B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
QUÁCH N TRNG GIANG
HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT NI B TI NGỂN
HÀNG THNG MI C PHN QUỂN I NHM I PHÓ
VI RI RO HOT NG
LUN VN THC S KINH T
TP. H Chí Minh, Nm 2012
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
QUÁCH N TRNG GIANG
HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT NI B TI NGỂN
HÀNG THNG MI C PHN QUỂN I NHM I PHÓ
VI RI RO HOT NG
Chuyên ngành: K toán
Mã ngành : 60340301
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC
TS. NGUYN PHÚC SINH
TP. H Chí Minh, Nm 2012
MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC T VIT TT
DANH MC CÁC BNG
M U 1
1. Tính cp thit ca đ tài 1
2. Mc đích nghiên cu 1
3. i tng và phm vi nghiên cu 2
4. Phng pháp nghiên cu 2
5. Kt cu lun vn 2
CHNG 1: C S LÝ LUN V H THNG KIM SOÁT NI B VÀ
RI RO HOT NG TRONG NGỂN HÀNG THNG MI 3
1.1 TNG QUAN V H THNG KIM SOÁT NI B 3
1.1.1 Báo cáo COSO 1992 3
1.1.2 Báo cáo COSO 2004 8
1.2 RI RO HOT NG TRONG NGỂN HÀNG THNG MI 19
1.2.1 Hot đng kinh doanh ti ngân hàng thng mi. 19
1.2.2 Các loi ri ro trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi 20
1.2.3 Ri ro trong hot đng trong ngân hàng thng mi 22
1.2.4 Qun tr ri ro trong hot đng trong ngân hàng thng mi theo Basel II 20
1.3 KSNB TRONG NHTM TIP CN THEO QUAN IM QUN TR RRH
31
1.3.1 Môi trng qun lý 31
1.3.2 Thit lp các mc tiêu 32
1.3.3 Nhn dng s kin tim tàng 33
1.3.4 ánh giá ri ro 33
1.3.5 Phn ng ri ro 34
1.3.6 Hot đng kim soát 35
1.3.7 Thông tin và truyn thông 36
1.3.8 Giám sát 36
Kt lun chng 1 37
CHNG 2: THC TRNG HOT NG KIM SOÁT NI B TI
NGỂN HÀNG TMCP QUỂN I NHM I PHÓ VI RI RO HOT
NG 38
2.1 GII THIU S LC V MB 38
2.2 THC TRNG HOT NG KSNB TI NGỂN HÀNG TMCP QUỂN I
NHM I PHÓ VI RI RO HOT NG 39
2.2.1 Kho sát vic qun lý ri ro hot đng ti Ngân hàng TMCP Quân đi 39
2.2.1.1 Môi trng qun lý 40
2.2.1.2 Thit lp mc tiêu 48
2.2.1.3 Nhn dng s kin tim tàng 50
2.2.2.4 ánh giá ri ro 51
2.2.1.5 Phn ng ri ro 53
2.2.1.6 Hot đng kim soát 54
2.2.1.7 Thông tin và truyn thông 57
2.2.1.8 Giám sát 59
Kt lun chng 2 61
CHNG 3: MT S GII PHÁP NHM HOÀN THIN H THNG
KIM SOÁT NI B TI MB NHM I PHÓ VI RI RO HOT
NG 62
3.1 C S CA CÁC GII PHÁP 62
3.2 CÁC GII PHÁP C TH I VI MB 62
3.2.1 Hoàn thin môi trng qun lý ca MB 63
3.2.2 Nâng cao vic nhn dng các s kin tim tàng 67
3.2.3 Nâng cao cht lng đánh giá ri ro trong hot đng ngân hàng 71
3.2.4 Nâng cao hot đng kim soát trong môi trng tin hc 72
3.2.5 Nâng cao hiu qu ca thông tin và truyn thông 73
3.3 BIN PHÁP H TR T NGỂN HÀNG NHÀ NC 80
Kt lun chng 3 81
KT LUN 82
DANH MC TÀI LIU THAM KHO 83
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn “Hoàn thin h thng Kim soát ni b ti Ngân hàng Thng
mi C phn Quân đi nhm đi phó vi ri ro hot đng” là công trình do tôi t nghiên
cu và hoàn toàn di s hng dn ca ngi hng dn khoa hc.
Các s liu, kt qu trình bày trong lun vn là trung thc, và cha tng đc công b
trong các lun vn trc đây.
