HOÀN THIỆN THUYẾT MINH BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN TẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ.PDF

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NG

I H C KINH T TP.HCM

-----oOo-----

TR N TH H NG GIANG

LU N V N TH C S KINH T

TP. H CHÍ MINH – N M 2013


B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NG

I H C KINH T TP.HCM

-----oOo-----

TR N TH H NG GIANG

Chuyên ngành

: K toán

Mã s

: 60.34.03.01

LU N V N TH C S KINH T
Ng

ih

ng d n khoa h c:

PGS.TS BÙI V N D

TP. H CHÍ MINH – N M 2013

NG


L IC M

N

u tiên tôi xin chân thành c m n các Th y Cơ Tr
t Tp H Chí Minh ã truy n

i h c Kinh

t cho tôi nh ng ki n th c vơ cùng b ích

trong q trình h c t p và nghiên c u.

Th y PGS.TS Bùi V n D

ng

c bi t, tôi xin chân thành c m n

ng ã t n tình h

ng d n, giúp

tơi trong su t

q trình th c hi n lu n v n c a mình.
Tơi c ng g i l i c m n các anh ch
thi t ã giúp

ng nghi p và các b n bè thân

tôi trong q trình thu th p tài li u và có nh ng góp ý thi t

th c.
Cu i cùng, tơi xin c m n gia ình ã ln quan tâm,

ng viên và t o

m i i u ki n cho tơi hồn thành t t q trình h c t p c a mình.

Xin chân thành c m n!

Tác gi lu n v n

TR N TH H NG GIANG


L I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a riêng tơi. Các s li u, k t
qu nêu trong lu n v n là trung th c và ch a t ng
c ai cơng b trong b t k m t
cơng trình nào.

Tác gi lu n v n

TR N TH H NG GIANG


M CL C
DANH M C CÁC CH

VI T T T

DANH M C CÁC B NG VÀ S
M

U .......................................................................................................................... 1

CH NG 1: T NG QUAN V BÁO CÁO TÀI CHÍNH NĨI CHUNG VÀ
THUY T MINH BÁO CÁO TÀI CHÍNH NĨI RIÊNG ................................................ 3
1.1

M C ÍCH VÀ VAI TRỊ C A BÁO CÁO TÀI CHÍNH............................... 3

1.1.1

M c ích c a báo cáo tài chính ................................................................... 3

1.1.2

Vai trị c a báo cáo tài chính ....................................................................... 4

1.2

CÁC

C

I M CH T L

NG VÀ GI I H N C A BÁO CÁO TÀI

CHÍNH .......................................................................................................................... 5
1.2.1

Theo quan i m c a IASB ........................................................................... 5

1.2.2

Theo quan i m c a Vi t Nam .................................................................... 8

1.3

NGUYÊN T C CHO VI C L P VÀ TRÌNH BÀY BÁO CÁO TÀI

CHÍNH NĨI CHUNG VÀ THUY T MINH BÁO CÁO TÀI CHÍNH NÓI
RIÊNG ........................................................................................................................ 11
1.4

N I DUNG C

B N C A BÁO CÁO TÀI CHÍNH NĨI CHUNG VÀ

THUY T MINH BÁO CÁO TÀI CHÍNH NĨI RIÊNG ........................................... 12
1.4.1

Theo quan i m c a IASB ......................................................................... 12

1.4.2

Theo quan i m c a Vi t Nam .................................................................. 15

1.5

M TS

NGHIÊN C U C A N

C NGỒI V CƠNG B

THƠNG

TIN TRÊN THUY T MINH BÁO CÁO TÀI CHÍNH ............................................. 17

K T LU N CH

NG 1 ........................................................................................... 19

CH NG 2: TH C TR NG THUY T MINH BÁO CÁO TÀI CHÍNH C A
CÁC DOANH NGHI P NIÊM Y T TRÊN TH TR NG CH NG KHOÁN T I
VI T NAM .................................................................................................................... 20
2.1

S

L

C L CH S

HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRI N THUY T MINH

BÁO CÁO TÀI CHÍNH C A VI T NAM QUA CÁC TH I K ........................... 20


2.1.1

Giai o n 1987 – 1995 ............................................................................... 20

2.1.2

Giai o n t 1996

2.2

n nay ......................................................................... 21

TH C TR NG BÁO CÁO TÀI CHÍNH NĨI CHUNG VÀ THUY T

MINH BÁO CÁO TÀI CHÍNH NĨI RIÊNG C A CÁC DOANH NGHI P
NIÊM Y T TRÊN TH TR

NG CH NG KHOÁN T I VI T NAM HI N

NAY 23
2.2.1

Các quy

nh pháp lý có liên quan............................................................. 23

2.2.2

N i dung m t s kho n m c trình bày trên thuy t minh báo cáo tài

chính c a các doanh nghi p niêm y t trên th tr

ng ch ng khoán t i Vi t Nam

hi n nay .......................................................................................................................
2.3

KH O SÁT VÀ

ÁNH GIÁ TH C TR NG THUY T MINH BÁO

CÁO TÀI CHÍNH C A CÁC DOANH NGHI P NIÊM Y T TRÊN TH
TR

NG CH NG KHOÁN T I VI T NAM HI N NAY .................................... 31

2.3.1

Thông tin chung v m u kh o sát .............................................................. 31

2.3.2

K t qu kh o sát ......................................................................................... 31

