Luận văn thạc sĩ Hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng doanh nghiệp của ngân hàng TMCP công thương Việt Nam

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP HCM



NGUYN TH PHNG HIP



HOÀN THIN H THNG XP HNG TÍN DNG
DOANH NGHIP CA
NGỂNăHÀNGăTMCPăCỌNGăTHNGăVIT NAM




LUNăVNăTHC S KINH T



TP. HCM ậ Nmă2013
B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP HCM



NGUYN TH PHNG HIP

HOÀN THIN H THNG XP HNG TÍN DNG
DOANH NGHIP CA
NGỂNăHÀNGăTMCPăCỌNGăTHNGăVIT NAM

Chuyên ngành: Tài chính ậ Ngân hàng
Mã s: 60340201

LUNăVNăTHC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC:
PGS. TS BÙI KIM YN


TP. HCM ậ Nmă2013

LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu đc lp ca tôi, có s h tr t
PGS.TS Bùi Kim Yn. S liu đc nêu trong lun vn là trung thc, các phân tích
đánh giá là ca tôi và cha đc công b trong bt c công trình nào.
TP.HCM, ngày 22 tháng 10 nm 2013
Ngi cam đoan



Nguyn Th Phng Hip

MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG BIU Trang
LI M U 1
CHNGă1:ăLụăLUN CHUNG V XP HNG TÍN DNG TRONG
NGỂNăHÀNGăTHNGăMI
1.1. Tng quan v xp hng tín dng 4
1.1.1. Khái nim v xp hng tín dng 4
1.1.2. Quy trình xp hng tín dng doanh nghip ti các NHTM 5
1.1.3. ụ ngha ca vic s dng h thng XHTD DN đi vi các NHTM 6
1.1.4. S cn thit phi hoàn thin h thng XHTD DN ti các NHTM Vit Nam 7
1.1.5. Các phng pháp xp hng tín dng 9
1.1.5.1. Phng pháp thng kê 9
1.1.5.2. Phng pháp chuyên gia 10
1.1.6. Các nhân t nh hng đn xp hng tín dng 12
1.1.6.1. Cht lng ca thông tin, d liu 12
1.1.6.2. Trình đ công ngh 12

1.1.6.3. Nng lc và trình đ ca cán b thc hin XHTD 12
1.1.6.4. Mô hình hot đng ca t chc XHTD/b phn XHTD 13
1.1.6.5. Nhng thay đi trong th tc, c ch và chính sách 13
1.2. Mt s nghiên cu và kinh nghim xp hng tín dng trên th gii 13
1.2.1. Phng pháp xp hng tín nhim doanh nghip ca Fitch 13
1.2.2. Phng pháp xp hng tín nhim doanh nghip ca S&P 16
1.2.3. Phng pháp xp hng tín nhim doanh nghip ca Moody's 17
1.2.4. Xp hng tín dng ậ phng pháp đo lng ri ro tín dng theo Basel 20
1.3. Kinh nghim trong vic xây dng h thng XHTD doanh nghip cho t chc
tín dng Vit Nam 22
1.3.1. Xây dng h thng XHTD riêng ti các NHTM 22
1.3.2. Xây dng t chc xp hng tín dng đc lp 23
Kt lun chng 1 24
CHNGă2:ăH THNG XP HNG TÍN DNG DOANH NGHIP
TIă NGỂNă HÀNGă TMCPă CỌNGă THNGă VIT NAM
(VIETINBANK)
2.1. Gii thiu Ngân hàng TMCP Công Thng Vit Nam 25
2.1.1. S lc quá trình hình thành và phát trin 25
2.1.2. Mng li hot đng 27
2.1.3. Tình hình hot đng ca Vietinbank 28
2.1.3.1. Tình hình tài chính và kt qu hot đng kinh doanh 28
2.1.3.2. Tình hình hot đng tín dng 29
2.2. Gii thiu v h thng xp hng tín dng nm ca Vietinbank 31
2.2.1. Tin trình ci cách ca h thng XHTD doanh nghip ti Vietinbank 31
2.2.2. Nguyên tc chm đim và xp hng tín dng khách hàng 31
2.2.3. Tn sut chm đim và xp hng tín dng khách hàng 32
2.2.4. Quy trình XHTD doanh nghip ti Vietinbank 33
2.2.4.1. Ti ngân hàng cp tín dng 33
2.2.4.2. Ti tr s chính 37
2.2.5. B ch tiêu chm đim và thang xp hng KHDN 38

2.2.5.1. B ch tiêu chm đim 38
2.2.5.2. Thang xp hng 39
2.3. So sánh h thng XHTD ca Ngân hàng Công Thng Vit Nam vi h
thng xp hng tín dng ca mt s ngân hàng ti Vit Nam 41
2.3.1. H thng XHTD ca Ngân hàng TMCP Ngoi Thng Vit Nam 41
2.3.2. H thng XHTD ca Ngân hàng TMCP u t và phát trin Vit Nam 46
2.3.3. H thng XHTD ca Ngân hàng Nông nghip và phát trin Nông Thôn Vit
nam 49
2.3.4. So sánh h thng xp hng tín dng doanh nghip ca Vietinbank vi mt s
ngân hàng thng mi 52
2.4. Thành công và hn ch ca h thng XHTD doanh nghip ti Vietinbank 54
2.4.1. Thành công 54
2.4.1.1. Nâng cao kh nng phòng nga ri ro tín dng 54
2.4.1.2. H tr trong vic cp tín dng cho khách hàng 54
2.4.1.3. H thng XHTD khách hàng doanh nghip đc thc hin t đng 55
2.4.1.4. Các d liu, kt qu chm đim đc truy cp toàn h thng 55
2.4.1.5. Chn lc mt s ch tiêu phân tích tng đi phù hp vi thông l quc t
55
2.4.2. Hn ch ca h thng XHTD Vietinbank 56
2.4.2.1. Kt qu XHTD cha đc áp dng đ phân loi n và trích lp d phòng 56
2.4.2.2. Ngun thông tin phc v cho quá trình phân tích, đánh giá XHTD doanh
nghip không đy đ, kp thi và thiu chính 56
2.4.2.3. Nhóm ch tiêu kh nng tr n t lu chuyn tin t cha phn ánh kh
nng qun tr dòng tin ca doanh nghip 57
2.4.2.4. Ch tiêu tài chính không đ cp đn nhóm ch tiêu tng trng ca doanh
nghip và nhóm ch tiêu giá tr th trng đi vi các DN đư c phn hóa 57
2.4.2.5.  tin cy và tính chính xác ca các thông tin t ngun báo cáo tài chính
doanh nghip cha cao 57
2.4.2.6. Cha chú trng đúng mc vic đào to kin thc XHTD cho nhân viên 58
2.4.2.7. Nhiu trng hp XHTD ch mang tính hình thc, không tuân th quy đnh

