Luận văn thạc sĩ Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại của Việt Nam với một số nước Kiểm định hiệu ứng lý thuyết đường cong J giai đoạn 2000-2012

B GIỄO DC VĨ ĨO TO
TRNG I HC KINH T THĨNH PH H CHệ MINH


NGUYN THNG TệN

T GIỄ HI OỄI VĨ CỄN CỂN THNG MI CA
VIT NAM VI MT S NC: KIM NH HIU
NG Lụ THUYT NG CONG J
GIAI ON 2000-2012
Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng
Mư s : 60340201

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
Tin s NGUYN KHC QUC BO
TP.H Chí Minh-Nm 2013
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan rng lun vn “T giá hi đoái và cán cân thng mi ca Vit
Nam vi mt s nc: kim đnh hiu ng lý thuyt đng cong J giai đon 2000-2012 ”
là công trình nghiên cu ca riêng tôi.
Các thông tin d liu đc s dng trong lun vn là trung thc, các ni dung trích
dn đu có ghi ngun gc và các kt qu trình bày trong lun vn cha đc công b ti
bt k công trình nghiên cu nào khác.
TP.HCM, tháng 09 nm 2013
TỄC GI


Nguyn Thng Tín

MC LC

Tóm lc 1
1. Gii thiu 2
2. Tng quan các nghiên cu trc đây v hiu ng đng cong J 4
3. Phng pháp nghiên cu 20
3.1 Mô hình 20
3.2 Phng pháp hi quy 22
3.3 D liu 23
4. Ni dung và các kt qu nghiên cu 26
4.1 Kim đnh tính dng 26
4.2 Xác đnh đ tr ti u 29
4.3 Xác đnh s mi quan h đng liên kt 32
4.4 Kt qu chy hi qui VECM 34
4.5 Phân tích hàm phn ng đy tng quát 43
4.6 Phân rư phng sai 48
5. Kt lun 56
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

DANH MC CỄC BNG
Bng 2: Tng hp các nghiên cu v hiu ng đng cong J. 15
Bng 3: Tng hp d liu 25
Bng 4.1.1: Kim đnh nghim đn v ca chui gc 26
Bng 4.1.2: Kim đnh nghim đn v ca chui sai phân bc nht 28
Bng 4.2.1: Kim đnh đ tr ti u trng hp ca M 29
Bng 4.2.2: Kim đnh đ tr ti u trng hp ca EU 30
Bng 4.2.3: Kim đnh đ tr ti u trng hp ca Hàn Quc 30
Bng 4.2.4: Kim đnh đ tr ti u trng hp ca Nht 31
Bng 4.2.5: Kim đnh đ tr ti u trng hp ca Trung Quc 31
Bng 4.3: Kim đnh đng liên kt 32
Bng 4.4.1: Kt qu mô hình VECM trng hp ca M 34
Bng 4.4.2: Kt qu mô hình VECM trng hp ca EU 35
Bng 4.4.3: Kt qu mô hình VECM trng hp ca Hàn Quc 36
Bng 4.4.4: Kt qu mô hình VECM trng hp ca Nht 37
Bng 4.4.5: Kt qu mô hình VECM trng hp ca Trung Quc 38
Bng 4.4.6: Kt qu chy hi quy VECM 40
Bng 4.5: Hàm phn ng đy ca cán cân thng mi sau cú sc v t giá 45
Bng 4.6.1: Hàm phân rư phng sai ca cán cân thng mi trng hp ca M 49
Bng 4.6.2: Hàm phân rư phng sai ca cán cân thng mi trng hp ca EU 50
Bng 4.6.3: Hàm phân rư phng sai ca cán cân thng mi trng hp ca Hàn Quc
51
Bng 4.6.4: Hàm phân rư phng sai ca cán cân thng mi trng hp ca Nht 52
Bng 4.6.5: Hàm phân rư phng sai ca cán cân thng mi trng hp ca Trung Quc
53
Bng 4.6.6: Phân rư phng sai bin cán cân thng mi 55

DANH MC CỄC HỊNH
Hình 2.1: Cung và cu ngoi hi 10
Hình 2.2: Hiu ng đng cong J 11
Hình 4.5: Hàm phn ng đy ca cán cân thng mi di tác đng ca t giá 46