Tp. H Chí Minh, tháng 12 nm 2012
Quách N Trng Giang
DANH MC CÁC KÝ HIU, CÁC CH VIT TT
1. NHTM : Ngân hàng thng mi
2. KSNB : Kim soát ni b
3. QTRR : Qun tr ri ro
4. NH : Ngân hàng
5. RRH : Ri ro hot đng
6. KH : Khách hàng
7. NHNN : Ngân hàng nhà nc
8. HTK : Hàng tn kho
9. TSB : Tài sn đm bo
10. MMTB : Máy móc thit b
11. MB : Ngân hàng thng mi c phn Quân i
12. TMCP : Thng mi c phn
13. TCNS : Tài chính nhân s
14. CNTT : Công ngh thông tin
15. CN : Chi nhánh
16. TPHCM : Thành ph H Chí Minh
17. TCTD : T chc tín dng
DANH MC CÁC BNG
Bng 2.1: Mt s ch tiêu ch yu ca MB nm 2010, 2011
Bng 2.2: Trit lý ca Ban lãnh đo CN TPHCM v qun tr RRH
Bng 2.3: Chính sách nhân s ti MB CN TPHCM
Bng 2.4: Nhim v ca Phòng Qun lý tín dng ti MB CN TPHCM
Bng 2.5: Mc tiêu ca MB
Bng 2.6: Nhn dng ri ro tim tàng ti MB CN TPHCM
Bng 2.7: ánh giá ri ro ti MB CN TPHCM
Bng 2.8: Cách thc phn ng vi ri ro ti MB CN TPHCM
Bng 2.9: Hot đng kim soát ti MB CN TPHCM
Bng 2.10: Thông tin và truyn thông ti MB CN TPHCM
Bng 2.11: Giám sát h thng KSNB ti MB CN TPHCM
1
M U
1. Tính cp thit ca đ tài
H thng NHTM hin nay đóng vai trò quan trng trong nn kinh t, song
luôn tim n ri ro cao và thit hi phát sinh trong hot đng ngân hàng s tác đng
sâu sc ti mi hot đng kinh t - xã hi.
Trong s các loi ri ro nh hng đn hot đng NHTM thì ri ro hot đng
là ri ro khó lng nht, nó hin hu trong tt c các hot đng ca ngân hàng và có
th gây ra nhng tn tht rt ln cho NHTM v trách nhim pháp, tài sn hoc uy
tín ca NHTM b tn tht, gim li nhun, phá sn, gii th …
Hin nay, nn kinh t Vit Nam đang trong giai đon khó khn vi các
biu hin: sn xut đình tr, lng hàng tn kho tng cao, t l tht nghip cao,
doanh nghip phá sn nhiu, n xu ti các ngân hàng tng cao,…nên NHTM đi
din vi ri ro hot đng cao. Vì vy “Hoàn thin h thng Kim soát ni b ti
Ngân hàng Thng mi C phn Quân đi nhm đi phó vi ri ro hot đng”
là mt yêu cu cn thit, khách quan trong giai đon hin nay.
2. Mc đích nghiên cu
Lun vn nghiên cu hng ti các mc đích sau:
- H thng hóa c s lý lun v h thng KSNB và ri ro hot đng trong ngân
hàng thng mi.
- Phán ánh và đánh giá thc trng hot đng ca h thng KSNB ti NHTM
nhm đi phó vi ri ro hot đng.
- Da vào c s lý lun và thc tin đa ra nhng gii pháp nhm hoàn thin
h thng KSNB ti NHTM nhm đi phó vi ri ro hot đng.
2
3. i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu ca lun vn: h thng kim soát ni b và ri ro hot
đng trong ngân hàng thng mi.
Phm vi nghiên cu ca lun vn bao gm: cách thc qun lý ri ro hot
đng ti Ngân hàng TMCP Quân đi.
4. Phng pháp nghiên cu
Phng pháp nghiên cu ca lun vn da trên phép duy vt bin chng.
Lun vn thc hin vic quan sát, tìm hiu sách báo, internet, kho sát và trao đi ý
kin vi ngi hng dn khoa hc cng nh kt hp vi thc t bn thân là
Trng phòng Thm đnh ti Ngân hàng TMCP Quân đi – CN TPHCM đ tng c
s thc tin cho các đánh giá và đ xut ca lun vn. Vic đánh giá s liu lun
vn da trên phng pháp thng kê, tng hp, so sánh và phân tích.
5. Kt cu lun vn
Ngoài phn m đu, kt lun, tài liu tham kho, Lun vn gm có ba
chng:
Chng 1: C s lý lun v h thng kim soát ni b và ri ro hot đng
trong ngân hàng thng mi.
Chng 2: Thc trng hot đng kim soát ni b ti Ngân hàng TMCP
Quân đi nhm đi phó vi ri ro hot đng.
Chng 3: Mt s gii pháp nhm hoàn thin h thng kim soát ni b ti
Ngân hàng TMCP Quân đi nhm đi phó vi ri ro hot đng.