XHTD khách hàng 58
2.4.2.8. Vietinbank cha giám sát vic thc hin chm đim 59
2.5. Nguyên nhân 59
2.5.1. B phn phân tích, xp hng tín dng doanh nghip cha đc lp 59
2.5.2. Trình đ ca cán b tín dng còn non yu và vn hóa tuân th cha tt 59
2.5.3. Khung pháp lỦ cho hot đng XHTD cha đc thit lp 60
2.5.4. Báo cáo tài chính ca DN không bt buc phi kim toán 60
2.5.5. Tng cc thng kê cha cp nht kp thi các s liu ngành 61
2.5.6. Vit Nam cha có nhiu công ty xp hng doanh nghip đc lp 61
2.5.7. Hot đng ca trung tâm thông tin tín dng CIC cha hiu qu trong vic
cung cp thông tin tín dng cho các ngân hàng 61
2.5.8. Ch đ k toán còn nhiu đim cha phù hp vi thông l quc t 62
2.5.9. Nhiu doanh nghip cha tuân th các quy đnh ca pháp lut v k toán 62
Kt lun chng 2 62
CHNGă3:ăGII PHÁP HOÀN THIN H THNG XP HNG TÍN
DNG DOANH NGHIP TI VIETINBANK
3.1. nh hng phát trin ca Vietinbank 64
3.1.1. Chin lc tài sn và vn 64
3.1.2. Chin lc tín dng và đu t 64
3.1.3. Chin lc dch v 64
3.1.4. Chin lc ngun nhân lc 64
3.1.5. Chin lc công ngh 64
3.1.6. Chin lc b máy t chc và điu hành 65
3.2. nh hng hoàn thin h thng xp hng tín dng doanh nghip ca
Vietinbank trong thi gian 65
3.3. Các đ xut hoàn thin h thng XHTD doanh nghip ti Vietinbank 66
3.3.1. Gii pháp đi vi Vietinbank 66
3.3.1.1. Nhóm gii pháp v mt qun lỦ, điu hành 66
3.3.1.2. Hoàn thin quy trình xp hng tín dng doanh nghip 69
3.3.1.3. Hoàn thin các ch tiêu đ đánh giá xp hng 71

3.3.2. Kin ngh đi vi c quan nhà nc 75
3.3.2.1. Hoàn thin khung pháp lý cho hot đng XHTD 75
3.3.2.2. To môi trng cho các t chc XHTD đc lp phát trin 75
3.3.2.3. Hoàn thin h thng k toán theo chun mc quc t 76
3.3.2.4. Nâng cao cht lng thông tin tín dng CIC 76
3.3.2.5. Xây dng và công b đnh k các ch tiêu trung bình ngành 77
3.3.2.6. Xây dng h thng thông tin đy đ, chính xác và đáng tin cy 77
Kt lun chng 3 78
KT LUN 79
TÀI LIU THAM KHO 80
PH LC
PH LC 1 - H THNG THANG O PHỂN LOI TÍN DNG CA CÁC T
CHC XHTD TRÊN TH GII
PH LC 2 - LU  QUY TRÌNH XHTD TI VIETINBANK
PH LC 3 - DANH SÁCH CÁC NGÀNH KINH T
PH LC 4 - CÁC TRNG HP S DNG HNG TÍN DNG KHÁCH
HÀNG  QUYT NH MC CP TÍN DNG TI A SO VI GIÁ TR
NH GIÁ
PH LC 5. VÍ D XHTD NI B CTY TNHH TM SX NHA TÍN THÀNH

DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT
Ký hiu Din gii

 Agribank ậ Vietnam Bank for Agriculture and Rural Development: Ngân hàng
Nông nghip và Phát trin Nông thôn Vit Nam
 BIDV ậ Bank for Investment and Development of Vietnam: Ngân hàng u t
và Phát trin Vit Nam.
 BCTC Báo cáo tài chính
 CBC Cán b chm đim
 CBTD Cán b tín dng
 CTD Chm đim tín dng
 CIC ậ Credit Information Center: Trung tâm Thông tin tín dng ca Ngân hàng
Nhà nc.
 DN Doanh nghip
 GXH ánh giá xp hng
 GHTD Gii hn tín dng
 KH Khách hàng
 NHCT Ngân hàng Công Thng
 NHCTD Ngân hàng cp tín dng
 NHNN Ngân hàng Nhà nc Vit nam
 NHTM Ngân hàng thng mi
 PGD Phòng giao dch
 S&P: T chc xp hng tín dng ca M Standard & Poor's.
 TCTD T chc tín dng
 TMCP Thng mi c phn.
 XHTD Xp hng tín dng.
 VCB ậ Joint Stock Commercial Bank for Foreign Trade of Vietnam: Ngân hàng
TMCP Ngoi Thng Vit Nam