1

Tóm lc

Tác đng ca t giá lên cán cân thng mi là mt vn đ không ch các nhà
nghiên cu mà c các nhà điu hành chính sách đu rt quan tâm. c bit phn
ng ca cán cân thng mi trc cú sc ca t giá trong ngn hn mà đc lý
thuyt hóa bng hiu ng đng cong J là mt vn đ thc nghim m đư và đang
đc nghiên cu ti nhiu quc gia trên th gii. Mc dù vy  Vit Nam vn đ
này vn cha đc nghiên cu mt cách thu đáo, đa phn các nghiên cu ch đ
cp đn mi quan h dài hn mà b qua phn ng ngn hn ca t giá lên cán cân
thng mi.  hoàn thin thêm cho vic nghiên cu thc nghim hiu ng đng
cong J  Vit Nam, bài nghiên cu đư s dng mô hình VECM đ phân tích các
bin chui gc không dng khi xem xét tác đng ca t giá (là yu t chính) cng
nh GDP thc ca Vit Nam và GDP thc ca 5 đi tác thng mi ln bao gm:
M, EU, Hàn Quc, Nht và Trung Quc lên cán cân thng mi trong giai đon t
2000 đn 2012. Kt qu nghiên cu cho thy: có tn ti mi quan h đng liên kt
gia t giá thc song phng cng nh GDP thc vi cán cân thng mi song
phng gia Vit Nam vi các nc trong dài hn. Hàm phn ng đy tng quát
xác nhn bng chng v mu hình đng cong J gia cán cân thng mi song
phng ca Vit Nam vi ch Hàn Quc. Ngoài ra, vic tng GDP ca Vit Nam
làm cho cán cân thng mi vi Nht và Trung Quc thng d, trái li vic tng
GDP ca Nht và Trung Quc li làm thâm ht cán cân thng mi. iu này ng
ý rng mt chính sách quan trng trong vic điu hành đ tng trng kinh t làm
thng d cán cân thng mi đó là tp trung vào mng sn xut thay th hàng hóa
nhp khu. Cui cùng, hàm phân rư phng sai cho thy đi vi mi nc thì t
trng tác đng ca tng yu t lên cán cân thng mi là khác nhau nên vic điu
chnh t giá cn xem xét vi nhiu yu t khác và tùy theo mc tiêu cng nh đi
tác la chn mà có công c điu chnh chính sách cho phù hp.
2

1. Gii thiu
Vai trò ca vic tng t giá (gim giá đng ni t) lên cán cân thng mi đư
đc nghiên cu  mt s nn kinh t, Rose và Yellen (1989) cho thy rng mi
quan h gia t giá hi đoái và cán cân thng mi thay đi qua thi gian, và có
th chia thành hai loi, đó là quan h trong ngn hn và quan h trong dài hn.
Cng nh b tác đng ca hai hiu ng là hiu ng giá c (price effect) và hiu ng
khi lng (volume effect). Khi t giá tng (phá giá), giá xut khu r đi khi tính
bng ngoi t, giá nhp khu tính theo đng ni t tng đc gi là hiu ng giá c.
Khi t giá tng làm giá hàng xut khu r hn đư làm tng khi lng xut khu
trong khi hn ch khi lng nhp khu. Hin tng này gi là hiu ng khi
lng. Cán cân thng mi xu đi hay đc ci thin tùy thuc vào hiu ng giá c
và hiu ng khi lng cái nào tri hn. Nu nh trong ngn hn hiu ng giá c
tri hn làm cho cán cân thng mi thâm ht và sau đó ci thin dn nh hiu
ng khi lng thì ta nói cán cân thng mi phn ng vi bin đng ca t giá
theo mu hình đng cong J. Tt nhiên đây ch là lý thuyt còn thc t thì cán cân
thng mi s phn ng nh th nào vi cú sc v t giá? đó là mt vn đ nghiên
cu thc nghim đư và đang đc các nhà kinh t và các nhà hoch đnh chính
sách  các nc quan tâm. Vit Nam cng không phi là mt trng hp ngoi l,
mc t giá hin nay có phù hp đi vi nn kinh t Vit Nam hay cha? Mc tiêu
nào cho chính sách v t giá. Có ý kin cho rng, NHNN nên phá giá tin đng đ
nâng cao kh nng cnh tranh ca hàng hóa xut khu bi vì h cho rng tng
trng kinh t có th đc kích thích thông qua kênh xut khu ròng. Tuy nhiên,
nhng tho lun này thng không da trên nhng bng chng thc nghim và có
xu hng nhn mnh vai trò gim giá VND so vi USD ch không phi bi nhiu
loi tin t khác. iu này đư hình thành nên ý tng cho bài nghiên cu bng vic
s dng chui d liu v mô ca Vit Nam trong giai đon 2000 đn 2012 tác gi
s điu tra bng chng thc nghim gia Vit Nam và 5 đi tác thng mi: M,
3

khu vc đng tin chung châu Âu (Euro area), Trung Quc, Hàn Quc và Nht
Bn
1
s dng mô hình VECM kt hp vi hàm phn ng đy và phân rư phng
sai đ xem liu vic tng t giá thc có th ci thin cán cân thng mi hay làm
cho nó t hn cng nh có dn đn hin tng đng cong J khi cán cân thng
mi thâm ht trong ngn hn và đc bù đp ci thin trong dài hn. Ngoài yu t
chính là t giá, tác gi cng đa thêm vào hai bin s GDP thc ca Vit Nam và
GDP thc ca 5 đi tác thng mi trên đ xem xét tác đng ca nó đn cán cân
thng mi. Nh vy, mc tiêu nghiên cu chính ca lun vn này đó là giúp tr
li đc các câu hi sau đây:
- Có tn ti mi quan h gia t giá hi đoái và cán cân thng mi song
phng ca Vit Nam vi các đi tác thng mi ln hay không?
- Nu có mi quan h gia t giá hi đoái và cán cân thng mi thì liu trc
cú sc ca t giá thì cán cân thng mi có phn ng theo đúng mu hình
đng cong J hay không?
- Và cui cùng đó là ngoài yu t t giá thì GDP trong nc vi GDP nc
ngoài có tác đng đn cán cân thng mi song phng hay không?
Phn tip theo ca bài nghiên cu s đc cu trúc nh sau: Phn 2 s tho lun
mt s nghiên cu trc đây v vn đ hiu ng đng cong J. Phn 3 s là mô
hình, phng pháp nghiên cu và d liu. Phn 4 s đi sâu vào ni dung chính là
các kt qu nghiên cu thc nghim đt đc. Cui cùng, phn 5 s trình bày
nhng kt lun t kt qu nghiên cu đng thi đa ra đ xut và hng nghiên
cu tip theo.



