Giải pháp hạn chế rủi ro lãi suất tại Ngân hàng thương mại cổ phần xuất nhập khẩu Việt Nam

BăGIỄOăDCăVẨăẨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.HCM






TRNăHNGăDIM


GIIăPHỄPăHNăCH RIăRO LẩIă
SUT TIăNGỂNăHẨNGăTHNGăMI
CăPHNăXUTăNHPăKHUăVITăNAM




LUNăVNăTHCăSăKINHăT






TP.ăHăCHệăMINHăậ NMă2013

BăGIỄOăDCăVẨăẨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.HCM


TRNăHNGăDIM


GIIăPHỄPăHNăCH RIăROă
LẩIăSUTăTIăNGỂNăHẨNGăTHNGăMIă
CăPHNăXUTăNHPăKHUăVITăNAM
Chuyên ngƠnh: TƠi chính ậ Ngơn HƠng
Mƣ s: 60340201


LUNăVNăTHCăSăKINHăT

Ngi hng dn khoa hc
PGS.TSăHOẨNGăC

TP.ăHăCHệăMINHăậ NMă2013



LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan đơy lƠ công trình nghiên cu ca bn thơn di s
hng dn ca PGS.TS HoƠng c . Ngun s liu vƠ kt qu đc thc hin
trung thc vƠ chính xác.
Tác Gi

Trn Hng Dim






















MC LC
PHN M U 1
Chng 1: TNG QUAN V LẩI SUT VẨ QUN Lụ RI RO
LẩI SUT CA NGÂN HẨNG THNG MI 4
1.1 Tng quan v lƣi sut 4
1.1.1 Khái nim lƣi sut 4
1.1.2 Bn cht ca lƣi sut 4

1.1.3 Phơn loi lƣi sut 6
1.1.3.1 Phơn loi theo ngun vn s dng trong ngơn hƠng s bao gm:
lƣi sut huy đng vƠ lƣi sut cho vay 6
1.1.3.2 Phơn loi theo giá tr thc: lƣi sut danh ngha vƠ lƣi sut thc 6
1.1.3.3 Phơn loi theo mc đ n đnh ca lƣi sut: lƣi sut c đnh vƠ
lƣi sut thni 7
1.1.4 Mi quan h gia lƣi sut tin gi vƠ tin vay trong hot đng
kinh doanh ca ngơn hƠng thng mi 7
1.1.5 Vai trò ca lƣi sut trong nn kinh t th trng 8
1.1.5.1 i vi các Ngơn HƠng Thng Mi 8
1.1.5.2 i vi nn kinh t 8
1.2 Ri ro lƣi sut 9
1.2.1 Khái nim ri ro lƣi sut 9
1.2.2 Nguyên nhơn dn đn ri ro lƣi sut 10
1.2.2.1 S bin đng lƣi sut trên th trng 10
1.2.2.2 S không phù hp v k hn ca ngun vn vƠ tƠi sn 11
1.2.2.3 Ngơn hƠng s dng lƣi sut c đnh trong các hp đng 11
1.2.3 ánh giá ri ro lƣi sut 12
1.2.3.1 H s chênh lch lƣi thun (còn gi lƠ h s thu nhp lƣi ròng
cn biên NIM ậ Net Interer Margin): 12


1.2.3.2 H s ri ro lƣi sut (R) ậ Khe h nhy cm lƣi sut (Interest
rate sensitive gap): 12
1.2.3.3 Khe h k hn 14
1.2.3.4 Kt lun: 16
1.2.4 Tác đng ca ri ro lƣi sut đi vi hot đng kinh doanh ca
Ngơn HƠng Thng Mi 16
1.3 Qun lỦ ri ro lƣi sut & Ủ ngha ca vic hn ch ri ro lƣi sut
trong hot đng kinh doanh ca các Ngơn HƠng Thng Mi 17

1.3.1 Khái nim qun lỦ ri ro lƣi sut 17
1.3.2 Các nhơn t nh hng đn vic qun lỦ ri ro lƣi sut ti các
Ngơn HƠng Thng Mi 18
1.3.2.1 Trình đ công ngh, nng lc cán b chuyên môn 18
1.3.2.2 Môi trng pháp lỦ vƠ s phát trin ca th trng tƠi chính . 19
1.3.3 ụ ngha ca vic hn ch ri ro lƣi sut trong hot đng kinh
doanh ca các Ngơn HƠng Thng Mi. 19
1.4 Mô hình qun lỦ ri ro lƣi sut 20
1.4.1.1 Mô hình đnh giá li 20
1.4.1.2 Mô hình k hn đn hn 21
1.4.1.3 Mô hình thi lng 22
1.5 Phng pháp qun lỦ ri ro lƣi sut. 23
KT LUNăCHNGă1 25
Chng 2: THC TRNG V VIC QUN Lụ RI RO LẩI SUT
TRONG HOT NG KINH DOANH TI NGÂN HẨNG THNG MI
C PHN XUT NHP KHU VIT NAM 26
2.1 Quá trình phát trin ca Ngơn hƠng Thng Mi C Phn Xut
Nhp Khu Vit Nam 26


