Các nhân tố tác động đến rủi ro thanh khoản tại các ngân hàng thương mại việt nam

B GIỄOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.H CHệăMINH




NGUYNăVNăPHNG



CỄCăNHỂNăT TỄCăNG
N RI RO THANH KHON TIăCỄCăNGỂNăHĨNGă
THNGăMI VIT NAM


ChuyênăngƠnh:ăTĨIăCHệNHăậ NGỂNăHĨNG
Mƣăs: 60340201


LUNăVNăTHCăSăKINHăT


NGIăHNG DN KHOA HC
TS. LI TINăDNH




TP.H CHệăMINHăậ NMă2015

LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan lun vn này hoàn toàn do tôi thc hin. Các đon trích
dn và s liu s dng trong lun vn đu đc dn ngun và có đ chính xác cao
nht trong phm vi hiu bit ca tôi. Nu có điu gì sai, tôi xin hoàn chu trách
nhim.

Ngi vit cam đoan



NGUYNăVNăPHNG

MC LC

TRANG PH BÌA
LIăCAMăOAN
MC LC
DANH MCăCỄCăT VIT TT
DANH MCăCỄCăBNG BIU
DANH MCăHÌNHăV, BIUă

M U 1
1. LỦ do chn đ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu 2
3. i tng nghiên cu 2
4. Phm vi nghiên cu 2
5. Phng pháp nghiên cu 2
6. ụ ngha thc tin ca đ tài 3
7. Kt cu ca lun vn 3
CHNGă 1. TNGă QUANă CỄCă NHỂNă T TỄCă NG N RI RO
THANH KHON CAăNHTMăVĨăMỌăHÌNHăNGHIểNăCU 4
1.1 LỦ thuyt v thanh khon và ri ro thanh khon 4
1.1.1 Thanh khon và ri ro thanh khon trong hot đng ngân hàng 4
1.1.2 Ngun gc ri ro thanh khon 5
1.1.3 Phng pháp đo lng ri ro thanh khon 7
1.1.3.1 Phng pháp da vào khe h thanh khon 7
1.1.3.2 Phng pháp da vào ch s thanh khon 8
1.2 Nhân t tác đng đn ri ro thanh khon 9
1.2.1 Nhân t tác đng đn ri ro thanh khon – Nghiên cu lỦ thuyt 9
1.2.1.1 Nhân t bên trong ngân hàng 9
1.2.1.2 Nhân t bên ngoài ngân hàng 11

1.2.2 Nhân t tác đng đn ri ro thanh khon – Nghiên cu thc nghim 12


1.3 Thit k mô hình nghiên cu 15
1.3.1 Mô t bin và gi thuyt nghiên cu 15
1.3.1.1 Bin ph thuc 16
1.3.1.2 Bin đc lp 17
1.3.2 Thu thp và phân tích d liu 20
1.3.2.1 Thu thp d liu 20
1.3.2.2 Phân tích d liu 20
1.3.3 Mô hình hi qui 21
KT LUNăCHNGă1 22
CHNGă 2.
THC TRNG THANH KHON VĨă CỄCă NHỂNă T TỄCă
NGăN RI RO THANH KHON TIăCỄCăNHTM 23
2.1 Tng quan ngành Ngân hàng Vit Nam 23
2.2 Thc trng các nhân t tác đng đn ri ro thanh khon ca NHTM Vit
Nam 26
2.2.1 Tng trng tài sn 26
2.2.2 Tng trng vn 28
2.2.3 Tng trng tín dng và huy đng 30
2.2.4 Hot đng liên ngân hàng 31
2.3 Thc trng thanh khon ca h thng NHTM Vit Nam 33
2.3.1 T l an toàn vn 34
2.3.2 T l cp tín dng so vi ngun vn huy đng (LDR) 36
2.3.3 T l ngun vn ngn hn cho vay trung dài hn (SLR) 37
2.3.4 Cht lng tài sn 38
2.4 Phân tích kt qu nghiên cu nhân t tác đng đn ri ro thanh khon 39
2.4.1 Kt qu thng kê mô t 39
2.4.2 Kt qu phân tích hi qui 41

2.4.3 Kim đnh vic la chn gia mô hình FEM và REM 44
2.4.4 Kim đnh gi thit mô hình 44
2.4.5 Tho lun kt qu phân tích mô hình hi qui 45


KT LUNăCHNGă2 48
CHNGă3.
GIIăPHỄPăHN CH RI RO THANH KHON H THNG
NGỂNăHĨNGăTHNGăMI VIT NAM 49
3.1 Mc tiêu phát trin h thng NHTM Vit Nam đn 2015 và đnh hng
chin lc đn nm 2020 49
3.1.1 Mc tiêu và đnh hng chung 49
3.1.2 nh hng đm bo thanh khon cho TCTD 50
3.2 Gii pháp hn ch ri ro thanh khon ca h thng NHTM Vit Nam 51
3.2.1 Gii pháp t kt qu phân tích mô hình hi qui 51
3.2.2 Gii pháp h tr 54
3.2.2.1 i vi Ngân hàng Nhà nc 55
3.2.2.2 i vi Ngân hàng thng mi 59
KT LUNăCHNGă3 67
KT LUN 68

TĨIăLIU THAM KHO
PH LC

DANH MCăCỄCăT VIT TT
T vit tt
ụăngha
BCTC
: Báo cáo tài chính
BCTN
: Báo cáo thng niên
BIS
: Ngân hàng thanh toán quc t (Bank for International Settlements)
CSTK
: Chính sách tài khóa
CSTT
: Chính sách tin t
ECB
: Ngân hàng Trung ng Châu Âu (Europe Central Bank)
LDR
: T l cp tín dng so vi ngun vn huy đng
LNH
: Liên ngân hàng
LOLR
: Ngi cho vay cui cùng (Lender of Last Resort)
NHLD
: Ngân hàng liên doanh

