Luận văn thạc sĩ Các yếu tố tác động đến hành vi cho vay của các ngân hàng thương mại Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH



NGUYN TH NGÂN HÀ








CÁC YU T TÁC NG
N HÀNH VI CHO VAY CA CÁC
NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM

LUN VN THC S KINH T










TP HCM – Nm 2013


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH



NGUYN TH NGÂN HÀ

CÁC YU T TÁC NG
N HÀNH VI CHO VAY CA CÁC
NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM
Chuyên ngành: Kinh t Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60340201



LUN VN THC S KINH T



Ngi hng dn khoa hc: TS NGUYN TN HOÀNG



TP. H Chí Minh - Nm 2013

LI CAM OAN

 tài nghiên cu “Các yu t tác đng đn hành vi cho vay ca các
ngân hàng thng mi Vit Nam” là đ tài nghiên cu do chính tác gi thc
hin.  tài này thc hin thông qua vic vn dng kin thc đã hc, nhiu tài
liu tham kho và s tn tình hng dn ca ngi hng dn khoa hc, cùng
vi s trao đi gia tác gi và các cá nhân, tp th khác.
Lun vn này không sao chép t bt k mt nghiên cu nào khác.
Tôi xin cam đoan nhng li nêu trên đây là hoàn toàn đúng s tht.

Tp H Chí Minh, ngày 20 tháng 09 nm 2013

Nguyn Th Ngân Hà









LI CM N

 hoàn thành lun vn này, ngoài n lc ca bn thân, tôi còn nhn
đc s giúp đ quý báu ca nhiu ngi.
Tôi xin gi li cm n sâu sc đn ngi hng dn khoa hc ca tôi,
Tin s Nguyn Tn Hoàng cùng các thy cô trong khoa Tài chính doanh
nghip đã tn tâm dùng nhiu thi gian và công sc c vn cho tôi các vn đ
v phng pháp nghiên cu. Nhng ý kin hu ích đó đã giúp tôi vt qua
nhng khó khn trong nghiên cu, tng bc hoàn thành lun vn.
Tôi cng xin gi li cm n đn tp th ging viên Khoa Tài chính
doanh nghip - Trng i Hc Kinh T TP.HCM, nhng thy cô đã truyn
đt cho tôi nhng kin thc nn tng v lý lun, phng pháp nghiên cu và
ng dng cng nh chia s nhng kinh nghim thc tin trong quá trình tôi
đc đào to ti trng.
Cui cùng, tôi xin gi li cm n đn tt c nhng anh, ch, bn bè cùng
khóa đã trao đi và giúp đ tôi rt nhiu trong quá trình làm lun vn.

Xin chân thành cám n!








MC LC

Tóm tt 1
1. Gii thiu 2
2. Tng quan các nghiên cu trc đơy 6
2.1 C s lý thuyt 6
2.1.1 Lý thuyt đnh giá n 6
2.1.2 Lý thuyt kênh tín dng ngân hàng 6
2.1.3 Lý thuyt kênh vn ngân hàng 7
2.2 Bng chng thc nghim 8
2.2.1 Nhng nghiên cu trên th gii 8
2.2.2 Nhng nghiên cu  Vit Nam 11
3. Phng pháp nghiên cu 15
3.1 La chn mô hình nghiên cu 15
3.1.1 C s la chn mô hình nghiên cu 15
3.1.2 Mô hình nghiên cu đ xut 15
3.1.2.1 S đ mô hình nghiên cu đ xut 15
3.1.2.2 Mô hình toán nghiên cu đ xut 17
3.2 c lng mô hình nghiên cu 18
3.2.1 C s c lng mô hình nghiên cu 18
3.2.2 c lng mô hình nghiên cu 20

3.2.2.1 Kim tra tính dng và bc tích hp 20



3.2.2.2 Kim tra đng tích hp 23
3.2.2.3 Phng pháp c lng mô hình véc t hiu chnh sai s 25
3.2.3 Kim đnh tính phù hp ca mô hình 26
3.3 Mô t và đo lng các bin 29
3.3.1 Vl (Volume of loans): tng cho vay 29
3.3.2 Vd (Volume of deposit): tng huy đng 29
3.3.3 Ir (Interest rate: Lending rate): Lãi sut cho vay 29
3.3.4 Rr (Cash reserve requirement ratio): T l d tr bt buc 29
3.3.5 GDP (Gross dosmetic product): Tng thu nhp quc dân 30
3.4 Mu nghiên cu và d liu nghiên cu 30
4. Ni dung và kt qu nghiên cu 32
4.1 Ni dung nghiên cu 32
4.1.1 Thng kê mô t 32
4.1.2 Kt qu kim tra tính dng và bc tích hp 33
4.1.3 Kt qu kim tra đng tích hp 35
4.1.4 Mô hình hiu chnh sai s VECM 38
4.2 Phân tích kt qu và các hàm ý 42
4.2.1 Mi quan h trong dài hn 42
4.2.2 Mi quan h trong ngn hn 48
5. Kt lun 50
Tài liu tham kho
Ph lc


