NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN HÀNH VI NHÀ ĐẦU TƯ CÁ NHÂN TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH



HUNH THÚC KIM


NGHIÊN CU CÁC YU T TÁC NG
N HÀNH VI NHÀ U T CÁ NHÂN
TRÊN TH TRNG CHNG KHOÁN
VIT NAM
Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mã s: 60340201

LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC: PGS.TS. LÊ TH LANH



TP. H Chí Minh - Nm 2013
i

LI CAM OAN
***

Tôi cam đoan rng lun vn “Nghiên cu các yu t tác đng đn hành vi
nhà đu t cá nhân trên th trng chng khoán Vit Nam” là bài nghiên cu

ca chính tôi.
Ngoi tr nhng tài liu tham kho đc trích dn trong lun vn này, tôi cam
đoan rng toàn phn hay nhng phn nh ca lun vn này cha tng đc công b
hoc đc s dng đ nhn bng cp  nhng ni khác.
Không có sn phm nghiên cu nào ca ngi khác đc s dng trong lun
vn này mà không đc trích dn theo đúng quy đnh.
Lun vn này cha bao gi đc np đ nhn bt k bng cp nào ti các
trng đi hc hoc c s đào to khác.

TP.H Chí Minh, tháng 09 nm 2013
Tác gi


Hunh Thúc Kim


ii

LI CÁM N
***

Bng s n lc ca bn thân, s đng viên ca gia đình, ngi thân, bn bè và
s tn tình ca ging viên hng dn nên lun vn cui cùng đã hoàn thành. Nhân
đây tôi xin gi li cám n chân thành đn:


Quý thy, cô khoa sau đi hc trng i hc Kinh T Thành Ph H Chí
Minh đã ht lòng truyn đt nhng kin thc quý báu trong sut thi gian tôi hc 
trng, đc bit là s hng dn tn tình ca cô PGS.TS Lê Th Lanh, ging viên
khoa Tài Chính Doanh Nghip, trng i Hc Kinh T Thành Ph H Chí Minh.

Ban lãnh đo công ty mà tôi đang làm vic đã to điu kin thun li cho tôi
v mt thi gian đ tôi nhanh chóng hoàn thành lun vn đúng thi hn.


Gia đình, bn bè, đng nghip đã đng viên, h tr v mt tinh thn đ tôi làm
ngun đng lc hoàn thành lun vn.


Trong quá trình hoàn thành đ tài, mc dù đã c gng tham kho nhiu tài liu,
thu thp nhiu ý kin đóng góp nhng tt nhiên là không th tránh khi nhng thiu
sót vì vy nhng đóng góp ca quý thy cô, đng nghip và các bn là điu mong
c ca tôi.


iii

MC LC
Trang
Li cam đoan i
Li cám n ii
Mc lc iii
Danh mc các hình vi
Danh mc các bng biu vii
Danh mc các ch vit tt viii

Chng 1: GII THIU
1. t vn đ và lý do nghiên cu 1
2. Mc tiêu nghiên cu 2

3. i tng và phm vi nghiên cu 3
4. Phng pháp nghiên cu 3
5. Kt cu lun vn 3

Chng 2: TNG QUAN LÝ THUYT VÀ CÁC NGHIÊN CU
TRC
2.1. Tng quan lý thuyt 4
2.1.1. Lý thuyt th trng hiu qu 4
2.1.2. Lý thuyt tài chính hành vi 4
2.1.3. Các nghiên cu trc v yu t hành vi trong th trng chng
khoán 5
2.2. Các yu t nh hng đn hành vi đu t trong th trng chng khoán 6
2.2.1. Chn la th trng 6
2.2.2. Chn la chin lc 6
2.2.3. Yu t c bn 7
2.2.4. Phân tích k thut 8
2.2.5. Yu t v mô 8

iv

2.3. Hành vi đu t 10
2.4. Mô hình nghiên cu đ ngh và các gi thuyt 10
2.4.1 Các nghiên cu trc v hành vi đu t 10
2.4.2. Mô hình nghiên cu đ ngh 11
2.4.3. Các gi thuyt nghiên cu 12
Kt lun chng 2 12

Chng 3: PHNG PHÁP NGHIÊN CU
3.1. Quy trình nghiên cu 13
3.2. Phng pháp nghiên cu 13

3.2.1. Nghiên cu đnh tính 13
3.2.2. Nghiên cu đnh lng 13
3.2.3. Mô hình nghiên cu 14
3.3. D liu nghiên cu 14
3.3.1. Tng th và mu 14
3.3.2. Thit k bng câu hi 15
3.3.3. Mã hóa thang đo 15
3.3.4. Cách thu thp và x lý s liu 17
Kt lun chng 3 18

Chng 4: KT QU NGHIÊN CU
4.1. Thông tin mu nghiên cu 19
4.2. Kt qu kho sát nhà đu t 22
4.3. Thng kê mô t các bin 23
4.4. Phân tích đ tin cy ca các thang đo 26
4.4.1. Phân tích đ tin cy ca thang đo các yu t nh hng 26
4.4.2. Phân tích đ tin cy ca thang đo hành vi đu t .30
4.5. Phân tích nhân t EFA đi vi các thang đo 30
4.5.1. Phân tích EFA đi vi thang đo yu t nh hng 31
4.5.2. Phân tích EFA đi vi thang đo hành vi đu t 33

v

4.6. Phân tích tng quan và hi quy 34
4.6.1. Phân tích tng quan 34
4.6.2. Phân tích hi quy bi 35
4.7. Kt qu kim đnh gi thuyt mô hình 39
4.8. So sánh kt qu nghiên cu Yu-Je Lee & ctg (2011) và tác gi (2013) 39
Kt lun chng 4 40
Chng 5: KT LUN VÀ KIN NGH