 Vietinbank - Viet Nam Joint Stock Commercial Bank for Industry and Trade:
Ngân hàng TMCP Công Thng Vit Nam



























DANH MC CÁC BNG BIU

Bng 1.1. Phân phi 11 t s chính ca Moody's theo hng mc tín nhim ngành 18
Bng 1.2. Phân phi 11 t s chính ca Moody's theo hng mc tín nhim ngành
(tip) 19
Bng 2.1. Mt s ch tiêu tài chính qua các nm hot đng 28
Bng 2.2. D n tín dng ca Vietinbank giai đon 2010-2012 29
Bng 2.3. Tình hình kim soát n quá hn ti Vietinbank 30
Bng 2.4. Tình hình n quá hn ti Vietinbank giai đon 2010-2013 30
Bng 2.5. Thang xp hng ca Vietinbank 39
Bng 2.6. Quy trình chm đim doanh nghip h thng XHTD VCB 41
Bng 2.7. H s ri ro chm đim XHTD DN mi thành lp ca VCB 45
Bng 2.8. H thng ký hiu xp hng t chc kinh t ca BIDV 48
Bng 2.9. H thng ký hiu xp hng doanh nghip ca Agribank 51













1

LI M U
1. Tính cp thit caăđ tài
- Trong mi hot đng ca mt nn kinh t phát trin, đc bit là trong hot

đng sn xut kinh doanh, h thng ngân hàng gi mt vai trò quan trng góp phn
điu tit, luân chuyn vn cho nn kinh t.
- Tín dng là hot đng c bn, là hot đng tài tr ca ngân hàng cho khách
hàng và cng là hot đng sinh li ln nht song ri ro cao nht cho ngân hàng
thng mi. Các loi ri ro, có nhiu mc đ và nguyên nhân song đu đem li tn
tht, t đó làm gim thu nhp ca ngân hàng. Ta có th thy mt loi ri ro rt ph
bin là ri ro tín dng. Ri ro tín dng là kh nng xy ra nhng tn tht cho ngân
hàng do khách hàng vay không tr đúng hn, hoc không tr. Khi thc hin cho vay
thì ngân hàng không th d kin đc là khon cho vay đó s b tn tht. Do đó đư
có nhiu các bin pháp đc đa ra nhm hn ch nhng tn tht này  mc thp
nht đ hot đng ca ngân hàng đc an toàn và sinh li nht.
- Mt trong nhng bin pháp đc áp dng có hiu qu hin nay là áp dng h
thng xp hng tín dng khách hàng. Trong quá trình chuyn đi mô hình hot đng
t đu nm 2012 cho đn nay, Ngân hàng TMCP Công Thng Vit Nam
(Vietinbank) đư liên tc sa đi h thng xp hng tín dng khách hàng đ đánh giá
mc đ ri ro t khách hàng, cho phép ngân hàng ch đng trong vic la chn
khách hàng và xây dng chính sách trong hot đng cho vay mt cách hp lý. H
thng xp hng tín dng (XHTD) đư đc áp dng đng b  Ngân hàng Công
Thng t tr s chính cho đn các chi nhánh và phòng giao dch. Bên cnh đó h
thng xp hng tín dng cng cn nhng sa đi đ hoàn thin hn và phù hp hn
vi chun mc quc t và thc tin ca Vit Nam.
- Vi lun vn cao hc "Hoàn thin h thng xp hng tín dng Ngân hàng
TMCP Công Thng Vit Nam", tác gi mong s đa ra đc cách nhìn tng quát,
nhng đánh giá và nhng đ xut hp lý.
2. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu ca lun vn tp trung vào nhng vn đ sau:
2

- Trình bày lý lun chung v xp hng tín dng, quy trình xp hng và Ủ ngha
ca xp hng tín dng, qua đó nêu lên s cn thit phi nâng cao hiu qu h thng

xp hng tín dng doanh nghip trong qun lý ri ro ti các ngân hàng thng mi
nói chung và Ngân hàng TMCP Công Thng Vit Nam nói riêng.
- Trình bày h thng xp hng tín dng doanh nghip ti Ngân hàng TMCP
Công Thng Vit Nam, nêu rõ nhng u đim và hn ch ca h thng, qua đó đ
xut mt s gii pháp đ hoàn thin h thng xp hng tín dng doanh nghip, nâng
cao hiu qu qun lý ri ro ti Ngân hàng TMCP Công Thng Vit Nam.
3. iătng và phm vi nghiên cu
- i tng nghiên cu: H thng xp hng tín dng ca Ngân hàng thng
mi c phn Công Thng Vit Nam
- Phm vi nghiên cu: Nghiên cu các ch tiêu đánh giá xp hng tín dng
khách hàng doanh nghip đư đc xây dng và áp dng ti Vietinbank.
4. Phngăphápănghiênăcu
Lun vn s dng phng pháp phân tích s liu đnh tính đ làm rõ thc trng
XHTD doanh nghip ti Vietinbank. Phng pháp so sánh gia các ch tiêu ca h
thng XHTD ni b Vietinbank vi các t chc xp hng trong nc và quc t đ
làm rõ nhng u đim và hn ch ca h thng xp hng tín dng doanh nghip ti
ngân hàng thng mi, qua đó đ xut các gii pháp hoàn thin quy trình xp hng
tín dng và h thng các ch tiêu XHTD doanh nghip nhm nâng cao hiu qu xp
hng tín dng doanh nghip ti ngân hàng TMCP Công Thng Vit Nam.
5. Kt cu ca lunăvn
B cc ca đ tài nghiên cu ắHoàn thin h thng XHTD doanh nghip ca Ngân
hàng TMCP Công Thng Vit Nam” đc chia thành phn gii thiu và ba
chng vi kt cu chi tit đc xây dng bao gm:
 Phn gii thiu: Các ni dung nhm s lc lý do nghiên cu, mc tiêu ca
nghiên cu, đi tng và phm vi nghiên cu, các phng pháp đc s dng trong
nghiên cu, Ủ ngha và tính thc tin ca đ tài.
3

