MỐI QUAN HỆ GIỮA TỰ DO HÓA THƯƠNG MẠI, TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ VÀ CÁN CÂN THƯƠNG MẠI LUẬN VĂN THẠC SĨ.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM

 






TRN TH THANH THÚY





MI QUAN H GIA T DO HÓA THNG MI,
TNG TRNG KINH T VÀ CÁN CÂN THNG
MI









LUN VN THC S KINH T

TP.H Chí Minh - Nm 2013







B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
  





TRN TH THANH THÚY




MI QUAN H GIA T DO HÓA THNG MI,
TNG TRNG KINH T VÀ CÁN CÂN THNG
MI

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mã s: 60340201


LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
TS LÊ T CHÍ



TP. H Chí Minh – Nm 2013

Cng Hòa Xã Hi Ch Ngha Vit Nam
c lp - T do - Hnh Phúc
 

LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan rng lun vn “Mi quan h gia t do hóa thng mi, tng
trng kinh t và cán cân thng mi” là công trình nghiên cu ca riêng tôi.
Các thông tin d liu đc s dng trong lun vn là trung thc và các kt qu
trình bày trong lun vn cha đc công b ti bt k công trình nghiên cu nào trc
đây. Nu phát hin có bt k gian ln nào, tôi xin chu toàn b trách nhim trc Hi
đng.

TP.HCM, tháng 09 nm 2013
Tác gi lun vn

Trn Th Thanh Thúy

MC LC
Trang ph bìa
Li cam đoan
Danh mc các t vit tt
Danh mc các bng, biu
Danh mc các hình v, đ th
Tóm tt: 1
1. Gii thiu: 2
2. Tng quan các nghiên cu trc đây: 4
2.1 Tng quan các nghiên cu liên quan:………………………………………… 4
2.2. Lý thuyt nn: 9
3. Phng pháp nghiên cu: 17
3.1. D liu: 17
3.2. Mô hình và cách xây dng bin: 18
4. Kt qu nghiên cu: 32
4.1. Tng trng, cán cân thng mi và cán cân tài khon vưng lai trc và
sau khi t do hóa: 32
4.2. Kt qu hi quy mô hình: 43
5. Kt lun: 58
Danh mc tài liu tham kho
Ph lc 1
Ph lc 2
Ph lc 3
Ph lc 4
DANH MC CÁC BNG:
Bng 2.1: Bng tóm tt các nghiên cu liên quan: 14
Bng 3.1.1: Danh sách 30 quc gia đang phát trin 17

Bng 3.2.1: Thi đim t do hóa ca 30 quc gia theo Wacziarg (2001). Trong
ngoc là nm t do tm thi. 25
Bng 3.2.2: Bin và du k vng ca các bin 31
Bng 4.1.1: Mi quan h gia tng trng GDP và cán cân thng mi 5 nm
trc khi t do hóa thng mi và 5 nm sau t do hóa 34
Bng 4.1.2: Mi quan h gia tng trng GDP và tài khon vưng lai 5 nm
trc khi t do hóa thng mi và 5 nm sau t do hóa 37
Bng 4.1.3: Các nc tt hn hoc xu hn sau quá trình t do hóa 39
Bng 4.2.1: Kt qu hi quy mô hình bng đng giai đon 1980-2011(30 quc
gia) ………………………………………………………………………………46
Bng 4.2.2: Hi quy mô hình bng đng cho 3 giai đon – s dng bin gi thi
gian (30 quc gia) 51
Bng 4.2.3: Hi quy mô hình bng đng giai đon 1980-2011  khu vc Châu Á
(14 quc gia) 55
Bng 4.2.4: Hi quy mô hình bng đng giai đon 1980-2011  khu vc Châu
M La Tinh (16 quc gia) 57

DANH MC CÁC BIU :
Biu đ 4.1.1: Mi quan h gia tng trng, TBGDP1, CAGDP1(Giá tr trung
bình ca 30 nc trong thi k 1981-2011) 40
Biu đ 4.1.2: Mi quan h gia tng trng, TBGDP1, CAGDP1  khu vc
Châu Á (Giá tr trung bình ca 14 nc trong thi k 1990-2011) 42
Biu đ 4.1.3: Mi quan h gia tng trng, TBGDP1, CAGDP1  khu vc
Châu M La Tinh (Giá tr trung bình ca 16 nc trong thi k 1990-
2011)………………… ………………………………………………………. 43