3
CHNG 1
C S LÝ LUN V H THNG KIM SOÁT NI B VÀ RI RO HOT
NG TRONG NGỂN HÀNG THNG MI
1.1 TNG QUAN V KIM SOÁT NI B
1.1.1 Báo cáo COSO 1992
COSO là mt y ban thuc Hi đng quc gia Hoa K v vic chng gian
ln v báo cáo tài chính (National Commission on Financial Reporting, hay còn
đc gi là Treadway Commission). y ban này bao gm đi din ca Hip hi k
toán viên công chng Hoa K (AICPA), Hip hi Kim toán viên ni b (IIA),
Hip hi Qun tr viên tài chính (FEI), Hip hi K toán Hoa K (AAA), Hip hi
k toán viên qun tr (IMA). S ra đi ca COSO hình thành t s gian ln ti các
công ty M cng nh s quan tâm ca xã hi đn KSNB đã ra đi nhiu y ban đ
kho sát và tìm cách khc phc, trong đó có y ban quc gia v chng gian ln báo cáo
tài chính, gi tt là Treadway Commission, ra đi vào nm 1985.
COSO đc thành lp nhm nghiên cu v kim soát ni b, c th là:
- Thng nht đnh ngha v KSNB đ phc v cho nhu cu ca các đi tng khác
nhau.
- Công b đy đ mt h thng tiêu chun đ giúp các đn v có th đánh giá
h thng kim soát ca h và tìm gii pháp đ hoàn thin.
Báo cáo ca COSO đc công b di tiêu đ: Kim soát ni b - Khuôn
kh hp nht (Internal Control – Integrated Framework). Báo cáo COSO 1992 là
báo cáo cung cp mt h thng lý lun đy đ nht v KSNB cho đn thi đim
này, k tha và phát trin các nghiên cu trc đó v KSNB.
Theo báo cáo COSO 1992: “Kim soát ni b là mt quá trình do ngi qun
lý, hi đng qun tr và các nhân viên ca đn v chi phi, nó đc thit lp đ cung
cp mt s đm bo hp lý nhm thc hin ba mc tiêu di đây.
-
Báo cáo tài chính đáng tin cy.
4
-
Các lut l và quy đnh đc tuân th.
-
Hot đng hu hiu và hiu qu.”
Trong đnh ngha trên, bn ni dung c bn là quá trình, con ngi, đm bo
hp lý và mc tiêu. Chúng đc hiu nh sau:
- Kim soát ni b là mt quá trình. Kim soát ni b bao gm mt chui
hot đng kim soát hin din mi b phn trong đn v và đc kt hp
vi nhau thành mt th thng nht. Quá trình kim soát là phng tin đ
giúp cho đn v đt đc các mc tiêu ca mình.
- Kim soát ni b đc thit k và vn hành bi con ngi. Cn hiu rng
kim soát ni b không ch đn thun là nhng chính sách, th tc biu
mu… mà phi bao gm c nhng con ngi trong t chc nh Hi đng
qun tr, Ban Giám c, các nhân viên khác… chính con ngi đnh ra mc
tiêu, thit lp c ch kim soát mi ni và vn hành chúng.
- Kim soát ni b cung cp mt s đm bo hp lý, ch không đm bo
tuyt đi, là các mc tiêu s đc thc hin. Vì khi vn hành h thng kim
soát, nhng yu kém có th xy ra do các sai lm ca con ngi nên dn đn
không thc hin đc các mc tiêu. Kim soát ni b có th ngn chn và
phát hin nhng sai phm nhng không th đm bo là chúng không bao gi
xy ra. Hn na, mt nguyên tc c bn trong vic đa ra quyt đnh qun lý
là chi phí cho quá trình kim soát không th vut quá li ích đc mong đi
t quá trình kim soát đó. Do đó, tuy ngi qun lý có th nhn thc đy đ
v các ri ro, th nhng nu chi phí cho quá trình kim soát quá cao thì h
vn không áp dng các th tc đ kim soát ri ro.
Các mc tiêu ca kim soát ni b
i vi báo cáo tài chính, kim soát ni b phi bo đm v tính trung thc
và đáng tin cy, bi vì chính ngi qun lý đn v phi có trách nhim lp báo cáo
tài chính phù hp vi chun mc và ch đ k toán hin hành.
5
i vi tính tuân th, kim soát ni b trc ht phi bo đm hp lý vic
chp hành lut pháp và các quy đnh. iu này xut phát t trách nhim ca ngi
qun lý đi vi nhng hành vi không tuân th trong đn v. Bên cnh đó, kim soát
ni b còn phi hng mi thành viên trong đn v vào vic tuân th các chính
sách, quy đnh ni b ca đn v, qua đó bo đm đt đc nhng mc tiêu ca đn
v.
i vi mc tiêu s hu hiu và hiu qu ca các hot đng, kim soát ni
b giúp đn v bo v và s dng hiu qu các ngun lc, bo mt thông tin, nâng
cao uy tín, m rng th phn, thc hin các chin lc kinh doanh ca đn v…
Nh vy, các mc tiêu ca h thng kim soát ni b rt rng, chúng bao trùm
lên mi mt hot đng và có ý ngha quan trng đi vi s tn ti và phát trin ca đn
v.
