Nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng thương mại cổ phần xuất nhập khẩu Việt Nam đến năm 2020

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH


PHÙ TNG BI CHÂU




NÂNG CAO NNG LC CNH TRANH CA NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN XUT NHP KHU VIT NAM
N NM 2020




LUN VN THC S KINH T









TP. H Chí Minh - Nm 2013

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM

PHÙ TNG BI CHÂU



NÂNG CAO NNG LC CNH TRANH CA NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN XUT NHP KHU VIT NAM
N NM 2020



Chuyên ngành: Qun tr Kinh doanh
Mã s: 60340102

LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC: TS. HUNH THANH TÚ




TP. H Chí Minh - Nm 2013
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan lun vn Thc s Kinh t này là do chính tôi nghiên cu và thc
hin. Các thông tin, s liu đc s dng trong lun vn là hoàn toàn trung thc và chính
xác.
Tp. H Chí Minh, ngày 26 tháng 9 nm 2013
Hc viên
Phù Tng Bi Châu

MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
LI M U 1
1. Lý do chn đ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu 2
3. Phm vi nghiên cu 2
4. i tng nghiên cu và kho sát 3
5. Phng pháp nghiên cu 3
6. Kt cu lun vn 7
Chng 1: TNG QUAN V NGÂN HÀNG THNG MI VÀ NNG LC
CNH TRANH TRONG HOT NG KINH DOANH CA NGÂN HÀNG
THNG MI 8
1.1 Gii thiu chung v ngân h̀ng thng mi 8
1.1.1 Khái nim ngân hàng thng mi c phn 8
1.1.2 Chc nng ca ngân hàng thng mi 9
1.1.3 Vai trò ca ngân hàng thng mi 10
1.1.4 Mt s nghip v c bn ca ngân hàng thng mi 11
1.1.4.1 Da vào bng cân đi tài sn 11
1.1.4.2 Da vào đi tng khách hàng 12
1.2 Tng quan nng lc cnh tranh trong hot đng kinh doanh ca NHTM 12
1.2.1 Cnh tranh ca NHTM 12
1.2.1.1 Khái nim cnh tranh ca NHTMCP 12
1.2.1.2 Nhng đc đim v cnh tranh ca NHTM 13
1.2.1.3 Nhng lnh vc cnh tranh ch yu trong hot đng kinh doanh ca NHTM. 14
1.2.2 Nng lc cnh tranh ca NHTM 15

1.2.2.1 Li th cnh tranh 15
1.2.2.2 Khái nim nng lc cnh tranh ca NHTM 16
1.2.2.3 Nhng yu t nh hng đn nng lc cnh tranh ca NHTM 16
1.3 Các lý thuyt mu v đánh giá nng lc cnh tranh 18
1.3.1 Lý thuyt v 5 áp lc cnh tranh ca Michael Porter 18
1.3.1.1 Nhng đi th cnh tranh trong ngành 19
1.3.1.2 Khách hàng 19
1.3.1.3 Nhng đi th mi tim nng 20
1.3.1.4 Sn phm thay th 20
1.3.1.5 Nhà cung cp 20
1.3.2 Lý thuyt h thng đánh giá ngân hàng CAMELS 20
1.3.2.1 Capital Adequacy (Mc đ an toàn vn) 21
1.3.2.2 Asset Quality (Cht lng tài sn có) 21
1.3.2.3 Management ability (Nng lc qun lý) 22
1.3.2.4 Earnings( Li nhun) 22
1.3.2.5 Liquidity (Thanh khon) 23
1.3.2.6 Sensitivity to Market Risk (Mc đ nhy cm vi ri ro th trng) 23
1.4 Mô hình nghiên cu nng lc cnh tranh ca các ngân h̀ng thng mi 23
Tóm tt chng 1 26
Chng 2: PHÂN TÍCH THC TRNG NNG LC CNH TRANH CA NGÂN
HÀNG THNG MI C PHN XUT NHP KHU VIT NAM
(EXIMBANK) 27
2.1 Gii thiu v Eximbank 27
2.1.1 Lch s hình thành Eximbank 27
2.1.2 Quá trình phát trin ca Eximbank 28
2.2 Phân tích thc trng nng lc cnh tranh ca Eximbank 29
2.2.1 Nng lc tài chính 30
2.2.1.1 Mc đ an toàn vn (Capital Adequacy) 31
2.2.1.2 Cht lng tài sn có (Asset Quality) 33
2.2.1.3 Qun lý (Management) 35

2.2.1.4 Li nhun (Earnings) 37
2.2.1.5 Thanh khon (Liquidity)và mc đ nhy cm vi ri ro th trng 39
2.2.2 Nng lc công ngh 40
2.2.3 Mng li hot đng 43
2.2.4 Sn phm, dch v 47
2.2.5 Ngun nhân lc 51
2.2.6 Khách hàng 55
2.2.7 Nhng đi th cnh tranh trong ngành 59
Tóm tt chng 2: 64
Chng 3: MT S GII PHÁP NH HNG GIÚP NÂNG CAO NNG LC
CNH TRANH CA NGÂN HÀNG THNG MI C PHN XUT NHP
KHU VIT NAM (EXIMBANK) 65
3.1 nh hng phát trin ca Eximbank 65
3.1.1 nh hng phát trin ca h thng Ngân hàng Nhà nc Vit Nam đn
nm 2020 65
3.1.2 nh hng phát trin ca Eximbank 66
3.1.2.1 Mc tiêu phát trin 66
3.1.2.2 nh hng phát trin đn nm 2015 và tm nhìn đn nm 2020 67
3.2 Mt s gii pháp nâng cao nng lc cnh tranh ca Eximbank 67
3.2.1 Nâng cao nng lc tài chính 67
3.2.1.1 Nâng cao t l an toàn vn 67
3.2.1.2 Nâng cao cht lng tài sn có 69
3.2.1.3 Nâng cao kh nng thanh khon 71
3.2.2 Nâng cao nng lc công ngh 72
3.2.3 Phát trin mng li chi nhánh hot đng 73
3.2.4 a dng hóa sn phm, dch v 75
3.2.5 Nâng cao cht lng ngun nhân lc 77
3.2.6 Nâng cao cht lng phc v khách hàng 81
3.2.7 Cnh tranh lành mnh vi các đi th cnh tranh 82
3.3 Kin ngh 84