5.1. Tóm tt kt qu nghiên cu 41
5.2. óng góp nghiên cu 41
5.3. Các kin ngh cho nhà đu t và nhà qun lý TTCK Vit Nam 43
5.3.1. Mt s kin ngh cho nhà đu t 43
5.3.2. Các kin ngh cho nhà qun lý TTCK Vit Nam 48
5.4. Hn ch đ tài và hng nghiên cu tip theo 50

Tài liu tham kho
Ph lc
Ph lc A
Ph lc B
Ph lc C
Ph lc D
Ph lc E
Ph lc F



vi

DANH MC CÁC HÌNH
Trang
Hình 3.1 : Mô hình nghiên cu đ ngh ca đ tài 14
Hình 4.1 : C cu s lng nhà đu t theo gii tính 19
Hình 4.2 : C cu s lng nhà đu t theo đ tui 19
Hình 4.3 : C cu s lng nhà đu t theo tình trng gia đình 20
Hình 4.4 : C cu s lng nhà đu t theo trình đ vn hóa 20
Hình 4.5 : C cu s lng nhà đu t theo ngh nghip 21
Hình 4.6 : C cu s lng nhà đu t theo chc v 21
Hình 4.7 : C cu s lng nhà đu t theo thu nhp t CP hàng nm 22

Hình 4.8 : C cu s lng nhà đu t theo mc đu t CP hàng quý 22
Hình 4.9 : C cu s lng nhà đu t theo tài sn t CP đang nm gi 23
Hình 4.10 : Thng kê giá tr trung bình các bin chn la th trng 23
Hình 4.11 : Thng kê giá tr trung bình các bin chn la chin lc 24
Hình 4.12 : Thng kê giá tr trung bình các bin yu t c bn 24
Hình 4.13 : Thng kê giá tr trung bình các bin phân tích k thut 25
Hình 4.14 : Thng kê giá tr trung bình các bin yu t v mô 25
Hình 4.15 : Thng kê giá tr trung bình các bin hành vi đu t 26


vii

DANH MC CÁC BNG BIU
Trang
Bng 3.1 : Mã hóa thang đo các thành phn ca yu t nh hng 15
Bng 3.2 : Mã hóa thang đo thành phn hành vi đu t 16
Bng 4.1 : Kt qu phân tích đ tin cy thang đo chn la th trng 26
Bng 4.2 : Kt qu phân tích đ tin cy thang đo chn la chin lc 27
Bng 4.3 : Kt qu phân tích đ tin cy thang đo chn la chin lc - Ln 2 27
Bng 4.4 : Kt qu phân tích đ tin cy thang đo yu t c bn 28
Bng 4.5 : Kt qu phân tích đ tin cy thang đo yu t c bn – Ln 2 28
Bng 4.6 : Kt qu phân tích đ tin cy thang đo phân tích k thut 28
Bng 4.7 : Kt qu phân tích đ tin cy thang đo yu t v mô 29
Bng 4.8 : Kt qu phân tích đ tin cy thang đo hành vi đu t 30
Bng 4.9 : Kt qu phân tích nhân t EFA thang đo các yu t nh hng 31
Bng 4.10 : Kt qu phân tích nhân t EFA thang đo hành vi đu t 33
Bng 4.11 : Kt qu phân tích tng quan Pearson 35
Bng 4.12 : Kt qu phân tích hi quy bi 36
Bng 4.13 : Tng hp kt qu kim đnh gi thuyt mô hình 39

viii



DANH MC CÁC T VIT TT

ANOVA : Phân tích phng sai (Analysis of Variance)
EFA : Phân tích nhân t khám phá (Exploratory Factor
Analysis)
KMO : Ch s xem xét s thích hp ca phân tích nhân t
(Kaiser-Mayer-Alkin)
CP : C phiu
CTCK : Công ty chng khoán
DV : Dch v
N : Ngh đnh
NT : Nhà đu t
Q : Quy đnh
Sig. : Mc ý ngha (Significance level)
SPSS : Phn mm x lý thng kê dùng trong các ngành khoa
hc xã hi (Statistical Package for Social Sciences)
TP HCM : Thành Ph H Chí Minh
TTCK : Th trng chng khoán
VIF : Nhân t phóng đi phng sai (Variance Inflation
Factor)




-1-

CHNG 1
GII THIU

1/ t vn đ và lý do nghiên cu
Th trng chng khoán Vit Nam tn ti và phát trin đã hn 12 nm tính t
ngày bt đu đi vào hot đng 28/07/2000. Tuy nhiên, quy mô hot đng vn còn
nh và còn khá nhiu bin đng khi so sánh vi các th trng chng khoán  các
nc trong khu vc và th gii.
T khi đi vào hot đng cho đn nay, giá c phiu trên th trng chng
khoán Vit Nam luôn có nhng bin đng bt thng và s bin đng này hu nh
rt khó lý gii bng các lý thuyt truyn thng. Có nhiu phân tích và d đoán v th
trng chng khoán đc đa ra bi các chuyên gia tài chính trong và ngoài nc
nhng kt qu cha hoàn toàn chính xác nu không nói là nhiu lúc có s sai lch
khá nhiu so vi din bin thc t. iu này, có th thy đc qua các bin đng
giá c phiu  các nm gn đây. C th, theo phòng phân tích ca công ty c phn
chng khoán An Bình (2013) v kinh t v mô thì th trng chng khoán nm 2012
ngc hn so vi th trng chng khoán nm 2011, các ch s chng khoán nm
2012 đã tng mnh ngay t đu nm. Th trng tip tc sôi đng và to đnh trong
nm cho đn đu tháng 5/2012, VN-Index tng mnh 27% vi mc giao dch bình
quân hn 62 triu c phiu mi phiên, HNX-Index tng mnh 42,6% vi giao dch
bình quân đt hn 65 triu c phiu mi phiên. Tuy vy, th trng liên tip gim
đim mnh trong 7 tháng sau cùng vi nhng “cú sc” liên quan đn ngành ngân
hàng, đc bit là ACB, STB. Th trng gim nhanh đn gn cui nm nhng li
tng mnh trong tháng cui nm mà nguyên nhân chính là do chính sách v mô, đc
bit là đ án x lý n xu ca Chính ph. Theo Nguyn Tho (2013) cho thy