2.1.1 S hình thƠnh vƠ phát trin Ngơn HƠng Thng Mi C Phn
Xut Nhp Khu Vit Nam 26
2.1.2 C cu t chc hot đng 27
2.1.3 Kt qu hot đng kinh doanh ca Ngơn hƠng Thng Mi
C Phn Xut Nhp Khu Vit Nam (giai đon 2008 ậ 2012) 30
2.2 Thc trng v qun lỦ ri ro lƣi sut trong hot đng kinh doanh
ti Ngơn hƠng TMCP Xut Nhp Khu Vit Nam. 35
2.2.1 Tình hình bin đng lƣi sut giai đon 2008 ậ 2012. 35
2.2.2 Thc trng v qun lỦ ri ro lƣi sut trong hot đng kinh
doanh Ngơn hƠng Eximbank. 45

2.3 Nhn xét đánh giá qun lỦ ri ro lƣi sut trong hot đng kinh
doanh ti Ngơn HƠng Thng Mi C Phn Xut Nhp Khu Vit Nam. 51
2.3.1 Nhng thƠnh tu đƣ đt đc 51
2.3.2 Nhng hn ch vƠ nguyên nhơn tn ti ca vic qun lỦ ri ro
lƣi sut trong hot đng kinh doanh ti Ngơn hƠng Thng Mi C Phn Xut
Nhp Khu Vit Nam 52
2.3.2.1 Hn ch v chính sách qun lỦ ri ro lƣi sut 52
2.3.2.2 Hn ch v phng pháp đo lng ri ro lƣi sut 54
2.3.2.3 Hn ch v công tác qun lỦ ri ro th trng, kim tra, kim
soát ri ro lƣi sut 55
2.3.2.4 Hn ch v công ngh 56
2.3.2.5 Vic áp dng các công c phái sinh che chn ri ro lƣi sut ti
th trng Vit Nam 57
2.3.2.6 Các nguyên nhơn khách quan tác đng đn vic qun lỦ ri ro
lƣi sut trong hot đng kinh doanh ti ngơn hƠng Eximbank 57
KT LUNăCHNGă2 60


Chng 3: GII PHÁP NÂNG HN CH RI RO LẩI SUT
TRONG HOT NG KINH DOANH TI NGÂN HẨNG THNG MI
C PHN XUT NHP KHU VIT NAM 61
3.1 nh hng phát trin ca Ngơn hƠng Thng mi c phn xut
nhp khu Vit Nam đn nm 2020 61
3.1.1 nh hng phát trin chung 61
3.1.1.1 Tm nhìn phát trin 61
3.1.1.2 Mc tiêu phát trin 61
3.1.2 nh hng hn ch ri ro lƣi sut trong hot đng kinh
doanh ti Ngơn hƠng Thng Mi C Phn Xut Nhp Khu Vit Nam 62
3.2 Các gii pháp hn ch RRLS trong hot đng kinh doanh ti
Ngơn hƠng Thng mi c phn xut nhp khu Vit Nam 63

3.2.1 Nhóm gii pháp phòng do bn thơn Ngơn HƠng Thng Mi
C Phn Xut Nhp Khu Vit Nam t chc thc hin. 63
3.2.1.1 Xơy dng hoƠn thin chính sách qun lỦ ri ro lƣi sut 63
3.2.1.2 Chính sách QLRRLS đc quy đnh c th nh sau:Ban qun
tr ngơn hƠng vƠ các phòng ban liên quan. 65
3.2.1.3 HoƠn thin qui trình qun lỦ ri ro lƣi sut 69
3.2.1.4 S dng công c phái sinh đ che chn ri ro lƣi sut 70
3.2.1.5 Hin đi hóa công ngh ngơn hƠng 77
3.2.1.6 Tng cng kh nng d báo bin đng ca lƣi sut Vit Nam
cng nh trên th gii vƠ đƠo to cán b qun lỦ ri ro lƣi sut 77
3.3 Các kin ngh vi Ngơn hƠng nhƠ nc vƠ Chính Ph. 78
3.3.1 Các kin ngh vi Ngơn hƠng NhƠ nc. 78
3.3.1.1 LƠnh mnh hóa th trng tƠi chính Vit Nam, vn hƠnh theo
c ch th trng 80


3.3.1.2 To hƠnh lang pháp lỦ đ phát trin các công c phái sinh ti
th trng tƠi chính Vit Nam 81
3.3.1.3 HoƠn thin các điu kin cn thit đ có mt c ch kim soát
lƣi sut có hiu qu 82
3.3.1.4 HoƠn thin khung pháp lỦ vƠ các qui đnh v đo lng vƠ qun
lỦ ri ro lƣi sut ca các NHTM Vit Nam 82
3.3.1.5 Cung cp cho các NHTM các thông l chun mc qun lỦ ri
ro lƣi sut, h tr các NHTM trong vic đƠo to cán b nghip v 82
3.3.2 Các kin ngh vi Chính Ph. 83
KT LUNăCHNGă3 85
KT LUN 86
TẨIăLIU THAM KHO 87