DANH MC CÁC T VIT TT
GMM
Phng pháp hi quy Moment tng quát
IMF
Qu tin t th gii
OLS
Phng pháp hi quy bình phng bé nht
PPP
Phng pháp ngang bng sc mua
PWT
B d liu Penn World Table
SURE
Mô hình hi quy có v không quan h
WB
Ngân hàng th gii

1

Tóm tt:
ây là mt nghiên cu s dng d liu bng ca 30 quc gia trong ba thp k
1980-2011 đ c lng nh hng ca t do hóa thng mi và tng trng
kinh t lên cán cân thng mi, tài khon vãng lai  các quc gia đang phát trin.
Bng phng pháp hi quy c lng Moment tng quát (GMM) và các kim
đnh có liên quan, phát hin chính ca nghiên cu này là t do hóa thng mi
thúc đy tng trng kinh t  hu ht các nc, chính s tng trng này li có
nh hng tiêu cc đn cán cân thng mi và t đó có th có tác đng tiêu cc
đn tng trng thông qua st gim trong cán cân thng mi và bt li trong t
giá thng mi. Tng trng kinh t và cán cân thng mi, tài khon vãng lai
có mi quan h tiêu cc, cán cân thng mi s thâm ht khong 0.56%, tài
khon vãng lai thâm ht là 0.34% khi nn kinh t tng trng 1%. Tuy nhiên, khi
thc hin hi quy riêng r trong tng thi k và tng khu vc thì các kt qu là
không rõ ràng và ít có ý ngha v mt thng kê. Kt lun ca bài nghiên cu là t
do hóa thng mi có th hn ch tng trng thông qua tác đng tiêu cc đn
cán cân thanh toán.





2

1. Gii thiu:
T thp k 1990 đn nay t do hoá thng mi và hi nhp kinh t quc t đư có
nhng bc phát trin mnh m, nn kinh t th gii đư chng kin s phát trin
ca các hot đng liên kt kinh t quc t nh : s ra đi ca T chc Thng
mi Th gii (WTO) bao gm gn nh tt c các nn kinh t th gii (tính đn
11/ 2011 đư có 155 thành viên); liên kt tam giác, t giác, liên kt khu vc nh:
EU, ASEAN, NAFTA, MECOSUR… khu vc nh APEC, ASEM và liên kt
toàn cu trong đó liên kt khu vc đóng vai trò quan trng; các Hip đnh thng
mi t do song phng gia các quc gia vi nhau nh M - Singapore, M -
Thái Lan, Vit Nam – Nht Bn, … đn các Hip ngh thng mi t do gia
các khi thng mi t do vi các quc gia nh: ASEAN - Trung Quc, ASEAN
- Nht Bn, ASEAN - n …
Trong mt nn kinh t toàn cu đang thay đi nhanh chóng nh hin nay, vic
m rng thng mi có vai trò rt quan trng đi vi tng trng kinh t. i
vi các quc gia đang phát trin, li ích ca t do thng mi cùng vi các cuc
ci cách trong nc theo hng phát trin th trng, tim nng thúc đy tng
trng kinh t và xóa đói gim nghèo thông qua t do hóa thng mi là mt
mi quan tâm ln. nh hng ca chính sách thng mi m ca lên tng
trng thu nhp bình quân đu ngi là mt trong nhng vn đ gây tranh cãi
nht. Nhng nghiên cu gn đây (Greenaway et.al, 2002; Thirlwall và Santos-
Paulino, 2004; Parikh và Stirbu, 2004; Parikh, 2004; Penélope và Thirlwall,
2004; Egor Kraev, 2005) cho thy t do hóa thng mi dn đn tng xut khu,
tuy nhiên li có khuynh hng tng cao hn trong nhp khu. iu này dn đn
cán cân thng mi xu đi, và đng thi làm gim nhu cu ròng hàng hoá và
3

dch v sn xut trong nc, có th gây ra s st gim GDP. Các nhà nghiên cu
cho rng t do hóa thng mi s thúc đy tng trng kinh t v khía cnh cung
nh s dng hiu qu hn các ngun lc, thúc đy cnh tranh, và tng dòng chy
cht xám qua biên gii các quc gia. Tuy nhiên, t do hóa thng mi có th dn