1
Vic la chn 5 đi tác thng mi này đ nghiên cu da trên đóng góp tng đi ln t trng thng mi xut
nhp khu ca 5 đi tác này trong cán cân thng mi ca Vit Nam nm 2012.

4

2. Tng quan các nghiên cu trc đơy v hiu ng đng cong J
Trc khi xem xét các nghiên cu v hiu ng đng cong J tác gi s đim s qua
mt vài nét v cán cân thng mi cng nh các yu t có th tác đng gây nh
hng lên cán cân thng mi, đc bit là yu t t giá đ t đó chúng ta mi thy
đc tính phù hp cng nh nhng khác bit ca các bng chng thc nghim so
vi nn tng lý thuyt.
 Cán cơn thng mi
Cán cân thng mi là mt thành phn ch yu trong cán cân vưng lai (bao gm
cán cân thng mi, cán cân dch v và chuyn nhng đn phng). Cán cân
thng mi ghi li các hot đng xut nhp khu ca mt quc gia trong mt thi
k nht đnh. Chênh lnh gia xut khu và nhp khu hàng hóa gi là giá tr xut
khu ròng. Xut khu ròng còn th hin chênh lch gia tit kim trong nc và
đu t trong nc. Cán cân thng mi thng d khi xut khu ròng mang du
dng, th hin giá tr xut khu ln hn giá tr nhp khu, ngc li là thâm ht
thng mi.
Ta có: TB = X – M
Trong đó: TB là cán cân thng mi.
X là giá tr xut khu.
M là giá tr nhp khu.
Cán cân thng mi thng d khi (X – M) > 0; ngc li, cán cân thng mi thâm
ht khi (X – M) < 0.
 Các nhơn t nh hng đn cán cơn thng mi:
nh hng ca thu nhp quc dân (ẢDP)
5

+ nh hng ca GDP trong nc: Nu mc thu nhp trong nc( thu nhp quc
dân) tng theo t l cao hn t l tng ca các quc gia khác, tài khon vưng lai ca
quc gia đó s gim nu các yu t khác bng nhau. Do mc thu nhp thc t (đư

điu chnh theo lm phát) tng làm gia tng mc tiêu th hàng hóa. Mt s gia tng
trong chi tiêu hu nh phn ánh mt mc cu gia tng đi vi hàng hóa nc
ngoài. Vì vy, GDP tng đư làm nhp khu có xu hng tng. S gia tng ca
nhp khu khi GDP tng ph thuc xu hng nhp khu biên là phn ca GDP
tng thêm mà ngi dân mun chi cho nhp khu. Ngoài ra GDP gia tng còn th
hin nng lc sn xut tng vì vy có th to ra các sn phm thay th hàng nhp
khu và đáp ng đc nhu cu tiêu dùng trong nc.
+ nh hng ca GDP nc ngoài: Ngc li vi nc ngoài vic tng GDP th
hin thu nhp thc t ( đư điu chnh lm phát) tng vì vy làm gia tng nhu cu
nhp khu hàng hóa t trong nc vì vy làm thng d cán cân thng mi trong
nc. Tuy nhiên, GDP nc ngoài tng cng th hin nng lc sn xut  nc
ngoài gia tng vì vy mà gia tng sn xut hàng hóa thay th nhp khu t trong
nc hay có th nhp khu hàng hóa t chính các nc khác có sn phm tng
đng vi trong nc nên làm gim lng xut khu t trong nc và làm thâm ht
cán cân thng mi trong nc.
nh hng ca t giá hi đoái
Nu đng tin ca mt nc bt đu tng giá so vi đng tin ca các nc khác,
cán cân thng mi ca nc đó s gim nu các yu t khác không đi. Hàng hóa
xut khu t nc này s tr nên mc hn đi vi các nc nhp khu nu đng
tin ca h mnh. Kt qu là nhu cu các hàng hóa đó s gim.
Ngc li, vic gim giá đng ni t (đng ni t đc đnh giá thp) có th giúp
ci thin cán cân thng mi. ng trên khía cnh ca nhà xut khu, đng ni t
gim giá làm hàng ni r tng đi so vi hàng ngoi. Ngc li, đi vi nhà nhp
6

khu, ni t gim giá làm giá c hàng hóa nhp khu đt tng đi so vi hàng ni.
iu này gây khó khn cho hàng hoá nc ngoài trên th trng ni đa và là li
th cho hàng xut khu trên th trng th gii, dn đn kt qu là xut khu ròng
tng.
T vic phân tích trên, chúng ta thy rng t giá hi đoái (đư đc điu chnh theo

