NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH TỈNH QUẢNG NINH THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH




PHM LÊ HNG



NỂNGăCAOăNNGăLC CNH TRANH TNH QUNG NINH
THEOăHNG PHÁT TRIN BN VNG


LUNăVNăTHC S CHÍNH SÁCH CÔNG






TP. H Chí Minh - Nm 2014

Tháng ….nm 2014
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH

CHNGăTRỊNHăGING DY KINH T FULBRIGHT


PHM LÊ HNG


NỂNGăCAOăNNGăLC CNH TRANH TNH QUNG NINH
THEOăHNG PHÁT TRIN BN VNG

Ngành:
Chính sách công
Mã s:
60340402

LUNăVNăTHC S CHÍNH SÁCH CÔNG

NGI HNG DN KHOA HC
TS. RAINER ASSE
THs. LÊ TH QUNH TRÂM






TP. H Chí Minh - Nm 2014

i
LIăCAMăOAN


Tôi cam đoan lun vn này hoàn toàn do tôi thc hin. Các đon trích dn và s liu
s dng trong lun vn đu đc dn ngun và có đ chính xác cao nht trong phm vi hiu
bit ca tôi. Lun vn này không nht thit phn ánh quan đim ca Trng i hc Kinh
t Thành ph H Chí Minh hay Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright.


Thành ph H Chí Minh, ngày 16 tháng 6 nm 2014
Tác gi lun vn



PhmăLêăHng






ii
LIăCMăN

Tôi xin chân thành cm n ti Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright và các quý
thy, cô giáo đư ging dy, giúp đ tôi hoàn thành lun vn này. c bit, tôi xin đc cm
n sâu sc ti TS. Rainer Asse và Ths. Lê Th Qunh Trâm, nhng ngi đư hng dn tn
tình và giúp đ tôi rt nhiu trong sut quá trình làm lun vn ca mình.
Tôi xin trân trng cm n các đng chí lưnh đo và các đng nghip đang công tác

ti Vn phòng Tnh y Qung Ninh đư to điu kin ti đa đ tôi đc tham gia khóa hc và
hoàn thành lun vn thc s này.
Tôi cng mun gi li cm n ti gia đình, ngi thân và bn bè - nhng ngi đư
ng h, giúp đ, đng viên đ tôi có thêm đng lc tham gia khóa hc và hoàn thành lun
vn này.

iii
TịMăTT

Qung Ninh là tnh có nhiu li th, nht là v điu kin t nhiên. Trong giai đon
t 2001 đn nay, Qung Ninh đt đc nhiu thành qu trong phát trin kinh t th hin bng
tc đ tng trng tng giá tr sn phm cao (gn gp 2 ln so vi bình quân c nc), thu
nhp bình quân đu ngi bng 1,5 ln mc trung bình c nc (2012), thu ngân sách nhà
nc thng nm trong 10 đa phng đng đu c nc và rt nhiu kt qu tích cc khác
 các ch tiêu kt qu kinh t trung gian nh thu hút đu t, xut khu, thu hút khách du
lch Tuy nhiên, Qung Ninh cng đang phi đi mt vi nhng thách thc rt ln, nhng
la chn rt khó khn trong bi cnh phát trin bn vng là ch đo. Hai thách thc rt ln
mà tnh đang phi đi mt là tng trng nóng da nhiu vào tài nguyên khoáng sn (ch
yu là than) và hu qu ô nhim môi trng do quá trình phát trin công nghip và đô th
hóa gây ra.
Nng lc cnh tranh (NLCT) ca tnh đc đánh giá theo khung phân tích NLCT
quc gia ca GS. Michael Porter điu chnh cho cp đ đa phng. Trong các nhân t quyt
đnh NLCT, Qung Ninh có li th ln  tài nguyên thiên nhiên, v trí đa lý, vn ti đng
bin; nhng nhân t bt li ln là giao thông vn ti (tr đng bin), trình đ phát trin
cm ngành, hot đng và chin lc ca doanh nghip. Qua phân tích nhn thy, kinh t
Qung Ninh hin nay da nhiu vào tài nguyên thiên nhiên, các doanh nghip nhà nc vn
chim t trng ln; ngành than tuy cha đng nhiu yu t không bn vng nhng vn chim
phn ln, trong khi ngành du lch li cha phát trin tng xng vi tim nng rt ln.
 nâng cao NLCT theo hng phát trin bn vng, Qung Ninh cn có gii pháp
đng b nhm khc phc nhng nhân t đc cho là bt li; đng thi duy trì, phát huy

nhng nhân t có li th. C th, ngoài nhim v quy hoch có tính bn l cn làm tt, tnh
nên u tiên đc bit cho phát trin du lch kt hp vi phát trin công nghip theo hng áp
dng công ngh mi, bo v môi trng. Bên cnh đó, tnh cn dành ngun lc hoc thu hút
đu t nhm ci thin cht lng kt cu h tng, nht là h tng giao thông; thng xuyên
ci thin môi trng đu t kinh doanh; nâng cao cht lng h thng giáo dc, y t. Cui
cùng là hp tác thit thc vi các đa phng trong Vùng, nht là các tnh lân cn đ phát
huy li th t liên kt vùng.
iv
MCăLC