2.3.2.1 K t qu kh o sát th c tr ng TMBCTC c a các doanh nghi p niêm y t . 31
2.3.2.2 K t qu kh o sát t phi u kh o sát g i
K T LU N CH

n nhà

u t ........................... 55

NG 2............................................................................................... 60

CH NG 3: CÁC GI I PHÁP HỒN THI N THUY T MINH BÁO CÁO TÀI
CHÍNH C A CÁC DOANH NGHI P NIÊM Y T TRÊN TH TR NG CH NG
KHOÁN T I VI T NAM ............................................................................................. 61
3.1

Quan i m hoàn thi n ....................................................................................... 61

3.1.1

T ng c

3.1.2

H

ng ch t l

ng thông tin cung c p qua TMBCTC ....................... 61

ng t i s hòa h p ngày càng sâu r ng v i thông l qu c t v l p

và trình bày TMBCTC ............................................................................................ 61
3.2
tr

Các gi i pháp hoàn thi n TMBCTC c a doanh nghi p niêm y t trên th
ng ch ng khoán Vi t Nam ................................................................................... 62

3.2.1

i u ch nh các yêu c u, nguyên t c so n th o và trình bày báo cáo tài

chính nói chung và thuy t minh báo cáo tài chính nói riêng .................................. 62


3.2.2

Hồn thi n n i dung k tốn liên quan

n m t s kho n m c

c

trình bày trên thuy t minh báo cáo tài chính ........................................................... 64
3.2.3

M t s ki n ngh ....................................................................................... 77

3.2.3.1 Ki n ngh

i v i Nhà n

3.2.3.2 Ki n ngh

i v i phía các doanh nghi p niêm y t ................................. 78

K T LU N CH

c..................................................................... 77

NG 3 ........................................................................................... 80

K T LU N................................................................................................................. 81


DANH M C CÁC CH

VI T T T

BCTC: Báo cáo tài chính
TMBCTC: Thuy t minh báo cáo tài chính
TSC : Tài s n c

nh

Thu TNDN: Thu thu nh p doanh nghi p
Quy t

nh 15: Quy t

nh 15/2006/Q -BTC

VD: Ví d
IAS: International Accounting Standards (Chu n m c k toán qu c t )
IASB: International Accounting Standards Board (H i

ng chu n m c k toán

qu c t )
IFRS: International Financial Reporting Standards (Chu n m c báo cáo tài chính
qu c t )
Conceptual Framework: Khuôn m u lý thuy t k toán
VAS: Vietnamese Accounting Standards (Chu n m c k toán Vi t Nam)


DANH M C CÁC B NG VÀ S

S

1.1:

c i m ch t l

ng c a BCTC theo quan i m c a IASB .......................... 8

S

1.2:

c i m ch t l

ng c a BCTC theo quan i m c a Vi t Nam .................. 10

B ng 2.1: ánh giá chung v quy
B ng 2.2: H

ng s a

i, b sung thuy t minh báo cáo tài chính ................................ 57

B ng 3.1: Thơng tin v b t
S

3.1: S

nh k toán hi n hành ............................................ 56

cây xác

ng s n

u t .................................................................. 66

nh d phòng và n ti m tàng.............................................. 70

B ng 3.2: Thông tin v l i th th

ng m i .................................................................... 71

B ng 3.3: Thông tin v v n ch s h u ......................................................................... 73
B ng 3.4: Thông tin v lãi trên c phi u ........................................................................ 74


1

M
Lý do ch n

U

tài:

Th tr ng ch ng khoán Vi t Nam thu hút
c s quan tâm c a r t nhi u nhà u
t trong n c và n c ngồi do ó báo cáo tài chính c a các doanh nghi p niêm y t
c n
c hoàn thi n không ng ng sao cho phù h p v i n n kinh t Vi t Nam và hòa

h p h n v i môi tr ng qu c t . Trong ó, m t b ph n quan tr ng c a báo cáo tài
chính là thuy t minh báo cáo tài chính b i trong n n kinh t ang g p khó kh n nh
hi n nay, nhi u nhà u t ã b t u tìm hi u sâu h n v các kho n u t tài
chính, hàng t n kho…vì n u ch nhìn vào b ng cân i k tốn, chúng ta có th
hồn tồn khơng bi t ho c hi u sai l ch v các thông tin này. Ch ng h n nh cơng
ty có kho n u t tài chính ng n h n và dài h n trên b ng cân i k toán là r t
l n, nhà u t không xem xét k mà nh n nh toàn b
u là u t vào c phi u
trong khi tình hình kinh t ang suy gi m nh hi n nay s ánh giá r ng công ty ó
ang g p r i ro l n trong kinh doanh nh ng th c t ó có th ch là kho n ti n g i
ng n h n t i m t ngân hàng hay kho n u t dài h n vào trái phi u chính ph …
Nhà u t s hi u rõ h n i u này khi c thuy t minh báo cáo tài chính
t ó
ra quy t nh h p lý. Nh n th y
c t m quan tr ng c a thuy t
có nh ng c s
minh báo cáo tài chính c ng nh tính linh ho t bên c nh nh ng yêu c u b t bu c
trình bày mà nh ng báo cáo tài chính cịn l i khơng có, em quy t nh ch n
tài
“Hồn thi n thuy t minh báo cáo tài chính c a các doanh nghi p niêm y t trên th
tr ng ch ng khoán t i Vi t Nam”
M c tiêu nghiên c u
Tìm hi u nh ng thơng tin trình bày th c trên thuy t minh báo cáo tài chính c a các
doanh nghi p niêm y t bên c nh nh ng yêu c u trình bày b t bu c trong b n thuy t
minh báo cáo tài chính theo quy t nh s 15/2006/Q -BTC ngày 20/3/2006 c a
B Tài Chính và nh ng quy nh trong chính sách k toán doanh nghi p cùng v i
vi c tìm hi u quy nh có liên quan c a IFRS k t h p v i ý ki n b n thân t ó a
ra nh ng ánh giá và góp ý trong vi c t ch c s p x p n i dung, c u trúc c a thuy t
minh báo cáo tài chính nh m h ng n vi c ph c v cho n n kinh t và h i nh p
qu c t .