3.3.1 Vi Nhà nc 84
3.3.2 Vi Ngân hàng Nhà nc Vit Nam 85
3.4 Kt qu ca đ tài 87
3.4.1 Nhng đóng góp ca đ tài 87
3.4.2 Hn ch ca đ tài 87
Tóm tt chng 3 88
KT LUN 89
Tài liu tham kho
Ph lc 1: Danh mc các bng.
Ph lc 2: Danh mc các đ th.
Ph lc 3: Bng kho sát cán b ngân hàng.
Ph lc 4: Bng kho sát khách hàng.
Ph lc 5: C cu t chc ca Eximbank.
Ph lc 6: Lut các t chc tín dng 2010.
Ph lc 7: Danh sách cán b ngân hàng kho sát.
Ph lc 8: Danh sách khách hàng tham gia phng vn lit kê 20 yu t.
Ph lc 9: Dàn bài k thut lit kê 20 ni dung.
Ph lc 10: Dàn bài tho lun nhóm.
Ph lc 11: Danh sách cán b ngân hàng tham gia tho lun nhóm.
Ph lc 12: Ri ro thanh khon ca mt s ngân hàng vào thi đim 31/12/2012.

DANH MC CÁC CH VIT TT

1. EIB : Vietnam Export Import Commercial Joint Stock Bank (Eximbank).
( Ngân hàng Thng mi C phn Xut nhp khu Vit Nam).
2. ACB: Asia Commercial Bank.
(Ngân hàng Thng mi C phn Á Châu).
3. TCB: Vietnam Technological and Commercial Joint Stock Bank (Techcombank).
(Ngân hàng Thng mi C phn K thng Vit Nam).
4. STB : Saigon Thuong Tin Commercial Joint Stock Bank (Sacombank).

(Ngân hàng Thng mi C phn Sài Gòn Thng tín Vit Nam).
5. MB: Military Commercial Joint Stock Bank
(Ngân hàng Thng mi C phn Quân đi).
6. NHTMCP : Ngân hàng Thng mi C phn
7. NHTMNN : Ngân hàng Thng mi Nhà nc
8. NHNN : Ngân hàng Nhà nc.
9. TCTD : T chc Tín dng.
10. Qy TDTW : Qy Tín dng Trung ng
11. ATM : Máy rút tin t đng
12. POS : Máy cà th
13. CN, PGD : Chi nhánh, Phòng giao dch
14. CAR : T l an toàn vn.

1



LI M U
1. Lý do chn đ tài:
Nm 2013, Vit Nam vn chu nhng nh hng ca nhng tác đng do chính sách
tin t nm 2012 gây ra. i vi ngành ngân hàng, nm 2012 là mt nm ht sc kh́
khn. Tng trng tín dng thp nht trong nhiu nm qua (8.9%), n xu tng cao, li
nhun st gim mnh, nhiu ngân hàng ć kt qu kinh doanh l, đn nm 2013 tình hình
còn xu hn và đn nm 2014 mi ć th hi phc.
Nm 2013 là nm th 6 liên tip doanh nghip phi đi mt vi vô vàn kh́ khn.Các
doanh nghip s vn phi hot đng cm chng do b “tn hao” trong nm qua. Ngoài
nguyên nhân lưi sut cao khin doanh nghip không mn mà vi vic vay vn ngân hàng,
tín dng tng chm  ngân hàng còn bt ngun mt phn t vic kinh t kh́ khn, hàng
h́a tiêu th chm, hàng tn kho tng cao khin nhiu doanh nghip ri vào tình trng phá
sn, hoc phi thu hp quy mô.

Vi tình hình kh́ khn chung nh hin nay, ngoài vic thc thi các chính sách do
NHNN ban hành thì các ngân hàng thng mi phi ć các chin lc, chính sách đc
thù riêng ca ngân hàng mình nhm khc phc các kh́ khn, to điu kin giúp đ các
doanh nghip tip cn vn d dàng hn, tng tính thanh khon và cnh tranh vi các ngân
hàng nc ngoài vn ć u th v công ngh và sn phm, đc bit ngun cho vay USD
vi lưi sut thp
Bên cnh đ́, hot đng ngân hàng cng nh các hot đng kinh doanh khác, đu
không tránh khi áp lc cnh tranh khc lit trong nn kinh t th trng hin nay. Hot
đng kinh doanh ngân hàng là hot đng đem li nhiu li nhun nhng cng cha đng
nhiu ri ro. Và hot đng ngân hàng s tr nên phc tp hn khi Vit Nam ta ngày càng
tin sâu vào quá trình hi nhp kinh t quc t. Vn đ cnh tranh, thâm nhp ca các
đnh ch tài chính nc ngoài nh nhng mi khoanh xon vào th trng Vit Nam càng
làm cho các ngân hàng gp muôn vàn kh́ khn, tr ngi. Dù là ngi nhp cuc trc
hay sau vào ngành ć môi trng cnh tranh gay gt, cung vt cu, mi khách hàng ć
2



