NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM


TRN TH NGC HNH


NGHIÊN CU CÁC NHÂN T TÁC NG N
HIU QU HOT NG CA CÁC NGÂN HÀNG
THNG MI VIT NAM





LUN VN THC S KINH T






Thành ph H Chí Minh - Nm 2012
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM


TRN TH NGC HNH


NGHIÊN CU CÁC NHÂN T TÁC NG N

HIU QU HOT NG CA CÁC NGÂN HÀNG
THNG MI VIT NAM


Chuyên ngành : Tài chính ậ Ngân hàng
Mã s : 60340201


LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC :
TS. Nguyn Th Loan


Thành ph H Chí Minh - Nm 2012





LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan ni dung trong bài lun vn là do tôi nghiên cu di s
hng dn ca ngi hng dn khoa hc TS. Nguyn Th Loan. Các ni dung
đc đúc kt t quá trình hc tp và các kt qu nghiên cu trong thc tin. Các s
liu, kt qu nêu trong lun vn là trung thc và có ngun gc trích dn rõ ràng.

TP. H Chí Minh, ngày……tháng ……nm 201…
Ngi thc hin

TRN TH NGC HNH



LI CÁM N

Tôi mun bày t lòng bit n sâu sc đn ngi hng dn khoa hc ca tôi:
TS. Nguyn Th Loan vì nhng li khuyên b ích, nhng Ủ kin đóng góp quỦ báu
và nhng hng dn tn tình ca Cô trong sut quá trình thc hin lun vn này.
Ngoài ra, cng xin gi li cám n các quỦ Thy, Cô đư truyn đt kin thc
cho tôi trong sut ba nm hc cao hc va qua.
Chân thành cám n gia đình, bn bè đư to điu kin thun li nht và h tr
tôi trong sut quá trình nghiên cu.
Trân trng cám n.

Tác gi lun vn



TRN TH NGC HNH

MC LC

LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CH CÁI VIT TT
DANH MC BNG BIU
DANH MC HỊNH MINH HA
PHN M U 1
1. Tính cp thit ca đ tài 1
2. Tình hình nghiên cu liên quan đn ni dung lun vn 2
3. Mc tiêu và câu hi nghiên cu 4
4. i tng nghiên cu 5
5. Phm vi nghiên cu 5
6. Phng pháp nghiên cu 5
7. Kt cu ca lun vn 6
CHNG 1. C S Lụ LUN VÀ NGHIểN CU THC NGHIM V
ÁNH GIÁ HIU QU HOT NG CA CÁC NGỂN HÀNG THNG
MI 7
1.1. Hiu qu hot đng và các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng ca các
NHTM 7
1.1.1. Khái nim hiu qu hot đng ca NHTM 7
1.1.2. Các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng ca NHTM 7
1.1.2.1. Nhân t ngoi sinh 8
1.1.2.2. Nhân t ni sinh 10
1.2. Các phng pháp đánh giá hiu qu hot đng ca NHTM 11
1.2.1. Phân tích các h s tài chính 12
1.2.2. Phân tích CAMEL 12
1.2.3. Phân tích hiu qu biên 12
Trang

1.3. Vn dng mô hình phân tích bao d liu DEA và hi quy Tobit đ đánh giá
hiu qu hot đng ca các NHTM 16
1.4. Mt s nghiên cu thc nghim v hiu qu hot đng và các nhân t tác đng
đn hiu qu hot đng 19
Kt lun chng 1 27
CHNG 2. VN DNG MỌ HỊNH PHỂN TệCH BAO D LIU DEA VÀ
HI QUY TOBIT  O LNG HIU QU VÀ PHỂN TệCH CÁC NHỂN
T NH HNG N HIU QU HOT NG CA CÁC NHTM VIT
NAM 28
2.1. Phân tích khái quát v hiu qu hot đng ca h thng NHTM Vit Nam 28
2.2. Vn dng mô hình phân tích bao d liu DEA và phân tích hi quy Tobit đ
đánh giá hiu qu hot đng ca các NHTM Vit Nam 37
2.2.1. Mô hình DEA đo lng hiu qu hot đng ca các NHTM Vit Nam 38
2.2.1.1. Xác đnh các bin đu ra, đu vào 38
2.2.1.2. c lng các ch s đo hiu qu 42
2.2.2. Mô hình hi quy Tobit kim đnh các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng ca
các NHTM Vit Nam 42
2.2.2.1. Khái quát mô hình 42
2.2.2.2. Gii thích các bin 45
Kt lun chng 2 47
CHNG 3. KT QU NGHIểN CU VÀ  XUT GI ụ NHM NỂNG
CAO HIU QU HOT NG CA CÁC NGỂN HÀNG THNG MI
VIT NAM 48
3.1. Kt qu nghiên cu thông qua các phng pháp c lng hiu qu bng mô
hình DEA 48
3.1.1. Kt qu c lng hiu qu k thut (crste), hiu qu k thut thun (vrste), hiu
qu quy mô (scale) trung bình ca các loi hình ngân hàng 50
3.1.2. Kt qu c lng hiu sut hot đng ca các NHTM 51