đn tng trng nhanh hn trong nhp khu so vi tng trng xut khu và do
đó nhng li ích  khía cnh cung có th b bù đp bng các cân bng không bn
vng trong v th ca cán cân thanh toán. Trái ngc vi các nghiên cu trên,
theo Yi Wu và Li Zeng (2008) đư s dng hai phng pháp mi đ xây dng
thi đim t do hóa thng mi, nghiên cu này cng xem xét tác đng ca t
do hóa thng mi đi vi nhp khu, xut khu và cán cân thng mi cho mu
ln các nc đang phát trin. H tìm thy bng chng rõ ràng và nht quán rng
t do hóa thng mi dn đn nhp khu và xut khu cao hn. Nhng tác đng
tiêu cc ca t do hóa thng mi trên tng th cán cân thng mi có kt qu
không đáng k. c bit, bng chng v tác đng tiêu cc ít có ý ngha v mt
thng kê khi s dng s dng phng pháp đo lng m rng v thi đim t do
hóa ca Li (2004). Khi s dng phng pháp đo lng t do hóa bi Wacziarg
và Welch (2003), thì li tìm thy mt s bng chng cho thy t do hóa làm xu
đi cán cân thng mi, nhng bng chng là không mnh m và h s thì rt
nh.
Cng da theo nghiên cu ca Parikh (2004), bng cách s dng cách phân loi
ca Wacziarg (2001) đ đo lng bin t do hóa và d liu cp nht mi nht
trên Penn World Table phiên bn 8.0 ca Summers, Heston, và Aten (2012) đ
tính toán bin tng trng kinh t, mc tiêu chính ca bài nghiên cu này là
kim tra mi quan h ca t do hóa thng mi, tng trng kinh t đi vi cán
4

cân thng mi và tài khon vãng lai bng cách c lng mô hình đng trên d
liu bng trong khuôn kh các nc đang phát trin.
Trong phn 2 ca bài vit này s cung cp các nghiên cu liên quan v mi quan
h ca t do hóa thng mi, tng trng kinh t và cán cân thng mi. Trong
phn 3, đa ra mt mô hình đ liên kt cán cân thng mi hoc tài khon vãng
lai vi tng trng kinh t trong nc, xây dng mô hình đng vi k thut c
lng GMM cho d liu bng đ kim đnh các mi quan h ca 30 quc gia
trong đó có Vit Nam  giai đon 1980-2011. Trong phn 4, trình bày mt s các

kt qu phân tích hi quy. Trong phn 5, rút ra mt s kt lun ca nghiên cu.
2. Tng quan các nghiên cu trc đây:
2.1. Tng quan các nghiên cu liên quan:
Các nghiên cu trc đây trong lnh vc này đư đa ra các kt qu trái ngc
nhau. Có rt nhiu bng chng nghiên cu cho thy t do hóa thng mi có tác
đng tích cc mnh m lên s tng trng nhp khu nhiu hn xut khu, chính
vy gây ra tác đng tiêu cc đn cán cân thng mi t đó tng trng kinh t
cng st gim.
Trong nghiên cu Melo và Vogt (1984) s dng d liu hàng nm đ c lng
thu nhp thc t và đ co giãn theo giá ca cu nhp khu  Venezuela. Sau khi
so sánh các giá tr c lng vi nhng nghiên cu trc đây, Melo và Vogt kt
lun rng Venezuela đư đt đc tin b trong vic phát trin các sn phm thay
th cho nhp khu, và mc đ “m ca”  Venezuela tng lên sau nm 1961. Bài
nghiên cu cng tìm thy bng chng cho thy trong giai đon 1974 -1979, s
5

gia tng trong giá tr th trng ca d tr du  Venezuela đư dn đn s gia
tng trong tt c các loi hàng hóa nhp khu.
Dollar và Kray (2004) đư c lng tác đng ca m ca mà đc tác gi gi là
toàn cu hóa lên tng trng kinh t, tình trng nghèo khó, s bình đng  các
nc đang phát trin. Nhóm đu tiên ca toàn cu hóa là 1/3 các nc có t s
thng mi trên GDP theo giá c đnh tng trng gia nm 1975-1979 và 1995-
1997. Các quc gia có nn kinh t ci cách: Malaysia, Thái Lan  ông Nam Á,
Trung quc. Bangladesh và n   Nam Á ch trng t do hóa đu nhng
nm 1990 và mt vài nc  Châu M La Tinh: Argentina, Brazil, Mexico.
Nhóm th 2 da trên st gim trong thu sut trung bình, d liu thu sut đc
ly trc 1985. Vic st gim trong thu sut đc s dng ca 2 thi k 1985-
1989 và thi k 1995-1997. 6 nc ln: Trung Quc, n , Brazil,
Bangladesh, Thái Lan, Argentina đu nm trong c 2 nhóm. Top 1/3 các nc
trong tng 73 nc đu có t trng thng mi trên GDP tng t 16% đn 33%

