MỨC ĐỘ TRUYỀN DẪN CỦA LÃI SUẤT CƠ BẢN VÀO LÃI SUẤT BÁN LẺ GIAI ĐOẠN 2007-2012.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH


NGUYN THÙY LIÊN

MC  TRUYN DN CA LÃI SUT C BN
VÀO LÃI SUT BÁN L TI VIETCOMBANK
GIAI ON 2007-2012



LUN VN THC S KINH T



ζgi hng dn khoa hc: TS. Nguyn Ngc nh

TP.HCM, Nm 2012


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH


NGUYN THÙY LIÊN

MC  TRUYN DN CA LÃI SUT C BN
VÀO LÃI SUT BÁN L TI VIETCOMBANK
GIAI ON 2007-2012

Chuyên ngành : Kinh t Tài chính – Ngân hàng
Mã s : 60.31.12

LUN VN THC S KINH T



Ngi hng dn khoa hc: TS. Nguyn Ngc nh

TP.HCM, NM 2012


MC LC

CHNG 1: GII THIU 1
1.1 Lý do chn đ tài 1
1.2 Mc tiêu nghiên cu 2
1.3 Câu hi nghiên cu 3
1.4 i tng nghiên cu 3
1.5 Phm vi nghiên cu 3
1.6 Phng pháp nghiên cu 3
1.7 B cc lun vn 4
1.8 Tóm tt chng 1 4
CHNG 2: KÊNH TRUYN DN LÃI SUT VÀ CÁC NGHIÊN CU
THC NGHIM 5
2.1 Chính sách tin t và các kênh truyn dn 5
2.1.1 Chính sách tin t và mc tiêu ca chính sách tin t 5
2.1.1.1 Chính sách tin t 5
2.1.1.2 Mc tiêu ca chính sách tin t 5

2.1.2 Các kênh truyn dn ca chính sách tin t 6
2.1.2.1 Kênh lãi sut 6
2.1.2.2 Nhng kênh tài sn khác 7
2.1.2.3 Các kênh tín dng 7
2.2 Lãi sut c bn 7
2.2.1 Lãi sut c bn đi vi các quc gia khác trên th gii 7
2.2.2 Lãi sut c bn  Vit Nam 8
2.3 Mi quan h truyn dn gia lãi sut c bn và lãi sut bán l 10
2.4 C ch điu hành lãi sut ti Vit Nam 11
2.5 Nghiên cu thc nghim v c ch truyn dn lãi sut 13


2.5.1 Nghiên cu ca Ming-Hua Liu và các công s (2002) 13
2.5.2 Các nghiên cu khác trên th gii 15
CHNG 3:MÔ HÌNH O LNG MC  TRUYN DN LÃI SUT
BÁN L TI VIETCOMBANK 19
3.1 Mô hình nghiên cu 19
3.2 Phng pháp c lng mô hình nghiên cu 21
3.2.1 Tính dng ca d liu chui thi gian và bc tích hp 21
3.2.2 Kim đnh đng liên kt 23
3.3 Mô hình hiu chnh sai s ECM (Error corection model) 25
3.4 D liu nghiên cu 27
3.5 Tóm tt chng γ 28
CHNG 4: PHÂN TÍCH D LIU VÀ KT QU NGHIÊN CU 30
4.1 Phân tích thng kê mô t 30
4.2 Kim đnh nghim đn v 33
4.3 Kim đnh đng liên kt theo phng pháp Johasen 35
4.4 Chn bc tr ti u cho các bin trong mô hình 37
4.5 o lng mc đ truyn dn ca lãi sut c bn vào lãi sut bán l trong dài
hn 37

4.6 Mc đ truyn dn và tc đ truyn dn trong ngn hn 39
4.7 Tóm tt Chng 4 42
CHNG 5: KT LUN 44
DANH MC TÀI LIU THAM KHO 47
PH LC 1 49
PH LC 2 59
PH LC 3 70
PH LC 4 77
PH LC 5 81
PH LC 6 87
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan rng đây là công trình nghiên cu ca tôi, có s h tr t Thy
hng dn là TS Nguyn Ngc nh. Các ni dung nghiên cu và kt qu trong đ tài
này là trung thc và cha tng đc ai công b trong bt c công trình nào. Nhng s
liu trong các bng biu phc v cho vic phân tích, nhn xét, đánh giá đc chính tác
gi thu thp t các ngun khác nhau có ghi trong phn tài liu tham kho.  tài này
thc hin thông qua vic vn dng kin thc đã hc, nhiu tài liu tham kho và s tn
tình hng dn ca ngi hng dn khoa hc, cùng vi s trao đi gia tác gi và các
cá nhân, tp th khác. Tôi xin cam đoan nhng li nêu trên đây là hoàn toàn đúng s
tht.
TP.HCM, ngày tháng nm 2012
Tác gi


Nguyn Thùy Liên

LI CM N

Trc tiên, tôi xin chân thành cm n Thy Nguyn Ngc nh đã dành nhiu thi gian

quý báu ca mình tn tình hng dn tôi trong sut quá trình thc hin lun vn tt
nghip này. Tôi cng gi li tri ân các Quý thy cô Khoa Tài chính Doanh nghip,
nhng ngi đã truyn đt kin thc cho tôi trong c khóa hc, to mi điu kin đ tôi
đc tip cn đn tri thc khoa hc thc s, đây là s giúp đ vô giá giúp tôi hoàn
thành lun vn này.
ζhân đây, tôi cng xin gi li cm n đn các anh ch đng nghip ti Ngân hàng
TMCP Ngoi Thng Vit Nam, nhng ngi đã tn tình giúp đ, h tr v mt s
liu cng nh khuyn khích đng viên tôi trong sut quá trình làm lun vn cng nh
trong c thi gian hc cao hc va qua.
Tôi cng chân thành cm n Thy Hoàng Trng, cô Trn Th Tun Anh thuc Khoa
Toán Thng kê Trng H Kinh t TP.HCM, anh Nguyn Tùng Bá Khôi đã có nhng
chia s và góp ý, luôn đng viên giúp tôi có thêm kin thc và đng lc hoàn thành
lun vn này.
Nhng li cm n sau cùng tôi xin cm n cha m, cm n anh em và bn bè đã ht
lòng quan tâm và to điu kin tt nht đ tôi hoàn thành đc lun vn tt nghip này.
TP.HCM, ngày tháng nm 2012