DANH MC KÝ HIU VÀ CH VIT TT

ADF
DN
DNNN
GDP
NH
NHNN
NHTM
NPV
VAR
VECM
kim đnh Augemented Dicky-Fuller
doanh nghip
doanh nghip nhà nc
tng sn phm quc ni
ngân hàng
ngân hàng nhà nc
ngân hàng thng mi
hin giá vn
mô hình t hi quy véc t
mô hình véc t t hiu chnh sai s



DANH MC BNG BIU

Bng 4.1 Kt qu thng kê mô t các chui s liu trong nghiên cu 32
Bng 4.2 Kt qu kim đnh ADF Unit Root Test 34
Bng 4.3 Kt qu kim tra đng tích hp tng quát 36
Bng 4.4 Kt qu kim tra đng tích hp vi đc đim có chn,
không xu hng 36

Bng 4.5 Phng trình đng tích hp 39
Bng 4.6 Mô hình véc t hiu chnh sai s VECM 41



DANH MC HÌNH V

Hình 3.1 S đ nghiên cu đ xut 16




1



TÓM TT
Nghiên cu này nhm mc đích kim tra và xác nhn các yu t nh
hng đn hành vi cho vay ca các ngân hàng thng mi ti Vit Nam. Vi
bin ph thuc là tng cho vay ca các ngân hàng (Vl) đi din cho hành vi
cho vay ca các ngân hàng thng mi và các bin đc lp là tng huy đng
ca các ngân hàng thng mi (Vd), lãi sut cho vay (Ir), t l d tr bt buc
(Rr) và tng sn phm quc ni (GDP), gi thuyt đc đa ra là có mi quan
h gia bin ph thuc và các bit đc lp. S dng phng pháp đng liên
kt Johansen, mô hình véc t hiu chnh sai s VECM vi d liu quý trong
giai đon 2003 – 2012, kt qu hi quy cho thy, tng huy đng có nh hng
ln nht đn hành vi cho vay ca các ngân hàng vi mi quan h đng bin
phù hp vi lý thuyt. T l d tr bt buc có mi quan h nghch bin nh
lý thuyt nhng GDP li có kt qu quan h nghch bin không nh d đoán
ca mô hình lý thuyt. Bên cnh đó, lãi sut cho vay li không có mi quan h

vi hành vi cho vay ca các NHTM Vit Nam.
T khóa: ngân hàng, tín dng, hành vi cho vay, mô hình VECM.

2



1. GII THIU
Hot đng cho vay là hot đng kinh doanh truyn thng ca các ngân
hàng thng mi. Trong hot đng này, ngân hàng thng mi cung cp các
khon vay ngn, trung và dài hn cho các cá nhân, t chc cho phép h tham
gia vào các hot đng đu t và phát trin, góp phn h tr cho tng trng
ca h nói riêng và cho tng trng cho nn kinh t ca mt quc gia nói
chung. Xut phát t tm quan trng ca hot đng này đi vi s phát trin
kinh t xã hi đt nc mà trong chng trình phân b ngun lc ca mình,
các quc gia không th không quan tâm đn kênh tín dng này. Và ngân hàng
thng mi luôn đóng vai trò là t chc phân b ngun tài chính quan trng
nht trong các chng trình này.
Tuy nhiên, ngân hàng thng mi cng là mt t chc kinh doanh nên
hot đng ca h không nm ngoài mc tiêu vì li nhun. Cho vay ca ngân
hàng đi vi khách hàng da trên nhng nguyên tc đánh giá kh nng sinh
li ca d án cho vay, kh nng thanh toán và tr n ca khách hàng. Ngoài
ra, còn có rt nhiu yu t nh hng đn quyt đnh cho vay ca ngân hàng
nh các bin v mô: lãi sut, cung tin, tng sn phm quc ni, t giá hi
đoái, … ; các yu t thuc v đc đim ca ngân hàng nh: ngun vn, tính
thanh khon, chin lc kinh doanh ca ngân hàng, cht lng nhân s, nng
lc điu hành, … Bên cnh đó, các yu t thuc v mi quan h gia ngân
hàng và khách hàng cng đc đ cp đn.
S ra đi ca ngân hàng thng mi trên th gii gn lin vi s phát
trin ca nn kinh t hàng hóa. Và hot đng cho vay ngân hàng xut phát t

nhu cu vay vn ca các thng gia m rng sn xut kinh doanh trong cuc
cách mng công nghip. n nay, đã tri qua hàng trm nm.

3



i vi nn kinh t Vit Nam, ngân hàng thng mi ra đi khá mun
và có nhiu khác bit. Ngân hàng thng mi  Vit Nam ra đi theo tinh
thn ca Pháp lnh Ngân hàng nhà nc và Pháp lnh các t chc tín dng
nm 1990, sau cuc ci cách mnh m đu tiên trong h thng tài chính –
ngân hàng Vit Nam nm 1988. Trc đó, h thng ngân hàng là h thng
đn cp vi NHNN thc hin chc nng ca c NHTM và NHNN. Hai ngân
hàng chuyên doanh là Ngân hàng ngoi thng Vit Nam (Vietcombank) và
Ngân hàng đu t và Phát trin Vit Nam (BIDV) thuc s hu nhà nc và
nhà nc trc tip kim soát hot đng. Toàn b h thng ngân hàng là công
c đ thc hin các chính sách nhà nc, đáp ng nhu cu tài chính ca ngân
sách và các DNNN. Hot đng cho vay ngân hàng là tín dng ch đnh vi
mc lãi sut danh ngha thp.
Ci cách h thng tài chính nm 1988 cùng vi s ra đi ca ngân hàng
thng mi nm 1990 đánh du mt chuyn bin ln trong lnh vc tài chính.
Tuy nhiên hot đng cho vay nói riêng và các hot đng ngân hàng khác nói
chung vn cha có nhiu tin trin đáng k. NHNN vn kim soát cht ch h
thng ngân hàng thông qua công c lãi sut và nhiu bin pháp khác. Các
chính sách ca NHNN giúp các NHTM có th duy trì mt t l li nhun
nhng không có li cho ngi gi tin khin cho huy đng tin gi tng
trng chm và t l tin mt cao trong cung tin. Cùng vi đó là tín dng ch
đnh nhm đm bo cho các khu vc u tiên ca chính ph nhn đc vn
vay vi lãi sut va phi. Các ngân hàng vì vy hot đng không theo c ch
th trng, không có cnh tranh, yu kém trong công tác qun tr. Tri qua

mt khong thi gian dài ca quá trình t do hóa lãi sut trong nhng nm
cui ca thp nhiên 90, cùng vi nhng tác đng ca cuc khng hong tài
chính nm 1997, nhng quy đnh v lãi sut đc ni lng dn dn bc đu
to đc c ch tha thun lãi sut cho vay vi khách hàng. Và đn nm

4



2002, nhng ràng buc v lãi sut ti Vit Nam đc g b hoàn toàn. Hot
đng cho vay ca các ngân hàng linh hot hn và theo c ch th trng.
Hot đng cho vay da trên c ch th trng và nhng nguyên tc tín
dng t nm 2002 đã có nhng đóng góp rt ln cho quá trình phát trin kinh
t ca đt nc. Tuy nhiên, trong nhng nm gn đây, tình hình n xu gia
tng cao trong h thng ngân hàng, tình trng mt thanh khon ca mt s
ngân hàng và hot đng kinh doanh kém hiu qu sau mt giai đon tng
trng nóng ca nn kinh t nói chung và ngành ngân hàng nói riêng, cùng
vi tác đng ca cuc khng hong kinh t toàn cu vn cha có hi kt đã
dn đn nhng s can thip tr li ca chính ph vào h thng ngân hàng.
Chng trình tái cu trúc h thng ngân hàng đã và đang trong quá trình thc
hin. c bit, vn đ n xu ca h thng ngân hàng đang là mt ch đ
nóng bng nht. Xut phát t thc tin này, nhng nghiên cu v lnh vc
ngân hàng và hot đng cho vay nhm to c s thc tin cho quá trình tái
cu trúc và hng dn hot đng cho vay ca ngân hàng tr nên cp thit.
Nghiên cu này xác đnh rõ vn đ cn nghiên cu là hành vi cho vay
ca các NHTM vi bin đi din cho hành vi cho vay là bin tng cho vay
(Vl). S dng phng pháp đng tích hp Johansen và mô hình véc t t hiu
chnh sai s VECM cho chui d liu quý giai đon 2003 – 2012, nghiên cu
tr li các câu hi sau:
Th nht, có tn ti mi quan h gia các bin tng huy đng, li sut

cho vay, t l d tr bt buc và tng sn phm quc ni vi tng cho vay ca
ngân hàng thng mi hay không?
Th hai, nu có tn ti thì mi quan h này nh th nào?

5



Mc đích ca nghiên cu nhm kim tra và xác nhn các yu t nh
hng đn hành vi cho vay ca các ngân hàng thng mi Vit Nam nhm
cung cp cái nhìn sâu sc và thc tin v hành vi cho vay ngân hàng
Kt qu nghiên cu cho thy, các bin tng huy đng, t l d tr bt
buc và GDP đu có mi quan h nh hng đn hành vi cho vay ca NHTM.
Trong đó, tng huy đng có nh hng ln nht phù hp vi lý thuyt v
kênh tín dng. T l d tr bt buc có mi quan h nghch bin nh k vng
và có ý ngha thng kê. Lãi sut cho vay, tuy có nh hng nghch bin nh
mô hình lý thuyt k vng nhng kt qu không có giá tr thng kê dn đn
kt lun không có mi quan h gia lãi sut cho vay và hành vi cho vay ca
các NHTM. Bên cnh đó, mt kt qu đáng lu ý là mi quan h nghch bin
gia GDP và tng cho vay, trái vi nhng k vng ca lý thuyt và nhng
nghiên cu trc đây trên th gii.
Phn còn li ca nghiên cu đc trình bày nh sau: phn tip theo
trình bày tng quan nhng nghiên cu trc đây v hành vi cho vay ca các
ngân hàng thng mi trên th gii và Vit Nam. Phn ba trình bày phng
pháp nghiên cu và mô t d liu đc s dng trong nghiên cu. Phn bn
mô t kt qu nghiên cu và cui cùng là phn nm: kt lun.

