TÁC ĐỘNG TÂM TRẠNG ĐẾN HÀNH VI NHÀ ĐẦU TƯ TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM.PDF




 !∀ #∃% !&#
∋% ()# ∗+ ,# (− !.! /0
!. (1 2 3 !∀ 24#
%!5# 6!7∋ /08 9+
:;<=>?≅
ΑΒ>Χ∆ΕΦ



 !∀ #∃% !&#
∋% ()# ∗+ ,# (− !.! /0
!. (1 2 3 !∀ 24#
%!5# 6!7∋ /08 9+


:;<=>?≅
 !∀#∃%&∋( Γ#ΗΙΗ Γ!9 !∀ ϑΚ%! #1Λ8
ΑΒ>Χ∆ΕΦ


 
 !∀∀#∀∃%&∋()()&∗∃+,−.)/
∀0 ∀123456)7
829:3;<6=)
>7829:3;!∗?#≅0≅Α
!
2Β
Χ44∆59∗


2Ε
.)
#)Φ?=,Γ.ΗΙϑΚΕ3
ΗϑΛΜ
  :

 Ν∃−ΟΦ?



 !

∀#∃%&#∋()∗
+, − , . #/ 0 1 2 

 34 5 ∃  .6 7
   3 8  # 1#/  9,  90 

∋:−
∗
&)Φ?=,Γ.ΠΠΠΠΠΠΠΕ3ΗϑΛΜ



Ν∃−ΟΦ?

;<=∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗>
>∗∀?≅?Α?ΒΧ∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∆
>∗>∀−∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∆

>∗∆<ΕΦ∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗Γ
>∗∆∗><Ε∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗Γ
>∗∆∗∆ΗΦ∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗Γ
>∗ΓΙ,#/ ϑ∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗Γ
>∗ΚΛ#)  ∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗Γ
∆∗ΜΝ∀ΟΧΠΝΗΘΗΝ∀Α?ΡΝΗΣΧΤΥ≅ΗΙςΩ∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗Κ
∆∗>ϑ6,#Ξ6ϑ∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗Κ
∆∗∆Ι:75,.67#∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗Ψ
∆∗ΓΖϑ∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗>[
Γ∗<∴Α]ΝΑΙ⊥ΝΑ_ΥΝ∀αβ<∴χδε_?ΒΧ∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗>Ψ
Γ∗><φ#/∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗>Ψ
Γ∗∆δ&−∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗>γ
Γ∗∆∗><%∃&−∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗>γ
Γ∗∆∗∆Λ#)  ηι,−∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗>γ
Κ∗Νϕ?δΧΝ∀αβκλΟΧχΝ∀Α?ΡΝΗΣΧ∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∆∆
Κ∗>,.967∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∆∆
Κ∗∆κ67.:φ∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∆Κ
Κ∗∆∗>κ6727)&96+µνµ9οµ∗ ∆Κ
Κ∗∆∗∆κ6727)&96_µπ∃96
νµ9οµ∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∆θ
Κ∗∆∗Γ κ6 7  2  7  95  &    96  Α∃4µ µµ4
Λµ 4<∃4ρµπµ∃οσ∃4Ππµ∃ο<∃4
π96νµ9οµ∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∆[
κ:φ #)τ∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∆υ
κ:φ56∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∆γ
κ:φ#)7∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗Γϖ
κω Ε#)7#96νρ+ξψ>ζ∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗Γ>
Κ∗Γκ67∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗ΓΚ
θ∗κλ_Χ{Ναβ<ϕ+|∀?}ΗΑ∼Ηκα?ΒΝΠ<∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗Γθ
δΠΝΑ<Ηβ?_?ΒΧΑΠ<κΑχ∼

ΛΑ_Η

Ηκ φ#∋.α−Ν
Α ξΑ∃ζΙ5
Λ ξΛµ ζ_#/#
 ξµ µµζΝ−5
<δ ξ<∃ζΝ8
∼< ξπζΝ:
ΠΑ< ξΠπµ∃ο<∃ζ+Α
ρΑσ ξρµπµ∃οσ∃ζ#+
+ ξ+µζ∋ω
_∼δ ξ_µπ∃ζΙ5∃9
νρ+ ξνµ9οµζΗ−.,#/τ9
98

ρΚ∗>,.3φ#∗
ρΚ∗∆,.967∗
ρΚ∗Γκ672796νµ9οµ+µ∗
ρΚ∗Κκ672796νµ9οµ96_µπ∃∗
ρΚ∗θ Α2  7 95&96 νµ  9οµ   96Α∃4
µ µµ4  Λµ 4  <∃4  ρµπµ  ∃οσ∃4  Ππµ
∃ο<∃4π
ρΚ∗[κ:φρµψΛψ∀∃πµ
ρΚ∗Ψκ:φ−#/56ξΑ−,#)7 &
96ζ
ρΚ∗υκ:φρµψ∀∃πµ+µΗµ_<µ
ρΚ∗γκ6727#96νρ+ξψ>ζ
ρΚ∗>ϖκ:φρµψ∀∃πµ+µΗµ_<µ
1
TÓM TT

Bài nghiên cu này tác gi kim đnh nh hng ca tâm trng đn
hành vi ca nhà đu t bng cách s dng d liu giao dch theo ngày ca
các nhà đu t cá nhân trên TTCK Vit Nam trong khong thi gian t
01/04/2011 đn 01/04/2012. Trong đ tài này, tác gi đo lng hành vi nhà
đu t thông qua chênh lch t l khi lng mua trên tng khi lng mua
bán hàng ngày so vi trung bình nm ca các nhà đu t này khi đt lnh
và các yu t nh hng đn tâm trng nhà đu t bao gm điu kin thi
tit (nhit đ, lng ma, đ m, ngày trng tròn) và các giai đon theo lch
(giai đon chuyn tháng, trc ngày ngh và sau ngày ngh), ánh nng
trong ngày, đ dài ban ngày.
Kt qu bài nghiên cu cho thy, thi tit có nh hng đn hành vi
giao dch ca nhà đu t nhng vi mc đ rt thp (đó là các yu t: thi
gian nng trong ngày, đ dài ban ngày, nhit đ) và cha thy đc các
nh hng ca các giai đon theo lch.






2
1. GII THIU
1.1 Gii thiu
Trong nhiu nm qua, t khi Th trng chng khoán Vit Nam
chính thc thành lp và phát trin cho đn nay tn ti nhiu bt n, giá c phiu
lên xung tht thng. Mc dù, nhà đu t thông qua lý thuyt tài chính chun
tc đã áp dng nhng phng pháp k thut phân tích, d đoán, quyt đnh đu
t mà trên lý thuyt là hp lý nhng cng không thành công trong thc t. Lý
thuyt tài chính hành vi đã lý gii nhng vn đ còn tn ti. im yu ca th
trng là không d đoán đc và tính không chc chn ca nó đã làm cho nó

hot đng kém hiu qu.
Trc đây, đã có khá nhiu nghiên cu v tác đng ca tài chính hành vi
đn TTCK Vit Nam xem xét tng yu t nh hành vi by đàn, yu t thông
tin, lý thuyt k vng,… Cng thuc v tâm lý hc hành vi, nhng mt vài
nghiên cu gn đây li xem xét theo hng tâm trng ca nhà đu t khi giao
dch. Câu hi đc đt ra rng có phi chính tâm trng ca nhng nhà đu t là
nguyên nhân to nên bin đng th trng? Bài lun vn s khai thác  góc đ
mi ắTác đng tơm trng đn hƠnh vi nhƠ đu t trên th trng chng
khoán Vit Nam”.
Cn c vào nhng hành vi giao dch bt thng trên TTCK, các nhà
nghiên cu mun tìm hiu s tng tác gia tâm trng và quyt đnh giao dch,
nhm cung cp nn tng cho nhng khám phá v vai trò ca tâm trng trong các
quyt đnh tài chính.
Trong bài vit, tác gi xem xét có hay không tâm trng ca nhà đu t
nh hng đn hành vi giao dch ca h da trên nhng giao dch trên TTCK
Vit Nam, thông qua vic s dng các bin nh hng đn tâm trng là ánh
sáng ban ngày (đ dài ban ngày, thi gian nng trong ngày), thi tit đa
phng (nhit đ, lng ma, đ m, ngày trng tròn) và các giai đon theo
lch (ngày chuyn tháng, trc k ngh và sau k ngh).
3
1.2 MC TIÊU VÀ CÂU HI NGHIÊN CU
1.2.1 MC TIÊU
Mc tiêu ca lun vn là tin hành điu tra các nhà đu t trên TTCK
Vit Nam đã thay đi hành vi giao dch nh th nào khi các yu t tác đng
đn tâm trng thay đi. Trong các yu t đó, yu t nào có mc đ nh
hng mnh đn hành vi giao dch ca nhà đu t.
1.2.2 CÂU HI NGHIÊN CU
Trong nghiên cu này đt ra các câu hi nh sau:
i) Các yu t tác đng đn tâm trng ca nhà đu t chng khoán có nh
hng đn quyt đnh giao dch ca h hay không?

ii) Xem xét trong các yu t nh hng tâm trng có tác đng đn hành vi
ca nhà đu t, thì yu t nào có nh hng mnh?
1.3 I TNG VÀ PHM VI NGHIÊN CU
i tng nghiên cu là hành vi giao dch ca các nhà đu t và các yu
t v thi tit (nhit đ, lng ma, đ m, ngày trng tròn), ánh sáng ban ngày
(thi gian nng, đ dài ban ngày), các giai đon theo lch (nhng ngày chuyn
tháng, nhng ngày trc k ngh và sau k ngh).
Phm vi nghiên cu là các nhà đu t cá nhân trên sàn chng khoán
HOSE, c th là công ty chng khoán SBBS t ngày 04/01/2011 đn
04/01/2012.
1.4 PHNG PHÁP NGHIÊN CU
S dng bng điu tra kho sát các nhà đu t cá nhân đ xác đnh có
hay không các yu t nh hng đn tâm trng tác đng đn hành vi giao dch
ca nhà đu t.
S dng Eview, phân tích hi quy xây dng mô hình chênh lch khi
lng mua/tng mua bán hàng ngày so vi trung bình nm da trên các yu
t v thi tit, ánh sáng theo ngày và các giai đon theo lch.

4
2. TNG QUAN CÁC NGHIÊN CU TRC ÂY
Trc đây, tài chính chun tc đã đa ra nhng công c giúp nhà đu t
đnh hng trong các quyt đnh ca mình. Vi vic s dng lý thuyt hu
dng k vng, nhà đu t có nhng s a thích hp lý và ti đa hóa hu dng
ngay c trong hoàn cnh không chc chn. Vì vy, h không tính toán mt cách
đy đ trong vic ra quyt đnh khi tn ti ri ro. Tài chính hành vi ra đi và đã
lý gii cho nhng bt thng ca TTCK. Tài chính hành vi nhìn nhn nhng gì
mà nhà đu t thc s làm và các mô hình da trên c s quan sát thc t. S
dng lý thuyt trin vng, đc xây dng da trên vic con ngi hành đng
nh th nào, con ngi đôi khi e ngi ri ro, đôi khi a thích ri ro tùy thuc
bn cht trin vng. Các nhà đu t ph thuc vào li /l so vi mt đim tham

chiu, s thua l, s ri ro trong min li và thích ri ro trong min l… Nu
nhà đu t bit đc cm xúc tâm trng ca h đi t đâu đn đâu, chúng tác
đng đn hành vi ca mình nh th nào thì nhà đu t có th có nhng quyt
đnh tài chính tt hn.
2.1. Tâm trng và các yu t nh hng đn tâm trng
Tâm trng thng xy ra nh mt phn ng t nhiên và tt yu ca con
ngi đi vi nhng s kin, nhng bin đng quan trng đã và đang xy ra
trong hin thc, có liên quan mt thit đn s tha mãn hay không tha mãn
nhng nhu cu vt cht hay tinh thn ca h. Tâm trng là mt hin tng ph
bin ny sinh  tt c mi ngi, xut hin trong tt c các lnh vc ca đi
sng xã hi và trong đó có c quyt đnh tài chính ca con ngi.Tâm trng có
nh hng đn quá trình sinh lý ca con ngi: Có th thúc đy hoc c ch
hot đng, làm nhiu lon các quá trình sinh lý và có khi làm cá nhân có hành
vi bc phát ngoài ý mun, làm méo mó nhân cách.
Tâm trng và cm xúc có nhng đim tng đng vi nhau khó phân
bit. Tâm trng là mt dng ph bin ca cm xúc và nó có nhng đc đim
5
ni bt nh: Cng đ yu, thi gian kéo dài đáng k, không rõ ràng và không
có ý thc. Còn cm xúc là nhng trng thái: vui, bun, gin d, thích thú,
khinh thng, chán ghét, kiêu cng, s hãi, ngc nhiên và hi hn.
Cm xúc liên quan đn mt vài th nhng ngc li tâm trng là mt cm giác
chung chung, nó không tp trung vào cái gì đc bit. Cm xúc và tâm trng
thng có hóa tr tích cc và tiêu cc, nhng khác vi cm xúc, tâm trng có
xu hng dai dng trong thi gian dài hn.
“Trong đu t chng khoán, tâm trng là trng thái nht thi ca cm giác – có
th nh hng đn các quyt đnh giao dch nu nó nh hng đn các mong
đi chính yu ca nhà đu t trong tng lai, hoc nó có liên quan đn các ri
ro có th xy ra ”( Hirshleifer, 2001).
Các yu t nh hng đn tơm trng:
Có nhiu nghiên cu đã ch ra mi quan h mt thit gia thiên nhiên,

điu kin thi tit bn mùa ti tinh thn và tâm trng ca con ngi. Thi tit là
mt trong nhng ch s đc bit ln có nh hng đn tâm trng ca con ngi
trong ngày, vi mùa đông đn hoc khi đám mây che ph nhiu hn to ra
bóng ti hoc các hot đng khác dn đn tình trng thiu ánh nng mt tri s
to ra hiu ng ri lon tình cm theo mùa(SAD), điu này đc lý gii là thiu
ánh sáng đi vào b não ca con ngi đã gây nên nhng phn ng hóa hc
trong não (do các phn mng ca hp s hp th ánh nng ít hn đã ngn chn
s sn xut Melatonin gây cho chúng ta cm giác khó chu và ít nng lng
hn, đng thi cng ngn chn sn xut Serotonin làm hn ch quá trình lu
thông máu trong h thn kinh).
Các yu t thi tit tác đng đn tâm trng ca con ngi nh sau:
- Nhit đ là yu t gây cm giác nóng lnh đi vi con ngi, thân
nhit con ngi xp x 37 đ C. Trong quá trình vn đng c th, con ngi
luôn thi ra môi trng mt lng nhit. Lng nhit c th thi ra ph thuc
6
vào cng đ vn đng và trao đi nhit vi môi trng xung quanh. To ra
hiu ng truyn nhit do chênh lch v nhit đ gia c th - môi trng và
hiu ng thi nhit ra môi trng do thoát m hôi (ta m).Vì mt lý do nào đó
làm mt cân bng gia lng nhit thi ra và lng nhit do hiu ng truyn
nhit – thi nhit s gây ri lon và m đau nh hng đn quá trình hot đng
và suy ngh ca con ngi.
- Lng ma: Ma làm mi th khó khn hn nh hng đn li
sng và không có li cho mt tâm trng tt. Ma không nh hng trc tip
đn ni tit t hoc nng lng ca con ngi mà theo thói quen xã hi làm con
ngi đi din vi chng trm cm u bun, tht vng.
-  dƠi ban ngƠy:  nhng nc hai vùng cc Bc và Nam thì đ
dài ngày có s khác bit rõ rt. Trc Trái đt nghiêng vi mt phng qu đo
mt góc 66
0
33

’
, trong đó đng phân chia sáng ti li vuông góc vi mt phng
qu đo. Hai mt phng cha đng phân chia sáng ti và trc trái đt hp vi
nhau thành mt góc 23
0
27
’
nên to ra s chênh lch đ dài ngày và đêm gia
hai bán cu. Nên trong quá trình chuyn đng trc trái đt li không đi phng
nên thi đim trái đt ng v Mt tri hay cách xa Mt tri  hai vùng cc trái
ngc nhau v thi gian. Ngày 21/3 (Xuân phân), 21/9 (Thu phân) mi ni trên
Trái đt đu có đ dài ngày bng đêm là 12 gi. Ngày 22/06 (H chí)  Bc bán
cu có ngày dài nht, đêm ngn nht,  Nam bán cu thì ngc li. Ngày 22/12
( ông chí) Nam bán cu có ngày dài nht, đêm ngn nht,  Bc bán cu thì
ngc li.
- NgƠy trng tròn: Trong bài nghiên cu ca bác s Henry Puget v
tác đng ca mt trng đn sc khe có đ cp mt trng phát ra nhng tia sáng
có bc x tng t nh  lò vi sóng. Vào thi k trng tròn mc phát sóng
mnh hn và nh hng nhiu lên h thn kinh, thùy não làm gim các hp
cht Melatonin gây ra s cng thng và khó chu. Do lc hp dn ca mt trng
7
có th gây ra hin tng thy triu và làm tng khi lng máu trong mch gây
nh hng đn tâm trng, sc khe, tính khí ca con ngi.
-  m:  m là yu t rt quan trng, nhng ít đc chú ý đúng
mc.  ni c trú đ m cao có th gây khó chu cho con ngi, gây m mc,
làm bong tróc giy dán tng, Trên trái đt nhiu ni có đ m rt thp (vùng
cc, sa mc, núi cao) và nhiu ni có đ m rt cao (rng ma nhit đi). 
m tng đi có nh hng quyt đnh ti kh nng thoát m hôi vào trong môi
trng không khí xung quanh.  m càng thp thì kh nng thoát m hôi càng
cao, đ m quá thp hay quá cao đu không tt đi vi con ngi. Khi đ m

tng lên kh nng thoát m hôi kém, c th cm thy rt nng n, mt mi và
thân ngi d b lnh, gây cm cúm…  m quá thp cng không tt cho c
th làm cho da khô và con ngi cm thy bc bi, khó chu.  m đc cho
là tng đi thích hp vi c th con ngi nm trong khong tng đi rng
t 35 - 70 %.
2.2 im qua mt s kt qu nghiên cu trc đơy.
Trc đây, nhiu nghiên cu các yu t nh hng đn tâm trng tác đng đn
nhà đu t trên các TTCK trên th gii. Nhng hu ht, h ch nghiên cu riêng
l tác đng ca s thay đi các yu t v ánh nng trong ngày, đ dài ban ngày,
nhit đ, lng ma, đ m, ngày trng tròn và các chu k theo lch…
Các nghiên cu v ánh nng trong ngày, đ dài ban ngày, nhit đ, lng ma,
đ m cha có mt kt lun nht quán chung trên các TTCK:
Kamstra, Kramer,Levi “A SAD stock market cycle”(2002): Bài vit đa ra
bng chng v nh hng quan trng ca ri lon cm xúc theo mùa (SAD) đn
thu nhp ca th trng chng khoán trên th gii và nh hng ca ánh sáng
ban ngày đã nh hng đn tâm trng con ngi và tâm trng ca h có mi
liên quan đn e ngi ri ro. Qua kim đnh cho thy tn ti tng quan dng
gia nhng ngày tri nng vi thu nhp chng khoán qua vic kim tra trên 12
8
ch s ca TTCK  2 bán cu. c bit, nghiên cu cng cho thy s tn ti nh
hng ca các yu t môi trng (đ dài ban đêm, đ che ph ca mây, lng
ma, nhit đ) và tính thi v ca các th trng (hiu ng ngày th Hai, nh
hng ca Mùa Thu, ngày kt thúc nm thu), tác gi vn thy nh hng đáng
k ca ri lon cm xúc theo mùa đn TTCK  các nc phng Bc. nh
hng ca SAD đn thu nhp ln hn  nhng nc có v đ cao hn. Tác gi
cng đa ra chin lc kinh doanh quc t hóa mang li li nhun trung bình
cao hn khi vào mùa xuân, mùa hè nhà đu t  v th bán chng khoán  Bc
Cc,  v th mua chng khoán  Nam Cc, ngc li vào mùa thu, mùa đông
nhà đu t nm gi chng khoán  Bc Cc và bán chng khoán  Nam Cc.
Ohla Zadorozhna, “Does Weather affect stock Returns Across Emeging

Market”(2009): Tác gi nghiên cu mi quan h gia các bin ca th trng
chng khoán (nh: thu nhp, ch s, li sut chng khoán cá nhân, xu hng và
giá tr giao dch) và thi tit  các th trng chng khoán Trung và ông Âu.
Thi tit đi din cho tâm trng ca nhà đu t và nh hng đn các quyt
đnh giao dch ca h. Có gi thuyt cho rng, tâm trng con ngi lc quan vi
th trng nu thi tit m và nng, tâm trng bi quan khi thi tit ma và nhiu
mây. Do đó, các nhà đu t thng mua chng khoán khi thi tit tt và bán
khi thi tit xu. Tác gi đã s dng phng pháp bình phng bé nht, mô
hình GARCH cho thy không có nh hng ca bin thi tit đn ch s thu
nhp  các nc Romania, Latvia, Lithuania, Slovenia, Bulgari, Croatia, CH
Séc, Ba Lan. Nhit đ tng quan âm vi li sut chng khoán  các th trng
CH Séc, Latvia, Lithuania, Estonia, Slovenia, xu hng giao dch tiêu cc 
Hungari.  che ph ca đám mây có tng quan âm vi li sut chng khoán
 th trng Ba Lan, Nga, CH Séc, xu hng tiêu cc  th trng Nga, tng
quan âm vi giá tr giao dch gim  Séc. Lng ma có tng quan âm  các
nc Latvia, Lithuania, CH Séc, xu hng tiêu cc  Séc, Slovenia, tng quan
9
âm v giá tr giao dch  TTCK Nga. Gió và đ m có tng quan âm vi li
sut chng khoán và xu hng tiêu cc  Ucraina, tng quan âm vi giá tr
giao dch và xu hng tiêu cc  Nga.  m tng quan âm vi giá tr giao
dch  Nga và li sut chng khoán  Ucraina. Nhìn chung, tác gi đa ra vài
bng chng v nh hng có h thng ca bin thi tit lên th trng chng
khoán  ông Âu giúp cho nhà đu t đa ra nhng quyt đnh chính xác khi
đu t có xem xét đn d báo thi tit.
Hirshleifer and Shumway,“Good day sunshine: Stock return and the weather”,
(2001): đã kim tra và cho thy tng quan dng khá mnh gia ánh nng mt
tri và li sut chng khoán  nhng chng khoán hàng đu ca mt quc gia
và ch s th trng ca 26 TTCK t nm 1982-1997 . Sau đó, tác gi đã s
dng các bin v điu kin thi tit nh ma và tuyt thì không có tng quan
vi thu nhp.

Ekrem Tufan – Bahattin Hamarat, “Do Cloudy days affect stock exchange
return Evidence from Istanbul Stock Exchange” (2004). Tâm lý ca con ngi
b nh hng bi yu t thi tit. Theo các nghiên cu v y khoa, bnh thn
kinh gia tng  mùa đông vào nhng ngày có đ che ph mây nhiu và nh
hng đn tâm lý con ngi, trong khi đó nhng ngày nng, đ m cao thì đa
đn nh hng tích cc . Thi tit là mt trong nhng nguyên nhân đã gây ra
th trng bt hp lý chng li vi thuyt th trng hiu qu. Bài nghiên cu
điu tra có hay không nh hng ca đ che ph đám mây đn li sut chng
khoán ca ISE 100 trên th trng Th Nh K. Tác gi đã tìm thy đ che ph
đám mây không nh hng đn thu nhp ch s ISE 100. iu đó đã đc lý
gii có th nhà đu t sinh sng  nhng đa phng khác nhau và giao dch ti
ISE 100, nên các quyt đnh chin lc đu t ca h không b nh hng bi
yu t thi tit.
10
Goetzmann and Zhu, “Rain or Shine : Where is the weather effect?”, (2003): đã
xem xét bng chng thc nghim nh hng ca thi tit đn các quyt đnh
ca đu t da trên d liu thông tin ca tng nhà đu t cá nhân ca 5 thành
ph ln  M trong thi gian sáu nm và cho thy không có s khác bit gia
mua và bán chng khoán vào nhng ngày nhiu mây so vi ngày nng.
Nghiên cu nh hng ca chu k mt trng đn nhà đu t, mt s tác gi đã
ch ra các mi tng quan khác nhau khi phân tích  các phm vi khác nhau:
Yuan, Zheng, Zhu “Are Investors Moonstruck? Lunar Phases and Stock
Returns” (2001): Bng chng v trc giác và tâm lý hc d đoán rng chu k
âm lch nh hng đn tâm trng. Tác gi nghiên cu v mi quan h gia chu
k trng tròn vi thu nhp ca th trng chng khoán  48 quc gia. Kt qu
tìm thy bng chng toàn cu v thu nhp chng khoán thp hn  nhng ngày
trng tròn. Mc đ thu nhp bin đng khong 4.2% mi nm da trên phân
tích hai ch s v mô ca danh mc đu t toàn cu: EW và PW. Kt qu nh
hng chu k âm lch không gii thích đc các ch s v mô. Hn na, nh
hng chu k âm lch đc lp vi nhng nh hng ca giai đon dng lch

nh hiu ng tháng Giêng, nh hng ngày cui tun, nh hng các tháng
dng lch và nh hng ca các k ngh. Nhng nghiên cu này da trên tâm
trng ca nhà đu t đã không da trên các thuyt đnh giá tài sn truyn thng
vi gi đnh hành vi nhà đu t là hp lý. Mi quan h dng gia chu k âm
lch và li sut chng khoán và tìm ra đc nh hng tâm lý hành vi nhà đu
t trên li sut chng khoán.
Li Cao Mai Phng, “ Nghiên cu nh hng ca chu k mt trng đn li
sut chng khoán trên th trng Vit Nam”,(2010): Bài vit nghiên cu v khía
cnh yu t chu k có th nh hng tâm sinh lý hc ca nhà đu t trên TTCK
Vit Nam, t đó nh hng đn quyt đnh đu t ca h. Kt qu cho thy mc
đ nh hng ca chu k mt trng tác đng lên li sut chng khoán ti th
11
trng Vit Nam là khá nh, và vic gii hn biên đ dao đng là mt trong
nhng nguyên nhân nh hng đn tính hiu qu ca th trng. Nghiên cu
da trên phân tích ch s VNIndex (giá đóng ca) trên S giao dch chng
khoán TP.HCM (HOSE) t ngày 13/03/2002 đn 27/10/2011 và s dng hai
phng pháp thng kê mô t và phân tích hi quy (hàm s cosin và bin gi)
nhm khám phá s khác bit gia thi k trng tròn và trng non. Tác gi xem
xét vi các khung thi gian khác nhau và cho thy li sut chng khoán ngày
trng tròn luôn cao hn so vi ngày đu tháng, khi m rng khung thi gian
xem xét thì li sut chng khoán nhng ngày trng mi cao hn li sut chng
khoán nhng ngày trng tròn và mô hình xem xét cha đt ý ngha v mt thng
kê.
c bit, các nghiên cu v các giai đon theo lch nh hng đn giao dch
ca nhà đu t trên TTCK cho thy giai đon theo lch này khác nhau  các th
trng khác nhau:
Arthur- J.Minton, “Amazing Story of stock market seasonality” (2010): Nghiên
cu cho thy tính thi v tn ti qua nhiu thp k và vn tn ti trong thc t
th trng chng khoán. Tính thi v phn ánh mt s chc chn v hành vi
ca con ngi đc thay đi theo lch, không phi do nhng tin tc mi nht

hay nhng xu hng th trng gn nht. u t theo thi v là mt chin lc
thành công trong kim soát ri ro và đt đc li nhun trên mc trung bình.
Tác gi da trên nghiên cu ca Fosback v ch s thi v trong tác phm
Logic TTCK nm 1976 và tin hành kim tra t nm 1900-2008. u t theo
thi v hàng tháng  hai ngày cui tháng, nm ngày đu tháng và bn ngày
gia tháng( t ngày th 9 đn ngày th 12) mang li phn ln thu nhp trong
tháng. ng thi, tác gi cng thy đc nhng ngày “ti t” là ngày th 6, 7, 8
ca tháng và trc 5 ,6, 7 ngày ht tháng đã gây ra thit hi trong thu nhp. u
t thi v theo ngày ngh (trc 2 ngày ngh l nh các ngày Tng thng, ngày
12
th Sáu, Ngày Tng nim Tun Thánh, Ngày đc lp, ngày lao đng, Ngày
Giáng Sinh, Ngày u nm) mang li thu nhp cc k cao.
Xu and McConnell, “Equity Returns at the Turn of the Month” (2008): Da trên
nghiên cu ca Lakonishok và Smidt (1998), tác gi tin hành nghiên cu trên
TTCK M s dng ch s CRSP giai đon t 1926 đn 2005 và sau đó nghiên
cu trên TTCK  34 quc gia khác. Kt qu cho thy thu nhp trung bình c
phiu bn ngày chuyn tháng cao bt thng (ngày cui cùng ca tháng và 3
ngày tip theo) và cao hn thu nhp trung bình các ngày khác. Mc dù thu nhp
nhng ngày chuyn tháng cao, nhng ri ro  nhng ngày này không cao hn
nhng ngày giao dch khác. nh hng ngày chuyn tháng th hin rõ rt hn
đi vi các c phiu vn hóa nh và giá thp so vi các c phiu vn hóa ln,
giá cao. nh hng ca giai đon chuyn tháng đn trái phiu, tín phiu ngn
hn không rõ ràng, đi vi trái phiu chính ph dài hn thì mc đ nh hng
có rõ ràng hn. Chng t nhng đc đim ca chng khoán không gii thích
đc thu nhp cao bt thng  nhng ngày chuyn tháng. Ordan (1990) cho
rng nh hng ngày chuyn tháng là do ngày thanh toán theo quy lut, ngha là
cui tháng nhà đu t nhn đc thêm tin t lng, chi tr c tc, nhn đc
tin lãi cui tháng. Tác gi cng không có bng chng v khi lng giao dch
nhiu hn vào ngày chuyn tháng.
Lê Long Hu, “Day of the week effects in different stock markets” (2010) : Bài

vit nghiên cu nh hng ca ngày trong tun vi tám ch s chng khoán 
th trng phát trin, th trng mi ni và ch s th gii MSCI t tháng
03/2002 đn tháng 05/2008 bng vic s dng mô hình hi quy và bin gi
hàng ngày. Kt qu mô t cho tt c các th trng không có bng chng rõ ràng
v nh hng ca ngày cui tun, dng nh th hin nh hng ngu nhiên
vào mt ngày khác trong tun. Nhng nh hng hàng ngày (t th Hai đn th
Sáu) khác vi nh hng ngày cui tun. nh hng hàng ngày không đng
13
nht va xy ra  thu nhp va xy ra  bin đng thu nhp th trng trong bt
k th trng  bt k mô hình kim đnh nào và dng nh nh hng này tn
ti khi xem xét trên mô hình ph thuc. iu ngc nhiên là khi xem xét ch s
MSCI th hin li nhun dng mnh vào ngày th Hai và ngày th T. Khi s
dng mô hình phân tích khác nhau thì kt qu nhn đc cng khác nhau khi
xem xét cùng mt th trng. Không có mô hình nào th hin nh hng hàng
ngày đn thu nhp và bin đng thu nhp chng khoán cho tt c các th trng.
Nghiên cu tìm thy không có hiu ng ngày trong tun  th trng M, Anh,
Nht, Pháp khi xem xét sáu trong mi mt mô hình.  Vit Nam, Hng Kông
tìm thy hiu ng tiêu cc vào ngày th Ba, tích cc vào ngày th Sáu. Vi ch
s th trng MSCI, thu nhp dng vào ngày th Hai và th Sáu. nh hng
bi thông tin mi đáng tin cy đc ghi nhn mnh m đi vi ch s th trng
 M, Anh, Pháp và ch s MSCI.
Rosa Maria Caceres Apolinarrio,Octavio Maroto Santana và Lourdes Jordan
Sales, Alejando Rodriguez Caro, “ Day of Week effect on European Stocks
market” (2006): Nghiên cu ca tác gi nhm hng đn tính mùa v khác
nhau  các th trng chng khoán. Phân tích nh hng ngày trong tun trên
TTCK Châu Âu t tháng 07/1977 đn tháng 03/2004. nh hng tính thi v
th hin rõ rt  ngày th hai trên TTCK Pháp và Thy in, nh hng ca
ngày th 6  th trng Thy in phn ánh thu nhp cao hn so vi nhng
ngày khác trong tun. Nhìn chung, các th trng chng khoán Châu Âu không
phn ánh rõ rt nh hng ca ngày trong tun đn thu nhp và bin đng thu

nhp vì kt qu cho thy không có s khác bit đáng k so vi nhng ngày
khác. Thu nhp  nhng TTCK này da trên ch s đi din và qua mô hình
GARCH và T-ARCH cho thy thu nhp này đc lp vi ngày trong tun đang
xét. Ngoài ra, tác gi còn cho thy tn ti bin đng bt thng trong phng
trình bin điu kin  TTCK Châu Âu. Nu đa thêm mt tham s vào mô hình
14
đ xem xét, nh hng th 4 chc chn cao hn th 3 và th 6, bin đng th 2
và th 5 không chc cao hn th 4. Mc dù, ban đu là dng nh không có
nh hng ca các ngày trong tun đn thu nhp  các th trng chng khoán
 Châu Âu, vi phân tích phng sai có điu kin s dng ch s ca th trng
chng khoán chính  mi quc gia cho thy có nh hng rõ rt, chng t tn
ti s vng mt ca hi nhp hoàn toàn gia các th trng. Bài nghiên cu này
hu ích cho nhà đu t đang tìm kim c hi đu t trên th trng tài chính
trong nhng ngày c th trong tun.
Bouman and Jacobsen, The Halloween Indicator,”Sell in May and Go away”
(2002): Tác gi tin hành kim tra phng châm trên TTCK bán ht vào tháng
Nm bng ch s Halloween ca TTCK  17 quc gia Úc, Autria, B, Canada,
an Mch, Pháp, c, Hng Kông, Ireland, Ý, Nht, Hà Lan, Singapor, Nam
Phi, Thy S, Anh, M và 1 ch s chng khoán quc t t nm 1973 đn nm
1996. Tác gi đa ra chin lc rng nhà đu t nm gi c phiu t tháng 11
đn tháng 4 và bán c phiu đ nm gi trái phiu chính ph t Tháng Nm đn
Tháng Mi s mang li thu nhp cao hn thu nhp ca ch s th trng  mi
quc gia vi ri ro ít hn và có ý ngha thng kê  nhiu quc gia ngoi tr
Hng Kông và Nam Phi. Tuy nhiên, hn ch ca nghiên cu là tác gi đã s
dng ch s th trng t Datastream là cha chun, khó đo lng giá tr ch s
bình quân ca mi quc gia do c tc có th đc tái đu t và có th xy ra sai
s theo dõi ln trong vic so sánh các ch s th trng.
Kelly and Meschke, “Sentiment and Stock Returns” (2010), Tác gi đã ch ra
rng bin đng trong tâm lý cá nhân tng quan dng vi thu nhp ca th
trng chng khoán hin ti và tng quan âm vi thu nhp th trng chng

khoán trong tng lai. Mô hình này phù hp vi gi thuyt cho rng tâm lý cá
nhân có nhiu bin đi hn. Các nhà đu t phân b li tài sn ca h khi giá
chng khoán thay đi, phn ánh tâm trng ca h đã thay đi.
15
Thay đi trong kh nng chu ri ro cá nhân dn đn thay đi lc quan hn
trong d báo dòng tin. Tng kh nng chu ri ro s chp nhn phân b vn
vào c nhng c phiu chào bán vi giá cao và có th dn đn thu nhp mong
đi trong tng lai thp hn. Tng t vi trng hp tng lo ngi ri ro, khi
c phiu b đnh giá thp và nhà đu t s e ngi nên bán c phiu ra th trng.
Nh vy, đ nhy bao gm luôn c s thay đi trong vic chp nhn ri ro.
Nhng kt qu này cho thy bin đng trong tâm lý cá nhân cng có nh hng
đn vic đnh giá c phiu mà không liên quan đn lý thuyt truyn thng trc
đây. Nu nhà đu t bit điu kin ca thu nhp, h s thay đi hành vi ca h.
Nhng mt s trng hp, nhà đu t s không thay đi hành vi. Thc nghim
nghiên cu ca tác gi cha kim chng đc điu này.
Markku Kaustia, Elias Rantapuska, “Does mood affect trading behavior?”
(2010) : Tác gi tin hành kim tra có hay không tâm trng ca nhà đu t nh
hng đn giao dch ca h da trên d liu giao dch trên TTCK  Phn Lan,
s dng các bin v ánh sáng ban ngày, thi tit đa phng và chu k theo lch
đ phân tích. Tác gi đã tìm ra vài bng chng cho thy bin tâm trng thuc
v môi trng nh hng trc tip đn khi lng giao dch và giá tr giao dch
ca nhà đu t. Thng kê nh hng ca bin tâm trng yu trong hu ht các
trng hp, các bin tâm trng và giai đon theo lch gii thích đc rt ít các
bin đng giao dch hàng ngày, trong ngn hn dng nh có nh hng ca
k ngh, trong dài hn dng nh ít nh hng. nh hng ca các bin tâm
trng và giai đon âm lch hu ht các trng hp không có ý ngha thng kê.
nh hng các chu k theo lch dng nh không đa ra nh hng chính đn
quyt đnh giao dch ca nhà đu t. Thông qua bin đ dài ban ngày tác gi
thy đc tn ti nh hng ca ri lon cm xúc theo mùa (SAD) đn hành vi
giao dch ca nhà đu t qua phân tích hi quy vi chui d liu chéo. Tuy

nhiên tác gi cha đi sâu vào phân tích có s tn ti đ nhy cm ca nhà đu
16
t qua các s kin đc bit xy ra trong thi gian dài nh Worldcup, nhng s
kin riêng l nh hng mnh m đn hành vi nhà đu t hn là nhng thay
đi thun túy, hay nhng s kin bên ngoài làm thay đi tâm lý ca nhà đu t
lc quan hn hay e ngi ri ro hn làm đo ngc quyt đnh đu t.
2.3 Tóm li
Theo các nghiên cu trc đây, có nhiu yu t tác đng đn tâm trng
ca con ngi, nhng bài vit xem xét  khía cnh thi tit và các giai đon
theo lch đã nh hng đn các nhà đu t trên TTCK Vit Nam; bao gm các
yu t nh:
+ Nhit đ
+ Lng ma
+  m
+ Ngày trng tròn
+ Thi gian nng trong ngày
+  dài ánh sáng ban ngày
+ Các giai đon theo lch: giai đon chuyn tháng (ba ngày cui tháng,
mt ngày đu tháng), trc ngày ngh, sau ngày ngh.



17
3. MÔ HỊNH NH LNG VÀ MÔ T D LIU
3.1 MÔ HỊNH NH LNG
S dng bng câu hi nghiên cu mt nhóm nhà đu t giao dch trên
các công ty chng khoán SSI, ông Á, Phng ông, FPT, Bo Vit nhm
kho sát nhn đnh ca nhà đu t có hay không tác đng ca các yu t nh
hng tâm trng đn hành vi giao dch nhà đu t cá nhân trên TTCK Vit
Nam và các yu t nào tác đng mnh đn hành vi giao dch ca h.

S dng thông tin giao dch đt lnh hàng ngày ca các nhà đu t ti
công ty SBBS đ kim đnh có s tn ti nh hng ca các yu t tâm trng
đn hành vi giao dch ca nhà đu t .
Các yu t nh hng đn tơm trng bao gm:
+ Ánh nng trong ngày : tng thi gian nng trong ngày (bu tri
ngày đó có xanh trong).
+  dài ban ngày: xác đnh thi gian t lúc mt tri mc đn lúc mt
tri ln trong ngày (khong thi gian chiu sáng trong y khoa).  dài ban
ngày có nh hng đn ri lon cm xúc theo mùa (SAD) đc bit là các
quc gia  hai vùng cc, còn nhng quc gia nh Vit Nam gn đng xích
đo nên bnh SAD này hu nh cha có nghiên cu nào trong y khoa xác
đnh nh hng c th; nhng bài vit xem xét di góc đ nh hng tâm
trng.
+ Các điu kin thi tit: nhit đ, lng ma, đ m, ngày trng tròn.
+ Các giai đon theo lch: các ngày chuyn tháng (ba ngày cui tháng
và mt ngày đu tháng), các k ngh/k l (trc ngày ngh hoc th Sáu, sau
ngày ngh hoc th Hai).
o lng hành vi giao dch ca nhà đu t: chênh lch t l khi lnh
đt lnh mua bán hàng ngày so vi trung bình nm nhm loi tr xu hng
mang tính h thng chng hn nh xu hng tng chung trong hot đng