chênh lnh lm phát gia hai quc gia) có mi quan h nghch bin vi cán cân
thng mi, hay nói cách khác cán cân thng mi dng khi t giá tng( đng ni
t mt giá) và cán cân thng mi âm khi t giá gim( đng ni t tng giá).
nh hng ca lm phát
Lm phát cng có nh hng đn cán cân thng mi ca mt nc thông qua
vic làm tng hay gim giá tr đng tin ca mt quc gia. Nu mt quc gia có t
l lm phát tng so vi quc gia khác có quan h mu dch thì cán cân thng mi
ca quc gia này s gim nu các yu t khác không đi. Khi lm phát trong nc
tng mnh hn lm phát nc ngoài, làm cho ngi tiêu dùng trong nc s
chuyn sang s dng hàng hóa nc ngoài do giá hàng hóa nc ngoài r hn làm
nhp khu tng, dn đn cu ngoi t tng làm đng ngoi t tng giá. Tip na,
giá trong nc cao cng làm gim nhu cu tiêu dùng ca nc ngoài đi hàng
trong nc (gim xut khu), làm cho lng cung ngoi t gim và làm tng giá
đng ngoi t. Hai tác đng này s làm gim giá tr đng ni t hay nói cách khác
là đng tin ca nc có lm phát cao đư b gim giá đ bù li mc chênh lch lm
phát, t đó không làm tng nhu cu đi vi hàng hoá nhp khu. Tuy nhiên, nu
chính ph can thip làm tng t giá( gim giá đng ni t) cao hn tc đ tng lm
phát trong nc so vi nc ngoài thì hàng hóa trong nc s có giá r hn giá
nc ngoài và khi đó ta gi đng ni t đc đnh giá thp, cán cân thng mi
đc ci thin. Ngc li, vic tng t giá không bù đ tc đ tng lm phát thì
đng ni t s b đnh giá cao và cán cân thng mi tr nên xu hn.
7

nh hng ca các bin pháp ca chính ph
Các bin pháp ca chính ph có th nh hng đn cán cân thng mi bao gm
chính sách thu bo h hàng hóa trong nc . Chính ph có th tng thu hàng
nhp khu đ tng giá hàng hóa nhp khu làm cho hàng hóa nhp khu ít cnh
tranh hn vi hàng hóa trong nc. Hoc là đa ra các yêu cu v cht lng sn
phm nhp khu hoc là các đo lut chng bán phá giá….đ hn ch nhp khu
mt s mt hàng, t đó cán cân thng mi cng có th đc ci thin (nu các

điu kin khác không thay đi).
Tuy nhiên đi vi hiu ng đng cong J thì yu t chính cn xem xét đó chính là
tác đng ca t giá lên cán cân thng mi. Theo Stephen P Magee (1973) cho
thy rng sau khi gim giá tin t, các hp đng thng mi đư đc ký kt  mc
t giá c s thng tr các phn ng ngn hn ca cán cân thng mi. Theo thi
gian nhng hp đng thng mi mi  mc giá cnh tranh tng đi bt đu phát
huy nh hng ca nó lên tng khi lng thng mi và đy mnh đ co giưn vì
vy mà ci thin đc cán cân thng mi dn đn hiu ng ca đng cong J.
Tác đng ca vic gim giá tin t lên cán cân thng mi ban đu đc phân tích
bi c lng điu kin Marshall-Lerner, điu kin này đòi hi gi đnh rng
đng cung và đng cu hàng hóa phi co giưn ngha là ng vi các mc giá
khác nhau thì luôn có cung hàng hóa đáp ng đc nhu cu. Ni dung ca phng
pháp này ch yu phân tích nhng tác đng ca phá giá lên cán cân vưng lai.
H s co giưn xut khu: th hin phn trm thay đi ca xut khu khi t giá thay
đi 1%:

8

H s co giưn nhp khu: th hin phn trm thay đi ca nhp khu khi t giá thay
đi 1%:

iu kin Marshall-Lerner phát biu rng, nu giá tr tuyt đi ca tng hai đ co
giưn theo giá c ca xut khu và đ co giưn theo giá c ca nhp khu ln hn 1,
(
x
+ 
m
>1) thì vic gim giá tin t s làm ci thin cán cân thng mi
trong dài hn. iu kin này đt theo tên ca hai hc gi kinh t đư phát hin ra nó,
đó là Alfred Marshall và Abba Lerner.

Còn đng trên góc đ quan đim v chính sách kinh t, câu hi quan trng đc
đt ra đó là liu vic phá giá tin t (tng t giá) có th ci thin cán cân thng
mi cn đc đnh lng đ xác đnh có s tn ti mi quan h dài hn n đnh
gia t giá và cán cân thng mi. Nu không có s tn ti mi quan h n đnh
dài hn này ng ý rng vic phá giá tin t có th không ci thin cán cân thng
mi trong dài hn. Nh Stucka (2004) đư ch ra rng nu mi quan h n đnh dài
hn này tn ti, tht quan trng đ đnh lng mc đ ci thin trong cán cân
thng mi đ đt đc li ích so vi chi phí ca vic phá giá ví d nh t giá cao
hn s tác đng đn giá c trong nc dn đn vic tng trong lm phát.
Khi phá giá tin t, giá xut khu r đi khi tính bng ngoi t, giá nhp khu tính
theo đng ni t tng đc gi là hiu ng giá c. Khi t giá tng làm giá hàng
xut khu r hn đư làm tng khi lng xut khu trong khi hn ch khi lng
nhp khu. Hin tng này gi là hiu ng khi lng. Cán cân thng mi xu đi
hay đc ci thin tùy thuc vào hiu ng giá c và hiu ng khi lng cái nào
tri hn. Theo nh Appleyard, Field và Cobb (2008), nhng thay đi trong t giá
dn đn nhng điu chnh thích hp trong chi tiêu gia hàng hóa trong nc và
9