DANH MCăCỄCăBNG

Bng 2.3: Kt qu hot đng kinh doanh ca Ngơn HƠng TMCP Xut
Nhp Khu Vit Nam giai đon 2008 ậ 2012 31
Bng 2.4: Kh nng sinh li ca Eximbank giai đon 2008 ậ 2012 34
Bng 2.5: Ri ro lƣi sut/ Báo cáo khe h nhy cm lƣi sut ca Ngơn
hƠng Eximbank ngƠy 31/12/2009 39
Bng 2.6: Ri ro lƣi sut/ Báo cáo khe h nhy cm lƣi sut ca Ngơn
hƠng Eximbank ngƠy 31/12/2010 42
Bng 2.7: Lƣi sut huy đng k hn 1 tháng 43
Bng 2.8: Ri ro lƣi sut/ Báo cáo khe h nhy cm lƣi sut ca Ngơn
hƠng Eximbank ngƠy 31/12/2011 48
Bng 2.9: Ri ro lƣi sut/ Báo cáo khe h nhy cm lƣi sut ca
Eximbank ngƠy 31/12/2012 49
Bng 2.10: Thng kê lƣi sut trung bình 12 tháng ca nm 2012 50
Bng 2.11: Bin đng thu nhp t lƣi 51

DANH MCăCỄCăBIUă

Hình 2.1: Huy đng vn ca Eximbank 2008 - 2012 31
Hình 2.2: S dng vn ca Eximbank 2008 - 2012 32
Hình 2.3: Tng tƠi sn ca Eximbank 2008 - 2012 32
Hình 2.4: Kt qu hot đng kinh doanh ca Eximbank 2008 - 2012 33
Hình 2.5: Kh nng sinh li ca Ngơn HƠng TMCP Xut Nhp Khu Vit Nam 35
Hình 2.6: Din bin lƣi sut bình quơn LNH 2012 (%/nm) 45



DANH MC CH VIT TT

Eximbank: Ngơn hƠng TMCP xut nhp khu Vit Nam
ALCO: Hi đng qun lỦ tƠi sn n - có
BCTC: Báo cáo tƠi chính
BG: Ban giám đc
BH: Ban điu hƠnh
BL: Ban lƣnh đo
CSTT: Chính sách tin t
DTBB: D tr bt buc
FRA: Hp đng k hn lƣi sut

HQT: Hi đng qun tr
IRS: Hp đng hoán đi lƣi sut
NIM: Thu nhp lƣi ròng cn biên
NHTM: Ngơn hƠng thng mi
NHTMCP: Ngơn hƠng thng mi c phn
NHNN: Ngơn hƠng NhƠ nc
OMO: Th trng m
Options: Hp đng quyn chn lƣi sut
OTC: Th trng phi tp trung
QLRRLS: Qun lỦ ri ro lƣi sut
RRLS: Ri ro lƣi sut
TSC: TƠi sn có
TSN: TƠi sn n
CAR: T l tha đáng vvn
RWA: TƠi sn tính theo đ ri ro gia quyn
TCTD: T chc tín dng

1


PHN M U
1) Căs hìnhăthƠnhăđ tƠi
Trong giai đon 2008 ậ 2012, nn kinh t Vit Nam đƣ tri qua mt giai
đon vô cùng khó khn. Mt mt do b nh hng bi cuc khng hong kinh
t toƠn cu, mt khác lƠ nhng đim yu kém trong vic qun lỦ nn kinh t
ca nc ta. Nhng nm trc giai đon 2008 ậ 2012, nn kinh t đƣ có
nhng bc tin đt phá vi tc đ tng trng tt thì trong 5 nm va qua,
nó li cho thy s hn ch ca vic phát trin theo chiu rng vƠ dƠn tri, ch
yu da vƠo vic tng ngun vn vƠ lao đng. VƠ điu nƠy đƣ dn đn mt
lot nhng khó khn trong nhng nm gn đơy nh: lm phát tht thng, th

trng bt đng sn “v bong bóng” vƠ đóng bng, các khó khn ca h
thng thanh khon ca ngơn hƠng, th trng chng khoán khin nhng ai
quan tơm nhiu phen đng tim, vƠ mt điu quan trng lƠ tình hình lƣi sut
bin đng không ngng.
Trong nhng nm va qua, tình hình lƣi sut th trng bin đng vô
cùng phc tp. iu nƠy đt ra cho các ngơn hƠng thng mi mt bƠi toán rt
khó khn v vic qun lỦ ri ro lƣi sut. Ngơn hƠng lƠ mt trung gian tƠi chính,
lƠ ni chuyn giao gia ngi mua vƠ ngi bán vn, nên hot đng ca ngơn
hƠng tim n rt nhiu ri ro. Do trình đ qun tr ca nhiu ngơn hƠng TMCP
có quy mô nh không theo kp vi đƠ tng tƠi sn nên dn đn vic cht lng
tín dng ca các ngơn hƠng nƠy kém. Mt lỦ do khác khin cho cht lng tín
dng  các ngơn hƠng nƠy kém lƠ vì chúng thng lƠ “sơn sau” ca các tp
đoƠn, c nhƠ nc ln t nhơn, vì đ tng vn ch s hu ln nh vy các
ngơn hƠng nƠy buc phi da vƠo vn đóng góp ca chính các tp đoƠn nƠy.
Tuy nhiên, vic thay đi v c cu kinh t đòi hi mt chin lc dƠi hn
trong khi ngn hn, nn kinh t đang cn ngay nhng gii pháp tc thi đ
2