Nguyn Thùy Liên
DANH MC CÁC T VIT TT

Vietcombank Ngân hàng TMCP Ngoi Thng Vit Nam
LSCB Lãi sut c bn
TG_06M Lãi sut tin gi k hn 06 tháng
TG_12M Lãi sut tin gi k hn 12 tháng
TG_18M Lãi sut tin gi k hn 18 tháng
TG_24M Lãi sut tin gi k hn 24 tháng
VTC_NH Lãi sut cho vay th chp ngn hn
VTC_TDH Lãi sut cho vay th chp trung dài hn
ECM (Error Corrected Model) Mô hình hiu chnh sai s

OLS (ordinary least square) Phng pháp bình phng nh nht
ADF (Augemented Dickly-Fuller) Kim đnh tính dng theo phng pháp ADF
PP (Phillips Perron) Kim đnh tính dng theo phng pháp PP
NHNN ζgân hàng nhà nc
NHTM ζgân hàng thng mi
TÓM TT

Mc đ truyn dn ca chính sách tin t vào các kênh truyn dn là ch đ đc tho
lun mt cách sâu rng trên th gii trong mt thi gian dài. Tuy nhiên,  Vit Nam
các nghiên cu v ch đ này đc bit là mc đ truyn dn lên kênh lãi sut còn rt
khiêm tn. T nm β007 đn nay, vn đ lãi sut là mt vn đ nhc nhi không ch
đi vi ngi vay vn, ngi gi tin, các đnh ch tài chính mà còn c Ngân hàng nhà
nc. iu này có th thy rõ qua vic nhiu ngân hàng cho vay và huy đng vt trn
lãi sut cng nh hin tng các doanh nghip khó tip cn ngun vn vay do lãi sut
quá cao.  điu chnh nhng xáo trn trên và góp phn n đnh tình hình kinh t,
ζgân hàng nhà nc đã đa ra nhng bin pháp ci thin tình hình nh điu chnh lãi
sut c bn, lãi sut tái cp vn, tái chit khu, điu chnh trn lãi sut huy đng…
Trên c s d liu lãi sut c bn và các loi lãi sut bán l ca Vietcombank đc thu
thp t tháng 01/2007 đn tháng 10/2012, lun vn áp dng kim đnh tính dng, kim
đnh đng liên kt đ xác đnh có tn ti mi quan h cân bng dài hn gia các bin,
t đó áp dng mô hình hiu chnh sai s ECε đ xác đnh mi quan h trong dài hn
và ngn hn gia lãi sut c bn và lãi sut bán l.
Kt qu nghiên cu cho thy, trong dài hn, lãi sut c bn có tác đng đn đn các
mc lãi sut tin gi k hn 12 tháng, 18 tháng, 24 tháng, lãi sut vay ngn và trung
dài hn và mc đ truyn dn đo lng đc rt cao. Tuy nhiên mc truyn dn ca lãi
sut vay cao hn các loi lãi sut tin gi, và mc truyn dn ca các k hn ngn s
cao hn so vi k hn dài.
Trong ngn hn, mc truyn dn đn lãi sut bán l ca lãi sut c bn thp hn so vi
trong dài hn, mc đ truyn dn là không hoàn toàn, trong đó lãi sut cho vay ngn
hn có mc truyn dn cao nht, lãi sut tin gi 12 tháng có mc truyn dn thp

nht.
DANH MC BNG BIU VÀ HÌNH V


Trang
DANH MC BNG BIU

Bng 4.1
Kt qu thng kê mô t các chui d liu ban đu
29
Bng 4.β
Ma trn tng quan gia các chui lãi sut
30
Bng 4.γ
Kt qu kim đnh tính dng bng phng pháp ADF

31
Bng 4.4
Kt qu kim đnh tính dng bng phng pháp PP
32
Bng 4.5
Tng hp kt qu kim đnh đng liên kt Johansen
33
Bng 4.6
Kt qu la chn đ tr ca VAR(1) đn VAR(10)
35
Bng 4.7
Mc đ truyn dn ca lãi sut c bn lên lãi sut bán l trong dài
hn
36

Bng 4.8
Mc đ truyn dn ca lãi sut c bn lên lãi sut bán l trong
ngn hn
38
DANH MC HỊNH V

Hình 4.1
Bin đng ca các loi lãi sut bán l so vi lãi sut c bn
28



1

CHNG 1:
GII THIU

1.1 Lý do chn đ tài
Sau mt thi gian dài bt n, nn kinh t Vit ζam đang dn bc vào môi trng
kinh t v mô n đnh hn. Tuy nhiên bên cnh nhng thành tu đt đc thì sau tác
đng ca mt lot cú sc kinh t đc bit là hu qu t cuc khng hong tài chính
toàn cu và khng hong n công kéo dài  khu vc Châu Âu…đã dn đn vic gia
tng đáng k ri ro kinh t v mô. iu này đã th hin qua t l lm phát cao, d
tr gim, gia tng thâm ht ngân sách, và các đim yu v mt c cu trong lnh vc
ngân hàng và doanh nghip.
Vi bi cnh nn kinh t hin nay, vic hoch đnh mt c ch điu hành chính sách
tin t phù hp là vô cùng quan trng.  thc hin đc điu này thì vic đánh giá
chính sách tin t, các kênh truyn dn và c ch dn truyn chính sách tin t đc
bit là kênh truyn dn lãi sut là vô cùng cn thiêt. Lãi sut không ch là công c
điu tit th trng mà còn là đng thái phát tín hiu v ch trng ca Chính ph

