ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG THEO QUY MÔ CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM


Nguyn Phúc Cnh

ÁNH GIÁ HIU QU HOT NG
THEO QUY MÔ CA CÁC NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN VIT NAM

LUN VN THC S KINH T









Tp.H Chí Mính, nm 2012



B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM


Nguyn Phúc Cnh

ÁNH GIÁ HIU QU HOT NG
THEO QUY MÔ CA CÁC NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN VIT NAM
Chuyên ngành: Tài chính ậ ngân hàng
Mã s: 60340201
LUN VN THC S KINH T
Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS Trn Huy Hoàng







Tp.H Chí Mính, nm 2012

v


DANH MC T VIT TT
ACB: Ngân hàng thng mi c phn Á Châu
ADB: Ngân hàng phát trin Châu Á
Agribank: Ngân hàng Nông nghip và phát trin nông thôn Vit Nam
ATM: Máy giao dch t đng (Automatic Teller Machine)
BCTC: Báo cáo tài chính
BIDV: Ngân hàng thng mi c phn đu t và phát trin Vit Nam
BIS: Ngân hàng thanh toán quc t
CAR: T l an toàn vn ti thiu
CK: Chng khoán
CN: Chi nhánh

CTG hay Vietinbank: Ngân hàng thng mi c phn Công thng Vit Nam
CVKH: Cho vay khách hàng
DNNN: Doanh nghip nhà nc
DTB: Tng doanh thu hot đng kinh doanh/Cho vay khách hàng
DATC: Công ty mua bán n và Tài sn tn đng doanh nghip
TTCDH: Các khon đu t tài chính dài hn
EBT: Tng li nhun k toán trc thu
EIB hay Eximbank: Ngân hàng thng mi c phn Xut Nhp khu Vit Nam
EUR: Euro
GDP: Tng sn phm quc ni (Gross Domestic Products)
G: Giám đc
GTCG: Giy t có giá
GVHBB: Giá vn hàng bán/Tin gi khách hàng (Lãi tr cho ngi gi tin và các
khon tng t/Tin gi khách hàng)
HBB: Ngân hàng thng mi c phn phát trin nhà Hà Ni
HBT: Hi đng b trng
vi


HQT: Hi đng qun tr
HOSE: S giao dch chng khoán thành ph H Chí Minh
HNX: S giao dch chng khoán Hà Ni
IAS: Chun mc k toán quc t
IMF: Qu tin t th gii
KAMCO: Công ty qun lý và x lý n xu Hàn Quc
LNCKT: Li nhun t chng khoán đu t
MHB: Ngân hàng phát trin nhà ng bng sông Cu Long
MB: Ngân hàng thng mi c phn Quân i
NDT: Nhân dân t
NH: Ngân hàng

NHT: Ngân hàng đu t
NHNN: Ngân hàng nhà nc
NHTM: Ngân hàng thng mi
NHTW: Ngân hàng trung ng
NHTM CP: Ngân hàng thng mi c phn
NHTM NN: Ngân hàng thng mi nhà nc
NIM: Chênh lch lãi sut biên
NPL: Các khon n di chun (n xu)
PBC: Ngân hàng nhân dân Trung Hoa
POS: im thanh toán (Point of Sales)
PGD: Phòng giao dch
ROE: T sut li nhun trên vn ch s hu
ROA: T sut li nhun trên tng tài sn
SBV: Ngân hàng nhà nc Vit Nam
SCB: Ngân hàng thng mi c phn Sài Gòn
SHB: Ngân hàng thng mi c phn Sài Gòn – Hà Ni
vii


SJC: Công ty vàng bc đá quỦ SJC hoc thng hiu vàng SJC
STB hay Sacombank: Ngân hàng thng mi c phn Sài Gòn Thng Tín
TCP: Tng chi phí
TCTD: T chc tín dng
Techcombank: Ngân hành thng mi c phn K Thng
TGCVTCTD: Tin gi và cho vay các TCTD khác
TGKH: Tin gi khách hàng
TSB: Tài sn bo đm
TSC: Tng tài sn c đnh
TTCK: Th trng chng khoán
TTTC: Th trng tài chính

TTS: Tng tài sn
WB: Ngân hàng th gii
WTO: T chc thng mi th gii (World Trade Organization)
VCB hay Vietcombank: Ngân hàng thng mi c phn Ngoi thng Vit Nam
VCBS: Công ty chng khoán ngân hàng ngoi thng Vit Nam
VCSH: Vn ch s hu
VND: Vit Nam đng
USD: ôla M

viii


DANH MC BNG BIU
Bng 1.1: Kt qu kho sát ch tiêu đánh giá quy mô hot đng ca NHTM
Bng 2.1: Th phn các NHTM Vit Nam giai đon 1993 - 1996
Bng 2.2: D n tín dng h thng NHTM Vit Nam/GDP
Bng 2.3: T trng tài sn ca các NHTM trong toàn h thng giai đon 2006 – 2010
Bng 2.4: Th phn cp tín dng ca các NHTM trong toàn h thng 2006 – 2009
Bng 3.1: Các yu t ni sinh tác đng t thp đn cao
Bng 3.2: Các yu t ngoi sinh tác đng t thp đn cao
Bng 3.3: Sp xp các yu t ni sinh và ngoi sinh t thp đn cao
Bng 3.4: Kt qu mô hình doanh thu cho c 6 NHTM (mô hình 1.1)
Bng 3.5: Kt qu mô hình doanh thu cho c 6 NHTM nm 2009 (mô hình 1.2)
Bng 3.6: Kt qu mô hình doanh thu cho c 6 NHTM nm 2010 (mô hình 1.3)
Bng 3.7: Kt qu mô hình doanh thu cho c 6 NHTM nm 2011 (mô hình 1.4)
Bng 3.8: Kt qu mô hình doanh thu cho Vietinbank và Vietcombank (mô hình 1.5)
Bng 3.9: Kt qu mô hình doanh thu cho 4 NHTM còn li (mô hình 1.6)
Bng 3.10: Tng hp tính hiu qu theo quy mô (đo lng bng doanh thu)
Bng 3.11: Kt qu mô hình doanh thu theo yu t đu ra cho c 6 NHTM (mô hình
2.1)