nhng ngày cui tháng 05/2013, th trng chng khoán bt ng bt phá khi liên
tc thêm đim, dòng tin đ mnh vào th trng mà theo các chuyên gia kinh t,
th trng chng khoán đang hng li t hiu ng chính sách tin t và mt s tín

-2-





Vi nhng bin đng bt thng và khó lng v giá c phiu nên các nhà
đu t trên th trng chng khoán Vit Nam có v đang gp khá nhiu khó khn
khi ra các quyt đnh đu t nu ch da vào k thut phân tích tài chính.
Tuy vy, bt c nhà đu t nào trên th trng chng khoán cng mong
mun có kh nng d báo quyt đnh mua hay bán ca đám đông còn li. Mt quyt
đnh nh vy chu s tác đng ca rt nhiu yu t ch quan và khách quan. Vy
bng cách nào, phng pháp phân tích gì có th h tr các nhà đu t trên th chng
khoán Vit Nam d đoán và kim soát đc xu hng vn đng ca th trng
nhm qun lý danh mc đu t hiu qu hn. Tài chính hành vi có th ng dng
hu ích trong trng hp này vì nó da trên phân tích tâm lý đ gii thích nhng bt
thng trên th trng chng khoán. Tài chính hành vi không th cung cp mt
phng thc đu t k diu nhng li giúp các nhà đu t cn trng hn đi vi các
hành vi đu t ca mình, t đó có th tránh các sai lm khin h tr nên nghèo hn.
Hin nay, các nghiên cu v nhng yu t quyt đnh nh hng đn hành vi
nhà đu t trên th trng chng khoán đã đc thc hin khá nhiu  các nc
trong khu vc và trên th gii nhng li là mt ch đ khá mi  Vit Nam. ây
chính là ngun đng lc thúc đy tác gi tìm kim và chn la các bài nghiên cu
hc thut trc đây đã đc thc hin  các nc trong khu vc có th trng
chng khoán phát trin khá gn ging Vit Nam đ k tha, ng dng, kim đnh li
kt qu khi thc hin  Vit Nam. C th là nghiên cu ca Yu-Je Lee & ctg

(2011). Vì vy, đ tài “Nghiên cu các yu t tác đng đn hành vi nhà đu t cá
nhân trên th trng chng khoán Vit Nam” đc tác gi chn làm đ tài nghiên
cu trong lun vn cao hc ca mình.
2/ Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu ca đ tài tp trung vào 3 mc tiêu ch yu sau:

-3-





1- Nhn dng và phân tích các yu t nh hng đn hành vi nhà đu t cá
nhân trên TTCK Vit Nam.
2- Tìm ra s tác đng gia các yu t nh hng đn hành vi nhà đu t cá
nhân trên TTCK Vit Nam.
3- a ra mt s kin ngh cho các nhà đu t cá nhân trong vic thc hin
đu t và mt s kin ngh cho các nhà qun lý TTCK Vit Nam.
3/ i tng và phm vi nghiên cu
Da vào mc tiêu nghiên cu đ xác đnh đi tng kho sát phù hp. Vì có
s hn ch v thi gian hoàn thành và chi phí thc hin nên đi tng và phm vi
nghiên cu cng đc xác đnh nh sau:
- i tng kho sát: Các nhà đu t đc kho sát trong nghiên cu này là
nhà đu t cá nhân đang có tài khon hot đng giao dch  hai sàn HSX và HNX
đc chn la ngu nhiên trên th trng chng khoán Vit Nam.
- Phm vi nghiên cu: Ti đa bàn thành ph H Chí Minh và thi gian thc
hin kho sát nm 2013 vi mu d liu s dng đ nghiên cu là 220 bng câu hi
đc gi đn các nhà đu t cá nhân trên th trng chng khoán Vit Nam.
4/ Phng pháp nghiên cu
Nghiên cu này đc s dng phng pháp đnh tính và phng pháp đnh

lng.
5/ Kt cu lun vn
Lun vn nghiên cu này đc chia thành nm (05) chng nh sau:
Chng 1: Gii thiu
Chng 2: Tng quan lý thuyt và các nghiên cu trc
Chng 3: Phng pháp nghiên cu
Chng 4: Kt qu nghiên cu
Chng 5: Kt lun và kin ngh