bình n. Chính vì vy, mc tiêu trc mt trong giai đon hin nay ca Chính
ph lƠ phi tháo g khó khn cho doanh nghip, phá bng cho th trng bt
đng sn, gii quyt n xu, bình n th trng tƠi chính vƠ tìm ra mt c cu
lƣi sut thích hp đ giúp nn kinh t tránh ri vƠo trng thái gim tng
trng vƠ đình đn.
2) Phátăbiu vnăđ
Ta có th xem lƣi sut lƠ mt bin s nhy cm đi vi s bin đng ca
nn kinh t. Nó tác đng trc tip đn li ích ca các ch th kinh t, nh
hng rt ln đn li nhun ca các nhƠ kinh doanh tƠi chính nói chung vƠ
các ngơn hƠng TMCP nói riêng. Nó cng quyt đnh hiu qu kinh t trong
hot đng sn xut kinh doanh ca doanh nghip.

Lƣi sut lƠ mt công c có tm quan trng rt ln đi vi vic điu tit
nn kinh t v mô, nhng đng thi nó cng lƠ con dao hai li. Nu mun
điu hƠnh nn kinh t hay hot đng kinh doanh có hiu qu đòi hi phi
nghiên cu, nm bt k lng lƣi sut nu không nó s đem li nhng kt qu
nm ngoƠi d kin. Vic qun lỦ ri ro lƣi sut lƠ vic rt cn thit cho doanh
nghip vƠ các ngơn hƠng TMCP.  có th hiu thêm vic qun lỦ ri ro lƣi
sut tôi quyt đnh chn đ tƠi: “Gii pháp hn ch ri ro lƣi sut ti Ngơn
HƠng Thng Mi C Phn Xut Nhp Khu Vit Nam .
3) Mcătiêuănghiênăcu
 tƠi tp trung vƠo vic hn ch ri ro lƣi sut trong hot đng kinh
doanh ti Ngơn hƠng Thng Mi C Phn Xut Nhp Khu Vit Nam. Lun
vn tp trung vƠo nhng vn đ sau:
ánh giá thc trng qun lỦ ri ro lƣi sut ti ngơn hƠng Thng Mi C
Phn Xut Nhp Khu Vit Nam. Nhng hn ch vƠ nguyên nhơn tn ti ca
3


vic qun lỦ ri ro lƣi sut ti Ngơn hƠng Thng Mi C Phn Xut Nhp
Khu Vit Nam.
 ngh mt s gii pháp vƠ kin ngh nhm gim thiu ri ro lƣi sut li
Ngơn hƠng Thng Mi C Phn Xut Nhp Khu Vit Nam.
4) PhmăviănghiênăcuăvƠăđiătngănghiênăcu
Phm vi nghiên cu: Ri ro lƣi sut trong vic kinh doanh ca Ngơn
hƠng thng mi c phn xut nhp khu Vit Nam. Các mô hình lng hóa
vƠ các công c phòng nga ri ro lƣi sut.
i tng nghiên cu: Ngơn hƠng TMCP Xut Nhp Khu Vit Nam.
5) Phngăphápănghiênăcu
Lun vn s dng nhng công c nh: thng kê mô t, thng kê phơn
tích, suy lun logic, tng hp vƠ so sánh s liu.
6) Kt cu lunăvn

Chngă1: TNG QUAN V LẩI SUT VẨ QUN Lụ RI RO LẩI
SUT CA NGÂN HẨNG THNG MI
Chngă 2: THC TRNG V QUN Lụ RI RO LẩI SUT
TRONG HOT NG KINH DOANH TI NGÂN HẨNG THNG MI
C PHN XUT NHP KHU VIT NAM.
Chngă 3: GII PHÁP HN CH RI RO LẩI SUT TRONG
HOT NG KINH DOANH TI NGÂN HẨNG THNG MI C
PHN XUT NHP KHU VIT NAM.

