có phng án s dng vn hiu qu. Lúc
này nhà qun tr ngân hàng phi cân nhc đu t s vn thng d này đ mang li
hiu qu tt cho đn khi chúng đc s dng đ đáp ng nhng nhu cu thanh
khon trong tng lai.
 Thanh khon tha thng đc ngân hàng dùng đ: Mua các chng khoán
d tr th cp đã bán trc đó; Cho vay trên th trng tin t vi thi hn
phù hp vi thi hn nhàn ri ca s thanh khon tha; Gi tin vào các t
chc tín dng…
NLPt < 0: ngha là cu thanh khon ln hn cung thanh khon, lúc này ngân
hàng đang  tình trng thâm ht thanh khon (liquidity deficit), ngha là ngân
hàng đang thiu vn đ hot đng. iu này làm cho ngân hàng mt c hi đu t,
thm chí mt khách hàng vay vn, t đó dn đn mt khách hàng tin gi do lòng
tin đi vi ngân hàng b gim làm gim kh nng huy đng vn ca ngân hàng, lúc
này ngân hàng đang đi mt vi ri ro thanh khon. i mt vi tình trng này, nhà
qun tr ngân hàng phi quyt đnh tìm ngun tài tr cho khon thiu ht này:
Ngun  đâu? Bao gi có? Chi phí là bao nhiêu? sao cho chi phí là thp nht và kp
thi nht.
 Các bin pháp x lý ngân hàng có th áp dng là: S dng d tr bt buc d

ra nu có (do tin gi k này gim so vi k trc); Bán d tr th cp (các
chng khoán ngn hn do Chính ph phát hành); Vay qua đêm, vay chit

12
khu ti NHNN; Huy đng t th trng tin t: phát hành chng ch tin gi
có mnh giá ln đ huy đng vn…
NLPt = 0: khi cung thanh khon bng vi cu thanh khon, ngân hàng đt trng
thái cân bng thanh khon, tuy nhiên đây là trng hp trong thc t khó xy ra.
1.2.3ăTmăquanătrngăcaăvicăđánhăgiáătrngătháiăthanhăkhonăcaăNHTM
Sau khi nghiên cu các trng hp có th xy ra đi vi trng thái thanh khon
ca ngân hàng, ta xem xét tip vic đánh giá trng thái thanh khon ca ngân hàng.
Ti sao ngân hàng phi đánh giá trng thái thanh khon ca mình? iu này có ý
ngha nh th nào đi vi ngân hàng?
ánh giá trng thái thanh khon là công vic quan trng và có ý ngha rt ln
đi vi bt k NHTM nào. Mt thc t thng xuyên xy ra là him khi cung thanh
khon và cu thanh khon li bng nhau ti mt thi đim nào đó; ngha là các ngân
hàng thng xuyên  trong trng thái thng d thanh khon hoc thiu ht thanh
khon. Chính điu này đòi hi các nhà qun tr phi luôn nm bt và đánh giá đc
trng thái thanh khon ca ngân hàng  bt k thi đim nào đ có th nhanh chóng
đa ra nhng quyt đnh đúng đn mang li li nhun tt nht cho ngân hàng t
ngun vn thng d (trong trng hp ngân hàng thng d thanh khon), hoc tìm
đc ngun tài tr kp thi cho nhng khon thanh khon thiu ht vi mc chi phí
hp lý (trong trng hp thiu ht thanh khon). ánh giá tt trng thái thanh
khon cùng vi nhng quyt đnh đúng lúc ca nhà qun tr giúp cho ngân hàng mt
mt tn dng tt ngun vn nhàn ri đ tìm kim li nhun, mt khác giúp ngân
hàng gii quyt tt vn đ thanh khon, làm nâng cao tính thanh khon cng nh uy
tín ca ngân hàng và tránh đc vic ngân hàng ri vào ri ro thanh khon.
1.3. Ch tiêuăđánhăgiáăthanhăkhon
T l kh nngăchiătr:
Cn c Thông t 13/2010/TT-NHNN quy đnh v t l bo đm an toàn ca

TCTD thì :
T l kh nng chi tr
=
Tài sn “Có” có th thanh toán ngay
Tài sn “N” phi thanh toán ngay
Cui mi ngày, T chc tín dng phi xác đnh và có các bin pháp đ đm

