Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh tại ngân hàng TMCP Việt Nam

B GIÁO DC VẨ ẨO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH




NGUYN TH HNG CHUYÊN


PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T NH
HNG N HIU QU HOT NG
KINH DOANH TI CÁC NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN VIT NAM




LUN VN THC S KINH T



TP.H Chí Minh - Nm 2014
i

B GIÁO DC VẨ ẨO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH



NGUYN TH HNG CHUYÊN

PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T NH
HNG N HIU QU HOT NG
KINH DOANH TI CÁC NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN VIT NAM

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÃ S: 60340201


LUN VN THC S KINH T

Ngi hng dn khoa hc:
TS. THÂN TH THU THY


TP.H Chí Minh - Nm 2014
ii

LI CAM OAN

Tôi tên là: Nguyn Th Hng Chuyên
Sinh ngày 10 tháng 10 nm 1986
Quê quán: Long An
Là hc viên cao hc K21 ca Trng i hc Kinh T Tp.HCM
Mã s hc viên: 7701210106
Cam đoan lun vn: Phân tích các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng kinh
doanh ti các Ngân hàng thng mi c phn Vit Nam
Ngi hng dn khoa hc: TS. Thân Th Thu Thy
Lun vn này là công trình nghiên cu ca riêng tôi, các kt qu nghiên cu có tính

đc lp riêng, không sao chép bt k tài liu nào và cha đc công b toàn b ni
dung này bt k  đâu; các s liu, các ngun trích dn trong lun vn đc chú
thích ngun gc rõ ràng, minh bch.
Thành ph H Chí Minh, ngày 25 tháng 07 nm 2014
Tác gi lun vn


Nguyn Th Hng Chuyên
iii

MC LC
TRANG PH BÌA i
LI CAM OAN ii
MC LC iii
DANH MC CÁC T VIT TT vi
DANH MC CÁC BNG vii
DANH MC CÁC  TH ix
LI M U 1
CHNG 1 TNG QUAN V CÁC NHÂN T NH HNG N HIU
QU HOT NG KINH DOANH TI CỄC NGÂN HẨNG THNG MI
5
1.1. Các hot đng kinh doanh ti ngơn hƠng thng mi. 5
1.1.1. Hot đng huy đng vn. 5
1.1.2. Hot đng tín dng. 6
1.1.3. Hot đng đu t. 7
1.1.4. Hot đng kinh doanh ngoi t. 7
1.1.5. Hot đng kinh doanh dch v khác. 8
1.2. Hiu qu hot đng kinh doanh ti ngơn hƠng thng mi. 8
1.2.1. Khái nim. 8
1.2.2. Các ch tiêu đo lng hiu qu hot đng kinh doanh ti ngân hàng thng

mi. 10
1.3. Các nhơn t nh hng đn hiu qu hot đng kinh doanh ti ngơn hƠng
thng mi. 17
1.3.1. Các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng kinh doanh ti ngân hàng
thng mi. 17
1.3.2. Mô hình phân tích nh hng ca các nhân t đn hiu qu hot đng kinh
doanh. 21
1.4. S cn thit phi nghiên cu các nhơn t nh hng đn hiu qu hot
đng kinh doanh ti ngơn hƠng thng mi. 22
iv

1.5. Nhng nghiên cu trên th gii v các nhơn t nh hng đn hiu qu
hot đng kinh doanh ti ngơn hƠng thng mi. 23
KT LUN CHNG 1 25
CHNG 2 PHÂN TệCH CỄC NHÂN T NH HNG N HIU QU
HOT NG KINH DOANH TI CỄC NGÂN HẨNG THNG MI C
PHN VIT NAM 26
2.1. Gii thiu v các Ngơn hƠng thng mi c phn Vit Nam. 26
2.1.1. Quá trình hình thành và phát trin ca h thng Ngân hàng thng mi c
phn Vit Nam. 26
2.1.2. Mng li hot đng. 30
2.1.3. Các hot đng kinh doanh ch yu 32
2.2. Thc trng hot đng kinh doanh ti các Ngơn hƠng thng mi c phn
Vit Nam. 33
2.2.1. Hot đng huy đng vn. 33
2.2.2. Hot đng cho vay. 36
2.2.3. Hot đng đu t. 39
2.2.4. Hot đng kinh doanh ngoi t, vàng. 40
2.2.5. Hot đng kinh doanh sn phm dch v khác. 41
2.3. Thc trng hiu qu hot đng kinh doanh ti các Ngơn hƠng thng mi

c phn Vit Nam. 42
2.3.1. Ch tiêu tài chính đo lng hiu qu hot đng kinh doanh. 42
2.3.2. o lng hiu qu hot đng kinh doanh ti các ngân hàng thng mi c
phn Vit Nam. 46
2.4. Phơn tích các nhơn t nh hng đn hiu qu hot đng kinh doanh ti
các Ngơn hƠng thng mi c phn Vit Nam. 56
2.4.1. La chn các bin trong mô hình hi quy. 56
2.4.2. Kt qu c lng nh hng ca các nhân t đn hiu qu hot đng kinh
doanh. 58
KT LUN CHNG 2 62
v

CHNG 3 GII PHỄP GIA TNG NHÂN T TÍCH CC NHM NÂNG
CAO HIU QU HOT NG KINH DOANH TI CÁC NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN VIT NAM 63
3.1. nh hng phát trin h thng ngơn hƠng thng mi Vit Nam đn
nm 2020. 63
3.2. Gii pháp gia tng các nhơn t tích cc nh hng đn hiu qu hot
đng kinh doanh ti các NHTMCP Vit Nam. 66
3.2.1. Gia tng quy mô tng tài sn. 67
3.2.2. Gia tng ngun thu t hot đng cho vay. 67
3.2.3. Gia tng quy mô vn ch s hu. 68
3.2.4. Gia tng li nhun trên tng tài sn. 68
3.2.5. Hn ch các nhân t tiêu cc nh hng đn hiu qu hot đng kinh doanh.
69
3.3. Gii pháp nơng cao hiu qu hot đng kinh doanh ti các NHTMCP Vit
Nam. 71
3.3.1. Nâng cao nng lc tài chính. 71
3.3.2. Phát trin và đa dng hóa các sn phm dch v mi. 72
3.3.3. Hin đi hóa công ngh ngân hàng 74