nhiu li chào mi thì yu t nng lc và li th cnh tranh càng tr nên quan trng hn.
Ai tha mưn k vng ca khách hàng v giá tr cm nhn ngi đ́ s ć c hi đc la
chn cao hn. Trong lnh vc ngân hàng, cng đ cnh tranh rt cao, vì vy nhng gii
pháp, chin lc đ nâng cao nng lc, to li th cnh tranh luôn đ́ng vai trò quan
trng. Nh vy, đ ć th tn ti và phát trin mnh m thì Eximbank cn nâng cao nng
lc cnh tranh ca mình nhiu hn na, không ngng ci tin và đi mi nhm đem đn
nhng dch v tt nht cho khách hàng.
Vn quan tâm đn ngân hàng và các vn đ v cnh tranh thng mi nên tôi quyt
đnh chn đ tài "Nâng cao nng lc cnh tranh ca Ngân hàng thng mi C phn
Xut nhp khu Vit Nam đn nm 2020". Da vào s h tr ca các nhân viên làm
vic ti Eximbank, tôi chn Ngân hàng này làm đ tài nghiên cu ca mình nhm giúp
đa Ngân hàng này tìm ra cách nâng cao nng lc cnh tranh phù hp, đúng đn đ Ngân

hàng xây dng đc li th cnh tranh và t đ́ to nn tng cho Ngân hàng ngày càng
phát trin vng mnh, là đa đim đáng tin cy ca khách hàng, đ́ng ǵp đc nhiu li
ích thit thc cho xư hi.
2. Mc tiêu nghiên cu
- Phân tích, đánh giá thc trng nng lc cnh tranh ca Eximbank.
-  xut các gii pháp, kin ngh giúp nâng cao nng lc cnh tranh ca Eximbank
đn nm 2020.
3. Phm vi nghiên cu
- Không gian nghiên cu: Ngân hàng TMCP Xut nhp khu Vit Nam và mt s
NHTMCP khác trên đa bàn Tp. H Chí Minh nh: Ngân hàng TMCP Á Châu, Ngân
hàng TMCP K thng Vit Nam, Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thng tín Vit Nam,
Ngân hàng TMCP Quân đi.
- Thi gian nghiên cu: Giai đon 5 nm t nm 2008 đn nm 2012.
3



4. i tng nghiên cu và kho sát
- i tng nghiên cu: Nng lc cnh tranh ca Ngân hàng TMCP Xut nhp khu
Vit Nam.
- i tng kho sát:
+ Các khách hàng: là cá nhân hay doanh nghip đang s dng dch v ti các Ngân
hàng: Eximbank, ACB, Techcombank, Sacombank, MB.
+ Các cán b ngân hàng: là nhng ngi có kh nng cung cp mt s thông tin sâu
v vn đ đc đang đc kho sát gm: cán b ph trách công tác tng hp, báo cáo, lp
k hoch…ti các Ngân hàng: Eximbank, ACB, Techcombank, Sacombank, MB.
5. Phng pháp nghiên cu
- Phng pháp nghiên cu: Nghiên cu đc thc hin thông qua phng pháp
nghiên cu đnh tính.
- Công c nghiên cu: K thut lit kê 20 ni dung và tho lun nhóm.

+ K thut lit kê 20 ni dung: u tiên, tác gi gp g trc tip và gi bng yêu cu
cho 20 khách hàng đang ć mi quan h giao dch ti các NHTM. (Danh sách các khách
hàng tham kho  ph lc 8). Tác gi đ ngh các đi tng kho sát lit kê các yu t h
quan tâm khi giao dch ti mt ngân hàng. Mc đích ca vic làm này là đ xây dng
thang đo s b. Kt qu ca cuc phng vn là 22 yu t lit kê đc gi li. (Danh sách
các yu t đc lit kê tham kho ti ph lc 9).
+ Tho lun nhóm: Sau đ́, tác gi tin hành tho lun nhóm vi tám cán b là các
giám đc chi nhánh ca các NHTM  đa bàn Tp. H Chí Minh (tác gi chn nhng
ngi có kinh nghim qun lý lâu nm, am hiu khá rõ v các vn đ trong hot đng
kinh doanh ca ngân hàng), nhm xác đnh các yu t chính nh hng đn nng lc
cnh tranh ca các NHTM.
4



Mc đích ca tho lun này đ khám phá, điu chnh và b sung (nu cn thit) các
yu t đa vào mô hình nghiên cu nng lc cnh tranh ca NHTM cng nh thng nht
đc thành phn trong thang đo s b.
Nghiên cu đc tin hành bng cách tác gi thit lp dàn bài tho lun nhóm và t
chc bui gp mt trc tip vi tám cá nhân là các cán b đư đ cp  trên. (Danh sách
dàn bài tho lun nhóm tham kho ti ph lc 10 và danh sách cán b tham gia tho lun
nhóm  ph lc 11). Sau khi yêu cu các cá nhân tham gia tho lun nhóm trình bày ý
kin và xem xét qua 22 yu t thu đc t bc lit kê 20 ni dung quan trng, tác gi
thu đc kt qu nh sau:
Tám cá nhân đu đng ý vi by yu t : Tài chính; Công ngh; Sn phm, dch v;
Mng li hot đng; Ngun nhân lc; Khách hàng; i th cnh tranh trong ngành có
nh hng đn vic nâng cao nng lc cnh tranh ca các NHTM.
ng thi tho lun còn giúp b sung thêm 13 yu t quan trng cho nghiên cu, c
th là:
1, Ngân hàng cn ć c cu t chc hp lý, đi ng cán b ć trình đ, chuyên môn,