-4-





CHNG 2
TNG QUAN LÝ THUYT VÀ CÁC NGHIÊN CU TRC

2.1. Tng quan lý thuyt
2.1.1. Lý thuyt th trng hiu qu
Tài chính truyn thng là mt khi kin thc đc xây dng da trên tr
ct ca các nguyên lý v chênh lch giá ca Modigliani và Miller, các nguyên lý
danh mc đu t ca Markowitz, lý thuyt đnh giá tài sn vn ca Sharpe, Lintner
và lý thuyt đnh giá hp đng chn ca Black, Scholes và Merton (Statman,
1999).
Theo lý thuyt th trng hiu qu thì giá c trên th trng tài chính, đc
bit là th trng chng khoán, phn ánh mi thông tin đã bit và giá có th đc
xem nh mt đánh giá ti u v giá tr đu t thc  mi thi đim. Lý thuyt th

trng hiu qu đc đt c s trên quan đim ca con ngi hành đng hp lý,
ti đa hóa li ích mong đi mt cách chính xác và x lý tt c nhng thông tin có
sn (Shiller, 1998).
2.1.2. Lý thuyt tài chính hành vi
Tài chính hành vi là mt mô hình mi ca tài chính, nhm b sung cho
nhng lý thuyt truyn thng bng cách đa ra nhng khía cnh thuc hành vi đi
vi quá trình ra quyt đnh. Trái vi phng pháp tip cn ca Markowitz và
Sharpe, tài chính hành vi đ cp đn nhng cá nhân, cách thu thp và s dng
thông tin. Tài chính hành vi tìm hiu và d báo nhng h qu ca quá trình ra
quyt đnh thuc tâm lý hc trên th trng tài chính có h thng. Ngoài ra, nó còn
tp trung vào vic ng dng các nguyên lý tâm lý hc và kinh t đ nâng cao vic
ra quyt đnh thuc lnh vc tài chính (Olsen, 1998).
Hai khi hp nht ca tài chính hành vi là tâm lý hc nhn thc (Ngi ta
suy ngh nh th nào) và gii hn kinh doanh chênh lch giá (Khi th trng
không hiu qu) (Ritter, 2003, p1).

-5-





Theo lý thuyt tài chính hành vi, các nhà đu t đc nhn thy là phn
ng không hp lý đi vi nhng thông tin mi quá t tin và thay đi la chn ca
h khi cn c vào nhng thay đi nông cn trong bn thuyt trình thông tin đu t
(Olsen, 1998).
Nhiu lý thuyt c bn v tài chính hành vi liên quan ti mt lot quan
đim mi di tiêu đ chung là ‘’Tính hp lý b chn’’, mt thut ng vi Simon
(1972). Nó liên quan ti nhng gii hn nhn thc khi ra quyt đnh. Nh mt kt
qu, hành vi con ngi đc thc hin trên c s ca nhng phng pháp đc

đn gin hóa hay s t nghim (Tversky and Kahneman, 1974). iu này phù hp
vi nghiên cu đc thc hin bi Slovic (1972) v hành vi chu ri ro đu t.
Ngi ta cng có khuynh hng phn ng quá mc đi vi nhng thông tin không
mong đi và gây n tng mnh (De Bondt and Thaler, 1985).
2.1.3. Các nghiên cu trc v yu t hành vi trong TTCK
Theo Ahmed và cng s (2011), ‘’Tài chính hành vi: Hình thành nhng
quyt đnh ca các nhà đu t nh trên th trng chng khoán Lahore’’, nghiên
cu kho sát 300 nhà đu t đc chn la ngu nhiên đang giao dch trên th
trng chng khoán Lahore bng bng câu hi kho sát. Các yu t v hành vi
trong nghiên cu này tác đng đn quyt đnh nhà đu t bao gm: S hp lý,
hiu ng tâm lý, s hi tic, t nghim tình hung đin hình và t nghim sn có.
Theo Chin (2012), ‘’Nhng khuynh hng tâm lý và hành vi ca nhà đu
t: Kho sát bng chng t th trng chng khoán Malaysia’’. Mc đích chính
ca nghiên cu này là xác đnh tâm lý nh hng đn vic ra quyt đnh ca nhà
đu t nh th nào. Bn khuynh hng tâm lý là nim tin, t tin, hi tic, hiu ng
vt rn cn (Snake bite effect) và s tác đng ca chúng lên vic ra quyt đnh là
quan trng. Nghiên cu xác nhn rng các khuynh hng tâm lý ngn cn các nhà
đu t khi vic thc hin các quyt đnh ‘’hp lý’’.
Theo Hi Lý và Phng Tho (2012), ‘’nh hng yu t tâm lý lên mc
tiêu ca nhà đu t trên th trng chng khoán Vit Nam’’, nghiên cu này xem
xét bn yu t tâm lý ca nhà đu t cá nhân trên th trng chng khoán Vit

-6-





Nam đó là quá t tin, quá lc quan, thái đ đi vi ri ro và tâm lý by đàn. Các
yu t trên đc xem xét thông qua kt qu kho sát 251 nhà đu t cá nhân trên

th trng chng khoán. Nghiên cu đã ch ra đc ba trong bn yu t là quá lc
quan, thái đ ri ro và tâm lý by đàn tác đng có ý ngha thng kê lên mc tiêu
ca nhà đu t.
2.2. Các yu t nh hng đn hành vi đu t trong th trng chng khoán
Có khá nhiu yu t nh hng đn hành vi đu t liên quan đn giao dch c
phiu. C th nh mc tiêu đu t, li nhun k vng, mc đ chu ri ro, s la
chn c phiu, thái đ ra quyt đnh mua, quyt đnh bán, khi lng giao dch, tn
sut giao dch, yu t tâm lý, yu t c bn, phân tích k thut, yu t v mô, khi
lng giao dch …Tuy nhiên, trong nghiên cu này ch tp trung vào các yu t
Chn la th trng, Chn la chin lc, Yu t c bn, Phân tích k thut, Yu t
v mô có tác đng đn hành vi đu t.
2.2.1. Chn la th trng (CLTT)

im then cht trong vic la chn hành vi đu t, s la chn th trng
đu t mà không chú ý đn mi tng quan gia ri ro và li nhun, đó là chn la
các mc tiêu đu t vi các công ty có uy tín tt, quy mô công ty ln, c tc cao, li
nhun cao. Tuy nhiên li nhun cao thng đn vi ri ro cao. Vì vy, mc tiêu
cui cùng ca nhà đu t là la chn nhng khon đu t cân bng gia ri ro và li
nhun (Peng and Yu-Jan, 2003).
2.2.2. Chn la chin lc (CLCL)