trong khi thu sut gim t 57% đn 33%. Tng trng kinh t  các nc đang
toàn cu hóa tng t 2.9%/nm trong nhng 1970 lên 3.1%/nm trong nhng
nm 1980 và 5%/nm trong nhng nm 1990. Nhng nc không toàn cu hóa
thì tng trng kinh t gim t 3.3%/nm t nhng nm 1970 xung còn
0.8%/nm trong nhng nm 1980 và còn 1.4%/nm trong nhng nm 1990.
Thirlwall và Santos-Paulino (2004) đư tìm thy rng tác đng ca t do hoá là
khác nhau gia các quc gia bo h cao và các quc gia ít đc bo h. Tác
đng tích cc ca t do hóa thng mi đi vi tng trng nhp khu là ln
hn nhiu trong các ngành công nghip đư đc bo h cao trong khong thi
gian trc khi t do hóa. Kt qu nghiên cu ca h cng cho thy tác đng ca
6

mt ch đ t do hóa thng mi, gim thu hi quan đư làm tng tc đ tng
trng nhp khu nhiu hn xut khu. Thirlwall và Santos-Paulino phát hin ra
rng tng trng nhp khu tng khong 6%/nm trong khi xut khu tng ch
khong di 2%/nm. iu này làm ti t hn cán cân thng mi hn 2% GDP,
tuy nhiên, tác đng đi vi tài khon vưng lai thì ít hn trung bình khong 0.8%
GDP. Tng th kt lun ca h là t do hóa thng mi và t giá hi đoái linh
hot không phi luôn luôn đm bo rng ngun lc tht nghip trong nc có th
d dàng chuyn đi thành ngoi t khan him.
Parikh và Stirbu (2004) da trên mô hình tnh s dng mô hình hiu ng c đnh,
hiu ng ngu nhiên, OLS và mô hình hi quy SURE thc hin nghiên cu trên
42 nc đang phát trin  Châu Á, Nam Phi và M La Tinh. H nghiên cu tác
đng ca t do hóa thng mi lên tng trng kinh t, đu t /GDP, đ m, cán
cân thng mi và tài khon vưng lai (đu % /GDP). Tip theo, Parikh và Stirbu
cng phân tích tác đng ca tng trng lên cán cân thng mi và tài khon
vưng lai đ nghiên cu xem liu rng tng trng kinh t cao hn do t do hóa
có dn đn nh hng bt li trong cán cân thng mi hay không. Bng d liu
bng ca 42 quc gia, bng d liu cho ba khu vc (mô hình các nh hng c
đnh và mô hình các nh hng ngu nhiên) và phân tích tng quc gia (hi quy

OLS) đư đc tin hành. Nhng mi quan h này cho thy rng t do hóa thúc
đy tng trng nhng tc đ tng trng chính nó có tác đng tiêu cc đn cán
cân thng mi  phn ln các quc gia do đó s gp khó khn trong vic đt
tng trng tim nng hoc k hoch trong giai đon tip theo sau khi t do hóa.
Tuy nhiên, tài khon vãng lai không xu đi cùng vi tác đng ca t do hóa và
tng trng kinh t cho nhiu nn kinh t. Mt thay đi đn v trong ch s t do
hóa dn đn trung bình thay đi 1.62% tc đ tng trng, gi đnh các yu t
7

khác không đi. T do hóa đóng góp đáng k vào s m ca kinh t, tng trng
và lãi sut đu t trong giai đon 1970-1999. T do hoá làm tình trng thâm ht
thng mi càng xu đi trong khi nó ci thin thâm ht tài khon vãng lai ca
toàn b thi gian đc xem xét. Tc đ tng trng kinh t trong nn kinh t ni
đa làm gim thâm ht tài khon vưng lai trong giai đon 1980-1989 trong khi
mi quan h này li không có ý ngha trong các thp k trc đó hoc sau này.
Thâm ht thng mi có xu hng tng cùng vi tc đ tng trng kinh t
trong các nn kinh t châu Á trong khi không có bng chng cho c nn kinh t
M La Tinh hoc Châu Phi. Trong nghiên cu d liu chéo, m ca, lãi sut đu
t, mt đ dân s và tiêu dùng chính ph trên GDP có tác dng tích cc đi vi
tng trng. Bin chính sách và an ninh quc gia li không có ý ngha quan
trng trong hi quy d liu chéo quc gia. Khi nghiên cu tng quc gia, kt
lun li không rõ ràng. Khi phng trình c bn ca Thirlwall (1979) đc s
dng nh mt công thc hành vi  mt quc gia thì không tìm thy bng chng
v s tng trng b hn ch đáng k bi nhng thay đi v t giá thng mi,
tc đ tng trng  các quc gia tiên tin hoc thay đi hàng nm trong giá du
nhng t do hoá thc s có tác đng tích cc lên tng trng ca nhiu nn kinh
t.
Parikh (2004) vi vic xây dng mô hình đng và các bin tr ph thuc đư m
rng nghiên cu trc đây ca Parikh và Stirbu (2004) bi nhng hn ch ca
vic s dng mô hình tnh đ nghiên cu mi quan h gia t do hóa thng mi