nc ngoài. Gi đnh có mt s thâm ht trong cán cân thng mi, tng trong t
giá (gim giá ca đng ni t) là nguyên nhân làm cho hàng hóa nc ngoài tr
nên đt hn dn đn ngi tiêu dùng gim chi tiêu hàng hóa nhp khu và tng tiêu
dùng hàng hóa trong nc thay th. Cùng lúc đó, hàng xut khu trong nc tr
nên r hn so vi nhng nhà cung cp nc ngoài, làm cho ngi tiêu dùng  nc
ngoài chuyn hng tiêu dùng ca h t sn phm sn xut trong nc sang hàng
nhp khu r hn. Tuy nhiên, đ co giưn ca cung và cu trong ngn hn có xu
hng nh hn (tính bng s tuyt đi) so vi đ co giưn dài hn.
V phía cu, nhng ngi tiêu dùng s không điu chnh ngay lp tc vi nhng
thay đi trong mc giá tng đi bi vì phi mt mt thi gian đ thay đi k
hoch tiêu dùng hay là nhng cam kt sn phm. Vì vy, h có th s phn ng
chm vi nhng thay đi trong t giá. Nói chung, các hp đng đư đc các nhà

nhp khu cam kt vi mt khi lng hàng hóa nhp khu c đnh  mc t giá
trc đây. Trong mt vài trng hp, khi lng nhp khu có th tng nu các
nhà nhp khu nhìn thy vic tng ban đu trong t giá là bc đu tiên ca mt s
đt tng sp đn và mua nhiu hn  thi đim hin ti đ tránh mc giá trong
nc cao hn trong tng lai. Vì vy, không có gì ngc nhiên vi lng cu hàng
hóa nhp khu và vì vy lng ngoi hi cng duy trì tng đi n đnh trong ngn
hn thm chí đng ni t gim giá làm cho đng cu ngoi hi tng đi dc
đng ( đng D’ trong hình 2.1). Trong dài hn đng cu v ngoi hi s xp x
đng cu D khi mà phn ng v khi lng xy ra.




10

Hình 2.1: Cung vƠ cu ngoi hi


Ngun: Bài nghiên cu ca Kgalalelo Setou, Eliphas Ndou and Thabo M
Mokoena (2011)
 phía cung ngoi hi, cung ca xut khu có th không tng ngay lp tc đ phn
ng vi vic tng trong t giá (e) nu các nhà sn xut chn la tng giá trong
nc đ phn ng vi vic tng cu nc ngoài vì vy vic tng li nhun biên
ngn hn s đi kèm vi chi phí bán hàng tng. Thêm na, nhng hp đng đư đc
kí kt da trên khi lng c đnh  t giá c . Nu khi lng xut khu không
tng trong ngn hn vi vic gim giá ca đng ni t thì đng cung ngn hn ca
ngoi hi s dc đng S’ trong hình 2.1  trên. Tuy nhiên khi thi gian trôi qua
đng cung s hiu chnh v đng cung dài hn S. Vì vy, nu ngi tiêu dùng và
nhà sn xut không phn ng trong ngn hn, mt s gim giá ca đng ni t tht
s dn đn mt s xu hn ca cán cân thng mi trong ngn hn trc khi nó tr

nên tt hn và kt qu đng cong phn ng thng có dng đng cong J nh
trong hình 2.2.
Ngoi hi
0
e
11

Hình 2.2: Hiu ng đng cong J


ng cong J là mt đng mô t hin tng cán cân thng mi b xu đi trong
ngn hn và ch ci thin trong dài hn. ng biu din hin tng này ging
hình ch J. C hai nhóm ngi tiêu dùng và nhà sn xut không phn ng vi
nhng thay đi trong t giá càng lâu thì mu hình đng cong J càng sâu.
Các bng chng thc nghim kim đnh lý thuyt hiu ng đng cong J có
mt lch s lâu dài cng nh có nhiu quan đim khác nhau. Không ch quan tâm
đn tác đng dài hn ca t giá lên cán cân thng mi nh điu kin Marshall-
Lerner đ cp mà các nghiên cu gn đây đư chú ý nhiu hn đn tác đng ngn
hn và hiu ng đng cong J đư đc gii thiu đu tiên bi Stephen P Magee
(1973). Theo ông có mt s st gim ngn hn và ci thin trong dài hn ca cán
cân thng mi sau khi gim giá đng tin theo đúng nh mu hình đng cong J.
Sau đó mt s lng ln các nghiên cu thc nghim đư xut hin khám phá c tác
đng dài hn ca t giá lên cán cân thng mi cng nh hiu ng đng cong J
có tn ti hay không.
Kt qu đt đc t Nht đư ng h cho c hai yu t đó là tác đng dài hn ca
vic tng t giá lên cán cân thng mi cng nh tác đng ca hiu ng đng
cong J. Marcus Noland (1989) đư có mt nghiên cu v nn kinh t Nht trong giai
12

đon t 1970-1985 s dng d liu theo quý cng ng h cho các kt qu trên.