Theo Kotler (1976), chin lc là vic thit k mt bc tranh tng th cho
các công ty nhm đt chin lc đã đnh vi các k hoch hành đng thích hp cho
b phn tip th, b phn tài chính, b phn sn xut.
Burnie và Ridder (2010) cho thy các nhà đu t s dng các chin lc đu
t th đng đn gin vì vy không tin vào vic chn đúng thi đim th trng hoc
mong ch đánh cc vn hin có đ giành li nhun trong tng lai.

-7-

Chn la chin lc trong nghiên cu này là li nhun k vng ca chin
lc ngn hn có thi gian đu t di 3 tháng, trung hn có thi gian đu t t 3
tháng đn 1 nm và dài hn có thi gian đu t trên 1 nm cng nh mi liên quan
gia chn la chin lc và hành vi đu t.
2.2.3. Yu t c bn (YTCB)

‘’Phân tích c phiu’’ bi Graham và Dodd (1934) đc s dng đ quyt
đnh giá tr ni ti ca c phiu da trên vic nghiên cu nhng yu t v tình hình
kinh t, xu hng ngành kinh doanh và doanh s bán hàng ca công ty. Nó tp
trung phân tích dài hn, đc xem nh phân tích c bn.
Phân tích c bn là phng pháp phân tích c phiu da vào các nhân t
mang tính cht nn tng có tác đng hoc dn ti s thay đi giá c ca c phiu
nhm ch ra giá tr ni ti (intrinsic value) ca c phiu trên th trng.
Các nhân t c bn cn nghiên cu bao gm: phân tích thông tin c bn v
công ty; phân tích báo cáo tài chính ca công ty; phân tích hot đng kinh doanh
ca công ty; phân tích ngành mà công ty đang hot đng nh hng chung đn giá
c c phiu. Sau khi nghiên cu, nhà phân tích có nhim v phi ch ra d đoán cho
nhng ch tiêu quan trng nh thu nhp k vng, giá tr s sách trên mi c phiu,
giá tr hp lý ca c phiu, các đánh giá quan trng cng nh khuyn ngh mua/bán
c phiu trên th trng. C th, các nhân t cn chú trng trong phân tích c bn v
c phiu là:
Hot đng kinh doanh ca công ty
Mc tiêu và nhim v ca công ty
Kh nng li nhun ( hin ti và c đoán )
Nhu cu đi vi sn phm và dch v ca công ty
Sc ép cnh tranh và chính sách giá c

Kt qu sn xut kinh doanh theo thi gian
Kt qu sn xut kinh doanh so sánh vi công ty tng t và vi th trng
V th trong ngành
Cht lng qun lý

-8-





2.2.4. Phân tích k thut (PTKT)

Phân tích k thut là mt phng pháp đc các nhà đu t coi trng và s
dng đ giúp nhà đu t xác đnh thi đim mua – bán và đa ra các quyt đnh đu
t hp lý trong ngn hn. Phân tích k thut nhm ch ra tình trng “sc khe” hin
ti ca th trng hay ca mi chng khoán đ d báo bin đng ca giá bng cách
da trên nhng hình mu k thut đã xut hin trong quá kh và áp dng li khi có
mô hình tng t xut hin. Các công c c bn đc s dng trong quá trình Phân
tích k thut là các loi biu đ, đng xu th, kênh xu th, gii giao dch - mc h
tr và kháng c, các mô hình
Phân tích và d đoán s di chuyn ca giá trong các th trng tài chính da
trên các biu đ hình nn (Candlestick Chart). Mt s lý thuyt v phân tích k
thut ni ting thng đc các nhà đu t quan tâm là lý thuyt Dow, lý thuyt
Wave, RSI, KD, MA, MACD và OBV…
2.2.5. Yu t v mô (YTVM)

Có ri ro h thng và ri ro không h thng v s chuyn đng giá c phiu.
Ri ro không h thng bt ngun t mt phn ca tài sn cá nhân, có th loi
tr bng cách đa dng hóa danh mc đu t.

Ri ro h thng là ri ro tác đng đn toàn b hoc hu ht chng khoán. S
bp bênh ca môi trng kinh t nói chung nh GDP st gim, lãi sut bin đng,
tc đ lm phát thay đi là nhng ví d v ri ro h thng, nhng bin đi này tác
đng đn s dao đng giá ca các chng khoán trên th trng. Ri ro h thng
đc chia làm 3 loi ri ro chính sau:
Ri ro th trng: Giá c phiu có th dao đng mnh trong mt khong
thi gian ngn, mc dù thu nhp ca công ty không thay đi. Nguyên nhân ca nó
có th rt khác nhau nhng ph thuc ch yu vào cách nhìn nhn ca nhà đu t v
các loi c phiu nói chung hay v mt nhóm c phiu nói riêng. Nhng thay đi
trong mc sinh li đi vi phn ln các loi c phiu ch yu là do k vng ca nhà
đu t vào nó thay đi và gi là ri ro th trng.