Các b phn hp thành h thng kim soát ni b
Theo báo cáo COSO 1992 mc dù có s khác bit đáng k v t chc h
thng kim soát ni b gia các đn v vì ph thuc vào nhiu yu t nh quy mô,
tính cht hot đng, mc tiêu… ca tng ni, th nhng bt k h thng kim soát
ni b nào cng phi bao gm nhng b phn c bn. Theo quan đim ph bin
hin nay
1
, kim soát ni b bao gm các b phn sau:
Môi trng kim soát.
ánh giá ri ro.
Hot đng kim soát.
Thông tin và truyn thông.
Giám sát.
Các ni dung ch yu và các nhân t cu thành các b phn hp thành h
thng KSNB đc th hin bng di đây:
1
Theo Báo cáo ca COSO
6
Bng 1.1 Các b phn hp thành h thng Kim soát ni b
B phn
Ni dung ch yu
Các nhân t
Môi
trng
kim soát
To ra sc thái chung ca mt t
chc, chi phi đn ý thc kim
soát ca mi ngi trong t
chc, là nn tng cho mi b
phn khác ca kim soát ni b.
- Tính chính trc và giá tr đo đc.
- m bo v nng lc.
- Hi đng qun tr và y ban kim
toán.
- Trit lý qun lý và phong cách điu
hành.
- C cu t chc.
- Phân đnh quyn hn và trách
nhim.
- Chính sách v nhân s.
ánh giá
ri ro
n v phi nhn bit và đi
phó vi các ri ro bng cách
thit lp mc tiêu ca t chc và
hình thành c ch đ nhn dng,
phân tích và đánh giá các ri ro
có liên quan.
- Xác đnh mc tiêu ca đn v.
- Nhn dng ri ro.
- Phân tích và đánh giá ri ro.
Hot đng
kim soát
Các chính sách và các th tc đ
giúp đm bo là nhng ch th
ca nhà qun lý đc thc hin
và có các hành đng cn thit
đi vi các ri ro nhm đt đc
mc tiêu ca đn v.
- Phân chia trách nhim đy đ.
- Kim soát quá trình x lý thông
tin.
- Kim soát vt cht.
7
- Kim tra đc lp vic thc hin.
- Phân tích rà soát hay soát xét li
vic thc hin.
Thông tin
và truyn
thông
H thng thông tin đc thit
lp đ mi thành viên trong đn
v có kh nng nm bt và trao
đi thông tin cn thit cho vic
điu hành, qun tr và kim soát
các hot đng.
- H thng thông tin, bao gm c h
thng thông tin k toán phi đm
bo cht lng thông tin.
- Truyn thông bo đm các kênh
thông tin bên trong và bên ngoài đu
hot đng hu hiu.
Giám sát
Toàn b quy trình hot đng
phi đc giám sát và điu
chnh cn thit. H thng phi
có kh nng phn ng nng
đng, đc thay đi theo yêu
cu ca môi trng bên trong và
bên ngoài.
- Giám sát thng xuyên: thông qua
vic thu thp thông tin trong ni b
và bên ngoài; đi chiu s liu thc
t và s sách, hoc xem xét các báo
cáo hot đng đ phát hin các bin
đng bt thng.
- Giám sát đnh k: thc hin thông
qua các cuc kim tra đnh k ca
đn v kim toán đc lp hoc đn
v kim toán ni b.
Các hn ch tim tàng ca h thng kim soát ni b
bt k đn v nào, dù đã đc đu t rt nhiu trong thit k và vn hành
h thng, th nhng mt h thng kim soát ni b vn không th hoàn toàn hu
hiu. Bi l ngay c khi có th xây dng h thng hoàn ho v cu trúc, thì hiu qu
tht s ca nó vn tùy thuc vào nhân t ch yu là con ngi, tc là ph thuc vào
nng lc làm vic và tính đáng tin cy ca lc lng nhân s. Nói cách khác, h
8
thng kim soát ni b ch có th giúp hn ch ti đa nhng sai phm mà thôi, vì nó
có các hn ch tim tàng xut phát t nhng nguyên nhân sau đây:
- Nhng hn ch xut phát t bn thân con ngi nh s vô ý, bt cn, đãng trí,
đánh giá hay c lng sai, hiu sai ch dn ca cp trên hoc báo cáo ca cp
di…
- Kh nng đánh la, ln tránh ca nhân viên thông qua s thông đng vi
nhau hay vi các b phn bên ngoài đn v.
- Hot đng kim soát thng ch nhm vào các nghip v thng xuyên phát
sinh mà ít chú ý đn nhng nghip v không thng xuyên, do đó nhng sai
phm trong các nghip v này thng hay b b qua.