4


Chngă1: TNG QUAN V LẩIăSUTăVẨă
QUN Lụă RIă ROă LẩIă SUT CAă NGỂNă
HẨNGăTHNGăMI
1.1 Tng quan v lƣiăsut
1.1.1 Kháiănimălƣiăsut
Lƣi sut hay còn gi lƠ giá c ca tín dng. ó lƠ giá c ca quyn đc
s dng vn vay trong mt thi gian nht đnh mƠ ngi s dng tr cho
ngi s hu nó. Lƣi sut lƠ mt trong nhng đòn by quan trng ca nn
kinh t th trng. Nó tác đng đn tt c các lnh vc ca nn kinh t.
Tng hay gim lƣi sut cho vay s nh hng đn lng vn ca doanh
nghip. Nh vy, s nh hng đn vic thu hp hay m rng sn xut, đu t.
Các quyt đnh nƠy s nh hng trc tip đn tc đ tng trng vƠ t l tht
nghip trong xƣ hi. Lƣi sut phn ánh vic s dng tin ca ngi khác nên
vic xác đnh mc lƣi sut đc hng lƠ mi quan tơm hƠng đu khi thc
hin vic ra quyt đnh cp hay nhn các khon tín dng.
1.1.2 Bn cht caălƣiăsut
Lƣi sut lƠ mt phm trù kinh t mang tính cht tng hp vƠ đa dng. Lƣi
sut chu nh hng ca nhiu nhơn t, vƠ còn có tác đng đn s phát trin

ca nn kinh t nên nó mang tính cht tng hp. Mt khác, lƣi sut đa dng do
s xut phát t nhiu loi tín dng khác nhau ca nn kinh t: lƣi sut chit
khu; tái chit khu; lƣi sut trái khoán công ty; lƣi sut cho vay;ầvi nhng
cách thc đo lng khác nhau. VƠ s bin đng ca lƣi sut chu nh hng
ca quan h cung cu.
5


NhƠ kinh t hc ngi Pháp A.Poial khng đnh “Lƣi sut lƠ công c tích
cc trong phát trin kinh t vƠ đng thi cng lƠ công c kìm hƣm ca chính
s phát trin y, tùy thuc vƠo s khôn ngoan hay kh di trong vic s dng
chúng”.
Khi bƠn v bn cht ca lƣi sut, ngi ta thng đ cp đn quan nim
ca Mác: Thông qua hình thc biu hin, lƣi sut lƠ giá c ca vn cho vay
nh mt loi hƠng hóa, giá c ca hƠng hóa biu hin bng tin ca giá tr
hƠng hóa còn giá c ca vn cho vay biu hin trc tip bng lƣi sut. Nh
vy, li tc tín dng lƠ mt phn ca giá tr thng d mƠ nhƠ t bn sn xut
phơn chia cho nhƠ t bn tƠi chính di hình thc giá c vn cho vay nhm
chuyn dch vn tin t sang hƠng hóa trong thi gian cho vay. Nh lƠ mt
hình thái đc bit ca li nhun, li tc tín dng có mt đ ln nƠo đó vƠ đ
ln nƠy đc biu hin thông qua t l % mƠ ngi ta quen gi lƠ lƣi sut. Lƣi
sut đc hình thƠnh t t sut li nhun ca nhƠ sn xut vƠ trong mi quan
h t l vi s phơn chia tng s li nhun gia ngi vay vƠ ngi cho vay.
Vì vy lƣi sut có th m rng đn mt gii hn ti đa gn bng vi t sut li
nhun bình quơn ca nhƠ sn xut hoc đn mt gii hn ti thiu mƠ nhƠ t
bn cho vay có th chp nhn. Ngun gc ca lƣi sut lƠ giá tr thng d, lƣi
sut lƠ giá tr ca quyn s dng vn.
Theo quan đim ca P.Samuelson vƠ David Begg thì "Lƣi sut lƠ giá c
ca vic s dng mt s tin vay trong mt thi gian nht đnh".
Theo quan đim ca nhƠ kinh t hc David S.Kidwell thì "Lƣi sut lƠ giá

c ca s thuê tin, lƠ giá c ca s vay tin cho quyn s dng sc mua vƠ
thng đc biu hin bng mt t l % ca s tin vay".

6


1.1.3 Phơnăloiălƣiăsut
1.1.3.1 Phân loi theo ngun vn s dng trong ngân hàng s bao gm:
lãi sut huy đng và lãi sut cho vay
Lƣi sut huy đng vn (lƣi sut tin gi): Lƣi sut tin gi lƠ lƣi sut tr
cho các khon tin gi. Nó đc áp dng đ tính lƣi phi tr cho ngi gi
tin. Lƣi sut tin gi có nhiu mc khác nhau tùy thuc vƠo thi hn gi tin,
vƠo qui mô tin gi.
Lƣi sut cho vay vn (lƣi sut cho vay): Lƣi sut cho vay lƠ lƣi sut mƠ
ngi đi vay phi tr cho ngơn hƠng do vic s dng vn vay ca ngơn hƠng.
Nó đc áp dng đ tính lƣi tin vay mƠ khách hƠng phi tr ngơn hƠng. V
mt nguyên tc mc lƣi sut tin vay bình quơn phi cao hn mc lƣi sut tin
gi bình quơn, vƠ có s phơn bit gia các khon vay vi thi hn khác nhau
cng nh mc ri ro khác nhau.
1.1.3.2 Phân loi theo giá tr thc: lãi sut danh ngha và lãi sut thc
Lƣi sut danh ngha: lƠ lƣi sut tính theo giá tr danh ngha ca tin t vƠo
thi đim nghiên cu hay nói cách khác lƠ loi lƣi sut cha tr đi t l lm
phát. Lƣi sut danh ngha thng đc thông báo chính thc trong các quan
h tín dng.
Lƣi sut thc t: lƠ lƣi sut đc điu chnh li cho đúng theo nhng thay
đi v lm phát. Hay nói cách khác lƠ lƣi sut đ loi tr đi t l lm phát.
Lãi sut thc có 2 loi:
* Lƣi sut thc trc: lƠ lƣi sut thc đc điu chnh li cho đúng theo
nhng thay đi d tính v lm phát.
*Lƣi sut thc tính sau: lƠ lƣi sut thc đc điu chnh li cho đúng