kinh nghim.
2, Các ngân hàng có cn quy mô vn ch s hu, h s an toàn vn (CAR), ngun
vn huy đng ln.
3, Khi NHTMNN có nh hng đn hot đng ca các NHTMCP.
4, Các ngân hàng cn kim soát đc n xu, h s bù đp n không có kh nng thu
hi.
5, Ngân hàng phi đm bo hot đng kinh doanh có hiu qu.
6, S lng khách hàng cá nhân đn giao dch nh hng đn nng lc cnh tranh ca
ngân hàng.
5



7, S lng khách hàng doanh nghip đn giao dch nh hng đn nng lc cnh
tranh ca ngân hàng.
8, D n cho vay đi vi khách hàng cá nhân nh hng đn nng lc cnh tranh ca
ngân hàng.
9, D n cho vay đi vi khách hàng doanh nghip nh hng đn nng lc cnh
tranh ca ngân hàng.
10, Khi NHTMCP có nh hng đn hot đng ca các NHTMCP.
11, Khi NH Liên doanh, Nc ngoài có nh hng đn hot đng ca các
NHTMCP.
12, Khi Công ty tài chính, Cho thuê có nh hng đn hot đng ca các NHTMCP.
13, Qu tín dng Trung ng ć nh hng đn hot đng ca các NHTMCP.
Kt qu cui cùng tho lun nh́m giúp thu đc 35 yu t ni dung quan trng và 7
nhân t tác đng đn nng lc cnh tranh ca NHTM. Sau đ́, tác gi đ ngh tám cá nhân
trên sp xp 35 yu t ni dung lit kê vào 7 nhân t tác đng: Tài chính; Công ngh; Sn
phm, dch v; Mng li hot đng; Ngun nhân lc; Khách hàng; i th cnh tranh
trong ngành, đ xác đnh thang đo cho các nhân t tác đng đn nng lc cnh tranh ca
NHTM.

Sau quá trình tho lun nhóm vi nhng kt qu thu đc, tác gi đư xây dng đc
hai bng câu hi kho sát chính thc. Mt bng dành cho các cán b ngân hàng (các cán
b đc chn phng vn là nhng ngi ph trách công tác tng hp, báo cáo cho hot
đng kinh doanh ca ngân hàng tác gi kho sát, có kh nng cung cp mt s thông tin
sâu v vn đ kho sát), mt bng dành cho khách hàng (khách hàng là nhng cá nhân,
doanh nghip giao dch thng xuyên ti các ngân hàng tác gi kho sát).


6



- Thang đo: S dng thang đo Liker
Sau khi xác đnh đc mô hình nng lc cnh tranh ca các NHTM gm 7 yu t và
xây dng đc bng câu hi vi 35 bin quan sát, các đi tng đc kho sát đ cp 
trên s tin hành cho đim trong bng kho sát theo thang đo Liker 5 bc vi các mc: 1
(rt yu), 2 (yu), 3 (trung bình), 4 (khá mnh), 5 (mnh). Thang đo này đc s dng đ
đo lng các bin quan sát trong nghiên cu. S đo ca bin quan sát là tng các đim
ca tng phát biu trong bng câu hi. Da trên thang đo Liker, tác gi chia các cp đ đ
đánh giá nng lc cnh tranh ca các ngân hàng nh sau:
- Rt yu: đim trung bình ≤ 1.5
- Yu: đim trung bình t 1.51 đn 2.5
- Trung bình: đim trung bình t 2.51 đn 3.5
- Khá mnh: đim trung bình t 3.51 đn 4.5
- Mnh: đim trung bình t 4.51 đn 5.
- Phng pháp chn mu:
Tác gi chn mu trong nghiên cu này theo phng pháp thun tin. Tác gi tin
hành kho sát tng cng 30 cán b công tác ti 5 Ngân hàng: Eximbank, Techcombank,
Sacombank, Á Châu, Quân đi. Trong đ́, mi ngân hàng tác gi kho sát 6 cán b vi
các câu hi liên quan ti 3 yu t: Tài chính; Khách hàng; i th cnh tranh. (Ph lc

3). Kt qu tác gi thu đc 25 phiu hp l (là nhng phiu tr li đc đy đ các
thông tin trong bng kho sát), mi ngân hàng là 5 phiu. Tip theo, tác gi tin hành
kho sát tng cng 250 khách hàng đang giao dch ti 5 ngân hàng trên. Trong đ́, mi
ngân hàng tác gi kho sát 50 khách hàng vi các câu hi liên quan ti 4 yu t: Sn
phm, dch v; Mng li hot đng; Công ngh; Ngun nhân lc. (Ph lc 4). Kt qu
thu đc 200 phiu hp l, mi ngân hàng là 40 phiu.