và gii pháp điu hành chính sách tin t ca NHNN trong vic điu hành chính
sách tin t. Lãi sut đã và đang là mt ch s kinh t quan trng trên th trng tài
chính, tin t  nc ta, đc các t chc, cá nhân trong và ngoài nc quan tâm,
theo dõi, d báo đ có nhng đng thái phù hp.
Di tác đng ca nn kinh t th trng, s bin đng ca lãi sut th trng là
nhân t c bn điu tit quá trình phân b vn ti các kênh dn vn cng nh s lu
thông ca dòng chy vn trong tng kênh. Nhng nn kinh t mà lãi sut th trng
neo gi  mc cao trong thi gian dài thng dn đn khuynh hng tp trung vn
qua các ngân hàng thng mi. Và h qu tt yu là kênh tín dng ngân hàng
thng đóng vai trò ch đo cp vn (c ngn hn, trung hn, dài hn) cho các
doanh nghip trong khi nhng kênh dn vn khác nh th trng chng khoán s


2

khó có c hi phát trin. ây chính là cn nguyên ca nhng bt cp trong h thng
ngân hàng Vit Nam hin nay mà rõ nét nht là s bt cân đi gia k hn huy đng
và cho vay dn ti tình trng thng gp cng thng v thanh khon.
i vi Vit Nam, vic phân tích và đánh giá c ch truyn dn tin t thông qua
kênh lãi sut đã đc đ cp đn ti mt s các nghiên cu tuy nhiên s dn truyn
ca lãi sut bán l dng nh cha đc tìm hiu, ít nht là cho đn gn đây. Da
trên kt qu nghiên cu ca nhóm tác gi Ming Hua Liu – Dimitri Margaritis -
Alireza Tourani Rad v c ch dn truyn cn bn ca lãi sut, t lãi sut chính sách
sang lãi sut th trng và cui cùng là sang lãi sut bán l, c th là lãi sut huy
đng và lãi sut cho vay trong chính sách tin t ti ζew Zealand, thông qua đó tác
gi mong mun đánh giá nhng yu t tác đng đn dn truyn lãi sut bán l ti
Vit Nam vi đi din là lãi sut bán l công b ti Ngân Hàng TMCP Ngoi
Thng Vit Nam (Vietcombank) t đó đ tìm đc s dn truyn lãi sut bán l
trong ngn hn và tc đ điu chnh lãi sut v trng thái cân bng trong dài hn.
Hay nói cách khác, tác gi mun đo lng mi quan h trong dài hn và ngn hn

gia mc lãi sut c bn đc công b bi Vietcombank vi các giá tr lãi sut tin
gi và lãi sut vay qua các thi k, tác đng ca chúng nh th nào và mc đ nh
hng ra sao?  tài nghiên cu: Mc đ truyn dn ca lãi sut c bn đn lãi sut
bn l ca Vietcombank trong giai đon 2007-2012 nhm mc đích tìm hiu sâu
hn và góp phn có thêm nhng nghiên cu thc nghim v mi quan h này.
1.2 Mc tiêu nghiên cu
 tài nghiên cu này nhm vào các mc tiêu sau đây:
- Hiu rõ v c ch dn truyn lãi sut c bn ti Vit Nam, c th là t lãi
sut c bn sang lãi sut bán l bao gm lãi sut huy đng và lãi sut cho
vay.
- Xác đnh yu t tác đng và đo lng mc đ truyn dn ngn hn và dài
hn ca yu t này lên lãi sut bán l ca Vietcombank


3

1.3 Câu hi nghiên cu:
 đt đc các mc tiêu nghiên cu trên, đ tài s tp trung làm rõ yêu cu
ca các câu hi nghiên cu sau:
- nh hng ca các lãi sut c bn lên các loi lãi sut bán l ti
Vietcombank nh th nào?
- Mc đ tác đng và chiu hng tác đng ca lãi sut c bn đn lãi sut
bán l trong ngn hn và dài hn ra sao?
- Nhng gi ý chính sách gì có th rút ra đc t nghiên cu này?
1.4 i tng nghiên cu
 đt mc tiêu nghiên cu nh nêu trên, lun vn hng đn các đi tng nghiên
cu nh sau:
- Lãi sut c bn
- Lãi sut tin gi các k hn
- Lãi sut tin vay ngn hn và trung dài hn

- Chính sách tin t ca NHNN Vit Nam
1.5 Phm vi nghiên cu
- Các s liu v lãi sut c bn đc NHNN Vit Nam công b.
- Các loi lãi sut bán l gm lãi sut tin gi các k hn và lãi sut vay th
chp trung dài hn đc công b ti Vietcombank.
- K nghiên cu: Nghiên cu đc ly s liu theo tháng t tháng 01/β007 đn
tháng 10/2012 da trên s liu công b ca NHNN Vit Nam (trang web
www.sbv.gov.vn) và s liu lãi sut thu thp t Vietcombank.
1.6 Phng pháp nghiên cu
Bài nghiên cu s dng ch yu mô hình ECM (mô hình hiu chnh sai s) đ kim
tra mc dn truyn và tc đ điu chnh v trng thái cân bng ca lãi sut bán l.
Bên cnh đó, bài nghiên cu còn s dng phng pháp thng kê, kim đnh đn v
mà c th là s dng phng pháp ADF, phng pháp PP và kim đnh đng liên