theo nhngthay đi thc t v lm phát. Mi quan h gia lƣi sut danh ngha,
lƣi sut thc, vƠ lm phát đc Irving Fisher, mt trong nhng chuyên gia
7


kinh t tin t ln trong thê k XX nêu thƠnh phng trình sau (phng trình
Fisher):
Lãi sut danh ngha = Lãi sut thc + T l lm phát
Hoc có th vit:
Lƣi sut thc = Lƣi sut danh ngha - T l lm phát
1.1.3.3 Phân loi theo mc đ n đnh ca lãi sut: lãi sut c đnh và
lãi sut th ni
Lƣi sut c đnh: lƠ lƣi sut đc áp dng c đnh trong sut thi hn vay.
Nó có u đim: ngi gi tin vƠ ngi vay tin bit trc s tin lƣi đc tr
vƠ phi tr. Bên cnh đó có nhc đim: b rƠng buc vƠo mt lƣi sut nht
đnh trong mt thi gian nƠo đó, các t chc cung ng tín dng vƠ ngi vay
tin khó có kh nng phn ng linh hot vi các bin đng, nu có, ca cung
cu vn trên th trng tƠi chính.
Lƣi sut th ni: lƠ lƣi sut có th thay đi phù hp vi s bin đng ca
lƣi sut th trng vƠ có th báo trc hoc không báo trc. Mc dù khi áp
dng c ch lƣi sut nƠy, c ngi đi vay vƠ ngi cho vay không th xác
đnh chính xác mc lƣi sut s phi tr nhng nó thích hp trong mt môi
trng đu t không n đnh vƠ các nhơn t nh hng đn lƣi sut lƠ khó d
đoán.
1.1.4 Mi quan h giaă lƣiă sut tin giă vƠă tin vay trong hot
đng kinh doanh caăngơnăhƠng thngămi
Theo nguyên tc hot đng ca ngơn hƠng vƠ các t chc tín dng khác
mƠ hot đng thng xuyên vƠ ch yu ca chúng lƠ kinh doanh tin t thì lƣi
sut cho vay bao gi cng phi ln hn lƣi sut huy đng đƣ b ra vƠ thu đc
8

li nhun. Mi quan h gia lƣi sut cho vay vƠ lƣi sut huy đng đc xác
đnh nh sau:
LS cho vay = LS huy đng + Chi phí + Ri ro ti thiu + Li nhun
1.1.5 Vaiătròăcaălƣiăsut trong nn kinh t th trng
1.1.5.1 i vi các Ngân Hàng Thng Mi
Lƣi sut đóng mt vai trò quan trng đi vi các NHTM  nc ta,
ngun thu ca tín dng chim khon 80 ậ 90% doanh thu ca các ngơn hƠng.
Chính vì vy nên lƣi sut cho vay có vai trò quyt đnh đi vi kt qu kinh
doanh ca các NHTM. Chính vì l đó, đ thu hút ngi dơn thì các ngơn hƠng
đua nhau tng lƣi sut tit kim, kéo theo lƣi sut vay cng tng. Tuy nhiên,
lƣi sut cho vay thông thng ch c đnh trong nhng nm đu, các nm tip
theo s đc điu chnh bng lƣi sut tit kim 13 tháng + biên đ ( hin nay
biên đ không quá 3%).
Trong bi cnh hi nhp nh hin nay thì các NHTM Vit Nam phi
cnh tranh vi các ngơn hƠng nc ngoƠi, áp lc cnh tranh rt ln. Do có
ngun vn ln cng vi vic cung cp các dch v rt đa dng nên các ngơn
hƠng nc ngoƠi thng cho vay vi lƣi sut thp hn các NHTM Vit Nam.
Vì th, nhƠ nc vƠ các NHTM cn quan tơm hn đn vic điu chnh lƣi sut
sao cho phù hp vi nn kinh t nc ta hin nay.
1.1.5.2 i vi nn kinh t
Lƣi sut nh hng trc tip đn hot đng sn xut kinh doanh ca
doanh nghip.
Lƣi sut lƠ phng tin trung gian trong vic điu hƠnh kinh t v mô. S
thay đi ca lƣi sut tác đng cán cơn cung cu hƠng hóa.
9