-9-





Ri ro th trng xut hin do có nhng phn ng ca nhà đu t đi vi các
s kin hu hình hay vô hình. S ch đi đi vi chiu hng st gim li nhun
ca các công ty có th là nguyên nhân làm cho phn ln c phiu gim giá. Nhà đu
t thng phn ng da trên c s các s kin thc, hu hình nh s kin kinh t,
chính tr, xã hi, còn các s kin vô hình là các s kin ny sinh do yu t tâm lý
ca th trng. Ri ro th trng thng xut phát t nhng s kin hu hình nhng
do tâm lý không vng vàng ca các nhà đu t nên h hay có phn ng vt quá
các s kin đó. S st gim đu tiên trên th trng là nguyên nhân gây nên ni s
hãi cho các nhà đu t, có th dn ti hin tng tháo chy, to nên phn ng dây
chuyn, làm tng vt s lng bán khin giá chng khoán ri xung thp so vi giá
tr c s. Tuy nhiên, cng không loi tr trng hp nhà đu t mua vào nhiu khi
có nhng s kin bt thng xy ra, lúc đó giá chng khoán s tng lên.

Ri ro lãi sut: Ri ro lãi sut nói đn s không n đnh trong giá tr th
trng và s tin thu nhp trong tng lai, nguyên nhân là dao đng trong mc lãi
sut chung. Nguyên nhân ct lõi ca ri ro lãi sut là s lên xung ca lãi sut trái
phiu chính ph, khi đó s có s thay đi trong mc sinh li k vng ca các loi
chng khoán khác, đó là các loi c phiu và trái phiu công ty. Nhà đu t thng
coi trái phiu chính ph không có ri ro, lãi sut ca trái phiu chính ph là lãi sut
chun, là mc phí vay vn không ri ro. Do đó, nhng thay đi trong lãi sut trái
phiu chính ph s nh hng ti toàn b h thng chng khoán, t trái phiu cho
đn các loi c phiu ri ro nht.
Ri ro sc mua: Ri ro sc mua là tác đng ca lm phát đi vi khon đu
t, bin đng giá càng cao thì ri ro sc mua càng tng, nu nhà đu t không tính
toán lm phát vào thu nhp k vng. Nói cách khác, li tc thc t ca chng khoán
đem li là kt qu
gia li tc danh ngha sau khi khu tr lm phát. Nh vy, khi
có tình trng lm phát thì li tc thc t gim.
Ri ro h thng là nhng yu t đn t kinh t v mô và môi trng chính tr
không th loi tr bng s đa dng đu t. Trong tt c các nhân t v mô, nhân t
đc bit là s chuyn đng giá trong th trng vn, chng hn nh t l lãi sut, t

-10-





giá hi đoái, CPI và các du hiu chin lc kinh t s đa đn mt mc đ tác
đng nào đó lên giá c phiu (Miao, Yan-Yang, 2002).
Theo Bích Nguyt và Phng Tho (2013), ‘’Phân tích tác đng ca các
nhân t kinh t v mô đn th trng chng khoán Vit Nam’’, có các nhân t cung
tin, lm phát, sn lng công nghip (đi din cho hot đng kinh t thc ), giá du

th gii, th hin mi tng quan cùng chiu vi TTCK; còn các bin lãi sut và t
giá hi đoái gia VND/USD th hin mi tng quan ngc chiu vi TTCK.
2.3. Hành vi đu t
Hành vi đu t đc đnh ngha là cách nhà đu t xét đoán, d báo, phân
tích và xem xét các giai đon ca vic ra quyt đnh bao gm: tâm lý đu t, thu
thp thông tin, nghiên cu và phân tích. Toàn b quá trình này đc gi là ‘’Hành
vi đu t’’ (Slovic, 1972; Alfredo and Vicente, 2010).
Trong nghiên cu này, vic thc hin đu t là mt du hiu quan trng đo
lng s đt đc mc đích đu t. Trong cách thc đu t, Sharpe trong ‘’Mô hình
đnh giá tài sn vn’’ 1964, tha nhn rng các nhà đu t không thích ri ro luôn
mong ch li nhun cao và h đo lng ri ro vi đ lch chun ca t sut sinh li
(Liu, Ping-We, 1993).
2.4. Mô hình nghiên cu đ ngh và các gi thuyt
2.4.1. Các nghiên cu trc v hành vi đu t
Hành vi đu t là quá trình ra quyt đnh ca nhà đu t t vic xét đoán,
phân tích. Các nghiên cu v hành vi ca nhà đu t trên th trng chng khoán đã
thc hin khá nhiu  các nc trong khu vc và trên th gii. Tuy nhiên, trong
nghiên cu này ch nêu ra mt s nghiên cu tiêu biu mà tác gi bit trong gii hn
và kh nng ca tác gi đ làm c s cho vic xây dng mô hình nghiên cu đ
ngh. C th là các nghiên cu sau:
Nghiên cu ca Kim và Nofsinger (2003) v ‘’Hành vi và thành qu ca các
nhà đu t cá nhân  Nht’’, bng chng thc nghim s dng mc đ d liu th
trng, h đã phát hin các nhà đu t cá nhân Nht s hu nhng c phiu có tính

-11-

ri ro và giá tr s sách trên giá th trng cao, giao dch thng xuyên, thc hin
các quyt đnh giao dch nghèo nàn và mua nhng c phiu thng gn đây. Nhng
hành vi và đc đim này xut hin khác nhau ph thuc vào tình trng th trng
tng giá hoc gim giá. Trong mt th trng tng giá các cá nhân có khuynh hng
nm gi nhng c phiu có t l giá tr s sách trên giá th trng cao, ngc li
trong mt th trng gim giá h có khuynh hng thiên v nhng c phiu có h
s Beta cao. Hành vi đu t nghèo nàn ca các nhà đu t cá nhân có th đc gii
thích phn ln bi khuynh hng này, nm gi nhng c phiu giá tr trong sut
thi gian th trng tng giá và nhng c phiu ri ro cao trong sut thi gian các
c phiu đu suy thoái.
Nghiên cu ca Chen và cng s (2004), ‘’Hành vi và hiu qu ca các nhà
đu t trên th trng mi ni: Bng chng t Trung Quc’’, nghiên cu này s
dng d liu đ nghiên cu là tài khon môi gii t Trung Quc đ nghiên cu hành
vi đu t và hiu qu giao dch trong mt th trng mi ni. Nghiên cu tìm ra: các
nhà đu t Trung Quc biu hin nhng khuynh hng hành vi (h có v quá t tin)
và thc hin nhng quyt đnh giao dch ti. Nghiên cu cng tìm thy nhng nhà
đu t nhiu kinh nghim hn thc hin nhiu li giao dch hn.
Nghiên cu ca Yu-Je Lee & cng s (2011), ‘’Hành vi đu t, các yu t
quyt đnh và nhng nh hng ca chúng đn hành vi nhà đu t trên th trng
chng khoán ài Loan’’, nghiên cu này ch ra các yu t nh hng hành vi đu
t gm có Chn la th trng, Chn la chin lc, Yu t c bn, Phân tích k
thut, Yu t tâm lý, Yu t v mô có tác đng đn hành vi đu t. Tuy nhiên, trong
các yu t nh hng thì yu t chn la th trng và yu t tâm lý là hai yu t
không có ý ngha trong phân tích hi quy.
2.4.2. Mô hình nghiên cu đ ngh

Mô hình nghiên cu đ ngh là da vào mô hình nghiên cu ca Yu-Je Lee
& cng s (2011) nhm k tha, ng dng, kim đnh li kt qu khi đc thc hin
 Vit Nam.

-12-





2.4.3. Các gi thuyt nghiên cu

Các gi thit đa ra đ tin hành kim đnh trong điu kin th trng chng
khoán Vit Nam đc tác gi k vng nh sau:
Gi thuyt H1: Hành vi nhà đu t cá nhân trên th trng chng khoán Vit
Nam tác đng cùng chiu vi yu t chn la th trng.
Gi thuyt H2: Hành vi nhà đu t cá nhân trên th trng chng khoán Vit
Nam tác đng cùng chiu vi yu t chn la chin lc.
Gi thuyt H3: Hành vi nhà đu t cá nhân trên th trng chng khoán Vit
Nam tác đng cùng chiu vi yu t c bn.
Gi thuyt H4: Hành vi nhà đu t cá nhân trên th trng chng khoán Vit
Nam tác đng cùng chiu vi yu t phân tích k thut.
Gi thuyt H5: Hành vi nhà đu t cá nhân trên th trng chng khoán Vit
Nam tác đng cùng chiu vi yu t v mô.
Kt lun chng 2
Chng 2 trình bày tng quan c s lý thuyt bao gm lý thuyt th trng
hiu qu và lý thuyt tài chính hành vi. Các nghiên cu liên quan v hành vi đu t
đã đc thc hin trc đây. Mô hình nghiên cu đ ngh và các gi thuyt.

-13-

CHNG 3
PHNG PHÁP NGHIÊN CU

3.1. Quy trình nghiên cu
Các bc nghiên cu ca lun vn tuân theo quy trình ca mt đ tài nghiên
cu khoa hc. Quy trình nghiên cu là mt quá trình đa giai đon bao gm các bc
hình thành ý tng, xác đnh lý do, mc tiêu nghiên cu, xem xét các nghiên cu
trc liên quan, tìm kim mô hình phù hp t đó xây dng các bin kho sát, tin
hành kho sát hành vi đu t ca 220 nhà đu t cá nhân trên th trng chng
khoán đang sng và làm vic ti TP.HCM, phân tích và kim tra kt qu mô hình
đt đc, kt lun và đ xut gii pháp ti u hóa hành vi nhà đu t.
3.2. Phng pháp nghiên cu
Nghiên cu đc thc hin thông qua phng pháp nghiên cu đnh tính và
nghiên cu đnh lng.
3.2.1. Nghiên cu đnh tính
Phng pháp đc tin hành c bn da vào các bin nh hng đn hành
vi nhà đu t trên th trng chng khoán trong mô hình nghiên cu ca Yu-Je Lee
& ctg (2011) và có th điu chnh mt s bin da trên xem xét ý kin ca đi
tng phng vn.
i tng kho sát là các nhà đu t cá nhân trên th trng chng khoán
Vit Nam đc la chn ngu nhiên t các công ty chng khoán SBB, SSI, HSC,
ACBS, .…
Bng câu hi đc thit k da trên ni dung ca lý thuyt tài chính hành vi
và các nghiên cu trc đã đ cp  chng 2, có tham kho ý kin các chuyên gia
trong lnh vc tài chính, ngân hàng, chng khoán và thu thp th đ kim tra cách
th hin và ngôn ng trình bày.
3.2.2. Nghiên cu đnh lng
Nghiên cu đnh lng nhm vào mc đích thu thp d liu đ đánh giá các

-14-






thang đo, kim đnh các bin trong mô hình nghiên cu và đo lng hành vi nhà
đu t. D liu đc thu thp thông qua bng câu hi đc gi trc tip đn các nhà
đu t cá nhân.
Thang đo đc đánh giá thông qua 2 bc: đánh giá s b bng h s tin cy
Cronbach’s Alpha và phân tích nhân t khám phá EFA bng phn mm SPSS. Sau
khi đánh giá s b, các thang đo đc khng đnh li bng giá tr hi t, giá tr phân
bit. Thang đo sau khi kim đnh thì dùng kim đnh mô hình và các gi thuyt
nghiên cu bng cách phân tích h s tng quan và hi quy tuyn tính bi đ tìm
ra s tác đng ca các yu t đn hành vi nhà đu t cá nhân nh th nào?
Chn la th trng
Yu t c bn
Chn la chin lc

Phân tích k thut

Hành vi nhà đu t cá
nhân trên th trng
chng khoán Vit Nam
Yu t v mô
3.2.3 Mô hình nghiên cu
T nhng nghiên cu trc, c th là da vào và k tha mô hình nghiên cu
ca Yu-Je Lee & ctg (2011) đ rút ra mô hình nghiên cu cho phù hp đ tài.