6

2. TNG QUAN NHNG NGHIÊN CU TRC ÂY
2.1 C s lý thuyt
2.1.1 Lý thuyt đnh giá n
Theo Modigliani và Miller (1958), ngun ngân sách (funds) là sn có
cho nhng d án có NPV dng và giá tr ca doanh nghip đc lp vi cu
trúc tài chính ca nó. Quyt đnh tài tr ni b hay tài tr t bên ngoài là nh
nhau trong mt th gii vi th trng vn hiu qu và không có bt cân xng
thông tin, các loi chi phí và thu. Lp lun ca MM gây nhiu tranh cãi và
bt ngun t đó phát sinh rt nhiu nghiên cu cho cuc tranh lun v th gii
thc. Nhiu nghiên cu đã chng minh th gii thc là không hiu qu.
Doanh nghip có rt nhiu đng c đ s dng tài tr t bên ngoài. Do vy,
vic xác đnh cu trúc vn là rt quan trng đi vi các công ty cng nh
ngân hàng. Bên cnh đó, cho vay ca ngân hàng cng không đn gin ch da
trên vic đánh giá NPV ca d án và ngun vn (funds) không phi lúc nào
cng sn có cho DN.
Trong lnh vc tài chính, Stiglitz và Weiss (1981) đã hàm ý th trng
tín dng là không hiu qu bi vic bt cân xng thông tin. Ông đa ra lý
thuyt đnh giá n (loan pricing theory) rng trong vic đnh giá lãi sut cho
vay, các NH không th đt mt mc lãi sut cao đ tìm kim li nhun mà
nên xem xét vn đ la chn ngc (adverse selection problems) vì rt khó đ
NH có th đánh giá chính xác khách hàng.
2.1.2 Lý thuyt kênh tín dng ngơn hàng
Bernanke và Blinder (1988); Friedman (1991); Van den Heuvel (2003)
trình bày lý thuyt v kênh tín dng ngân hàng (bank lending channel) da
trên s không hoàn ho ca th trng tín dng, nhn mnh vai trò ca t l
d tr bt buc trong hot đng ngân hàng.

7

Theo nh lý thuyt v kênh tín dng NH, mt s tht cht tin t có tác
đng đn cho vay ngân hàng bi vì s st gim trong tin gi không th đc
bù đp mt cách hoàn toàn bng các hình thc huy đng “không d tr” khác.
Do vy, điu kin cn thit cho kênh tín dng hot đng là th trng tài sn
“không d tr” hot đng tt. Ngc li, nu NH có kh nng gia tng không
gii hn chng ch tin gi và trái phiu, cái mà không có yêu cu t l d
tr, kênh tín dng NH s không hiu qu.
Trái vi lp lun trên, Kashyrap và Stein (1995,2000) và Stein (1998)
tranh cãi rng th trng n là không hoàn ho. Vì “tài sn không d tr” là
không đc bo him và tn ti vn đ bt cân xng thông tin v giá tr tài
sn ca NH nên các nhà đu t s yêu cu mt phn bù ri ro. Trong trng
hp này, vn NH đóng mt vai trò quan trng bi vì nó nh hng ti xp
hng NH và cung cp cho nhà đu t mt s “đm bo” v tín dng
(creditworthiness). Vì vy, chi phí cho ngun huy đng “không d tr” này
(ví d nh trái phiu, chng ch tin gi) s cao hn đi vi nhng NH có
ngun vn nh. Nhng NH có ngun vn nh s nhy cm hn vi vn đ bt
cân xng thông tin và có ít kh nng thit lp quan h tín dng (Kishan và
Opiela (2000)).
2.1.3 Lý thuyt kênh vn ngơn hàng
Thakor (1996); Bolton và Freixas (2001) và Van den Heuvel (2001a)
trình bày lý thuyt v kênh vn ngân hàng (bank capital channel) tranh lun
rng ngân hàng s gim cho vay bi nhng quy đnh đm bo an toàn vn.
Lý thuyt kênh vn ngân hàng da trên 3 gi thuyt. Th nht,th
trng tín dng là không hoàn ho: ngân hàng không th d dàng huy đng
vn bi s hin din ca chi phí đi din và nhng bt li ca thu (Myers và
Majluf(1984), Stein (1998), Calomiris và Hubbard (1995), Cornett và
Tehranian (1994)). Th hai, ngân hàng đi mt vi ri ro lãi sut vì tài sn

8



ca h có k hn cao hn (n có k hn cao trong khi tin gi thì có k hn
thp hn). Th ba, yêu cu v vn gii hn ngun cung tín dng (Thakor
(1996), Bolton và Freixas (2001), Van den Heuvel (2001a).
Do vy, khi lãi sut th trng gia tng, n có mc lãi sut thp hn s
đc tha thun li tng ng vi tin gi (n có k hn dài và tin gi có k
hn thp hn), nh th NH s gánh chu mt chi phí bi vì s chênh lch k
hn, điu này làm gim li nhun và sau đó là vn ca NH. Nu ngun vn
ch s hu thp và s tn kém chi phí cho phát hành c phiu mi, NH s
gim cho vay, nu không h s không đáp ng đc yêu cu v vn.
2.2 Bng chng thc nghim
2.2.1 Nhng nghiên cu trên th gii
Tm quan trng ca lnh vc ngân hàng trong s phát trin kinh t ca
mi quc gia khin ch đ v nó luôn là tâm đim ca s quan tâm và thu hút
nhiu nghiên cu. Và M luôn là đu mi, ni tp trung ca nhng nghiên
cu. Theo Eugene N. White (1999) nhn xét v nhng nghiên cu v ngành
ngân hàng ti M rng tuy nhng nghiên cu v lnh vc ngân hàng cho đn
nhng nm cui th k 20 khá cng knh nhng nhng nghiên cu thc
nghim v hot đng cho vay thc tin ca các ngân hàng thì không nhiu.
Nhng cho đn nay, nhng nghiên cu v thc tin hot đng cho vay
ngân hàng là khá nhiu ti nn kinh t M cng nh các nn kinh t phát trin
khác và đang là mt vn đ ni cm. Riêng đi vi các nn kinh t mi ni,
nhng nghiên cu v ngành ngân hàng là rt ít i, đc bit là nghiên cu v
hành vi cho vay ca các ngân hàng. Nhng nghiên cu s khi đu tiên mi
ch xut hin trong my nm gn đây.
Sau s ra đi ca lý thuyt đnh giá n ca Stiglitz và Weiss, nhng
nghiên cu v hành vi cho vay ca các ngân hàng thông qua vic xem xét

chính sách tín dng ca ngân hàng, vic đnh giá lãi sut cho vay ngày càng

9



nhiu. Nhng nghiên cu này s dng d liu là h s cho vay ca các ngân
hàng vi khách hàng ca h. Thông qua vic kho sát này, các nghiên cu
cung cp bng chng v hành vi cho vay ca các ngân hàng ph thuc vào
đc đim ca khách hàng nh quy mô doanh nghip (thng liên quan đn
vn đ tài sn th chp)
(1)
, chu k kinh doanh
(2)
, ngành ngh kinh doanh, mi
quan h vi ngân hàng, thông tin tín dng (Lukas Menkhoff, Doris Neuberger
và Chodechai Suwanaporn (2004), Wenying Jiangli, Halkuk Unal và Chiwon
Yom (2002), Ongerna và Smith (2001), Ralf Ewert, Gerald Schenk và Andrea
Szczesny (2000), Berger vaf Udell (1995), Petersen và Rajan(1994)). c
bit, mi quan h cho vay (relationship lending) là khu vc có nhiu tranh cãi
liên quan đn hn mc tín dng, thi gian cho vay và lãi sut cho vay
(3)
.
Bên cnh cách tip cn nêu trên, da trên vn đ la chn ngc, vi
s ra đi ca hai lý thuyt kênh tín dng ngân hàng và kênh vn ngân hàng,
đã cho chúng ta thy c ch truyn dn ca các cú sc v mô và chính sách
tin t vào hành vi cho vay ca các ngân hàng thng mi. Bt ngun t đó,

(1) Các doanh nghip nh d b t chi vay hn do thông tin v h thng không rõ ràng minh
bch. Mt khác, các doanh nghip khó tip cn đc vi th trng vn rng rãi trong công chúng nên phi

ph thuc nhiu vào các th ch tài chính đ có đc các ngun tài tr t bên ngoài. Do vy, nhng bin
đng trong h thng NH s d làm tn thng vic cung ng tín dng cho nhng doanh nghip này nhiu
hn (Berger và Udell (2002)).
(2) Berger và Udell (2004) kim đnh mi quan h gia chu k kinh doanh ca doanh nghip
và hot đng cho vay ca NH cho thy cung ng tín dng gia tng cùng vi thi k tng trng ca doanh
nghip và st gim khi doanh nghip ri vào thi k suy thoái. S tng trng và suy thoái ca doanh nghip
có quan cht ch vi tính thanh khon ca doanh nghip nên nh hng đn kh nng cho vay ca NH.
(3) Degryse và Cayseele (2000) khng đnh rng “mi quan h càng lâu thì vn đ thông tin
bt cân xng s đc khc phc hiu qu hn” do NH có th thu đc nhng thông tin đc quyn v khách
hàng và điu này có th cho phép ngi cho vay yêu cu lãi sut cao hn và tng tài sn th chp trong tng
lai. Mt s nghiên cu khác cho rng mi quan h càng lâu thì s làm gim c v chi phí tài tr vn tín dng
(Berger và Udell (1995); Elsas và Krahnen (1998)) và yêu cu v tài sn th chp (Berger và Udell (1995);
Degryse và Van Cayseele (2000)).