3.2. Kt qu kim đnh mô hình hi quy Tobit 54


3.3. Mt s đ xut gi Ủ nhm nâng cao hiu qu hot đng ca các NHTM Vit
Nam 57
3.4. Hng nghiên cu tip theo 63
Kt lun chng 3 64
KT LUN 65
DANH MC PH LC 66
TÀI LIU THAM KHO 99
A. Ting Vit 99
B. Ting Anh 100



DANH MC CH CÁI VIT TT

STT
Vit tt
Vit đy đ ting Vit
Vit đy đ ting Anh
1
ABBank
Ngân hàng TMCP An Bình

2
ACB
Ngân hàng TMCP Á Châu

3

AE
Hiu qu phân b
Allocative Efficiency
4
Baoviet Bank
Ngân hàng TMCP Bo Vit

5
BIDV
Ngân hàng TMCP u t và Phát trin
Vit Nam

6
CAR
H s an toàn vn

7
CRS
Li nhun không đi theo quy mô
Constant Returns to Scale
8
CRV
CTCP Xp hng Tín nhim Doanh nghip
Vit Nam
Credit Rating Agency
9
CE
Hiu qu chi phí
Cost Efficiency
10

CONS
Hiu sut không đi theo quy mô
Constant Returns to Scale
11
crste
Hiu qu k thut (t mô hình CRS DEA)
Technical efficiency from
CRS DEA
12
CTG
Ngân hàng TMCP Công Thng Vit
Nam

13
DaiABank
Ngân hàng TMCP i Á

14
DEA
Phân tích bao d liu
Data Envelopment Analysis
15
DEAP
Chng trình chy mô hình DEA
A Data Envelopment
Analysis (Computer)
Program
16
DFA
Phng pháp tip cn phân phi t do

Distribution Free Approach
17
DMU
n v ra quyt đnh
Decision Making Unit
18
DRS
Hiu sut gim theo quy mô
Decreasing Returns to Scale
19
EF
Ch s đo hiu qu k thut

20
effch
Thay đi hiu qu k thut
Technical efficiency change
21
EIB
Ngân hàng TMCP Xut Nhp khu Vit
Nam

22
Habubank
Ngân hàng TMCP Nhà Hà Ni

23
HDB
Ngân hàng TMCP Phát Trin TP.HCM

24
IRS
Hiu sut tng theo quy mô
Increasing Returns to Scale
25
Kienlong
Bank
Ngân hàng TMCP Kiên Long

26
MB
Ngân hàng TMCP Quân i

27
MDB
Ngân hàng TMCP Phát trin Mê kông



STT
Vit tt
Vit đy đ ting Vit
Vit đy đ ting Anh
28
MHB
Ngân hàng Phát Trin Nhà ng bng
Sông Cu Long

29
MSB

Ngân hàng TMCP Hàng Hi Vit Nam

30
NamABank
Ngân hàng TMCP Nam Á

31
NASB
Ngân hàng TMCP Bc Á

32
NHNN
Ngân hàng Nhà nc

33
NHTM
Ngân hàng thng mi

34
NHTMCP
Ngân hàng thng mi c phn

35
NHTMNN
Ngân hàng thng mi nhà nc

36
NIM
Thu lãi biên ròng

37
NVB
Ngân hàng TMCP Nam Vit

38
OCB
Ngân hàng TMCP Phng ông

39
OceanBank
Ngân hàng TMCP i Dng

40
PE
Hiu qu thun
Pure technical Efficiency
41
pech
Thay đi hiu k thut qu thun
Pure technical efficiency
change
42
PG Bank
Ngân hàng TMCP Xng Du Petrolimex

43
PNB
Ngân hàng TMCP Phng Nam

44

ROA
T sut li nhun ròng trên tài sn
Return On Assets ratio
45
ROE
T sut sinh li trên vn ch s hu
Return On Equity ratio
46
SaigonBank
Ngân hàng TMCP Sài Gòn Công Thng

47
SE / scale
Hiu qu quy mô
Scale Efficiency
48
sech
Thay đi hiu qu quy mô
Scale efficiency change
49
SFA
Phân tích biên ngu nhiên
Stochastic Frontier Appoach
50
SHB
Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Ni

51
STB
Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thng Tín

52
TCB
Ngân hàng TMCP K Thng Vit Nam

53
TCTC
T chc tài chính

54
TCTD
T chc tín dng

55
TE
Hiu qu k thut
Technical Efficiency
56
techch
Thay đi tin b công ngh
Technological change
57
tfpch
Thay đi nng sut nhân t tng hp
Total factor productivity
58
VAB
Ngân hàng TMCP Vit Á

59

VBARD
Ngân hàng Nông Nghip và Phát Trin
Nông Thôn Vit Nam

60
VCB
Ngân hàng TMCP Ngoi Thng Vit
Nam

61
VIB
Ngân hàng TMCP Quc T Vit Nam

62
VietBank
Ngân hàng TMCP Vit Nam Thng Tín



STT
Vit tt
Vit đy đ ting Vit
Vit đy đ ting Anh
63
VPBank
Ngân hàng TMCP Vit Nam Thnh
Vng

64
VRS

Li nhun thay đi theo quy mô
Variable Returns to Scale
65
vrste
Hiu qu k thut thun (t mô hình VRS
DEA)
Technical efficiency from
VRS DEA
66
WesternBank
Ngân hàng TMCP Phng Tây