Bng 3.12: Kt qu mô hình doanh thu theo yu t đu ra cho c 6 NHTM nm 2009
(mô hình 2.2)
Bng 3.13: Kt qu mô hình doanh thu theo yu t đu ra cho c 6 NHTM nm 2010
(mô hình 2.3)
ix


Bng 3.14: Kt qu mô hình doanh thu theo yu t đu ra cho c 6 NHTM nm 2011
(mô hình 2.4):
Bng 3.15: kt qu mô hình doanh thu theo yu t đu ra cho Vietinbank và
Vietcombank (mô hình 2.5)
Bng 3.16: Kt qu mô hình doanh thu theo yu t đu ra cho 4 NHTM còn li (mô
hình 2.6):
Bng 3.17: Tng hp tính hiu qu theo quy mô (đo lng bng doanh thu)
Bng 3.18: Kt qu mô hình chi phí theo yu t đu vào ca 6 NHTM (mô hình 3.1)
Bng 3.19: Kt qu mô hình chi phí theo yu t đu vào ca 6 NHTM nm 2009 (mô
hình 3.2)
Bng 3.20: Kt qu mô hình chi phí theo yu t đu vào ca 6 NHTM nm 2010 (mô
hình 3.3)
Bng 3.21: Kt qu mô hình chi phí theo yu t đu vào ca 6 NHTM nm 2011 (mô
hình 3.4)
Bng 3.22: Kt qu mô hình chi phí theo yu t đu vào ca Vietinbank và
Vietcombank (mô hình 3.5)
Bng 3.23: Kt qu mô hình chi phí theo yu t đu vào ca 4 NHTM còn li (mô hình
3.6)
Bng 3.24: Tng hp tính hiu qu theo quy mô (đo lng bng Tng chi phí)
Bng 3.25: Kt qu mô hình Li nhun theo các yu t ca 6 NHTM (mô hình 4.1)
Bng 3.26: Kt qu mô hình li nhun ca 6 NHTM nm 2009 (mô hình 4.2)
Bng 3.27: Kt qu mô hình li nhun ca 6 NHTM nm 2010 (mô hình 4.3)
x

Bng 3.28: Kt qu mô hình li nhun ca 6 NHTM nm 2011 (mô hình 4.4)
Bng 3.29: Kt qu mô hình li nhun ca Vietinbank và Vietcombank (mô hình 4.5)
Bng 3.30: Kt qu mô hình li nhun ca 4 NHTM còn li (mô hình 4.6)
Bng 3.31: Tng hp tính hiu qu theo quy mô theo li nhun
Bng 3.32: ROA ca các nhóm ngân hàng giai đon 2009 - 2011
Bng 3.33: ROA ca các ngân hàng giai đon 2009 – 2011
Bng 3.34: Thay đi ROE và ROA ca 6 ngân hàng giai đon 2009 - 2011
Bng 3.35: Thay đi ROE và ROA ca 4 NHTM C phn giai đon 2009 - 2011
Bng 3.36: Thay đi ROE và ROA ca Vietinbank và Vietcombank giai đon 2009 -
2011
Bng 3.37: N quá hn ca các ngân hàng giai đon 2007 - 2011
Bng 3.38: N xu ca các ngân hàng giai đon 2007 – 2011
Bng 4.1: Mc d báo tng trng GDP nm 2012 ca Vit Nam








xi


DANH MC  TH
 th 2.1: T l n quá hn/tng d n trong h thng NHTM Vit Nam 1992 – 1999
 th 2.2: T l n quá hn/Tng d n h thng NHTM Vit Nam giai đon 2000 –
2005

 th 2.3: Tc đ tng trng tng tng sn ngành ngân hàng trung bình 2007 - 2010
 th 2.4: Vn điu l ca 11 ngân hàng ln nht đn cui nm 2010
 th 2.5: S lng ngân hàng trong ngành ngân hàng giai đon 2007 – 2010
 th 2.6: Quy mô ngành ngân hàng ca mt s quc gia
 th 2.7: T l cho vay/huy đng, cho vay/tài sn, cho vay/GDP ca mt s quc gia
nm 2010
 th 2.8: S lng chi nhánh/PGD, máy ATM ca nhng ngân hàng ln trong nm
2010
 th 2.9: S lng máy ATM, POS, th ATM phát hành ca ngành ngân hàng 2007 -
2010
 th 2.10: Li nhun sau thu ca mt s NHTM 2008 - 2010
 th 2.11: Th phn huy đng vn ca các NHTM trong toàn h thng 2005 – 2010
 th 2.12: Th phn cho vay ca các NHTM trong toàn h thng 2005 – 2010
 th 2.13: Tng trng tín dng và cung tin giai đon 1996 – 2011
 th 2.14: C cu thu nhp ca mt s NHTM ln trong nm 2010
 th 2.15: T l n xu ca h thng ngân hàng Vit Nam 2002 – 6T/2011
 th 2.16: H s CAR ca mt s NHTM Vit Nam cui nm 2010
 th 3.1: Tng tài sn ca hai nhóm ngân hàng theo quỦ giai đon 2009 – 2011
 th 3.2: Vn ch s hu ca hai nhóm ngân hàng theo quỦ giai đon 2009 – 2011
 th 3.3: ROE ca các nhóm ngân hàng giai đon 2009 – 2011
xii