4

kt Johansen đ có điu kin hp lý chy mô hình ECM. Ngoài ra, cng s dng hi
quy ηδS đ so sánh vi kt qu ca mô hình ECM nhm tính toán s dn truyn
trong dài hn và s dng bin gi đ cho thy tác dng ca chính sách tin t minh
bch, ngha là trc và sau khi có s thông báo lãi sut chính sách s tác đng ti
mc dn truyn c th.
1.7 B cc lun vn
Kt cu lun vn bao gm 5 chng nh sau:
- Chng 1: Phn m đu, trình bày tóm lc lý do nghiên cu, mc tiêu
nghiên cu, câu hi nghiên cu, đi tng nghiên cu, phm vi nghiên cu,
phng pháp nghiên cu và kt cu ca lun vn.
- Chng β: C s lý thuyt v chính sách tin và kênh truyn dn lãi sut,
các lý thuyt v tác đng truyn dn ca lãi sut.
- Chng γ: Phng pháp nghiên cu, mô hình nghiên cu và ngun d liu

xây dng mô hình nghiên cu.
- Chng 4: Kt qu nghiên cu: Mô t phân tích thng kê d liu nghiên cu,
kt qu phân tích ca mô hình kinh t lng.
- Chng 5: Kt lun.
1.8 Tóm tt chng 1
Trong thp niên gn đây đã có rt nhiu bài nghiên cu v mi quan h truyn
dn gia các yu t v mô nh CPI, t giá, lm phát, lãi sut …. trên th gii
cng nh ti Vit Nam. Tuy nhiên vn đ nghiên cu mi quan h gia lãi sut
c bn và các loi lãi sut bán l đc công b bi các NHTM vn cha có
nhiu nghiên cu khám phá trong tình hình nn kinh t Vit Nam hin nay. ây
cng là ch đ đt ra cho lun vn nghiên cu này và mong rng kt qu ca
nghiên cu s đóng góp thêm vào kho tài liu tham kho cho nhng ai đang
quan tâm đn th trng tài chính Vit Nam. Chng 1 đã nêu ra mc đích
nghiên cu, câu hi nghiên cu, phm vi đi tng, phng pháp nghiên cu
cng nh b cc lun vn nghiên cu trình bày.


5

CHNG 2:
KÊNH TRUYN DN LÃI SUT VÀ CÁC NGHIÊN CU
THC NGHIM

2.1 Chính sách tin t và các kênh truyn dn
2.1.1 Chính sách tin t và mc tiêu ca chính sách tin t
2.1.1.1 Chính sách tin t
Trong h thng các công c điu tit v mô ca ζhà nc thì chính sách
tin t là mt trong nhng chính sách quan trng nht, nó tác đng trc
tip vào lnh vc lu thông tin t. ng thi nó cng có quan h cht
ch vi các chính sách kinh t v mô khác nh chính sách tài khoá, chính

sách thu nhp, chính sách kinh t đi ngoi.
Chính sách tin t là tng hòa nhng phng thc mà Ngân hàng trung
ng thông qua các hot đng ca mình tác đng đn khi lng tin
trong lu thông, nhm phc v cho vic thc hin các mc tiêu kinh t -
xã hi ca đt nc trong mt thi kì nht đnh.
Tu vào đc đim ca tng giai đon và mc tiêu mà nn kinh t hng
đn, chính sách tin t có th đc thc hin theo hai hng: chính sách
tin t m rng (tng cung tin, gim lãi sut đ thúc đy sn xut kinh
doanh, gim tht nghip nhng lm phát tng - chính sách tin t chng
tht nghip) hoc chính sách tin t tht cht (gim cung tin, tng lãi
sut làm gim đu t vào sn xut kinh doanh t đó làm gim lm phát
nhng tht nghip tng - chính sách tin t n đnh giá tr đng tin).
2.1.1.2 Mc tiêu ca chính sách tin t
Mc tiêu cui cùng ca chính sách tin t là tng trng kinh t, to công
n vic làm và kim soát lm phát.


6

Mi quan h gia các mc tiêu: Có mi quan h cht ch, h tr nhau,
không tách ri. Rõ ràng s phi hp hài hòa ba mc tiêu trên là rt quan
trng bi vì không phi cùng mt lúc ba mc tiêu đó có th thc hin
đc mà không có s mâu thun vi nhau. Do vy, phi tùy lúc, tùy thi
và tùy điu kin c th mà sp xp th t u tiên khi đt ra các mc tiêu
cho chính sách tin t. Mun vy, ζgân hàng trung ng phi luôn nm
bt đc din bin ca quá trình thc hin các mc tiêu và cn có s phi
hp vi các chính sách kinh t v mô khác nhm điu chnh chúng bng
nhng gii pháp kp thi và thích hp.
2.1.2 Các kênh truyn dn ca chính sách tin t
2.1.2.1 Kênh lãi sut: Kênh lãi sut là kênh c bn đc đ cp ti trong nhiu

lý thuyt kinh t trong hn nm mi nm qua và là c ch truyn dn
tin t quan trng trong mô hình IS - LM ca phái Keynes, mt nn tng
cho lý thuyt kinh t hc v mô hin nay. Có th khái quát kênh truyn
dn lãi sut theo s đ:
i
r
Y
M th hin vic ni lng chính sách tin t, khin lãi sut thc gim ( i
r
), do đó làm gim chi phí vn, dn đn tng chi tiêu cho đu t (I ), t
đó dn đn tng tng cu và tng sn lng (Y).
C th, khi chính sách tin t cn đc tht cht (hay ni lng), ngân
hàng trung ng hay nhà chc trách trong lnh vc tin t s tng (hay
gim) lãi sut điu hành (lãi sut chính sách) các ngân hàng và các đnh
ch tài chính khác s tuân theo bng cách tng (hay gim) lãi sut ca các
khon tin gi ca h và lãi sut cho vay. Khi đó, đ đi mt vi chi phí
vn cao hn (hay thp hn), ngi tiêu dùng và các doanh nghip s theo
đó điu chnh mc tiêu dùng và chi tiêu vn, do đó nh hng đn sn
lng và mc đ lm phát. Hiu lc ca chính sách tin t do đó ph