2

it

ng và ph m vi nghiên c u

i t ng nghiên c u: Th c tr ng thuy t minh báo cáo tài chính c a các doanh
nghi p niêm y t trên th tr ng ch ng khoán t i Vi t Nam
Ph m vi nghiên c u: Thuy t minh báo cáo tài chính n m 2012 c a các doanh
nghi p s n xu t kinh doanh có niêm y t c phi u trên th tr ng ch ng khốn t i
Vi t Nam, khơng nghiên c u thuy t minh báo cáo tài chính c a các doanh nghi p
c bi t, công ty b o hi m, ngân hàng, cơng ty ch ng khốn và các t ch c tài chính
tài c ng khơng trình bày m t s n i dung trong TMBCTC
t ng t . Ngồi ra
nh : cơng c tài chính; thông tin b sung cho các kho n m c trình bày trong báo
cáo l u chuy n ti n t ; các s ki n phát sinh sau ngày k t thúc k k tốn n m; thay
i chính sách k tốn, c tính k tốn và các sai sót.
Ph

ng pháp nghiên c u:

Lu n v n v n d ng k t h p các ph
chi u,…

ng pháp th ng kê, so sánh, phân tích,

kh o sát h th ng thuy t minh báo cáo tài chính,

quan i m c a IASB t

ó

h i nh p và phát tri n kinh t

nh h

ng

i

ng th i ti p c n v i

a ra các gi i pháp nh m phù h p v i vi c

Vi t Nam

K t c u c a lu n v n:
Lu n v n “Hoàn thi n thuy t minh báo cáo tài chính c a các doanh nghi p niêm y t
trên th tr

ng ch ng khoán t i Vi t Nam” k t c u g m có 3 ch

ng,

c trình bày

c th nh sau:
Ch

ng 1: T NG QUAN V

BÁO CÁO TÀI CHÍNH NĨI CHUNG VÀ

THUY T MINH BÁO CÁO TÀI CHÍNH NĨI RIÊNG
Ch

ng 2: TH C TR NG THUY T MINH BÁO CÁO TÀI CHÍNH C A CÁC

DOANH NGHI P NIÊM Y T TRÊN TH TR

NG CH NG KHOÁN T I

VI T NAM
Ch

ng 3: CÁC GI I PHÁP HOÀN THI N THUY T MINH BÁO CÁO TÀI

CHÍNH C A CÁC DOANH NGHI P NIÊM Y T TRÊN TH TR
KHOÁN T I VI T NAM

NG CH NG


3

CH

NG 1:

T NG QUAN V BÁO CÁO TÀI CHÍNH NĨI CHUNG VÀ
THUY T MINH BÁO CÁO TÀI CHÍNH NĨI RIÊNG

1.1

M C ÍCH VÀ VAI TRỊ C A BÁO CÁO TÀI CHÍNH

1.1.1 M c ích c a báo cáo tài chính
Vi c xác

nh m c ích c a báo cáo tài chính có ý ngh a quan tr ng b i nó chi ph i

n n i dung thơng tin c n trình bày và ph

ng pháp k tốn c n s d ng

Theo quan i m c a IASB
o n OB2 c a Conceptual Framework trình bày, m c ích c a báo cáo tài
chính thơng d ng là nh m cung c p thơng tin tài chính v doanh nghi p báo cáo
mà h u ích

i v i các nhà

u t , các bên cho vay và các ch n khác (hi n t i và

ti m tàng), trong vi c ra các quy t
nghi p. Các quy t

nh ó liên quan

nh v vi c cung c p ngu n l c cho doanh
n vi c mua, bán ho c gi các công c v n

ho c các công c n , và cung c p ho c t t toán kho n vay ho c các d ng tín d ng
khác
Ngồi ra, o n 9 c a IAS 1 nêu rõ, BCTC là hình th c trình bày có c u trúc
v tình hình tài chính và k t qu tài chính c a m t doanh nghi p. M c ích c a
báo cáo tài chính là nh m cung c p thơng tin v tình hình tài chính, k t qu tài
chính và dịng ti n c a doanh nghi p, có ích
a ra các quy t
ngu n l c

i v i nhi u ng

i dùng trong vi c

nh kinh t . Các BCTC c ng th hi n các k t qu qu n lý các

c giao phó cho ban qu n lý.

Theo quan i m c a Vi t Nam
T i Vi t Nam, ho t
Nhà N

ng k tốn ho t

c, do ó b n ch t c a BCTC

ng d

i s qu n lý và ki m soát c a

c th hi n trong m t s

các h th ng v n b n quy ph m pháp lu t nh sau:

nh ngh a trong


4

Theo lu t k tốn: K tốn tài chính là vi c thu th p, x lý, ki m tra, phân
tích và cung c p thơng tin kinh t , tài chính b ng báo cáo tài chính cho
có nhu c u s d ng thông tin c a

it

ng

n v k tốn.