Nghiên cu này cho thy rng đ co giưn ca giá trong dài hn đc c lng
đúng vi điu kin Marshall- Lerner vì vy ng ý rng vic gim giá tin t làm ci
thin đc cán cân thng mi trong dài hn. Mt hiu ng đng cong J cng
đc tìm thy ch ra rng phi mt ti 7 quý tính t lúc gim giá đ cán cân thng
mi bt đu ci thin và nó đt đc mc cân bng mi sau 16 quý. Mt nghiên
cu mi hn ca Anju Gupta-Kapoor and Uma Ramakrishnan (1999) s dng d
liu theo quý t 1975-1996 ng dng quy trình kim đnh ca Johansen tìm thy
mt mi quan h dài hn (đng liên kt) gia cán cân thng mi, t giá, GDP
trong nc và nc ngoài, ch ra rng vic gim giá làm ci thin cán cân thng
mi. Hn th na, bi vic c lng mô hình hiu chnh sai s tng thích (Error
correction model- ECM) cng nh hàm phn ng đy, h đư minh ha đc s tn
ti ca hiu ng đng cong J. c lng này cho thy rng trong 5 quý đu tiên
cán cân thng mi s st gim và sau đó ci thin đt đc mc cân bng mi xp
x sau 13 quý.
Không ging nh Nht, các nghiên cu thì rõ ràng ch ra s ci thin ca cán cân
thng mi trong dài hn cng nh s tn ti ca mu hình đng cong J, kt qu
vi M thì li cha rõ ràng. Andrew K. Rose and Janet L. Yellen (1989) s dng d
liu theo quý cho giai đon t 1960- 1985 vi t giá song phng gia M và 6 đi
tác thng mi ln nht. Các tác gi không tìm thy đc mu hình đng cong J
hay là mi quan h dài hn gia t giá và cán cân thng mi. Kanta Marwah and
Lawrence R. Klein (1996) cng điu tra nh hng ca t giá thc song phng
lên cán cân thng mi ca M và Canada ln lt vi 5 đi tác thng mi ln
nht. D liu đc ly theo quý trong giai đon t 1977-1992. Các tác gi phát
hin thy rng sau khi gim, cán cân thng mi  c M và Canada đu theo sau
mu hình đng cong S- ngha là ban đu cán cân thng mi s theo mu hình
13

đng cong J sau đó s gim tr li. Mohsen Bahmani-Oskoee and Zohre Ardalani
(2006) đư nghiên cu  M, da trên s ngành công nghip và c lng hàm xut
nhp khu tng thích. Các tác gi s dng phng pháp Autoregressive

Distributed Lag (ARDL) đ phân tích đng liên kt đc phát trin bi Pesaran,
Shin, and Smith (2001). Kt qu ca các tác gi ch ra rng mt na trong s 66
hàm xut khu đc c lng đi vi các ngành công nghip  M, h s ca t
giá mang du âm nh k vng và có ý ngha thng kê. Tuy nhiên đi vi hàm nhp
khu ch có 13 trong s 66 trng hp h s c lng ca t giá thì đúng k vng
mang du dng. Vì vy, nghiên cu này ch ra rng nu d liu tng hp đc s
dng, h s ca t giá có ý ngha  mt vài ngành có th đc bù đp bi nhng h
s không có ý ngha trong nhng ngành khác và có th dn đn kt lun sai lm
rng t giá thì không có nh hng lên dòng chy thng mi.
Các nghiên cu cng đc thc hin đi vi th trng mi ni nh Thái Lan, ài
Loan, mt s nc mi ni  châu Âu…. Vi Thái Lan, Bahmani-Oskooee và
Tatchawan Kantipong (2001) đư nghiên cu nó vi 5 đi tác thng mi chính
(c, Singapore, Nht, Anh và M), h s dng d liu theo quý t nm 1973-
1997 bng kim tra đng liên kt ARDL và đư tìm thy đc bng chng v hiu
ng đng cong J ch vi thng mi song phng vi M và Nht. Vi ài Loan,
Sun và Chiu (2010) tìm thy mi quan h dài hn n đnh gia ài Loan và mt s
đi tác thng mi ca nó: Trung Quc, Hongkong, M, Nht, Hàn Quc, và
Malaysia. Các tác gi s dng mô hình ARDL và thy rng, ngoài trng hp vi
M, không có mu hình đc trng nào ng h cho hiu ng đng cong J cho các
đi tác thng mi còn li.
 Hàn Quc, Chang và Sim (2006) đư kim đnh mi quan h dài hn và ngn hn
gia cán cân thng mi và t giá s dng d liu song phng gia Hàn Quc và
10 đi tác thng mi ca nó ly theo d liu hàng quý t 1990Q1- 2006Q1. Bng
14

kim đnh ARDL, các tác gi đư thy đc bng chng v đng liên kt 7 trong s
10 đi tác thng mi. Kt qu cng ch ra rng mt s gim giá đng won cng s
dn đn mt s ci thin dài hn cán cân thng mi song phng ca Hàn quc
vi M, Nht, c, Trung Quc và Anh. Bng chng v hiu ng đng cong J
ngn hn ch hin din  mc yu vi trng hp ca Anh, c và Trung Quc.