10



nhng nghiên cu thc nghim kim đnh các lý thuyt trên ra đi. Bng
chng thc nghim v tác đng ca ngun vn ngân hàng đn hành vi cho
vay đu tiên liên quan đn các NH M ví d nh nghiên cu ca Hancock,
Laing và Wilcox (1995), Furfine (2000), Kishan và Opiela (2000), Van den
Heuvel (2001). Tt c các nghiên cu này cho thy tm quan trng ca vn
NH nh hng đn hành vi cho vay. Và tip tc đc m rng sang các khu
vc khác trên th gii nh nhng nghiên cu ca Altunbas (2002), Ehrmann
(2003), cho khu vc châu Âu vi kt qu nghiên cu là các NH có ngun vn
nh chu tác đng nhiu bi chính sách tht cht tin t.
Nhng nghiên cu sau tip tc phân tích mi quan h ca ngun vn
ngân hàng và nhng ri ro ca ngân hàng trong các giai đon ca chu k kinh
t liên quan đn nhng yêu cu v t l vn an toàn ti thiu ca y ban

Basel. Các yu t đc xem xét đó là t l vn trên tng tài sn, t l thanh
khon, tc đ tng trng kinh t. Nhn mnh ca các nghiên cu này là tm
quan trng ca ngun vn trong hot đng ca NH, mà  đây chính là hot
đng cho vay. Nhng NH có ngun vn mnh có lá chn cho hot đng cho
vay t nhng cú sc ca chính sách tin t, phù hp vi lý thuyt kênh tín
dng NH (Leonardo Gambacorta và Paolo Emilio Mistrulli (2003), Jose
M.Berrospide, Rochelle (2012), Marko Kosak, Shaofang Li, Igor Loncarski
và Matej Marinc (2013)).
Trong giai đon khng hong kinh t nhng nm gn đây, các nghiên
cu xem xét tác đng ca điu kin v mô đn hot đng cho vay ca NH. C
th là nhng nghiên cu v hành vi cho vay ca các NH trong điu kin
không chc chn v mô, khng hong kinh t (Oleksandr Talavera, Andriy
Tsapin và Oleksandr Zholud (2006), Mario Quagliariello (2007), Sashana
Whyte (2010), Mansor H. Ibrahim và Mohamed Eskandar Shah (2012),
Marko Kosak, Shaofang Li, Fgor Loncarski and Mat ej Marinc (2013)). Các

11



nghiên cu này mt ln na khng đnh vai trò ca ngun vn trong hot
đng ca các NH. Các tit l cho thy trong giai đon khng hong, cht
lng ngun vn và s ng h ca chính ph đóng vai trò quan trng đ hot
đng cho vay din tip. Bên cnh đó, vic s dng nhiu hn tin gi liên NH
và vn cp 2 có th h tr cho hot đng cho vay trong điu kin bình thng
nhng trong giai đon khng hong tài chính thì không nh vy
(4)
.
i vi khu vc nhng nn kinh t mi ni, bên cnh nhng nghiên
cu s dng d liu h s tín dng ca các ngân hàng nhm đánh giá nhng

yu t thuc v đc đim ca khách hàng và mi quan h cho vay nh hng
đn hành vi cho vay ca các NH nh Lucas Menkhoff, Doris Neuberger và
Chodechai Suwanaporn (2004); Chodechai Suwanaporn (2004), mt s
nghiên cu xem xét tác đng ca các yu t thuc v đc đim ngân hàng và
điu kin v mô tác đng đn hành vi cho vay nh Constant và Fouopi
Djiogap (2012); Felicia Omowunmi Olokoyo (2011).
Nhìn chung các nghiên cu trc đây đu cung cp bng chng v
hành vi cho vay ca các NHTM chu tác đng bi rt nhiu yu t sau. Th
nht là nhóm yu t thuc v điu kin v mô nh tng trng kinh t, chính
sách tin t, … Th hai là các yu t v đc đim ngun vn ca ngân hàng
nh ngun vn, tính thanh khon, đu t, … Th ba là các yu t v chính
sách tín dng ca các ngân hàng trong mi quan h vi khách hàng.
2.2.2 Nhng nghiên cu  Vit Nam
 Vit Nam, nhng nghiên cu thc nghiêm v ngành ngân hàng
không nhiu. c bit  khía cnh hành vi cho vay ca các NHTM. ó là bi

(4) Marko Kosak, Shaofang Li, Fgor Loncarski and Mat ej Marinc (2013).