3.3.4. Thay đi c cu t chc cng nh t duy qun lý, điu hành. 75
3.3.5. Chú trng cht lng ngun nhân lc ngân hàng. 75
3.4. Gii pháp h tr nơng cao hiu qu hot đng kinh doanh ti các
NHTMCP Vit Nam. 77
3.4.1. i vi Chính ph. 77
3.4.2. i vi Ngân hàng Nhà nc. 78
KT LUN CHNG 3 79
KT LUN 80
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
PH LC

vi

DANH MC CÁC T VIT TT

ASEAN
:
Hip hi các quc gia ông Nam Á
ADB
:
Ngân hàng phát trin Châu Á (Asian Development Bank)
CN NHNNg
:
Chi nhánh ngân hàng nc ngoài
CONS
:
Không đi theo quy mô
CRS
:
Hiu qu không đi theo quy mô (Constant Returns to Scale)

CSTT
:
Chính sách tin t
DEA
:
Phân tích bao d liu (Data Evelopment Analysis)
DMU
:
n v ra quyt đnh (Decision Making Unit)
DRS
:
Gim dn theo quy mô
EFFCH
:
Thay đi hiu qu k thut
IMF
:
Qu tin t quc t (International Monetary Fund)
IRS
:
Tng dn theo quy mô
NHNN
:
Ngân hàng Nhà nc
NHNNg
:
Ngân hàng nc ngoài
NHTM
:
Ngân hàng thng mi

NHTMCP
:
Ngân hàng thng mi c phn
NHTMNN
:
Ngân hàng thng mi Nhà nc
OLS
:
Phng pháp bình phng bé nht (Ordinary Least Squares)
PE
:
Hiu qu k thut thun (Pure Efficiency)
PECH
:
Thay đi hiu qu k thut thun
ROA
:
T sut sinh li trên tng tài sn (Return On Assets)
ROE
:
T sut sinh li trên vn ch s hu (Return On Equity)
SE
:
Hiu qu quy mô (Scale Efficiency)
SECH
:
Thay đi hiu qu quy mô
SFA
:
Phân tích biên ngu nhiên (Stochastic Frontier Analysis)

TCTD
:
T chc tín dng
TE
:
Hiu qu k thut (Technical Efficiency)
TECHCH
:
Thay đi tin b công ngh
TFP
:
Nng sut nhân t tng hp (Total Factor Productivity)
TFPCH
:
Thay đi nng sut nhân t tng hp
VRS
:
Hiu qu bin đi theo quy mô (Variable Returns to Scale)
WB
:
Ngân hàng th gii (World Bank)
WTO
:
T chc thng mi th gii (World Trade Organization)

vii

DANH MC CÁC BNG

Bng 2.1: S lng NHTMCP Vit Nam giai đon 1990 ậ 2013 28

Bng 2.2: Vn điu l các NHTMCP Vit Nam giai đon 2007 ậ 2013 29
Bng 2.3: Mng li hot đng ca các NHTMCP Vit Nam 31
Bng 2.4: Tin gi ca khách hàng ti các NHTMCP Vit Nam giai đon 2007 ậ
2013 33
Bng 2.5: Phát hành giy t có giá ti các NHTMCP Vit Nam giai đon 2007 ậ
2013 35
Bng 2.6: Vn đi vay ti các NHTMCP Vit Nam giai đon 2007 ậ 2013 36
Bng 2.7: D n tín dng ca khách hàng ti các NHTMCP Vit Nam giai đon
2007 ậ 2013 37
Bng 2.8: T trng cho vay đi vi tng tài sn và tin gi ti các NHTMCP Vit
Nam giai đon 2007 ậ 2013 38
Bng 2.9: T l n xu ti các NHTMCP Vit Nam giai đon 2007 ậ 2013 39
Bng 2.10: Thu nhp t hot đng đu t ti các NHTMCP Vit Nam giai đon
2007 ậ 2013 39
Bng 2.11: Thu nhp t hot đng kinh doanh ngoi t, vàng ti các NHTMCP Vit
Nam giai đon 2007 ậ 2013 40
Bng 2.12: Li nhun sau thu ti các NHTMCP Vit Nam giai đon 2007 ậ 2013
42
Bng 2.13: Tc đ tng trng thu lãi và chi lãi ti các NHTMCP Vit Nam giai
đon 2007 ậ 2013 43
Bng 2.14: Thng kê các bin đu vào, đu ra s dng trong mô hình 46
Bng 2.15: Hiu qu k thut ca các NHTMCP Vit Nam giai đon 2007 - 2013
47
Bng 2.16: Hiu qu k thut thun ca các NHTMCP Vit Nam giai đon 2007 -
2013 48
viii

Bng 2.17: Hiu qu quy mô ca các NHTMCP Vit Nam giai đon 2007 - 2013
48
Bng 2.18: Hiu qu k thut, hiu qu k thut thun, hiu qu quy mô bình quân

ca các NHTMCP Vit Nam giai đon 2007 - 2013 49
Bng 2.19: Giá tr ti u cho các bin s đu vào 52
Bng 2.20: S lng các NHTMCP có hiu qu tng dn (IRS), gim dn (DRS),
không đi (CONS) theo quy mô giai đon 2007 ậ 2013 53
Bng 2.21: Kt qu c lng ch s Malmquist v thay đi TFP và các thành phn
bình quân cho các NHTMCP Vit Nam giai đon 2007 - 2013 54
Bng 2.22: Kt qu c lng ch s Malmquist v thay đi TFP và các thành phn
cho các NHTMCP Vit Nam giai đon 2007 - 2013 55
Bng 2.23: Kt qu c lng mô hình hi quy Tobit phân tích các nhân t nh
hng đn hiu qu hot đng kinh doanh ti các NHTMCP Vit Nam giai đon
2007 - 2013 58


ix

DANH MC CỄC  TH

 th 2.1: Tc đ tng trng huy đng tin gi ca khách hàng ti các NHTMCP
giai đon 2007 ậ 2013 34
 th 2.2: Tc đ tng trng cho vay khách hàng ti các NHTMCP Vit Nam giai
đon 2007 ậ 2013 38
 th 2.3: Kh nng sinh li trên vn ch s hu ti các NHTMCP Vit Nam giai
đon 2007 - 2013 44
 th 2.4: Kh nng sinh li trên tng tài sn ti các NHTMCP Vit Nam giai đon
2007 - 2013 45
 th 2.5: Hiu qu k thut (TE), hiu qu k thut thun (PE), hiu qu quy mô
(SE) ca các NHTMCP Vit Nam giai đon 2007 - 2013 52
1

LI M U

1. Tính cp thit ca đ tài.
Ngân hàng thng mi là đnh ch tài chính trung gian đóng vai trò quan
trng trong nn kinh t. Hot đng ca lnh vc ngân hàng luôn là ch đ đc các
nhà nghiên cu cng nh các nhà làm chính sách quan tâm sâu sát. Trong giai đon
m ca hi nhp kinh t quc t cng nh chu nh hng t làn sóng toàn cu hóa
đƣ tác đng mnh m lên hot đng ca lnh vc ngân hàng.
Nm 2007, Vit Nam chính thc gia nhp t chc Thng Mi Th Gii
(WTO), điu này m ra nhiu c hi song cng không ít nhng thách thc đi vi
Vit Nam. Trong điu kin thun li ca th trng, các ngân hàng đƣ nhanh chóng
tng quy mô, mng li hot đng, cng nh tìm kim nhng c hi đu t mo
him mà quên đi nhng ri ro tim n, đc bit là không có s chun b v chin
lc hot đng c th nhm đi phó vi nhng din bin ngày càng phc tp ca th
trng. Song song đó, s tham gia ca các ngân hàng quc t, các tp đoàn tài chính
khng l vào th trng Vit Nam, vi tim lc tài chính vng mnh, kinh nghim
hot đng, nng lc qun lý và trang thit b k thut hin đi là mt thách thc ln
đi vi các ngân hàng thng mi Vit Nam.
Nm 2008, nn kinh t Vit Nam phi đi mt vi lm phát tng cao, nhng
chn đng t cuc khng hong tài chính th gii đƣ tác đng đn s n đnh trong
hot đng ca các ngân hàng, các ri ro tim n bt đu bc l. N xu tng cao, s
mt cân bng gia cho vay và huy đng ngày càng ln, khó khn v thanh khon,
li nhun gim, s thay đi hàng lot trong h thng nhân s cao cp ca h thng
ngân hàng ngày càng nhiu đƣ cho thy s thiu hiu qu trong hot đng ca h
thng ngân hàng thng mi Vit Nam, đc bit là nhóm các ngân hàng thng mi
c phn bi phn ln các ngân hàng này có xut phát đim thp là ngân hàng nông
thôn vn ra thành th vn còn non yu v mi mt. ng trc thc trng này, tôi
đƣ la chn đ tài: ắPhân tích các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng kinh
doanh ti các Ngân hàng thng mi c phn Vit Nam” đ làm đ tài nghiên cu.
2

Thông qua đ tài này s phn nào đánh giá đc thc trng hot đng cng nh
hiu qu hot đng kinh doanh ca các NHTMCP Vit Nam trc nhng khó khn
hin nay, đng thi đánh giá s tác đng ca các nhân t lên hiu qu hot đng
kinh doanh, xác đnh đâu là nhng nhân t then cht có nh hng đn hiu qu
hot đng kinh doanh, nhm có nhng gii pháp phù hp, to mt bc đt phá cho
s phát trin nhanh chóng, bn vng, tng bc nâng cao nng lc cnh tranh và
hi nhp kinh t quc t.
2. Mc tiêu nghiên cu.
Hiu qu đc xem là nhân t then cht quyt đnh thành bi trong hot
đng kinh doanh ca ngân hàng. Vic đánh giá đúng thc trng hiu qu hot đng
kinh doanh cng nh xác đnh các nhân t và nh hng ca các nhân t đn hiu
qu hot đng kinh doanh ti các NHTMCP Vit Nam, t đó xây dng nhng gii
pháp phù hp cho vic nâng cao hiu qu hot đng kinh doanh ti các ngân hàng,
phát huy nhng nhân t có nh hng tích cc, đng thi hn ch các nhân t có
nh hng tiêu cc đn hiu qu hot đng kinh doanh ti các NHTMCP Vit Nam
là mc tiêu mà nghiên cu hng đn.  đt đc mc tiêu nghiên cu, lun vn
s đi vào gii quyt 2 vn đ:
o Hiu qu hot đng kinh doanh ti các ngân hàng thng mi c phn Vit
Nam hin nay.
o Nhng nhân t nh hng đn hiu qu hot đng kinh doanh ti các ngân
hàng thng mi c phn Vit Nam.
3. i tng và phm vi nghiên cu.
i tng nghiên cu: hiu qu hot đng kinh doanh ti các ngân hàng
thng mi c phn Vit Nam. Lun vn tp trung nghiên cu hiu qu theo quan
đim: kh nng bin các đu vào thành các đu ra và phân tích đnh lng các nhân
t nh hng đn hiu qu hot đng kinh doanh ti các ngân hàng thng mi c
phn Vit Nam.
Phm vi nghiên cu: lun vn tp trung nghiên cu các ngân hàng thng
mi c phn Vit Nam giai đon 2007 - 2013. Tuy nhiên, đi vi ngân hàng Công
3

Thng Vit Nam, ngân hàng Ngoi Thng Vit Nam, ngân hàng u T và Phát
Trin Vit Nam, ngân hàng Phát Trin Nhà ng Bng Sông Cu Long do b chi
phi quá ln bi ngun vn Nhà nc nên trong phm vi nghiên cu ca lun vn
s không nghiên cu nhóm các ngân hàng này. i vi các ngân hàng thng mi
c phn còn li, trong phm vi gii hn ca lun vn s loi tr các ngân hàng đƣ
hp nht, sáp nhp là NHTMCP Sài Gòn; NHTMCP Sài Gòn ậ Hà Ni; NHTMCP
Phát Trin Nhà Thành Ph H Chí Minh và NHTMCP i Chúng. Các ngân hàng
thành lp sau nm 2007 cng s không đc đa vào nghiên cu bao gm:
NHTMCP Bu in Liên Vit, NHTMCP Tiên Phong, NHTMCP Bo Vit. Ngoài
ra, lun vn s loi ra mt s ngân hàng cha cung cp đy đ báo cáo tài chính
trong giai đon nghiên cu 2007 ậ 2013, bao gm: NHTMCP Bc Á, NHTMCP
Phng Nam, NHTMCP Bn Vit, NHTMCP Vit Á, NHTMCP Du Khí Toàn
Cu, NHTMCP Vit Nam Thng Tín, NHTMCP Xây Dng Vit Nam. Vì vy,
trong phm vi lun vn tp trung nghiên cu cho 19 NHTMCP Vit Nam giai đon
2007 ậ 2013. S liu phân tích ly t báo cáo tài chính, báo cáo thng niên t
website ca các ngân hàng.
4. Phng pháp nghiên cu.
Lun vn s dng phng pháp nghiên cu đnh lng:
 đo lng hiu qu hot đng kinh doanh ti các ngân hàng thng mi c
phn Vit Nam, nghiên cu s dng phng pháp phân tích hiu qu biên vi cách
tip cn phi tham s hay còn gi là phng pháp phân tích bao d liu (Data
Envelopment Analysis_DEA).
Sau khi c lng đc hiu qu hot đng kinh doanh, s dng mô hình
hi quy Tobit đ đánh giá nh hng ca các nhân t đn hiu qu hot đng kinh
doanh.
5. B cc ca lun vn.
Ngoài li m đu và kt lun, kt cu lun vn gm 3 chng:
Chng 1: Tng quan v các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng kinh
doanh ti ngân hàng thng mi.

4

Chng 2: Phân tích các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng kinh
doanh ti các Ngân hàng thng mi c phn Vit Nam.
Chng 3: Gii pháp gia tng nhân t tích cc nhm nâng cao hiu qu hot
đng kinh doanh ti các Ngân hàng thng mi c phn Vit Nam.
6. ụ ngha khoa hc và thc tin ca nghiên cu.
H thng hóa c s lý lun chung v hiu qu hot đng kinh doanh, các ch
tiêu đo lng hiu qu hot đng kinh doanh ti các ngân hàng thng mi. Trên c
s đó đo lng đc hiu qu hot đng kinh doanh ti các Ngân hàng thng mi
c phn Vit Nam. ng thi la chn mô hình phù hp đ phân tích nh hng
ca các nhân t đn hiu qu hot đng kinh doanh ti các Ngân hàng thng mi
c phn Vit Nam.
Kt qu nghiên cu giúp các nhà qun lý, các nhà nghiên cu v lnh vc
ngân hàng có cái nhìn toàn din hn v hiu qu hot đng kinh doanh ti các
NHTMCP Vit Nam. Bên cnh đó nhn đnh đc thc trng hot đng cng nh
hiu qu hot đng kinh doanh ti ngân hàng, xác đnh đc đâu là nhng nhân t
then cht tác đng lên hiu qu, t đó xây dng nhng gii pháp phù hp gia tng
các nhân t tích cc, hn ch các nhân t tiêu cc nh hng đn hiu qu hng
đn mc tiêu nâng cao hiu qu hot đng kinh doanh ti các NHTMCP Vit Nam.

5

CHNG 1
TNG QUAN V CÁC NHÂN T NH HNG N
HIU QU HOT NG KINH DOANH TI CÁC
NGÂN HÀNG THNG MI

1.1. Các hot đng kinh doanh ti ngân hƠng thng mi.
1.1.1. Hot đng huy đng vn.

Huy đng vn là hot đng to nên ngun vn ca ngân hàng qua vic ngân
hàng nhn ký thác và qun lý các khon tin t khách hàng theo nguyên tc có hoàn
tr c gc và lƣi đáp ng nhu cu vn trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng.
Trong tng ngun vn hot đng, các ngân hàng ch yu da vào ngun vn huy
đng t các thành phn trong nn kinh t. Vn huy đng chim t trng ln và có
vai trò đc bit quan trng quyt đnh hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân
hàng. Nu kh nng huy đng vn tt, ngun vn tng trng thì ngân hàng s m
rng hot đng cho vay, phát trin kinh doanh. Ngun vn huy đng càng r thì
hiu qu hot đng kinh doanh càng cao.  đm bo ngun vn trong hot đng
kinh doanh, các NHTM có th thc hin các hot đng huy đng vn t:
- Tin gi tit kim và tin gi giao dch: các ngân hàng có th gii quyt
ngun vn đu vào cho nhu cu tín dng ca khách hàng t vic huy đng tin gi,
trong đó tin gi tit kim ca dân c chim t trng khá ln trong tng vn huy
đng ca ngân hàng. Ngoài ra còn có các khon tin gi có k hn ca các doanh
nghip và các t chc xã hi. Bên cnh còn có các khon tin gi không k hn bao
gm tin gi và tin gi thanh toán. Các khon tin gi không k hn này có chi phí
huy đng thp, tuy nhiên li bin đng mnh, tính cht vn đng phc tp, nhiu ri
ro, khách hàng tham gia loi tin gi này ch yu là s dng dch v thanh toán.
- Phát hành giy t có giá: thông qua th trng tài chính, hin các NHTM có
th huy đng vn bng cách phát hành các chng ch tin gi, trái phiu, k phiu,
và các giy t có giá khác. Hot đng này giúp các ngân hàng có th đa dng hóa
6

hình thc huy đng, đáp ng các nhu cu nm gi tài sn khác nhau ca khách
hàng, đng thi nâng cao kh nng cnh tranh ca ngân hàng trên th trng.
- Vn đi vay: các NHTM có th vay n t các ngân hàng khác nh ngân hàng
Nhà nc thông qua hình thc chit khu, tái chit khu các giy t có giá, các hp
đng tín dng đƣ cp cho khách hàng hoc vay t các t chc tài chính khác trên th
trng tin t nhm đáp ng nhu cu thiu ht vn. Tuy nhiên, vn vay t các
NHTM khác trên th trng liên ngân hàng s có chi phí cao hn, vì vy các ngân

hàng ch nên s dng ngun vn vay này trong trng hp ngân hàng thiu vn kh
dng trong thi gian ngn.
1.1.2. Hot đng tín dng.
ây là hot đng c bn, truyn thng và đóng vai trò vô cùng quan trng
không ch đi vi nn kinh t mà còn trong hot đng to ra thu nhp cho ngân
hàng. Hot đng tín dng ca ngân hàng th hin quan h tín dng phát sinh gia
ngân hàng vi khách hàng, trong đó ngân hàng là ngi cp tín dng cho khách
hàng di hình thc bng tin mt hoc tài sn trong thi gian đƣ tha thun, vi
cam kt là khách hàng phi hoàn tr n gc và lƣi đúng hn. Hot đng tín dng bao
gm các hình thc nh cho vay, bo lãnh, chit khu, bao thanh toán, cho thuê tài
chính, cho vay thu chi,ầ
- Cho vay: NHTM đc cho các t chc, cá nhân vay vn di các hình thc
nh cho vay ngn hn nhm đáp ng nhu cu vn cho sn xut, kinh doanh, dch v
và đi sng; cho vay trung, dài hn đ thc hin các d án đu t phát trin sn
xut, kinh doanh, dch v và đi sng.
- Bo lãnh: NHTM đc bo lãnh vay, bo lãnh thanh toán, bo lãnh thc hin
hp đng, bo lƣnh đu thu và các hình thc bo lãnh ngân hàng khác bng uy tín
và kh nng tài chính ca ngân hàng. Mc bo lƣnh đi vi mt khách hàng và tng
mc bo lƣnh đi vi mt ngân hàng không đc vt quá t l so vi vn t có
ca ngân hàng.
- Chit khu: NHTM đc chit khu thng phiu và các giy t có giá ngn
hn khác đi vi các t chc, cá nhân và có th tái chit khu các thng phiu và
7

các giy t có giá ngn hn khác đi vi các t chc tín dng khác.
- Bao thanh toán: NHTM trin khai thc hin bao thanh toán nh là mt hình
thc cp tín dng cho khách hàng doanh nghip nh: bao thanh toán truy đòi, bao
thanh toán min truy đòi, bao thanh toán ng trc hay bao thanh toán chit khu,
bao thanh toán khi đáo hn trong phm vi buôn bán ni đa và quc t.
- Cho thuê tài chính: NHTM đc thc hin cho thuê tài chính nhng phi

thành lp công ty cho thuê tài chính riêng.
- Cho vay thu chi: NHTM thc hin cho vay thu chi dành cho các khách
hàng m tài khon ti ngân hàng. Khách hàng s dng dch v này s đc cp mt
hn mc thu chi khi tm thi thiu ht trong thanh toán. Khách hàng không phi
th chp hay tín chp.
Trong các hình thc ca hot đng tín dng thì hot đng cho vay là hot
đng chim t trng ln nht trong các sn phm tín dng, đng thi cng là hot
đng mang li ngun thu ln cho ngân hàng. Mc dù vy, hot đng tín dng luôn
cha đng nhiu ri ro nh ri ro thanh khon, ri ro lãi sut, ri ro chính tr, và ri
ro đo đc đƣ gây nh hng ln đn hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân
hàng.

1.1.3. Hot đng đu t.
 đa dng hóa vic s dng ngun vn, phân tán ri ro trong hot đng,
tng thu nhp và h tr thanh khon khi cn thit, ngoài hot đng tín dng, các
NHTM còn thc hin các hot đng đu t nh đu t trc tip bng cách góp vn
vào các doanh nghip, các công ty tài chính, hay đu t gián tip vào th trng
chng khoán thông qua mua bán chng khoán do Chính ph, công ty phát hành.
Hiu qu hot đng đu t ca NHTM th hin  t l sinh li ca các khon đu
t, s tng giá c các chng khoán và s an toàn ca các chng khoán. Hot đng
đu t và kinh doanh chng khoán mang li cho ngân hàng mt khon li nhun
tng đi ln song đó cng vn là mt hot đng nhiu ri ro.
1.1.4. Hot đng kinh doanh ngoi t.
Kinh doanh ngoi t là vic NHTM dùng đng tin nc này đ mua bán
8

đng tin nc khác ti cùng mt đa đim hoc gia các đa đim khác nhau trong
cùng mt khon thi gian nhm mang li thu nhp di hình thc chênh lch giá.
Kinh doanh ngoi t ngày càng có v trí quan trng trong hot đng ca NHTM.
Các nghip v kinh doanh ngoi t bao gm: nghip v ngoi hi giao ngay, nghip

v ngoi hi giao sau, nghip v chênh lch t giá, nghip v ngoi hi k hn,
nghip v hoán đi ngoi t, nghip v ngoi hi theo quyn chn. Tuy nhiên, hot
đng kinh doanh ngoi t cha đng khá nhiu ri ro, đc bit là ri ro t giá. Vì
vy, vic đo lng, tính toán đ đa ra nhng gii pháp nhm gim thiu ri ro
trong hot đng kinh doanh ngoi t là rt quan trng.
1.1.5. Hot đng kinh doanh dch v khác.
Cùng vi s phát trin kinh t, các hot đng cung cp dch v ngày càng
đóng vai trò quan trng trong vic đa dng hóa các hot đng ca ngân hàng, đng
thi cng mang li cho ngân hàng nhng khon thu nhp không nh. Các hot đng
dch v bao gm dch v thanh toán, ngân qu, bo lãnh, y thác, đi lý,ầ ây
cng là nhng hot đng góp phn gia tng ngun vn huy đng cho ngân hàng.
Ngoài ra, trc s bùng n ca công ngh thông tin, các ngân hàng đƣ nhanh chóng
ng dng nhng tin b ca khoa hc công ngh vào vic cung cp và phát trin các
dch v ngân hàng hin đi nh dch v th, dch v home banking, internet
banking, phonebanking, mobile banking và các dch v ngân hàng quc t khác.
1.2. Hiu qu hot đng kinh doanh ti ngơn hƠng thng mi.
1.2.1. Khái nim.
Ngân hàng thng mi đc xem là mt doanh nghip hot đng trong lnh
vc kinh doanh tin t. Khi nghiên cu v hiu qu hot đng kinh doanh thì hin
nay có rt nhiu quan đim v hiu qu:
Theo European Central Bank: hiu qu là kh nng to ra li nhun bn
vng. Li nhun thu đc đu tiên đc dùng đ d phòng cho các khon l bt
ng và tng cng v th v vn, ci thin li nhun thu đc trong tng lai thông
qua đu t và các khon li nhun gi li.
Theo Peter S.Rose ậ giáo s kinh t hc và tài chính trng đi hc Yale - v
9

bn cht NHTM cng có th đc xem là mt tp đoàn kinh doanh và hot đng
vi mc tiêu ti đa hóa li nhun vi mc đ ri ro cho phép. Tuy nhiên, kh nng
sinh li là mc tiêu đc các ngân hàng quan tâm hn c vì thu nhp cao giúp các

ngân hàng có th bo toàn vn, tng kh nng m rng th phn, thu hút vn đu t.
Theo quyn ắT đin Toán kinh t, Thng kê, Kinh t lng Anh ậ Vit”
ca PGS.TS Nguyn Khc Minh thì hiu qu trong kinh t đc đnh ngha là ắmi
tng quan gia các yu t đu vào khan him vi đu ra hàng hóa và dch v”, và
ắkhái nim hiu qu đc dùng đ xem xét các tài nguyên đc các th trng phân
phi tt nh th nào”.
Nh vy, hiu qu đc hiu là mc đ thành công mà các ngân hàng đt
đc trong vic phân b các đu vào có th s dng đ to ra các đu ra, đáp ng
mc tiêu đƣ đnh trc.
Hiu qu th hin mi tng quan gia các bin s đu ra thu đc so vi
các bin s đu vào đƣ đc s dng đ to ra nhng kt qu đu ra đó.
Hiu qu hot đng kinh doanh ca NHTM là mt phm trù kinh t, phn
ánh trình đ s dng các ngun lc đƣ có đ đt đc kt qu cao nht vi tng chi
phí thp nht.
Hiu qu hot đng kinh doanh ca NHTM đc đo lng mt cách tng
quát thông qua t l gia li nhun đi vi tng tài sn và vn ch s hu. Li
nhun phn ánh kh nng sinh li ca NHTM, đc quyt đnh bi mc lƣi sut thu
đc t các khon cho vay và đu t, bi ngun thu t hot đng dch v, bi quy
mô, cht lng và thành phn ca các tài sn có.
Hiu qu hot đng kinh doanh ca NHTM quyt đnh trc tip đn vn đ
tn ti và phát trin ca mi ngân hàng. Nu NHTM hot đng kinh doanh có hiu
qu thì uy tín ca ngân hàng đó s đc tng lên, ngi gi tin s yên tâm, tin
tng và do đó công tác huy đng ca ngân hàng s thun li và phát trin. Trên c
s ngun vn huy đng tng đó NHTM mi có kh nng m rng quy mô hot
đng kinh doanh, to ra li nhun ngày càng cao, tích ly nhiu, có điu kin nâng
cao cht lng dch v đ thu hút khách hàng và to ra hiu qu ngày càng tng.
10

Chính vì vy mà các NHTM xem hiu qu là mc tiêu quan trng hàng đu trong
hot đng kinh doanh.

Nh vy, có rt nhiu quan đim v hiu qu đc đa ra, tùy vào mc tiêu
và phng pháp nghiên cu mà la chn quan đim phù hp.
1.2.2. Các ch tiêu đo lng hiu qu hot đng kinh doanh ti ngân hàng
thng mi.
Có nhiu phng pháp đo lng hiu qu hot đng kinh doanh ti NHTM nh
phng pháp đo lng bng các ch s tài chính: li nhun, t sut sinh li trên tng
tài sn, t sut sinh li trên vn ch s hu, các ch tiêu phn ánh ri ro tài chính;
phng pháp phân tích hiu qu biên vi cách tip cn tham s; phng pháp phân
tích hiu qu biên vi cách tip cn phi tham s. Trong mi phng pháp s có
nhng u và nhc đim riêng.
1.2.2.1. Phng pháp đo lng bng các ch s tƠi chính.
- Li nhun: li nhun là mt ch tiêu tng hp phn ánh hiu qu hot đng
kinh doanh ca NHTM. Li nhun đc xác đnh qua các ch tiêu:
 Li nhun thun t lƣi = thu nhp t lƣi ậ chi phí t lƣi
 Li nhun thun ngoài lƣi = thu nhp ngoài lƣi ậ chi phí ngoài lãi
 Li nhun trc thu = doanh thu ậ chi phí
 Li nhun sau thu = li nhun trc thu ậ thu thu nhp
 Tc đ tng li nhun gia k này so vi k trc hoc k hoch
Các ch tiêu trên đc s dng đ đánh giá quy mô, mc đ tng trng li
nhun nói chung cng nh ca b phn li nhun thu đc t hot đng kinh doanh
k này so vi k trc hoc vi mc tiêu đ ra.
Chênh lch thu chi t lƣi phn ánh quy mô sinh li t các hot đng c bn
ca ngân hàng, huy đng vn đ cho vay và đu t, chênh lch càng ln thu nhp
ròng ca ngân hàng càng cao. Ngoài ra, chênh lch thu chi khác ngoài lãi ngày càng
đóng vai trò quan trng đi vi ngân hàng khi mà thu chi t lƣi có xu hng gim.
Li nhun sau thu là ch tiêu phn ánh tp trung nht kh nng sinh li ca ngân
hàng. Các nhân t tác đng đn thu chi lƣi và ngoài lƣi s nh hng đn li nhun
11

trc thu, thu sut và đi tng tính thu s nh hng đn li nhun sau thu.

- T sut li nhun trên tng tài sn (Return On Assets – ROA)
ROA =
Li nhun sau thu
Tng tài sn có
x 100 % (1.1)
ROA là ch tiêu phn ánh tính hiu qu ca qun lý. Nó ch ra kh nng ca
hi đng qun tr trong quá trình chuyn tài sn ca ngân hàng thành thu nhp ròng.
ây là ch s đc s dng rng rãi trong phân tích hiu qu hot đng và đánh giá
tình hình tài chính ca ngân hàng. ROA thp cho thy kt qu ca mt chính sách
đu t hay cho vay không nng đng, hay chi phí hot đng ca ngân hàng quá cao.
Ngc li ROA cao phn ánh hiu qu hot đng tt, ngân hàng có c cu tài sn
hp lý. Tuy nhiên, vi mc sinh li quá ln cng có th ngân hàng phi đi mt vi
nhng ri ro ln do ngân hàng thc hin các khon đu t quá mo him hoc gim
d tr xung quá mc cn thit.
- T sut li nhun trên vn ch s hu (Return On Equity – ROE)
ROE =
Li nhun sau thu
Vn ch s hu
x 100 % (1.2)
ROE là thc đo chính xác đ đánh giá mt đng vn b ra và tích ly to ra
bao nhiêu đng li. T l ROE càng cao càng chng t ngân hàng đƣ s dng hiu
qu đng vn ca c đông, có ngha là đƣ cân đi mt cách hài hòa gia vn c
đông vi vn đi vay đ khai thác li th cnh tranh ca mình trong quá trình huy
đng vn, m rng quy mô.
- Mi quan h gia ROA và ROE: đ đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh
ca NHTM, s dng các đng thc th hin mi quan h gia các t sut sinh li.
ROE =
Li nhun sau thu
Vn ch s hu
=

Li nhun sau thu
Tng tài sn
x
Tng tài sn
Vn ch s hu

ROE = ROA x
Tng tài sn
Vn ch s hu
(1.3)
Mi quan h gia ROE và ROA cho thy ROE d bin đng hn ROA vì t
s tng tài sn trên vn ch s hu ln hn 1 rt nhiu ln. Công thc này còn tính
toán đc kh nng s dng vn ch s hu ca ngân hàng thông qua t s tng tài
12

sn trên vn ch s hu, có ngha ngân hàng có ROA thp nhng vn đt ROE cao
nu nâng cao t trng vn huy đng.
Tuy nhiên, nu ROE quá cao so vi ROA cho thy vn ch s hu ca ngân
hàng chim t trng nh hn so tng ngun vn. Nh vy, li nhun ca ngân hàng
ph thuc ch yu vào ngun vn huy đng, vì vy có th nh hng đn mc đ
an toàn trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng.
 M rng ch tiêu ROA
ROA =
Li nhu n sau thu 
Tng tài sn có
=
Tng thu nh ptng chi ph íthu 
Tng tài sn có
(1.4)
ROA =

Thu t lãichi t lãi
Tng tài sn có
+
Thu ngo ài lãichi ngo ài lãi
Tng tài sn có

Thu 
Tng tài sn có
(1.5)
Vic phân chia nh trên giúp các nhà qun tr d dàng nhn thy s thay đi
trng thái tài chính ca ngân hàng, t đó có th la chn nhng phng án phù hp
nhm gim thiu đu t vào các danh mc kém hiu qu, đng thi qun lý cht ch
nhng danh mc tài sn va có th đáp ng nhu cu thanh khon va có th đt li
nhun cao.
 M rng ch tiêu ROE
ROE =
Li nhu n sau thu 
Vn ch  s hu
=
Li nhu n sau thu 
Tng thu nh p
(1)
x
Tng thu nh p
Tng tài sn
(2)
x
Tng tài sn
Vn ch  s hu
(3)

(1.6)
(1): T l sinh li ậ phn ánh hiu qu qun lý chi phí ca ngân hàng.
(2): T l hiu qu s dng tài sn ậ phn ánh chính sách qun lý danh mc
đu t ca ngân hàng, đc bit là cu trúc và thu nhp ca tài sn.
(3): T l vn ch s hu ậ phn ánh vic la chn ngun vn đ tài tr cho
hot đng ngân hàng, n hay vn ch s hu.
Khi mt trong các t s trên gim, các nhà qun tr ngân hàng cn xem xét lý
do ca s thay đi này. Trong ba t s trên thì t l vn ch s hu là ln nht, vn
ch s hu có chc nng bù đp thua l nên t trng này càng ln thì ri ro phá sn
ca ngân hàng càng cao.
- Nhóm ch tiêu phn ánh ri ro tài chính
Hot đng tín dng là mt hot đng kinh doanh truyn thng nhng li là
13

mt hot đng kinh doanh ch yu mang li nhiu li nhun cho ngân hàng. Song
đây cng là lnh vc luôn tim n nhiu ri ro nht. Vì vy, trong hot đng kinh
doanh ca ngân hàng s không th đc xem là đt hiu qu tt nu ch chy theo
mc tiêu li nhun mà quên đi vic kim soát cht ch nhng ri ro có th đi mt.
T l n quá hn =
N quá hn
Tng d n
(1.7)
T l này phn ánh cht lng ca tín dng, đây là vn đ then cht nh
hng đn s tn ti và nuôi sng nng lc cnh tranh ca NHTM. Do đó cht
lng tín dng tr thành yu t quan trng th hin hiu qu hot đng kinh doanh
ca NHTM. Ch s này càng nh th hin cht lng tín dng càng cao.
T l cho vay =
Tng d n
Tng tài sn có
(1.8)

T l này phn ánh quy mô hot đng tín dng ca NHTM.
T l đòn by tài chính =
Tng tài sn
Tng vn ch s hu
(1.9)
T l này phn ánh bao nhiêu đng giá tr tài sn đc to ra trên c s mt
đng vn ch s hu b vào.
Ngoài ra, trong phân tích hiu qu hot đng, các ngân hàng còn s dng ch
tiêu t l s dng vn - phn ánh hiu qu đu t ca mt đng vn huy đng và so
sánh kh nng cho vay và kh nng huy đng vn ca ngân hàng.
T l s dng vn =
Tng d n
Tng vn huy đng
(1.10)
Nh vy, phng pháp đo lng hiu qu hot đng kinh doanh bng các ch
s tài chính là phng pháp đc s dng khá ph bin bi các ch s này luôn
đc công b đy đ trên các báo cáo tài chính ca ngân hàng, và da vào các ch
s tài chính có th phân tích, đánh giá đc tình hình hot đng kinh doanh ca
ngân hàng. Tuy vy, nhc đim ca phng pháp này là các ch s tài chính có th
có nhng sai sót do khi phân tích thng đt trong mt s gi đnh, vic công b
các ch s tài chính có th không sát vi s liu thc t.
14

1.2.2.2. Phng pháp phơn tích hiu qu biên vi cách tip cn tham s.
i vi phng pháp phân tích hiu qu biên đ đánh giá hiu qu s dng
ngun lc ca mt đn v ra quyt đnh (Decision Making Unit_DMU) da trên
cách tip cn tham s và phi tham s đƣ đc s dng rng rƣi trong nhiu lnh vc
và nhiu ni trên th gii. Phng pháp này tính toán ch s hiu qu tng đi da
trên vic so sánh khong cách ca các DMU vi mt DMU hot đng tt nht trên
biên. Vi phng pháp phân tích hiu qu biên da trên cách tip cn tham s hay

còn gi là phng pháp phân tích biên ngu nhiên (Stochastic Frontier
Analysis_SFA) cho phép xác đnh hiu qu k thut và phi hiu qu k thut cho
tng DMU. Phng pháp SFA đòi hi phi ch đnh mt dng hàm c th đi vi
đng biên hiu qu, ch đnh phân phi phi hiu qu hoc sai s ngu nhiên. Tuy
nhiên, hn ch ca phng pháp SFA là nu vic ch đnh hàm sai s nh hng đn
ch s hiu qu.
1.2.2.3. Phng pháp phơn tích hiu qu biên vi cách tip cn phi tham s.
Phng pháp phân tích hiu qu biên vi cách tip cn phi tham s hay còn
gi là phng pháp phân tích bao d liu (Data Evelopment Analysis_DEA) cho
phép đo lng hiu qu mà không cn ch đnh trc các dng hàm sn xut cng
nh các ràng buc v phân phi phi hiu qu, tuy nhiên các ch s hiu qu phi
nm trong gii hn 0 và 1.
Phng pháp phân tích bao d liu DEA đc ng dng rng rãi trong nhiu
lnh vc, đây là mt k thut quy hoch tuyn tính đ đo lng hiu qu và xp
hng các DMU. Phng pháp này da trên vic tính toán đng gii hn kh nng
sn xut có th thu đc t các yu t đu vào cho trc, t đó so sánh vi đu ra
hin ti đ đánh giá hiu qu s dng các yu t đu vào đó. Yêu cu ca phng
pháp DEA là các DMU phi có cùng mt tp hp các bin đu vào và bin đu ra
thng nht, vì vy phng pháp này thích hp cho vic đánh giá hiu qu ca các
DMU hot đng trong cùng lnh vc, ngành ngh kinh t.
Phng pháp DEA cho phép xác đnh hiu qu tng đi ca các DMU hot
đng trong mt h thng phc tp. Theo phng pháp DEA, mt DMU hot đng
15

tt nht s có ch s là 1, trong khi đó ch s ca các DMU phi hiu qu đc tính
bng vic chiu các đn v phi hiu qu lên trên biên hiu qu. i vi mi đn v
phi hiu qu, phng pháp DEA đu đa ra mt tp hp các đim chun ca các
đn v khác đ giá tr ca đn v đánh giá có th so sánh đc.
Công thc xác đnh hiu qu đn gin:
 =

Sn lng đu ra
Sn lng đu vào
(1.11)
Lnh vc ngân hàng là lnh vc hat đng phc tp vi nhiu yu t đu vào
và đu ra nên công thc xác đnh hiu qu cho nhiu yu t đu vào và đu ra nh
sau:
 =
u
1
y
1
+ u
2
y
2
+ + u
m
y
m
v
1
x
1
+ v
2
x
2
+ + v
k
x

k
(1.12)
Trong đó:
EF: hiu qu
u: trng s ca bin đu ra y, 0 ≤ u
m
≤ 1
v: trng s ca bin đu vào x, 0 ≤ v
k
≤ 1
Công thc m rng trong trng hp có n ngân hàng:


=
u
1
y
1j
+ u
2
y
2j
+ + u
m
y
mj
v
1
x
1j

+ v
2
x
2j
+ + v
k
x
kj
(1.13)
Mt ngân hàng th j hot đng hiu qu trong vic s dng các đu vào cho
trc thành các đu ra ngha là phi ti đa hóa h s hiu qu EF
j
. Trong điu kin
hiu qu không đi theo quy mô, hiu qu ti u ca mt DMU th j
0
đc xác
đnh:
Max EF
j0
vi EF
j
≤ 1, 1 ≤ j ≤ n (1.14)
Hay Max EF
j0

Trong điu kin:


=
u

1
y
1j
+ u
2
y
2j
+ + u
m
y
mj
v
1
x
1j
+ v
2
x
2j
+ + v
k
x
kj
1 vi 1 j n (1.15)
u
m
, v
k
≥ 0
 gii quyt bài toán hiu qu mt cách tng quát, Coelli đƣ xây dng phn