- Yêu cu thng xuyên và trên ht ca ngi qun lý là chi phí b ra cho hot
đng kim soát phi nh hn giá tr thit hi c tính do sai sót hay gian ln
gây ra.
- Luôn có kh nng là các cá nhân có trách nhim kim soát đã lm dng
quyn hn ca mình nhm phc v cho mu đ riêng.
- iu kin hot đng ca đn v thay đi nên dn ti nhng th tc kim soát
không còn phù hp…
Chính nhng hn ch nói trên ca kim soát ni b là nguyên nhân khin cho
kim soát ni b không th bo đm tuyt đi, mà ch bo đm hp lý trong vic đt
đc các mc tiêu ca đn v.
1.1.2 Báo cáo COSO 2004
Mc dù h thng kim soát ni b theo Báo cáo COSO 1992 đã đc b
sung và hoàn thin hn trong quá trình phát trin tuy nhiên lý thuyt v h thng
kim soát ni b vn còn hn ch nh:
- Không xác đnh vic xây dng các mc tiêu ca đn v nm trong chu trình
KSNB, vì vy h thng KSNB đc xây dng ch đ nhm mc đích kim
soát vic thc hin các mc tiêu đã đc xác đnh ch không nhm phc v
9
vic qun tr các tình hung không chc chn và ti u hóa quá trình qun tr
đó. Mt khác vic xác đnh các mc tiêu đc bit là các mc tiêu chin lc
không nm trong chu trình kim soát cng làm cho h thng KSNB b hn
ch v tính d báo đi vi các loi ri ro và vì vy không xây dng đc
chin lc dài hn đ đi phó.
- H thng KSNB đc thit k và vn hành bi ngi qun lý, hi đng qun
tr và các nhân viên ca đn v nhm đm bo hp lý vic thc hin các mc
tiêu đã đ ra do đó mi ch gii hn trách nhim ca ngi qun lý trong hot
đng ca đn v mà cha th hin trách nhim liên quan đn vic kim soát
các ri ro tim n.
Tip tc phát trin Báo cáo nm 1992 và tích hp vi qun tr ri ro ti các
đn v, nm 2004 COSO m rng v h thng kim soát ni b, trong đó tho lun
rng hn v qun tr ri ro doanh nghip. Qun tr ri ro doanh nghip không có ý
đnh thay th h thng kim soát ni b mà kt hp cùng h thng kim soát ni b
trong đó Doanh nghip có th quyt đnh xem xét khuôn kh qun tr ri ro doanh
nghip va đáp ng nhu cu v h thng kim soát ni b ca h, va hng ti
mt quá trình qun lý ri ro đy đ hn. Nm 2004 COSO công b báo cáo di
tiêu đ: Qun tr ri ro doanh nghip – Khuôn kh hp nht.
Theo Báo cáo ca COSO nm 2004 thì qun tr ri ro doanh nghip là mt
quá trình do hi đng qun tr, các cp qun lý và các nhân viên ca đn v chi phi,
đc áp dng trong vic thit lp các chin lc liên quan đn toàn đn v và áp
dng cho tt c các cp đ trong đn v, đc thit k đ nhn dng các s kin tim
tàng có th nh hng đn đn v và qun tr ri ro trong phm vi chp nhn đc
ri ro nhm cung cp mt s đm bo hp lý v vic đt đc các mc tiêu ca đn
v.
Các mc tiêu ca đn v bao gm:
10
- Mc tiêu chin lc: liên quan đn các mc tiêu tng th và phc v cho s
mng ca đn v.
- Mc tiêu hot đng: liên quan đn vic s dng các ngun lc mt các hu
hiu và hiu qu.
- Mc tiêu báo cáo: liên quan đn s trung thc và đáng tin cy ca các báo
cáo liên quan đn đn v.
- Mc tiêu tuân th: đm bo hp lý vic chp hành lut pháp và các quy đnh.
Nh vy so vi Báo cáo COSO 1992, ngoài ba mc tiêu hot đng, báo cáo,
tuân th thì Báo cáo COSO 2004 còn có mc tiêu chin lc. Mc tiêu chin lc
đc xác đnh cp đ cao hn so vi các mc tiêu còn li ca QTRR, mc tiêu
chin lc đc xây dng da trên s mng ca đn v còn các mc tiêu còn li
phi phù hp vi mc tiêu chin lc ca đn v.
Theo đnh ngha theo Báo cáo COSO 2004, các ni dung c bn ca QTRR
là: quá trình; con ngi, thit lp chin lc, áp dng toàn đn v, nhn dng s
kin, đm bo hp lý và mc tiêu. Chúng đc hiu nh sau:
- Qun tr ri ro doanh nghip là mt quá trình: QTRR bao gm mt chui
các hot đng liên tc tác đng đn toàn đn v thông qua nhng hot đng
qun lý đ điu hành s hot đng ca đn v. Quá trình QTRR doanh
nghip giúp đn v tác đng trc tip đn vic thc hin các mc tiêu đã đ
ra và góp phn hoàn thành s mng ca đn v.