NNNNg
: Ngân hàng nc ngoài
NHNN
: Ngân hàng Nhà nc Vit Nam
NHTM
: Ngân hàng thng mi
NHTMCP
: Ngân hàng thng mi c phn
NHTMNN
: Ngân hàng thng mi Nhà nc
NHTW
: Ngân hàng Trung ng
SLR
: T l ngun vn ngn hn cho vay trung và dài hn
TCKT
: T chc kinh t
TCTD
: T chc tín dng
TCTK
: Tng cc Thng kê
UBGSTCQG
: y ban Giám sát tài chính quc gia







DANH MCăNGỂNăHĨNGă(31/12/2013)

STT
KỦăhiu
TênăngơnăhƠng
A
NgơnăhƠngăThngămiăNhƠănc
1
AGRB
Ngân hàng Nông nghip và Phát trin nông thôn
2
BIDV
Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam
3
CTG
Ngân hàng TMCP Công Thng Vit Nam
4
MHB
Ngân hàng TMCP Phát trin Nhà BSCL
5
VCB
Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam
B
NgơnăhƠngăThngămiăcăphn
6
ABB
Ngân hàng TMCP An Bình
7
ACB
Ngân hàng TMCP Á Châu
8

BVB
Ngân hàng TMCP Bo Vit
9
DAB
Ngân hàng TMCP i Á (sáp nhp vào HD Bank 2013)
10
DCB
Ngân hàng TMCP i Dng
11
EAB
Ngân hàng TMCP ông Á
12
EIB
Ngân hàng TMCP Xut nhp khu Vit Nam
13
GPB
Ngân hàng TMCP Du khí Toàn Cu
14
GDB
Ngân hàng TMCP Bn Vit
15
HDB
Ngân hàng TMCP phát trin nhà TP.HCM
16
KLB
Ngân hàng TMCP Kiên Long
18
LVB
Ngân hàng TMCP Bu đin Liên Vit
18

MBB
Ngân hàng TMCP Quân đi
19
MDB
Ngân hàng TMCP Phát trin Mê Kông
20
MSB
Ngân hàng TMCP Hàng Hi Vit Nam
21
NAB
Ngân hàng TMCP Nam Á
22
NASB
Ngân hàng TMCP Bc Á
23
NCB
Ngân hàng TMCP Quc Dân
24
OCB
Ngân hàng TMCP Phng ông
25
PGB
Ngân hàng TMCP Xng du Petrolimex
26
PNB
Ngân hàng TMCP Phng Nam


27
SCB

Ngân hàng TMCP Sài Gòn
28
SEAB
Ngân hàng TMCP ông Nam Á
29
SGB
Ngân Hàng TMCP Sài Gòn Công Thng
30
SHB
Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Ni
31
STB
Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thng Tín
32
VNCB
Ngân hàng TMCP Xây dng
33
TCB
Ngân hàng TMCP K Thng Vit Nam
34
TPB
Ngân hàng TMCP Tiên Phong
35
VAB
Ngân hàng TMCP Vit Á
36
VIB
Ngân hàng TMCP Quc t Vit Nam
37
VPB

Ngân hàng TMCP Vit Nam Thnh vng
38
VTTB
Ngân hàng Vit Nam Thng tín (Vietbank)
39
PVCB
Ngân hàng TMCP i Chúng
C
NgơnăhƠngăliênădoanh
40
IVB
Indovina
41
VID
VID Public
42
Vinasiam
Vinasiam
43
VRB
Viet Nam Rusia Bank
D
NgơnăhƠngă100%ăncăngoƠi
44
ANZ

45
Hong Leong

46

HSBC

47
Shinhan Vina
48
Standard Chartered









DANH MCăCỄCăBNG BIU

Bng 1.1: Bin đc lp và tác đng d kin đn ri ro thanh khon 19
Bng 1.2: S lng ngân hàng đc kho sát 20
Bng 2.1: Hot đng M&A gia các TCTD giai đon c cu li 25
Bng 2.2: Các ngân hàng liên doanh  Vit Nam 26
Bng 2.3: Mc vn pháp đnh cho các TCTD  Vit nam 28
Bng 2.4: Phân nhóm ngân hàng theo Vn điu l 34
Bng 2.5: T l LDR theo nhóm ngân hàng vào 31/12/2013 37
Bng 2.6: C cu tín dng theo k hn 2011-2013 38
Bng 2.7: T l n xu và n quá hn 2011-2013 38
Bng 2.8: C cu n quá hn 2011-2013 38
Bng 2.9: Kt qu thng kê mô t 39
Bng 2.10: Kt qu c lng theo LAR (khi có nhân t bên ngoài) 41
Bng 2.11: Kt qu c lng theo LAR (khi không có nhân t bên ngoài) 42

Bng 2.12: Kt qu c lng theo LDR (khi có nhân t bên ngoài) 43
Bng 2.13: Kt qu c lng theo LDR (khi không có nhân t bên ngoài) 43
Bng 2.14: Kt qu kim đnh Hausman 44
Bng 2.15: Tóm tt kt qu phân tích hi qui 45












DANH MCăHÌNHăV, BIUă

Hình 1.1: Mô hình nghiên cu nhân t tác đng đn ri ro thanh khon 21
Hình 2.1: S phát trin ca h thng ngân hàng Vit Nam 23
Hình 2.2: S hu Nhà nc  các NHTM Nhà nc 24
Hình 2.3: Tài sn ca h thng tài chính 27
Hình 2.4: So sánh c cu tài sn ca mt s quc gia trong khu vc 27
Hình 2.5: Vn điu l ca h thng tài chính 29
Hình 2.6: C cu Tài sn và Ngun vn h thng ngân hàng 29
Hình 2.7: Tng trng huy đng và tín dng 30
Hình 2.8: Huy đng và tín dng 31
Hình 2.9: Doanh s giao dch LNH trc và sau khi có Thông t 21 32
Hình 2.10: Mt bng lãi sut VND 2006-2013 33
Hình 2.11: T l an toàn vn toàn ngành 35