7



- Phng pháp x lý s liu:
Tác gi kt hp ngun d liu s cp là bng câu hi dùng kho sát các cán b ngân
hàng, các khách hàng và ngun d liu th cp là các báo cáo tài chính, thng niên và
các ch s thng kê ca các ngân hàng. Sau khi có các d liu s cp, tác gi tin hành
tính trung bình các mc đim ca các đi tng kho sát tr li theo tng yu t nh
hng đn nng lc cnh tranh. Sau đ́, tác gi tng hp li thành các bng kt qu theo
tng yu t đư tính ra ch s trung bình kt hp vi các d liu th cp đ phân tích thc
trng nng lc cnh tranh ca Eximbank so vi các đi th.
6. Kt cu lun vn
- Chng 1: Tng quan v ngân hàng thng mi c phn và nng lc cnh tranh
trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi c phn.
- Chng 2: Phân tích thc trng nng lc cnh tranh ca Ngân hàng thng mi C
phn Xut nhp khu Vit Nam.
- Chng 3: Mt s gii pháp nâng cao nng lc cnh tranh ca Ngân hàng thng
mi C phn Xut nhp khu Vit Nam.

8



Chng 1: TNG QUAN V NGÂN HÀNG THNG MI VÀ NNG LC
CNH TRANH TRONG HOT NG KINH DOANH CA NGÂN HÀNG
THNG MI
1.1 Gii thiu chung v ngân h̀ng thng mi
1.1.1 Khái nim ngân hàng thng mi c phn
Thut ng "ngân hàng" ngày nay rt quen thuc trong đi sng xã hi. Nhiu lnh
vc khác cng mn và s dng t ngân hàng, ví d nh trong Hi ch thp đ có ngân
hàng máu, trong giáo dc nhng nm gn đây thì ngi ta đ cp đn khái nim ngân
hàng đ thi. V mt lch s t "ngân hàng" theo ting pháp gi là banque, ting Ý gi là
banca, ngha là "cái hp" và "cái gh dài". Hai t này din t chc nng an toàn và chc
nng giao dch ca ngân hàng.
Ngân hàng đc coi là mt doanh nghip kinh doanh mt loi hàng h́a đc bit - đ́
là kinh doanh tin t. Ngân hàng tp trung, huy đng tin t trong nn kinh t đ có th
cung cp kp thi, đy đ các ngun vn nhm đm bo hot đng sn xut kinh doanh
cho các doanh nghip trong nn kinh t.
 Vit Nam, Theo Lut Các t chc tín dng nm 2010 thì ngân hàng đc đnh
ngha nh sau: “Ngân hàng là loi hình t chc tín dng có th đc thc hin tt c các
hot đng ngân hàng theo quy đnh ca Lut này. Theo tính cht và mc tiêu hot đng,
các loi hình ngân hàng bao gm ngân hàng thng mi, ngân hàng chính sách, ngân
hàng hp tác xã. Ngân hàng thng mi là loi hình ngân hàng đc thc hin tt c các
hot đng ngân hàng và các hot đng kinh doanh khác theo quy đnh ca Lut này
nhm mc tiêu li nhun".( Nguyn Th Minh Kiu, 2012, trang 90).

Tùy theo ngun hình thành vn ch s hu mà có các loi hình ngân hàng thng mi
khác nhau: Ngân hàng thng mi Quc doanh, Ngân hàng thng mi C phn, Ngân
hàng thng mi Liên doanh, Ngân hàng 100% Vn nc ngoài và Chi nhánh ngân hàng
Nc ngoài ti Vit Nam. Tuy nhiên chúng có cùng bn cht và chc nng nh nhau.
9



Nh vy, qua mt s khái nim trình bày v ngân hàng thng mi nói chung  trên,
ta có khái nim v ngân hàng thng mi c phn nh sau: “Ngân hàng thng mi C
phn là Ngân hàng đc thành lp thông qua phát hành các c phiu. Vic nm gi c
phiu cho phép ngi s hu có quyn tham gia quyt đnh các hot đng ca ngân
hàng, tham gia chia c tc t thu nhp ca ngân hàng đng thi phi gánh chu các tn
tht có th xy ra. Do Vn s hu đc hình thành thông qua s tp trung, các ngân
hàng c phn có kh nng tng vn nhanh chóng, vì vy thng là các ngân hàng ln.
Các t hp ngân hàng ln nht th gii hin nay là ngân hàng c phn. Các ngân hàng
c phn thng có phm vi hot đng rng, hot đng đa nng, có nhiu chi nhánh hoc
công ty con”. (Phan Th Thu Hà, 2009, trang 22).
1.1.2 Chc nng ca ngân hàng thng mi
NHTM là mt đnh ch tài chính trung gian vi các chc nng c bn nh sau:
- Chc nng trung gian tài chính.
ây là chc nng đc trng, c bn nht ca các ngân hàng. Ngân hàng đ́ng vai trò
là cu ni gia các ch th đang ć vn tm thi nhàn ri vi nhng ch th đang ć nhu
cu s dng vn. Hay nói cách khác thì ngân hàng gi vai trò va là ngi đi vay, va là
ngi cho vay nhm huy đng, tp trung tin nhàn ri t mi ch th trong nn kinh t,
bao gm các doanh nghip, cá nhân, h gia đình, các c quan chính ph, các t chc
nc ngoài và trên c s đ́ cung ng cho các ch th kinh t khác trong xã hi có nhu
cu v vn tm thi nhm đáp ng mi hot đng sn xut kinh doanh, sinh hot và đi
sng.
- Chc nng to tin.