 th 3.4: ROE ca các ngân hàng giai đon 2009 – 2011
 th 3.5: ROE và ROA ca các nhóm ngân hàng giai đon 2009 - 2011
 th 3.6: ROE và ROA ca nhóm NHTM C phn giai đon 2009 - 2011
 th 3.7: ROE và ROA ca Vietinbank và Vietcombank giai đon 2009 - 2011
 th 3.8: Tc đ tng n quá hn ca các ngân hàng giai đon 2007 - 2011
 th 3.9: T l n quá hn/Cho vay khách hàng ca các ngân hàng giai đon 2007 -
2011

 th 3.10: N quá hn ca hai nhóm ngân hàng giai đon 2007 - 2011
 th 3.11: Tc đ tng n xu ca các ngân hàng giai đon 2007 - 2011
 th 3.12: T l n xu ca các ngân hàng giai đon 2007 – 2011
 th 3.13: N xu ca hai nhóm ngân hàng giai đon 2007 - 2011
 th 3.14: D phòng ri ro tín dng ca 6 ngân hàng giai đon 2007 - 2011
 th 3.15: T l D phòng ri ro tín dng ca 6 ngân hàng giai đon 2007 - 2011
 th 4.1: Mt s ch tiêu kinh t Vit Nam 9 tháng đu nm 2012








xiii


DANH MC S 
S đ 3.1: Thit k nghiên cu
S đ 3.2: Thit k nghiên cu chi tit


xiv



Chng m đu
1. Lý do chn đ tài
Nm 2011 đem li nhiu thách thc cho ngành Ngân hàng nói riêng và nn kinh t

Vit Nam nói chung. Trong hoàn cnh nhiu yu t v mô bt li: lm phát cao, kinh t
khó khn, doanh nghip ngng hot đng, đóng ca…làm nh hng đn hot đng
ca ngành Ngân hàng. Tháng 12/2011 ba ngân hàng đu tiên (bao gm Ngân hàng
thng mi c phn Sài Gòn (SCB), Ngân hàng thng mi c phn  Nht, Ngân
hàng thng mi c phn Vit Nam Tín Ngha) đã t nguyn hp nht. ây là nhng
ngân hàng đu tiên trong s nhng ngân hàng gp khó khn v thanh khon và hot
đng phi tin hành sáp nhp đ có th tn ti. Sau khi hp nht, ngân hàng mi (vn
ly tên là SCB) có vn, tài sn, d n cho vay, tin gi khách hàng và các khon mc
khác ln hn nhiu so vi ba ngân hàng ban đu.
Sau thi gian đó, Ngân hàng nhà nc Vit Nam liên tc có các hành đng đ “Tái
cu trúc h thng ngân hàng Vit Nam”. Và câu hi đt ra: nên tái cu trúc theo hng
nh th nào? Nhng ngân hàng nào nm trong din phi “ci t” hot đng? Nhng
ngân hàng nào đc đánh giá là có hiu qu? Ch tiêu đánh giá hiu qu da vào đâu?
Liu rng, khi tin hành sáp nhp li, vi vn ln hn, tài sn ln hn, nhiu lao đng
hn…Ngân hàng thng mi (NHTM) mi ra đi hot đng có hiu qu hn nhng
NHTM ban đu hay không? Hay đây ch là hành đng gom chung “trng” v mt “r”
nhm né tránh khó khn trc mt, nhng li chu ri ro tim n lâu dài?
Trên c s nhng vn đ đó, đòi hi chúng ta cn có ch tiêu, phng pháp đánh giá
hiu qu hot đng ca NHTM nói chung và hiu qu hot đng theo quy mô ca
NHTM nói riêng đ có th đ ra gii pháp thích hp trong quá trình tái c cu h thng
NHTM Vit Nam trong thi gian ti. Do đó, tác gi chn đ tài: “ánh giá hiu qu
xv



hot đng theo quy mô ca NHTM Vit Nam” nhm tìm câu tr li cho các vn đ k
trên.
2. Phm vi nghiên cu:
Nghiên cu tp trung vào tìm kim, phân tích các s liu liên quan đn hot đng
kinh doanh ca NHTM trên Báo cáo tài chính (BCTC) theo quỦ và nm ca các ngân

hàng thng mi vào các nm 2011, 2010, 2009. S liu tp trung  Bng cân đi k
toán và Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh ca các NHTM.
Hin nay, các NHTM ln nh NHTM C phn Công Thng Vit Nam, NHTM C
phn Ngoi thng Vit Nam, NHTM C phn Á Châu, NHTM C phn Xut nhp
khu Vit Nam…đu đã niêm yt trên sàn chng khoán Vit Nam nên phi công b
BCTC theo quỦ. Do điu kin v công b thông tin ca các mã chng khoán niêm yt
trên th trng chng khoán, tác gi tin hành nghiên cu và đánh giá tính hiu qu
trong hot đng theo quy mô ca 6 NHTM đang niêm yt trên hai sàn chng khoán
Vit Nam ti: S giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh (HOSE) và S giao
dch chng khoán Hà Ni (HNX).
Chín ngân hàng thng mi c phn bao gm:
- NHTM CP Á Châu (mã Chng khoán (CK): ACB, sàn HNX)
- NHTM CP Công Thng Vit Nam (mã CK: CTG, sàn HOSE)
- NHTM CP Xut nhp khu Vit Nam (mã CK: EIB, sàn HOSE)
- NHTM CP Sài Gòn – Hà Ni (mã CK: SHB, sàn HNX)
- NHTM CP Sài Gòn Thng Tín (mã CK: STB, sàn HOSE)
- NHTM CP Ngoi Thng Vit Nam (mã CK: VCB, sàn HOSE)
3. Phng pháp nghiên cu
 đánh giá hiu qu hot đng theo quy mô ca các NHTM, nghiên cu xây dng
mô hình đnh lng theo hàm sn xut Cobb – Douglas đ áp dng cho Vit Nam, da
xvi