Theo chu n m c báo cáo tài chính s 21: Báo cáo tài chính ph n ánh theo
m t c u trúc ch t ch tình hình tài chính, k t qu kinh doanh c a m t doanh
nghi p. M c ích c a báo cáo tài chính là cung c p các thơng tin v tình hình tài
chính, tình hình kinh doanh và các dịng ti n c a m t doanh nghi p, áp ng nhu
c u h u ích cho s

ơng nh ng ng

i s d ng trong vi c

a ra các quy t

nh

kinh t
Trong ch

k toán doanh nghi p nêu rõ báo cáo tài chính dùng

cung

c p thơng tin v tình hình tài chính, tình hình kinh doanh và các lu ng ti n c a
m t doanh nghi p, áp ng yêu c u qu n lý c a ch doanh nghi p, c quan Nhà
n

c và nhu c u h u ích c a nh ng ng

i s d ng trong vi c

a ra các quy t

nh kinh t .
V i nh ng quy
báo cáo tài chính h

nh nêu trên thì quan i m c a Vi t Nam v m c ích c a
ng

n hai n i dung. Th nh t là nh m cung c p thông tin

kinh t , tài chính v doanh nghi p. Th hai là
t

ng s d ng nh ch doanh nghi p, nhà n

áp ng nhu c u c a nhi u

c và các

it

ng khác

i

ra quy t

nh kinh t .

1.1.2 Vai trò c a báo cáo tài chính
BCTC là ngu n thơng tin quan tr ng không ch
ph c v ch y u cho các
Nhà n

c, các nhà

ki m tốn viên

it

ng bên ngồi doanh nghi p, nh c quan qu n lý

u t hi n t i và

c l p và các

it

u t ti m n ng, các ch n , nhà qu n lý,
ng khác có liên quan. Sau ây chúng ta s

xem xét vai trị c a BCTC thơng qua m t s
-

i v i nhà n

i v i doanh nghi p mà cịn

it

ng ch y u:

c: BCTC cung c p thơng tin c n thi t giúp cho vi c th c

hi n ch c n ng qu n lý v mơ c a nhà n
quan tài chính Nhà n

c

i v i n n kinh t , giúp cho các c

c th c hi n vi c ki m tra

nh k ho c

t xu t

iv i


5

ho t

ng c a doanh nghi p,

ng th i làm c s cho vi c tính thu và các

kho n n p khác c a doanh nghi p
-

i v i ngân sách Nhà n

c.

i v i nhà qu n lý doanh nghi p: Các nhà qu n lý th

nhau

ng c nh tranh v i

tìm ki m ngu n v n, và c g ng thuy t ph c v i các nhà

ch n r ng h s
th c hi n
BCTC

em l i m c l i nhu n cao nh t v i

u t và các

r i ro th p nh t.

c i u này, các nhà qu n lý ph i công b công khai thông tin trên

nh k v ho t

d ng BCTC

ng c a doanh nghi p. Ngồi ra, nhà qu n lý cịn s

ti n hành qu n lý, i u hành ho t

ng s n xu t kinh doanh c a

doanh nghi p mình.
-

i v i nhà

u t , các ch n : nhìn chung các nhà

ịi h i BCTC vì hai lý do: h c n các thơng tin tài chính
bu c các nhà qu n lý ph i th c hi n theo úng h p
các thơng tin tài chính
-

th c hi n các quy t

i v i các ki m toán viên

lý do

nh

c l p: Các nhà

u t và các ch n
giám sát và b t

ng ã ký k t, và h c n
u t và cho vay c a mình.

u t và cung c p tín d ng có

mà lo l ng r ng các nhà qu n lý có th bóp méo các BCTC do h cung

c p nh m m c ích tìm ki m ngu n v n ho t

ng. Vì v y, các nhà

u t và

tín d ng òi h i các nhà qu n lý ph i b ti n ra thuê các ki m toán viên
ki m toán BCTC, các nhà qu n lý

ng nhiên ph i ch p thu n vì h c n

v n. Nh v y BCTC óng vai trị nh là

1.2

CÁC

C I M CH T L

cl p

it

ng c a ki m toán

c l p.

NG VÀ GI I H N C A BÁO CÁO TÀI

CHÍNH
1.2.1 Theo quan i m c a IASB

Thơng tin tài chính h u ích s ph i thích h p và trình bày m t cách trung th c n i
dung mà nó

nh trình bày.

ây là hai

c i m ch t l

ng c b n

c trình bày

trong Conceptual Framework.
Thích h p: Thơng tin tài chính thích h p khi nó có th t o ra s khác bi t
trong các quy t
d ng d

nh mà ng

i dùng

a ra. Thơng tin thích h p giúp ng

is

ốn k t qu cu i cùng c a các s ki n ã ho c ang x y ra, ó là giá tr


6

d

ốn. Thơng tin tài chính có giá tr d

ra các d

ốn

i dùng s d ng khi

a

ốn c a chính h . Thơng tin thích h p c ng cung c p thông tin ph n h i

(xác nh n ho c i u ch nh) v các ánh giá tr
tr d

c ng

c ây, ó là giá tr xác nh n. Giá

ốn và giá tr xác nh n c a thơng tin tài chính có m i quan h qua l i v i

nhau. Thơng tin có giá tr d
m t nhân t

ốn th

ng c ng có giá tr xác nh n. Tr ng y u là

c bi t c a tính thích h p b i khi thơng tin tr ng y u b b sót ho c

trình bày sai có th

nh h

ng

n quy t

nh c a ng

i s d ng thơng tin khi d a

trên báo cáo tài chính c a m t doanh nghi p c th .
Trình bày trung th c: BCTC ph i th hi n trung th c (c v s ti n và di n
gi i) hi n t

ng kinh t mà nó

mơ t c n ph i có ba

nh th hi n.

c i m là

y

, trung l p và khơng sai sót. T t nhiên,

hi m khi n u khơng mu n nói là không bao gi
c . Vi c nêu ra ch

thông tin hoàn toàn trung th c, s

nh m t i a hóa các

t

c s hồn tồn trung th c

c i m này trong ph m vi có th .