ây là chc nng sáng to ra bút t, thông qua vic đi vay, cho vay và hng chênh
lch, ngân hàng thng mi góp phn gia tng khi tin t phc v cho nhu cu chu
chuyn và trin nn kinh t.Theo Qu tin t quc t (International Monetary Fund) gi
tt là IMF, khi tin t ca mt quc gia bao gm: Tin giy, tin kim loi, và tin gi
không k hn  ngân hàng hay còn gi là bút t. Còn tin gi tit kim và tin gi đnh
10



k không đc xem là b phn ca khi tin t mà ch đc xem là "chun tin", vì tính
kém thanh khon ca b phn này.
- Chc nng cung cp dch v tài chính - ngân hàng và thc thi chính sách tin t ca
Nhà nc.
Do các NHTM có nhng điu kin thun li v c s vt cht, thông tin, quan h vi
khách hàng, doanh nghip, cá nhân nên có th cung cp thêm các dch v tài chính nh
cp chng th bo lưnh, th tín dng (L/C), bo him, bo qun an toàn vt có giá, môi
gii chng khoán, phát hành chng khoán Các NHTM cng tham gia thc thi chính
sách tin t ca Nhà nc thông qua vic mua bán hoc phát hành chng khoán trên th
trng tin t, ban hành các chính sách và ch trng trong hot đng tín dng góp phn
đáp ng nhu cu v vn ca các doanh nghip trong nn kinh t.
Ngoài ba chc nng c bn trên thì các NHTM hin đi còn có các chc nng sau:
chc nng tín dng, chc nng lp k hoch đu t, chc nng thanh toán, tit kim, qun
lý tin mt, môi gii, bo him, y thác…
1.1.3 Vai trò ca ngân hàng thng mi
Vai trò ca NHTM chính là s vn dng các chc nng ca nó vào trong thc tin. Vì
vy, vai trò ca NHTM cng thay đi tng ng vi s phát trin ca nn kinh t xã hi
và ph thuc vào các hot đng ch quan ca các c quan qun lỦ. Trên c s đ́, NHTM
th hin  hai vai trò ch yu sau:
- Vai trò thc thi chính sách tin t.
Vai trò này đc Ngân hàng Trung ng hoch đnh thông qua các công c nh: lưi

sut, tái chit khu, d tr bt buc, th trng m, hn mc tín dng, làm cu ni tác
đng chính sách tin t đn khu vc phi ngân hàng và đn toàn b nn kinh t, đng thi
tip nhn các phn hi đ chính ph và Ngân hàng Trung ng ć nhng chính sách điu
tit phù hp vi điu kin thc tin.
11



-Vai trò góp phn vào hot đng điu tit v mô: NHTM đư ǵp phn vào hot đng
điu tit v mô nn kinh t c th nh sau:
+ Gim chi phí lu thông, vn chuyn tin trong quá trình thanh toán, tng hiu qu
s dng vn, không đ vn b  đng, góp phn đy nhanh tc đ lu thông hàng h́a ńi
chung.
+ Tp trung vn, phân b ngun lc và cung cp tín dng cho các doanh nghip trong
nn kinh t nhm đáp ng nhu cu m rng sn xut kinh doanh. ng thi góp phn n
đnh tin t, giá c, trt t an toàn xã hi và to công n vic làm cho ngi lao đng.
+ M rng và phát trin hot đng quan h kinh t đi ngoi, giao lu thng mi
quc t thông qua các hot đng tín dng, đu t và thanh toán quc t.
1.1.4 Mt s nghip v c bn ca ngân hàng thng mi
1.1.4.1 Da vào bng cân đi tài sn
Da vào bng cân đi tài sn có th th phân chia các nghip v thành nghip v ni
bng và nghip v ngoi bng:
- Nghip v ni bng: Là nhng nghip v đc phn ánh trên bng cân đi tài sn.
Các nghip v ni bng đc chia thành nghip v tài sn N, hay nghip v huy đng
vn và nghip v tài sn Có, hay nghip v s dng vn:
+ Các nghip v huy đng vn bao gm các nghip v ch yu sau: tin gi khách
hàng (tin gi thanh toán, tin gi tit kim), tin gi các t chc tín dng khác, tin gi
Ngân hàng Nhà nc và Kho bc Nhà nc, vay các t chc tín dng khác, k phiu,
+ Các nghip v s dng vn bao gm các nghip v ch yu nh là: cho vay đi vi
khách hàng, đu t chng khoán, cho vay các t chc tín dng khác.

- Nghip v ngoi bng: Là nhng nghip v không đc phn ánh trên bng cân đi
tài sn ca NHTM, ch yu là các hot đng dch v và bo lãnh ngân hàng. Các ngân
hàng hin đi, các nghip v ngoi bng thng chim t trng ln.
12



1.1.4.2 Da vào đi tng khách hàng
Các NHTM hin đi thng phân loi các nghip v da vào đi tng khách hàng đ
có th đa ra nhng chin lc, chính sách phc v khách hàng tt hn. Nh vy các
nghip v đc chia thành hai loi, đ́ là nghip v đi vi khách hàng doanh nghip và
nghip v đi vi khách hàng cá nhân.
- Các nghip v đi vi khách hàng doanh nghip: Khách hàng doanh nghip là đi
tng khách hàng thng chim t trng nh hn v s lng nhng li chim t trng
ln hn v mt doanh s giao dch so vi khách hàng cá nhân. Khi giao dch vi khách
hàng doanh nghip, ngân hàng có th tit kim đc chi phí giao dch da vào li th v
quy mô giao dch. NHTM thc hin các nghip v sau dành cho khách hàng doanh
nghip: Tin gi thanh toán, Thanh toán không dùng tin mt gia các doanh nghip,
Thanh toán quc t, Bao thanh toán, Mua bán ngoi t vi doanh nghip, Cho vay đi vi
doanh nghip, Bo lưnh đi vi doanh nghip, Môi gii chng khoán, T vn tài chính,
- Các nghip v đi vi khách hàng cá nhân: Ngc li vi khách hàng doanh nghip
là khách hàng cá nhân thng chim t trng ln v s lng nhng li chim t trng
nh hn v doanh s giao dch. Tuy nhiên, nhu cu giao dch vi ngân hàng ca khách
hàng cá nhân ngày càng tng và các nghip v ngân hàng đi vi loi hình khách hàng
này cng ngày càng đc chú trng hn. Các nghip v đc thc hin đi vi khách
hàng cá nhân: Tin gi cá nhân, Tin gi tit kim, Th thanh toán, Thanh toán qua ngân
hàng, Cho vay tiêu dùng, Cho vay xây dng, Sa cha, Mua bán nhà, Cho vay tr góp,
Cho vay kinh t h gia đình,
1.2 Tng quan nng lc cnh tranh trong hot đng kinh doanh ca NHTM
1.2.1 Cnh tranh ca NHTM