DANH MC BNG BIU

STT
Bng
Ni dung
Trang
1
Bng 1.1
Tng quan v các phng pháp đánh giá hiu qu hot
đng ngân hàng
14
2
Bng 1.2
Tóm tt các nghiên cu s dng mô hình DEA đ đánh giá
hiu qu hot đng ca các ngân hàng

25
3
Bng 2.1
Vn điu l các ngân hàng Vit Nam đn 31/12/2011
28
4
Bng 2.2
H s CAR ca mt s ngân hàng giai đon 2009 - 2011
33
5
Bng 2.3
S lng th phát hành, s lng máy ATM, POS
36
6
Bng 2.4
Mô t các bin đu vào, đu ra s dng trong mô hình DEA
đo lng hiu qu hot đng ca NHTM
41
7
Bng 2.5
Mô t các bin s dng trong mô hình hi quy Tobit đ xác
đnh tác nhân t tác đng lên hiu qu hot đng ca
NHTM
44
8
Bng 3.1
Thng kê tóm tt các bin s dng trong mô hình DEA
48
9
Bng 3.2

S lng các ngân hàng có hiu sut gim (DRS), tng
(IRS) và không đi (CONS) theo quy mô thi k 2007 –
2011
51
10
Bng 3.3
Bng ch s Malmquist bình quân thi k 2007 – 2011
52
11
Bng 3.4
Kt qu c lng effch, techch, pech, sech, tfpch cho 21
ngân hàng trung trình thi k 2007 – 2011
53
12
Bng 3.5
Kt qu c lng mô hình Tobit phân tích các yu t tác
đng đn hiu qu
54





DANH MC HỊNH MINH HA

STT
Hình
Ni dung
Trang
1

Hình 1.1
Các bc thc hin nghiên cu thc nghim đánh giá
hiu qu hot đng ca NHTM
18
2
Hình 2.1
ROA ca các ngân hàng đang niêm yt
30
3
Hình 2.2
ROE ca các ngân hàng đang niêm yt
31
4
Hình 2.3
T l n xu ti các nc đang phát trin giai đon nm
2007 – 2011
31
5
Hình 2.4A, 2.4B
T l n xu các ngân hàng Vit Nam giai đon nm
2007 - 2011
32
6
Hình 2.5
T l d n / huy đng ca mt s ngân hàng ln ti
Vit Nam
34
7
Hình 2.6
T l tin mt trên tng phng tin thanh toán

35

1



PHN M U
1. Tính cp thit ca đ tƠi
Cùng vi vic tr thành thành viên th 150 ca T chc thng mi Th
gii, h thng ngân hàng Vit Nam đư có rt nhiu thay đi. Nhiu ngân hàng đc
thành lp (bao gm trong và ngoài nc), nhiu dch v ngân hàng đc cung cp,
do đó khách hàng có nhiu la chn hn cho nhu cu ca h. Hi nhp kinh t quc
t có th đc coi là xu hng ch đo chi phi s phát trin ca ngành ngân hàng
trong thi gian ti, điu này đư m ra nhiu c hi cho s phát trin ca khu vc tài
chính Vit Nam – mt lnh vc luôn đc coi là ht sc nhy cm. Quá trình hi
nhp va mang li nhng c hi đng thi cng va mang li nhng thách thc cho
s phát trin ca h thng ngân hàng Vit Nam.
Hi nhp s giúp ngành ngân hàng Vit Nam d dàng tip cn đc các
ngun vn t th trng tài chính quc t, hc hi đc nhiu kinh nghim qun lỦ,
kin thc, công ngh hin đi t các t chc tài chính (TCTC) nc ngoài khi h
tham gia vào th trng Vit Nam. S cnh tranh v các sn phm dch v cng
giúp cho ra đi nhiu loi hình sn phm mi, làm đa dng hóa các sn phm tài
chính. Ch ngân hàng nào bit cách to ra li th khác bit mi có th to ra đc
li nhun vt tri so vi các ngân hàng khác. Trong thi gian gn đây, h thng
ngân hàng bt đu bc l mt s đim yu nh khó khn v thanh khon, t l n
xu tng mnh, s lng các ngân hàng b phá sn, sáp nhp có xu hng ngày càng
tng, li nhun thp, nng lc giám sát và qun tr yu kém, không theo kp tc đ
phát trin nhanh chóng ca quy mô, mng li và các loi hình dch v, công tác
qun tr ri ro còn bc l nhiu đim yu kém,…đư chng t h thng ngân hàng
Vit Nam hot đng còn kém hiu qu.

Nn kinh t th gii cng nh trong nc có nhiu bin đng, điu này cng
đt các ngân hang thng mi (NHTM) trong nc trc thách thc phi có mt s
đi mi mt cách toàn din đ nâng cao cht lng hot đng, nâng cao nng lc
2

qun tr ca mình, đng thi đm bo an toàn cho h thng ngân hàng, to đng lc
cho các ngân hàng có môi trng cnh tranh lành mnh.
ng  góc đ ni b ngân hàng, vic nghiên cu v hiu qu hot đng và
các nhân t tác đng đn hiu qu hot đng ca ngân hàng là quan trng và có Ủ
ngha rt ln đ các nhà qun lỦ ca ngân hàng đa ra các quyt đnh chính sách
nhm mang li li nhun ti u cho ngân hàng. Cng đư có nhiu tác gi tin hành
nghiên cu v vn đ này, tuy nhiên có nhiu cách tip cn khác nhau và mi
phng pháp đu có nhng u đim và hn ch riêng.
Xut phát t tính cp thit ca yêu cu nêu trên, tác gi chn đ tài vi tên
gi “Nghiên cu các nhân t tác đng đn hiu qu hot đng ca các ngân
hàng thng mi Vit Nam” làm ni dung nghiên cu trong lun vn ca mình.
2. Tình hình nghiên cu liên quan đn ni dung lun vn
Theo tham kho cha đy đ ca tác gi thì hin nay trên th gii, nghiên
cu v hiu qu hot đng ca các ngân hàng bng các phng pháp đnh lng đư
đc ng dng khá b bin. Các nghiên cu này hoc là áp dng phng pháp tham
s hoc phi tham s đ đánh giá hiu qu hot đng ca các ngân hàng, ch yu là
tp trung vào phân tích và đánh giá hiu qu k thut, hiu qu chi phí, hiu qu
phân b, tính kinh t nh quy mô và tin b công ngh ca các ngân hàng. in
hình nh nghiên cu ca Piyu Yue (1992) áp dng mô hình phân tích bao d liu
DEA đánh giá hiu qu ca 60 ngân hàng Missouri nm 1984; Jemric Igor, Vujcic
Boris (2001) dùng 2 mô hình DEA (mô hình CCR, mô hình BCC)
1
đ phân tích
tính hiu qu ca các ngân hàng Croatia; Amir Moradi-Motlagh, Ali Salman
Saleh, Amir Abdekhodaee và Mehran Ektesabi (2011) áp dng mô hình DEA đ

xem xét tính hiu qu ca h thng ngân hàng Úc.
Tuy nhiên các nghiên cu v các nhân t nh hng đn các ch s đo hiu
qu nói trên cng còn hn ch. Donsyah Yudistira (2003) s dng phng pháp
DEA và mô hình hi quy OLS đ xem xét các bin môi trng nh hng đn hiu
qu k thut ca 18 NHTM ti các nc hi giáo; Anthony N.Rezitis (2004) đo

1
Hai mô hình DEA (mô hình CCR và mô hình BBC) tham kho ti Ph lc 1
3

lng tc đ tng trng nng sut và hiu qu k thut ca các ngân hàng Hy Lp
t nm 1982-1997, sau đó phân tích hi quy Tobit đ thy rng quy mô và chuyên
môn hóa tác đng lên hiu qu thun và hiu qu quy mô ca các ngân hàng Hy
Lp; Fotios Pasiouras, Emmanouil Sifodaskalakis & Constantin Zopounidis
(2007) s dng mô hình DEA đ c tính hiu qu k thut, hiu qu phân b và
hiu qu chi phí ca 16 ngân hàng Hy Lp, sau đó dùng hi quy Tobit đ xác đnh
các nhân t nh hng đn ch s đo hiu qu đó.
Hin nay, các công trình nghiên cu trong nc v nâng cao hiu qu hot
đng ca các NHTM cng đư đc nhiu tác gi quan tâm nghiên cu. Mt s
nghiên cu ch yu tip cn theo phng pháp đnh tính truyn thng da trên phân
tích các ch tiêu tài chính, phm vi nghiên cu thng ch gii hn trong nhóm ngân
hàng thng mi nhà nc (NHTMNN), hay nhóm ngân hàng thng mi c phn
(NHTMCP), hay là ca mt ngân hàng c th, c th nh: nghiên cu ca Nguyn
Hu Hun (2006) v hiu qu hot đng kinh doanh và các gii pháp nâng cao
hiu qu hot đng kinh doanh ca Ngân hàng Nông nghip và phát trin nông thôn
Vit Nam; nghiên cu ca Phm Th Bích Lng (2007) v hiu qu hot đng và
các gii pháp nâng cao hiu qu hot đng ca các NHTMNN Vit Nam giai đon
t nm 2000 – 2005; nghiên cu ca Liu Thu Trúc vƠ Võ ThƠnh Danh (2012)
phân tích hot đng kinh doanh ca 22 NHTMCP Vit Nam giai đon t nm 2006
– 2009. Các nghiên cu trong nc theo cách tip cn đnh lng v đo lng hiu

qu hot đng ca các NHTM nhìn chung còn khá ít. Gn đây có nghiên cu ca
TS. Nguyn Vit Hùng (2008) v các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng
ca các NHTM Vit Nam. Ngoài vic phân tích đnh tính, tác gi còn s dng các
phng pháp đnh lng nh phng pháp phân tích biên ngu nhiên SFA, phng
pháp phi tham s DEA trong vic đo lng hiu qu và s dng mô hình hi quy
Tobit đ phân tích các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng ca 32 NHTM
giai đon t nm 2001 – 2005; nghiên cu ca ThS. Chơu Th Minh HƠ vƠ TS.
Phm Lê Thông (2011) c lng hiu qu k thut ca 38 NHTM Vit Nam
4

trong giai đon t nm 2004 – 2009 thông qua vic s dng mô hình hàm sn xut
biên ngu nhiên SFA.
Qua các phân tích trên, có th nói thc t các nhà phân tích vn quen s dng
phng pháp phân tích truyn thng do tính d hiu và d tính toán đ phân tích
hot đng ca ngành ngân hàng, vic vn dng phng pháp đnh lng trong các
nghiên cu v hiu qu hot đng ngân hàng ti Vit Nam còn tng đi hn ch.
Vic xem xét tính hiu qu và các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng ca
các NHTM  Vit Nam rt có giá tr và cn thit. Do đó, xut phát t thc tin
nghiên cu và thc tin hot đng ca ngành ngân hàng trong nc, lun vn tip
tc vn dng mô hình phân tích DEA và hi quy Tobit nhm đánh giá hiu qu hot
đng và các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng ca các NHTM Vit Nam
giai đon t nm 2007 – 2011.
3. Mc tiêu vƠ cơu hi nghiên cu
Lun vn vi các mc tiêu ch yu sau đây:
(1) Vn dng mô hình phân tích bao d liu DEA đ đánh giá hiu qu hot
đng ca các NHTM Vit Nam.
(2) Vn dng mô hình hi quy Tobit đ xác đnh các nhân t tác đng đn
hiu qu hot đng ca các NHTM Vit Nam.
(3) a ra mt s đ xut gi Ủ nhm nâng cao hiu qu hot đng ca các
NHTM Vit Nam hin nay.

 đt đc các mc tiêu nghiên cu nêu trên, ni dung ca lun vn phi
tr li đc các câu hi nghiên cu sau đây:
(1) Bng vic vn dng mô hình phân tích bao d liu DEA cho thy hiu
qu hot đng ca các NHTM Vit Nam trong bi cnh nn kinh t hin nay nh
th nào?
(2) Bng mô hình hi quy Tobit, xác đnh nhng nhân t nào nh hng đn
hiu qu hot đng ca các NHTM Vit Nam trong thi gian qua?
(3) Nhng đ xut gi Ủ nào nhm nâng cao hiu qu hot đng ca các
NHTM Vit Nam trong thi gian ti?
5


4. i tng nghiên cu
i tng nghiên cu là hot đng kinh doanh ca các NHTM Vit Nam.
Lun vn nghiên cu kh nng bin các đu vào thành các đu ra đ thy đc tính
hiu qu trong hot đng và phân tích đnh lng đ thy đc mc đ tác đng ca
các nhân t ni sinh và ngoi sinh đn hiu qu hot đng ca các NHTM Vit
Nam.
5. Phm vi nghiên cu
Lun vn kho sát và đánh giá hot đng kinh doanh ca 21 NHTM Vit
Nam trong khong thi gian 5 nm t nm 2007 – 2011. Mu nghiên cu gm 05
NHTMNN và 16 NHTMCP, mang tính đi din cho các ngân hàng thuc 4 nhóm
ngân hàng có kt qu xp hng nng lc cnh tranh ca các NHTM Vit Nam, đc
công b bi Công ty c phn Xp hng Tín nhim Doanh nghip Vit Nam
(CRV) vào đu tháng 09/2012.
6. Phng pháp nghiên cu
 gii quyt các ni dung nghiên cu nêu trên, da trên c s phân tích
quan đim, mô hình và kt qu các bài nghiên cu trong và ngoài nc, tác gi s
dng c phng pháp phân tích đnh tính và đnh lng trong vic phân tích. Chi
tit c th nh sau:

(1) Phng pháp phân tích đnh tính bng bng s liu, bng đ th đ phn
ánh các ch s kinh t v mô, các ch tiêu phn ánh tình hình hot đng ca các
NHTM.
(2) Phng pháp phân tích đnh lng bng mô hình phân tích bao d liu
DEA đ c tính hiu qu cho tng NHTM cn nghiên cu; sau đó phân tích đnh
lng bng phng pháp kim đnh hi quy Tobit, đ xác đnh các nhân t tác đng
lên hiu qu hot đng ca các NHTM.
(3) S dng phn mm A Data Envelopment Analysis (Computer) Program -
DEAP 2.1 đ kim đnh tính hiu qu hot đng và phn mm Stata đ kim đnh
6

hi quy Tobit nhm xác đnh các nhân t tác đng lên hiu qu hot đng ca
NHTM.
(4) D liu phân tích đc ly t các ngun Ngân hàng nhà nc (NHNN),
website ca các NHTM, Tng cc thng kê B tài chính, Qu Tin t quc, Ngân
hàng th gii, Ngân hàng phát trin châu Á, công b trong giai đon t nm 2007
- 2011.
7. Kt cu ca lun vn
Lun vn gm có 5 phn:
PHN M U
CHNG 1. C s lỦ lun và nghiên cu thc nghim v đánh giá hiu qu
hot đng ca các ngân hàng thng mi.
CHNG 2. Vn dng mô hình phân tích bao d liu DEA và hi quy
Tobit đ đo lng hiu qu hot đng và phân tích các nhân t nh hng đn hiu
qu hot đng ca các ngân hàng thng mi Vit Nam.
CHNG 3. Kt qu nghiên cu và đ xut gi Ủ nhm nâng cao hiu qu
hot đng ca các ngân hàng thng mi Vit Nam.
KT LUN

7

CHNG 1. C S Lụ LUN VÀ NGHIểN CU THC
NGHIM V ÁNH GIÁ HIU QU HOT NG CA CÁC
NGÂN HÀNG THNG MI

1.1. Hiu qu hot đng vƠ các nhơn t nh hng đn hiu qu hot đng ca
các NHTM
1.1.1. Khái nim hiu qu hot đng ca NHTM
Theo ECB (European Central Bank) (2010): hiu qu hot đng là kh
nng to ra li nhun bn vng. Li nhun thu đc đu tiên dùng d phòng cho
các khon l bt ng và tng cng v th v vn, ri ci thin li nhun thu đc
trong tng lai thông qua đu t t các khon li nhun gi li.
Theo PGS.TS Nguyn Khc Minh trong “T đin Toán kinh t, Thng kê,
kinh t lng Anh – Vit” thì “hiu qu - efficiency” trong kinh t đc đnh ngha
là “mi tng quan gia đu vào các yu t khan him vi đu ra hàng hóa và dch
v” và “khái nim hiu qu đc dùng đ xem xét các tài nguyên đc các th
trng phân phi tt nh th nào”. Nh vy, hiu qu hot đng đc hiu là mc
đ thành công mà các doanh nghip hoc các ngân hàng đt đc trong vic phân
b các đu vào có th s dng và các đu ra mà h sn xut, đáp ng mc tiêu đư
đnh trc.
Các quan đim trên nhìn chung đu cho rng hiu qu hot đng là mt
phm trù kinh t phn ánh trình đ khai thác và s dng các ngun lc ca quá trình
sn xut kinh doanh nhm đt kt qu cao nht vi chi phí thp nht.
1.1.2. Các nhơn t nh hng đn hiu qu hot đng ca NHTM
Hiu qu hot đng là điu kin quyt đnh s sng còn ca ngân hàng trong
điu kin cnh tranh ngày càng gay gt hin nay.  nâng cao hiu qu hot đng
ca ngân hàng đòi hi phi xác đnh đc các nhân t tác đng đn hiu qu hot

đng ca các NHTM. Chính điu này to c s cho các NHTM đy mnh, phát
trin nhng li th, đng thi hn ch, phòng nga ri ro có th xy ra. Qua tham
kho ca tác gi đi vi các nghiên cu cùng đ tài ca TS.Nguyn Vit Hùng
8

(2008), Lê Thanh Tùng (2010), Trn HoƠi Nam (2010), V Thu Hin (2010),
các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng ca NHTM thông thng đc cha
làm hai nhóm: nhóm nhân t ngoi sinh và nhóm nhân t ni sinh. Tùy điu kin c
th ca tng ngân hàng, tùy vào mi thi k mà các nhân t trong hai nhóm này có
th có tác đng khác nhau lên hiu qu hot đng ca NHTM.
1.1.2.1. Nhơn t ngoi sinh
(1) S phát trin ca nn kinh t
Các ch th kinh t đu chu s chi phi ca các chu kì kinh t. S phát trin
ca nn kinh t nh hng rt ln đn hot đng kinh doanh ca các doanh nghip,
mà doanh nghip và ngân hàng có mi quan h cht ch vi nhau, nên tt yu hot
đng ca ngân hàng cng b nh hng bi tình hình ca doanh nghip.
Trong giai đon nn kinh t phát trin n đnh, doanh nghip làm n tt, có
c hi m rng hot đng sn xut kinh doanh, do đó nhu cu vay vn ngân hàng
tng lên. Trong giai đon này, thu nhp bình quân đu ngi đc ci thin s làm
tng nhu cu tiêu dùng trong dân c, điu này khin cho hot đng cho vay tiêu
dùng ca các ngân hàng phát trin. Mt khác, nhu cu tích ly ca dân c cao hn,
tng kh nng huy đng vn ca ngân hàng.
Ngc li, khi nn kinh t suy thoái, doanh nghip hot đng kém hiu qu,
nhu cu vay vn ngân hàng gim đi, gây ra tình trng d tha,  đng vn, hot
đng tín dng ca ngân hàng do đó cng b thu hp li. Thu nhp thc t ca ngi
lao đng gim, nhu cu tiêu dùng b tht cht, tin nhàn ri đ gi ngân hàng không
còn na, điu này không ch nh hng đn hot đng cho vay tiêu dùng mà còn
nh hng đn nghip v huy đng vn ca ngân hàng.
(2) H thng pháp lut
Mi thành phn kinh t đu phi đm bo hot đng trong khuôn kh ca

pháp lut. Ngân hàng đc bit đn nh là lnh vc cha đng ri ro rt ln, do vy
mà các ngân hàng càng cn phi tuân th cht ch các quy đnh ca pháp lut. Vi
nhng vn bn pháp lut đy đ, rõ ràng, đng b s to điu kin cho các ngân
hàng yên tâm hot đng kinh doanh, cnh tranh. S thay đi nhng ch chng,
9

chính sách v c cu kinh t ca chính ph mt cách đt ngt có th gây xáo trn
hot đng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Doanh nghip không tiêu th ht
đc sn phm hay cha có phng án kinh doanh mi dn đn không đ ngun
tin đ tr các khon n đn hn cho ngân hàng, điu này s dn đn n quá hn, n
khó đòi, t đó nh hng trc tip đn kt qu kinh doanh ca các ngân hàng.
Ngoài ra, s qun lỦ Nhà nc đi vi các doanh nghip cng nh hng đn cht
lng tín dng ca các ngân hàng.
(3) Kh nng tip cn các ngun thông tin
Thông tin tr thành vn đ thit yu đi vi các ch th tham gia vào nn
kinh t, trong đó có các ngân hàng. Trong hot đng tín dng, ngân hàng cho vay
ch yu da trên s tin tng đi vi khách hàng. S tin tng này li ph thuc
vào đ chính xác ca ngun thông tin v khách hàng mà ngân hàng thu thp đc.
Các ngân hàng phi nm bt nhng thông tin v khách hàng t nhiu ngun khác
nhau, t ngun thông tin sn có ca ngân hàng (đc lu tr trong h thng thông
tin ca ngân hàng); ngun thông tin t Trung tâm thông tin tín dng ca Ngân hàng
Nhà nc (CIC); ngun thông tin t các đi th cnh tranh; t nhng thay đi ca
môi trng kinh t, chính tr, xư hi, vn hóa, lut pháp, công ngh thông tin, S
nm bt kp thi nhng thông tin v kinh t, xư hi, th trng….s giúp cho các
ngân hàng có đc nhng phng hng hot đng kinh doanh kp thi và phù
hp. Ngc li nu thông tin không kp thi, không chính xác thì ngân hàng s đa
ra nhng quyt đnh cho vay, đu t không hp lí, có th dn ti ri ro mt vn.
Thc t  Vit Nam hin nay là vic tip cn thông tin chính xác, kp thi, đy đ là
tng đi khó khn.
(4) i th cnh tranh

Cnh tranh là mt đng lc tt đ ngân hàng ngày càng hoàn thin. Vi s
gia tng đáng k v s lng cng nh cht lng dch v ca các ngân hàng, khách
hàng có s la chn riêng ca h khi quyt đnh s dng các dch v ca ngân hàng
nào có li cho h hn. Vic nghiên cu, tìm hiu v đi th cnh tranh đ ngày
càng to nên s khác bit là vô cùng quan trng. Có th nói s khác bit s quyt
10

đnh vic thu hút khách hàng v vi ngân hàng. Khác bit nhng vn phi đm bo
phù hp vi li ích ca khách hàng.
1.1.2.2. Nhơn t ni sinh
(1) Nng lc điu hành ca ban lãnh đo
Nng lc lưnh đo ca nhng ngi điu hành nh hng rt ln đn hot
đng ca ngân hàng. Ban lưnh đo có kinh nghim, có kh nng chuyên môn s d
dàng hn trong công tác qun lỦ và điu hành. Nhng nhà lưnh đo cn có kh nng
phân tích và phán đoán chính xác nhng thay đi trong môi trng kinh doanh
tng lai, t đó hoch đnh chính xác các chin lc, xác đnh các chính sách, k
hoch kinh doanh phù hp. Cán b lưnh đo không sc so, nhy bén, không nm
bt, điu chnh hot đng ngân hàng theo kp các tín hiu thông tin th trng,
không s dng nhân viên đúng s trng, dn đn lưng phí các ngun lc ngân
hàng, làm gim hiu qu chi phí ca ngân hàng.
(2) Ngun vn ca ngân hàng
Hai ngun vn ch yu ca ngân hàng là vn t có và vn huy đng. Ngân
hàng cho vay bng ngun vn huy đng ca mình. Khi ngun vn ca ngân hàng
tng trng đu đn, hp lỦ thì ngân hàng có thêm ngun vn cho khách hàng vay,
điu đó cng có ngha là hot đng cho vay ca ngân hàng đc tng cng và m
rng. Nhng nu vn quá nhiu, trong khi lng vn cho vay ra ít hn so vi lng
vn huy đng thì s gây ra hin tng tn đng vn. Lng vn tn đng này
không nhng không sinh li mà ngân hàng còn phi phi tr lưi sut cho nó, điu
này s làm gim li nhun ca ngân hàng.
(3) Chin lc kinh doanh

Ngân hàng mun tn ti, phát trin thì phi có phng hng, chin lc
kinh doanh. Chin lc kinh doanh càng phù hp thì hot đng kinh doanh ngày
càng đc m rng. Trên c s các quyt đnh, chính sách ca cp trên, thông tin v
khách hàng, v đi th khách hàng, xác đnh v th ca ngân hàng đi th; ngân
hàng phi xác đnh nên tng cng hot đng kinh doanh hp lỦ, nên chú trng hn
11

vào nhng hng nào có hiu qu, tìm hiu thêm nhng lnh vc mi tim nng
giúp m rng th trng.
(4) Cht lng nhân s
Nhân viên ngân hàng chính là hình nh ca ngân hàng. Vi kin thc, kinh
nghim, chuyên môn ca mình, nhân viên ngân hàng có th làm tng thêm giá tr
các dch v ca ngân hàng. Nhân viên ngân hàng là lc lng ch yu truyn ti
thông tin t khách hàng, t đi th cnh tranh đn các nhà hoch đnh chính sách
ngân hàng và ngc li.
(5) Tài sn c đnh và công ngh
C s vt cht thit b cng nh hng đn hot đng ca ngân hàng. Nu c
s vt cht thit b lc hu thì tin đ x lỦ công vic ca ngân hàng s chm, điu
này làm cho ngân hàng tt hu, kém phát trin, không thu hút đc nhiu khách
hàng. Ngc li vic trang b đy đ các thit b tiên tin phù hp vi phm vi và
quy mô hot đng, phc v kp thi các nhu cu ca khách hàng s giúp ngân hàng
tng cng kh nng cnh tranh, thc hin tt mc tiêu kinh doanh.
(7) Mc đ thâm niên và uy tín ca ngân hàng
Trên c s thc t sn có, mi ngân hàng đư, đang và s to đc hình nh
riêng ca mình trong lòng th trng. Mt ngân hàng ln, có uy tín s có li th hn
so vi các đi th. S tin tng ca khách hàng s giúp cho ngân hàng có kh nng
n đnh khi lng vn huy đng và tit kim chi phí huy đng, t đó giúp ngân
hàng ch đng hn trong kinh doanh. Mt ngân hàng có b dày lch s vi danh
ting, c s vt cht, trình đ nhân viên… s to ra hình nh tt v ngân hàng, gây
đc s chú Ủ ca khách hàng, t đó lôi kéo đc khách hàng đn quan h giao

dch vi mình.
1.2. Các phng pháp đánh giá hiu qu hot đng ca NHTM
Hin nay có nhiu cách tip cn đ đánh giá hiu qu hot đng ca các
NHTM. Có th khái quát thành ba phng pháp sau đây:


12

1.2.1. Phơn tích các h s tƠi chính
Ch s tài chính cung cp nhng thông tin quan trng v tình hình tài chính
và kt qu hot đng ca các NHTM. Phân tích các h s tài chính đc thc hin
trên c s các s liu trên báo cáo tài chính ca ngân hàng đc công b trong thi
gian nghiên cu. ây là phng pháp phân tích truyn thng, đc s dng khá b
bin. Các h s tài chính thng đc chia thành các nhóm ch tiêu đánh giá hiu
qu nh nhóm ch tiêu tng trng, nhóm ch tiêu kh nng sinh li, nhóm ch tiêu
thanh khon, nhóm ch tiêu qun tr ri ro.
1.2.2. Phân tích CAMEL
Phng pháp phân tích CAMEL đc áp dng nhm nâng cao đ an toàn,
kh nng sinh li và thanh khon ca ngân hàng, đc th hin bng vic phân tích
nm khía cnh là: C cu và an toàn vn (Capital), Cht lng tài sn (Assets), B
máy qun tr (Management), Kh nng sinh li (Earnings), Tính thanh khon
(Liquidity).
1.2.3. Phơn tích hiu qu biên
Phng pháp này tính toán ch s hiu qu tng đi da trên vic so sánh
khong cách ca các đn v (ngân hàng) vi mt đn v thc hin hot đng tt nht
trên đng biên hiu qu. Phng pháp này cho phép ta tính đc ch s hiu qu
chung ca tng ngân hàng da trên hot đng ca chúng và cho phép xp hng hiu
qu hot đng ca các ngân hàng. Ngoài ra, cách tip cn này cng cho phép các
nhà qun lỦ ngân hàng xác đnh đc thc t hot đng tt nht hin ti, qua đó chú
trng đu t m rng nhng hot đng mình có li th nht đ ci thin hiu qu và

ngn nga ri ro trong hot đng ca mình.
Phng pháp phân tích hiu qu biên có th đc chia làm hai nhóm đó là:
phng pháp tip cn tham s và phng pháp tip cn phi tham s.
(1) Phng pháp tip cn tham s:
Phng pháp tip cn tham s da trên lỦ thuyt thng kê và/ hoc kinh t
lng đ đánh giá. Phng pháp tip cn tham s đòi hi phi ch đnh mt dng
hàm c th đi vi đng biên hiu qu, và có ch đnh ca phân phi phi hiu qu
13

hoc sai s ngu nhiên. Các ch s hiu qu s b nh hng ngc chiu nu ch
đnh hàm sai. Phng pháp này đc bit đn vi tên gi là phng pháp c lng
biên ngu nhiên, ví d nh: phng pháp phân tích gii hn ngu nhiên SFA, hay
phng pháp tip cn phân phi t do DFA.
(2) Phng pháp tip cn phi tham s:
Phng pháp tip cn phi tham s da vào các chng trình tuyn tính toán
hc đ đánh giá. Cách tip cn phi tham s không đòi hi phi ch đnh mt dng
hàm c th đi vi đng biên hiu qu, cng nh không đòi hi các ràng buc v
phân phi ca các nhân t phi hiu qu trong s liu nh cách tip cn tham s.
Phng pháp này có xu hng bao bc ly các d liu t mu đ c tính đng
biên ti u ca toàn b mu, và sau đó chm đim tng ngân hàng bng cách so
sánh đim hin ti vi đim ti u. Tuy nhiên cách tip cn phi tham s có ràng
buc là ch s đo hiu qu phi nm trong khong giá tr t 0 đn 1, và gi s không
có sai s ngu nhiên. Do đó, nu có sai s ngu nhiên tn ti trong s liu thì s nh
hng đn các kt qu đo lng hiu qu. Phng pháp này đc nhiu nhà nghiên
cu s dng vi tên gi phng pháp phân tích bao d liu DEA.
Tng quan v các phng pháp đánh giá hiu qu hot đng đc trình bày
ti Bng 1.1.