7

thuc vào tc đ cho đn phm vi mà các đnh ch tài chính truyn dn
nhng bin đng trong lãi sut chính thc ti khách hàng
ζh vy, bng chính sách tin t, ngân hàng trung ng điu chnh lãi
sut ngn hn. Qua đó tác đng đn lãi sut th trng theo nguyên lý cu
trúc k hn ca lãi sut. Nhìn chung, hiu qu kênh truyn dn này ph
thuc vào mc đ phát trin ca th trng tài chính.
2.1.2.2 Nhng kênh tài sn khác: F.Mishkin (2000) phân ra ba loi giá c tài

sn bên cnh giá c công c n (lãi sut) đc xem nh là nhng kênh
truyn dn quan trng, thông qua đó chính sách tin t tác đng đn nn
kinh t: (i) giá c chng khoán; (ii) giá c bt đng sn và (iii) t giá hi
đoái. Chính sách tin t m rng hay thu hp thông qua các kênh truyn
dn này tác đng đn tình hình lm phát và đu t trong nn kinh t đc
minh ha qua s đ di đây:






2.1.2.3 Các kênh tín dng:
Có hai kênh truyn dn tin t c bn đu xut phát t kt qu ca vn đ
thông tin không cân xng trong th trng tín dng là: Kênh cho vay ngân
hàng và kênh bng cân đi tài sn.
2.2 Lãi sut c bn:
2.2.1 Lãi sut c bn đi vi các quc gia khác trên th gii:


8

Lãi sut c bn  Canada và M (Prime rate hoc Prime lending rate) là lãi
sut mà các NHTM ln s dng đ cho vay các khách hàng u đãi, có đ tín
nhim cao. Lãi sut này đc các t chc tín dng tham kho trong vic tính
toán lãi sut cho vay các t chc và cá nhân trong nn kinh t.
 M, lãi sut c bn thng cao hn γ đim phn trm so vi lãi sut cho
vay bù đp d tr bt buc (federal funds rate). Tp chí Wall Street Journal
công b theo đnh k lãi sut c bn  các nuc (riêng  M, lãi sut này
tính trên lãi sut c bn do 30 ngân hàng ln nht ca M công b).

 Malaysia, các ngân hàng s dng thut ng Base δending Rate (BδR) đ
ch lãi sut c bn. Lãi sut này đc tính bng chi phí huy đng vn cng
vi các chi phí qun lý, và là nh nhau đi vi các ngân hàng ln. Lãi sut
c bn thng xuyên đc các ngân hàng điu chnh, nhng không là đi
tng điu chnh ca pháp lut. Lãi sut c bn hin nay  Malaysia là 5,8%
(có hiu lc t ngày 09/3/2010).
Trong hot đng tín dng ngân hàng trên th gii, lãi sut c bn thng
đc s dng làm c s đ tính toán lãi sut th ni cho các khon vay ngn
hn (nh cho vay qua th tín dng, cho vay th chp, cho vay cá nhân…),
theo đó lãi sut cho vay bng lãi sut c bn cng thêm mt t l lãi sut c
đnh, tng ng vi ri ro tín dng.
ζh vy, có th rút ra mt s nhn xét quan trng v lãi sut c bn trên th
gii:
- Lãi sut c bn là c s đ tính lãi sut cho vay, có th là giá vn ca
khon vay (trng hp Malaysia), hoc lãi sut cho vay khách hàng có ri
ro thp nht (trng hp M).
- Lãi sut c bn do tng ngân hàng quy đnh, không là đi tng điu chnh
trc tip ca pháp lut.
2.2.2 Lãi sut c bn  Vit Nam:


9

Khái nim lãi sut c bn xut hin ln đu tiên trong Lut NHNN (1997),
theo đó, “δãi sut c bn là lãi sut do NHNN công b làm c s cho các
t chc tín dng n đnh lãi sut kinh doanh”. Tuy nhiên, mãi đn nm
2000, NHNN mi có quy đnh c th v vic áp dng lãi sut c bn, c
th là:
- NHNN công b lãi sut c bn trên c s tham kho mc lãi sut cho vay
thng mi đi vi khách hàng tt nht ca nhóm các t chc tín dng

đc la chn theo quyt đnh ca Thng đc NHNN trong tng thi k.
- Các NHTM chuyn t vic áp dng trn lãi sut cho vay sang cho vay
theo lãi sut c bn cng biên đ (cho vay ngn hn là 0,3%/tháng, cho
vay trung dài hn là 0,5%/tháng).
Danh sách các t chc tín dng đc la chn đ cung cp thông tin tham
kho cho NHNN v lãi sut cho vay ban đu gm 15 ngân hàng, trong đó
có 4 NHTM nhà nc, 5 NHTM c phn đô th, 2 NHTM c phn nông
thôn, 2 ngân hàng liên doanh và 2 chi nhánh ngân hàng nc ngoài ti
Vit Nam.
Tuy nhiên, đn nm β00β, ζHζζ li thay đi c ch cho vay theo hng
không áp dng lãi sut c bn cng biên đ, mà cho phép các NHTM áp
dng lãi sut tha thun vi khách hàng. Lãi sut c bn vn tip tc đc
duy trì, nhng ch đ tham kho và đnh hng đi vi lãi sut th trng
i.
n nm β008, khi các du hiu ca khng hong tài chính th gii đã rõ
rt, và hot đng kinh doanh ca các doanh nghip trong nc lâm vào
tình trng khó khn, ζHζζ tr li vi c ch điu hành lãi sut cho vay
theo lãi sut c bn, theo đó lãi sut kinh doanh ca NHTM (ln này bên
cnh lãi sut cho vay, có b sung thêm lãi sut huy đng) không vt quá
150% ca lãi sut c bn do NHNN công b. Danh sách các t chc tín
dng đc la chn đ cung cp thông tin cho ζHζζ lên đn 25 ngân
hàng, trong đó có β0 NHTM c phn, 2 ngân hàng liên doanh và 3 ngân
hàng 100% vn nc ngoài ti Vit ζam. C ch cho vay này đc thc


10

hin đn đu nm β010, nhng không có tác đng tích cc đi vi th
trng tín dng, nên đã đc điu chnh theo hng áp dng lãi sut tha
thun đi vi cho vay tiêu dùng t tháng 1/β009, và đi vi cho vay kinh

doanh trung dài hn, t tháng β/β010. Và đn đu tháng 4/2010, NHNN
li quay tr v vi c ch điu hành lãi sut tha thun.
2.3 Mi quan h truyn dn gia lãi sut c bn và lãi sut bán l:
ζh vy, lãi sut c bn ca ngân hàng trung ng là mt công c quan trng,
nu không nói là ch yu, ca chính sách tin t quc gia, nhm đn nhng mc
tiêu kinh t v mô nh thúc đy tng trng kinh t, n đnh giá c, duy trì mt
tình trng thng bng toàn dng. ζgân hàng trung ng còn s dng công c lãi
sut đ đnh hng tín dng cho h thng ngân hàng. Vic n đnh lãi sut c
bn ca ngân hàng trung ng v bn cht là mt quyt đnh tài đnh, phn ánh
nhn đnh ca nó v tình hình kinh t v mô ca quc gia, không phi là mt
tính toán da trên chi phí và li nhun.
Vì là mt công c tin t v mô, mc lãi sut c bn ca ngân hàng trung ng
đc các NHTM xem nh mt tín hiu rõ ràng nht ca mt chính sách tin t
m rng (nhm chng suy thoái) hay tht cht (nhm kim soát lm phát).
Trên c s đó, các NHTM s xây dng cho mình mt h thng lãi sut riêng,
phù hp vi điu kin huy đng tin gi tit kim và cho vay ca mi ngân
hàng, vi nhng mc lãi sut khác nhau tùy thuc vào thi hn, mc đ ri ro
cao hay thp ca các khon huy đng và cho vay, mc đ tín nhim ca mi
ngân hàng đi vi khách hàng ca m

nh. Th trng huy đng tin gi và cho
vay ca các NHTM là mt th trng có cnh tranh, nhng trong khuôn kh do
ngân hàng trung ng điu tit bng công c lãi sut c bn, nhm đm bo
rng s cnh tranh không tr nên quá khc lit, đe da đn s an toàn ca h
thng và đng tin tit kim ca ngi dân.
V mt đnh tính, mi quan h dài hn gia lãi sut bán l và lãi sut chính sách
có th đc din đt bng công thc:


11

Y
t



1
x
t


t



Trong đó: Y
t
: Lãi sut tin gi hoc lãi sut cho vay
X
t
: Lãi sut th trng

t

:
Sai s thng kê



;


: h s trong dài hn
Tuy nhiên, các NHTM không ch huy đng vn trong dân mà còn có th vay
mn ln nhau trên th trng tin t liên ngân hàng, thng là vi mt thi
hn ngn (có khi ch qua đêm) theo mt mc lãi sut liên ngân hàng (interbank
rate) thay đi liên tc mi ngày tùy thuc vào ngun cung cu vn ngn hn
trên th trng. ζgân hàng trung ng thng xuyên can thip trên th trng
tin t liên ngân hàng nhm h tr thanh khon cho h thng ngân hàng đng
thi duy trì mt mc lãi sut liên ngân hàng phù hp vi mc tiêu ca chính
sách tin t. Mc lãi sut này thng đc các NHTM xem là lãi sut chun đ
tính lãi sut cho vay bng cách cng thêm vào đó mt ph phí áp dng cho
riêng mi khách hàng theo mt cách tính phc tp da trên s đánh giá ch
quan ca mi ngân hàng v các loi ri ro liên quan đn khách hàng và tính
cht khon vay ca h.
2.4 C ch điu hành lãi sut ti Vit Nam:
Trc nm β008, cùng vi vic trn lãi sut cho vay ngoi t đc xóa b và
vic thc hin c ch lãi sut tha thun đi vi Vζ thì lãi sut đã đc t do
hóa hoàn toàn. Lãi sut c bn do NHNN công b làm tham kho và đnh
hng lãi sut th trng. Các t chc tín dng m rng huy đng và cho vay
đi vi nn kinh t, qua đó góp phn giúp kinh t đt đc s tng trng cao
qua nhiu nm. Tuy nhiên, cùng vi tc đ tng trng cao ca nn kinh t qua
các nm thì áp lc lm phát đã gia tng t nhng tháng đu nm β008.
Bên cnh đó là du hiu ca cuc đi suy thoái kinh t th gii mà khi ngun
t cuc khng hong tín dng  M. Vì vy, chính sách tin t tht cht đã