13
bo các t l v kh nng chi tr cho ngày hôm sau nh sau:
- T l ti thiu bng 15% gia tng tài sn “Có” thanh toán ngay và tng N
phi tr.
- T l ti thiu bng 1 gia tng tài sn “Có” đn hn thanh toán trong 7 ngày
tip theo k t ngày hôm sau và tng tài sn “ N” đn hn thanh toán trong 7 ngày
tip theo k t ngày hôm sau đi vi đng Vit Nam, đng Euro, đng Bng Anh và
đng đô la M (bao gm đng đô la M và các ngoi t khác còn li đc quy đi
sang đô la M theo t giá liên ngân hàng cui mi ngày).
T l vn t có trên ngun vnăhuyăđng H1:
H1
=
Vn t có
Ngun vn huy đng
Ch s H1 phn ánh tính thanh khon ca ngân hàng thông qua t l gia
mc vn t có và ngun vn huy đng. Ch s này cao tc là kh nng thanh khon
ca ngân hàng tt.
T l vn t có trên tng tài sn có H2:
H2
=
Vn t có
Tng tài sn có
Ch s này dùng đ đánh giá mc đ ri ro ca tng tài sn Có. Ch s này

càng cao tc là kh nng thanh khon ca ngân hàng càng tt.
Ch s trng thái tin mt H3:
H3
=
Tin mt + Tin gi ti các TCTD khác
Tng tài sn có
Ch s này càng cao tc là ngân hàng có kh nng tt hn trong vic gii
quyt nhu cu tin mt tc thi. Do đó, kh nng thanh khon ca ngân hàng càng
tt.
Ch s nngălc s dng vn sinh li H4:
H4
=
D n tín dng
Tng tài sn có
Ch s này càng ln thì kh nng thanh khon ca ngân hàng càng thp vì tín

14
dng đc xem là tài sn Có sinh li có tính thanh khon thp nht
Ch s Dăn/ tin gi khách hàng H5:
H5
=
D n
Tin gi khách hàng
Ch s này đánh giá mc đ ngân hàng s dng tin gi khách hàng đu t vào
hot đng tín dng. Vì vy, ch s này càng cao th hin kh nng thanh khon ca
ngân hàng càng thp.
Ch s chng khoán thanh khon H6:
H6
=
Chng khoán kinh doanh + Chng khoán sn sàng đ bán

Tng tài sn có
Ch s này nhm so sánh nhng chng khoán d tiêu th mà ngân hàng nm gi
so vi tng tài sn ca ngân hàng. Ch s này càng cao thì kh nng thanh khon
ca ngân hàng càng tt.
Ch s (Tin mt+Tin gi ti các TCTD)/ Tin gi khách hàng
H7:
H7
=
Tin mt + Tin gi ti các TCTD
Tin gi khách hàng
Ch s H7 phn ánh t l tin mt và tin gi ti các TCTD khác ca ngân hàng
so vi tin gi ca khách hàng. Do vy, ch s này cao tc là kh nng thanh khon
ca ngân hàng tt.
1.4. Các ch tiêuă că bnă đ đánhă giáă thanhă khon theo các du hiu t th
trng:
Theo Peter Rose, tác gi cun Commercial Banking Management, trong
nhng nm gn đây, mt s phng pháp đo lng ri ro thanh khon đã đc phát
trin bao gm: Phng pháp tip cn ngun và s dng thanh khon; phng pháp
cung cu thanh khon; phng pháp ch s thanh khon và mt s phng pháp
khác. iu kin tiên quyt đ qun tr thanh khon là phi nhn dng đc ri ro.
Nhn dng ri ro là quá trình xác đnh liên tc và có h thng các hot đng kinh
doanh ca ngân hàng, bao gm: Vic theo dõi, xem xét, nghiên cu môi trng hot
đng và toàn b hot đng ca ngân hàng nhm thng kê đc tt c các loi ri ro,