- Qun tr ri ro doanh nghip đc thit k và vn hành bi con ngi:
QTRR không ch đn thun là nhng chính sách, th tc, mu biu,… mà
phi bao gm nhng con ngi trong đn v nh hi đng qun tr, ban giám
đc và các nhân viên khác. Mi cá nhân trong đn v vi nhng đc đim
riêng s tác đng đn cách thc ngi đó nhn dng, đánh giá và phn ng
11
vi ri ro. Vi QTRR, đn v cung cp cho mi ngi khuôn kh chung v
ri ro trong phm vi mc tiêu hot đng ca đn v.
- Qun tr ri ro đc áp dng trong vic thit lp các chin lc: mi đn
v thng thit lp các s mng cho t chc ca mình và các mc tiêu liên
quan đ đt đc s mng đó. Vi mi mc tiêu, đn v thit lp các chin
lc tng ng đ thc hin và cng có th thit lp các mc tiêu liên quan
cp đ thp hn. Khi đó, QTRR h tr cho các cp qun lý xem xét các ri
ro liên quan đn vic la chn các chin lc thay th khác nhau.
- Áp dng cho toàn đn v: QTRR không xem xét ri ro trong mt s kin
riêng bit hoc cp đ riêng r mà xem xét hot đng trên tt c các cp đ
ca đn v, t cp đ toàn đn v nh k hoch chin lc và phân b ngun
lc đn các mng hot đng c th nh hot đng marketing, ngun nhân lc
và đn các chu trình nghip v nh chu trình sn xut, xem xét hn mc tín
dng ca khách hàng…
- QTRR đc thit k đ nhn dng các s kin: các s kin tim tàng tác
đng đn đn v phi đc nhn dng thông qua QTRR. Khi s kin tim
tàng đc nhn dng, đn v đánh giá đc ri ro và c hi liên quan đn các
s kin, t đó xây dng các cách thc qun lý ri ro liên quan trong phm vi
mc ri ro có th chp nhn đc ca đn v.
Mc ri ro có th chp nhn: là mc đ ri ro mà đn v sn sàng chp nhn đ
thc hin vic làm tng giá tr xét trên bình din toàn đn v. Nó phn ánh trit
lý v ri ro và phong cách vn hóa ca đn v. Ri ro có th chp nhn đc có
th đc xem xét mt cách đnh lng hoc đnh tính. Theo phng thc đnh
tính, ri ro đc chia thành các cp đ nh cao, trung bình và thp … còn theo
phng pháp đnh lng thì ri ro có th xem xét tng quan vi các mc đ
tng trng và li nhun.
12
- Ri ro b phn: là mc đ ri ro liên quan đn tng mc tiêu c th. Ri ro
b phn là mc ri ro chp nhn đc trong vic thc hin nhng mc tiêu
c th. Vic xác đnh mc ri ro có th chp nhn giúp đnh hng phân b
các ngun lc trong đn v da trên tng quan gia kt qu k vng và
ngun lc đã đu t. Các nhà qun lý xem xét mc đ ri ro có th chp
nhn trong s phù hp vi c cu t chc, con ngi, quá trình thc hin và
qua đó thit lp các yu t cn thit phn ng và giám sát ri ro mt cách
hu hiu.
- Qun tr ri ro đem li mt s đm bo hp lý, ch không phi đm bo
tuyt đi là các mc tiêu s đc thc hin. Vì nhng s kin không chc
chn và ri ro thuc v tng lai, do đó không ai có th d đoán tuyt đi
chính xác. Hn na, QTRR đc vn hành bi con ngi do đó nhng sai
sót do con ngi gây ra là không th tránh. Mt khác, các hot đng kim
soát dù có đc thit k và hoàn thin đn th nào đi chng na vn không
th kim soát ht đc tt c các s kin liên quan đn đn v. QTRR là
phng tin đ đt mc tiêu: trong phm vi s mng ca đn v đã đc thit
lp, các nhà qun lý xây dng các mc tiêu chin lc, la chn cách thc
tin hành và thit lp các mc tiêu liên quan. QTRR vi s phân loi các mc
tiêu, s phân đnh rõ tng ni dung mà đn v hng đn.