12

đc NHNN thc thi t đu nm β008 đ ngn chn đà lm phát đang gia tng
mnh. Hiu ng ngn hn ca nó là tác đng đn tính thanh khon ca các t

chc tín dng, đy lãi sut huy đng ca các t chc tín dng lên cao. Do vy,
có th gây mt an toàn h thng tài chính – ngân hàng. y lãi sut liên ngân
hàng lên ti 43% , lãi sut huy đng lên ti 19 -20%.
Trc tình hình đó, NHNN đã ban hành Quyt đnh s 16/β008/Q- NHNN.
Theo quyt đnh này, lãi sut cho vay ca các t chc tín dng đi vi khách
hàng không đc vt quá 150% lãi sut c bn do NHNN công b.
C ch lãi sut đã có tác đng tích cc bình n th trng trong thi k khng
hong, và các cú sc bi nhng thay đi chính sách đ chng lm phát và suy
gim kinh t. Tuy nhiên, nhng tác đng bt li đã xut hin: Lãi sut đã không
phn ánh đc quan h cung – cu trên th trng; các t chc tính dng đã
lách “trn cho vay” bng các khon phí c cu ngun vn huy đng ca các
t chc tính dng đã thay đi: ngun vn huy đng ngn hn tng lên, trong khi
nhu cu vn vay trung – dài hn là rt ln, điu này có th làm ri ro mt cân
đi k hn vn tng lên.
Chính vì vy, ngày 26/2/2010 NHNN đã ban hành Thông t s 07/2010/TT-
ζHζζ cho phép các ngân hàng đc phép áp dng c ch lãi sut tha thun
vi các khách hàng vay trung và dài hn nhm đáp ng nhu cu vn sn xut,
kinh doanh, dch v và đu t phát trin. C ch này cng áp dng vi các
khon vay ngn hn, trung hn và dài hn nhm đáp ng nhu cu vn đ trc
tip phc v đi sng ca cá nhân và h gia đình ca khách hàng vay; các hot
đng cho vay tiêu dùng thông qua nghip v phát hành và s dng th tín dng
n γ/β011, c ch lãi sut c bn đc thay bng c ch lãi sut tha thun c
th đi vi lãi sut cho vay cho phép áp dng c ch lãi sut tha thun đi vi
các khon vay trung và dài, thc hin lãi sut trn huy đng 1β%/ nm
T tháng 3/β011 đn nay: vn tip tc c ch lãi sut tha thun đi vi lãi sut
cho vay tuy nhiên các ngân hàng cng đã đng tha thun vi nhau theo mong


13

mun ca Ngân hàng trung ng h lãi sut cho vay xung 17- 19% . t
9/2011, lãi sut trn huy đng tng 14%. đn 1/10/2011: Quy đnh 6 % đi vi
tin gi không k hn và k hn ngn di 30 ngày
2.5 Nghiên cu thc nghim v c ch truyn dn lãi sut:
2.5.1 Nghiên cu ca Ming-Hua Liu và các công s (2002)
Cn c trên mô hình mi quan h dài hn gia lãi sut chính sách và lãi sut
bán l  trên, b ba tác gi Ming-Hua Liu, Dimitri Margaritis và Alireza
Tourani-Rad vi phn nghiên cu thc nghim ca mình đã xác đnh mc đ
truyn dn và tc đ điu chnh lãi sut bán l khi lãi sut c bn thay đi trong
giai đon 1994-2004 ti New Zealand. Vic nghiên cu đc la chn thc
hin ti New Zealand, vn là nc đu tiên ca OECD (T chc Hp tác Kinh
t châu Âu) áp dng mc lm phát mc tiêu vi mc đ minh bch và trách
nhim gii trình cao. S minh bch v chính sách đc nâng lên bi mt s
chuyn dch t nhng mc tiêu vn hành đnh lng sang mc tiêu vn hành
trên c s lãi sut trong nm 1999 bng vic đa vào áp dng lãi sut tin gi
qua đêm (official cash interest rate – OCR).
H thng ηCR đn gin và d hiu, nó vn hành nh sau: khi ηCR đc công
b,
RB sn sàng tr cho các đnh ch tài chính mt mc lãi sut 0.β5% đim
di mc OCR cho các khon tin gi ca h ti RB và sn sàng cho vay qua
đêm đi vi các ngân hàng da vào tài sn bo đm ti mc lãi sut β5 đim c
bn  trên OCR. Quan trng hn, không có gii hn v lng tin mt sn sàng
đa vào hay ly ra ti β5 đim c bn tng ng di hoc trên OCR. Ngân
hàng trung ng hành đng nh mt nhà to lp th trng trong th trng tin
t ngn hn mà không có bt k mt hn ch nào áp đt lên khi lng giao
dch, không mt NHTM mc lãi sut cho vay ngn hn cao hn ηCR. Trong
mt h thng tài chính cnh tranh, các ngân hàng khác s h mc li sut bi vì
h vay mn t RB. Tng t, mt đnh ch tài chính cng không th cho vay

14

ngn hn ti mc lãi sut thp hn ηCR vì nó có th vay RB ti mc OCR, mà
không có bt k mt ri ro tín dng nào.
Bng cách vay mn tin qua đêm vi khi lng không gii hn, RB có th
duy trì mt mc lãi sut ngn hn liên ngân hàng ti mc lãi sut tin mt qua
đêm ηRC ca mình. Thông qua vic thit lp OCR, thì RB có th tác đng mt
cách đáng k lên các dng lãi sut ngn hn khác. Ví d: hi phiu 90 ngày,
các khon vay th ni… ηCR còn có th nh hng đn các loi lãi sut bán l
khác đc “phân phi” bi các NHTM và các đnh ch tài chính khác. Kt qu
là, thay đi OCR s nh hng toàn din đn hot đng kinh t và lm phát ca
mt quc gia. Tuy nhiên, quá trình này đòi hi mc đ điu chnh phù hp đi
vi tng sn phm khác nhau.
o lng mc đ truyn dn lên lãi sut bán l ti New Zealand, các tác gi đã
đã s dng mô hình Phillips Loretan và mô hình hiu chnh sai s ECε đ đo
lng mc đ truyn dn ca li sut chính sách sang lãi sut bn l. Kt qu
cho thy rng hiu ng truyn dn toàn phn dài hn ch nh hng đn mt s
ch không phi là tt c lãi sut bán l.  truyn dn trong dài hn ca lãi sut
th trng đn nhng lãi sut bán l khác nhau tùy theo các sn phm tài chính
khác nhau. Mt s lãi sut thì có đ truyn dn hoàn toàn, mt s thì không.
Hiu ng truyn dn ngn hn và tc đ điu chnh cng khác nhau cho tng
loi sn phm.
Vic đa vào áp dng lãi sut tin gi qua đêm (ηCR) làm tng hiu ng
truyn dn dài hn ca lãi sut tin gi c đnh và lãi sut tin gi th ni
nhng không nh hng đn các lãi sut khác.  đo lng tác đng ca s
thay đi chính sách này, tác gi đa vào hô mình bin gi D đ xem xét s thay
đi ca tc đ truyn dn so vi khi cha thay đi chính sách. Kt qu nghiên
cu cng ch ra rng vic công b ηCR làm tng hiu ng truyn dn đn lãi
sut th trng và lãi sut tin gi nhng lãi sut th chp c đnh thì không.
Nói chung, nhng kt qu nghiên cu ca các ông xác nhn rng lãi sut c