và tng trng kinh t và tác đng chung ca t do hóa và tng trng lên cán
cân thng mi. Vi phng pháp hi quy GMM s dng cho mu 42 quc gia
đang phát trin trong giai đon 1980-1999, nghiên cu ch ra rng có nhng mô
hình khác nhau v thâm ht thng mi gia các khu vc đa lý khác nhau và
8

trong thp k 1990-1999. T do hóa thng mi đư góp phn tng trng nhp
khu  nhiu nc đang phát trin sau giai đon đu tng trng trong xut
khu, điu này không đ đ thu hp thâm ht thng mi. Hn na, t do hóa
thng mi không có mi quan h quan trng vi tng trng kinh t và / hoc
thâm ht thng mi trong ngn hn và trung hn. Thâm ht tài khon vãng lai
tng do t do hóa thng mi trong nn kinh t châu Phi trong thi k 1980 -
1999.
Pacheco-López và Thirlwall (2005) kim tra tác đng ca t do hóa thng mi
 Mexico vào nm 1985-1986, và vào nm 1994 khi đt nc tham gia NAFTA.
Nhp khu phn ng nhanh hn so vi xut khu trong giai đon 1985-1986, và
tìm thy kt qu không nh hng đáng k ca s phá v cu trúc trong cán cân
thng mi ca vic gia nhp NAFTA. Tuy nhiên, có s gia tng trong đ co
giãn theo thu nhp ca nhu cu nhp khu trong giai đon sau t do hóa. Trong
giai đon trc t do hóa 1973-1986, đ co giưn trung bình 1.4, trong giai đon
1986-1999 trung bình 3.2. Ngc li, xut khu tng trng hu nh không thay
đi, trung bình 9% trc nm 1986 và 10%  các nm sau. Kt qu là, tc đ
tng trng bn vng ca Mexico c tính có gim mt na sau nm 1986.
Nghiên cu cho mu ca 32 nc kém phát trin và các nc có thu nhp thp
Egor Kraev (2005) đư c lng tn tht GDP bi thâm ht cán cân thng mi
do t do hóa gây ra, c th là, tng trng vt tri ca nhp khu so vi tng
trng xut khu, không phi là tm thi, mà khá xu đi theo thi gian v khác
bit tc đ tng trng ly k xut khu và nhp khu. Do đó các quc gia không
th có đc mt dòng tài chính n đnh mà ngày càng gia tng ngun tài chính
bên ngoài hoc mt giá liên tc trong t giá hi đoái thc. S khác bit này có

9

th d kin s gây ra mt s xu đi trong cán cân thng mi, và đng thi gây
ra st gim nhu cu ròng v hàng hóa và dch v sn xut trong nc, gây ra s
gim thu nhp quc ni (GDP). Kt qu cho thy so vi các nc trong mu, t
do hóa thng mi đư dn đn cân đi b sung gia 4% và 29% thit hi trong
tng cu (gi đnh cán cân thanh toán không b nh hng). Chuyn đi theo
đng USD vi nm c s là 2000, s tin thit hi tng cu này lên ti 896 t
USD trong khong thi gian 20 nm.  đánh giá tm quan trng ca st gim t
giá thc t trong vic điu chnh thâm ht cán cân thng mi, Egor Kraev cng
tin hành phân tích đ nhy đi vi thay đi trong t giá hi đoái thc t. Tác
đng gim t giá hi đoái thc t điu chnh không bao gi vt quá 25% tác
đng ca tng th, và thng là khong 10% tác đng tng th. iu này cho
thy thay đi t giá hi đoái không phi là mt công c điu chnh đ đ gii
quyt vn đ t do hoá thng mi – cán cân thanh toán. Các lnh vc có kh
nng b nh hng mnh nht do st gim GDP là sn xut và lnh vc dch v
chính. Thit hi ngn hn trong nhu cu sn xut đa phng tip tc có th đư
dn đn đu t gim trong nng lc sn xut, làm suy yu trin vng tng trng
trong tng lai.
2.2. Lý thuyt nn:
Hin nay, tn ti nhiu lý thuyt đ nghiên cu mi quan h gia tng trng
kinh t và cán cân thng mi. Các tài liu v mô hình two gap, mô hình three
gap và mô hình Ngân hàng Th gii và IMF, tt c các mô hình đu chp nhn
các ràng buc v cán cân thanh toán, đu t và tit kim, ngân sách chính ph.
Trong mô hình two-gaps (Chenery và Bruno, 1962), hn ch tng trng xut
phát t thiu ht đu tiên liên quan đn chênh lch tit kim-đu t, còn gi là
10