Trong ó:
i. M t s mơ t
có th hi u

y

bao g m t t c các thông tin c n thi t

c hi n t

ng ang

ng

i dùng

c mô t , bao g m t t c các n i dung mô

t và gi i thích c n thi t;
ii. M t s mơ t trung l p t c là khơng có thiên v trong vi c l a ch n ho c
trình bày thơng tin tài chính;
iii. V n

khơng m c sai sót khơng có ngh a là chính xác m t cách hoàn h o

trên m i ph

ng di n, ph n nh khơng sai sót ngh a là khơng có sai sót trong

mơ t hi n t

ng c ng nh trong l a ch n và áp d ng các quy trình l p BCTC.

Tính có th so sánh
c i m ch t l

c, có th ki m ch ng, k p th i và có th hi u

c là các

ng làm nâng cao tính h u ích c a thơng tin thích h p và

c

trình bày trung th c.
Tính có th so sánh

nh và hi u

c các i m t

nh t quán m c dù liên quan

c là
ng

c i m

nh tính cho phép ng

i dùng xác

ng và khác bi t gi a các kho n m c. Tính

n tính có th so sánh

c nh ng chúng khơng


7

gi ng nhau. Tính có th so sánh

c là m c ích; Tính nh t qn giúp

t

c

m c ích ó
Tính có th ki m ch ng giúp
bày trung th c các hi n t

i

i dùng r ng thơng tin trình

ng kinh t mà nó ph i trình bày. Tính có th ki m

ch ng có ngh a r ng nh ng ng
th

m b o v i ng

i quan sát có

n ng l c và

c l p khác nhau có

n s nh t trí, m c dù khơng nh t thi t ph i là nh t trí hồn tồn, r ng m t

s mô t c th là m t s trình bày trung th c
Tính k p th i có ngh a là thơng tin s n có cho ng
k p th i

có th

Có th hi u

nh h

ng

n các quy t

c liên quan

i ra quy t

nh c a h

n vi c phân lo i, mô t

thông tin m t cách rõ ràng và cơ

ng. Các BCTC

có s hi u bi t h p lý v các ho t

nh m t cách

c i m và trình bày

c so n th o cho ng

i dùng

ng kinh doanh và kinh t và cho nh ng ng

i

xem xét và phân tích thơng tin m t cách c n m n.
Trong th c t , c n

t

c m t s cân

nh m th a mãn các m c tiêu c a BCTC.

ôi khi m t

nâng cao tính h u ích c a BCTC có th ph i
ch t l

i gi a các

cb

c i m ch t l

c i m ch t l
i

ng làm

t i a hóa

c i m

ng nâng cao cịn l i.

Theo các n i dung nêu trên, chúng tôi xin khái quát s
l

ng

ng c a BCTC theo s

sau:

c i m ch t


8

c i m ch t l

ng c a báo cáo tài chính

Trình bày trung th c

Thích h p

Giá tr d
ốn

Giá tr xác
nh n

y

Khơng sai sót

Trung l p

Tr ng y u

Có th so sánh

S

1.1:

Có th ki m ch ng

c i m ch t l

H n ch c a

Có th hi u

K p th i

c

ng c a BCTC theo quan i m c a IASB

c i m thích h p và trình bày trung th c c a thông tin:

Ràng bu c v chi phí. L i ích mang l i t thơng tin c n cân

i v i chi phí

cung c p chúng
Chúng ta có th th y Conceptual Framework ã có s s p x p l i các
i m ch t l

ng m t cách logic h n so v i tr

c i m ch t l

ng c b n và các

bày trung th c thay th cho

c

c ây trong vi c phân ra thành các

c i m ch t l

c i m áng tin c y,

ng nâng cao.

c i m trình

c i m này c ng bao g m

luôn yêu c u n i dung quan tr ng h n hình th c nh ng lo i b u c u th n tr ng
vì dù có gi i thích th nào thì nó c ng d n
th ki m ch ng

a lên thành

c i m ch t l

n s thiên l ch . Tính k p th i và có
ng b sung.

1.2.2 Theo quan i m c a Vi t Nam
Vi t Nam không ban hành m t khuôn m u lý thuy t riêng nên
l

ng

c i m ch t

c trình bày nh n i dung yêu c u c b n c a k toán khi ghi nh n và

trình bày thơng tin trên BCTC
Theo chu n m c chung (VAS01): Các yêu c u c b n
nêu t

o n s 10

n o n s 16:

i v i k toán

c


9

Trung th c: Các thông tin và s li u k toán ph i
trên c s các b ng ch ng

y

c ghi chép và báo cáo

, khách quan và úng v i th c t v hi n tr ng,

b n ch t n i dung và giá tr c a nghi p v kinh t phát sinh.
Khách quan: Các thơng tin và s li u k tốn ph i

c ghi chép và báo cáo

úng v i th c t , khơng b xun t c, khơng b bóp méo.
y
ph i

: M i nghi p v kinh t , tài chính phát sinh liên quan

c ghi chép và báo cáo

y

, khơng b b sót.