Hình 2.12: C cu tài sn Có theo h s ri ro 36
Hình 2.13: T l LDR ca các NHTM 36
1

M U

1. LỦădoăchnăđ tƠi
Ngân hàng là trung gian tài chính thc hin chc nng dn vn t ni tha
vn đn ni thiu vn. Theo BIS (2008) thanh khon là kh nng ca ngân hàng
trong vic gia tng tài tr cho tài sn và hoàn thành các ngha v thanh toán khi
chúng đn hn mà không chu bt k mt khon l nào không th chp nhn đc.
Vai trò c bn ca ngân hàng trong vic chuyn hóa k hn ca các khon tin gi
ngn hn thành các khon tín dng dài hn khin cho ngân hàng không th tránh
khi ri ro thanh khon, nh hng không ch đn bn thân tng t chc mà còn
nh hng đn toàn th trng.
Mt trong nhng nhim v quan trng mà các nhà qun lí ngân hàng phi
thc hin là đm bo kh nng thanh khon hp lỦ cho ngân hàng. Mt ngân hàng
đc xem là có kh nng thanh khon tt nu nh nó có th có đc nhng khon
vn kh dng vi chi phí thp, đúng ti thi đim ngân hàng có nhu cu. iu này
cho thy rng, ngân hàng có kh nng thanh khon tt khi ngân hàng có trong tay
mt lng vn kh dng vi quy mô hp lỦ hoc ngân hàng có th nhanh chóng
huy đng vn thông qua con đng vay n vi chi phí phù hp hay bán tài sn vi
giá c hp lỦ.
Ri ro thanh khon có tác đng rt ln đn hot đng ca tng ngân hàng và
c toàn h thng. Ngân hàng có vn đ v thanh khon không nhng làm phát sinh
thêm chi phí do phi huy đng vn vi lãi sut cao hn hoc gim thu nhp do phi
bán tài sn vi giá thp đ đáp ng nhu cu thanh khon mà trên ht là nh hng
đn lòng tin ca ngi gi tin và ngi cho vay. Ri ro thanh khon chu tác đng
ca nhiu nhân t, bao gm c nhân t bên trong và nhân t bên ngoài ngân hàng.
Do đó, nghiên cu k s tác đng ca các nhân t s có Ủ ngha rt quan trng đ

hn ch ri ro thanh khon trong hot đng ngân hàng và đó cng là lỦ do tôi chn
đ tài ắCácănhơnăt tácăđngăđn ri ro thanh khon tiăcácăNHTMăVit Nam”
làm đ tài nghiên cu.
2

2. Mcătiêuănghiênăcu
Nghiên cu này đc thc hin nhm mc tiêu nhn din các nhân t, bao
gm các nhân t bên trong và nhân t bên ngoài ngân hàng tác đng đn ri ro
thanh khon cng nh đánh giá, phân tích thc trng thanh khon ca h thng
NHTM Vit Nam trong thi gian qua. T kt qu phân tích thc trng thanh khon
và nhân t tác đng đó, tác gi đ xut mt s gii pháp và kin ngh nhm hn ch
ri ro thanh khon cho ngân hàng, đm bo tính bn vng trong hot đng ca các
ngân hàng.
3. iătng nghiênăcu
i tng nghiên cu ca đ tài là các nhân t tác đng đn ri ro thanh
khon ca các NHTM Vit Nam.
4. Phmăviănghiênăcu
Lun vn này đc thc hin trong phm v h thng 30 NHTM Vit Nam
giai đon t nm 2006 – 2013 (không bao gm NHLD và NHNNg), trong đó bao
gm 03 NHTM nhà nc và 27 NHTM c phn. Ba NHTM nhà nc là CTG,
BIDV và VCB (Agribank và MHB không đc kho sát). Sáu NHTM c phn
không đc phân tích do không th thu thp đc đy đ s liu và có quy mô nh
bao gm: Bc Á, Bo Vit, i Chúng, Du Khí Toàn Cu, Vit Nam Thng Tín
và Xây Dng.
5. Phngăphápănghiênăcu
Lun vn s dng kt hp phng pháp đnh tính và phng pháp đnh
lng. Nghiên cu đnh tính s dng phng pháp thng kê so sánh đ phân tích,
đánh giá thc trng thanh khon ca h thng NHTM Vit Nam. Nghiên cu đnh
lng dùng đ nhn din các nhân t tác đng đn ri ro thanh khon thông qua
vic phân tích mô hình hi qui tuyn tính đi vi d liu bng. Nghiên cu này s

dng ngun s liu thu thp t BCTC đã kim toán, BCTN ca các NHTM, báo cáo
ca NHNN, báo cáo ca UBGSTCQG và mt s báo cáo ngành ngân hàng, báo cáo
tng hp ca các t chc tài chính trong và ngoài nc, thông tin thu thp t các
phng tin thông tin đi chúng nh tp chí, báo đin t…
3

6. ụănghaăthc tin caăđ tƠi
Lun vn này có nhng đóng góp trong vic tng kt các kin thc v thanh
khon, ri ro thanh khon, tng kt các nghiên cu lỦ thuyt và thc nghim v
nhân t tác đng đn ri ro thanh khon trên th gii và ti Vit Nam. Ngoài ra,
nghiên cu này cng giúp đánh giá tình hình thanh khon, nhn din các nhân t tác
đng đn ri ro thanh khon ca các NHTM Vit Nam, t đó h tr ngân hàng
trong vic đa ra các chin lc, chính sách, quy trình và hot đng kim tra giám
sát công tác qun lí thanh khon phù hp.
7. Kt cu ca lunăvn
Ngoài phn m đu và phn kt lun, lun vn bao gm 3 chng nh sau:
Chngă 1: Tng quan các nhân t tác đng đn ri ro thanh khon ca
NHTM và mô hình nghiên cu.
Chngă2: Thc trng thanh khon và các nhân t tác đng đn ri ro thanh
khon các NHTM Vit Nam.
Chngă3: Gii pháp hn ch ri ro thanh khon h thng NHTM Vit Nam
4

CHNGă1
TNGăQUANăCỄCăNHỂNăT TỄCăNG
N RI RO THANH KHON CAăNGỂNăHĨNGăTHNGăMI
VĨăMỌăHÌNHăNGHIểNăCU
1.1 LỦăthuyt v thanh khon vƠ ri ro thanh khon
1.1.1 Thanh khon vƠ ri ro thanh khon trong hotăđngăngơnăhƠng
Thanh khon là kh nng tip cn các khon tài sn hoc ngun vn có th

dùng đ chi tr vi chi phí hp lỦ ngay khi nhu cu vn phát sinh. Nó cng có th
đc xem nh là kh nng ca ngân hàng đ tài tr cho vic gia tng tài sn và hoàn
thành các ngha v thanh toán khi chúng đn hn mà không chu bt k mt khon
l nào không th chp nhn đc (BIS, 2008). Nh vy, tính thanh khon ca ngân
hàng đc to lp bi tính thanh khon ca tài sn và tính thanh khon ca ngun
vn. Mt tài sn đc gi là có tính thanh khon cao khi chi phí chuyn hóa thành
tin thp và có kh nng chuyn hóa ra tin nhanh. Mt ngun vn đc coi là có
tính thanh khon cao khi chi phí huy đng thp và thi gian huy đng nhanh.
Theo lỦ thuyt ca các t chc trung gian tài chính, mt vai trò quan trng
ca ngân hàng trong nn kinh t là cung cp thanh khon bng cách tài tr cho tài
sn dài hn có tính thanh khon thp bng ngun vn ngn hn có tính thanh khon
cao. Vi vai trò là nhà cung cp thanh khon, ngân hàng to ra thanh khon khi nm
gi tài sn thanh khon thp và cung cp tin mt, tin gi không k hn vào nn
kinh t. Diamond và Dybvig (1983) cho rng ngân hàng tn ti là do ngân hàng
đm bo thanh khon tt hn th trng tài chính. Tuy nhiên ngân hàng cng đi
din vi ri ro chuyn đi và ri ro rút tin  t. Nói cách khác, ngân hàng to ra
thanh khon càng cao thì ri ro ngân hàng phi bán tài sn kém thanh khon đ đáp
ng nhu cu thanh khon ca khách hàng càng ln.
Nhìn chung, ri ro thanh khon phát sinh do vai trò c bn ca ngân hàng
trong vic chuyn đi thi gian đáo hn ca các khon tin gi ngn hn thành các
khon tín dng dài hn. Theo y ban Basel (2006), ri ro thanh khon ngân hàng
bao gm hai loi: ri ro thanh khon vn (funding liquidity risk) và ri ro thanh
5

khon th trng (market liquidity risk). Ri ro thanh khon vn là ri ro mà ngân
hàng s không th đáp ng hiu qu dòng tin  hin ti và tng lai và yêu cu
khác mà không nh hng đn hot đng hàng ngày hoc điu kin tài chính ca t
chc. Ri ro thanh khon th trng là ri ro mà ngân hàng không th d dàng bù
đp hoc loi tr mt trng thái ca mt tài sn nào đó  mc giá th trng. Gia
ri ro thanh khon vn và ri ro thanh khon th trng có s tác đng mnh ln

nhau, đc bit trong nhng giai đon khng hong. Drehmann và Nikolaou (2009)
ch ra rng cú sc đi vi thanh khon vn có th dn ti vic bán tháo tài sn, làm
gim giá ca tài sn. Thanh khon th trng thp dn ti biên đ (margin) cao hn,
làm tng ri ro thanh khon vn.
Do đó, mt trong nhng nhim v quan trng ca bt k ngân hàng nào là
phi đm bo kh nng thanh khon đy đ cho ngân hàng. Mt ngân hàng đc
xem là có kh nng thanh khon tt nu nh nó có th có đc nhng khon vn
kh dng vi chi phí thp, đúng ti thi đim ngân hàng có nhu cu. iu này cho
thy rng, ngân hàng có kh nng thanh khon tt khi ngân hàng có trong tay mt
lng vn kh dng vi quy mô hp lỦ hoc ngân hàng có th nhanh chóng huy
đng vn thông qua con đng vay n vi chi phí phù hp hay bán tài sn vi giá
c hp lỦ đ đáp ng kp thi nhu cu vn cho kinh doanh. Nu ngân hàng không
th đáp ng yêu cu vn hp pháp s dn đn ri ro thanh khon. Ri ro thanh
khon xut hin khi ngân hàng thiu kh nng chi tr, không chuyn đi kp thi
các loi tài sn ra tin hoc không có kh nng vay mn đ đáp ng yêu cu vn
ca khách hàng. Khi ri ro thanh khon xy ra, ngân hàng có th s phi đi din
vi nhng tn tht trm trng và quan trng hn ht nh hng đn s n đnh ca
toàn h thng.
1.1.2 Ngun gc ri ro thanh khon
Có th thy, ngân hàng luôn phi đi mt nhng vn đ quan trng v thanh
khon. Áp lc thanh khon đi vi ngân hàng ny sinh t mt s ngun gc sau:
- S mt cân bng gia k hn ca tài sn và k hn ca ngun vn: Ngân
hàng huy đng mt lng ln tin gi và d tr ngn hn t cá nhân, doanh nghip
6

và các t chc cho vay khác đ chuyn chúng thành các khon tín dng trung và dài
hn. Do đó, xy ra tình trng mt cân xng gia ngày đáo hn ca các khon s
dng vn và ngày đáo hn ca các ngun vn huy đng. Rt him khi dòng tin t
tài sn cân đi hoàn toàn vi dòng tin cn thit đ đáp ng vic thanh toán các
ngun vn huy đng.