trên các mô hình đã đc các nhà nghiên cu trên th gii áp dng đ đánh giá hiu
qu hot đng ca NHTM ti Châu Âu, Paskistan và Ukraina.
ng thi, đ làm rõ thêm hiu qu hot đng ca NHTM, nghiên cu s dng
thêm mt s loi ch tiêu hot đng và sinh li ca NHTM qua các nm (nh ROA,
ROE), trên c s phân tích và tng hp đ đa ra kt qu chính xác hn.
4. Mc tiêu nghiên cu

Nghiên cu nhm tr li câu hi: khi quy mô ca NHTM tng lên thì hot đng ca
NHTM có hiu qu hn không? Hot đng ca các NHTM đc đánh giá có hiu qu
trong giai đon 2009 - 2011, đng thi yu t nào có nh hng mnh đn hiu qu
hot đng ca NHTM?
5. Kt qu mong đi:
- Xây dng đc mô hình đnh lng thích hp đ đánh giá hiu qu hot đng
theo quy mô ca NHTM.
- Kim đnh đc tính hiu qu theo quy mô cho 6 NHTM đc nghiên cu trong
giai đon 2009 - 2011.
- ánh giá tính hiu qu ca các NHTM qua 3 nm 2009, 2010, 2011, đng thi
có đc gii pháp thích hp da trên kt qu nghiên cu cho quá trình Tái cu
trúc H thng NHTM Vit Nam trong thi gian ti.

i

MC LC
i. Danh mc t vit tt
ii. Danh mc các bng biu
iii. Danh mc các đ th
iv. Danh mc các s đ
v. Chng m đu:
1. Lý do chn đ tài
2. Phm vi nghiên cu
3. Phng pháp nghiên cu
4. Mc tiêu nghiên cu
5. Kt qu mong đi
Chng 1: C S LÝ THUYT ÁNH GIÁ HIU QU HOT NG
THEO QUY MÔ CA CÁC NGỂN HÀNG THNG MI 1
1.1. Các hot đng th hin quy mô và hiu qu hot đng ca Ngơn hƠng thng
mi: 1

1.1.1. Huy đng vn 1
1.1.1.1. Khái nim: 1
1.1.1.2. Chi phí huy đng vn 1
1.1.2. Cp tín dng 2
1.1.2.1. Khái nim 2
1.1.2.2. Doanh thu hot đng cp tín dng 2
1.1.2.3. Chi phí hot đng cp tín dng 3
1.1.3. Cung cp dch v thanh toán 3
1.1.3.1. Khái nim: 3
1.1.3.2. Doanh thu 3
1.1.3.3. Chi phí 4
1.1.4. Hot đng khác: 4
1.2. Quy mô ca NHTM và hiu qu hot đng theo quy mô 4
1.2.1. ánh giá quy mô ca NHTM: 4
ii

1.2.2. Hiu qu hot đng theo quy mô ca NHTM: 6
1.3. Các yu t nh hng đn hiu qu hot đng theo quy mô ca NHTM 6
1.3.1. Các yu t ni sinh ca NHTM 6
1.3.1.1. Quy mô và cht lng tài sn: 6
1.3.1.2. Vn ch s hu 7
1.3.1.3. Trình đ qun lý 8
1.3.1.4. S lng và trình đ nhân viên 8
1.3.1.5. Chin lc hot đng 8
1.3.1.6. Yu t khác: 9
1.3.2. Các yu t ngoi sinh 10
1.3.2.1. Trình đ phát trin chung ca nn kinh t 10
1.3.2.2. Trình đ phát trin ca th trng tài chính 10
1.3.2.3. Môi trng pháp lý 11
1.3.2.4. Các bin s kinh t v mô 12

1.3.2.5. Yu t khác 12
1.4. Hàm sn xut Cobb ậ Douglas đánh giá hiu qu hot đng theo quy mô13
1.4.1. Khái nim: 13
1.4.2. Mô hình 13
1.4.3. Các ng dng: 14
1.5. Các mô hình đánh giá hiu qu hot đng theo quy mô ca ngơn hƠng thng
mi đc nghiên cu trên th gii: 15
1.5.1. Nghiên cu cho h thng NHTM Châu Âu 15
1.5.2. Nghiên cu cho h thng NHTM Paskistan 16
1.5.3. Nghiên cu cho h thng NHTM Ukraina: 17
2. Chng 2: THC TRNG QUY MÔ VÀ HIU QU HOT NG
CA CÁC NHTM VIT NAM TRONG THI GIAN QUA 19
2.1. Quy mô và hiu qu hot đng ca H thng Ngân hàng Vit Nam trc 1990:
19
2.2. Quy mô và hiu qu hot đng h thng ngân hàng Vit Nam giai đon 1991 ậ
1999: 19
2.3. Quy mô và hiu qu hot đng ca NHTM Vit Nam giai đon 2000 ậ 2006: 21
2.4. Quy mô và hiu qu hot đng h thng NHTM Vit Nam giai đon 2006 ậ
2011: 23
iii

3. Chng 3: ÁNH GIÁ HIU QU HOT NG THEO QUY MÔ:
KIM NH CHO NGỂN HÀNG THNG MI VIT NAM .34
3.1. Kho sát nghiên cu các yu t nh hng đn hiu qu hot đng theo quy mô
ca ngân hàng thng mi Vit Nam: 34
3.1.1. Mu kho sát: 34
3.1.2. Câu hi kho sát: 34
3.1.3. Kt qu: 35
3.2. o lng hiu qu hot đng theo quy mô ca các NHTM Vit Nam: các cách
tip cn 39

3.3. Mô t s liu thng kê ca mu nghiên cu: 41
3.4. Ch đnh mô hình và các bin: 42
3.4.1.1. Mô hình doanh thu (theo hàm sn xut Cobb – Douglas): 43
3.4.1.2. Mô hình chi phí: 45
3.4.1.3. Hàm li nhun: 45
3.5. Kim đnh cho các NHTM ti Vit Nam 47
3.5.1. Kt qu kim đnh: 48
3.5.1.1. Kt qu mô hình theo doanh thu: 48
3.5.1.2. Kt qu mô hình theo chi phí: 56
3.5.1.3. Kt qu mô hình theo li nhun 60
3.5.2. Tng hp c ba nhóm mô hình: 65
3.6. Các yu t khác đánh giá hiu qu hot đng NHTM: 67
3.6.1. ROA: 69
3.6.2. ROE: 70
3.6.3. Cht lng tín dng 76
3.6.3.1. N quá hn: 76
3.6.3.2. N xu: 79
3.7. Kt hp các kt qu đánh giá trên: 82
4. Chng 4: GII PHÁP - KIN NGH NÂNG CAO HIU QU
HOT NG CA NHTM VIT NAM 84
4.1. Vn đ tái cu trúc h thng NHTM Vit Nam 84
4.1.1.  án C cu li h thng các t chc tín dng Vit Nam giai đon 2011 - 2015 (Quyt đnh
254/Q-TTg): 84
iv

4.1.2. Din bin quá trình tái cu trúc h thng NHTM Vit Nam: 85
4.1.3. Kinh nghim mt s nc trong tái cu trúc h thng ngân hàng: 86
4.1.3.1. Hàn Quc: 86
4.1.3.2. Trung Quc: 87
4.1.4. Tình hình kinh t 9 tháng đu nm 2012 và d báo các nm ti: 89

4.2. Gii pháp cho các NHTM nâng cao hiu qu hot đng: 90
4.2.1. Nhóm gii pháp chung cho các NHTM: 90
4.2.2. Nhóm gii pháp riêng cho tng loi hình ngân hàng: 91
4.2.2.1. Cho NHTM nhà nc: 91
4.2.2.2. Cho NHTM C phn: 92
4.3. Mt s kin ngh nâng cao hiu qu hot đng ca NHTM Vit Nam 93
4.3.1. Kin ngh vi Chính ph: 93
4.3.2. Kin ngh vi NHNN 94
KT LUN 95
Danh mc tài liu tham kho
Ph lc
1

Chng 1: C S LÝ THUYT ÁNH GIÁ HIU QU HOT NG THEO
QUY MÔ CA CÁC NGỂN HÀNG THNG MI
1.1. Các hot đng th hin quy mô và hiu qu hot đng ca Ngơn hƠng thng
mi:
Ngân hàng thng mi là đnh ch trung gian tài chính quan trng ca nn kinh t
1
.
NHTM cung cp các dch v tin gi, tín dng và các dch v thanh toán giúp lu chuyn
nhanh chóng và hiu qu dòng vn gia nhng ngi tha vn và nhng ngi thiu
vn
2
.
Theo Lut các T chc tín dng nm 2010
3
, “NHTM là loi hình ngân hàng đc
thc hin tt c các hot đng ngân hàng và các hot đng kinh doanh khác theo quy
đnh ca lut này nhm mc tiêu li nhun”. Cng theo lut này thì hot đng ngân hàng

bao gm: “vic kinh doanh, cung ng thng xuyên mt hay mt s nghip v sau đây:
nhn tin gi, cp tín dng, cung ng các dch v thanh toán qua tài khon.”
1.1.1. Huy đng vn
1.1.1.1. Khái nim:
Huy đng vn là hot đng nguyên thy và khi ngun ca ngân hàng, NHTM thu
hút tin hay ngun vn d tha t ngi dân, doanh nghip, các t chc, c quan nhà
nc…to thành qu tin t dùng cho các hot đng cp tín dng và đu t ca NHTM.
NHTM huy đng vn t nhiu ngun khác nhau: cá nhân, t chc, trong nc, ngoài
nc…; và huy đng t nhiu khu vc khác nhau: thành th, nông thôn…; huy đng t
nhiu loi tin t và ngun vn khác nhau: VND, USD, EUR, vàng, bc…NHTM huy
đng vn trong nn kinh t bng các nghip v: nhn tin gi không k hn, tin gi có
k hn, nhn tin gi tit kim, phát hành k phiu, trái phiu, chng ch tin gi và các
loi công c n khác
4
. Trong đó, tin gi có k hn ca khách hàng, tin thu đc t
phát hành các giy t có giá là nhng ngun vn quan trng.
1.1.1.2. Chi phí huy đng vn


1
Qun tr Ngân hàng  PGS.TS Trn Huy Hoàng  tr.2
2
Nhp môn tài chính tin t - PGS.TS S Đ T
3
Lut các TCTD 2010  Đu 4, mc 3, 12
4
Giáo trình Nghip v NHTM  PGS.TS Trm Th X H  Th.S Hoàng Th Minh Ngc  tr.7
2

i vi hot đng huy đng vn thông qua các loi tin gi, NHTM phi chi tr lãi

tin gi cho s tin huy đng. Lãi sut tin gi chính là chi phí chính và quan trng trong
tng chi phí ca NHTM. Ngoài chi phí chính là lãi sut huy đng, NHTM phi tn thêm
các khon phí liên quan đn huy đng vn: chi phí hot đng, chi phí vn hành, chi phí
qung cáo, tip th, chi phí khuyn mãi và các chi phí liên quan khác.
i vi hot đng phát hành các loi giy t có giá, NHTM cng phi chi tr khon
lãi cho các giy t có giá mà mình phát hành, khon chi phí này cng có ni dung tng
t nh khon lãi tr cho tin gi. Tuy nhiên, chi phí lãi cho giy t có giá có tính n
đnh, d tính toán cng nh hoch đnh hn vì giy t có giá có k hn và lãi sut đc
n đnh trc.
1.1.2. Cp tín dng
1.1.2.1. Khái nim
Cp tín dng là hot đng kinh doanh chính ca NHTM, mang li ngun thu nhp
chính yu cho NHTM, đng thi cng to ra nhiu ri ro cho NHTM. Ngun vn NHTM
huy đng đc sau khi trích lp các khon d tr s dùng đ cp tín dng và s dng
cho các hot đng khác. Cp tín dng bao gm các hot đng chính: cho vay, chit khu
giy t có giá, bo lãnh, thu chi, cho thuê tài chính, bao thanh toán
5
. Trong đó hot đng
cho vay chim t trng ln trong tng d n cp tín dng ca NHTM.
1.1.2.2. Doanh thu hot đng cp tín dng
Khi cp tín dng cho khách hàng, khách hàng phi chi tr cho NHTM chi phí lãi vay
đ s dng ngun vn. Quy mô ca ngun thu này ph thuc vào mc lãi sut cp tín
dng mà NHTM áp dng và s vn mà NHTM cp cho khách hàng. Lãi sut áp dng
cho các khách hàng khác nhau s khác nhau tùy thuc vào mc đ ri ro ca khon tín
dng do NHTM đánh giá, mi quan h làm n gia NHTM và khách hàng và cht lng
cng nh giá tr tài sn bo đm. Tng ngun thu t lãi cp tín dng có tng quan tuyn
tính vi mc lãi sut và quy mô cp tín dng.
Ngoài ngun thu chính t lãi cp tín dng, NHTM còn có các ngun thu t các khon
phí liên quan đn cp tín dng, các khon thu nhp khác liên quan đn bo qun tài sn

5
Giáo trình Nghip v NHTM  PGS.TS Trm Th X H T H T Minh Ngc  tr.8
3

bo đm, các khon phí pht khách hàng. Tuy nhiên, nhng ngun thu này không n
đnh và không thng xuyên, quy mô không quá ln nu so sánh vi ngun thu t lãi
cp tín dng.
1.1.2.3. Chi phí hot đng cp tín dng
 mang li thu nhp cho NHTM, hot đng cp tín dng phi tn các loi chi phí
cn thit cho hot đng ca mình. Chi phí quan trng nht là chi phí ngun vn đu vào
mà chúng ta đã đ cp trong phn hot đng huy đng vn. Ngoài chi phí huy đng vn,
khi cp tín dng NHTM phi chi tr các loi chi phí khác: chi phí hot đng, chi phí vn
hành, chi phí d phòng ri ro, chi phí khác…nhng loi chi phí này liên quan trc tip
hoc gián tip đn quá trình cp tín dng ca NHTM.
Chi phí d phòng ri ro là chi phí không phi bng tin mt, do đó đ đo lng chính
xác khon mc chi phí này đòi hi có nhng chun mc k toán chính xác. Tuy nhiên,
trong thc tin gp rt nhiu khó khn, đng thi chính NHTM cng có nhng “khúc
mc” và không mun nh hng đn kt qu kinh doanh, do đó thng xuyên làm sai
lch ch tiêu này. Khi đánh giá chính xác qu d phòng ri ro s giúp đánh giá chính xác
hn cht lng hot đng cp tín dng ca NHTM.
1.1.3. Cung cp dch v thanh toán
1.1.3.1. Khái nim:
Các dch v thanh toán qua ngân hàng, thanh toán quc t, các dch v thanh toán
khác là tin ích quan trng khi khách hàng xem xét la chn ngân hàng đ gi tin hoc
xin cp tín dng, khách hàng s quan tâm đn. V phía NHTM, cung cp dch v thanh
toán mang li thu nhp tng đi ln và có giá tr gia tng cao cho ngân hàng. Các khon
phí thanh toán mà NHTM thu t các dch v thanh toán có vai trò n đnh cho hot đng
ca NHTM.
1.1.3.2. Doanh thu

Doanh thu hot đng cung cp dch v thanh toán đn t các khon phí thu đc và
có giá tr gia tng ln. Khon thu nhp t dch v thanh toán ph thuc vào s đa dng
trong dch v mà NHTM cung cp, đng thi ph thuc vào tính ph bin cng mc đ
bao ph ca dch v đn khách hàng.
4

Khi quy mô hot đng ca NHTM tng lên, vic m rng chi nhánh, phòng giao dch,
m rng đa bàn hot đng s giúp NHTM tip cn vi nhiu khách hàng hn, t đó dch
v đc cung cp đn khách hàng nhiu hn. ng thi cht lng ca dch v cung cp
cng đóng vai trò quan trng trong vic khách hàng có s dng dch v ca NHTM
không. Yu t th hai là tính đa dng trong sn phm dch v thanh toán ca NHTM.
Khi sn phm đa dng s giúp ngân hàng tng kh nng đáp ng nhu cu ca khách hàng
và thu nhp ca ngân hàng cng tng theo.
1.1.3.3. Chi phí
 cung cp dch v thanh toán cho khách hàng, NHTM cn tn chi phí đ trang b
c s h tng k thut, chi phí khu hao tài sn c đnh, các chi phí đ ni kt các dch
v, chi phí đ tr cho các đi tác khi có quan h đi lý…các chi phí này chim phn ln
trong chi phí hot đng thanh toán ca NHTM. Chi phí cung cp dch v thanh toán có
li th theo quy mô vì các chi phí này s không tng lên tuyn tính hoàn toàn vi quy
mô hot đng. Do đó, hot đng cung cp dch v thanh toán khi đc đy mnh và nâng
cao hiu qu s mang li li nhun cao và an toàn cho NHTM.
1.1.4. Hot đng khác:
Ngoài hot đng huy đng vn, cp tín dng, cung cp dch v thanh toán NHTM
còn thc hin nhng hot đng kinh doanh khác, tuy nhiên t trng trong doanh thu và
chi phí thng chim phn không quan trng. Tuy vy, trong mt s trng hp c th
nhng hot đng này cng chim t trng ln trong li nhun và ri ro ca NHTM. Các
hot đng đó bao gm đu t, hot đng thc hin dch v y thác, ngân qu…nhng
hot đng này phi tùy theo giai đon và hoàn cnh c th đ đánh giá hiu qu ca
chúng. Khi chúng ta phân tích hiu qu hot đng theo quy mô ca NHTM, vì tính cht
không thng xuyên ca các hot đng này nên nh hng ca quy mô hot đng ca

NHTM lên doanh thu và chi phí ca các hot đng này là không rõ ràng. Tuy nhiên, câu
hi đt ra là quy mô ca NHTM đc đánh giá và xem xét da trên ch tiêu nào? Hiu
qu theo quy mô có ngha là gì?
1.2. Quy mô ca NHTM và hiu qu hot đng theo quy mô
1.2.1. ánh giá quy mô ca NHTM:
5

Có nhiu ch tiêu khác nhau đ đánh giá quy mô ca mt NHTM và vn còn nhiu
tranh lun xung quanh vn đ này. Tác gi xin trình bày nhng ch tiêu thng đc s
dng nht.
Tng tài sn ca NHTM: tng tài sn là toàn b tài sn có mà mt NHTM đang nm
gi, bao gm tài sn c đnh, d n tín dng, tin và tng đng tin, khon mc đu
t, tài sn khác…Tng tài sn ln th hin quy mô càng ln ca NHTM đng thi th
hin kh nng to ra doanh thu cao hn ca NHTM vi các tài sn đang nm gi. Tuy
nhiên, phân tích k hn chúng ta thy c cu tài sn ca các NHTM khác nhau là khác
nhau và nên đ đánh giá quy mô cng cn xem xét thêm c cu tài sn đ đánh giá chính
xác. Vì vy, ch tiêu này nhn đc s đng tình rt cao khi đc chn đ đánh giá quy
mô hot đng ca NHTM bên cnh ch tiêu khác là Vn ch s hu (bng 1.1).
Vn ch s hu: đây là giá tr mà ch s hu ca NHTM thc s s hu. Vn ch s
hu th hin tim lc tài chính cng nh kh nng chng đ ri ro ca NHTM da vào
vn ca chính mình. Vn ch s hu còn là ngun vn quan trng đ xác đnh quy mô
hot đng ca NHTM theo lut đnh nh gii hn v huy đng vn, gii hn v cp tín
dng đu tính trên s vn ch s hu ca NHTM. Do đó cng có nhiu ý kin đng tình
rng nên s dng ch tiêu Vn ch s hu đ đánh giá quy mô hot đng ca NHTM.
Bng 1.1: Kt qu kho sát ch tiêu đánh giá quy mô hot đng ca NHTM
6

Theo anh ch nên dùng ch tiêu nƠo đ đánh
giá quy mô ca NHTM
S chn

%
Tng tài sn
113
51.8%
Vn ch s hu
76
34.9%
D n tín dng
18
8.3%
Khác
11
5.0%
Ngun: Trích t kt qu kho sát nhân viên ngân hàng
D n tín dng là thành phn quan trng nht trong tài sn có ca NHTM. Hot đng
chính ca NHTM là cp tín dng, vì vy khi d n càng cao có ngha rng quy mô hot


6
Kh  c tin hành v          a bàn thành ph H Chí Minh.
Chi tit s c trình bày rõ  phn 1.3.3
6

đng ca NHTM càng ln. Quy mô tín dng còn th hin lnh vc, đa bàn hot đng
ca NHTM có phân b rng hay không, đi tng khách hàng có đa dng hay không.
Tuy nhiên, vi mt s NHTM không tp trung hoàn toàn vào hot đng tín dng mà còn
phát trin các mng hot đng liên quan đn cung cp dch v tài chính, dch v t
vn…thì ch tiêu d n tín dng không th hin ht quy mô hot đng ca NHTM đó.
Ngoài các ch tiêu trên thì các ch tiêu khác cng đc xem xét nh quy mô vn huy
đng đc, tài sn c đnh, hay s lng nhân viên, s lng chi nhánh ca NHTM. Tuy

nhiên các ý kin đng tình vi vn đ này tng đi thp (bng 1.1). Câu hi đt ra: quy
mô tng lên thì hiu qu hot đng ca NHTM có tng tng ng không?
1.2.2. Hiu qu hot đng theo quy mô ca NHTM:
Thông thng, khi mt NHTM nói riêng và mt doanh nghip nói chung mi bt đu
hot đng và sn xut s có li th theo quy mô; có ngha là NHTM đó khi tng quy mô
lên s làm tng nng sut và giúp tng hiu qu kinh doanh. Khi NHTM đã phát trin
đn ngng cao ca nng sut lao đng hoc nng sut vn, nu tip tc tng quy mô
lên thì nng sut biên ca vn và lao đng s gim xung, làm nng sut trung bình cng
gim theo và đng nhiên làm gim hiu qu hot đng ca NHTM đó. Hiu qu hot
đng ca mt doanh nghip nói chung và ca NHTM nói riêng đc đo lng theo nhiu
yu t nh li nhun sau thu, ROE, ROA. Tuy nhiên vn đ mà các NHTM luôn đt ra:
khi quy mô hot đng tng lên thì hiu qu có tng tng ng hoc cao hn không? Khi
tìm ra đáp án cho câu hi này s giúp NHTM quyt đnh có nên m rng quy mô hot
đng ca mình hay nên thu hp.
Quy mô hot đng ca NHTM tng lên thng đc đo lng  khái nim là quy mô
tng tài sn, quy mô vn, quy mô d n tín dng, quy mô ngun lc lao đng tng lên.
 đo lng khi mt NHTM tng quy mô lên thì nng sut biên có tng lên hay không,
tác gi s trình bày k v mô hình Cobb – Douglas đ đo lng hiu qu theo quy mô 
phn sau. Phn tip theo tác gi tip tc tìm hiu các yu t tác đng đn hiu qu hot
đng ca NHTM trên c phng din lý thuyt và kho sát thc t.
1.3. Các yu t nh hng đn hiu qu hot đng theo quy mô ca NHTM
1.3.1. Các yu t ni sinh ca NHTM
1.3.1.1. Quy mô và cht lng tài sn:
7

Quy mô và cht lng tài sn ca NHTM có nh hng quan trng đn hiu qu hot
đng ca chính NHTM đó. Quy mô tài sn tng lên đi kèm vi vic m rng hot đng
ca NHTM, kh nng tip cn đn nhiu đi tng khách hàng hn, m rng đa bàn
hot đng…giúp NHTM tng cng cung cp các sn phm ca mình đn vi khách
hàng nhanh chóng và hiu qu, t đó thúc đy doanh thu và li nhun ca NHTM, đng

thi làm gia tng hình nh ca NHTM vi khách hàng khác.
Tuy nhiên, khi quy mô tài sn tng lên cng đng thi đòi hi kh nng qun lý ca
NHTM phi tt hn, nu không ri ro s cao hn và có nh hng xu đn cht lng
hot đng ca NHTM. Do đó, không ch có quy mô mà cht lng tài sn mi có nh
hng mnh m đn cht lng hot đng ca NHTM. Minh chng là vic các NHTM
ca M nm gi các tài sn ri ro và có cht lng kém là mt phn nguyên nhân dn
đn sp đ h thng và khng hong kinh t 2008
7
.
1.3.1.2. Vn ch s hu
Vn ch s hu mc dù chim t trng nh trong tng tài sn ca NHTM, tuy nhiên
vai trò ca vn ch s hu rt quan trng. Vn ch s hu hay vn t có đc xem là
“tm đm” cho hot đng ca NHTM
8
, do đó mà vn t có t lâu luôn đc quan tâm
bi các nhà lp pháp nhm đm bo NHTM hot đng hiu qu và an toàn. Các quy đnh
trong Basel I, Basel II, Basel III đã nâng dn t l an toàn vn ti thiu ca Vn t có
trong NHTM lên, điu đó cho thy vai trò quan trng ca Vn t có trong hot đng ca
NHTM.
Khi quy mô NHTM tng lên, hot đng đc m rng thì ri ro cng tng lên đòi
hi kh nng phòng chng ri ro ca NHTM phi tng lên, vn t có là yu t then cht
trong phòng chng ri ro. Vi ngun vn t có cao và n đnh s giúp NHTM n đnh
hot đng ca mình, to ra nim tin trong khách hàng, giúp hot đng ca NHTM hiu
qu hn. Tuy nhiên, khi vn ln hn, quy mô ln hn s d dn đn các ri ro đo đc
trong hot đng ca NHTM mà lý thuyt “Too big to fail
9
” đã đ cp. Do đó, khi vn


7

Trích t bài nghiên cu: The Economic Crisis.Did Financial Supervision Matter - Donato Masciandaro, Rosaria
Vega Pansini, Marc Quintyn - 2011
8
Qun tr Ngân hàng  PGS.TS Trn Huy Hoàng  tr.43
9
Trích t Too Big to Fail: The Inside Story of How Wall Street and Washington Fought to Save the Financial
System and Themselves - Andrew Ross Sorkin - 2009