Các b phn hp thành QTRR doanh nghip
Theo Báo cáo COSO 2004, QTRR doanh nghip bao gm các b phn sau:
Môi trng qun lý
Thit lp các mc tiêu
Nhn dng s kin tim tàng
ánh giá ri ro
13
Phn ng ri ro
Hot đng kim soát
Thông tin và truyn thông
Giám sát
Nhng đim khác bit gia COSO 2004 và COSO 1992
So vi Báo cáo COSO 1992 ni dung ca QTRR có ni dung rng hn so
vi KSNB và đc phát trin da trên c s ni dung ca KSNB, t ni dung ánh
giá ri ro ca KSNB đc phát trin thêm 3 yu t ca QTRR là: Thit lp mc
tiêu, Nhn dng s kin tim tàng và Phn ng ri ro. Mt khác ni dung c th ca
tng ni dung trong QTRR doanh nghip cng có s khác nhau, phn di đây
trình bày nhng s khác bit c bn và s m rng ca QTRR so vi KSNB:
Môi trng qun lý
QTRR nhìn nhn trit lý ca nhà qun lý v ri ro là yu t hp thành ca môi
trng qun lý, trong khi đó KSNB cho rng trit lý qun lý và phong cách điu hành
ca nhà qun lý là yu t hp thành ca môi trng qun lý. iu này cho thy QTRR
đã nhìn nhn ri ro là tt yu và không th b qua, đn v phi nhn thc đc ri ro và
cách thc qun lý chúng.
Hai nhân t chính thuc v môi trng qun lý khác vi KSNB là:
- Trit lý ca nhà qun lý v qun tr ri ro. Trit lý v qun tr ri ro là quan
đim, nhn thc và thái đ ca nhà qun lý, điu này to nên cách thc mà
đn v tip cn vi ri ro trong tt c các hot đng, t phát trin chin lc
đn các hot đng hàng ngày.
- Ri ro có th chp nhn. Là mc đ ri ro mà xét trên bình din tng th,
đn v sn lòng chp nhn đ theo đui giá tr. Nó phn ánh trit lý v qun
tr ri ro ca nhà qun lý cp cao, và nh hng đn vn hoá, cách thc hot
14
đng ca đn v. Ri ro có th chp nhn đc xem xét khi đn v xác đnh
các chin lc, đó li ích k vng ca mt chin lc phi phù hp vi
mc ri ro có th chp nhn đã đ ra.
Thit lp mc tiêu
Thit lp mc tiêu trong KSNB là mt nhân t thuc ánh giá ri ro, QTRR
doanh nghip thy đc tm quan trng ca vic thit lp mc tiêu trong qun tr ri ro
nên đã tách ra thành mt b phn đc lp đ hp thành QTRR doanh nghip. Theo
QTRR doanh nghip các mc tiêu đc thit lp đu tiên cp đ chin lc, t đó
đn v xây dng bn mc tiêu tng quát: chin lc, hot đng, báo cáo, và tuân th.
Vic thit lp các mc tiêu ca đn v là điu kin đu tiên đ nhn dng, đánh giá và
phn ng vi ri ro.
Các mc tiêu chin lc: là nhng mc tiêu cp cao ca đn vi, các mc tiêu
này phù hp và ng h cho s mng mà đn v đã đ ra. Nó th hin s la chn
ca nhà qun lý v cách thc đn v to lp giá tr cho ch s hu ca mình.
Các mc tiêu liên quan: là nhng mc tiêu c th hn so vi mc tiêu chin
lc và phù hp vi mc tiêu chin lc đã đc lp. Mc dù các mc tiêu trong
đn v rt đa dng, nhng các mc tiêu liên quan đn các mc tiêu chin lc có th
bao gm các mc tiêu hot đng, mc tiêu v báo cáo, mc tiêu tuân th. Ni dung
các mc tiêu này tng t nh KSNB
Nhn dng s kin tim tàng
KSNB ch nhìn nhn các s kin có th gây ra ri ro cho đn v trong khi đó
QTRR có cái nhìn rng hn khi xem xét s kin có th có nh hng tích cc hoc
tiêu cc đn đn v và có th c hai t đó có th ti đa hóa vic to lp giá tr cho
mi tình hung trong tng lai. Ngoài ra QTRR cng xem xét các s kin mt cách
có h thng hn KSNB, c th nh sau:
15
Các yu t nh hng: có nhiu yu t có th dn đn các s kin tác đng
đn vic thc hin mc tiêu ca đn v. Vic xác đnh đc các yu t bên trong và
bên ngoài tác đng đn đn v có tác dng quan trng đn vic nhn dng các s kin
tim tàng. Mt khi các yu t nh hng đã đc nhn dng, nhà qun lý có th xem
xét tm quan trng ca chúng và tp trung vào các s kin có th nh hng đn vic
thc hin các mc tiêu ca đn v.
S ph thuc ln nhau gia các s kin: các s kin liên quan đn đn v
thng không xut hin đc lp mà có s tng tác ln nhau. Mt s kin xut hin
có th to ra, tác đng đn mt s kin khác và các s kin có th xut hin đng
thi. Trong vic nhn dng các s kin, đn v phi bit đc s liên quan gia các
s kin là nh th nào. Bng cách đánh giá s liên quan gia các s kin, đn v có
th bit đc ni nào cn tp trung cn thit đ qun tr ri ro.