 Chng 1: Lý lun chung v xp hng tín dng trong ngân hàng thng mi
bao gm tng quan v XHTD, mt s nghiên cu và kinh nghim XHTD trên th

gii và bài hc cho Vit Nam.
 Chng 2: Thc trng h thng XHTD doanh nghip ca Vietinbank, so
sánh h thng xp hng tín dng Vietinbank vi mt s ngân hàng thng mi ti
Vit Nam và kt qu thc t ca tình hung nghiên cu XHTD doanh nghip ti
Vietinbank. T đó lun vn tin hành phân tích, đánh giá, đ rút ra nhng thành tu
cng nh nhng hn ch tn ti, nguyên nhân ca nhng hn ch cn hoàn thin, b
sung nhm tng cng hiu qu ngn nga và gim thiu ri ro tín dng.
 Chng 3: Các gii pháp hoàn thin h thng XHTD doanh nghip doanh
nghip ca Vietinbank.
6. ụănghaăvƠătínhăthc tin caăđ tài
- Lun vn trình bày s cn thit phi hoàn thin h thng XHTD doanh
nghip ca Vietinbank. Kt qu ca đ tài nghiên cu này có th đc áp dng vào
công tác thc tin vì Vietinbank đang trong quá trình hoàn thin quy trình tín dng
trong đó có vn đ liên quan đn XHTD khách hàng doanh nghip nhm phù hp
vi chính sách tín dng và đnh hng kinh doanh ca ngân hàng.
- Xây dng thành công h thng đánh giá, XHTD đi vi khách hàng doanh
nghip không ch giúp NHTM có đc công c giúp cho cp phê duyt tín dng d
dàng hn trong vic đánh giá, xét duyt h s tín dng, mà còn là công c t vn,
phân loi n trung thc hn giúp các nhà qun tr NHTM có đnh hng chin lc
kinh doanh rõ ràng áp dng phù hp cho tng nhóm đi tng khách hàng.






4

CHNGă1:ăLụăLUN CHUNG V XP HNG TÍN DNG TRONG
NGỂNăHÀNGăTHNGăMI

1.1. Tng quan v xp hng tín dng
1.1.1. Khái nim v xp hng tín dng
Mi t chc tài chính đnh ngha ắxp hng tín dng” khác nhau, nhng ni dung
ct li đu bao hàm ý kin đánh giá cht lng tín dng hay kh nng tr n ca
ch th phát hành.
- Theo Standards & Poor’s, xp hng tín dng là nhng ý kin đánh giá v ri
ro tín dng, kh nng và s sn sàng thanh toán các ngha v tài chính mt cách đy
đ và đúng hn ca mt ch th phát hành, nh mt doanh nghip, mt Chính ph
hoc mt y ban nhân dân. Xp hng tín dng cng đ cp đn cht lng tín dng
ca mt khon n riêng l, nh mt trái phiu doanh nghip hoc mt trái phiu ca
chính quyn đa phng, và xác sut tng đi mà khon phát hành đó có th v
n.
- Theo Moody’s, xp hng tín dng là nhng ý kin đánh giá v cht lng tín
dng và kh nng thanh toán n ca mt ngha v n riêng l hoc ca ch th phát
hành da trên các kt qu phân tích tín dng c bn và th hin thông qua h thng
ký t t Aaa đn C.
- Theo vin nghiên cu Nomura, xp hng tín dng là đánh giá hin ti v mc
đ sn sàng và kh nng tr gc hoc lưi đi vi chng khoán n ca mt nhà phát
hành trong sut thi gian tn ti ca chng khoán đó.
Nh vy, có th hiu: ắXp hng tín dng là các ý kin đánh giá v cht lng tín
dng và s sn sàng thanh toán các ngha v tài chính (gc và lãi) ca mt đi
tng xp hng mt cách đy đ và đúng hn thông qua h thng phân loi theo ký
hiu đư đc xác đnh trc trong sut thi gian tn ti ca đi tng xp hng đó”.
Mt đi tng xp hng có th là mt ch th phát hành (doanh nghip, Chính ph,
y ban nhân dân) hoc mt khon vay riêng l (mt thng phiu/k phiu/trái
phiu/giy nhn n ca doanh nghip; mt tín phiu/trái phiu ca Chính ph/chính
quyn đa phng) [3, 3].
5

1.1.2. Quy trình xp hng tín dng doanh nghip ti các NHTM

Quy trình XHTD doanh nghip ca ngân hàng là nhng quy đnh và trình t phân
cp xp hng, đ xut, chp thun, phê chun kt qu xp hng cui cùng. Nhng
giai đon ch yu ca mt quy trình XHTD doanh nghip bao gm:
- Tip nhn, phân loi doanh nghip
Bc tip nhn, phân loi khách hàng s giúp h thng xp hng xác đnh, đnh v
cong vic tip theo. Phân loi khách hàng chính xác giúp b phn đánh giá vn
dng chính xác các nhóm ch tiêu, h thng thang đim cn áp dng theo đc thù
doanh nghip, loi khách hàng.
- Thu thp thông tin v doanh nghip
Các thông tin dung đ phân tích, đánh giá xp hng ch yu t h thng báo cáo tài
chính ca doanh nghip vay vn gm: bng cân đi k toán, báo cáo kt qu hot
đng kinh doanh, báo cáo lu chuyn tin t, bng thuyt minh báo cáo tài chính
Báo cáo tài chính là ngun thông tin quan trng đ phân tích ri ro tín dng và xp
hng doanh nghip. Ngoài ra, cn thu thp thêm thông tin t các ngun khác nh:
kho sát thc t, t báo cáo kim toán, t các c quan qun lỦ,ầS chính xác và
toàn din ca thông tin là yu t quyt đnh đn kt qu phân tích.
- Phân tích và x lý thông tin
Sau khi thu thp thông tin, b phn đánh giá tin hành sàn lc, phân tích thông tin.
B phn đánh giá kim tra tính xác thc ca thông tin thông qua vic áp dng nhiu
phng pháp (đi chiu, phng vn, nhn đnhầ) xác đnh ngun gc thông tin và
mc đ nh hng chi phi ca thông tin, cui cùng là xem xét mc đ đáp ng đy
đ thông tin cn thit đ thc hin vic xp hng.
- Chm đim các ch tiêu
Cán b chm đim thc hin chm đim các ch tiêu tài chính và phi tài chính trên
chng trình chm đim.
- Tng hp đim và xp hng doanh nghip
Trên c s đim n đnh cho các ch tiêu, mi ch tiêu đc phân phi mt s đim
nht đnh. H thng s t đng cho ra đim và hng khách hàng.
6

- Kim soát và cp nht kt qu xp hng
Kt qu xp hng tín dng là cn c đ b phn tín dng ra quyt đnh cho vay t
chi khon vay hoc xác đnh các nhóm n ca doanh nghip phc v cho vic trích
lp d phòng
Vic chm đim đc thc hin đnh k theo tn sut 3 hoc 6 tháng đ cp nht li
tình hình hot đng kinh doanh khách hàng đ có kt qu chính xác nht.
- Kim đnh mô hình
Sau khi xp hng doanh nghip, các ngân hàng cn tin hành thng kê các kt qu
này và theo dõi các kt qu hot đng thc so vi kt qu xp hng. T kt qu so
sánh này, nu có s khác bit đáng k, ngân hàng thng mi cn phân tích, điu
chnh vic x lý thông tin, phân hng kt qu xp hng hoàn thin dn quy trình
đánh giá.
1.1.3. Ý ngha ca vic s dng h thng XHTD DN đi vi các NHTM
Hin nay, h thng XHTD, đc bit là XHTD doanh nghip có Ủ ngha cc k quan
trng đi vi các TCTD trong công tác qun tr ri ro. Mt h thng XHTD hiu
qu s kim soát đc mc đ tín dng khách hàng, đánh giá hiu qu danh mc tín
dng, danh mc đu t thông qua vic giám sát s thay đi d n và phân loi n
trong tng nhóm khách hàng đư đc xp hng, qua đó điu chnh danh mc, áp
dng chính sách u tiên vào các nhóm khách hàng an toàn. Ngày nay, các NHTM
đu t mình xây dng mt h thng XHTD riêng đ làm c s cho các quyt đnh
trong lnh vc cho vay hoc đôi khi s dng kt qu XHTD ca mt t chc XHTD
đc lp, có uy tín đ:
- Xây dng chính sách khách hàng
Da trên nhng nhóm khách hàng khác nhau đc phân loi t đánh giá XHTD, các
NHTM s có chính sách v lãi sut, tài sn bo đmầ đng b, rõ ràng đ t đó thu
hút khách hàng, to s gn kt lâu dài gia khách hàng vi ngân hàng trên c s có
s tính toán đn ri ro; to nn tng vng chc cho hot đng kinh doanh ca ngân
hàng, t đó đem li li nhun ti đa cho các ngân hàng trong phm vi mc đ ri ro
cho phép.
7

- La chn khách hàng
La chn khách hàng cho vay luôn là mt quyt đnh quan trng trong hot đng tín
dng ca ngân hàng. Khi đa ra quyt đnh la chn không phù hp có th dn đn
ri ro rt ln do khách hàng không tr đc n. H thng XHTD doanh nghip cho
phép các ngân hàng nhn din đc nhng khách hàng tt, khách hàng có tim nng
hoc nhng đi tng khách hàng có du hiu ri ro cao. T đó các NHTM s có
nhng chính sách phù hp nhm va thu hút khách hàng va đm bo qun lý ri ro
hiu qu. Nhng khách hàng tt nht s đc hng chính sách v tín dng, dch v
u đưi nht và ngc li.
- Xây dng danh mc cho vay
Các khon vay ca nhng khách hàng khác nhau s có nhng đc đim ri ro khác
nhau. Trên c s kt qu XHTD, NHTM s xác đnh mt cách hp lý, chính xác
nht tn tht trong cho vay theo tng dòng sn phm hoc lnh vc hoc ngành kinh
t, t đó phân tích đc ri ro và li nhun thu đc. ây là điu kin quan trng đ
NHTM xây dng danh mc cho vay ti u cng nh xây dng chin lc cho vay
có cht lng cao.
- Kim soát ri ro trong hot đng cho vay
Ri ro tín dng luôn gn lin vi hot đng cho vay ca ngân hàng.  gim thiu
ri ro tín dng thì các ngân hàng áp dng các bin pháp nh: thm đnh hiu qu
phng án kinh doanh, giám sát quá trình hot đng và tình hình tài chính khách
hàng, xem xét kh nng tr n, quy đnh hn mc tín dng, tài sn th chpầKim
soát ri ro trong hot đng cho vay s hiu qu hn khi kt qu XHTD doanh
nghip góp phn đo lng hp lý mc đ ri ro ca danh mc tín dng. Ngoài ra,
vic đánh giá xp hng đnh k s có tác dng giám sát và đánh giá khách hàng tín
dng khi khon tín dng đang còn d n, đánh giá nhng du hiu xu v cht
lng khon vay và có nhng giái pháp kp thi.
1.1.4. S cn thit phi hoàn thin h thng XHTD DN ti các NHTM Vit Nam
Hin ti, phn ln các NHTM đu đư t xây dng riêng cho mình h thng XHTD
ni b và đư đt đc mt s kt qu, giúp các ngân hàng có th qun tr ri ro tt

8

hn, tránh và phát hin sm các khon tín dng xu, các khon tín dng có vn đ.
Tuy nhiên, đ có th kim soát ri ro tín dng mt cách có hiu qu, hin vn còn
không ít nhng tr ngi. Trong đó, thách thc ln nht đi vi các NHTM hin nay
chính là vic thu thp và phân loi thông tin chính xác, chi tit v ngi vay, v các
đc đim ca các loi hình ri ro (loi sn phm/ngành kinh t/khu vc đa lý khác
nhau) và kt qu ca đu t tín dng vào các loi hình ri ro đó.
Thc tin thi gian qua cho thy, vic XHTD vn còn nhiu hn ch và cha đt
đc kt qu nh mong mun, cho dù NHNN đư ban hành quyt đnh s
493/2005/Q-NHNN v vic ắphân loi n, trích lp và s dng d phòng đ x lý
ri ro tín dng trong hot đng ngân hàng”, thông t 02/2013/TT-NHNN ngày
21/01/2013 thay th quyt đnh 493 có hiu lc vào ngày 01/06/2014, thông t s
09/2014/TT-NHNN ngày 18/03/2014 sa đi, b sung mt s điu ca thông t 02.
Cn nguyên là do h thng XHTD ni b ti các NHTM Vit Nam hin đu đc
xây dng theo phng pháp chuyên gia, ngha là vic la chn, quyt đnh toàn b
các yu t c bn ca h thng xp hng hoàn toàn ph thuc vào quan đim ch
quan ca các chuyên gia, thay vì da trên d liu thng kê lch s và phân tích mô
hình kinh t lng. Kt qu XHTD ni b mang tính ch quan và cha thc s là
cn c đ làm c s xây dng các thc đo lng hóa ri ro, h tr ngân hàng tính
toán chun xác tn tht d tính và yêu cu vn ti thiu bù đp ri ro. iu này dn
đn hn ch trong qun tr ri ro danh mc, đnh giá tín dng, xác đnh khu v ri
ro ca ngân hàng.
Hin ti, mc dù NHNN có đa ra yêu cu đi vi các NHTM v vic xây dng h
thng XHTD ni b, nhng li cha đa ra đc mt h thng quy chun, dn đn
vic xây dng h thng ti mi ngân hàng theo khu v ri ro ca h. iu này đư
dn đn nhng bt cp trong vic so sánh, đánh giá cùng mt đi tng khách hàng,
nhng li có kt qu khác nhau, nhiu khi xung đt khi thc hin phân loi n theo
đnh tính (cùng 1 khách hàng, có NHTM phân loi vào nhóm n cao, có NHTM li
phân loi vào nhóm n thp). Ngoài ra, do đây là vic xp hng ni b, nên các

ngân hàng thng t xây dng h thng xp hng tín dng ni b riêng, trong khi
9

thiu mt khung thng nht, dn đn tn kém ngun lc và chi phí cho mi ngân
hàng cng nh xư hi.
Ngoài ra, h thng XHTD ti NHTM còn tn nhiu nhiu bt cp trong quá trình
thc hin xut phát t c ch vn hành ca h thng và ý thc ca cán b chm
đim, chính nhng yu t này làm cho kt qu XHTD không phn ánh đc thc
trng ca doanh nghip đc chm đim và nhng ri ro có th xy ra khi Ngân
hàng cp tín dng cho doanh nghip. Do đó, vic hoàn thin h thng XHTD doanh
nghip ti NHTM là rt cn thit trong giai đon hin nay.
1.1.5. Các phng pháp xp hng tín dng
 XHTD, các t chc XHTD trên th gii có th s dng phng pháp chuyên
gia, mô hình toán hc, hoc c hai
1.1.5.1. Phng pháp thng kê (Mô hình toán hc xp hng tín dng):
Phng pháp thng kê là mt quá trình, bao gm điu tra thng kê, khái quát hóa
thông tin, phân tích và d báo. ây chính là quá trình mô hình hóa toán hc các vn
đ cn phân tích theo mc tiêu nghiên cu. Bng cách này ta mi có kh nng ng
dng rng rưi các phng pháp phân tích thng kê theo nhiu chiu, lý thuyt điu
khin, lý thuyt d báoầTrong thc t, tùy thuc vào phng pháp thng kê đc
s dng trong XHTD mà ta có th tip cn theo các mô hình thng kê sau:
- Mô hình phân tích phân bit.
- Mô hình hi quy.
- Mô hình Logit và Probit.
- Mô hình mng Neutral.
Nhng mô hình thng kê theo phng pháp này tin hành kim đnh các gi thuyt
s dng các mô hình thng kê trên b d liu thc nghim, trong khi phng pháp
chuyên gia ph thuc vào đánh giá ch quan ca các chuyên gia tín dng. Nhng
gi thuyt s dng trong phng pháp này xem xét đn nguy c phá sn ca doanh
nghip là cao thp so vi mc nguy c trung bình. Nhng thông tin này đu đc

th hin qua b s liu thc nghim, nhng gi thuyt này có th b bác b hoc
chp nhn mt cách phù hp.
10

Trong phng pháp thng kê, cht lng ca b d liu đóng vai trò rt quan trng,
nó quyt đnh s phù hp ca mô hình thng kê. Do đó, th nht phi đm bo b
s liu là đ ln và đáp ng đc các gi thuyt v mt thng kê. Th hai, d liu
s dng phi phn ánh đúng lnh vc mà TCTD có k hoch s dng mô hình. Nu
không thì các kt lun đi vi tng th bng phng pháp này có tính chính xác
không cao.
Phng pháp thng kê thng đc áp dng trong lnh vc đánh giá và XHTD trên
các phng din tài chính, phi tài chínhầ
CácăuăvƠănhcăđim caăphngăphápăthôngăkê:
u đim:
- D áp dng, đn gin, vic đánh giá, xp hng hoàn toàn da trên c s đnh
lng. Phng pháp này có chi phí thp và có th tin hành khá nhanh chóng.
- Loi b khía cnh ch quan trong đánh giá.
Nhc đim:
- Trong trng hp thu thp s liu gp khó khn hoc s liu kém tin cy thì
vic trin khai phng pháp thng kê khó có th thc hin đc.
- Ngoài ra khi áp dng phng pháp này trong mt s mô hình phi tha mãn
các gi thit đa ra nên đó li chính là nhng hn ch bi nu các gi thit ca mô
hình không đc tha mãn thì kt qu xp hng có th không đáng tin cy.
1.1.5.2. Phng pháp chuyên gia:
Phng pháp chuyên gia là phng pháp thu thp và x lý nhng đánh giá d báo
bng cách tp hp và hi ý kin các chuyên gia gii thuc mt lnh vc hp ca
khoa hc.
Phng pháp chuyên gia da trên c s đánh giá tng kt kinh nghim. Kh nng
phn ánh tng lai mt cách t nhiên các chuyên gia gii và x lý thông kê các câu
tr li mt cách khoa hc. Nhim v ca phng pháp là đa ra nhng d báo

khách quan v tìnhh hình hin ti và tng lai phát trin ca mt lnh vc khoa hc
da trên vic x lý có h thng các đánh giá d báo ca các chuyên gia.
11

Phng pháp chuyên gia thng đc áp dng nhm thu thp ý kin d báo và đánh
giá ca các chuyên gia trong lnh vc nh:
- ánh giá tim nng th trng và chin lc cnh tranh ca doanh nghip.
- ánh giá và xp hng doanh nghip v t chc qun lý, tình hình qun tr
ngun nhân lc.
- ánh giá và xp hng doanh nghip trên phng din tài chính.
- D báo v nhng bin đng ca môi trng kinh doanh.
- D báo và đánh giá trin vng và xu hng ca nn kinh t, ca các ngành
nh t l tng trng kinh t, lm phát, bin đng t giá hi đoái, trin vng ca mt
ngành kinh t.
- D báo và đánh giá v trin vng và chu k phát trin công ngh ca các
ngành.
- ánh giá v đa đim và đa bàn hot đng ca doanh nghip.
- ánh giá và d báo tim nng th trng sn phm ca doanh nghip.
CácăuăvƠănhcăđim caăphngăphápăthôngăkê:
u đim:
- Phng pháp có u đim th nht là tn dng đc kinh nghim và tri thc
chuyên sâu ca các chuyên gia trong chuyên ngành ca h. ng thi, do kt qu
đánh giá đc tp hp t nhiu ngi nên mc đ tin cy khá cao.
- u đim th hai là do kt qu đc tp hp t nhiu ngi nên nó đc xem
xét trên nhiu phng din khác nhau, do đó có th tránh đc s phin din, mt
chiu.
Nhc đim:
- Phng pháp này có nhc đim là chi phí đánh giá có th rt cao khi s
lng ngi tham gia đông và s vòng thu thp ý kin gm nhiu ln.
- Nhc đim th hai là không th loi b hoàn toàn khía cnh ch quan trong

kt qu đánh giá. Do thi gian tin hành đánh giá trong mt khong thi gian dài
nên nhân s ca nhóm chuyên gia có th bin đng.
12

Phng pháp thng kê và phng pháp chuyên gia đu có nhng u và nhc đim
riêng, ngày nay nhng t chc XHTD ln, có uy tín trên th gii nh S&P,
Moody’s, Fitchầ có th phát trin các phng pháp riêng nhng v c bn vn da
trên phân tích đnh tính và đnh lng đ đa ra các ch s xp hng tín dng đc
trng ca mình.
1.1.6. Các nhân t nh hng đn xp hng tín dng
Trong quá trình XHTD thì có mt s nhân t s nh hng đn kt qu xp hng
nh sau:
1.1.6.1. Cht lng ca thông tin, d liu
Thông tin trong XHTD là các thông tin v tài chính, thông tin phi tài chính liên
quan đn khách hàng cn chm đim xp hng. Thông tin có đy đ và đ tin cy
cao thì kt qu XHTD s phn ánh càng chân thc hn đi tng xp hng.
Trong thc t hin nay thì vic thu thp thông tin còn gp nhiu khó khn, quy ch
v công b thông tin minh bch hóa trong hot đng doanh nghip cha đc lut
hóa. Các c quan xp hng khó tip cn ngun thông tin v h s xác thc khi đa
d liu vào phân tích.
1.1.6.2. Trình đ công ngh
 có đc kt qu xp hng, các TCTD bt buc phi trin khai phn mm xp
hng tín dng ni b, đc thit k riêng phù hp vi d liu thông tin ni b và
kh nng kt ni phn mm qun tr ngân hàng.
 đáp ng yêu cu ngày càng cao, các TCTD phi có nhng gii pháp ng dng
công ngh thông tin không ch đc đu t theo chiu rng mà còn theo chiu sâu.
Công ngh tài chính ngân hàng chính là h tng đ các TCTD đi mi dch v, gia
tng tin ích và m rng phm vi hot đng, trong đó có công tác XHTD ni b.
1.1.6.3. Nng lc và trình đ ca cán b thc hin XHTD
Công ngh dù có hin đi, tiên tin thì vn không th thiu yu t con ngi, và yu

t con ngi liên quan đn h thng XHTD chính là các cán b khách hàng trc tip
tìm kim thông tin đ nhp d liu. Yu t con ngi, chuyên môn cùng vi nhng
13

kinh nghim nhy bén đóng vai trò quan trng, có nh hng trc tip đn công tác
kt qu XHTD.
1.1.6.4. Mô hình hot đng ca t chc XHTD/b phn XHTD
Mô hình hot đng ca t chc XHTN có tính đc lp và vi mt quy trình qun lý
hiu qu, s to đc tính khách quan khi phân tích các b ch tiêu x lỦ đ chm
đim chính xác, thì kt qu XHTN càng chính xác.
1.1.6.5. Nhng thay đi trong th tc, c ch và chính sách
Mi hot đng ca các TCTD đu không đc nm ngoài khuôn kh các quy đnh,
c ch cng nh chính sách ca NHNN và Chính Ph. Ngân hàng nhà nc đu
thng xuyên ban hành các quy đnh, quy ch nhm qun tr ri ro tín dng, duy trì
tính thanh khon và phòng nga nhng tn tht không đáng có cho các TCTD.
Tình đn thi đim hin nay, khung pháp lỦ liên quan đn hot đng XHTD có các
quy đnh 57/2002/Q-NHNN, quyt đnh 493/2005/Q-NHNN xut phát t hip
đnh Basel II thông qua nm 2004, thông t 02/2013/TT-NHNN ngày 21/01/2013
thay th quyt đnh 493 có hiu lc vào ngày 01/06/2014. Các kênh thông tin chung
quan trong mà các TCTD có th truy cp là CIC, c quan thu, y ban giám sát tài
chính quc giaầ Hot đng ca các c quan này cùng vi nhng quy đnh, chính
sách phi có s thay đi theo tng thi k, tng giai đon đ phù hp vi tình hình
thc t, đc bit khi nn kinh t Vit Nam, nn kinh t th gii có nhiu bin đng.
1.2. Mt s nghiên cu và kinh nghim xp hng tín dng trên th gii
1.2.1. Phng pháp xp hng tín dng doanh nghip ca Fitch
Fitch xp hng doanh nghip da trên phân tích đnh tính và phân tích đnh lng.
Phng pháp phân tích ca Fitch bao gm phân tích d liu tài chính và hot đng
kinh doanh ca doanh nghip trong khong thi gian ít nht là 3 nm. Mc tiêu ch
yu trong cách tip cn ca Fitch là phân tích so sánh mà Fitch s dng đ đánh giá
sc mnh ca mi doanh nghip và ri ro kinh doanh trong mi quan h vi các

doanh nghip khác trong cùng mt nhóm các doanh nghip tng đng. Thêm vào
đó, phân tích đ nhy cng đc thc hin thông qua mt vài kch bn đ đánh giá
kh nng ca doanh nghip khi đng đu vi nhng thay đi trong môi trng
14

kinh doanh. Mt nhân t xp hng then cht theo Fitch là tính linh hot tài chính mà
nó da phn ln vào kh nng to ra dòng tin t do t hot đng kinh doanh ca
doanh nghip.
Phân tích đnh tính:
gm có phân tích ri ro ngành, môi trng kinh doanh, v th
ca doanh nghip trong ngành, nng lc ca ban qun tr, phân tích k toán.
- Ri ro ngành: Fitch xp hng tín dng các doanh nghip trong bi cnh
chung ca ngành mà nó hot đng. Nhng ngành tng trng thp, cnh tranh 
mc cao, đòi hi vn ln, có tính chu k hay không n đnh thì ri ro vn có s ln
hn các ngành n đnh vi ít đi th cnh tranh, rào cn gia nhp ngành cao, nhu
cu có th d báo d dàng.
- Môi trng kinh doanh: Fitch kho sát t m nhng ri ro và c hi có th tác
đng đn ngành t s thay đi tp quán tiêu dùng, dân s, khoa hc k thut Ví
d, kt cu dân s ngày càng già đi cho thy mt s st gim trong trin vng ngành
bán l và mt s gia tng trin vng ca ngành dch v tài chính.
- V th công ty: mt vài nhân t tác đng đn nng lc cnh tranh ca doanh
nghip nh v th ca doanh nghip trên th trng, s xut hin các sn phm thay
th, kh nng mc c vi ngi mua và ngi bán.  duy trì v th ca mình các
công ty phi da vào s đa dng hóa sn phm, bán hàng tri đu khp các khu vc,
đa dng hóa khách hàng và ngi cung ng, qun lý tt chi phí sn xut
- V nng lc ca ban qun tr: các đánh giá v cht lng qun tr thng
mang tính ch quan do đây là mt yu t đnh tính. Nên ngi ta thng thông qua
các ch tiêu tài chính đ làm thc đo nng lc ban qun tr, điu này s khách quan
và d so sánh hn. Fitch cng đánh giá thành tích ca ban qun tr thông qua kh
nng to ra s hài hòa v mi mt trong doanh nghip, duy trì hiu qu hot đng

kinh doanh và cng c v th công ty trên th trng.
- V k toán: mc tiêu ca phân tích k toán là nghiên cu chính sách k toán
nh nguyên lỦ k toán, phng pháp đnh giá hàng tn kho, phng pháp khu hao,
nhn din thu nhp, cách x lý tài sn vô hình và k toán ngoài bng. Sau đó điu