Mô hình nghiên cu ca đ tài nh sau:








Hình 3.1: Mô hình nghiên cu đ ngh ca đ tài
3.3. D liu nghiên cu
3.3.1. Tng th và mu
Tng th ca nghiên cu là các nhà đu t cá nhân trên th trng chng
khoán Vit Nam.
Mu:  chn đc mu tt, đi din cho toàn b các nhà đu t cá nhân
-15-





trên th trng chng khoán Vit Nam, va th hin đc tính đúng đn, chính xác
ca tng th và phù hp vi mc đích nghiên cu đ tài là mt vic khá khó khn,
tn kém. Do đó, đ tit kim thi gian và chi phí, phng pháp chn mu s dng
 nghiên cu này là chn mu phi xác sut.
Kích c mu: Theo nguyên tc chung thì kích c mu càng ln, đ chính
xác ca kt qu nghiên cu càng cao. Tuy nhiên, vic chn kích thc mu còn
ph thuc vào yu t rt quan trng là nng lc tài chính, thi gian và phng
pháp phân tích. Theo Hoàng Trng và Chu Nguyn Mng Ngc (2005) thì c mu
ít nht bng 4 hay 5 ln s bin quan sát trong phân tích nhân t EFA.

Da theo nguyên t l này, nghiên cu có tt c 27 bin quan sát cn tin
hành phân tích nhân t, vì vy s mu cn thit là 27 x 5 = 135.
3.3.2. Thit k bng câu hi
Tt c các bin quan sát trong các thành phn đu s dng thang đo Likert 5
mc đ. Vi la chn s 1 ngha là ‘’Hoàn toàn không đng ý’’ vi câu phát biu
cho đn la chn s 5 ngha là ‘’Hoàn toàn đng ý’’ vi câu phát biu.
Ni dung bng câu hi kho sát xem ph lc A đính kèm.
3.3.3. Mã hóa thang đo
Bng 3.1. Mã hóa thang đo các thành phn ca yu t nh hng
CHN LA TH TRNG
1 C phiu ca công ty ln, có thng hiu thì thng ít ri ro hn c
phiu công ty nh
CLTT1
2 C phiu ca công ty có chia c tc hàng nm cao thì tt hn c
phiu công ty nh
CLTT2
3 C phiu ca công ty có li nhun kinh doanh hàng nm cao thì tt
hn c phiu công ty nh
CLTT3
4 C phiu ca công ty có thanh khon cao trên th trng chng
khoán thì tt hn c phiu công ty nh
CLTT4
5 C phiu ca công ty có tim nng tng trng trong tng lai s
đc anh / ch chn đu t
CLTT5
6 C phiu ca công ty đc chia c tc bng tin mt cao s đc
anh / ch chn đu t
CLTT6
CHN LA CHIN LC

-16-





7
Anh / ch chn đu t c phiu qua giá giao dch
CLCL1
8
Anh / ch chn đu t trên 1 nm cho các c phiu đang nm gi
CLCL2
9 Anh / ch chn đu t t 3 tháng đn 1 nm cho các c phiu đang
nm gi
CLCL3
10
Anh / ch chn đu t di 3 tháng cho các c phiu đang nm gi
CLCL4
YU T C BN
11
Anh / ch s mua c phiu khi t l thu nhp trên mi c phiu cao
YTCB1
12 Anh / ch s mua c phiu khi c phiu có mc tng trng li
nhun n đnh  mc cao
YTCB2
13 Anh / ch s mua c phiu khi bit đc mt s thông tin tt v kt
qu kinh doanh và các ch tiêu tài chính công ty
YTCB3
14
C phiu ca công ty trong các ngành ngân hàng, qu đu t thì s

tng giá nhanh hn các ngành khác
YTCB4
PHÂN TÍCH K THUT
15
Anh / ch s mua c phiu khi có khi lng giao dch cao
PTKT1
16 Anh/ ch cn c vào biu đ giá đ làm c s cho các quyt đnh
giao dch tip theo
PTKT2
17 Anh / ch phân bit các c phiu li và c phiu l trong danh mc
đu t đang gi mt cách riêng bit đ ra các quyt đnh khi giao
dch mua / bán
PTKT3
18
Anh / ch thng s dng phng pháp phân tích xu th giá đ ra
quyt đnh đu t
PTKT4
YU T V MÔ
19 Thay đi t l lãi sut cho vay ngn hn có nh hng đn đu t c
phiu ca anh/ ch
YTVM1
20 Thay đi t giá hi đoái có nh hng đn đu t c phiu ca anh/
ch
YTVM2
21
Lm phát cao có nh hng đn đu t c phiu ca anh/ ch
YTVM3
22
Kinh t tng trng tt thì anh / ch đu t c phiu nhiu hn
YTVM4

23
Thay đi cung tin có nh hng đn đu t c phiu ca anh/ ch
YTVM5

Bng 3.2. Mã hóa thang đo thành phn hành vi đu t
HÀNH VI U T
1 Anh / ch s tip tc thc hin đu t c phiu trong th trng
chng khoán
HVDT1