 châu Âu, Palve Petrovic’và Mirjana Gligoric’(2009) đư có nghiên cu v tác
đng ca t giá và cán cân thng mi- hiu ng đng cong J ca Serbia, vi mu
d liu đc ly theo tháng t tháng 1/2002- 9/2007, ngoài yu t t giá các tác gi
này còn xem xét thêm tác đng ca GDP thc ca Serbia đi vi cán cân thng
mi. H s dng phng pháp VECM ca Johansen cng nh ARDL đ c lng
tác đng dài hn và c hai phng pháp cho thy rng vic gim thc giá tr đng
tin s làm ci thin cán cân thng mi. Mô hình ECM cng nh hàm phn ng
đy ch ra rng sau khi gim giá đng tin, cán cân thng mi đu tiên s xu đi
(trong 3 tháng) sau đó ci thin dn và đt mc cân bng mi trong vòng 1 nm.
Còn  Nam Phi, vic kim đnh hiu ng đng cong J gia Nam Phi và 5 đi tác
chin lc chính (M, Anh, Nht, Thy S và khu vc Euro) đc thc hin bi
Kgalalelo Setou, Eliphas Ndou and Thabo M Mokoena (2011) đư ch ra rng cán
cân thng mi song phng gia Nam Phi và mi đi tác thng mi ph thuc
vào t giá, GDP thc ca Nam Phi và GDP thc ca đi tác thng mi. Bài
nghiên cu s dng mô hình VECM vi d liu đc ly theo quý t quý 1/1998-
quý 4/2010( riêng trng hp các nc Euro d liu đc ly t nm 1999). Hàm
phn ng đy xác nhn bng chng đng cong J gia cán cân thng mi song
phng ca Nam Phi vi ch M và Anh. Tc đ hiu chnh cho thy rng trong
vòng 1 quý cán cân thng mi song phng ca Nam Phi vi M đt đc ch
33,6%, nh vy mt gn 3 quý đ vic hiu chnh xy ra hoàn toàn. Và mt gn
15

2,75 quý đ cán cân thng mi vi Anh tr v mc cân bng  tc đ 36,3% mi
quý.
 Vit Nam, Phm Hng Phúc (2009) cng đư thc hin xem xét bng chng thc
nghim ca t giá thc vi cán cân thng mi Vit Nam vi d liu đc ly theo
quý t nm 1999-2008 s dng phng pháp hi quy OLS đư tìm thy mi quan
h gia t giá và cán cân thng mi, tuy nhiên tác đng này là khá nh.
Tóm li, bng các bng chng thc nghim  trên cho thy mt s ng h đi vi
s tn ti ca hiu ng đng cong J khi xem xét tác đng ca t giá lên cán cân

thng mi, tuy nhiên, kt lun vn còn nhiu gii hn  mt s trng hp. Trong
đó, vn đ hiu ng đng cong J  Vit Nam vn cha đc xem xét thu đáo,
ch yu là nghiên cu mi quan h dài hn gia t giá và cán cân thng mi.
Ngoài ra vic s dng phng pháp hi quy OLS cho các bin chui không dng
và có đng liên kt có th làm sai lch kt qu đc c lng. Vì vy, đ phát
trin hng đi phù hp hn theo nh các nghiên cu th gii bài nghiên cu s
dng phng pháp VECM đ phân tích mi quan h dài hn cng nh hàm phn
ng đy đ xem xét tác đng ngn hn và có hay không s hin din mu hình
đng cong J. Sau đây là bng tng hp mt s nghiên cu trên:
Bng 2: Tng hp các nghiên cu v hiu ng đng cong J.
NhƠ
nghiên
cu
i tng
nghiên
cu
Mu
( d liu)
Phng
pháp nghiên
cu
Kt qu
Marcus
Noland
(1989)
Kim đnh
hiu ng
đng
D liu
theo quý

t 1970-
Phng pháp
đng liên kt
Vic gim giá tin t làm
ci thin đc cán cân
thng mi trong dài hn.
16

cong J 
Nht
1985
Phi mt ti 7 quý đ cán
cân thng mi bt đu ci
thin và đt cân bng mi
sau 16 quý.
Anju
Gupta-
Kapoor
and Uma
Ramakrish
nan
(1999)
Kim đnh
hiu ng
đng
cong J 
Nht
D liu
theo quý
t 1975-

1996
ng dng
quy trình
kim đnh
ca
Johansen,
mô hình hiu
chnh sai s
tng thích
(ECM) và
hàm phn
ng đy.
Có mi quan h dài hn
gia cán cân thng mi,
t giá , GDP trong nc và
nc ngoài.
Trong 5 quý đu tiên cán
cân thng mi s st gim
và sau đó ci thin đt
đc mc cân bng mi
xp x sau 13 quý.
Andrew K.
Rose and
Janet L.
Yellen
(1989)
Kim đnh
hiu ng
đng
cong J gia

cán cân
thng mi
song
phng ca
M vi 6
đi tác.
D liu
theo quý
cho giai
đon t
1960-
1985
Phân tích
đng liên
kt.
Không tìm thy đc mu
hình đng cong J hay là
mi quan h dài hn gia
t giá và cán cân thng
mi
17