khon đu t nc ngoài ròng. Khon chênh lch này âm s làm thâm ht tài
khon vãng lai vì xut khu s nh hn nhp khu. Khi tit kim trong nc nh

hn đu t thì các lung vn bên ngoài cho phép các nc đang phát trin có th
đu t nhiu hn tit kim trong nc. Tuy nhiên, vic gia tng các ngun vn
bên ngoài đôi khi không đ đ tng tích ly vn hay không đ ngun ngoi t đ
thanh toán các khon vay mn t nc ngoài và tc đ tng trng kinh t s
gim bi vì thiu ht ngoi hi chi phi. Có th là ngay c khi tit kim trong
nc đ đ tài tr cho tt c các khon đu t, mt nc đang phát trin có th
không có kh nng thc hin đu t d án nu ngun ngoi hi có sn cho các
d án cha đy đ.
Bacha (1990) gii thiu mô hình three-gaps, ngoài hai thiu ht  trên Bacha còn
đa thêm thiu ht tài khóa và phân tích nhng hu qu ca chuyn giao ngoi
hi lên tc đ tng trng GDP ca các nc đang phát trin. Vic s dng ch
s hiu sut s dng d tha không đc xem xét trong mô hình two- gaps ban
đu cho đn khi Taylor (1991) đư tn dng ch s này mt cách rõ ràng vào vic
phân tích các yêu cu vn đu t nc ngoài đi vi các quc gia đang phát
trin. Trong mô hình three-gaps, tc đ tng trng b hn ch bi các thiu ht
và vi thiu ht ngoi hi, mt s suy gim trong chuyn giao ngoi hi s nh
hng đn tc đ tng trng ca các nn kinh t trong ngn hn và trung hn.
Thirlwall (1979) đ xut mt mô hình cán cân thanh toán hn ch tng trng đư
tr thành nguyên lý v s tng trng bn vng. Theo nguyên lý này, tc đ tng
trng ca nn kinh t đang phát trin là tc đ tng trng trong xut khu thc
t chia cho đ co giãn thu nhp ca nhu cu đi vi hàng nhp khu.
Phiên bn trc đó ca Thrilwall (1979) đư không gii thiu các dòng vn cho
đn khi Thirlwall và Hussain (1982) đư đa vào mô hình các dòng vn kt hp
11

vi s nhân ngoi thng ca Harrod (T s phn ánh s thay đi ca thu nhp
có đc t s thay đi ca xut khu so vi s thay đi ca thu nhp) đ xây
dng phng trình hành vi tng trng b hn ch bi cán cân thanh toán.
Elliott và Rhodd (1999) kt hp vic tr n trong mô hình ca Thirlwall và
Hussain. Mc dù vi các sa đi này, mô hình vn cha phi là hoàn chnh, mô

hình đư b sót thiu ht tit kim-đu t, thiu ht tài khóa và ý ngha tin t ca
cán cân thanh toán. Các mô hình Thirlwall-Hussain không cho thy yêu cu
ngoi hi liên quan đn vic duy trì mt mc đ mong mun hoc mc tiêu d
tr.
Krugman (1989) cung cp mt quy tc đn gin (45 mc đ quy tc) mi quan
h tc đ tng trng trong nn kinh t trong nc đi vi nn kinh t nc
ngoài là tng đng mi quan h đ co giãn thu nhp ca xut khu và nhp
khu. Logic c bn trong quy tc này là nu các quc gia v c bn ging nhau,
sau đó giá c đu ra nên ging nhau, và đ co giãn thu nhp rõ ràng s ging nh
là đ làm cho giá tip tc có th cân bng.
Ranaweera (2003) cung cp mt bn tóm tt ca mô hình three-gaps ca Ngân
hàng Th gii và mt bài phê bình mô hình hn ch duy nht ca Thirlwall
(1979) và Thirlwall và Hussain (1982).
Trong bài nghiên cu này, da trên đ xut mt mô hình đng đ nghiên cu
mi quan h gia tng trng GDP vi t l cán cân thng mi trên GDP
(TB/GDP) và tài khon vãng lai trên GDP (CA/GDP) ca Parikh (2004) khi t l
n /GDP là không đi. Chúng ta hãy xem xét mt nn kinh t m nh, nn kinh
t bt đu trong khong thi gian t và tip tc mãi mãi.
Ta có, cán cân thng mi: TB
t
= Y
t
– C
t
– I
t
– G
t
(2.2.1)
12

Tài khon vãng lai vi lãi sut c đnh là nhng thay đi trong v th tài sn
nc ngoài ròng gia hai giai đon:
CA
t
= B
t+1
-B
t
= Y
t
+ rB
t
- C
t
- G
t
- I
t

(2.2.2)
CA: tài khon vãng lai, B: tài sn nc ngoài ròng ly k, I: đu t và tng
đng vi nhng thay đi trong chng khoán vn, C: chi tiêu cá nhân, G: chi
tiêu chính ph, t là mt thi k.
Tài sn nc ngoài ròng NFA= Tài sn nc ngoài –n nc ngoài. Do đó khi
NFA<0, n nc ngoài cao hn tài sn nc ngoài thì cán cân tài khon vãng lai
thâm ht.
Gi s Y
s+1
=(1 + g)Y

s
trong đó g> 0 là tc đ tng trng v sn lng và nn
kinh t vn duy trì n đnh t l n trên sn lng (B / Y
s
) đ B
s+1
= (1 + g) B
s

vi s ≥ t:
Sp xp li (2.2.2), CA=B
s+1
– B
s
= gB
s
= rB
s
+ TB
s

Trong khuôn kh ca bài, n trên GDP có th tng nu có mt cú sc sn lng
tích cc hay tc đ tng trng trong nc cao hn ca nn kinh t th gii.
Nhng cú sc nng sut có th xy ra thông qua nhng cú sc thng mi và
chính sách t do hóa trong mt nn kinh t đang phát trin.
Nu gi đnh rng lãi sut thc th gii là không c đnh nhng bng tc đ tng
trng trong các nn kinh t phát trin thì chúng ta có mt phng trình cho cán
cân thng mi so vi GDP mà CA = B
s+1
– B

s
= rB
s
+ TB
s
và t l tài khon
vãng lai so vi GDP tng đng vi TB/GDP + rB / GDP = F (tng trng
13

GDP, các cú sc nng sut). Nhng cú sc do nhng thay đi v t giá thng
mi, tng trng  các nc phát trin và ch đ t do hóa là yu t quyt đnh
ca nhng cú sc nng sut trong cán cân thng mi trên GDP.
TB/GDP= F (Tng trng GDP, t giá thng mi, tng trng ca nhng
nc phát trin, t do hóa) (2.2.3)
Vi t l tài khon vãng lai/ GDP, lãi sut th gii đc xác đnh bi tc đ tng
trng  các nc phát trin.Vì vy, phng trình c tính cho tài khon vãng
lai trên GDP (CA/GDP) là:
CA/GDP = F (lãi sut th gii, tng trng GDP, t giá thng mi, t do
hóa) (2.2.4)
Các mi quan h trên, chúng ta cng mong đi có s tng tác gia t do hóa và
tng trng GDP và t do hóa và t giá thng mi .
Mt ln na, t nhng kt qu nghiên cu không nht quán này, da trên mu d
liu ca các nc đang phát trin  khu vc Châu Á và Châu M La Tinh trong
sut ba thp k qua, mc tiêu ca bài vit là nghiên cu tác đng ca t do hóa
thng mi, tng trng kinh t lên cán cân thng mi, tài khon vãng lai. T
đó các câu hi nghiên cu đư đc đt ra:
 Liu rng tng trng kinh t cao hn do t do hóa thng mi có dn đn
nh hng bt li đn cán cân thng mi hay không?
 Mi quan h cán cân thng mi và tng trng kinh t có tng quan âm
hay không?

14

 Mi quan h ca s tng trng kinh t lên tài khon vãng lai có phi
tng quan âm hay không?
 T do hóa có mt mi quan h tích cc đáng k vi tc đ tng trng
kinh t hay không?
Bng 2.1: Bng tóm tt các nghiên cu liên quan:
Tác gi
Phng pháp nghiên cu
Kt lun
Melo và Vogt (1984)
S dng d liu hàng
nm đ c lng thu
nhp thc t và đ co
giãn theo giá ca cu
nhp khu  Venezuela.
T do hóa thng mi có
tác đng tích cc mnh
m lên s tng trng
nhp khu
Dollar và Kray (2004)
c lng tác đng ca
m ca toàn cu hóa lên
tng trng kinh t, tình
trng nghèo khó, s bình
đng  các nc đang
phát trin.