Lƣi sut lƠ công c tác đng mnh m đn lm phát vƠ tht nghip: 

kéo gim mc lm phát trong trng hp nn kinh t đang lm phát cao,
NHNN có th can thip gián tip vƠo các NHTM (quy đnh t l d tr bt
buc, tái cp vn) thông qua đó NHTM nơng lƣi sut tin gi đ thu hút vn
vƠo NHTM lƠm tin trong lu thông gim dn đn nhu cu tiêu dùng gim vƠ
giá c hƠng hóa gim. Trái li, vic gim lƣi sut s đy mnh tiêu dùng vƠ
kích thích sn xut, to ra nhiu công n vic lƠm mi lƠm gim thiu tht
nghip.
Lƣi sut lƠ công c đ đo lng sc khe ca nn kinh t: Cn c các
bin đng ca lƣi sut đ d báo các yu t khác nh tính sinh li ca c hi
đu t, lm phát d tính, thiu ht ngơn sách
Lƣi sut còn lƠ công c đ đ điu hƠnh chính sách tin t quc gia.
1.2 Riăroălƣiăsut
1.2.1 Kháiănim riăroălƣiăsut
Timothy W.Koch cho rng: ri ro lƣi sut lƠ s thay đi tim tƠng v thu
nhp lƣi ròng vƠ giá th trng ca vn ngơn hƠng xut phát t s thay đi ca
mc lƣi sut (Bank management, University of south carolina, The Dryden
Press, 1995).
Thomas P.Fitch đnh ngha: Ri ro lƣi sut lƠ ri ro khi thay đi lƣi sut
th trng s dn đn tƠi sn sinh li gim giá tr (Dictionary of banking terms,
Barron’s Edutional Series, Inc, 1997).
Ri ro lƣi sut lƠ nhng ri ro mƠ các ch th kinh t gp phi khi có
bin đng lƣi sut. Các ngơn hƠng vƠ các t chc tín dng lƠ nhng đn v d
gp ri ro nht do đt thù hot đng ca t chc nƠy. Ri ro lƣi sut phát sinh
10


khi lƣi sut ngơn hƠng b thit hi do gim li nhun vƠ gim giá tr ròng ca
ngơn hƠng.
 Vit Nam, t tháng 8/2000 đn gia nm 2002 Ngơn hƠng nhƠ nc
điu hƠnh lƣi sut theo c ch lƣi sut c bn. Theo đó lƣi sut cho vay ca

các t chc tín dng va cha đng yu t th trng va cha đng yu t
can thip hƠnh chính ca NHNN. T đó đn nay có th coi lƣi sut VND đƣ
đc xác đnh hoƠn toƠn da trên quy đnh cung vƠ cu v tín dng th trng.
n ngƠy 30/5/2002 Ngơn hƠng nhƠ nc đƣ ra quyt đnh s
546/2002/Q ậ NHNN quy đnh: t ngƠy 01/6/2002 lƣi sut cho vay bng
VND đc thc hin theo c ch lƣi sut th ni (lƣi sut th trng) nhm
gim s can thip ca nhƠ nc đi vi các t chc tín dng. iu nƠy đƣ
giúp cho các t chc tín dng có quyn ch đng hn trong kinh doanh vƠ
qun lỦ kinh doanh có hiu qu. Nh vy lƣi sut ca các ngơn hƠng s luôn
thay đi vƠ khó d đoán, các ngơn hƠng luôn phi đi mt vi nguy c tim
n ri ro lƣi sut.
1.2.2 Nguyênănhơnădnăđn riăroălƣiăsut
1.2.2.1 S bin đng lãi sut trên th trng
Quan h cung - cu v tín dng trên th trng thng xuyên thay đi, do
đó lƣi sut th trng cng thay đi theo. Ngơn hƠng rt khó kim soát mc đ
vƠ xu hng bin đng ca nó.
Giá tr th trng ca tƠi sn Có hay tƠi sn N lƠ da trên khái nim giá
tr hin ti ca tin t. Do đó, nu lƣi sut th trng tng lên thì mc chit
khu giá tr tƠi sn cng tng lên, vƠ do đó giá tr hin ti ca tƠi sn Có hoc
N gim xung. Ngc li, nu lƣi sut th trng gim thì giá tr ca tƠi sn
Có vƠ tƠi sn N tng lên
11