K p th i: Các thơng tin và s li u k toán ph i
th i, úng ho c tr

c th i h n quy

n k k tốn

nh, khơng

c ghi chép và báo cáo k p

c ch m tr

D hi u: Các thông tin và s li u trình bày trong BCTC ph i rõ ràng, d hi u
i v i ng

i s d ng. Ng

i s d ng

ây

kinh doanh, v kinh t , tài chính, k toán
v n

ph c t p trong BCTC ph i

c hi u là ng

i có hi u bi t v

m c trung bình. Thơng tin v nh ng

c gi i trình trong ph n thuy t minh

Có th so sánh: Các thơng tin và s li u k tốn gi a các k k toán trong
m t doanh nghi p và gi a các doanh nghi p ch có th so sánh
và trình bày nh t quán. Tr
thuy t minh

ng

c khi tính tốn

ng h p khơng nh t qn thì ph i gi i trình trong ph n

i s d ng BCTC có th so sánh thơng tin gi a các k k toán,

gi a các doanh nghi p ho c gi a thông tin th c hi n v i thơng tin d tốn, k
ho ch
Các u c u nói trên ph i

c th c hi n

ng th i. Ví d : yêu c u trung

th c ã bao hàm yêu c u khách quan; yêu c u k p th i nh ng ph i
và có th so sánh

y

, d hi u

c

Ngoài ra, theo chu n m c s 21 – Trình bày báo cáo tài chính (VAS21): u
c u l p và trình bày báo cáo tài chính t

o n s 09

n o n s 12: BCTC ph i

c trình bày m t cách trung th c và h p lý tình hình tài chính, tình hình và k t
qu kinh doanh và các lu ng ti n c a doanh nghi p. Trong ó, doanh nghi p ph i
l a ch n và áp d ng các chính sách k tốn cho vi c l p và trình bày BCTC phù
h p v i t ng chu n m c k toán. Tr
toán và ch

ng h p ch a có quy

nh

chu n m c k

k tốn hi n hành, thì doanh nghi p ph i c n c vào chu n m c


10

chung

xây d ng các ph

c p

ng pháp k toán h p lý nh m

m b o BCTC cung

c thông tin áp ng các yêu c u sau:
Thích h p v i nhu c u ra quy t

nh kinh t c a ng

i s d ng;

áng tin c y, khi: trình bày trung th c, h p lý tình hình tài chính, tình hình
và k t qu kinh doanh c a doanh nghi p; Ph n ánh úng b n ch t kinh t c a các
giao d ch và s ki n khơng ch

n thu n ph n ánh hình th c h p pháp c a chúng;

Trình bày khách quan, không thiên v ; Tuân th nguyên t c th n tr ng; Trình bày
y

trên m i khía c nh tr ng y u
K t h p các quy

l

nh nêu trên, chúng tôi xin khái quát s

ng báo cáo tài chính c a Vi t Nam theo s

c i m ch t l

Có th hi u

sau:

ng c a báo cáo tài chính

Thích h p

Có th so sánh

áng tin c y

K p th i

c i m ch t

Trung th c
N i dung h n hình th c

Khách quan
Th n tr ng
y

S

Theo ó,
c i mt

1.2:

c i m ch t l

c i m ch t l
ng t nh quy

ng c a BCTC theo quan i m c a Vi t Nam

ng c a BCTC theo quan i m c a Vi t Nam bao g m 4
nh theo quan i m c a IASB tr

i m thích h p và áng tin c y là hai
ích c a thơng tin cịn

c i m ch t l

i m giúp thông tin h u ích h n

c ây. Trong ó

c i m quan tr ng liên quan

c

n tính h u

ng có th hi u và có th so sánh là hai

c


11

H n ch c a yêu c u thích h p và áng tin c y c a thông tin khơng
trong các quy

1.3

c trình bày

nh hi n nay

NGUN T C CHO VI C L P VÀ TRÌNH BÀY BÁO CÁO TÀI
CHÍNH NĨI CHUNG VÀ THUY T MINH BÁO CÁO TÀI CHÍNH
NĨI RIÊNG
Trên c s c a chu n m c k tốn qu c t (IAS1 – Trình bày báo cáo tài

chính) và chu n m c k tốn Vi t Nam (VAS21 – Trình bày báo cáo tài chính),
ngun t c cho vi c l p và trình bày BCTC

c trình bày khái quát g m các

nguyên t c sau:
Ho t
ang ho t
t

ng liên t c: BCTC ph i

c l p trên c s gi

ng liên t c và s ti p t c ho t

ng lai g n, tr khi doanh nghi p có ý

ho c thu h p áng k quy mô ho t

nh là doanh nghi p

ng kinh doanh bình th

ng trong

nh c ng nh bu c ph i ng ng ho t

ng,

ng c a mình.

C s d n tích: Doanh nghi p ph i l p báo cáo trên c s k toán d n tích,

ngo i tr thơng tin liên quan

n các lu ng ti n

Nh t quán: Vi c trình bày và phân lo i các kho n m c trong BCTC ph i nh t
quán t niên
các ho t

này sang niên

khác, tr khi: Có s thay

i áng k v b n ch t

ng c a doanh nghi p ho c khi xem xét l i vi c trình bày BCTC cho th y

r ng c n ph i thay

i

có th trình bày m t cách h p lý h n các giao d ch và s

ki n; ho c m t chu n m c k tốn khác u c u có s thay

i trong vi c trình bày

Tr ng y u và t p h p: T ng kho n m c tr ng y u ph i

c trình bày riêng

bi t trong BCTC. Các kho n m c không tr ng y u thì khơng ph i trình bày riêng r
mà

c t p h p vào nh ng kho n m c có cùng tính ch t ho c ch c n ng
Bù tr : Các kho n m c tài s n và n ph i tr trình bày trên BCTC không
c bù tr , tr khi m t chu n m c k toán khác quy