LIăCAMăOAN i
LI CMăN ii
TÓM TT iii
MC LC iv
DANH MC CÁC CH VIT TT vi
DANH MC BNG BIU, HÌNH, PH LC viii
CHNGă1:ăTNG QUAN 1
1.1. Bi cnh chính sách và vn đ nghiên cu 1
1.2. Mc tiêu và câu hi nghiên cu 2
1.3. Phng pháp nghiên cu và ngun thông tin 3
1.4. i tng và phm vi nghiên cu 3
1.5. Khung phân tích (c s lý thuyt) 3
1.6. Cu trúc lun vn 6
CHNGă2:ăKHÁIăQUÁTăTỊNHăHỊNHăKINHăT QUNG NINH 7
2.1. Các ch tiêu phn ánh mc đ phát trin kinh t 7
2.1.1. GDP và GDP bình quân đu ngi 7
2.1.2. C cu kinh t 8
2.1.3. Các ch tiêu phn ánh nng sut 10
2.2. Mt s kt qu kinh t trung gian 11
2.2.1. u t trc tip nc ngoài 11

2.2.2. Xut nhp khu 12
2.2.3. Thu hút khách du lch 13
2.3. Thách thc ch yu đi vi phát trin bn vng ca Qung Ninh 13
2.3.1. Tng trng da nhiu vào tài nguyên khoáng sn trong khi phát trin ngành du
lch cha xng tm 13
2.3.2. Phát trin công nghip đ li hu qu môi trng nghiêm trng 16
CHNGă3:ăPHỂNăTệCHăCÁCăYU T TÁCăNGăNăNNGăLC CNH
TRANH TNH QUNG NINH 17
3.1. Các yu t sn có ca đa phng 17
3.1.1. V trí đa kinh t 17
3.1.2. Tài nguyên thiên nhiên 18
v
3.1.3. Quy mô đa phng 20
3.2. Nng lc cnh tranh cp đ đa phng 21
3.2.1. H tng vn hóa, xư hi, y t, giáo dc 21
3.2.2. H tng k thut 23
3.2.3. Chính sách tài khóa, đu t, tín dng 25
3.3. Nng lc cnh tranh cp đ doanh nghip 28
3.3.1. Môi trng kinh doanh 28
3.3.2. Trình đ phát trin cm ngành 29
3.3.3. Hot đng và chin lc phát trin ca doanh nghip 33
CHNGă4:ăKT LUN VÀ KHUYN NGH CHÍNH SÁCH 35
4.1. Kt lun 35
4.2. Khuyn ngh chính sách 37
4.3. Hn ch ca lun vn 39
TÀI LIU THAM KHO 40
PH LC 42


vi

DANHăMCăCÁCăCHăVITăTT

Ch vit tt
Tên ting Anh
Tên ting Vit
ASEAN
Association of Southeast Asian
Nations
Hip hi các quc gia ông Nam Á
BSH

ng bng sông Hng
DNNN

Doanh nghip Nhà nc
TNN

u t nc ngoài
FDI
Foreign Direct Investment
u t trc tip nc ngoài
GDP
Gross Domestic Product
Tng giá tr sn phm ni đa
KV

Khu vc
NGTK

Niên giám thng kê

NLCT

Nng lc cnh tranh
NSL

Nng sut lao đng
NSNN

Ngân sách Nhà nc
PAPI
Provincial Governance and Public
Administration Performance Index
Ch s hiu qu qun tr và hành
chính công cp tnh
PCI
Provincial Competitiveness Index
Ch s nng lc cnh tranh cp tnh
PEII
Provincial International Economic
Integration Index
Ch s hi nhp kinh t quc t cp
đa phng
QL

Quc l
TCTK

Tng cc Thng kê
UNEP
United Nations Environment

Programe
Chng trình Môi trng ca Liên
Hp Quc
UNESCO
United Nations Educational,
Scientific and Cultural Organization
T chc Giáo dc, Khoa hc và
Vn hoá ca Liên Hp Quc
USAID
United States Agency for
International Development
C quan Phát trin quc t Hoa K
vii
USD
United States Dollar
ô la M
VCCI
Vietnam Chamber of Commerce and
Industry
Phòng Thng mi và Công nghip
Vit Nam
Vinacomin

Tp đoàn Than – Khoáng sn Vit
Nam
VùngăKTT

Vùng kinh t trng đim
WECD
World Commission on Environment

and Development
y ban Môi trng và phát trin th
gii

viii
DANHăMCăBNGăBIU,ăHỊNH,ăPHăLC

DANH MC BNG
Bng 3.1: Tim nng khoáng sn chính làm vt liu xây dng ca Qung Ninh 20
Bng 3.2: Ch s PCI ca Qung Ninh t 2006 – 2013 28