12



vì h thng NHTM ra đi mun và chu s giám sát cht ch ca NHNN.
Hot đng cho vay ngân hàng là tín dng ch đnh vi mc lãi sut danh ngha
thp. Tri qua quá trình phát trin, tuy đã có nhiu thay đi tích cc song h
thng Ngân hàng còn rt nhiu hn ch. Trong vic nghiên cu v ngân hàng
thì vic tìm kim d liu tht s là mt vn đ nan gii.
Qua vic thu thp nhng nghiên cu thc nghim v lnh vc NH Vit
Nam, tác gi thy rng nhng nghiên cu thc nghim v lnh vc ngân hàng

khá him hoi. Mt vài nghiên cu đc thc hin trong thi gian gn đây nh
“o lng hot đng ca h thng ngân hàng: trng hp Vit Nam” ca
Dang – Thanh Ngo (2012)
(5)
, “Tác đng ca ri ro lên hiu qu chi phí:
trng hp ngành Ngân hàng Vit Nam ca Thu Thi Minh Phan và Kevin
Daly (2013)
(6)
, “Cnh tranh ngân hàng  các nc ông Nam Á trc và sau
khng hong” ca Hanh Phan và Kevin Daly (2013)
(7)
… i vi hot đng
cho vay ca các ngân hàng, ch có bài nghiên cu “Các yu t nh hng đn
quyt đnh cung ng tín dng đi vi doanh nghip ngoài quc doanh  thành
ph Cn Th” ca Trn Thanh Nghip và Phm Lê Thông (2013)
(8)
.

(5) Thanh – Dang Ngo, “Measuring the Performance of Banking System: Case of Viet Nam”,
Journal of Applied Finance and Banking, Vol. 2, No. 2, pp. 289-312, 2012, VNU University of Economics
and Business, Vietnam; Massey University, New Zealand.
(6) Thu Thi Minh Phan and Kevin Daly, “Effects of Risks on Cost Efficency: The Case of
Vietnamese Banking Industry”, School of Business, University of Western Sydney, Australia.

(7) Hanh Phan and Kevin Daly, “Bank Competition in Emerging Asian contries Pre and Post
Global Financial Crisis”, School of Business, University of Western Sydney, Australia.

(8) ThS Trn Thanh Nghip và TS Phm Lê Thông, “Các yu t nh hng đn quyt đnh
cung ng tín dng đi vi DN ngoài quc doanh  Thành ph Cn Th”, Tp chí Công ngh Ngân hàng, s
86 tháng 5/2013, trang 41 – 47.

13



Nghiên cu ca Trn Thanh Nghip và Phm Lê Thông xác đnh các
yu t nh hng đn quyt đnh cung ng tín dng ca các NHTM đi vi
các doanh nghip ngoài quc doanh ti Tp Cn Th tip cn theo hng s s
liu t 211 b h s xin vay ca các doanh nghip đc lu tr ti 10 chi
nhánh NHTM ti Cn Th. Nhóm tác gi s dng mô hình Probit và Tobit đ
phân tích quyt đnh cho vay và lng tin cho vay ca các NH. Kt qu
nghiên cu ch ra rng ngành ngh kinh doanh, loi hình doanh nghip, mi
quan h vi ngân hàng, mc đích vay vn, li nhun và đc bit là tài sn th
chp là nhng yu t quan trng quyt đnh vic cung ng tín dng ca các
NHTM. Nhng DN hot đng trong lnh vc thng mi, dch v, là các công
ty c phn, có mi quan h lâu dài vi NH, có li nhun và ROE cao, vay vn
lu đng và đc bit là có tài sn th chp s d dàng đc chp thun cho
vay hn, trong khi đó, nhng DN có nhiu mi quan h vi NH li khó tip
cn vi vn vay NH hn. Các DN là công ty c phn có doanh thu và li
nhun cao, có đòn cân n cao, vay vn nhm b sung vn lu đng, và có tài
sn th chp s đc cho vay nhiu hn so vi các doanh nghip khác.
Kt lun: Qua vic xem xét các nghiên cu thc nghim trên th gii
v hot đng cho vay ca NHTM và xem xét tình hình ngành NH Vit Nam
cng nh nhng nghiên cu thc nghim v ngành NH nói chung, hot đng
cho vay nói riêng, tác gi nhn thy mt s vn đ sau:
Th nht, nhng nghiên cu trên th gii hin nay v hot đng cho
vay ca NHTM rt phong phú. Các nhà nghiên cu đã đi sâu phân tích và m
x nhng vn đ, nhng khía cnh ca hot đng cho vay trong nhng giai
đon kinh t khác nhau.
Th hai, vi trng hp Vit Nam, ngành ngân hàng có lch s ra đi

mun li xut phát t ý chí ca nhà nc, hot đng cho vay ban đu là tín
dng ch đnh. Tri qua mt khong thi gian dài, cho đn nay, hot đng

14



điu tit ca nhà nc đã dn dn chuyn đi theo hng linh hot, th trng
hn. Tuy nhiên, mc đ m và c ch th trng trong hot đng tài chính nói
chung và hot đng cho vay nói riêng còn kém.
Th ba, nhng nghiên cu thc nghiêm v ngành NH Viêt Nam là khá
ít i. Nh tác gi đã gii thiu, trong hot đng cho vay NH thì ch có mt
nghiên cu ca tác gi Trn Thanh Nghip và Phm Lê Thông đánh giá các
yu t tác đng đn hành vi cho vay thông qua vic kho sát các h s cho
vay ca các NH trên đa bàn thành ph Cn Th. Bên cnh đó nhng nghiên
cu khác trong lnh vc NH cng rt ít.
Chính vì vy, tác gi la chn cách tip cn vi hot đng cho vay theo
hng đánh giá các yu t thuc v ngun vn ngân hàng, điu kin v mô tác
đng đn hành vi cho vay. Cách tip cn này da trên nghiên cu ca ca
Felicia Omowummi Olokoyo trong bài nghiên cu “Các yu t nh hng
đn hành vi cho vay ca các ngân hàng thng mi ti Nigeria” do có nhiu
nét tng đng vi trng hp Vit Nam. Nghiên cu ca Felicia
Omowummi Olokoyo cho h thng các Ngân hàng ca Nigeria s dng b d
liu nm t 1985 – 2010 vi phng pháp đng tích hp Johansen và mô hình
véc t hiu chnh sai s VECM. Các bin đc s dng trong mô hình là bin
ph thuc các khon vay và tm ng (LOA) và các bin đc lp: Tng tin
gi (Vd), tng đu t (Ip), lãi sut cho vay (Ir), t l thanh khon (Lr), t l
d tr bt buc (Rr), t giá hi đoái (Fx) và tng sn phm quc ni (GDP).
Kt qu nghiên cu ca bài nghiên cu này cho thy: các yu t tác đng đn
hành vi cho vay ca các ngân hàng thng mi Nigeria là tng tin gi, tng

đu t, t giá hi đoái và GDP vi mi quan h phù hp vi k vng mong
đi. Các bin lãi sut cho vay, t l thanh khon và t l d tr bt buc cho
kt qu không có mi quan h vi hành vi cho vay ca h thng ngân hàng
thng mi Nigeria.

15



3. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
3.1 La chn mô hình nghiên cu
3.1.1 C s la chn mô hình nghiên cu
Da trên vic xem xét các nghiên cu có trc v các yu t tác đng
đn hành vi cho vay ca các NHTM, có th thy, hành vi cho vay ca các
NHTM là mt hàm chu nh hng bi rt nhiu các nhóm yu t. Th nht
là các bin v mô nh tng trng GDP, t giá hi đoái, cung tin,… Th hai
là các bin đc đim ca ngân hàng nh tng huy đng, lãi sut cho vay, t l
d tr bt buc, t l thanh khon, … Th ba là các yu t thuc v chính
sách tín dng trong mi quan h vi khách hàng. Nghiên cu này gii hn
trong phm vi nghiên cu các yu t v mô và đc đim ngân hàng tác đng
đn hành vi cho vay ca các ngân hàng thng mi theo cách tip cn s
dng d liu v mô vi các bin tng huy đng, lãi sut cho vay, t l d tr
bt buc, t giá hi đoái và tng sn phm quc ni là các bin đc lp, và
tng cho vay là bin ph thuc.
Nghiên cu s tip cn phng pháp ca Engle và Granger (1987) và
Johansen và Juselius (1990) vi vic kim tra đng tích hp và c lng mô
hình hiu chnh sai s VECM (Vector Error Correction Model) cho vic kim
tra và nhn din các yu t nh hng đn hành vi cho vay ca các NHTM
Vit Nam trong ngn và dài hn. Phng pháp nghiên cu da trên nghiên
cu ca Felicia Omowummi Olokoyo trong bài nghiên cu “Các yu t nh

hng đn hành vi cho vay ca các ngân hàng thng mi Nigeria” nh đã
nói  phân trên.
3.1.2 Mô hình nghiên cu đ xut
3.1.2.1 S đ mô hình nghiên cu đ xut

16
















Hình 3.1 : S đ nghiên cu đ xut
(+) K vng mi quan h đng bin
(-) K vng mi quan h nghch bin
Mô hình nghiên cu đ xut này da trên các lý thuyt và đng thi
da vào nghiên cu ca Felicia Omowummi Olokoyo. Tuy nhiên, do nhng
hn ch v mt thu thp d liu nên có mt s thay đi sau:
Th nht, bin đi din cho hành vi cho vay là bin Tng cho vay (Vl)
do không tìm đc d liu cho vay và tm ng (LOA) nh bài nghiên cu ca

Felicia Omowummi Olokoyo.
Th hai, do không tìm đc d liu đy đ cho các bin u t (Ip), T
l thanh khon (Lr) và T giá hi đoái (Fx) nên tác gi không đa vào mô
hình các bin này.


Tng huy đng
Vd
Lãi sut cho vay
Ir
T l d tr bt buc
Rr
Tng sn phm quc ni
GDP

Tng cho vay
Vl
(+)
(-)
(+)
(-)