15

bn ca chính sách tin t có nhiu nh hng hn đi vi lãi sut ngn hn và
rng s minh bch tng đã làm gim tính d bin đng ca công c và làm tng
hiu qu ca chính sách.
2.5.2 Các nghiên cu khác trên th gii:
Harald Sander và Stefanie Kleimeier (2006) nghiên cu nh hng ca
nhng bin đng đã đc d đoán và nhng bin đng ngoài d đoán trong
chính sách tin t lên s thay đi lãi sut trong tng lai ca các ngân hàng bán
l đng thi xem xét tác đng ca mt chính sách tin t minh bch lên s
truyn dn lãi sut  khu vc Châu Âu. Các ông đã s dng lãi sut EURIBOR
đ đo lng nh hng nhng cú sc bin đng đã đc d đoán và nm
ngoài d đoán ca chính sách tin t lên lãi sut mong đi. ây là mt đim
mi trong lý thuyt v s truyn dn. Phng pháp nghiên cu đc áp dng là
mô hình “truyn dn chun”, mt dng mô hình VAR đn gin đ kim đnh
mc đ truyn dn ca lãi sut điu hành lên lãi sut bán l ca ngân hàng.
ζgoài ra đ kim đnh s tng quan gia các bin, tác gi s dng mô hình
kim đnh DF, ADF, ca Engle and Granger (1987); đ kim đnh tính t hi
quy, tác gi s dng mô hình kim đnh TAR. Kt qu nghiên cu cho thy s
điu chnh mc lãi sut trong chính sách tin t có mt nh hng quan trong
lên s truyn dn lãi sut. Lãi sut ca các ngân hàng phn ng nhanh hn
trc s thay đi lãi sut điu hành khi nhng thay đi này đã đc d báo
trc. Lãi sut ngân hàng có “tính cng” và có s khác nhau cn xem xét trong
s dn truyn gia lãi sut cho vay và lãi sut tin gi  các ngân hàng khác
nhau, c th là lãi sut cho vay s dn truyn nhanh hn. Dn truyn là hoàn
chnh nht trong cho vay ngn hn doanh nghip và có s khác nhau trong c
ch dn truyn ca các nc trong khu vc đng tin chung châu Âu. Do đó
ngân hàng trung ng có vai trò quan trong trong vic truyn thông chính sách

tin t giúp cho chính sách tr nên hiu qu hn. ζgoài ra, kt qu nghiên cu
còn thy đc tính minh bch trong chính sách điu hành ca ngân hàng trung


16

ng hu ích cho tc đ truyn dn, tuy nhiên không th thay th đc th
trng cnh tranh.
Harald Sander và Stefanie Kleimeierb (2006) nghiên cu c ch truyn dn
ca chính sách tin t ti bn nc thuc khu vc chính sách tin t chung ca
khi SACU đ so sánh s khác nhau khi s dng mt chính sách tin t đng
nht. Các tác gi s dng phng pháp đnh lng đ chy mô hình t hi
quy ngng và mô hình điu chnh đi xng da trên s liu ca 02 loi lãi
sut ngân hàng (lãi sut cho vay c bn và lãi sut tin gi) và 02 loi lãi sut
chng ch ca chính sách tin t (lãi sut trái phiu kho bc và lãi sut chit
khu) ti bn nc CMA (South Africa, Lesotho, Namibia và Swaziland) trong
khong thi gian t tháng 01/1991 đn tháng 5/2005. Kt qu cho thy đi vi
nhng quc gia trong CMA theo mt chính sách tin t duy nht thì th trng
ngân hàng cho thy mt mc đ hi nhp vi vai trò quan trng ca lãi sut trái
phiu kho bc ca ζam Phi đnh hng chính sách tin t, lãi sut th trng và
lãi sut ngân hàng. Hiu ng truyn dn ca lãi sut cho vay ca 4 nc thì tt
nhng không đng nht. Hiu ng truyn dn hoàn toàn trong dài hn điu
chnh tng đi nhanh.
Sarno, L., Thornton, D.L., (2003) đã tìm thy có s n đnh đáng k trong
mi quan h dài hn gia lãi sut qu liên bang (lãi sut chính sách) và lãi sut
tín phiu kho bc (lãi sut th trng tin t) trong sut giai đon nghiên cu
mc dù tri qua các thay đi trong quy trình hot đng chính sách tin t. Các
tác gi cng lý lun s hp lý ca mô hình cân bng hiu chnh VECM phi
tuyn và bt cân xng và s dng nó đ đnh lng cho mi quan h dài hn n
đnh gia lãi sut qu liên bang và lãi sut tín phiu kho bc γ tháng đng thi

tìm hiu tc đ điu chnh v trng thái cân bng thông qua lãi sut qu liên
bang, s điu chnh v trng thái cân bng ca lãi sut  di mc cân bng là
nhanh hn so vi lãi sut  trên mc cân bng.