Lƣi sut th
trng ca
mt khon
vay hay ca
mt chng
khoán

=
Lƣi sut thc ca
các chng khoán
không có ri ro
(nh lƣi sut trái
phiu chính ph
đc điu chnh
theo lm phát)
+
Phn bù ri ro cho
vay: ri ro không
thu hi đc n, ri
ro lm phát, ri ro
k hn, ri ro v kh
nng tiêu th, ri ro
thu hi
1.2.2.2 S không phù hp v k hn ca ngun vn và tài sn
Các tƠi sn vƠ ngun ca ngơn hƠng có k hn khác nhau. Khi gn chúng
vi lƣi sut, các ngơn hƠng quan tơm đn kì hn đt lƣi. Cn c vƠo kì hn
khon vay mƠ ngơn hƠng có kì hn đt li lƣi sut cho phù hp. T đó ngơn
hƠng s chia tƠi sn vƠ ngun vn thƠnh loi nhy cm vi lƣi sut vƠ loi kém
nhy cm vi lƣi sut. TƠi sn vƠ ngun nhy cm vi lƣi sut lƠ loi mƠ s d
nhanh chóng chuyn sang lƣi sut mi khi lƣi sut th trng thay đi.
K hn ca tƠi sn Có ln hn k hn ca tƠi sn N: Ngơn hƠng huy
đng vn ngn hn đ cho vay, đu t dƠi hn. Ri ro s tr thƠnh hin thc
nu lƣi sut huy đng trong nhng nm tip theo tng lên trong khi lƣi sut
cho vay vƠ đu t dƠi hn không đi.
K hn ca tƠi sn Có nh hn k hn ca tƠi sn N: Ngơn hƠng huy
đng vn có k hn dƠi đ cho vay, đu t k hn ngn. Ri ro s tr thƠnh
hin thc nu lƣi sut huy đng trong nhng nm tip theo không đi trong

khi lƣi sut cho vay vƠ đu t dƠi hn gim xung.
1.2.2.3 Ngân hàng s dng lãi sut c đnh trong các hp đng
Trc đơy các ngơn hƠng thng mi Vit Nam s dng ch đ lƣi sut
c đnh theo quy đnh ca Ngơn hƠng NhƠ Nc. Các d án cho vay trung vƠ
dƠi hn luôn chim t trng ln trong c cu cho vay ca Ngơn hƠng thng
mi, mƠ hu ht nhng d án cho vay nƠy thng áp dng mc lƣi sut c
đnh do các ch đu t mun tính đc trc chi phí ca d án đ có th xác
12


đnh đc dòng tin trong tng lai vƠ tính đc hiu qu ca d án. Cng
nh vy, phn ln nhng ngi gi tit kim cng yêu cu lƣi sut c đnh đ
phòng nga ri ro. Khi lƣi sut th trng thay đi thì nhng hp đng nƠy có
th đem li ri ro cho ngơn hƠng vƠ khách hƠng.

1.2.3 ánhăgiáăriăroălƣiăsut
Chúng ta có th đánh giá ri ro lƣi sut thông qua mt s ch s sau:
1.2.3.1 H s chênh lch lãi thun (còn gi là h s thu nhp lãi ròng
cn biên NIM – Net Interer Margin):
H s chênh lch lãi thun

NIM

=
Thu nhp lãi Chi phí lãi

Tài sn Cósinh li
100%
Thu nhp lƣi: lƣi cho vay, đu t, lƣi tin gi ti ngơn hƠng khác, lƣi đu
t chng khoánầ

Chi phí lƣi: chi phí huy đng vn, đi vayầ
Tng tƠi sn Có sinh li = Tng tƠi sn Có ậ Tin mt & tƠi sn c đnh.
Nu chi phí huy đng vn tng nhanh hn lƣi thu t cho vay vƠ đu t
hoc lƣi thu t cho vay vƠ đu t gim nhanh hn chi phí huy đng vn s lƠm
cho NIM b thu hp li, ri ro lƣi sut s ln.
1.2.3.2 H s ri ro lãi sut (R) – Khe h nhy cm lãi sut (Interest
rate sensitive gap):
H s ri ro lƣi sut (R) = TƠi sn Có nhy lƣi ậ TƠi sn N nhy lƣi
Trong đó:
TƠi sn Có nhy cm vi lƣi sut (có th đc đnh giá li) bao gm:
 Các khon cho vay có lƣi sut bin đi.
13


 Các khon cho vay ngn hn (cho vay thng mi) vi thi hn di n
tháng.
 Các khon cho vay có thi hn còn li di n tháng.
 Chng khoán có thi hn còn li di n tháng (trái phiu chính ph,
công ty,xí nghipầ)
 Tin gi trên th trng liên ngơn hƠng, tin gi không k hn ti ngơn
hƠng khác (ngơn hƠng thng mi khác), các khon đu t tƠi chính có thi
hn còn li di n thángầ
TƠi sn N nhy cm vi lƣi sut (có th đc đnh giá li) bao gm:
 Tin gi thanh toán (tin gi không k hn, tin gi giao dch) vƠ tit
kimkhông k hn ca khách hƠng.
 Tin gi có k hn vƠ tit kim có k hn thi hn còn li di n tháng.
 Các khon vay ngn hn trên th trng tin t vi thi hn di n
tháng (vay qua đêm, vay tái chit khu thi hn di n tháng).
Ta có kt lun sau:
 R = 0: Ri ro lƣi sut không xut hin.

 R > 0: Ri ro xut hin khi lƣi sut th trng gim.
 R < 0: Ri ro xut hin khi lƣi sut th trng tng.
Mc thay đi li nhun = (Tng tƠi sn Có nhy lƣi ậ Tng tƠi sn N
nhy lƣi) x Mc thay đi lƣi sut.
Hiu s trong công thc trên đc gi lƠ khong cách hay khe h nhy
cm lƣi sut (Interest rate sensitive gap), phng pháp phơn tích nƠy gi lƠ
phơn tích khong cách hay khe h nhy cm lƣi sut.