1.2.1.1 Khái nim cnh tranh ca NHTM
Trc khi ńi đn vn đ cnh tranh thì chúng ta phi hiu ngun gc ca cnh tranh
t đâu mà xut hin. "Thng trng là chin trng" - đ́ là ngôn ng truyn thng ca
nhng ngi kinh doanh. Theo quan đim đ́, s luôn luôn có ngi thng k bi trong
13



kinh doanh và cng chính t kinh doanh mi ny sinh ra các vn đ cnh tranh, hp tác.
Nh vy, kinh doanh không phi là chin tranh và cng không phi là hòa bình. Vy thì
nó là gì? "Kinh doanh là s hp tác khi cn to ra chic bánh nhng s là cnh tranh khi
đn lúc chia phn chic bánh đó”. (Brandenburger, Nace Buff, 2002, trang 13). Cnh
tranh, theo nguyên ngha đc hiu là vic các đi th tranh đua nhau nhm mc đích
giành ly thng li v mình thông qua vic s dng nhng kh nng sn có v mi
phng din. Tùy loi hình kinh doanh mà khái nim cnh tranh đc hiu khác nhau vì
vy ngoài nhng đim chung ging nh s cnh tranh trong các lnh vc khác, s cnh
tranh gia các đi th trong th trng dch v ngân hàng có th đc hiu: Cnh tranh
trong ngân hàng thng mi là s tranh đua nhng mang tính hp tác cao gia các đi
th cnh tranh trong nn kinh t th trng. Các ngân hàng cnh tranh giành ly th phn,
tìm kim li nhun cao hn mc li nhun trung bình mà ngân hàng đang ć đi kèm mc
tiêu n đnh nn kinh t di các chính sách ni ti ca ngân hàng cng nh là t s can
thip trc tip t Ngân hàng Nhà nc.
1.2.1.2 Nhng đc đim v cnh tranh ca NHTM
Ging nh các doanh nghip khác trong nn kinh t th trng, các NHTM cng phi
đi mt vi s cnh tranh gay gt t các đi th đ tranh giành th phn ln nhau. Do kinh
doanh loi hàng h́a đc bit là tin t nên cnh tranh trong lnh vc ngân hàng có nhng
đc đim sau:
- Các đi th cnh tranh trong th trng dch v ngân hàng thng có s lng gii
hn và s gia tng hay gim bt s lng này là rt kh́ khn và hn ch, đôi khi không
hoàn toàn ph thuc vào ý chí ca chính các đi th cnh tranh. Chính s kim soát cht

ch ca chính quyn đi vi vic gia nhp th trng hay rút lui khi th trng dch v
ngân hàng ca các đi th cnh tranh đư khin cho th trng này tr nên an toàn hn,
lành mnh hn và mc đ cnh tranh gia các đi th trên th trng cng ít quyt lit
hn. Ć th nói, s khó khn và tính hn ch trong kh nng và c hi gia nhp hay rút
lui khi th trng dch v ngân hàng là mt trong nhng du hiu ć tính đc thù ca
môi trng cnh tranh trong lnh vc dch v ngân hàng.
14



- Các đi th cnh tranh trên th trng dch v ngân hàng thng có mi quan h mt
thit vi nhau trong quá trình tác nghip kinh doanh. Chính s liên kt mang tính t nhiên
gia các đi th cnh tranh trên th trng dch v ngân hàng khin cho mi quan h cnh
tranh gia h tr nên ít khc lit hn.
- Trong th trng dch v ngân hàng, mc dù Nhà nc vn chp nhn và khuyn
khích s cnh tranh gia các đi th tham gia th trng nhng vì mc tiêu gi gìn s n
đnh ca nn kinh t và quyn li ca công chúng gi tin hay các ch th vay tin, Nhà
nc có th can thip vào quá trình cnh tranh này bng vic thc thi nhng chính sách
đc thù nh chính sách tin t quc gia (trong đ́ bao gm các ni dung ch yu nh
chính sách tín dng, chính sách d tr bt buc, chính sách ngoi hi, chính sách th
trng m…) hay chính sách kim soát đc bit. S can thip này t phía công quyn
khin cho gii hn cnh tranh gia các đi th trên th trng dch v ngân hàng có phn
b thu hp.
- Cnh tranh ngân hàng ph thuc mnh m vào các yu t bên ngoài ngân hàng nh
môi trng kinh doanh, doanh nghip, đc đim dân c, vn h́a, c s h tng,
- Cnh tranh ngân hàng chu s nh hng ca th trng tài chính quc t.
1.2.1.3 Nhng lnh vc cnh tranh ch yu trong hot đng kinh doanh ca NHTM
- a dng hóa các loi sn phm dch v tài chính: Các ngân hàng ngày càng phát
trin đa dng sn phm dch v ca mình đ có th thu hút khách hàng và phc v khách
hàng tt hn so vi đi th cnh tranh thông qua cung ng các dch v thanh toán khác