Kanta
Marwah
and
Lawrence
R. Klein
(1996)
iu tra
nh hng

ca t giá
thc song
phng lên
cán cân
thng mi
ca M và
Canada ln
lt vi 5
đi tác
thng mi
ln nht
D liu
đc ly
theo quý
trong giai
đon t
1977-1992
Phân tích
đng liên
kt.
Sau khi gim, cán cân
thng mi  c M và
Canada đu theo sau mu
hình đng cong S- ngha
là ban đu cán cân thng
mi s theo mu hình
đng cong J sau đó s
gim tr li
Bahmani-
Oskooee

và
Tatchawan
Kantipong
(2001)
Nghiên cu
hiu ng
đng
cong J ca
Thái Lan
vi 5 đi
tác thng
mi chính
(c,
Singapore,
Nht, Anh
và M)
D liu
theo quý
t nm
1973-1997
Kim tra
đng liên kt
ARDL
Tìm thy đc bng chng
v hiu ng đng cong J
ch  thng mi song
phng vi M và Nht.
18

Chang và

Sim
(2006)
Kim đnh
mi quan
h dài hn
và ngn
hn gia
cán cân
thng mi
và t giá
gia Hàn
Quc và 10
đi tác
thng mi
D liu
hàng quý
t
1990Q1-
2006Q1
Kim đnh
ARDL
Hiu ng đng cong J
ngn hn ch hin din 
mc yu vi trng hp
ca Anh, c và Trung
Quc
Palve
Petrovic’và
Mirjana
Gligoric’

(2009)
Tác đng
ca t giá
và cán cân
thng
mi- hiu
ng đng
cong J ca
Serbia
D liu
đc ly
theo tháng
t tháng 1/
2002-
9/2007
S dng
phng pháp
VECM ca
Johansen
cng nh
ARDL đ
c lng
tác đng dài
hn. ECM và
xung phn
ng đ c
lng tác
đng ngn
Vic gim thc giá tr đng
tin s làm ci thin cán

cân thng mi.
Cán cân thng mi đu
tiên s xu đi (trong 3
tháng) sau đó ci thin dn
và đt mc cân bng mi
trong vòng 1 nm.
19

hn.
Kgalalelo
Setou,
Eliphas
Ndou and
Thabo M
Mokoena
( 2011)
Kim đnh
hiu ng
đng
cong J gia
Nam Phi
và 5 đi tác
chin lc
chính (M,
Anh, Nht,
Thy S và
khu vc
Euro)
D liu
đc ly

theo quý
t
quý1/1998
- quý
4/2010
(riêng
trng
hp các
nc Euro
d liu
đc ly
t nm
1999)
S dng mô
hình VECM
Cán cân thng mi song
phng gia Nam Phi và
mi đi tác thng mi ph
thuc vào t giá, GDP thc
ca Nam Phi và GDP thc
ca đi tác thng mi.
Xác nhn bng chng
đng cong J gia cán cân
thng mi song phng
ca Nam Phi vi ch M và
Anh.
Phm
Hng Phúc
( 2009)
Xem xét

bng chng
thc
nghim ca
t giá thc
vi cán cân
thng mi
Vit Nam
D liu
đc ly
theo quý
t nm
1999-2008
S dng
phng pháp
hi quy OLS
Tìm thy mi quan h gia
t giá và cán cân thng
mi, tuy nhiên tác đng này
là khá nh.
Ngun: Tng hp t các nghiên cu
20

3. Phng pháp nghiên cu
3.1 Mô hình
Bài nghiên cu này s dng mô hình ca Rose và Yellen (1989) trong đó cán cân
thng mi là mt hàm ca t giá thc, sn lng trong nc và nc ngoài thc.
Nh vy, cán cân thng mi song phng gia Vit Nam và tng đi tác thng
mi nc ngoài đc th hin là mt hàm ca t giá thc, sn lng thc ca Vit
Nam và ca nc đi tác :
TB

ij,t
= f ( q
ij,t
, Y
i,t
, Y
j,t
)
Trong đó:
- TB: cán cân thng mi. Thay vì s dng đnh ngha thông thng ca cán
cân thng mi là xut khu tr nhp khu, tác gi s ly t s xut khu
chia cho nhp khu nh là cán cân thng mi thc. T s này có li ích đó
là có th ly lograrith bt lun cán cân thng mi thng d hay thâm ht và
t l này có th giúp din gii h s nh là đ co giưn.
- q
ij,t
: là t giá thc đc tính bi công thc nh sau E
ij,t
( P
j
/P
i
). Mt giá tr
tng ca q
ij,t
có ngha là VND s gim giá so vi mi đng ngoi t.
- E
ij,t
: T giá danh ngha ca VND vi mi đn v ngoi t.
- P

j
: ch s giá tiêu dùng (CPI) ca đi tác thng mi nc ngoài.
- P
i
: ch s giá tiêu dùng (CPI) ca Vit Nam.
- Y
i,t
: GDP thc ca Vit Nam
- Y
j,t
: GDP thc ca đi tác thng mi nc ngoài
- i : nc Vit Nam
- j : nc đi tác thng mi nc ngoài.