Các kho n m c doanh thu, thu nh p khác và chi phí ch

nh ho c cho phép bù tr ;
c bù tr khi:

c quy

nh t i m t chu n m c k toán khác; ho c các kho n lãi, l và các chi phí liên quan


12

phát sinh t các giao d ch và các s ki n gi ng nhau ho c t

ng t và khơng có tính

tr ng y u.
Có th so sánh: Các thông tin b ng s li u trong BCTC nh m
gi a các k k toán ph i
trong BCTC c a k tr

c trình bày t

so sánh

ng ng v i các thông tin b ng s li u

c. Các thông tin so sánh c n ph i bao g m c các thông tin

di n gi i b ng l i n u i u này là c n thi t giúp cho nh ng ng
c BCTC c a k hi n t i. Khi thay

i s d ng hi u rõ

i cách trình bày ho c cách phân lo i các

kho n m c trong BCTC, thì ph i phân lo i l i các s li u so sánh (tr khi vi c này
không th th c hi n

c) nh m

m b o kh n ng so sánh v i k hi n t i, và ph i

trình bày tính ch t, s li u và lý do vi c phân lo i l i. N u không th c hi n
vi c phân lo i l i các s li u t

c

ng ng mang tính so sánh thì doanh nghi p c n ph i

nêu rõ lý do và tính ch t c a nh ng thay

i n u vi c phân lo i l i các s li u

c

th c hi n.

1.4

N I DUNG C

B N C A BÁO CÁO TÀI CHÍNH NĨI CHUNG VÀ

THUY T MINH BÁO CÁO TÀI CHÍNH NĨI RIÊNG
1.4.1 Theo quan i m c a IASB
Các y u t c a báo cáo tài chính:
Theo Conceptual Framework, các y u t liên quan tr c ti p
l

ng tình hình tài chính là tài s n, n ph i tr và ngu n v n. Chúng

n vi c o
c

nh

ngh a nh sau:
a/ Tài s n: là ngu n l c kinh t do doanh nghi p ki m soát, là k t qu c a s
ki n trong quá kh và
trong t

c k v ng phát sinh dòng ch y vào c a l i ích kinh t

ng lai vào doanh nghi p
b/ N ph i tr : là ngh a v hi n t i c a doanh nghi p phát sinh t s ki n

trong quá kh , vi c thanh tốn

c k v ng phát sinh m t dịng ch y ra c a các

ngu n l c ch a l i ích kinh t kh i doanh nghi p
c/ V n ch s h u: là ph n l i ích cịn l i trong tài s n c a doanh nghi p sau
khi tr (-) i m i kho n n ph i tr


13

L i nhu n th

ng

c s

d ng

performance) ho c làm c s cho các o l
trên c phi u. Các y u t liên quan tr c ti p
và chi phí,
v n

nl

o l

ng vi c th c hi n (measure of

ng khác nh là ch s lãi trên v n, lãi
n vi c o l

ng l i nhu n là thu nh p

t nó l i m t ph n ph thu c vào các khái ni m v n và b o toàn

c ch p nh n
a/ Thu nh p: là các kho n l i ích kinh t t ng lên trong k k tốn d

i hình

th c dòng ch y vào hay s gia t ng c a tài s n ho c gi m c a n ph i tr mà chúng
d n

n vi c t ng ngu n v n, ngoài các kho n liên quan

n óng góp t các bên

tham gia trong ngu n v n
b/ Chi phí: là các kho n l i ích kinh t gi m i trong k k toán d

i hình

th c dịng ch y ra hay s gi m i c a tài s n ho c s phát sinh n ph i tr d n
vi c gi m ngu n v n, ngoài các kho n liên quan

n

n phân ph i cho các bên tham

gia trong ngu n v n
Các i u ch nh b o toàn v n (Capital maintenance adjustments)
Vi c ánh giá l i ho c trình bày l i tài s n và n ph i tr làm phát sinh t ng
ho c gi m ngu n v n. Trong khi s t ng ho c gi m này th a mãn
nh p và chi phí, chúng khơng
d

c

a vào báo cáo k t qu ho t

i các khái ni m v b o tồn v n.Thay vào ó, chúng

v nd

i tài kho n i u ch nh duy trì v n ho c qu

nh ngh a thu
ng kinh doanh

c th hi n trong ngu n

nh giá l i.

H th ng BCTC bao g m:

a/ Báo cáo tình hình tài chính (Statement of financial position)
b/ Báo cáo thu nh p toàn di n (Statement of comprehensive income)
c/ Báo cáo v thay

i v n ch s h u (Statement of changes in equity)

d/ Báo cáo các dòng ti n (Statement of cash flows)
e/ Thuy t minh báo cáo tài chính (Notes)
D

i ây, chúng tơi ch xin trình bày tóm t t các n i dung ch a

Báo cáo thay

i v n ch s h u và TMBCTC liên quan

Báo cáo thay

n

ng trên

tài nghiên c u

i v n ch s h u bao g m các thông tin sau:


14

i/ T ng thu nh p toàn di n trong k , th hi n riêng t ng giá tr cho ch s

h u c a công ty m và cho l i ích khơng ki m sốt;
ii/

i v i t ng thành ph n trong v n ch s h u, nh h

d ng h i t ho c trình bày l i h i t
iii/

ng c a vi c áp

c ghi nh n phù h p v i IAS 8; và

i v i t ng thành ph n thu c ngu n v n, i u ch nh chênh l ch gi a giá

tr s sách t i th i i m

u k và th i i m cu i k , công b riêng r t ng tr

ng

h p.
Thuy t minh báo cáo tài chính
V c u trúc, TMBCTC s : Trình bày thơng tin v s s so n th o BCTC và
các chính sách k tốn c th
các IFRS mà khơng
thơng tin khơng
giúp hi u

c s d ng; công khai thông tin

c yêu c u b i

c trình bày trong các ph n khác c a BCTC; và cung c p
c trình bày trong các ph n khác c a BCTC, nh ng có ý ngh a

c báo cáo ó
it

dùng hi u

ng th

ng trình bày ph n thuy t minh theo th t sau

c BCTC và

so sánh chúng v i BCTC c a các

it

h tr ng

i

ng khác:

a/ Báo cáo v s tuân th theo các IFRS
b/ T ng h p các chính sách k tốn tr ng y u

c áp d ng.