nhau, phát trin dch v th,
- Giá c sn phm dch v tài chính: Các vn đ v lãi sut tin gi, lãi sut cho vay,
chit khu, dch v phí, là mt trong nhng vn đ mang tính cnh tranh gia các ngân
hàng. Vì vy các NHTM thng cp nht thông tin, nghiên cu các công ngh mi đ
đa ra mc phí phù hp mà vn đm bo đc li nhun nhm thu hút khách hàng.
- Tính tin nghi cho khách hàng:  khách hàng có th tip cn và s dng đc các
sn phm, dch v tài chính thì các ngân hàng quan tâm đn s thun tin cho khách
15



hàng nhm tng cng li th cnh tranh. Hot đng này bao gm các yu t nh: mng
li hot đng ca ngân hàng đc phân b rng khp vùng min dân c; Các c s hot
đng phi đm bo mt bng rng rưi, thoáng mát và đc bit tính an ninh cao; Quy trình
nghip v đn gin, nhanh gn, d hiu và d s dng; Các nhân viên th hin s vn
minh, lch s và tn tâm vi khách hàng,
- Uy tín ca ngân hàng: Ngân hàng có th hiu kinh doanh lòng tin vì vy s tin cy
ca khách hàng là mt yu t cnh tranh quan trng gia các ngân hàng vi nhau. Ngân
hàng đm bo đc uy tín, tng lòng tin cho khách hàng đc th hin qua các tiêu chí
sau: nng lc tài chính (vn t có, vn huy đng, ),nng lc công ngh, nhân s, và tính
n đnh trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng.
1.2.2 Nng lc cnh tranh ca NHTM
1.2.2.1 Li th cnh tranh
Trong các tác phm ca Michael Porter, ông tha nhn, không th đa ra mt đnh
ngha tuyt đi v khái nim nng lc cnh tranh. Theo ông: "  có th cnh tranh
thành công, các doanh nghip phi có đc li th cnh tranh di hình thc hoc là có
đc chi phí sn xut thp hn hoc là có kh nng khác bit hóa sn phm đ đt đc
nhng mc giá cao hn trung bình.  duy trì li th cnh tranh, các doanh nghip cn
ngày càng đt đc nhng li th cnh tranh tinh vi hn, qua đó có th cung cp nhng
hàng hóa hay dch v có cht lng cao hn hoc sn xut có hiu sut cao hn".

(Nguyn Th Quy, 2005, trang 19).
Theo nh đnh ngha trên thì doanh nghip phi liên tc duy trì li th cnh tranh ca
mình và nng lc cnh tranh phi đc gn lin vi khái nim phát trin bn vng, s
dng hiu qu các ngun lc ca xã hi.
Li th cnh tranh là nng lc ca mt doanh nghip có th vt tri hn đi th.
Nng lc  đây là kh nng tích hp các ngun lc đ thc hin mt nhim v hoc hành
đng nào đ́.  duy trì li th cnh tranh bn vng, giúp nâng cao nng lc cnh tranh
thì phi tha mưn 4 điu kin sau:
16



- Giá tr: cho phép doanh nghip to ra s khác bit sn phm và to ra giá tr đc
nht.
- Khan him: Các đi th cnh tranh không th tip cn đc.
- Không th bt chc: Các đi th cnh tranh không th d dàng sao chép hoc sn
xut ra đc.
- Không th thay th: Nhng ngun lc tng đng đ to ra nhng chin lc
tng t không có sn.
1.2.2.2 Khái nim nng lc cnh tranh ca NHTM
Có rt nhiu đnh ngha v nng lc cnh tranh và trên thc t nng lc cnh tranh là
mt khái nim đng. Chúng ta thy rng tùy đi tng nghiên cu, phm vi nghiên cu,
mc đích nghiên cu mà có khái nim v nng lc cnh tranh cho phù hp vi tng quc
gia, tng ngành ngh đ làm cn c khoa hc trong vic đa ra nhng chính sách, gii
pháp hp lý, hiu qu. Nh vy, da vào tính cht hot đng và nhng đc thù ca ngành
kinh doanh tin t, ta có th tóm tt khái nim v nng lc cnh tranh ca các NHTM nh
sau:
"Nng lc cnh tranh ca mt ngân hàng là kh nng ngân hàng đó to ra, duy trì và
phát trin nhng li th nhm duy trì và m rng th phn; đt đc mc li nhun cao
hn mc trung bình ca ngành và liên tc tng đng thi đm bo s hot đng an toàn,

lành mnh, có kh nng chng đ và vt qua nhng bin đng bt li ca môi trng
kinh doanh”. (Nguyn Th Quy, 2005, trang 22).
1.2.2.3 Nhng yu t nh hng đn nng lc cnh tranh ca NHTM
- Nhng yu t bên trong: Ngân hàng là mt ngành dch v phc tp mà đi tng
kinh doanh là quyn s dng tin t và các nghip v kinh doanh liên quan đn tin t
khác. Vì nó cha đng rt nhiu ri ro nên ń đòi hi rt cao v các điu kin mang tính
nhân t nh: