Luận văn thạc sĩ Nghiên cứu lạm phát mục tiêu tại Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH



LÊ XUÂN MAI


NGHIÊN CU LM PHÁT MC TIÊU TI
VIT NAM


LUN VN THC S KINH T



TP. H CHÍ MINH, THÁNG 9 NM 2013



B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH



LÊ XUÂN MAI

NGHIÊN CU LM PHÁT MC TIÊU TI VIT NAM

Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng
Mã s : 603.402.01

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC
PGS.TS. NGUYN TH NGC TRANG


TP. H CHÍ MINH, NM 2013



LI CAM OAN
o0o

Tôi xin cam đoan đây là công trình ghiên cu ca tôi, có s hng dn ca ging
viên hng dn là PGS.TS Nguyn Th Ngc Trang.
Các ni dung nghiên cu và kt qu trong đ tài này là trung thc. Nhng s liu
trong các bng biu phc v cho vic phân tích, nhn xét, đánh giá đc chính tác
gi thu thp t các ngun khác nhau có ghi trong phn tài liu tham kho.
Ngoài ra trong lun vn còn s dng mt s nhn xét, đánh giá ca các tác gi khác
và đu có chú thích ngun gc sau mi trích dn đ d tra cu, kim chng.
Nu phát hin có bt k s gian ln nào tôi xin hoàn toàn chu trách nhim trc
Hi đng, cng nh kt qu lun vn ca mình.
TP. H Chí Minh, ngày tháng nm 2013.
Tác gi

Lê Xuân Mai

LI CM N

Trc tiên, tôi xin chân thành cm n Cô Nguyn Th Ngc Trang đã tn tình
hng dn tôi trong sut quá trình thc hin lun vn tt nghip này, cng nh gi
li cm n đn các Quý thy cô nhng ngi đã truyn đt kin thc cho tôi trong
c khóa hc.
Bên cnh đó tôi xin gi li cm n đn các anh ch, bn bè cùng hc chung vi tôi
trong khóa hc, đc bit là ban cán s lp, nhng ngi luôn đng viên và thông tin
kp thi nhng thông tin cn thit, b ích.
Cui cùng tôi xin cm n cha m, gia đình đã luôn to điu kin cho tôi hoàn thành
lun vn tt nghip này.
Lê Xuân Mai










MC LC
DANH MC VIT TT
DANH MC HÌNH VÀ BNG

TÓM TT 1
M U 2
CHNG I 6
TNG QUAN CÁC NGHIÊN CU LIÊN QUAN 6
1.1 Tng quan các nghiên cu liên quan. 6
1.1.1 Các nghiên cu trên th gii v lm phát mc tiêu. 6
1.1.2 Các nghiên cu trong nc v lm phát mc tiêu. 10
1.2 Kt lun chng 1. 12
CHNG II 13
PHNG PHÁP NGHIÊN CU 13
2.1 Mô hình kim đnh. 13
2.2 Phng pháp nghiên cu 14
2.2.1 Phng pháp t hi quy Vector 14
2.2.2 Các kim đnh liên quan mô hình. 16
2.2.2.1 Kim đnh nghim đn v. 16
2.2.2.2 Kim đnh Granger Causality. 16
2.3 Thu thp và mô t d liu. 17
CHNG III 22
KT QU NGHIÊN CU 22
3.1 o lng tính đc lp ca NHTW. 22
3.2 Mc tiêu ca NHTW. 28
3.3 Kt qu thc nghim. 29
3.3.1 Kim đnh nghim đn v. 29


3.3.2 Xác đnh đ dài tr: 30
3.3.3 Kim đnh Granger Causality. 31
3.3.4 Phân tích phn ng cú sc. 33
3.3.5 Phân tích phng sai. 37
3.4 Kt lun chng 3. 42

CHNG IV: 44
KT LUN 44
4.1 Kt lun. 44
4.2 Kin ngh các bc chun b đ tin ti thc hin lm phát mc tiêu. 45
4.3 Hn ch. .47
TÀI LIU THAM KHO



DANH MC VIT TT

Vit tt Ý ngha Ting Anh
GSO Tng cc thng kê General stataticsorganization
IMF Qu tin t quc t Interational monetary fund
LPMT Lm phát mc tiêu Inflation targeting
NHTW Ngân hàng Trung ng Central bank
NHNN Ngân hàng Nhà nc State bank
TGH T giá hi đoái Exchange rate











DANH MC HÌNH VÀ BNG

DANH MC HÌNH

Hình 2.1: Tng sn phm quc ni 18
Hình 2.2: Ch s giá 18
Hình 2.3: Cung tin M2 19
Hình 2.4: Thâm ht nhân sách 20
Hình 2.5: Lãi sut tin gi 20
Hình 2.6: T giá hi đoái VND/USD 21
Hình 3.1: Phn ng ca CPI đi vi các cú sc. 33
Hình 3.2: Phn ng ca các bin chính sách, sn lng trc cú sc ch s giá CPI
36


DANH MC BNG
Bng 3.1: Tính đim đc lp ca NHTW. 23
Bng 3.2: Danh sách thng đc ngân hàng qua các nhim k 27

Bng 3.3: Kt qu kim đnh nghim đn v 29
Bng 3.4: Xác đnh đ dài tr ca mô hình VAR 30
Bng 3.5: Kim đnh Granger Causality 31
Bng 3.6: Phân tích phng sai ch s giá 37
Bng 3.7: Bng phân tích phng sai GDP 38
Bng 3.8: Bng phân tích phng sai BD, IR, ER và M2 39

1

TÓM TT

Bài nghiên cu tp trung nghiên cu vn đ lm phát mc tiêu ti Vit Nam thông

qua vic đánh giá Vit Nam đã sn sàng đ thc hin lm phát mc tiêu hay cha?
Nghiên cu tp trung vào đánh giá ba yu t: 1) tính đc lp ca Ngân hàng Trung
ng; 2) vic xác đnh mc tiêu ca Ngân hàng Trung ng; 3) kim tra s tn ti
mi quan h gia lm phát và các công c chính sách tin t. Hai yu t đu tiên
đc tính toán da vào các thông tin sn có và thang tính đim da theo nghiên cu
ca Alex Cukierman và các cng s (1992). Yu t th 3 đc kim đnh da vào
kim đnh Granger Causality và phng pháp t hi quy vector VAR. Kt qu cho
thy NHTW cha có tính đc lp cao, còn phi thc hin cùng lúc nhiu mc tiêu
và cha có mc tiêu u tiên duy nht. Còn v mi quan h gia lm phát, sn lng
và các công c chính sách thì còn yu hoc không có. Do vy bài nghiên cu kin
ngh Vit Nam cha nên thc hin lm phát mc tiêu ti thi đim này.


T khóa: lm phát, chính sách tin t, lm phát mc tiêu







2

M U
1. Lý do chn đ tài.
Trong nhng nm gn đây, t l lm phát ca Vit Nam luôn  mc cao. C th lm
phát nm 2007 là 12,7%, nm 2008 là 19.9%, nm 2010 là 11,75%, nm 2011 là
18,13% và nm 2012 là 6.81%. Vi din bin lm phát nh vy cho thy nguy c
lm phát cao s còn đe da đn tình hình tng trng, phát trin kinh t Vit Nam
trong nhng nm ti. Trong nhng nm qua, Vit Nam đã liên tc áp dng các bin

pháp điu hành chính sách tin t đ kim ch lm phát. Mc dù các chính sách này
đã phn nào phát huy tác dng nhng đó ch là các bin pháp ngn hn tm thi,
cha thc s gii quyt đc vn đ lm phát ca Vit Nam. Vy liu có bin pháp
nào Vit Nam có th áp dng lâu dài đ đm bo gii quyt đc vn đ lm phát
mà vn đm bo s phát trin bn vng ca nn kinh t. Mt trong các bin pháp
mà nhiu nc trên th gii đã áp dng thành công là áp dng ch đ lm phát mc
tiêu. Vy LPMT có th thc hin thành công ti Vit Nam không? Các yu t nào
tác đng đn vic thc hin thành công LPMT ti Vit Nam. ó là lý do tác gi
nghiên cu đ tài: “Nghiên cu lm phát mc tiêu ti Vit Nam”
2. Tính cp thit ca đ tài.
Lm phát là đ tài không ch  Vit Nam mà các nc trên th gii đu quan tâm
bi nó trc tip nh hng đn tình hình tng trng phát trin kinh t ca mt
nc.  nc ta đã có nhiu nghiên cu v lm phát, các yu t tác đng đn lm
phát, tuy nhiên s lng nghiên cu v lm phát mc tiêu vn còn gii hn. c
bit các nghiên cu v lm phát mc tiêu ti Vit Nam hin nay ch yu là nghiên
cu đnh tính cho nên mt nghiên cu đnh lng v đ tài này đ mang đn cái
nhìn rõ ràng, c th hn ti thi đim này là thc s cn thit. ây chính là ngun
đng lc thúc đy tác gi tìm kim và chn la các
bài nghiên cu hc thut trc
đây đã đc thc hin  các nc trong khu vc và th gii đ k tha, ng dng,
kim đnh li kt qu khi thc hin  Vit Nam. C th là nghiên cu ca Aliyu,

3

Shehu Usman Rano and Englama, Abwaku (2009). Vì vy, đ tài “Nghiên cu lm
phát mc tiêu ti Vit Nam ” đc tác gi chn làm đ tài nghiên cu trong lun
vn cao hc ca mình.
3. Mc tiêu nghiên cu.
Nghiên cu kh nng áp dng lm phát mc tiêu ti Vit Nam thông qua ba điu
kin:

1. S đc lp ca Ngân hàng Trung ng.
2. Mc tiêu ca Ngân hàng Trung ng có duy nht không?
3. Mi quan h gia lm phát và công c chính sách tin t.
4. i tng nghiên cu.
 đt đc mc tiêu nghiên cu nói trên đi tng nghiên cu ca lun vn bao
gm:
- Ch s giá tiêu dùng ca Vit Nam (CPI).
- Tng sn phm quc ni (GDP).
- Các công c tin t bao gm: Cung tin m rng(M2), thâm ht ngân sách
(BD), lãi sut tin gi (IR), t giá hi đoái VND/USD (ER).
5. Phm vi nghiên cu.
Các s liu ch s giá CPI, cung tin M2, thâm ht ngân sách BD, sn lng GDP,
lãi sut tin gi IR, t giá hi đoái ER ca Vit Nam đc tính toán trong giai đon
Quý 1 nm 2000 đn Quý 4 nm 2012.

4

6. Phng pháp nghiên cu.
S dng kim đnh đn bin và đa bin nhân qu Granger Causality đ kim tra mi
quan h nhân qu gia các bin theo chui thi gian. Kt qu  bc này b sung
thêm cho kt qu chy hi quy trong bc tip theo sau đây.
Hi quy d liu chui thi gian theo mô hình t hi quy Vector (VAR) đ kim tra
phn ng ca ca các bin trong mô hình khi xy ra cú sc. Khi dùng mô hình VAR
ta phân tích phn ng cú sc và phân tích phng sai đ thy rõ phn ng ca lm
phát khi xy ra cú sc sn lng và cú sc chính sách tin t.
Các bin ni sinh trong mô hình: X
t
= (GDP, CPI, M2, BD, IR, ER)
Trong đó:
GDP là tng sn phm quc ni đi din cho mc sn lng.

M2: Cung tin
BD: thâm ht ngân sách Nhà nc
IR: lãi sut tin gi (% /nm).
ER: t giá hi đoái VND/USD tính trung bình trong Quý
D liu đc ly t Quý 1 nm 2000 đn Quý 4 nm 2012.
X lý d liu:
Kim đnh tính dng ca chui d liu bng mô hình Augumented Dickey-Full
(ADF)
Kim đnh Granger Causality.
Chy mô hình VAR

5

7. D liu nghiên cu.
Trong lun vn tác gi đã s dng d liu t các ngun: Tng cc thng kê Vit
nam (GSO), website cng thông tin đin t Chính Ph (chinhphu.vn), Qu tin t
quc t (IMF) trong khong thi gian t nm 2000 đn nm 2012.
8. B cc ca lun vn
Ngoài li m đu, gii thiu và tài liu tham kho, b cc lun vn gm các phn
sau:
- Chng I: Tng quan các nghiên cu liên quan.
- Chng II: Phng pháp nghiên cu
- Chng III: Kt qu nghiên cu.
- Chng IV: Kt lun và đa ra nhng hn ch.
9. Nhng đóng góp ca lun vn.
Th nht, lun vn đã ln đu nghiên cu lm phát mc tiêu ti Vit nam theo
phng pháp đnh lng.
Th hai, tính đc lp ca NHTW trong lun vn đc xác đnh bng thang đim
ch không ch nhìn nhn mt cách đnh tính.

6

CHNG I
TNG QUAN CÁC NGHIÊN CU LIÊN QUAN
1.1 Tng quan các nghiên cu liên quan.
1.1.1 Các nghiên cu trên th gii v lm phát mc tiêu.
u nhng nm 90, k t sau s thành công ca mt s nc phát trin trong vic
thc hin lm phát mc tiêu (LPMT), ch đ LPMT đã tr nên ph bin và đc
nhiu quc gia la chn làm chính sách tin t ca quc gia mình. Không ch các
nc phát trin mà c các nc th trng mi ni cng đã la chn LPMT là ch
đ tin t và đn nay tr hai nc tham gia liên minh tin t châu Âu (Phn Lan và
Tây ban Nha) cha có quc gia nào t b (Loayza và Soto-2002). Vy LPMT là gì?
Khái nim lm phát mc tiêu:
Theo Mishkin (2000 ) LPMT là mt chin lc chính sách tin t bao gm nm yu
t chính: 1) thông báo công khai các mc tiêu lm phát trung hn, 2) mt th ch
cam kt n đnh giá c là mc tiêu hàng đu ca chính sách tin t, còn các mc tiêu
khác xp sau v tm quan trng, 3) mt chin lc tp trung thông tin, trong đó
nhiu bin, mà không ch là tng lng tin t hoc TGH, đc s dng đ quyt
đnh vic thit lp các công c chính sách; 4) gia tng tính minh bch ca các chin
lc chính sách tin t thông qua thông tin liên lc vi công chúng và th trng v
k hoch, mc tiêu, và quyt đnh ca y ban tin t, và 5) gia tng trách nhim ca
NHTW đi vi vic đt đc mc tiêu lm phát ca nó.
Nhng thun li và bt li khi thc hin LPMT:
Mc tiêu chính ca LPMT là duy trì mc lm phát thp. iu này mang đn nhng
thun li, tuy nhiên cng có nhng bt li cho các nc thc hin.
Thun li: LPMT d dàng đc hiu bi công chúng và do dó tính minh bch cao.
Bi vì mc tiêu lm phát rõ ràng nên cng làm tng tính chu trách nhim ca

7

NHTW. LPMT cng có tim nng giúp gim kh nng NHTW ri vào by " không
thng nht thi gian" (time-inconsistency trap) bi vì LPMT có thun li là tp
trung vào nhng gì NHTW có th làm trong dài hn (điu hành lm phát) hn là
nhng gì không th làm (nâng cao sn lng, gim tht nghip, tng tính cnh
tranh) thông qua chính sách tin t.(Frederic S. Mishkin-2000) Ngoài ra mc tiêu
duy trì lm phát thp m đng cho s n đnh kinh t v mô, loi b dn nhng bt
n và thúc đy các hp đng dài hn (Aliyu Shehu Usman Rano và Englama
Abwaku, 2009). LPMT còn mang li nhng li ích khác cho các nc thc hin
nh: giúp làm gim lm phát k vng và x lý tt các cú sc lm phát, giúp gim t
l đánh đi và đ bt n đu ra  các nc áp dng LPMT ( Frederic S. Mishkin
and Klaus Schmidt Hebbel, 2001).
Bt li: Th nht, s dao đng trong TGH và s thay đi trong t l lm phát 
các nc khác hoc mc giá nhp khu hàng hóa hay dch v có th đy t l lm
phát trong nc tng cao, làm gia tng lãi sut. Mc lãi sut tng cao s nh hng
đn tng trng kinh t và vic làm. Th hai, LPMT có th làm cho vic điu hành
nn kinh t di mc sn lng tim nng ca nó trong dài hn dn đn tht nghip
tng cao làm nh hng đn bn thân nn kinh t và gia tng các chi phí xã hi. Th
ba, LPMT quá cng nhc, cho phép quá nhiu quyn quyt đnh. Th t, LPMT
mc dù làm tng trách nhim ca NHTW nhng cng có th to ra tính chu trách
nhim yu ca NHTW bi vì nó quá khó đ điu hành và bi vì đ tr ln t công
c chính sách tin t đi vi kt qu lm phát. Th nm, ch đ LPMT phi đi kèm
vi TGH linh hot, điu này làm gia tng bt n tài chính.
Nhìn vào s thành công trong vic thc hin LPMT ca mt s quc gia tiêu biu,
ví d nh Chile, Brazil, ta có th thy mc dù LPMT không phi là phng pháp
toàn din cho tt c các nc nhng đi vi mt s nc thì đây là mt ch đ
chính sách tin t hu ích.  Chile lm phát  mc 20% khi bt đu thc hin
LPMT đn nay đã gim còn khong 3%, cng trong thi gian đó tng trng sn
lng rt cao, trung bình 8% nm t nm 1991 đn nm 1997. Ch hai nm 1998 và

8

1999 do nn kinh t ri vào suy thoái nên tng trng sn lng gim xung còn
3.4% và -2.9% (Mishkin, 2000). Còn đi vi Brazil t 1999 khi bt đu thc hin
LPMT thì nm 1999 gim còn 8.9% so vi mc tiêu đt ra nhng vn nm trong
biên đ cho phép, trong nm 2000 lm phát tip tc gim và lm phát ti thi đim
cui nm 2000 đúng bng mc mc tiêu 6% mà NHTW đã đt ra vào thi đim
gia nm 1999. Tuy nhiên, trong nm 2001 lm phát đã tng lên mc 7,7%, vt
quá mc mc tiêu là 4% cng vi biên đ dao đng 2% cho phép. Mc dù có mt s
sai lch nhng LPMT đã giúp Brazil gim lm phát rt nhiu so vi trc khi thc
hin LPMT (19%).
iu kin đ thc hin thành công LPMT:
Mt mô hình LPMT hoàn chnh phi đy đ 5 yu t: 1) NHTW không s dng các
công c chính sách tin t ( t giá hi đoái, cung tin ) đ làm neo danh ngha ; 2)
NHTW cam kt n đnh giá c là mc tiêu u tiên hàng đu; 3) Trong vic điu
hành chính sách Chính ph không đc u tiên chính sách tài khóa; 4) NHTW phi
có đc s đc lp trong vic s dng các công c chính sách; 5) tính minh bch và
tính chu trách nhim ca NHTW trong vic thc hin các chính sách (Mishkin -
2001). Do đó, đ thc hin thành công LPMT các điu kin tiên quyt mà các nc
cn đt đc là (Nicoletta Batini, Douglas Laxton, 2006):
a) tính đc lp v th ch (institutional independence): NHTW cn phi có đy d
quyn t ch pháp lý và không b áp lc bi các chính sách tài khóa, chính tr, điu
mà có th to ra s mâu thun vi mc tiêu lm phát.
b) c s h tng k thut phát trin tt(well-developed technical infrastructure):
NHTW cn phi có kh nng d báo, mô hình d báo lm phát và có d liu đ
thc hin điu đó.
c) cu trúc nn kinh t: Giá c cn đc bãi b kim soát hoàn toàn, nn kinh t
không nên quá nhy cm vi giá hàng hóa và TGH, đôla hóa cn đc ti thiu.

9

d) mt h thng tài chính khe mnh: đ ti thiu hóa các xung đt tim nng vi
mc tiêu n đnh tài chính và bo đm s chuyn đi chính sách tin t hiu qu h
thng ngân hàng cn phi khe mnh và và th trng vn cn phát trin tt.
Tuy nhiên, thc t cho thy không phi các quc gia thc hin LPMT đu có đy đ
các yu t trên, rt nhiu nc đt đc LPMT mà không tha mãn mt hoc nhiu
các điu kin đ cp. Ví d, Chile và Israel đt mc tiêu TGH trong sut hu ht
nhng nm 1990. Ngân hàng Anh quc đã bt đu ch đ LPMT rt tt trc khi
đt đc tính đc lp trong công c chính sách. Hu ht các nc đt đc LPMT
trc khi có đc tính minh bch cao trong chính sách (bao gm gii thiu ra công
chúng báo cáo lm phát, d tho lm phát, biên bn hp chính sách tin t) và chu
trách nhim đy đ. (Fredric S. Mishkin, Klaus Schmidt-Hebbel, 2001).
Vy làm sao đ bit mt quc gia đã sn sàng thc hin LPMT cha?
Trong nghiên cu ca Eser Tutar(2002) v kh nng áp dng LPMT ti Th nh K
tác gi đã đa ra 3 yu t cn thit đ tính toán mt quc gia có th thc hin LPMT
không: 1) tính đc lp ca NHTW, 2) có duy nht mt mc tiêu, 3) s tn ti ca
mi quan h n đnh và có th d báo gia công c chính sách tin t và lm phát.
Bài nghiên cu đã cho thy rng mc dù Th Nh K tha mãn điu kin 2 nhng
không tha mãn điu kin 1 và 3. Bng thc nghim s dng phng pháp t hi
quy vector VAR đã cho thy không có mi liên kt n đnh và d báo đc gia
công c chính sách tin t và lm phát. Vì th Th Nh K không phi là ng c
viên tt đi vi ch đ LPMT.
 Balan, Christofferson, Slok và Wescott (2001) cng s dng ba yu t ging nh
Eser Tutar đ kim tra tính kh thi ca LPMT ti nc này. Yu t 1) và 2) đc
cho là tha mãn ti Ba Lan. Yu t 3) cng đc tác gi kim đnh bng mô hình
VAR, và các phân tích thng kê trong nghiên cu ca tác gi đ ch ra rng có mi
quan h gia lm phát và các công c chính sách tin t. Vì vy tác gi đã đi đn kt
lun Ba lan đã sn sàng thc hin LPMT.

10

 Nigeria, mc dù có 3 điu kin đ thc hin LPMT nhng Aliyu, Shehu Usman
Rano and Englama, Abwaku (2009) ch kim tra mt điu kin, đó là s tn ti ca
mi quan h có th d báo gia công c chính sách tin t và lm phát (các yu t
khác: quyn t ch ca NHTW, tính minh bch và tính chu trách nhim). Tác gi
đã s dng kim đnh Granger Causality và phng pháp t hi quy vector VAR đ
kim tra và đã đi đn kt lun: mc dù NHTW Nigeria đã có quyn t ch, các hot
đng ca nó ngày càng minh bch và đã thc s chu trách nhim nhng Nigeria
không nên theo đui mô hình LPMT hoàn chnh mà ch nên theo đui hình thái
LPMT (Inflation targating lite). ó là hình thc thp ca LPMT, do thiu môi
trng kinh t v mô mnh m và đáng tin. Các nc theo hình thái LPMT th ni
TGH và đa ra mt mc tiêu lm phát, nhng không th duy trì mc tiêu lm phát
nh là mc tiêu chín sách u tiên hàng đu.
 Georgia, Giorgi Bakradze and Andreas Billmeier (2007) đã s dng mô hình
VAR đ tính toán mi quan h gia công c chính sách tin t, lm phát và sn
lng. Tác gi nhn thy rng Georgia cha sn sàng đ thc hin LPMT. Bi vì
Ngân hàng quc gia Georgia vn còn yu kém v th ch, vn còn nhiu mc tiêu
xung đt nhau và thc t vic thc hin ri vào tình trng thiu mt môi trng th
ch hp pháp. Hn na, các nhà làm chính sách cng b cn tr bi vic thiu các
ch s đáng tin cy.
1.1.2 Các nghiên cu trong nc v lm phát mc tiêu.
Le Anh Tu Packard (2007): Tác gi nghiên cu tình hình kinh t xã hi và c ch
điu hành chính sách tin t ca Vit Nam, sau đó liên h vi các yu t cn thit đ
thc hin thành công ch đ LPMT. Trên c s đó tác gi cho rng Vit Nam không
phù hp đ thc hin chính sách này. Lý do là Vit Nam đang trong tin trình hi
nhp kinh t quc t, do đó nn kinh t cha đng nhiu bt n. Trong khi đó các
nhà hoch đnh chính sách đang phi đi mt vi vic thích ng linh hot, thông
minh vi các điu kin thay đi ca kinh t toàn cu. Tác gi đ ngh thc hin
chính sách TGH n đnh và cnh tranh s thích hp hn đi vi kinh t Vit Nam.

11

Tô Th Ánh Dng và các cng s (2012): Trên c s nghiên cu c ch điu
hành chính sách tin t cng nh đánh giá hiu qu ca c ch điu hành này ti
Vit Nam giai đon 2000-2010, đng thi xem xét kinh nghim ca các nc áp
dng LPMT trên th gii tác gi cho rng hin ti Vit Nam cha th áp dng
LPMT hoàn toàn nhng có th bt đu thc hin ch đ LPMT ngm đnh t 2012.
Bên cnh đó tác gi cng đ xut mt s bin pháp đi mi c ch điu hành chính
sách tin t và xây dng Ngân hàng Nhà nc đ tng bc tin gn đn thc hin
LPMT. Tác gi đã đa ra l trình thc hin cho Vit Nam gm 2 giai đon: 3 nm
đu vi mc lm phát 6%, biên đ dao đng ± 2%, 2 nm tip theo vi mc lm
phát 4%, biên đ dao đng ± 1%.  thc hin đc mc tiêu trên tác gi cng đa
ra các nhóm gii pháp: nhóm gii pháp đi mi th ch, nhóm gii pháp k thut,
nhóm gii pháp h tr (công tác truyn thông, d báo, c ch điu hành chính sách
tin t…).

12

1.2 Kt lun chng 1.
Qua các nghiên cu trên có th thy đ tính toán mt quc gia đã sn sàng đ thc
hin LPMT cha có th da vào nhiu yu t:
- s đc lp ca NHTW;
- tính minh bch, tính chu trách nhim ca NHTW trong vic thc hin LPMT
cng nh điu hành chính sách tin t;
- NHTW cam kt theo đui mt mc tiêu;
- không u tiên chính sách tài khóa;
- kh nng xây dng, thit k mô hình d báo lm phát;
- phân tích mi quan h gia lm phát và các công c chính sách tin t.
 đây ti Vit Nam, nghiên cu da vào ba yu t chính đ kim tra Vit Nam có
đ điu kin đ thc hin LPMT hay không?
1) tính đc lp ca NHTW,

2) có duy nht mt mc tiêu,
3) kim tra mi quan h gia lm phát, sn lng và công c chính sách tin t. 
tính toán mi quan h trên tác gi da vào các yu t nh sau: ch s giá tiêu dùng
(CPI), sn lng (GDP), cung tin (M2), lãi sut tin gi (IR), t giá hi đoái (ER),
thâm ht ngân sách (BD). Trong đó CPI đc xem nh là ch s đi din cho lm
phát, ch s GDP đi din cho mc sn lng.


13

CHNG II
PHNG PHÁP NGHIÊN CU
2.1 Mô hình kim đnh.
Da vào các nghiên cu trên, c th là các nghiên cu Aliyu, Shehu Usman Rano
and Englama, Abwaku (2009) tác gi đã k tha và có nhng b sung cn thit cho
phù hp vi điu kin hin ti cho nghiên cu LPMT mà tác gi đang thc hin.
Mô hình nghiên cu ca nghiên cu ca đ tài có dng sau:
X
t
= (GDP, CPI, M2, BD, IR, ER)
Trong đó: các bin đo lng trong mô hình tp trung vào xem xét các bin ni sinh
và các nhân t tác đng đn LPMT.
GDP tng sn phm quc ni là giá tr th trng ca tt c các hàng hóa và dch v
cui cùng đc sn xut trong phm vi lãnh th mt quc gia trong mt thi k nht
đnh.  đây GDP đc s dng làm đi din cho mc sn lng.
M2: Cung tin là toàn b lng tin đang lu thông ca cá nhân và doanh nghip,
không k các t chc tín dng và NHTW. Cung tin M2 tng lng tin M1 và tin
gi tit kim có k hn. Cung tin M2 phn ánh cu tin t trong nn kinh t.
BD: thâm ht ngân sách Nhà nc là tình trng các khon chi ca Ngân sách nhà
nc ln hn các khon thu. Thâm ht NSNN gây nên nhng tác đng tiêu cc đn

đi sng ngi dân và làm mt cân bng nn kinh t: thoái lui đu t, thâm ht cán
cân thng mi … Bên cnh đó thâm ht NSNN còn có mi liên h cht ch vi
lm phát, nó là mt trong các nguyên nhân gây ra lm phát.
IR: lãi sut tin gi là t l mà theo đó ngi vay tr cho vic s dng tin mà h
vay t ngi cho vay.  đây lãi sut tin gi là lãi sut mà Ngân hàng tr cho ngi

14

gi tin vào Ngân hàng (% /nm). Lãi sut đc xem là công c đ điu hành chính
sách tin t, đc bit nó đc xem nh là công c đ đi phó vi lm phát.
ER: t giá hi đoái VND/USD tính trung bình trong Quý là s đn v Vit Nam
đng phi b ra đ mua mt USD.
Vi 6 bin đc s dng trong nghiên cu này là các ch tiêu v mô c bn, phn
nh mc đ lm phát. Qua đó, các nhà lãnh đo, làm chính sách có th da vào đó
đ phc v công tác nghiên cu, hoch đnh chính sách kinh t.
2.2 Phng pháp nghiên cu.
2.2.1 Phng pháp t hi quy Vector
Trong phn này chúng ta tin hành kim tra điu kin quyt đnh đ thc hin ch
đ LPMT bng thc nghim. Phng pháp s dng là phng pháp t hi quy
vector (VAR) mà nhiu tác gi trc đây (Gottschalk và Moore, 2001; Tutar, 2002;
Bakradze và Billmeier 2007; Aliyu, Shehu Usman Rano and Englama, Abwaku,
2009) đã s dng. ng thi chy kim đnh Granger Causality đ kim tra mi
quan h các bin theo thi gian.
Mô hình VAR đc tính toán thông qua các ch s GDP, CPI, M2, BD, IR, ER vi
các bin ni sinh nh sau:
X
t
= (DIFGDP2, DIFCPI, DIFM2, DIFBD, DIFIR, DIFER) ln lt là sai phân bc
hai ca bin sn lng GDP và chui sai phân bc mt ca các bin ch s giá CPI,
cung tin M2, thâm ht ngân sách BD, lãi sut tin gi IR, t giá hi đoái

VND/USD ER.
Mi mt bin trong mô hình đu ph thuc chính nó và giá tr hin ti cng nh giá
tr tng lai ca các bin khác.
X
t
= A(L)X
t-1
+ B(L)Z
t
+ 
t

15

Trong đó X
t
là vector k ca bin ni sinh, Z
t
là vector d các bin ngoi sinh, A và B
là ma trn h s rút gn đc tính toán, 
t
là ma trn các bin đi hoc cú sc
.
Vic sp xp trt t các bin cn c theo nhng lp lun đc đ xut bi Ben
Bernanke và Mihov (1998): các bin phi chính sách (sn lng, giá c) đng trc
và tip đn là các bin liên quan đn chính sách (cung tin, lãi sut, TGH). Lp
lun này cng phù hp vi nn kinh t Vit Nam:
Th nht: Sn lng không b nh hng đng thi bi các cú sc ca các yu t
khác. Mc giá b nh hng bi nhng thay đi trong sn lng. C sn lng và
giá c không b nh hng cùng lúc ca bt k cú sc chính sách nào trong mt thi

k. Bi vì bt k mt chính sách nào khi thc hin cng đu có đ tr. Khi các bin
chính sách thay đi, sn lng và giá c không thay đi ngay mà ch thay đi  k
sau, có th 1 tháng, 2 tháng hoc dài hn.
Tuy nhiên nhng thay đi v sn lng và giá c li làm thay đi cung, cu tin
Vit Nam đng dn đn thay đi lng cung tin và nh hng đn vic thu chi
ngân sách ca chính ph cng chính là nh hng đn bin thâm ht ngân sách.
Th hai: Khi sn lng và giá c thay đi, chính ph có th thay đi lãi sut ngay đ
điu hành nn kinh t. Nh thi đim hin nay khi mà giá c ngày càng tng, vic
sn xut vn trì tr thì vic h lãi sut nh là mt tín hiu đ ng phó vi tình trng
này nhm thúc đy các nhà đu t vay vn sn xut. Nhng thay đi v lãi sut này
cng s làm thay đi t giá ngay trong thi k đó.
Vi lp lun trên vic sp xp trt t các bin trong mô hình VAR đc xác đnh
nh sau: GDP, CPI, M2, BD, IR, ER

16

2.2.2 Các kim đnh liên quan mô hình.
2.2.2.1 Kim đnh nghim đn v.
S dng tiêu chun ADF (Augumented Dickey-Fuller) đ kim đnh nghim đn v
nhm kim đnh tính dng ca chui d liu. D liu trong mô hình phi có tính
dng mi đm bo tính n đnh ca mô hình. Xét mô hình:
Y
t
=
ρ
Y
t-1
+ U
t
(U

t
nhiu trng).
Kim đnh gi thit H
0
:
ρ
= 1(chui không dng), H1:
ρ

≠
1 (chui dng).
Ta c lng mô hình trên,
( )
ˆ
ˆ
se
ρ
τ
ρ
=
phân phi theo quy lut DF, nu
α
ττ
>
thì
bác b gi thit H
0
. Trong trng hp này chui là dng và ngc li chui không
dng.
Sau khi kim đnh tính dng ca s liu, nu chui không dng ta ly sai phân bc 1

và kim tra tính dng ca chui sai phân. Nu đc chui dng ta s s dng chui

sai phân này đ x lý mô hình.
2.2.2.2 Kim đnh Granger Causality.
Kim đnh Granger Causality đc thc hin c kim đnh đn bin và đa bin đ
tr li cho câu hi có hay không có s thay đi ca lm phát gây ra s thay đi ca
sn lng và các yu t chính sách tin t và ngc li. Phng trình hi quy trong
kim đnh Granger có dng:
0
11
1
11
{
kk
tl t
tl l tl
ll
kk
tt
l tl ltl
ll
YX
XY
Y
Xv
βδ
φρ
αε
α
−−

==
−−
==
=+ + +
=+ + +
∑∑
∑∑


17

- Nu
l
δ
khác không và có ý ngha thng kê nhng
l
ρ
không có ý ngha thng
kê thì chúng ta kt lun rng s bin đng ca X gây ra bin đng ca Y.
- Nu
l
δ
không có ý ngha thng kê nhng
l
ρ
khác không và có ý ngha thng
kê thì chúng ta kt lun rng s bin đng ca Y gây ra bin đng ca X
- Nu c
l
δ

và
l
ρ
khác không và có ý ngha thng kê thì X và Y có tác đng qua
li ln nhau. Và ngc li nu c hai đu không có ý ngha thng kê thì X và y
không có tác đng qua li ln nhau.
Trong nghiên cu này kim đnh Granger tác đng ca tng bin sn lng, cung
tin, thâm ht ngân sách, lãi sut, t giá và tác đng tng hp ca các bin này lên
bin ch s giá CPI nên bin CPI là Y còn các bin khác là X. i vi trng hp
nghiên cu tác đng ca các bin ch s giá và các bin tin t lên sn lng GDP
thì GDP là Y và các bin kia là X.
2.3 Thu thp và mô t d liu.
Phng pháp thu thp d liu: Cn c trên mô hình nghiên cu đc chn, d liu
thu thp đc tip cn và tng hp t ngun d liu th cp ti tng cc thng kê
Vit nam (GSO), website cng thông tin đin t Chính Ph (chinhphu.vn), qu tin
t quc t (IMF) trong khong thi gian t nm 2000 đn nm 2012.
Tng sn phm quc ni GDP: ây là s liu thng đc dùng đ đánh giá mc
đ tng trng, phát trin ca đt nc. S liu GDP đc ly t Thng kê tài chính
quc t IFS – IMF tính theo đn v t đng.