GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TRONG THANH TOÁN XUẤT NHẬP KHẨU TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM (VIETINBANK).PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
}(|




NGUYN TH NGUYT NGA




GII PHÁP HN CH RI RO TRONG THANH
TOÁN XUT NHP KHU TI NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN CÔNG THNG
VIT NAM (VIETINBANK)



LUN VN THC S KINH T

TP.H Chí Minh – Nm 2012



B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
}(|




NGUYN TH NGUYT NGA


GII PHÁP HN CH RI RO TRONG THANH
TOÁN XUT NHP KHU TI NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN CÔNG THNG
VIT NAM (VIETINBANK)


Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mã s: 60.34.02.01



LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC: PGS.TS TRN HUY HOÀNG







TP.H Chí Minh – Nm 2012
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan s liu trong bài vit này là chính xác và trung thc, đã
đc tôi thu thp, su tm, tng hp t thc t và tài liu tham kho.
Tôi xin cam đoan lun vn này là đ tài nghiên cu đc lp ca bn thân tôi,
không sao chép t bt c tài liu nào.
Tôi xin chu trách nhim hoàn toàn đi vi lun vn ca mình.
Ngi thc hin lun vn






Nguyn Th Nguyt Nga

MC LC
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG BIU
LI M U
CHNG 1: TNG QUAN V THANH TOÁN XUT NHP KHU VÀ RI
RO TRONG THANH TOÁN XUT NHP KHU 1
1.1 Tng quan v thanh toán xut nhp khu 1
1.1.1 Khái nim thanh toán xut nhp khu và vai trò ca nó trong nn kinh t 1
1.1.2 Các điu kin trong thanh toán xut nhp khu 2
1.1.2.1 iu kin v tin t 2
1.1.2.2 iu kin đm bo hi đoái 3
1.1.2.3 iu kin v thi gian thanh toán 4
1.1.2.4 iu kin v phung thc thanh toán 5
1.1.2.5 iu kin v b chng t thanh toán 5
1.1.3 Các phng thc thanh toán xut nhp khu thông dng 5
1.1.3.1 Phng thc chuyn tin (Remittance) 6
1.1.3.2 Phng thc nh thu (Collection of Payment) 6
1.1.3.3 Phng thc tín dng chng t (Documentary credit) 7
1.2 Ri ro trong thanh toán xut nhp khu 7

1.2.1 Khái nim v ri ro 7
1.2.2 Ri ro trong thanh toán xut nhp khu 8
1.2.2.1 Ri ro quc gia, ri ro chính tr pháp lý 8
1.2.2.2 Ri ro hi đoái 9
1.2.2.3 Ri ro tác nghip 9
1.2.2.4 Ri ro tín dng 9
1.2.2.5 Ri ro đi tác trong các phng thc thanh toán xut nhp khu 10
1.2.2.5.1 Ri ro trong phng thc chuyn tin 10
1.2.2.5.2 Ri ro trong phng thc nh thu 11
1.2.2.5.3 Ri ro trong phng thc tín dng chng t: 12
1.2.3 Ý ngha ca hn ch ri ro trong thanh toán xut nhp khu 16
1.3 Bài hc kinh nghim t nhng ri ro trong thanh toán xut nhp khu  các
ngân hàng nc ngoài 17
1.3.1 Gii thiu kinh nghim t nhng ri ro trong thanh toán xut nhp khu ca
các ngân hàng thng mi trên th gii 17
1.3.1.1 Nm rõ tính nng ca sn phm tài tr thng mi 17
1.3.1.2 Nhn bit và tin hành phân loi khách hàng 17
1.3.1.3 S dng các tha thun trong hp đng, cam kt mt cách cht ch 18
1.3.1.4 Chc nng thông tin ca phòng quan h quc t 18
1.3.1.5 Áp dng k thut công ngh hin đi và công tác đào to con ngi 19
1.3.2 Bài hc kinh nghim t nhng ri ro trong thanh toán xut nhp khu ca
các ngân hàng thng mi trên th gii 19
KT LUN CHNG 1 20
CHNG 2: THC TRNG RI RO TRONG THANH TOÁN XUT NHP
KHU TI VIETINBANK 21
2.1 Gii thiu v VietinBank 21
2.1.1 Quá trình hình thành và phát trin VietinBank 21
2.1.2 Kt qu hot đng kinh doanh ca VietinBank t nm 2007-2011 23
2.2 Thc trng ri ro trong thanh toán xut nhp khu ti VietinBank 25
2.2.1 Thc trng hot đng thanh toán xut nhp khu ti VietinBank 25

2.2.1.1 S phát trin nghip v thanh toán xut nhp khu ti VietinBank 25
2.2.1.2 Kt qu thc hin nghip v thanh toán xut nhp khu ti VietinBank
27
2.2.1.2.1 Doanh s thanh toán xut nhp khu 27
2.2.1.2.2 T trng các phng thc thanh toán 28
2.2.2 Tình hình ri ro trong thanh toán xut nhp khu ca VietinBank t tháng 4
nm 2008 đn nm 2011 30
2.2.2.1 Ri ro quc gia, ri ro chính tr pháp lý 31
2.2.2.2 Ri ro hi đoái 32
2.2.2.3 Ri ro tác nghip 34
2.2.2.4 Ri ro tín dng 36
2.2.2.5 Ri ro đi tác trong các phng thc thanh toán xut nhp khu 38
2.3 ánh giá công tác phòng chng ri ro 43
2.3.1 Công tác phòng nga ri ro trong thanh toán xut nhp khu ti VietinBank 43
2.3.2 Kt qu đt đc t công tác phòng nga ri ro trong thanh toán XNK ti
VietinBank 50
2.3.3 Các nguyên nhân gây ra ri ro trong thanh toán XNK ti VietinBank 52
2.3.3.1 Các nguyên nhân khách quan 52
2.3.3.2 Các nguyên nhân ch quan 54
KT LUN CHNG 2 60
CHNG 3: GII PHÁP HN CH RI RO TRONG THANH TOÁN XUT
NHP KHU TI VIETINBANK 61
3.1 nh hng phát trin hot đng thanh toán xut nhp khu trong thi gian ti
ca VietinBank 61
3.2 Nhng gii pháp nhm hn ch ri ro trong thanh toán xut nhp khu ti
VietinBank 63
3.2.1 Các gii pháp nhm qun lý ri ro trong các phng thc thanh toán XNK
ch yu ca VietinBank 63
3.2.2 Các gii pháp đng b nhm qun lý ri ro trong TTXNK ca VietinBank 70
3.2.2.1 Gii pháp hn ch ri ro quc gia, ri ro chính tr pháp lý và ri ro hi