DANH MC HÌNH
Hình 1.1: Các yu t tác đng đn NLCT đa phng 4
Hình 1.2: Mô hình kim cng cm ngành 6
Hình 2.1: Tng trng GDP tnh Qung Ninh giai đon 2001 - 2012 7
Hình 2.2: GDP bình quân đu ngi Qung Ninh giai đon 2001 – 2012 (giá thc t) 8
Hình 2.3: C cu kinh t (giá thc t) Qung Ninh theo ngành giai đon 2001 – 2012 9
Hình 2.4: C cu kinh t Qung Ninh theo thành phn kinh t 9
Hình 2.5: Nng sut lao đng các tnh Vùng BSH 2007 – 2011 10
Hình 2.6: Ngun gc tng trng nng sut tnh Qung Ninh 2005 – 2011 10
Hình 2.7: u t trc tip nc ngoài vào các tnh BSH (tính đn ht 12/2013) 11
Hình 2.8: FDI vào Qung Ninh phân theo lnh vc đu t (tính đn 12/2012) 12
Hình 2.9: FDI vào Qung Ninh phân theo quc gia (tính đn 12/2012) 12
Hình 2.10: Kim ngch xut nhp khu trên đa bàn Qung Ninh 2001 - 2012 (triu USD) 12
Hình 2.11: Lng khách du lch đn Qung Ninh 2001 – 2012 (triu lt) 13
Hình 2.12: C cu thu ni đa tnh Qung Ninh 14
Hình 2.13: Mt s sn phm công nghip ch yu ca tnh Qung Ninh 14
Hình 2.14: Kim ngch xut khu trên đa bàn tnh Qung Ninh (triu USD) 15
Hình 3.1: V trí tnh Qung Ninh trong khu vc Bc B 17
Hình 3.2: Bn đ khoáng sn tnh Qung Ninh 19

Hình 3.3: Mt đ dân s Vùng BSH nm 2011 (ngi/km
2
) 21
Hình 3.4: Tháp dân s Qung Ninh nm 2009 22
Hình 3.5: Thu NSNN trên đa bàn tnh Qung Ninh 2001 - 2012 (t đng) 26
Hình 3.6: Tng chi NSNN trên đa bàn tnh Qung Ninh 2001 - 2012 (t đng) 26
Hình 3.7: C cu ngun vn đu t phát trin trên đa bàn tnh Qung Ninh 27
Hình 3.8: D n tín dng trên đa bàn Qung Ninh giai đon 2005 – 2011 (t đng) 28
ix
Hình 3.9: S đ cm ngành du lch tnh Qung Ninh 29
Hình 3.10: S đ cm ngành than tnh Qung Ninh 33
Hình 3.11: S liu đng kỦ kinh doanh ca tnh Qung Ninh 2001 – 2012 34
Hình 4.1: Hin trng NLCT tnh Qung Ninh 36

DANH MC PH LC
Ph lc 1: Mô hình phân tích dch chuyn cu phn ca Jan Fagerberg (2010) 42
Ph lc 2: Kt qu điu tra du lch mt s đa bàn du lch trng đim ca Vit Nam 43
Ph lc 3: Hin trng s dng đt ti Qung Ninh 43
Ph lc 4: S trng hc và hc sinh ti Qung Ninh 44
Ph lc 5: C s y t ca Qung Ninh 44
Ph lc 6: Hin trng đng b tnh Qung Ninh đn tháng 12/2010 45
Ph lc 7: Bn đ hành chính tnh Qung Ninh 45




1

CHNGă1: TNG QUAN

1.1. Biăcnhăchínhăsách vƠăvnăđănghiênăcu
Qung Ninh nm  phía ông Bc ca Vit Nam, thuc Vùng BSH đng thi thuc
Vùng KTT Bc B và đc ví nh “Vit Nam thu nh” bi v trí đa lỦ đc bit thun li,
tài nguyên phong phú vi tr lng ln và là ni hi t, giao thoa ca nn vn minh sông
Hng. Nh nhng li th đó mà trong nhiu nm qua, Qung Ninh luôn đt tc đ tng
trng kinh t khá cao so vi mt bng chung c nc, thu ngân sách luôn nm trong nhóm
các đa phng dn đu c nc, đóng góp quan trng vào ngân sách quc gia.
Tuy nhiên, Qung Ninh cng phi đi mt vi nhiu khó khn, thách thc. Trc
tiên, cng chính là t yu t “Vit Nam thu nh” mà tnh đư và đang phi đi mt vi nhiu
la chn trong chin lc phát trin ca mình t phát trin công nghip, du lch, cng bin,
thng mi biên gii hay nuôi trng, ch bin thy hi sn… Trong đó, công nghip (đc
trng là khai khoáng, sn xut vt liu xây dng, nhit đin…) và dch v (đc trng là du
lch vi tiêu đim là Di sn – k quan th gii Vnh H Long) là hai lnh vc mà tnh rt có
li th. Hai lnh vc này chim hn 90% GDP ca tnh nhng do cùng phát trin trên mt
đa bàn nên đư phát sinh nhng mâu thun. D thy nht đó là hu qu môi trng t khai
thác than và các hot đng công nghip khác đang rt trm trng, nh hng tiêu cc đn
môi trng sng ca ngi dân và du khách khi đn Qung Ninh.
Mt khác, do có li th v tài nguyên khoáng sn mà trong nhiu nm qua tng trng
cng nh NSL ca Qung Ninh khá cao so vi các đa phng khác. Chính vì điu này mà
có th nhiu ngi trong đó không loi tr nhng ngi lưnh đo ca tnh lm tng là
Qung Ninh có đc s tng trng cao là nh vào kh nng điu hành ca chính quyn. Và
cng chc chn nhiu ngi s không th hình dung ni nn kinh t ph thuc rt ln vào
than nh Qung Ninh s ra sao khi mà ngun lc này là có hn và s cn kit trong tng
lai. Thêm na, trong bi cnh ngun lc có hn, khi tnh quyt tâm phát trin tt c các lnh
vc cùng mt lúc thì chc chn ngun lc s b dàn tri, kh nng cnh tranh s b hn ch.
2
Chính vì vy, u tiên phát trin công nghip hay du lch hay phát trin hài hòa hai ngành ch
cht này ca tnh ra sao đư, đang và s là la chn không d dàng cho Qung Ninh.
Bi cnh chung ca th gii hin nay và trong tng lai là các quc gia đang hng