Thirlwall và Santos-
Paulino (2004)

Nghiên cu tác đng ca
t do hoá gia các quc
gia bo h cao và các
15

quc gia ít đc bo h.
Parikh và Stirbu (2004)
Da trên mô hình tnh s
dng mô hình hiu ng
c đnh, hiu ng ngu
nhiên, OLS và hi quy
SURE trên 42 nc đang
phát trin  Châu Á,
Nam Phi và M La Tinh
đ nghiên cu tác đng
ca t do hóa thng mi
lên tng trng kinh t,
đu t /GDP, đ m, cán
cân thng mi và tài
khon vãng lai.
Parikh (2004)
Vi vic xây dng mô
hình đng và các bin tr
ph thuc đ nghiên cu
mi quan h gia t do
hóa thng mi và tng
trng kinh t và tác
đng chung ca t do
hóa và tng trng lên
cán cân thng mi. Vi

16

phng pháp hi quy
GMM s dng cho mu
42 quc gia đang phát
trin trong giai đon
1980-1999.
Pacheco-López và
Thirlwall (2005)
Kim tra tác đng ca t
do hóa thng mi 
Mexico vào nm 1985-
1986, và vào nm 1994
khi đt nc tham gia
NAFTA
Egor Kraev (2005)
Nghiên cu mu ca 32
nc kém phát trin và
các nc có thu nhp
thp đ c lng tn
tht GDP bi thâm ht
cán cân thng mi do t
do hóa gây ra.




17

3. Phng pháp nghiên cu:

3.1. D liu:
Nghiên cu này s dng d liu bng ca 30 quc gia  2 khu vc Châu Á và
Châu M La Tinh t 1980-2011 đ c tính nh hng ca t do hóa thng
mi và tng trng kinh t lên cán cân thng mi, tài khon vãng lai. Ngoài ra
còn thc hin các hi quy ph cho tng khu vc và tng thi k. Trong giai đon
1980-1999 là giai đon mà hu ht các quc gia đang phát trin thc hin các
chính sách t do hóa đ ci thin trong chính sách kinh t ca mình.
Mô hình đng đc s dng bi các tác đng kinh t và các bin khác him khi
xy ra tc thi, phi tn mt khon thi gian đ ngi tiêu dùng, nhà sn xut và
các tác nhân kinh t khác phn ng. Vì vy, các mô hình kinh t lng s dng
d liu chui thi gian thng thit lp mô hình đng (hin tng tr trong hành
vi).
1.1: Danh sách 30 qun
Khu vc
Quc gia
Châu Á
Bangladesh, Indonesia, Iran, Jordan, n , Hàn Quc, Sri Lanka,
Malaysia, Nepal, Pakistan, Philippines, Singapore, Thái Lan, Vit
Nam.
Châu M-La
Tinh
Argentina, Bolivia, Brazil, Colombia, Costa Rica, Dominica
Republic, Ecuador, Guatemala, Honduras, Jamaica, Mexico, Peru,
18

Paraguay, Uruguay, Venezuela.
3.2. Mô hình và cách xây dng bin:
Phng trình (3.2.1) cho mô hình đng trong bài nghiên cu này đc xây dng
nh sau:

y
it
: TB/GDP hoc CA/GDP
X
it
: các bin gii thích nh t do hóa (LIBER), tng trng trong GDP thc
(GROWTH), t giá thng mi t thu nhp (PPI), bin tng tác ca t do hóa
vi t giá thng mi t thu nhp (LIBPPI) và bin tng tác ca t do hóa vi
tc đ tng trng GDP thc t trong các nc đang phát trin (LIBGROWTH).
Khi bin ph thuc CA/GDP, s dng các bin liên quan đn khon n nh là t
l n phi tr trên các khon thanh toán, tng trng hàng nm trong tích ly n
dài hn và t l phn trm thay đi trong lãi sut th gii.

t
là tác đng ca bin gi nm hoc thi đim và có th đc đi din nh tác
đng theo chu k trên TB/GDP
Nghiên cu này m rng nghiên cu trc đó (Parikh, 2004; Parikh và Stirbu,
2004) mô hình đng và phng pháp GMM hai bc đc áp dng đ c
lng các h s hi quy nhm khc phc các vn đ v tng quan chui trong
c lng d liu bng và chui thi gian, các bin đc lp có th tng quan