đoái 70
3.2.2.2 Gii pháp đa dng, đánh giá li thu nhp cho c gói sn phm dch v
72
3.2.2.3 Gii pháp đào to và nâng cao k nng ca đi ng cán b làm công
tác thanh toán xut nhp khu 72
3.2.2.4 Gii pháp hn ch ri ro do đi tác 74
3.2.2.4.1 Ri ro t nhà xut nhp khu 74
3.2.2.4.2
Gii pháp hn ch ri ro ngân hàng có liên quan trong giao dch 76

3.2.2.4.3 Gii pháp hn ch ri ro tín dng 76
3.2.2.5 Nhanh chóng hoàn thin k thut công ngh, áp dng phn mm đánh
giá khách hàng và qun lý ri ro
TT
XNK 81
3.2.2.6 Thc hin tt công tác h tr cho hot đng thanh toán xut nhp khu
82
3.3 Kin ngh 83
3.3.1 i vi chính ph 83
3.3.2 i vi ngân hàng nhà nc 85
KT LUN CHNG 3 87
KT LUN 88
Tài liu tham kho
PH LC 1
PH LC 2
PH LC 3
PH LC 4

DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT
1. CIC : Credit information centre (trung tâm thông tin tín dng)
2. D/A : Document against acceptance (nh thu tr chm)
3. D/P : Document against payment (nh thu tr ngay)
4. ISBP : International Standard Banking Practices for the examination
of documents under documentary credit (Tp quán ngân hàng
tiêu chun quc t)
5. L/C : Letter of credit (Th tín dng)
6. NH : Ngân Hàng
7. NHNN : Ngân Hàng Nhà Nc
8. NHPH : Ngân hàng phát hành
9. NHTM : Ngân hàng Thng Mi
10. NK : Nhp khu
11. PTTT : Phng thc thanh toán
12. TTR : Phng thc chuyn tin
13. TTXNK : Thanh toán xut nhp khu
14. TMCP : Thng mi c phn
15. XK : Xut khu
16. XNK : Xut nhp khu
17. UCP : Uniform Custom and Practice for Documentary Credit
(Quy tc và thc hành thng nht v tín dng chng t )

18. URC : Uniform Rules for the Collection
(Quy tc thng nht v nh thu )
19. URR : The Uniform Rules for Bank – to – Bank Reimbursement
under Documentary Credit (Quy tc thng nht v hoàn tr
gia các ngân hàng)
20. VietinBank : Ngân Hàng Thng Mi C Phn Công Thng Vit Nam
21. WTO : T chc thng mi th gii

DANH MC CÁC BNG, BIU

Bng 2.1 Kt qu hot đng kinh doanh Vietinbank t nm 2007-2011
Bng 2.2
Th phn TTXNK ca VietinBank t nm 2007-2011
Bng 2.3 Doanh s thanh toán XNK t nm 2007-2011
Bng 2.4 T trng các phng thc thanh toán XNK
Bng 2.5 Tr giá thanh toán XNK theo các phung thc TTXNK
Bng 2.6
C cu doanh s thanh toán nhp khu t nm 2007-2011
Bng 2.7 C cu doanh s thanh toán xut khu t nm 2007-2011
Bng 2.8 Ch tiêu doanh s thanh toán xut nhp khu nm 2012
Biu đ 2.1 Kt qu hot đng kinh doanh VietinBank t nm 2007-2011
Biu đ 2.2 Doanh s thanh toán XNK VietinBank t nm 2007-2011

LI M U

1. Lý do chn đ tài
Trong xu hng quc t hóa mnh m nn kinh t th gii, nn kinh t Vit
Nam đang dn tng bc hi nhp vào nn kinh t khu vc và th gii. Trong mi
quan h đa phng, nhiu chiu đó, thanh toán xut nhp khu ra đi nh là mt đòi
hi tt yu khách quan. c bit là vic Vit Nam gia nhp WTO đã to ra nhng c
hi ln cho các doanh nghip trong nc m rng th trng xut nhp khu, đa dng
hóa các mt hàng xut nhp khu.
Thanh toán xut nhp khu là mt khâu quan trng trong kinh doanh quc t
nh kinh doanh xut nhp khu. Thanh toán xut nhp khu là mt trong s các
nghip v ca ngân hàng trong vic thanh toán giá tr ca các lô hàng gia bên mua
và bên bán hàng thuc lnh vc ngoi th
ng. Nh mt mt xích không th thiu

đc trong hot đng kinh t đi ngoi, hot đng thanh toán xut nhp khu ca
các Ngân hàng ngày càng có v trí và vai trò quan trng, nó đc xem là công c, là
cu ni trong hot đng kinh t đi ngoi, quan h kinh t và thng mi gia các
nc trên th gii. Hot đng thanh toán xut nhp khu là mt trong nhng mt
hot đng quan trng ca Ngân hàng, nó có liên quan đn nhiu mt hot đng khác
ca Ngân hàng.
Vi th mnh là mt trong các Ngân hàng thng mi Nhà nc ln nht
trong h thng ngân hàng Vit Nam, có mng li kinh doanh rng khp, sn phm
dch v ngân hàng đa dng và cht lng cao, h thng máy tính và truyn thông
hin đi, công ngh x lý thông tin Ngân hàng tiên tin, có uy tín đi vi khách
hàng trong nc và quc t và là thành viên ca Hip hi Tài chính Vin thông liên
Ngân hàng Toàn cu (SWIFT), hot đng thanh toán quc t ti VietinBank đc
thc hin t nm 1990 ti nay đã đt đc nhng thành qu nht đnh, đáp ng mi
nhu cu ca khách hàng v các nghip v liên quan đn thanh toán xut nhp khu
hàng hóa cho khách hàng mt cách nhanh chóng, chính xác, an toàn và hiu qu.
Tuy nhiên, hot đng thanh toán xut nhp khu luôn cha đng ri ro và
tranh chp, nhng ri ro và tranh chp đó t l thun vi s hòa nhp ngày càng sâu
rng vào nn mu dch khu vc và quc t. Nhng ri ro này gây thit hi không
nh đn li ích ca nn kinh t nói chung và đn các ngân hàng thng mi nói
riêng, đây là vn đ thu hút s quan tâm ca các các nhà nghiên cu, các nhà điu
hành ngân hàng. Do vy, đ thc s kinh doanh có hiu qu và phát trin hot đng
thanh toán xut nhp khu, các Ngân hàng thng mi nói chung và Ngân hàng
thng mi c phn Công thng Vit Nam nói riêng cn hiu rõ các loi ri ro liên
quan và đa ra các bin pháp nhm hn ch ri ro đ ngày càng hoàn thin hn
công tác thanh toán xut nhp khu qua Ngân hàng mình. ó là lý do tôi chn đ
tài: "Gii pháp hn ch ri ro trong thanh toán xut nhp khu ti Ngân hàng
thng mi c phn Công Thng Vit Nam” làm lun vn cao hc kinh t ca
mình.
2. Mc đích nghiên cu ca đ tài:
Vic nghiên cu đ tài này nhm đt các mc tiêu sau:

Th nht, đ tài trình bày c s lý lun v thanh toán xut nhp khu và các
ri ro trong thanh toán xut nhp khu, t đó đa ra nhng ri ro có th xy ra vi
tng phng thc thanh toán c th.
Th hai, phân tích các tình hung ri ro đin hình trong quá trình hot đng
thanh toán xut nhp khu ti Ngân hàng TMCP Công thng Vit Nam gn vi
các phng thc chuyn tin, nh thu, tín dng chng t.
Th ba, trên c s xác đnh, phân tích nhng ri ro và nguyên nhân gây ra
ri ro đ đa ra nhng gii pháp nhm hn ch ri ro trong thanh toán xut nhp
khu ti Ngân hàng TMCP Công thng Vit Nam.
3. i tng và phm vi nghiên cu:
i tng nghiên cu: Các ri ro trong hot đng thanh toán xut nhp khu
ca Ngân hàng TMCP Công Thng Vit Nam.
Phm vi nghiên cu: Vic nghiên cu đc thc hin trong phm vi hot đng
ca Ngân hàng TMCP Công Thng Vit Nam trong giai đon tháng 4 nm 2008 đn
nm 2011.
4. Phng pháp nghiên cu:
 làm ni bt các vn đ liên quan đn ri ro, rút ra các bài hc kinh
nghim và đ xut các gii pháp có tính kh thi, lun vn đã s dng nhóm phng
pháp đnh tính: mô t, phân tích, tng hp, phng pháp chuyên gia: tin hành lp
phiu tham kho ý kin ca nhng ngi có kinh nghim trong lnh vc TTXNK v
các kh nng ri ro xy ra và chn lc các tình hung có tính khái quát cao đ minh
ha cho các vn đ liên quan, t đó phân tích nguyên nhân xy ra ri ro và đ xut
gii pháp phòng nga ri ro trong hot đng thanh toán xut nhp khu ti
VietinBank mt cách có hiu qu.
5. Kt cu ca đ tài:
Ngoài các phn nh li m đu, danh mc ch vit tt, danh mc các bng
biu, kt lun và danh mc các tài liu tham kho. Ni dung ca Lun vn đc th
hin qua 3 chng nh sau :
Chng 1: Tng quan v thanh toán xut nhp khu và ri ro trong thanh
toán xut nhp khu

Chng 2: Thc trng ri ro trong thanh toán xut nhp khu ti VietinBank
Chng 3: Gii pháp hn ch ri ro trong thanh toán xut nhp khu ti
VietinBank
 hoàn thành tt cun lun vn này, hc viên xin chân thành cám n các
Ging Viên khoa sau i Hc trng i Hc Kinh T TP.H Chí Minh, đã đem li
cho toàn th hc viên cao hc khóa 19 kin thc chuyên sâu và b ích v ngành Tài
Chính - Ngân Hàng, xin chân thành cm n s giúp đ và hng dn tn tình ca
PGS.TS Trn Huy Hoàng, và s ng h đng viên ca các đng nghip, bn bè.


1
CHNG 1: TNG QUAN V THANH TOÁN XUT NHP KHU
VÀ RI RO TRONG THANH TOÁN XUT NHP KHU
v
( w
1.4 Tng quan v thanh toán xut nhp khu :
1.4.1 Khái nim thanh toán xut nhp khu và vai trò ca nó trong nn kinh
t:
Thanh toán xut nhp khu (TTXNK) là vic thc hin ngha v tin t phát
sinh t các hot đng thng mi quc t (gm xut khu và nhp khu) v hàng
hóa và dch v gia các cá nhân, t chc  các quc gia khác nhau, hoc gi
a mt
quc gia vi mt t chc quc t thông qua h thng ngân hàng. Ngày nay, TTXNK
đã tr thành mt sn phm không th thiu và gi mt vai trò khá quan trng trong nn
kinh t.
Trc ht, hot đng TTXNK đy nhanh tin trình toàn cu hóa và hi nhp ca
các quc gia trên th gii. Tht vy, TTXNK đc ny sinh t các hot đng trao
đi vn hóa bán buôn, thng mi gia các quc gia. Mi quan h gia các bên
tham gia và cht lng ca các giao dch s quyt đnh hình thc thanh toán. Tuy
nhiên, trong quá trình chi tr, đ an toàn, tính chính xác, s bo mt ca nghip v

TTXNK s tác đng mnh và thúc đy mi quan h quc t gia các nhà thng
mi cng nh gia các quc gia, to tin đ cho hot đng ngoi thng ngày càng
m rng và phát trin. Vì vy có th nói, hot đng TTXNK đóng mt vai trò rt
quan trng trong tin trình hi nhp ca mt quc gia đi vi phn còn li ca th
gii.
Trong ngoi thng, TTXNK là khâu cui cùng, kt thúc quá trình lu thông
hàng hóa. Nu nh quá trình này đc tin hành mt cách liên tc, nhanh chóng và
thun li (tc giá tr hàng hóa đc thc hin mt cách chun mc, an toàn và
nhanh chóng), hiu qu s dng vn cng nh quyn li và ngha v ca các nhà kinh
doanh xut nhp khu càng đc nâng cao. iu này cho thy rng TTXNK là mt
hot đng
rt quan trng trong ngoi thng và đc s quan tâm sâu sc ca
mi nhà kinh
doanh xut nhp khu trên toàn th gii. Trên bình din v mô,

2
TTXNK to điu kin thc hin và qun lý có hiu qu hot đng xut nhp khu theo
đúng chính sách đi ngoi
ca tng quc gia; có tác dng tp trung qun lý ngoi t
trong nc và s
dng ngoi t có mc đích, có hiu qu theo yêu cu ca nn kinh t
thông qua các quy đnh v qun lý ngoi hi; góp phn nâng cao tc đ chu chuyn
vn trên toàn th gii thông qua mng li các ngân hàng đi lý bng cách đy
nhanh tc đ di chuyn ca các lung tin cng nh tng nhanh vòng quay vn.
i vi h thng ngân hàng thng mi, dch v thanh toán quc t (bao
gm TTXNK - chim t trng ln và phn còn li là thanh toán phi mu dch có liên
quan đn nc ngoài) là dch v mang li li nhun cao nhng có đ ri ro thp hn
so vi dch v tín dng tuy mang li li nhun cao nht nhng cng hàm cha nhiu
ri ro nht. Nghip v TTXNK luôn có mi quan h h tng đi vi các hot đng
kinh doanh khác ca ngân hàng nh: tín dng, k toán, kinh doanh tin t, ngân

qu Có th
nói rng cùng vi các nghip v này, nghip v thanh toán quc
t, đc bit là
TTXNK, đã m rng phm vi giao dch ca ngân hàng ra ngoài tr s
hành chính ca nó.
1.4.2 Các điu kin trong thanh toán xut nhp khu:
 thc hin thanh toán xut nhp khu, điu khon thanh toán quy đnh trong
hp đng ngoi thng các bên tham gia phi quan tâm đn các điu kin v tin t,
điu kin đm bo hi đoái, thi hn thanh toán, phng thc thanh toán và b chng
t thanh toán.
1.4.2.1 iu kin v tin t:
Trong quá trình thanh toán xut nhp khu các bên s dng đn v tin t nht
đnh ca mt quc gia nào đó. Vic s dng loi tin t nào cng đu nh hng ti
li ích ca các bên, vì vy điu kin tin t là điu kin không th thiu đc trong
các hip đnh và hp đng ngoi thng ký kt gia các quc gia. iu kin tin t
là vic s dng đng tin nào đ tính toán và thanh toán trong quan h mua bán đng
thi quy đnh cách x lý khi t giá hi đoái bin đng nhm đm bo quyn li các
bên tham gia ký kt hp đng. Trong giao dch thng mi quc t đng tin tính toán
và đng tin thanh toán có th ging nhau hoc khác nhau, có th là tin t ca nc

3
ngi mua, nc ngi bán hoc nc th ba, thông thng là các ngoi t mnh.
Tuy nhiên đ xác đnh điu kin tin t trong các hp đng mua bán gia các nc vi
nhau thì da vào các yu t sau:
So sánh tng quan lc lng ca bên mua và bên bán, nng lc kinh doanh
ca các bên và mi quan h cung cu v hàng hoá mà hai bên mua bán trên th trng
V trí ca đng tin trên th gii.
Tp quán s dng đng tin trong thanh toán xut nhp khu.
Trong quan h TTXNK ngi mua và ngi bán mun dùng đng tin ca quc
gia mình đ tính toán và thanh toán vì nhng lý do sau: không phi mua ngoi t đ

tr tin thanh toán hay
tr n cho đi tác nc ngoài; tránh đc s bin đng ca
t giá; nâng cao uy tín ca đng tin nc
mình trên th gii.
1.4.2.2

iu kin đm bo hi đoái:

tránh ri ro cho các nhà xut nhp khu khi t giá tng nh hng đn
khon thanh toán chi tr cho nhà nhp khu, và ngc li khi t giá gim nh hng
đn thu nhp ca nhà xut khu, cho nên khi ký kt hp đng mua bán ngoi
thng, đôi bên cn
thit bàn bc la chn đa vào điu kin đm bo trong hp
đng nhm đm bo
quyn li và ngha v gia các bên. Thông thng các điu kin
đm bo bao gm:
a. iu kin đm bo vàng: có ba cách
m bo theo khi lng vàng: khi ký kt hp đng, quy đnh đn giá và
tng giá tr hp đng đc quy đi trc tip bng mt khi lng vàng nht đnh. Khi
thanh toán da vào khi lng vàng đã tính toán đ thanh toán.
m bo theo hàm lng vàng: khi ký kt hp đng đn giá và tng giá tr
hp đng đc xác đnh theo mt đng tin có xác đnh hàm lng vàng. Khi thanh
toán nu hàm lng vàng thay đi thì đn giá và tng giá tr đc điu chnh tng
ng.
m bo theo giá vàng: Khi ký hp đng, đn giá và tng giá tr hp đng
đc tính toán theo mt đng tin nào đó, đng thi quy đnh giá vàng ca đng tin
đó. n khi thanh toán giá vàng bin đng thì đn giá và tng giá tr hp đng s tin

4
hành điu chnh cho phù hp vi giá vàng thc t hin ti.

b. iu kin đm bo ngoi t: có hai cách đm bo ngoi t
m bo ngoi t: là vic đm bo da vào mt ngoi t tng đi n đnh
mà do hai bên la chn.
m bo theo r ngoi t: là vic la chn mt s ngo
i t làm đm bo. S
ngoi t càng nhiu thì tính chính xác càng cao nhng phc tp trong tính toán. Theo
điu kin này ly giá tng ngoi t ti thi đim ký hp đng và thanh toán nu bin
đng thì tin hành điu chnh li tng giá tr hp đng.
c. m bo theo bin đng giá c hàng hoá: cn c vào bin đng ch s
giá c hàng hoá hàng hóa lúc thanh toán so vi lúc ký hp đng điu chnh.
1.4.2.3 iu kin v thi gian thanh toán:
ây là điu kin rt quan trng vì thi gian thanh toán càng ngn càng gim
đc chi phí thanh toán, tránh đc nhng bin đng v t giá, nh hng ln đn
vic luân chuyn vn và các khon thu nhp ca các bên. Trong điu kin v thi hn
thanh toán có th la chn mt trong ba cách quy đnh sau:
+
Tr tin trc: Vic tr tin trc mt phn giá tr hp đng đc thc
hin sau khi ký hp đng hoc nhn đn đt hàng, nhng phi trc khi giao
hàng. Thc cht tr tin trc chính là nhà nhp khu cp tín dng ngn hn cho
nhà xut khu, trong trng hp nhà xut khu thiu vn, s tin tr trc tng
đi ln và thi gian tr tng đi dài. Nu vi mc đích nhm đm bo thc hin
hp đng thì s tin ít hn và thi gian tr trc ngn hn, s tin tr trc mang
tính cht nh mt khon tin đt cc.
+ Tr tin ngay: Vic tr tin đc thc hin ngay sau khi ngi bán hoàn
thành ngha v giao hàng theo nh quy đnh trong hp đng, tc là trong khong
thi gian t lúc chun b xong hàng, giao hàng cho ngi chuyên ch cho đn khi
hàng đc giao ngi mua theo đúng quy đnh.
+ Tr tin sau: Vic tr tin ca ngi mua đc thc hin trong các
trng hp sau:
Ngi mua tr tin sau bao nhiêu ngày k t ngày nhn đc thông báo ca

5
ngi bán đã hoàn thanh ngha v giao hàng ti ni quy đnh.
Ngi mua tr tin sau bao nhiêu ngày k t ngày chp nhn hi phiu.
Ngi mua tr tin sau bao nhiêu ngày k t ngày nhn đc b chng t.
Ngi mua tr tin sau bao nhiêu ngày k t ngày nhn hàng.
1.4.2.4 iu kin v phng thc thanh toán:
Phng thc thanh toán là cách thc hai bên trong quan h hp đng ngoi
thng thc hin chuyn tin và nhn tin. Hin nay, các ngân hàng thng mi cung
cp nhiu phng thc thanh toán tin ích, đa dng cho khách hàng nh: chuyn
tin, nh thu, tín dng chng t,…. Mi phng thc thanh toán đu có đc đim
riêng và có th gây ri ro, bt li hoc to thun li cho các bên. Vì vy, các bên cn
phi lu ý khi la chn phng thc thanh toán trong kinh doanh quc t.
1.4.2.5 iu kin v b chng t thanh toán:
B chng t mô t hàng hóa, dch v và toàn b quá trình thc hin hp
đng. Nhà xut khu phi lp b chng t xut trình đ chng minh vic giao hàng
ca mình. Nhà nhp khu s nhn hàng da trên b chng t nhà xut khu lp. Trong
mt s phng thc, vic quyt đnh thanh toán ch da vào b chng t nhà xut
khu xut trình. Vi mong mun hn ch ri ro trong thng mi, nhà nhp khu
thng đòi hi chng t đy đ v s lng, ni dung, hoàn ho đn tng chi tit và
đôi khi c đn v phát hành chng t. iu này có th làm gia tng chi phí, tn thi
gian cho nhà xut khu, thm chí đôi khi nhà xut khu không th thc hin đc. Vì
vy, ngay t thi đim ký hp đng, các bên cn phi quy đnh rõ ràng v b chng t
thanh toán đ to thun li cho quá trình mua bán.
1.4.3 Các phng thc thanh toán xut nhp khu thông dng:
Phng thc TTXNK là toàn b quá trình, cách thc nhn tr tin hàng trong
giao dch mua bán ngoi thng gia ngi NK và ngi XK. Có nhiu phng
thc thanh toán đc s dng trong thc tin kinh doanh xut nhp khu. Tuy
nhiên, tác gi ch đa ra ba phng thc TTXNK thông dng và ch yu nht là
phng thc chuyn tin, phng thc nh thu, phng thc tín dng chng t.

Tùy theo nhng điu kin, các bên đi tác trong quan h thng mi quc t s tha

6
thun và la chn phng thc thanh toán thích hp. Mt hp đng ngoi thng
có th s dng mt hoc kt hp vài trong s các phng thc thanh toán trên.
1.4.3.1 Phng thc chuyn tin (Remittance):
Phng thc chuyn tin là mt phng thc trong đó mt khách hàng
(ngi tr tin, ngi mua, ngi NK…) yêu cu NH phc v mình chuyn mt s
tin nht đnh cho ngi hng li (ngi cung ng dch v, ngi bán, ngi
XK…)  mt đa đim nht đnh thông qua ngân hàng ca h. Phng thc chuyn
tin đc thc hin di hai hình thc: đin báo (Telegraphic Transfer) và th báo
(Mail Transfer), trong đó hình thc đin báo đc s dng rt ph bin. Chuyn
tin có th thc hin trc (thanh toán ng trc) hoc sau khi nhà XK giao hàng.
Ngày nay, cùng vi s tin b ca h thng truyn tin, vi s ra đi và hot đng
rt hiu qu ca mng liên lc vin thông SWIFT - h thng truyn thông tài chính
liên NH toàn th gii - vic chuyn đin thanh toán gia các NH đc thc hin
nhanh chóng, chính xác, an toàn vi giá thành r, do đó hình thc chuyn tin bng
đin là ch yu.
1.4.3.2 Phng thc nh thu (Collection of Payment)
Phng thc nh thu là phng thc thanh toán mà ngi bán sau khi hoàn
thành xong ngha v giao hàng thì lp hi phiu gi đn NH nh thu h s tin ghi
trên hi phiu. Trong trng hp này NH đóng vai trò trung gian giúp thu h tin
theo đúng ch th đã nhn đc và đc hng t l phn trm trên s tin thu đc.
Cn c vào các loi chng t thanh toán gi đn NH nh thu, có th chia
thành hai hình thc nh thu nh sau :
- Nh thu trn (Clean Cellection): Là phng thc mà ngi bán nh NH thu
h t ngi mua cn c vào hi phiu do mình lp ra, và gi thng b chng t cho
ngi mua không thông qua ngân hàng. Phng thc này rt ít đc s dng trong
thanh toán XNK.
- Nh thu kèm chng t (Documentary Collection): Là phng thc ngi

bán sau khi hoàn thành ngha v giao hàng thì lp b chng t thanh toán nh thu
(chng t gi hàng và hi phiu) và nh NH thu h tin hi phiu kèm chng t đó,

7
vi điu kin là ngi mua tr tin đ đi ly chng t (D/P: Documents againts
payment) hoc chp nhn tr tin (D/A: Documents against Acceptance) thì NH
mi trao toàn b chng t gi hàng cho ngi mua đ h nhn hàng.
1.4.3.3 Phng thc tín dng chng t (Documentary credit)
Phng thc tín dng chng t đc thc hin theo bn “Quy Tc và Thc
Hành Thng Nht v Tín Dng Chng T (UCP – The Uniform Customs and
Practice For Documentary Credits) do phòng thng mi quc t (ICC) ban hành.
K t khi đc ban hành vào nm 1993, Bn quy tc đã qua 7 ln sa đi vi mc
đích theo kp s phát trin chung ca nn mu dch, nn công nghip vn ti và
truyn thông trên th gii. n phm s 600 nm 2007 đc coi là bn sa đi toàn
din, sâu sc nht, có hiu lc t 01/07/2007 và đc gi tt là UCP600.
Phng thc thanh toán tín dng chng t là mt s tha thun mà trong đó
mt ngân hàng (NH m th tín dng) theo yêu cu ca khách hàng (ngi xin m
th tín dng) cam kt s tr mt s tin nht đnh cho mt ngi th ba (ngi
hng li s tin ca th tín dng) hoc chp nhn hi phiu do ngi th ba ký
phát trong phm vi s tin đó khi ngi th ba này xut trình cho NH mt b chng
t thanh toán phù hp vi nhng điu kin và điu khon đc quy đnh trong th
tín dng.
Hin nay, phng thc thanh toán tín dng chng t đc xem là phng
thc thanh toán u vit và ph bin nht trong các phng thc TTXNK vì dung
hòa đc mt cách tt nht quyn đc an toàn, tránh phn ln ri ro trong giao
dch thanh toán ngoi thng ca c nhà XK và nhà NK – hai nhân t quan trng
nht đ to ra mt giao dch ngoi thng.
1.5 Ri ro trong thanh toán xut nhp khu:
1.5.1 Khái nim v ri ro:
Ri ro thng đc hiu là nhng s kin xy ra dn đn kt qu không nh

mong đi và thng đem li hu qu xu. Tùy theo quan đim ca ngi xem xét mà có
rt nhiu khái nim v ri ro.
Tuy vy, tu trung li, đnh ngha v ri ro đuc xác đnh theo quan đim ca

8
hai trng phái ln: đó là trng phái truyn thng
(hay còn gi là trng phái tiêu
cc) và trng phái trung hòa. Theo trng phái
truyn thng, ri ro là nhng
thit hi, mt mát, nguy him hoc các yu t liên quan đn nguy him, khó khn,
hoc điu không chc chn có th xy ra cho con ngi. i din ca trng phái
này, t đin Oxford cho rng ri ro là kh nng gp nguy him hoc b đau đn thit
hi…. Trong khi đó, theo cách nhìn ca trng phái trung hòa, ri ro là s bt trc có
th đo lng đc. Theo Allan Willett, mt đi biu ca trng phái trung hòa, thì ri
ro là s bt trc có liên quan đn vic xut hin nhng bin c không mong đi.
Mi quan đim hay khái nim trên s dng nhng ngôn t khác nhau nhng
đu có đim chung là đ cp đn mt hay mt chui s kin mà nó xy ra s to ra các
tn tht làm nh hng xu đn hot đng ca doanh nghip. Chính vì vy nhim
v ca các nhà qun tr ri ro là phi tip cn ri ro mt cách có khoa hc, toàn din
và có h thng nhm nhn dng đuc nhng nhân t làm phát sinh ri ro đ có bin
pháp ngn nga hu hiu và gim thiu tn tht, mt mát đng thi bin ri ro
thành c hi nhm nâng cao hiu qu ca doanh nghip.
1.5.2 Ri ro trong thanh toán xut nhp khu:
S cách bit v đa lý, ngôn ng, h thng lut pháp, tp quán kinh doanh
làm cho hot đng TTXNK nói riêng và nghip v ngân hàng đi ngoi nói chung
cha đng nhiu ri ro tim n. Bên cnh các ri ro vn có ca hot đng ngân hàng
thng mi nh: ri ro tín dng, ri ro thanh khon, ri ro lãi sut, ri ro hot đng,
ri ro th trng hot đng TTXNK cha đng nhiu ri ro đc thù. Sau đây là mt
s loi ri ro mà các ngân hàng thng gp:
1.2.2.1 Ri ro quc gia, ri ro chính tr pháp lý:

Ri ro quc gia là kh nng mà mt quc gia hoc ngi đi vay ca mt quc
gia nht đnh không mun hoc không th thc hin ngha v cam kt ca mình vi
đi tác nc ngoài. Ri ro quc gia có th tn ti di các dng sau:
Ri ro chính tr
: Tính n đnh ca mt quc gia đóng vai trò rt quan trng
trong giao thng quc t. Bt c mt s thay đi nào v chnh th, chính sách ca
chính ph đu có th nh hng đn hot đng kinh doanh quc t. Chng hn, khi

9
mt quc gia có chin tranh, cuc chin s phá v mi quan h gia quc gia lâm
chin vi mt s nc khác trên th gii. S tàn phá ca chin tranh có th làm cho
quc gia b nn gim hoc không còn kh nng thc hin các cam kt đã ký vi đi tác
quc t.
Ri ro kinh t
: Bi cnh kinh t ca mt quc gia s tác đng đn nim tin ca
nhà kinh doanh, đu t quc t đn quc gia đó. Nu mt quc gia suy thoái hoc b
khng hong kinh t, kh nng thu hút vn và giao thng quc t ca nc đó s
gim sút và ngc li.
1.2.2.2 Ri ro hi đoái:
Ri ro hi đoái do s bin đng v
 t giá gây nên, đc hiu mt cách đn
gin là do s chênh lch gia t giá mua bán ngoi t qua các thi đim. Khi nhn
hàng, nu ngoi t gim giá là tt, khi xut hàng li mong ngoi t lên giá; din bin
ngc li s gây l. Trong hot đng xut khu, vì cnh tranh và nhiu lý do khác,
doanh nghip thung xuyên bán tr chm trong mt khong thi gian nht đnh. T giá
là mt con s khó đoán chính xác dù trong tng lai gn. Do đó, bin đng t giá càng
mnh thì ri ro hi đoái càng ln.
1.2.2.3 Ri ro tác nghip:
Ri ro tác nghip là ri ro xy ra trong quá trình thc hin nghip v.
Trong nghip v tín dng chng t, ri ro tác nghip xy ra phn ln là do trình

đ ca cán b nhân viên. Ngoài ra, s s sut, thiu cn thn dn đn vic hành
đng không theo đúng các quy đnh, tp quán quc t cng gây ra nhng ri ro
tác nghip nghiêm trng. Hu qu ca ri ro tác nghip là rt ln, nh hng đn
uy tín và tài sn ca ngân hàng.
1.2.2.4 Ri ro tín dng:
Ri ro tín dng là ri ro xy ra khi ngân hàng không thu hi đc các khon tín
dng đã cp cho các bên tham gia trong phng thc thanh toán xut nhp khu. Các
khon tín dng đó là: m L/C theo yêu cu nhà nhp khu, cho nhà nhp khu vay đ
thanh toán L/C, cho nhà xut khu vay đ thu mua, ch bin hoc chit khu b chng
t xut khu theo L/C, nh thu và chuyn tin.

10
1.2.2.5 Ri ro đi tác trong các phng thc thanh toán xut nhp
khu:
Ri ro này phát sinh do bi các nhà kinh doanh xut nhp khu, các ngân
hàng đi lý tham gia vào hot đng thanh toán xut nhp khu không thc hin đúng
ngha v ca mình. iu này đc th hin rõ qua các hình thc nh: ngi bán
không giao hàng theo đúng hp đng nu xét v mt thi gian, s lng, chng loi,
Ngi mua chm thanh toán do cha chun b kp tin thanh toán, thanh toán không
đ, hoc thm chí t chi thanh toán dù ngi bán đã cung ng hàng hóa, ngi
mua b mt kh nng chi tr, v n, phá sn; bt đng v x lý nghip v gia các
ngân hàng đi lý, s yu kém v công tác qun lý khách hàng ca Ngân hàng phc v
nhà nhp khu cng vi tình trng mt kh nng thanh toán, phá sn ca các Ngân
hàng này.
Ngoài các ri ro trên, thanh toán XNK còn gp phi nhng ri ro khác nh:
ri
ro bt kh kháng, la đo (ngi mua la ngi bán, hoc ngi bán la ngi
m
ua, hoc ngi mua và ngi bán thông đng đ chim đot các khon tài tr ca
ngân hàng), ra tin, …

1.2.2.5.1 Ri ro trong phng thc chuyn tin:
Phng thc chuyn tin rt đn gin v mt th tc. Tuy nhiên, trong
chuyn tin tr sau khi giao hàng, vic tr tin hoàn toàn ph thuc vào kh nng
và
thin chí ca ngi mua nên có khi ngi bán thu hi đc tin hàng mt cách
nhanh chóng nhng cng có khi ngi bán không thu hi đc tin hàng hoc rt lâu
sau đó mi thu hi đc, thm chí có khi ch thu hi đc mt phn tin do áp lc đòi
gim giá t phía ngi mua khi có s bin đng trên th trng hàng hóa.
V phía mình, ngi mua có th gp ri ro trong chuyn tin tr trc do phi
chu áp lc v tài chính; do bi ngi bán giao hàng không đúng v thi hn, s lng,
qui cách, cht lng đc quy đnh trong hp đng ngoi thng; ngi bán không
có kh nng giao hàng do b v n, phá sn; ngi bán c tình không giao hàng, làm
gi chng t giao hàng, hoc sn lòng chp nhn tin pht vi phm hp đng đ bán
hàng cho khách hàng khác nu thy vn có li cho mình.

11
Ngoài ra, trong phng thc chuyn tin, ri ro cng có th xãy đn cho c
ngi bán và ngi mua khi thc hin các giao dch liên quan đn các loi hàng hóa b
cm xut nhp khu và thanh toán theo sc lnh ca quc gia xut khu hay nhp
khu.
Trong phng thc chuyn tin, ngân hàng ch đóng vai trò trung gian thc hin
vic chuyn tin, thu phí chuyn tin và không b ràng buc bt k trách nhim nào. Do
đó phng thc này ch áp dng trong trng hp các bên mua bán có uy tín và tin
cy ln nhau.
1.2.2.5.2 Ri ro trong phng thc nh thu:
Trong phng thc thanh toán này, ri ro ca nhà xut khu tp trung ch
yu vào vic không nhn đc tin thanh toán dù hàng hóa đã đc giao, chng hn
nh nhà nhp khu có th t chi nhn hàng, không nhn chng t và không thanh
toán (hoc không chp nhn thanh toán). Ngoài ra, nhà xut khu cng có th gp phi
nhng ri ro khác nh là phi gánh chu chi phí phát sinh khi chuyn hàng v li trong

nc ca mình trong trng hp b t chi nhn hàng bi nhà nhp khu; không th
chuyn hàng hóa v li trong nc do hàng hóa b qun thúc bi Chính ph ca nc
nhp khu; b mt hàng hóa, mt tin do nhà nhp khu đã ly hàng và chp nhn thanh
toán nhng Chính ph nc nhp khu không cho thanh toán vì mt lý do nào đó;
không nhn đc tin nh tha thun do bi s chm tr thanh toán t phía nhà nhp
khu dù thi hn thanh toán đã đn.
Trong phng thc thanh toán này, ri ro v phía nhà nhp khu là rt ít.
Nhà nhp khu có th gp phi ri ro v vic hàng hóa đc giao có th không đúng
cht lng, chng loi và s lng vi quy đnh trong hp đng.
Theo lut điu chnh URC522, các ngân hàng ch đóng vai trò trung gian
trong vic chuyn tip chng t và yêu cu thanh toán theo ch th ca các bên liên
quan mà
không b ràng buc v mt pháp lý, ngay c trong trng hp nhà nhp
khu đã ký
chp nhn hi phiu trong phng thc nh thu kèm chng t vi ngân
hàng nhng không chu thanh toán khi hi phiu đáo hn. Tuy nhiên các ngân hàng
cng có th gp ri ro nh: ngân hàng phc v nhà xut khu (ngân hàng chuyn

12
chng t) đã cho nhà xut khu vay bng cách chit khu chng t nh thu trc
khi nhn đc tin thanh toán t ngân hàng phc v ngi nhp khu (ngân hàng
nh thu).
Nu không nhn đc tin chuyn đn, ngân hàng chuyn chng t s
chu ri ro tín
dng trong vic nhà xut khu hoàn tr tin vay. Còn v phía ngân hàng
nh thu cng vy, nu ngân hàng cho nhà nhp khu vay đ thanh toán, thì có th
chu ri ro tín dng t phía nhà nhp khu.
1.2.2.5.3 Ri ro trong phng thc tín dng chng t:
Phng thc tín dng chng t là phng thc thanh toán đm bo đc
quyn li cho nhà sn xut cao nht so vi các phng thc thanh toán khác.

Tuy
nhiên nó không phi là phng thc thanh toán tuyt đi an toàn cho các bên
tham gia. Vn còn mt s ri ro cho c nhà xut khu, nhà nhp khu và các ngân
hàng tham gia.
Ri ro đi vi nhà xut khu
: nhà xut khu có th gp nhiu khó khn hoc
không th thc hin
đc các điu khon trong th tín dng, nu nh nhà nhp
khu c tình m th tín dng khác vi ni dung đã tha thun, hoc đa thêm vào
các điu khon mà cha
đc đng ý trc đây. Ngay khi nhà xut khu đã chp
nhn các điu kin ca th tín dng, vn gp ri ro trong khâu thanh toán: B chng
t không phù hp và ngân hàng t chi thanh toán. Khi đó nhà xut khu phi t gii
quyt lô hàng xut khu hoc phi ch hàng v nuc, đng thi phi tr các khon chi
phí lu kho bãi, lu tàu quá hn, bo him hàng hoá…
Trong thc tin buôn bán gia các quc gia trong khu vc gn nhau, hàng
đn cng trc khi nhà nhp khu nhn đc chng t vn ti.  thun tin cho vic
nhn hàng mà không cn bo lãnh ca ngân hàng, ngi m th tín dng yêu cu mt
bn vn đn gc gi theo hàng hoá hoc đc nhà xut khu gi trc tip cho nhà
nhp khu. Chng t gc này s đc nhn hàng thay th cho chng t gi qua cho
ngân hàng. Trong trng hp này, nu nh ngân hàng xác đnh là bt hp l, trong khi
nhà nhp khu đã nhn đc hàng và t chi thanh toán. Nh vy nhà xut khu phi
chp nhn ri ro.
Nhà xut khu cng phi đi mt vi ri ro không thu tin hàng nu ngân

13
hàng phát hành có h s tín nhim thp hoc phá sn cng nh ri ro quc gia do c
ch chính sách ca nhà nc thay đi, luôn c các hành vi tr đa, thù nghch….
Ri ro đi vi nhà nhp khu:
Khi cn thit có s thay đi v các điu khon

trong hp đng thì nhà nhp khu phi tu chnh, sa đi các điu khon trong L/C.
Nh vy, thi gian giao hàng có th b tr hn, không th đáp ng nhu cu kinh
doanh ca nhà nhp khu kp thi, và phi chu phí tu chnh, sa đi.
Mt khác, do ngân hàng s tin hành thanh toán cho ngi hng li da trên
các chng t đc xut trình, không da vào vic kim tra hàng hoá. Vì vy, ngân
hàng không chu trách nhim v tính xác thc ca các chng t, không chu trách
nhim v s lng và cht lng hàng đc giao dn đn ri ro nu có s gi mo
trong vic xut trình chng t gi mà phù hp vi L/C đ nhn đc thanh toán t
ngân hàng, thì nhà nhp khu phi bi hoàn li s tin mà NHPH th tín dng đã tr
cho ngi hng li nhng khi nhn hàng hóa thì hàng không giao đúng hp đng.
Trong mt s trng hp, hàng đã đc giao đn ni đn nhng nhà nhp
khu vn cha nhn đc các chng t thanh toán và nh vy không th nhn hàng
đc, nu nhà nhp khu cn gp hàng hóa hay s chu chi phí lu kho thì phi thu
xp đ ngân hàng phát hành mt bo lãnh gi hãng tàu đ nhn hàng, nhà nhp khu
phi chu thêm chi phí không nh tr cho ngân hàng.
Ri ro đi vi ngân hàng
:
- Ri ro đi vi ngân hàng phát hành th tín dng (NHPH):
+
Ri ro t phía ngi yêu cu m L/C (nhà nhp khu): NHPH phi thc
hin thanh toán cho ngi th hng theo quy đnh ca L/C khi b chng t phù
hp ngay c trong trng hp nhà nhp khu ch tâm không thanh toán. Mt khác,
nhà nhp khu mt kh nng thanh toán hoc phá sn: ri ro này gây thit hi nng
n cho NHPH nu NHPH tài tr vn nhp khu. Vi lý do này, ri ro tín dng đi
vi NHPH là rt hin hu.
+ Ri ro t phía ngi hng L/C (nhà xut khu):
nhà xut khu có hành vi
la đo nh gi mo chng t, mc dù ngân hàng đc ch đnh đã kim tra nhng
không phát hin ra, còn NHPH thì cho phép NH chit khu trích tài khon tin gi