đn tng trng “xanh” và phát trin bn vng
1
; hn na, quá trình toàn cu hóa đòi hi s
không ngng đi mi và cnh tranh mnh m t các quc gia, các nn kinh t. Trong khi đó,
Vit Nam đang phi đi mt vi nhiu vn đ trong quá trình phát trin, mt trong s đó là
NLCT quc gia còn rt yu. Do vy, bên cnh vic điu chnh các chính sách kinh t v mô
t Trung ng thì các đa phng cng phi ch đng đánh giá li NLCT ca mình đ có
nhng điu chnh trong chin lc phát trin theo hng bn vng.
Trong nhng nm gn đây, ti Vit Nam đư có mt s nghiên cu liên quan đn
NLCT  cp tnh nh: PCI, PAPI, PEII Nhng ch s này đư góp phn quan trng đ các
đa phng nhìn nhn li NLCT ca mình mt cách tng đi so vi các đa phng khác
trên c nc. V phía Qung Ninh, cho đn nay cha có mt nghiên cu chuyên sâu nào v
NLCT ca tnh mà ch yu đc đánh giá ri rác  nhng báo cáo kinh t - xã hi hay các
bn quy hoch tng th phát trin kinh t - xã hi mà tnh thc hin theo đnh k. Chính vì
vy, mt cách tip cn theo hng nghiên cu tng th v NLCT ca tnh Qung Ninh da
trên mt khung phân tích khoa hc, đc áp dng trên thc t s là rt cn thit cho tnh
trong quá trình hoch đnh và thc thi chính sách cho giai đon ti.
1.2. Mcătiêu vƠăcơuăhiănghiênăcu
Lun vn trc ht đánh giá nhng yu t ch yu góp phn cho s tng trng ca
tnh trong nhng nm qua, đng thi ch ra mt s thách thc c bn đi vi s phát trin
bn vng ca tnh. Tip đó, xác đnh nhng nhân t ct lõi tác đng đn NLCT ca tnh và
liu nhng nhân t này s còn là ngun cho NLCT, cho tng trng ca tnh trong tng lai
hay không? Trên c s đó khuyn ngh mt s chính sách nhm nâng cao NLCT theo hng
phát trin bn vng.
Lun vn s góp phn tr li ba câu hi ln:

1
Vit Nam đư có cam kt thc hin điu này, mt trong s đó là đư phê duyt Chin lc quc gia v tng
trng xanh ti Quyt đnh s 1393/Q-TTg ngày 25/9/2012 ca Th tng Chính ph.
3

Câu hi 1: Ngun lc ch yu cho tng trng kinh t ca tnh trong nhng nm qua
và thách thc đi vi s phát trin bn vng ca tnh trong tng lai là gì?
Câu hi 2: âu là nhng nhân t ct lõi tác đng đn NLCT ca tnh Qung Ninh?
Câu hi 3: Qung Ninh làm gì đ nâng cao NLCT theo hng phát trin bn vng?
1.3. Phngăphápănghiênăcu vƠăngunăthôngătin
Lun vn s dng phng pháp nghiên cu đnh tính da trên Khung phân tích NLCT
đa phng đc TS. V Thành T Anh điu chnh t Khung phân tích NLCT quc gia ca
GS. Michael Porter.
Thông tin và s liu phc v cho phân tích ch yu là s liu th cp đc thu thp
t các c s d liu sn có, các n phm đc phát hành, công b chính thc t các ngun
chính thng (c quan nhà nc trung ng và đa phng, các t chc khoa hc có uy tín ).
1.4. iătngăvƠăphmăviănghiênăcu
i tng nghiên cu chính ca lun vn là các nhân t cu thành NLCT (theo khung
lý thuyt  phn 1.5) ca Qung Ninh.
Phm vi nghiên cu là đa bàn tnh Qung Ninh, đt trong mi tng quan so vi các
đa phng trong Vùng BSH và c nc. Giai đon nghiên cu t nm 2001 đn nay (ch
yu là đn 2012, mt s s liu đc cp nht đn nm 2013).
1.5. Khungăphơnătíchă(căsălýăthuyt)
Nghiên cu s dng Khung phân tích NLCT quc gia ca GS. Michael Porter đc
TS. V Thành T Anh (2011) điu chnh cho phù hp vi mc tiêu và đi tng nghiên cu
là cp đa phng (tnh, thành ph).
Theo cách tip cn này, nng sut s dng các ngun lc (vn, lao đng, đt đai và
các tài nguyên khác) đóng vai trò trung tâm cho NLCT ca mt đa phng. Nng sut quyt
đnh s thnh vng ca mt đa phng (hay mt quc gia) vì nng sut cao đng ngha vi
vic to ra giá tr gia tng cao. Khung phân tích đa ra ba nhóm nhân t quyt đnh NLCT
ca mt đa phng (Hình 1.1), bao gm: (i) Các yu t sn có ca đa phng, (ii) Nng
lc cnh tranh  cp đ đa phng và (iii) Nng lc cnh tranh  cp đ doanh nghip.
4
Hình 1.1:ăCácăyuătătácăđngăđnăNLCTăđaăphng

Ngun: Porter (2008) đc hiu chnh bi V Thành T Anh (2011)
- Nhóm 1 (Các yu t sn có ca đa phng) gm: Tài nguyên thiên nhiên, v trí
đa lý và quy mô ca đa phng. Nhng nhân t này không ch là s lng mà còn là s
phong phú, cht lng, kh nng s dng, chi phí đt đai, điu kin khí hu, din tích và đa
th vùng, ngun khoáng sn… Mt đa phng vi ngun tài nguyên thiên nhiên di dào s
là đu vào quan trng cho vic sn xut và hình thành các ngành có NLCT cao. V trí đa lý
thun li nh gn th trng ln, nm trên đng trung chuyn… cng là điu kin quan
trng to nên NLCT cho đa phng.
Tuy nhiên, không có ngha rng ni nào di dào nhng yu t t nhiên này thì đng
ngha rng ni đó có NLCT tt và ni nào s nghèo nàn ca chúng cng gây ra bt li trong
cnh tranh. Thc t đư chng minh vic d tha nhân t sn xut có th dn đn làm suy
gim, thay vì làm gia tng li th cnh tranh; trong khi đó, s bt li v nhân t sn xut
thng thúc đy s đi mi, góp phn nâng cao NLCT.
- Nhóm 2 (NLCT  cp đ đa phng) gm: H tng vn hóa, xư hi, giáo dc, y
t; h tng k thut; chính sách tài khóa, tín dng và c cu kinh t.
Yu t h tng vn hóa, xư hi ly phát trin ca con ngi làm trung tâm, trong đó
chú trng đn vai trò ca giáo dc trong vic hoàn thin nhân cách con ngi và h thng y

5
t cho s phát trin th cht. Xét theo góc đ NLCT, giáo dc c bn là nn tng cho vic
hc hi, tip thu tri thc, s sáng to và đi mi; còn nn tng th cht tt s giúp cho con
ngi lao đng bn b hn, có kh nng thích ng nhanh vi cng đ lao đng và kh nng
sáng to không ngng. Tuy nhiên, đ h tr cho li th cnh tranh, các yu t này phi đc
chuyên môn hóa cao đ đáp ng nhu cu c th ca tng ngành.
Môi trng xã hi ci m và n đnh, ting nói ca các doanh nghip đc lng nghe,
trách nhim gii trình ca chính quyn đa phng đc đ cao, tính hiu lc và hiu qu
ca nn hành chính công đc thc hin cng tác đng rt ln đn NLCT ca đa phng.
Vic phân b ngun lc ca đa phng cho ngành và lnh vc u tiên; s sn có ngun vn,
kh nng tip cn d dàng, chí phí s dng vn thp và mt h thng thanh khon tt cng
là nhng nhân t quan trng tác đng đn NLCT ca đa phng.

- Nhóm 3 (NLCT  cp đ doanh nghip) gm: Cht lng môi trng kinh doanh
và c s h tng k thut, trình đ phát trin cm ngành, hot đng và chin lc ca doanh
nghip.
Cht lng môi trng kinh doanh ti Vit Nam hin nay đc đánh giá theo tiêu
chí PCI do VCCI công b, đó là: Chi phí gia nhp th trng, Tip cn đt đai, Tính minh
bch, Chi phí không chính thc, Chi phí thi gian đ thc hin các quy đnh ca Nhà nc,
Tính nng đng và tiên phong ca lưnh đo tnh, Dch v h tr doanh nghip, Cnh tranh
bình đng, ào to lao đng và Thit ch pháp lý.
2

Trình đ phát trin cm ngành đc đánh giá bng mô hình kim cng ca M. Porter
(2008). Theo mô hình này, cm ngành là mt h sinh thái các doanh nghip ct lõi, các nhà
cung ng trong mt lnh vc đc trng, có s phi hp vi các th ch nh chính ph, vin
nghiên cu, trng đi hc, hip hi và ti đó các doanh nghip va cnh tranh, va hp tác
vi nhau. Trình đ phát trin ca cm ngành đc đánh giá bi bn yu t nh là bn góc
ca hình thoi (Hình 1.2), đó là: (i) iu kin v yu t đu vào, (ii) điu kin cu, (iii) chin
lc và hot đng ca doanh nghip và (iv) các ngành công nghip h tr và có liên quan.

2
Báo cáo PCI 2013
6
Hình 1.2: Môăhìnhăkimăcng cmăngƠnh

Ngun: Porter (2008)

Khái nim “Phát trin bn vng” trong đ tài đc hiu theo khái nim ca WECD
là “s phát trin nhm đáp ng đc nhu cu hin ti và đm bo không làm tn thng
kh nng đáp ng đòi hi ca th h tng lai". Trong đó, ba thành phn c bn là: Kinh t
bn vng, xã hi bn vng và môi trng bn vng.
1.6. Cuătrúcălunăvn

Lun vn gm 4 chng.
Chng 1 gii thiu v bi cnh chính sách, mc tiêu và vn đ nghiên cu, phng
pháp nghiên cu và khung phân tích.
Chng 2 trình bày khái quát v tình hình kinh t Qung Ninh nhm đa ra mt bc
tranh tng quát v kinh t ca tnh, nhng thành qu ni bt trong hn 10 nm qua cng nh
ch ra nhng thách thc ch yu đi vi s phát trin bn vng ca tnh.
Chng 3 tp trung phân tích các nhân t quyt đnh NLCT ca Qung Ninh theo
khung phân tích NLCT đa phng. Kt hp vi đánh giá  Chng 2 đ xác đnh nhng
yu t mà tnh có li th, yu t nào còn bt li.
Chng 4 đa ra mt s kt lun và khuyn ngh chính sách đ góp phn nâng cao
NLCT ca Qung Ninh theo hng bn vng.
7
CHNGă2: KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH KINH T QUNG NINH

2.1. Cácăchătiêuăphnăánhămcăđăphátătrinăkinhăt
2.1.1. GDP và GDP bình quân đu ngi
Quy mô GDP (giá thc t) ca Qung Ninh nm 2012 đt 65.616 t đng (tng
đng khong 3,15 t USD)
3
bng hn 10 ln so vi nm 2001 (6.364 t đng). Tc đ tng
GDP (giá so sánh 1994) trong giai đon 2001 – 2012 đt trung bình 12,2%, cao gn gp 2
ln so vi mc trung bình c nc (7%).
Hình 2.1:ăTngătrng GDPătnhăQungăNinhăgiaiăđonă2001ă- 2012

Ngun: NGTK Qung Ninh các nm 2005, 2012 và t TCTK
Nhp đ tng trng GDP ca Qung Ninh v c bn cng nh c nc. Trong
khong t 2005 - 2007 tc đ tng cao mt phn là do nh hng tích cc t s ra đi ca
Lut Doanh nghip 2005
4
và vai trò quan trng ca ngun vn FDI. Hai nm 2008 và 2009,

tc đ tng trng gim đi là do nh hng bi suy thoái kinh t toàn cu đy sâu thêm
nhng khó khn cho nn kinh t Vit Nam vn đư trong tình trng mt cân đi v mô khá

3
T giá nm 2013: 1 USD xp x bng 20.828 đng
4
Lut Doanh nghip 2005 đư thng nht các quy đnh v thành lp và qun lý các doanh nghip, gn nh không
còn s phân bit là doanh nghip thuc s hu nhà nc hay s hu t nhân v phng din t chc qun tr
8
nghiêm trng, th hin qua thâm ht ngân sách, thâm ht vãng lai cao
5
. Trong 3 nm gn
đây, tc đ tip tc gim theo xu hng chung ca c nc. (Hình 2.1)
GDP bình quân đu ngi tng khá nhanh so vi bình quân chung ca c nc. Nm
2012, GDP đu ngi (giá thc t) đt 2.657 USD, bng gn 6 ln so vi thi đim nm
2001 (447 USD). Thi đim nm 2001, GDP đu ngi ca Qung Ninh tng đng vi
mc trung bình c nc (412 USD) nhng đn nm 2012 đư vt hn lên và bng 1,5 ln so
vi mc trung bình c nc. (Hình 2.2)
Hình 2.2:ăGDPăbìnhăquơnăđuăngiăQungăNinhăgiaiăđonă2001ăậ 2012 (giáăthcăt)

Ngun: NGTK Qung Ninh các nm 2005, 2012 và t TCTK
2.1.2. C cu kinh t
2.1.2.1. C cu kinh t theo ngành kinh t
Công nghip và dch v chim t trng ch yu trong GDP ca tnh (Hình 2.3). Nm
2012, t trng công nghip và dch v chim ti 94% trong tng GDP (công nghip 55,3%,
dch v 38,6%). T trng nông nghip trong GDP đư dch chuyn theo hng gim dn, t
9,3% nm 2001 xung còn 6,1% vào nm 2012. Mc dù, Qung Ninh mong mun chuyn
dch c cu kinh t theo hng tng dn t trng dch v nhng thc t li không din ra nh

5

Báo cáo thng niên Kinh t Vit Nam 2009.
9
vy (nm 2002, t trng dch v trong GDP chim 45,5% nhng đn 2012 ch còn 38,6%).
Nguyên nhân ch yu là trong nhng nm qua, Qung Ninh vn tip tc có thêm mt s nhà
máy nhit đin và xi mng công sut ln đi vào hot đng; do đó, khu vc công nghip đư
ln át các khu vc kinh t còn li (t trng công nghip nm 2002 là 45,8% tng lên 55,3%
vào nm 2012).
Hình 2.3: Căcuăkinhătă(giáăthcăt)ăQungăNinhătheo ngành giaiăđon 2001 ậ 2012

Ngun: NGTK Qung Ninh các nm 2005, 2012
2.1.2.2. C cu kinh t theo thành phn kinh t
Xét theo thành phn kinh t, khu vc
kinh t Nhà nc chim phn ln nht. Nm
2005, t trng ca khu vc này trong c cu
tng sn phm ca tnh (giá hin hành) là
62,3%, trong khi khu vc kinh t ngoài Nhà
nc (khu vc dân doanh) là 29,2% và khu vc
kinh t có vn đu t nc ngoài chim 8,5%.
T trng ln ca khu vc kinh t Nhà nc là
do ti Qung Ninh có các DNNN Trung ng
đóng trên đa bàn mà ch yu là  ngành than.
Trong nhng nm gn đây, t trng này
đư dn thay đi theo hng t trng ca khu vc dân doanh và khu vc có vn đu t nc
ngoài tng lên; t trng ca khu vc kinh t Nhà nc gim đi. Tuy nhiên, t trng ca khu
Ngun: NGTK Qung Ninh 2010, 2012
Hình 2.4:ăCăcuăkinhătăQungăNinhă
theoăthƠnhăphnăkinhăt
10
vc kinh t Nhà nc vn còn rt ln (nm 2012 là 57,2%) và đây thc s là mt thách thc
không nh đi vi Qung Ninh trong quá trình tái c cu kinh t, nâng cao NLCT ca tnh.

2.1.3. Các ch tiêu phn ánh nng sut
- NSL trong nghiên cu này đc tính bng cách ly GDP (giá thc t) ca nm
kho sát chia cho s lao đng (lc lng lao đng t 15 tui tr lên) ca nm đó. Theo cách
tính trên, NSL ca Qung Ninh đư tng gn 3 ln t 29,8 triu đng/ngi nm 2007 lên
87,1 triu đng/ngi nm 2011 và cng là đa phng có NSL cao nht trong vùng BSH.
Hình 2.5: NngăsutălaoăđngăcácătnhăVùngăBSHă2007ăậ 2011

Ngun: Tính toán t s liu NGTK các đa phng trong Vùng BSH 2012
- V ngun gc tng trng
nng sut: Theo phng pháp dch
chuyn cu phn – nng sut ca Jan
Fagerberg (2000) thì tng thay đi
nng sut ca mt nn kinh t hay mt
ngành s bng tng ca hiu ng tnh,
hiu ng đng và hiu ng ni ngành
(Chi tit ti Ph lc 1). Thay các giá
tr GDP (giá so sánh 1994) và c cu
lao đng ca Qung Ninh trong giai
đon 2005 – 2011 đư cho kt qu là
NSL đư tng 9,72 triu đng, trong
đó Khu vc II (công nghip – xây
Hình 2.6: Ngunăgcătngătrngănngăsută
tnhăQungăNinhă2005 ậ 2011
Ngun: NGTK Qung Ninh 2012
11
dng) đóng góp nhiu nht là 5,57 triu đng, Khu vc III (dch v) đóng góp 3,96 triu
đng và thp nht là Khu vc I (nông – lâm – ng) đóng góp 0,19 triu đng. Cng t kt
qu trên cho thy, hiu ng ni ngành là nguyên nhân chính góp phn cho s tng trng
NSL (đóng góp 7,76 triu đng, chim xp x 80%), hiu ng tnh và hiu ng đng góp
phn cho gia tng nng sut không đáng k (Hình 2.6).

Nh vy, tng trng nng sut ch yu đn t s ci thin, nâng cp ca tng khu
vc (KV II và KV III chim hu ht) mà ít có s đóng góp t vic dch chuyn lao đng t
khu vc có nng sut thp sang khu vc có nng sut cao và t khu vc có tc đ tng trng
nng sut thp sang khu vc có tc đ tng trng nng sut cao.
Thc t, c cu lao đng ca Qung Ninh cng đư có s dch chuyn trong giai đon
2006-2011: lao đng trong ngành dch v tng t 27,5% lên 29,8%; lao đng trong ngành
công nghip tng t 25,6% lên 27,2%; và lao đng trong ngành nông nghip gim t 46,9%
xung còn 43,0%.
2.2. Mtăsăktăquăkinhătătrungăgian
2.2.1. u t trc tip nc ngoài
Tính đn cui nm 2013, trên đa bàn Qung Ninh có 94 d án FDI còn hiu lc vi
tng vn đu t đng kỦ là 4,5 t USD, đng th 5 trong Vùng BSH sau Hà Ni, Hi
Phòng, Hi Dng và Bc Ninh (Hình 2.7).
Hình 2.7: uătătrcătipăncăngoƠiăvƠoăcácătnhăBSHă(tínhăđnăhtă12/2013)

Ngun: B K hoch và u t 2013
12
Lnh vc công nghip thu hút đc nhiu vn đu t nht, chim 50% s d án và
68% tng vn đng ký (khong 3 t USD); tip theo là lnh vc du lch, chim 32% s d
án và 22% tng vn đu t (Hình 2.8). Trong s các quc gia và vùng lãnh th đu t vào
Qung Ninh, Trung Quc có s d án nhiu nht (chim 41,5%) nhng s vn đu t cha
ti 10% tng vn đng kỦ. Hoa K tuy s d án ch chim khong 7% nhng li có vn ln
nht hin nay (khong 2,4 t USD, chim hn 50% tng vn đng kỦ) (Hình 2.9).

2.2.2. Xut nhp khu
Kim ngch xut khu tng t
0,25 t USD nm 2001 lên 2,56 t USD
nm 2012, mc tng bình quân là
25%/nm. Tuy nhiên, t nm 2009 tr
li đây, tc đ tng có du hiu thp dn.
Nguyên nhân ch yu là do Chính ph
đư có nhng bin pháp đ hn ch xut
khu than và tình hình biên mu gia
Vit Nam vi Trung Quc trong thi
gian qua không đc thun li, hàng hóa
xut khu gim; trong khi hàng hóa nhp
khu tip tc tng phc v các d án ln
đang trin khai xây dng (Hình 2.10).
Ngun: S K hoch và u t Qung Ninh 2013
Hình 2.8:ăFDIăvƠoăQungăNinhăphơnătheoă
lnhăvcăđuătă(tínhăđnă12/2012)
Hình 2.10:ăKimăngchăxutănhpăkhuătrênăđaă
bƠnăQungăNinhă2001ă- 2012ă(triuăUSD)
Ngun: NGTK Qung Ninh 2012 và S Công Thng
Qung Ninh 2013
Ngun: S K hoch và u t Qung Ninh 2013
Hình 2.9: FDIăvƠoăQungăNinhăphơnătheoă
qucăgiaă(tínhăđnă12/2012)
13
2.2.3. Thu hút khách du lch
Nh có tim nng đc bit cho
phát trin du lch nên Qung Ninh đư thu
hút rt nhiu du khách trong và ngoài
nc. Trong giai đon 2006 – 2012, lng

khách đư tng bình quân 16%/nm; trong
đó, khách quc t tng bình quân
15%/nm t 1,15 triu lt khách nm
2006 lên 2,4 triu lt vào nm 2012,
khách trong nc tng bình quân
18%/nm t 1,96 triu lt khách nm
2006 lên 4,6 triu lt khách nm 2012.
2.3. Tháchăthcăchăyuăđiăvi phátătrinăbnăvng caăQungăNinh
Trong nhng mc tiêu mu cht mà WECD (1987) đt ra liên quan đn khái nim
phát trin bn vng, bên cnh yu t tng trng kinh t thì có nhng yu t cn phi đm
bo là thay đi cht lng tng trng, bo tn và phát huy ngun tài nguyên, kt hp yu
t môi trng và yu t kinh t trong mi quyt đnh chính sách. Tuy nhiên, thc t phát
trin ca Qung Ninh đang đt ra rt nhiu thách thc cho s phát trin bn vng, trong đó
có hai thách thc rt ln sau:
2.3.1. Tng trng da nhiu vào tài nguyên khoáng sn trong khi phát trin
ngành du lch cha xng tm
- Phát trin công nghip nng, khai thác than và qu đt đang là ngun lc chính cho
tng trng ca Qung Ninh. Nm 2005, công nghip khai thác (ch yu là than) chim 70%
tng giá tr sn xut công nghip và chim 35,7% GDP ca tnh; nm 2011 tng ng là 60%
và 29,6%. Phn ln s thu ni đa là t than và đt
6
(giai đon 2006 - 2010 chim 53%; nm
2011 chim 77%) - (Hình 2.12).

6
Thu t than: gm thu t các doanh nghip ngành than và phí bo v môi trng đi vi hot đng khai thác
khoáng sn. Thu t đt gm: thu cp quyn s dng đt, thu t thu chuyn quyn s dng đt, thu s dng
đt, thu nhà đt.
Ngun: S Vn hóa Th thao và Du lch
Qung Ninh 2013

Hình 2.11:ăLngăkháchăduălchăđnă
QungăNinhă2001ăậ 2012ă(triuălt)
14
Hình 2.12:ăCăcuăthuăniăđaătnhăQungăNinh

Ngun: S Tài chính Qung Ninh 2012
Các sn phm công nghip ch yu vn là các sn phm truyn thng, nh: Than,
đóng tàu, vt liu xây dng, bia, nc khoáng, gch nung. Trong nhng nm gn đây, tip
tc có thêm nhng nhà máy xi mng, nhit đin công sut ln đc cp phép hoc đang trin
khai xây dng ti Qung Ninh
7
- (Hình 2.13).
Hình 2.13: MtăsăsnăphmăcôngănghipăchăyuăcaătnhăQung Ninh

Ngun: NGTK Qung Ninh các nm 2010, 2012
Trong c cu các mt hàng xut khu thì mt hàng công nghip và khoáng sn chim
ti ¾ giá tr xut khu. Mc dù, t trng này cng gim dn qua tng nm, t 80% nm 2006
xung còn 65% nm 2012 (Hình 2.14) nhng t l hàng hóa xut thô
8
vn còn cao, hàm
lng gia công, tinh ch trong sn phm còn thp nên giá tr gia tng v không đc là bao.
Tâm lỦ “n xi” đư ln át s sáng to, áp dng khoa hc công ngh đ ci tin nng sut,
nâng cao hiu qu.

7
Nhit đin: Qung Ninh II (600 MW), Mông Dng I (1.000 MW), Mông Dng II (1.200 MW), Mo Khê
(440 MW). Xi mng: Thng Long II (2,3 triu tn), H Long (2,07 triu tn)…
8

Mt hàng xut khu ch yu là sn phm thô, s ch nh: Than, đá tn mài, thy sn, tùng hng