- Chin lc qun tr thanh khon ca ngân hàng không phù hp và kém hiu
qu: Ngân hàng nm gi mt t l cao các ngun vn thanh khon tc thi, nh tin
gi thanh toán và các khon vay trên th trng tin t. Do vy, ngân hàng luôn phi
sn sàng đáp ng các yêu cu tin mt quy mô ln ti mt s thi đim nht đnh.
Các chng khoán mà ngân hàng đang nm gi có tính thanh khon thp. Trong
danh mc tài sn ca mình, thay vì đu t vào danh mc an toàn vi li nhun thp
nh trái phiu chính ph đ có th tái chit khu ti NHNN đ bù đp thanh khon
khi cn thit li đu t vào danh mc có ri ro cao hn.
- S nhy cm ca ngân hàng trc nhng thay đi trong lãi sut. Khi lãi sut
tng, ngi gi tin s rút vn đ gi vào nhng ni có thu nhp cao. Ngi vay
tin có th dng các yêu cu vay mi, tng cng rút vn t hn mc tín dng lãi
sut thp. Nh vy, nhng thay đi trong lãi sut tác đng đng thi đn nh cu
gi tin và nhu cu vay vn và c hai điu này đu gây ra nhng tác đng rt ln ti
trng thái thanh khon ca ngân hàng. Ngoài ra, s thay đi trong lãi sut cng nh
hng ti giá tr th trng ca tài sn mà ngân hàng d tính bán đ tng cng kh
nng thanh khon, và tác đng trc tip ti chi phí vay vn trên th trng tin t.
- Trên ht, ngân hàng phi u tiên đc bit cho vic đáp ng yêu cu thanh
khon. Không thc hin đc điu này, lòng tin ca công chúng vào ngân hàng s
gim sút nghim trng.
- Bên cnh đó, hot đng ngân hàng chu s điu chnh rt ln t các chính
sách ca Chính ph và NHNN, đc bit là chính sách tin t. Nhng thay đi trong
điu hành CSTT ca NHNN thông qua các công c nh t l d tr bt buc, các
loi lãi sut nh lãi sut c bn, lãi sut tái cp vn…, hot đng th trng m
7

(điu chnh cung tin), các quy đnh v đm bo an toàn trong hot đng ngân hàng
…đu có tác đng đn tính thanh ca ngân hàng.
Theo Asphachs và cng s (2005), có mt s c ch ngân hàng có th s
dng đ tránh khng hong thanh khon: trc tiên, ngân hàng nm gi các tài sn
có tính thanh khon bên phía tài sn ca bng cân đi. Mt khi lng ln tài sn

thanh khon đ ln nh tin mt, tin gi ti NHTW hoc ngân hàng khác, chng
khoán n đc phát hành bi Chính ph hoc chng khoán tng t làm gim kh
nng nhu cu thanh khon đe da hot đng ngân hàng. Chin lc th hai liên
quan đn phía ngun vn ca bng cân đi. Ngân hàng có th vay mn t th
trng liên ngân hàng khi có nhu cu thanh khon. Tuy nhiên chin lc này có s
liên kt cht ch vi ri ro thanh khon th trng. Chin lc cui cùng cng liên
quan đn phía ngun vn ca bng cân đi. NHTW vi vai trò là ngi cho vay
cui cùng cung cp thanh khon khn cp cho tng t chc c th thiu thanh
khon và cho c h thng.
1.1.3 Phngăpháp đoălng ri ro thanh khon
1.1.3.1 PhngăphápădaăvƠoăkheăh thanh khon
Tính thanh khon ca ngân hàng đc đánh giá da vào khe h thanh khon
(liquidity gap):
LG = Tng cung thanh khon – Tng cu thanh khon
Cung thanh khon là các khon vn làm tng kh nng chi tr ca ngân hàng,
bao gm: Tin mt, các dòng tin theo hp đng; doanh thu t bán dch v; thu hi
các khon tín dng đã cp; bán tài sn đang kinh doanh và s dng; vay mn trên
th trng tin t.
Cu thanh khon là các nhu cu vn cho các mc đích hot đng ca ngân
hàng, bao gm: Khách hàng rút tin t tài khon; yêu cu vay vn t khách hàng
cht lng cao; thanh toán các khon vay phi tin gi; chi phí kinh doanh các sn
phm và dch v; thanh toán c tc bng tin.
Có ba kh nng có th xy ra. Thng d thanh khon khi cung thanh khon
vt quá cu thanh khon (khe h dng). Nhà qun tr phi cân nhc đu t s vn
8

thng d cho đn khi chúng cn đc s dng đ đáp ng nhu cu thanh khon
trong tng lai. Thâm ht thanh khon khi cu thanh khon ln hn cung thanh
khon (khe h âm). Nhà qun tr phi xem xét, quyt đnh ngun tài tr thanh khon
ly t đâu, khi nào và vi chi phí bao nhiêu. Cân bng thanh khoan khi cung thanh

khon cân bng vi cu thanh khon. Tuy nhiên đây là tình trng rt khó xy ra trên
thc t.
Thng d hay thâm ht thanh khon đu là trng thái mt cân bng ca ngân
hàng. Do đó nhà qun tr phi đm bo sao cho va khai thác ht kh nng sinh li
ca tài sn nhng vn đm bo đc kh nng thanh khon ca ngân hàng.
1.1.3.2 PhngăphápădaăvƠo ch s thanh khon
Phng pháp này đánh giá tính thanh khon ca mt ngân hàng thông qua
các ch s đo lng kh nng thanh khon và so sánh vi các ch s bình quân ca
ngành hoc theo các ch s đc quy đnh. Mt s ch s đc ngân hàng s dng
đ đánh gía tính thanh khon:
 T l tƠiăsn thanh khon so vi tngătƠiăsn
T l = (Tin mt + Tin gi ti NHNN + GTCG)/Tng tài sn
Ch s này đo lng mc đ thanh toán cao nht ca ngân hàng. T l này
càng ln thì kh nng chng đ vi áp lc thanh khon càng cao. Tuy nhiên do tài
sn thanh khon cao thì kh nng sinh li s thp. Do đó, ngân hàng s mt chi phí
c hi khi không đu t vào tài sn khác có mc sinh li cao hn.
 H s anătoƠnăvn ti thiu (CAR)
H s CAR = (Vn t có/Tng tài sn có ri ro)*100%
T l an toàn vn ti thiu phn ánh mc đ vn ca TCTD trên c s giá tr
vn t có và mc đ ri ro trong hot đng ca TCTD.
 T l dăn cho vay so vi tng tin gi (LDR)
T l LDR = (Tng d n cho vay/Tng tin gi)*100%
Ch s này nhm đm bo các ngân hàng không cho vay quá mc so vi
ngun vn huy đng nhm đm bo cho các ngân hàng ch đng trong vic thanh
toán.
9

 T l ngun vn ngn hnăchoăvayătrungădƠiăhn (SLR)
T l SLR = (Tng d n cho vay trung và dài hn – Ngun vn trung và dài
hn/Ngun vn ngn hn)*100%

T l này cho bit mc đ tài tr cho các khon vay trung và dài hn bng
ngun vn ngn hn. T l này càng cao cho thy ngân hàng đang mt cân đi v c
cu k hn huy đng và k hn cho vay.
 H s gii hn huyăđng vn
T l = (Vn t có/Tng ngun vn huy đng)*100%
H s này nhm mc đích gii hn vn huy đng ca ngân hàng đ tránh
tình trng ngân hàng huy đng vn quá nhiu vt mc bo v ca vn t có làm
cho ngân hàng mt kh nng chi tr.
 T l vn t cóăsoăvi tngătƠiăsnăcó
T l = (Vn t có/Tng tài sn có)*100%
T l này giúp ngân hàng cân đi trong vic tng vn sao cho phù hp vi
tc đ gia tng ca tài sn (gm c tài sn ni bng và tài sn ngoi bng) nhm hn
ch ngân hàng s dng quá mc đòn by tài chính trong hot đng ca mình.
Ngoài các ch s trên, ngân hàng có th s dng kt hp vi các ch s khác
tùy theo đc đim ca tng ngân hàng đ đánh giá tính thanh khon. Trong quá
trình đánh giá, các ngân hàng nên so sánh vi các ch s chun, ch s bình quân
ngành, ch s ca ngân hàng khác có cùng quy mô đ đt đc kt qu tt nht.
1.2 Nhơnăt tácăđngăđn ri ro thanh khon
1.2.1 Nhơnăt tácăđngăđn ri ro thanh khon ậ NghiênăcuălỦăthuyt
1.2.1.1 Nhơnăt bênătrong ngơnăhƠng
 Quyămô tngătƠiăsn
V mt lỦ thuyt kinh t quy mô, ngân hàng có tài sn càng ln thì s ít gp
ri ro thanh khon hn. Các ngân hàng ln có th đc h tr thanh khon t
NHNN hay t th trng liên ngân hàng (Vodavá, 2013b). Tuy nhiên, theo nhng
tranh lun gn đây v “quá ln nên khó sp đ” (too big too fail), các ngân hàng ln
đc hng li t nhng đm bo và li th mang tính ngm đnh, do đó có th
10

gim chi phí huy đng vn và cho phép đu t vào các tài sn ri ro hn (Iannotta
và cng s, 2007). Vì th, trng thái “quá ln nên khó sp đ” ca các ngân hàng

ln có th dn ti ri ro đo đc. Nu các ngân hàng ln xem mình là “quá ln nên
khó sp đ”, điu này s làm gim đng lc nm gi các tài sn thanh khon. Nh
vy, các ngân hàng ln có kh nng to thanh khon cao hn, tuy nhiên điu này
cng làm cho các ngân hàng này phi đi din vi nhng tn tht do phi bán các
tài sn thanh khon đ đáp ng nhu cu thanh khon ca khách hàng. Do đó, có th
có mi quan h phi tuyn tính gia quy mô tài sn ngân hàng và ri ro thanh khon.
 Vn ch s hu
Quan đim truyn thng cho rng ngân hàng to ra thanh khon bng cách
chuyn đi ngun vn thanh khon thành tài sn không thanh khon/thanh khon
thp. Các lỦ thuyt gn đây cho thy ngân hàng có th to thanh khon c hai phía
tài sn và ngun vn. Diamond và Rajan (2000, 2001) và Gorton và Winton (2000)
cho rng ngân hàng có th to ra nhiu hoc ít thanh khon bng cách thay đi cu
trúc tài tr bên ngun vn. Thakor (1996) cho rng vn có th nh hng đn c
cu danh mc tài sn, do đó nh hng đn kh nng to thanh khon thông qua
vic thay đi trong c cu tài sn.
Có hai quan đim trái ngc nhau v mi quan h gia vn ngân hàng và
kh nng to thanh khon. Quan đim th nht cho rng vn có xu hng cn tr
kh nng to thanh khon qua hai hiu ng khác nhau đó là financial fragility
structure và gi thuyt ln át tin gi (crowding-out). i vi financial fragility
structure, đc trng bi vn thp, có xu hng h tr trong vic to thanh khon
(Diamond và Rajan, 2000, 2001) trong khi vn ln có th ln át tin gi do đó gim
kh nng to thanh khon (Gorton và Winton, 2000). Quan đim th hai liên quan
đn gi thuyt “hp thu ri ro” (risk absorption). Vn càng cao thì kh nng to
thanh khon càng ln và xác sut, mc đ ca tn tht liên quan đn vic bán tài
sn thanh khon thp đ đáp ng nhu cu thanh khon ca khách hàng càng ln.
Vn ngân hàng cho phép ngân hàng hp thu ri ro ln hn. Do đó, vn càng cao thì
kh nng to thanh khon càng cao hay ri ro thanh khon càng ln.
11

 Tngătrngătínădng

Cho vay là hot đng kinh doanh chính ca hu ht các ngân hàng thng
mi. Danh mc cho vay thng là tài sn ln nht và là ngun thu chính ca ngân
hàng. Do đó, nó cng là mt trong nhng ngun ri ro ln nht đn an toàn và s
lành mnh ca ngân hàng. Bi vì các khon cho vay là tài sn có tính thanh khon
thp, tng khi lng cho vay đng ngha vi vic tng tài sn kém thanh khon
trong danh mc tài sn ngân hàng. Theo Pilbeam (2005), trong thc t, d tr thanh
khon ca ngân hàng b nh hng nhiu bi nhu cu vay vn và đó là c s ca
tng trng tín dng. Nu nhu cu vay vn thp, ngân hàng có xu hng nm gi
nhiu tài sn thanh khon hn (tài sn ngn hn), ngc li, nu nhu cu vay vn
cao thì ngân hàng gi ít tài sn thanh khon bi vì các khon cho vay dài hn
thng mang li li nhun cao hn. Vì th, tng trng tín dng càng cao thì ri ro
thanh khon càng ln.
 CácăngunătƠiătr bênăngoƠi
ây là mt trong nhng chin lc qun tr thanh khon da vào phía ngun
vn ca ngân hàng (Asphachs và cng s, 2005). Khi thiu ht thanh khon, ngân
hàng có th vay mn t th trng liên ngân hàng đ bù đp nhu cu thanh khon.
Tuy nhiên, chin lc này s gp ri ro thanh khon th trng rt ln. c bit
trong thi k khng hong thanh khon, ngân hàng có th phi vay mn trên th
trng liên ngân hàng vi mt mc lãi sut rt cao. iu này làm tng thêm chi phí
và gim hiu qu hot đng ca ngân hàng. Do đó, các ngun tài tr t bên ngoài
càng cao càng làm gia tng ri ro thanh khon.
1.2.1.2 Nhơnăt bênăngoƠi ngơnăhƠng
 Tngătrng kinh t
Aspachs và cng s (2005) cho rng ngân hàng s gi nhiu thanh khon
trong thi kì kinh t suy thoái, khi mà các c hi đ cho vay s ít hn và cho vay s
gp nhiu ri ro hn, ngc li, trong thi kì tng trng kinh t, ngân hàng thng
gim d tr thanh khon đ có th cho vay nhiu hn, trong khi huy đng có th
gim sút, t đó làm gia tng ri ro thanh khon. Dinger (2009) cho rng vic gi tài
12

sn thanh khon có quan h ngc chiu vi tng trng kinh t. Do đó, tc đ tng
trng kinh t càng cao thì ri ro thanh khon càng ln.
 T l lmăphát
Lm phát cao và khó đoán trc làm cho các ngân hàng khó tip cn đc
các ngun vn dài hn vi lãi sut c đnh, đng thi các NHTM cng rt thn
trng trong vic tr lãi sut cao cho các khon huy đng dài hn. Do vy, các khon
tin huy đng đc ca các NHTM ti thi đim này thng mang tính ngn hn.
iu này to ra s lch pha gia lng tin gi huy đng đc mang tính ngn hn
vi các khon cho vay hoc đu t mang tính dài hn ca ngân hàng. Mt khác, do
lãi sut huy đng tng cao, thì lãi sut cho vay cng cao, điu này đã làm xu đi v
môi trng đu t ca ngân hàng, ri ro đo đc s xut hin. Do đó, khi lm phát
càng cao thì áp lc thanh khon mà các ngân hàng phi đi din càng ln.
1.2.2 Nhơnăt tácăđngăđn ri ro thanh khon ậ Nghiênăcu thc nghim
Vodova (2011, 2013a, 2013b) nghiên cu các nhân t tác đng đn thanh
khon ca các NHTM  Czech, Hungary và Phn Lan. Các bin đc lp đc kho
sát bao gm bn bin bên trong (t l vn ch s hu, tng tài sn ngân hàng, t l
n xu, t sut sinh li ca vn) và tám bin bên ngoài ngân hàng (tng trng
GDP, t l lm phát, lãi sut liên ngân hàng, t l tht nghip, lãi sut cn biên, lãi
sut liên ngân hàng, lãi sut tín dng và bin gi khng hong tài chính). Bin ph
thuc (đo lng thanh khon ca ngân hàng) đc đo lng bi bn t s thanh
khon, bao gm t s tài sn thanh khon trên tng tài sn, t s tài sn thanh khon
trên tin gi và các khon vay mn, t s tín dng trên tng tài sn và t s tín
dng trên tin gi và các khon tài tr ngn hn. Kt qu nghiên cu cho thy thanh
khon có quan h cùng chiu vi t l vn ch s hu, lãi sut tín dng  c ba
quc gia; t l n xu, lãi sut liên ngân hàng  Czech và Phn Lan . Ngc li,
khng hong tài chính, t l lm phát, tng trng GDP có quan h ngc chiu vi
thanh khon  Czech trong khi quan h cùng chiu  Phn Lan. Trong khi đó, tng
tài sn ngân hàng và thanh khon có quan h ngc chiu  Slovakia và Phn Lan
trong khi  Czech là quan h phi tuyn. Ngoài ra, nghiên cu cng cho thy t l
13

tht nghip, lãi sut cn biên, t sut sinh li ca vn và lãi sut chính sách tin t
không có tác đng đn thanh khon  Czech; lãi sut cn biên và lãi sut chính sách
tin t có quan h ngc chiu  Hungary và Phn Lan; t sut sinh li ca vn có
quan h cùng chiu  Hungary và ngc chiu  Phn Lan; t l tht nghip có
quan h cùng chiu vi thanh khon  Phn Lan.
Deléchat và cng s (2012) nghiên cu các nhân t tác đng đn d tr
thanh khon  các nc Trung M, Panama và Dominica. D tr thanh khon đc
đo lng bng t s tài sn thanh khon trên tin gi và tài tr ngn hn. Các bin
gii thích đc chia thành bn nhóm bao gm các bin thuc ngân hàng nh t l
vn, thu nhp lãi ròng, d phòng tn tht tín dng, tài sn, loi hình s hu (trong
nc, nc ngoài), quan h s hu (nhà nc, t nhân); các bin kinh t v mô nh
tng trng GDP, biên đ lãi sut; các bin quc gia nh thay đi tin gi, thay đi
lm phát, khng hong kinh t, t l tín dng trên GDP; các bin thuc ri ro đo
đc và an toàn h thng nh tình trng đôla hóa tin gi, d tr quc gia, vai trò
ca NHNN. Kt qu nghiên cu cho thy các ngân hàng nh, vn thp, hiu qu và
li nhun thp có xu hng d tr nhiu thanh khon hn. Ngân hàng nc ngoài
d tr ít thanh khon hn ngân hàng trong nc. Ngân hàng vi danh mc tín dng
nhiu ri ro li d tr ít thanh khon hn.
Moore (2009) kho sát nh hng ca khng hong tài chính đn thanh
khon ca các NHTM các nc Châu M Latin và vùng Caribe. Kt qu nghiên cu
cho thy nhu cu tin mt ca khách hàng (đc đó bng bin đng ca t l tin
mt vi tin gi) và lãi sut th trng tin t có quan h ngc chiu vi thanh
khon (đc đo bng t l tín dng trên tin gi). Trong khi thanh khon có xu
hng t l nghch vi chu k kinh doanh trong mt na các quc gia đc nghiên
cu, điu này cho thy các ngân hàng thng thn trng bng cách d tr tng đi
d tha nhiu hn trong thi k suy thoái.
Rauch và cng s (2009) nghiên cu kh nng to thanh khon và các nhân
t nh hng đn kh nng to thanh khon ca 457 ngân hàng tit kim thuc s
hu nhà nc ca c t 1997 đn 2006. Theo nghiên cu này, các nhân t sau có

14

th tác đng đn thanh khon: lãi sut chính sách tin t, chính sách tin t tht cht
làm gim thanh khon ngân hàng; t l tht nghip, liên quan đn nh cu tín dng
có tác đng ngc chiu đn thanh khon; t l tit kim (savings quota), mc đ
thanh khon trong k trc có tác đng cùng chiu đn thanh khon; quy mô ngân
hàng đc đo lng bi tng s khách hàng và li nhun ngân hàng có tác đng
ngc chiu đn thanh khon.
Các nhân t tác đng đn thanh khon ngân hàng  các nn kinh t mi ni
đc phân tích bi Bunda và Desquilbet (2008) bng phng pháp hi qui d liu
bng ca 36 nn kinh t t 1995 đn 2000. T s thanh khon đo lng thanh khon
ca ngân hàng gi s ph thuc vào các bin bên trong ngân hàng, th trng và
môi trng kinh t v mô và c ch t giá. C th, tng tài sn đo lng quy mô ca
ngân hàng, lãi sut cho vay và khng hong tài chính có tác đng ngc chiu đn
thanh khon, trong khi t l vn, các quy đnh v thanh khon, t l chi tiêu công
trên GDP (đo lng tng đi ngun cung ca tài sn thanh khon), t l lm phát
và c ch t giá (ngân hàng  các quc có c ch t giá th ni hoàn toàn và neo
cht thì mc đ thanh khon cao hn c ch trung gian) đc mong đi có tác đng
cùng chiu đn thanh khon. Kt qua nghiên cu cho thy, t l vn, lãi sut cho
vay, t l chi tiêu công có tác đng cùng chiu vi thanh khon. Ngc li, s hin
din ca các quy đnh cht ch v thanh khon và khng hong tài chính tác đng
ngc chiu đn thanh khon. Kt qu cng cho thy, ngân hàng  các quc có c
ch t giá th ni hoàn toàn và neo cht thì mc đ thanh khon cao hn các ngân
hàng  quc gia theo c ch trung gian.
Các nhân t bên trong ngân hàng và nhân t kinh t v mô tác đng đn
thanh khon ca các ngân hàng  Anh đc nghiên cu bi Aspachs và cng s
(2005). Các tác gi gi s rng thanh khon đc đo lng bng t s thanh khon
ph thuc vào các yu t sau: kh nng nhn h tr t LOLR, điu này làm gim
đng c nm gi tài sn thanh khon, lãi cn biên đo lng chi phí c hi ca vic
gi tài sn thanh khon có tác đng ngc chiu, li nhun, tng trng tín dng

càng cao là tín hiu ca vic tng tài sn thanh khon kém, tng trng GDP th
15

hin chu k kinh doanh, lãi sut ngn hn phn ánh chính sách tin t có tng quan
ngc chiu vi thanh khon, quy mô ngân hàng đc mong đi có quan h phi
tuyn vi thanh khon. Kt qu cho thy kh nng nhn h tr t LOLR, lãi cn
biên và tng trng tín dng nh hng ngc chiu đn thanh khon, trong khi li
nhun và quy mô ngân hàng không có tác đng đn thanh khon.
Ti Vit Nam, nghiên cu các nhân t tác đng đn ri ro thanh khon ca
h thng NHTM Vit Nam đc thc hin bi Trng Quang Thông (2013). Theo
mô hình nghiên cu, ri ro thanh khon đc s dng là “Khe h tài tr”, đc đo
lng bng chênh lch gia các khon tín dng và huy đng vn chia cho tng tài
sn. Các bin đc lp bên trong ngân hàng bao gm t l vn t có trên tng ngun
vn, t l d tr thanh khon trên tng tài sn đc k vng có quan h ngc chiu
vi ri ro thanh khon, trong khi các bin ngun tài tr bên ngoài, t l cho vay trên
tng tài sn và d phòng ri ro tín dng có quan h cùng chiu vi ri ro thanh
khon. c bit, quy mô tng tài sn đc k vng có quan h phi tuyn vi ri ro
thanh khon. Nhóm các bin đc lp bên ngoài ngân hàng nh tng trng kinh t,
t l lm phát tác gi k vng có quan h cùng chiu vi ri ro thanh khon, và bin
cung tin đc k vng có quan h ngc chiu vi thanh khon. Ngoài ra, tác gi
cng đa vào các bin tng trng GDP, cung tin và lm phát ca nm trc đó đ
đánh giá tác đng ca đ tr chính sách kinh t v mô. Kt qu nghiên cu cho thy,
trong các bin bên trong ngân hàng thì t l vn t có, d tr thanh khon có quan
h ngc chiu vi ri ro thanh khon, ngun tài tr bên ngoài có quan h cùng
chiu, trong khi quy mô tài sn có tác đng phi tuyn đn ri ro thanh khon. Tng
trng kinh t nm hin ti có tác đng gim ri ro thanh khon nm đó nhng làm
tng ri ro thanh khon ca nm sau. Thay đi cung tin nm nay không nh hng
đn ri ro thanh khon nm đó nhng làm gim ri ro thanh khon ca nm sau.
1.3 Thit k môăhìnhănghiênăcu
1.3.1 Môăt binăvƠăgi thuytănghiênăcu

Bài nghiên cu này xem xét mi quan h gia bin ph thuc và các bin
đc lp bng cách kim đnh các gi thuyt liên quan đn quan h gia ri ro thanh