15
k c d báo nhng loi ri ro mi có th xut hin trong tng lai, đ t đó có các
bin pháp kim soát, tài tr cho tng ri ro phù hp. Không mt ngân hàng nào có
th khng đnh mt cách chc chn rng d tr thanh khon ca h là hp lý và đ
đ không b ri vào tình trng RRTK nu cha vt qua nhng th thách ca th
trng. Nhng th thách này đc biu hin qua nhng du hiu nhn dng sau:s

cam kt, uy tín, ri ro v tài sn, ri ro lãi vay, giá tr c phiu và tác s qun lý nhà
nc v t l các khon vay ngân hàng trung ng.
Săđ 1.1:ăánhăgiáări ro thanh khon theo các du hiu th trng

Ngun: Sách “Commercial Banking Management”– Tác gi: Peter Rose
- S tin tng ca dân chúng: Khi ngân hàng có vn đ v thanh khon thì các
khách hàng s dn rút tin gi vì lo ngi ngân hàng không còn kh nng chi tr.
- Tác đng giá c phiu: Giá c phiu trên th trng ca ngân hàng gim tc
là hot đng kinh doanh ca ngân hàng không cao, nhà đu t cho rng ngân hàng
đang phi đi mt vi ri ro thanh khon.
- Ri ro các khon lãi ca chng ch tin gi và các khon n vay khác: Khi
ngân hàng chp nhn huy đng vn và đi vay trên th trng tin t vi mc lãi sut
cao hn mc lãi sut th trng tc là ngân hàng đang phi đi mt vi ri ro thanh
khon.

- Tn tht t vic bán vi vã các tài sn có vi giá thp: đ gii quyt khó
khn v thanh khon, ngân hàng sn sàng chu tn tht ln khi bán tài sn.

Khon vay t ngân
hàng trung ng
Không đáp ng
cam kt tín dng
Tn tht do bán tài
sn
Du hu th
trng
S tin tng
ca dân chúng
Tác đng ca
giá c phiu

Ri ro khon
lãi và khon


16
- Vic đáp ng các cam kt ca ngân hàng đi vi khách hàng vay: Ngân
hàng không đáp ng đc đy đ các cam kt gia ngân hàng và khách hàng vay
vn hay không đúng thi hn gii ngân, nhu cu vay ca khách hàng có h s tín
nhim cao không đc đáp ng. Có th nói ngân hàng đang gp vn đ v thanh
khon.

- Khon vay t ngân hàng trung ng: Khi nhu cu vay vn t ngân hàng
trung ng ca ngân hàng thng xuyên vi s lng ln thì ngân hàng có th đang
phi đi mt vi cuc khng hong thanh khon.
1.5. Các nhân t nhăhngăđn tính thanh khon ca NHTM:
1.5.1 Lm phát:
Lm phát tng cao, NHNN phi thc hin các bin pháp tht cht tin t nh
tng t l d tr bt buc, tng lãi sut, phát hành tín phiu bt buc nhm rút bt
lng tin NHTM có th cho vay trong lu thông. iu đó đã nh hng trc tip
và là mt nhân t làm gim kh nng thanh khon ca h thng NHTM.
Lãi sut th trng tin t, lãi sut huy đng vn tng cao có th kim ch lm
phát, nhng kèm theo đó là chi phí qun lý thanh khon cng tng mnh. Trong
điu kin giá các mt hàng thit yu tng cao, ngi tiêu dùng phi b nhiu tin
hn cho cuc sng, kh nng gi tin tit kim cng hn ch. iu đó nh hng
trc tip đn kh nng thanh khon ca ngân hàng.
Do lm phát nên mt vài lnh vc và th trng trong nn kinh t b st gim. Do
đó, mt s khon d n cho vay ca NHTM đu t vào lnh vc này b nh hng
ln, kh nng tr n ca khách hàng kém, lung tin tr vào NHTM không nh d
kin làm cho thanh khon tr nên yu đi.
1.5.2 Lãi sut:

Lãi sut tác đng đn nhiu mt ca h thng ngân hàng. Vi mc lãi sut
không n đnh s nh hng nhiu đn hot đng kinh doanh ca ngân hàng, phát
sinh các loi ri ro, trong đó có ri ro thanh khon.
Lãi sut huy đng cao s khin cho các ngân hàng nh gp khó khn trong
huy đng vn. Vì vy, đ đm bo ngun cung tin mt, các ngân hàng nh buc
phi đi vay mn trên th trng liên ngân hàng đy lãi sut liên ngân hàng tng cao
hoc đy lãi sut huy đng lên cao làm tng tính bt n ca h thng ngân hàng, nh