it

ng s

công khai trong ph n t ng h p các chính sách k toán tr ng y u: c s (ho c các c
s ) ol

ng

c s d ng khi so n th o các BCTC; các chính sách k tốn khác

c s d ng mà có ý ngh a trong vi c hi u

c các BCTC

c/ Thông tin ch ng minh cho các kho n m c

c trình bày trong báo cáo

tình hình tài chính, báo cáo thu nh p tồn di n, trong báo cáo k t qu kinh doanh
riêng (n u

c trình bày), báo cáo thay

i v n ch s h u, báo cáo l u chuy n

ti n t , theo th t t ng báo cáo và t ng kho n riêng

c trình bày

d/ Các cơng khai khác, bao g m: n ng u nhiên và các cam k t h p
ch a

ng

c ghi nh n; công khai phi tài chính, ví d : các m c tiêu và các chính sách

qu lý r i ro tài chính c a

it

ng


15

1.4.2 Theo quan i m c a Vi t Nam
Các y u t c a báo cáo tài chính
Theo VAS 01, các y u t liên quan tr c ti p
chính trong B ng cân
liên quan tr c ti p
qu ho t

n vi c xác

nh tình hình tài

i k tốn là tài s n, n ph i tr và ngu n v n; Các y u t

n ánh giá tình hình và k t qu kinh doanh trong Báo cáo k t

ng kinh doanh là doanh thu, thu nh p khác, chi phí và k t qu kinh

doanh. Nh ng y u t này

c

nh ngh a nh sau:

a/ Tài s n: là ngu n l c do doanh nghi p ki m sốt và có th thu
kinh t trong t

c l i ích

ng lai

b/ N ph i tr : là ngh a v hi n t i c a m t doanh nghi p phát sinh t các
giao d ch và s ki n ã qua mà doanh nghi p ph i thanh toán t các ngu n l c c a
mình
c/ V n ch s h u: là giá tr v n c a doanh nghi p,

c tính b ng s chênh

l ch gi a giá tr Tài s n c a doanh nghi p tr (-) N ph i tr
d/ Doanh thu và thu nh p khác: là t ng giá tr các l i ích kinh t doanh
nghi p thu
thơng th

c trong k k tốn, phát sinh t các ho t

ng và các ho t

ng s n xu t, kinh doanh

ng khác c a doanh nghi p, góp ph n làm t ng v n ch

s h u, khơng bao g m kho n góp v n c a c

ông ho c ch s h u

e/ Chi phí: là t ng giá tr các kho n làm gi m l i ích kinh t trong k k tốn
d

i hình th c các kho n chi ti n ra, các kho n kh u tr tài s n ho c phát sinh các

kho n n d n
c

n làm gi m v n ch s h u , không bao g m kho n phân ph i cho

ông ho c ch s h u
Các y u t c a báo cáo tài chính

c trình bày trong chu n m c này có th

nói ã bao g m n i dung c b n c a Conceptual Framework. Tuy nhiên chu n m c
này không

c p

n n i dung i u ch nh b o toàn v n nh

quan i m c a IASB

H th ng BCTC c a doanh nghi p g m:
a/ B ng cân

i k tốn

ã trình bày trong ph n


16

b/ Báo cáo k t qu ho t

ng kinh doanh

c/ Báo cáo l u chuy n ti n t
d/ B n thuy t minh báo cáo tài chính
VAS 21 khơng quy
hình bi n

nh l p báo cáo thay

ng v n ch s h u

i v n ch s h u nh ng tình

c yêu c u trình bày trong TMBCTC ( o n s

72). Nh ng thông tin ph n ánh s thay

i v n ch s h u ph i

c trình bày là:

i/ Lãi ho c l thu n c a niên
ii/ Y u t thu nh p và chi phí, lãi ho c l
v n ch s h u theo quy

c h ch toán tr c ti p vào ngu n

nh c a các chu n m c k toán khác và t ng s các y u t

này
iii/ Tác

ng l y k c a nh ng thay

nh ng sai sót c b n

c

i trong chính sách k toán và s a ch a

c p trong ph n các ph

ng pháp h ch toán quy

trong Chu n m c “Lãi, l thu n trong k , các sai sót c b n và các thay

nh

i trong

chính sách k toán”
iv/ Các nghi p v giao d ch v v n v i các ch s h u và vi c phân ph i c
t c, l i nhu n cho các ch s h u
v/ S d c a kho n m c lãi, l l y k vào th i i m
, và nh ng bi n
vi/

i chi u gi a giá tr ghi s c a m i lo i v n góp, th ng d v n c ph n,
u niên

và cu i niên

, và trình bày riêng bi t t ng s

ng.
V m t c u trúc c a TMBCTC trong chu n m c này c ng t

IFRS và c ng không quy
ch

và cu i niên

ng trong niên

các kho n d tr vào
bi n

u niên

nh m u bi u c th nào cho t ng báo cáo. Tuy nhiên,

k toán c a Vi t Nam quy

cho các doanh nghi p.

ng t nh c a

nh t ng m u bi u báo cáo c th áp d ng chung