Phân bit c hi và ri ro: s kin tim tàng nu xut hin s tác đng tiêu
cc hoc tích cc đn đn v hoc tác đng c hai. Nu s kin có tác đng tiêu cc,
đe da nguy c đt đc mc tiêu ca đn v, thì đòi hi đn v phi đánh giá ri ro
và phn ng vi ri ro. Nu s kin có tác đng tích cc đn đn v, làm thun li
vic thc hin mc tiêu ca đn v hoc to giá tr cho đn v, thì phi đc xem xét
tr li đi vi các chin lc đã đc xây dng.
ánh giá ri ro
QTRR cung cp các bc đ đánh giá ri ro, trên c s đó có th đánh giá c
th s tác đng ca các s kin tim tàng. Vic đánh giá ri ro bao gm các ni
dung sau:
Ri ro tim tàng và ri ro kim soát: ri ro tim tàng là ri ro do thiu các
hot đng ca đn v nhm thay đi kh nng hoc s tác đng ca các ri ro đó.
Ri ro kim soát là ri ro vn còn tn ti sau khi đn v đã phn ng vi ri ro. n
v cn phi xem xét c ri ro tim tàng và ri ro kim soát, đu tiên là xem xét các
16
ri ro tim tàng, sau đó khi đã có phng án phn ng vi ri ro tim tàng thì tip
tc xem xét đn ri ro kim soát.
c lng kh nng và nh hng: các s kin tim tàng phi đc đánh giá
trên hai khía cnh: kh nng xy ra và mc đ tác đng ca nó. Nhng s kin mà
kh nng xut hin thp và tác đng ít đn đn v thì không cn phi tip tc xem
xét. Ngc li, các s kin vi kh nng xut hin cao và tác đng ln thì cn phi
xem xét k càng. Các s kin nm gia hai thái cc này đòi hi s đánh giá phc
tp, điu quan trng là phi phân tích k lng và hp lý.
S liên h gia các s kin: đi vi nhng s kin đc lp vi nhau thì đn
v đánh giá các s kin mt cách đc lp. Nhng nu có s liên h gia các s kin
hoc các s kin cùng kt hp li vi nhau s to nên nhng tác đng ln thì đn v
phi đánh giá đc tác đng tng hp đó.
Phn ng vi ri ro
Sau khi đã đánh giá các ri ro liên quan, KSNB cha đa ra đc cách thc
đ phn ng vi ri ro, trong khi đó QTRR xác đnh các cách thc đ phn ng vi
ri ro bao gm:
- Né tránh ri ro: không thc hin các hot đng mà có ri ro cao nh sn xut
mt mt hàng mi, gim doanh s mt s khu vc ca th trng, bán bt
mt s ngành hàng hot đng,…
- Gim bt ri ro: các hot đng nhm làm gim thiu kh nng xut hin hoc
mc đ tác đng ca ri ro hoc c hai. Các hot đng này liên quan đn vic
điu hành hàng ngày ti đn v.
- Chuyn giao ri ro: Làm gim thiu kh nng xut hin và mc đ tác đng
ca ri ro bng cách chuyn giao hoc chia s mt phn ri ro. Các k thut
này bao gm: mua bo him cho tn tht, s dng các công c v tài chính
đ d phòng cho tn tht, các hot đng thuê ngoài,…
17
- Chp nhn ri ro: đn v không làm gì c đi vi ri ro.
Trong vic xác đnh các phn ng đi vi ri ro, đn v cn xem xét các vn
đ sau:
- nh hng ca phn ng ca đn v đn kh nng và tác đng ca ri ro, và
phn ng nào nm trong phm vi ca ri ro b phn.
- Li ích và chi phí ca tng loi phn ng.
- C hi có th có đi vi vic thc hin mc tiêu chung ca đn v khi phn
ng vi các ri ro c th.
Hot đng kim soát
Các hot đng kim soát bao gm các chính sách và th tc tr giúp cho vic
đi phó vi ri ro và thc hin các ch th ca nhà qun lý v phn ng vi ri ro
cng nh ch đo khác ca đn v. Hot đng kim soát đc thc hin mc đ
toàn đn v và trong phm vi tng chc nng trong đó bao gm c vic kim soát h
thng x lý thông tin ca đn v.
Thông tin và truyn thông
Thông tin và cách thc truyn thông là yu t không th thiu đ đn v nhn
dng các s kin tim tàng, đánh giá và phn ng ri ro. Vic qun lý quá trình ghi
nhn, truyn đt thông tin bao gm c hình thc và trình t s giúp mi cá nhân
trong đn v hoàn thành trách nhim ca mình. Trong QTRR vic truyn thông
đc hiu theo ngha rng hn: t trên xung di, t trong ra ngoài,…
Giám sát
ây là yu t cui cùng ca h thng qun tr ri ro doanh nghip, yu t này
s giúp giám sát s hot đng hu hiu ca các yu t khác trong QTRR doanh
nghip, vic giám sát có th thông qua: