GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU DOANH NGHIỆP VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ.PDF

BăGIỄOăDCăVĨ ĨOăTO
TRNG IăHCăKINHăTăTP.ăHăCHệăMINH






HOÀNG XUÂN TÌNH










GIIăPHỄPăPHỄTăTRINăTHăTRNGăTRỄIă
PHIUăDOANHăNGHIPăVITăNAM

LUNăVNăTHCăSăKINHăT












TP.ăHăChíăMinhăậ Nmă2012




BăăGIỄOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.ăHăCHệăMINH

HOÀNG XUÂN TÌNH




GIIăPHỄPăPHỄTăTRINăTHăTRNGăTRỄIăPHIUă
DOANHăNGHIPăVITăNAM

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mưăs:ă60 34 02 01




LUNăVNăTHCăSăKINHăT





NGIăHNGăDNăKHOAăHC:
PGS.TS.ăBỐIăKIMăYN

TP.ăHăChíăMinhăậ Nmă2012




LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan Lun vn thc s kinh t vi đ tài “Gii ịểáị ịểát triỉ tể
trỉỂ trái ịểiu ếỊaỉể ỉỂểiị Vit Nam” là công trình nghiên cu ca cá nhân tôi
và cha tng đc công b di bt c hình thc nào. Các s liu dùng đ phân tích,
đánh giá trong lun vn là trung thc và đu đc trích ngun rõ ràng.

NGIăTHCăHIN







Hoàng Xuân Tình
Hc viên cao hc Lp NH 5– K18

Trng H Kinh t TP. H Chí Minh





MCăLC
Trang
Trangăphăbìa
Liăcamăđoan
Mcălc
DanhămcăcácăkỦăhiu,ăchăvitătt
Danhămcăcácăbngăbiu,ăhìnhăv,ăđăth
Măđu ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ 1
CHNGă1.ăKHUNGăLụăTHUYTăVăTHăTRNGăTRỄIăPHIUăDOANHă
NGHIP
1.1 Tngăquanăvătráiăphiuădoanhănghip 4
1.1.1 Khái nim 4
1.1.2 Phân loi 4
1.1.3 Các nhân t nh hng lãi sut trái phiu doanh nghip 6
1.1.3.1 Cu trúc ri ro ca lãi sut TPDN 6
1.1.3.2 Cu trúc k hn ca lãi sut TPDN 7
1.1.4 nh giá trái phiu doanh nghip 10
1.1.4.1 nh giá trái phiu có k hn đc hng lãi đnh k 10
1.1.4.2 nh giá trái phiu có k hn không hng lãi đnh k 11
1.1.5 Các nhân t nh hng đn giá tr TPDN 11
1.2 Thătrngătráiăphiuădoanhănghip 14
1.2.1 Khái nim 14
1.2.2 Nhng thành viên ca th trng TPDN 15
1.2.3 Vai trò ca th trng trái phiu doanh nghip 16

1.2.4 Các nhân t nh hng đn th trng TPDN 19
1.3 KinhănghimăphátătrinăthătrngăTPDNăcaămtăsăncăvƠăbƠiăhcărútăraăchoă
VităNam 21
1.3.1 Kinh nghim phát trin th trng TPDN ca mt s nc 21
1.3.2 Bài hc kinh nghim phát trin th trng TPDN cho Vit Nam 24

CHNGă2.ă THCăTRNGăTHăTRNGă TRỄIăPHIUăDOANHăNGHIPă
VITăNAM.
2.1 ThcătrngăphátătrinăthătrngăTPDNăVităNam 26
2.1.1 Th trng TPDN khu vc Châu Á 26
2.1.2 Thc trng th trng TPDN Vit Nam 27
2.1.2.1 Tng quan tình hình doanh nghip Vit Nam 27
2.1.2.2 Tng quan th trng TPDN Vit Nam 28
2.1.2.3 Hot đng ca th trng TPDN s cp 32




2.1.2.4 Hot đng ca th trng TPDN th cp 34
2.2 ánhăgiáăthcătrngăphátătrinăca thătrng TPDNăVităNam 35
2.2.1 Thành tu 35
2.2.2 Tn ti 37
2.3 NguyênănhơnăhnăchăsăphátătrinăcaăthătrngăTPDNăVităNam 40
2.3.1 H thng vn bn pháp lỦ quy đnh v phát hành TPDN cha thc s hoàn thin và
to c ch khuyn khích th trng 40
2.3.2 Thông tin v th trng TPDN cha đc cung cp rng rãi 43
2.3.3 Doanh nghip đc nhiu h tr khi vay TCTD hn so vi phát hành trái phiu 43
2.3.4 C phiu doanh nghip phát hành d dàng trong giai đon 2006 – 2008 44
2.3.5 TPDN trên th trng cha phong phú v chng loi, thiu các sn phm tài chính
phái sinh 44

2.3.6 Tính minh bch ca th trng tài chính Vit Nam không cao 45
2.3.7 Không có h thng t chc MTN chuyên nghip trên th trng 46
2.3.8 ng cong lãi sut chun vn cha đc xây dng 48
2.3.9 Cha phát trin đc h thng các nhà to lp th trng 49

CHNGă3.ăGIIăPHỄPăPHỄTăTRINăTHăTRNGăTRỄIăPHIUăDOANHă
NGHIPăVITăNAM.
3.1 nhăhngăphátătrinăthătrngăTPDNăVităNam 51
3.2 GiiăphápănhmăphátătrinăthătrngăTPDNăVităNam 52
3.2.1 Nhóm gii pháp phát trin th trng s cp 52
3.2.1.1 To lp môi trng kinh t v mô n đnh, kim ch lm phát 52
3.2.1.2 Hoàn thin khung pháp lỦ điu chnh th trng TPDN 53
3.2.1.3 Phát trin h thng các nhà đu t t chc 55
3.2.1.4 Tng cng tính minh bch trên th trng 56
3.2.1.5 Xây dng ch s trái phiu Index cho th trng 64
3.2.1.6 Xây dng đng cong lãi sut chun cho th trng tham chiu 65
3.2.1.7 Tng cng nng lc qun tr ri ro ca doanh nghip phát hành trái phiu 66
3.2.2 Nhóm gii pháp phát trin th trng th cp 69
3.2.2.1 a dng hóa, tng tính hp dn cho các loi TPDN 69
3.2.2.2 Phát trin các sn phm chng khoán phái sinh t TPDN 70
3.2.2.3 Phát trin các nhà to lp th trng 70
3.2.2.4 Xây dng th trng giao dch chuyên bit cho TPDN 72
KtăLun
TƠiăLiuăThamăKho
PhăLc

DANHăMCăCỄCăKụăHIU,ăCHăVITăTT

BS
CBTT
CTCK
:
:
:
Bt đng sn
Công b thông tin
Công ty chng khoán
MTN
:
nh mc tín nhim
DN
:
Doanh nghip
DNNN
GDCK
:
:
Doanh nghip nhà nc
Giao dch chng khoán
GDP
:
Tng sn phm quc ni
HASTC
:
Trung tâm giao dch chng khoán Hà Ni
HOSE

:
S giao dch chng khoán TP. HCM
Ngh đnh 52
:
Ngh đnh 52/2006/N-CP ngày 19/5/2006 v vic phát
hành TPDN
Ngh đnh 90
:
Ngh đnh 90/2011/N-CP ngày 14/10/2011 v vic phát
hành TPDN
NHNN
:
Ngân hàng nhà nc
NHTM
:
Ngân hàng thng mi
OTC
TCTD
:
Th trng giao dch phi tp trung
T chc tín dng
TMCP
:
Thng mi c phn
TNHH
:
Trách nhim hu hn
TPCP
:
TPCP

TPCQP
:
Trái phiu chính quyn đa phng
TPDN
:
Trái phiu doanh nghip
TTCK
:
Th trng chng khoán
TTGDCK
:
Trung tâm giao dch chng khoán
UBCKNN
:
y ban chng khoán nhà nc
USD
:
Dollar M
WTO
:
T chc thng mi th gii




DANHăMCăCỄCăBNG,ăBIU,ăHỊNHăV,ăăTH

Hình 1.1
:
ng cong lãi sut dng thông thng

Hình 1.2
:
ng cong lãi sut dng dc
Hình 1.3
:
ng cong lãi sut dng đo ngc
Hình 1.4
Hình 1.5

Hình 1.6:
:
:

:
ng cong lãi sut dng phng
Tác đng ca lãi sut chit khu (r) và k hn còn li ca trái
phiu đn th giá TPDN
C cu th trng TPDN th cp ti các nc phát trin
Biu đ 2.1
:
Tình hình tng trng ca th trng TPDN các nc Châu Á
(không gm Nht Bn) qua các nm
Biu đ 2.2
:
Quy mô th trng trái phiu mt s nc Châu Á
Biu đ 2.3
:
Quy mô th trng TPDN Vit Nam qua các nm
Biu đ 2.4
:

K hn TPDN Vit Nam qua các nm
Biu đ 2.5
:
K hn TPDN mt s nc Châu Á trong tháng 6/2012
Biu đ 2.6
:
C cu chng loi TPDN Vit Nam nm 2010 - 2011
Biu đ 2.7
:
Doanh s phát hành TPDN Vit Nam qua các nm
Biu đ 2.8
:
Hot đng giao dch TPDN niêm yt trên HOSE
Biu đ 2.9
:
Quy mô th trng TPDN so vi GDP ca mt s nc Châu
Á tháng 6 nm 2012


1



MăU
1. TÍNH CPăTHIT,ăụăNGHAăKHOAăHCăVĨăTHCăTINăCA
ăTĨI
Th trng tài chính Vit Nam hin nay tn ti ba kênh huy đng vn ch
yu cho doanh nghip nh sau: vay vn t h thng t chc tín dng, huy đng vn
qua phát hành c phiu và huy đng vn qua phát hành trái phiu. Tuy nhiên, trong
thi gian qua doanh nghip ch yu s dng kênh huy đng vn vay ngân hàng

hoc phát hành c phiu, kênh huy đng vn t phát hành trái phiu tuy đã đc
mt s doanh nghip trin khai nhng cha thc s có vai trò quan trng trên th
trng tài chính Vit Nam. Trong khi đó,  các nc phát trin thì th trng trái
phiu doanh nghip thc s là mt kênh huy đng vn hiu qu, giúp doanh nghip
có đc ngun vn đ m rng sn xut kinh doanh hoc thc hin mt d án đu
t ln.
Trong giai đon nm 2006 – 2008 khi th trng chng khoán Vit Nam tng
trng nòng, hàng lot doanh nghip Vit Nam phát hành c phiu đ tng vn.
Nhng sau nm 2009 đn nay, th trng chng khoán suy gim. Các doanh nghip
không còn d dàng phát hành c phiu mi trên th trng khi nhà đu t đã thn
trng hn và không còn đu t theo xu hng đám đông, nhiu doanh nghip phát
hành c phiu ln đu ra công chúng (IPO) không thành công nh mong đi. Th
trng cng chng kin nhiu qu đu t ln thoái vn khi th trng Vit Nam.
Nh vy kênh huy đng vn bng phát hành c phiu là khá khó khn cho doanh
nghip trin khai thành công trong giai đon hin nay.
Cng t cui nm 2008, khi cuc khng hong tài chính ca th gii bt đu
nh hng đn nn kinh t Vit Nam, di áp lc lm phát gia tng, Chính ph thc
hin chính sách tht cht tín dng, kim soát lãi sut huy đng và cho vay. Các quy
đnh điu tit th trng mang nng tính hành chính, không phn nh đúng cung cu
ca th trng. Chính vì chính sách hn ch tng trng tín dng kim ch lm phát
đã gây không ít khó khn cho doanh nghip. Nhiu doanh nghip không tip cn
2



đc ngun vn vay dn đn thu hp sn xut, ngng hot đng và phá sn. n
thi đim hin ti, Chính ph đã có phn ni lng tín dng nhng các doanh nghip
cng gp nhiu khó khn đ tip cn đc ngun vn giá r này. Ngoài ra, do chính
sách áp trn mc lãi sut huy đng, lãi sut cho vay khin lãi sut trên th trng b
méo mó.  bo đm li nhun, ngi vay, ngi cho vay và các nhà đu t phi s

dng nhiu phng thc phc tp đ lách chính sách kim soát lãi sut ca Chính
ph. iu này cng gây không ít khó khn cho nhà nc trong vn đ kim soát,
qun lỦ các giao dch trên th trng.
Trong khi các kênh huy đng vn ngân hàng và phát hành c phiu đang có
nhiu tr ngi cho doanh nghip thì kênh huy đng vn bng phát hành phiu li
cha đc doanh nghip phát huy hiu qu ti đa. Hin ti không nhiu doanh
nghip và nhà đu t trong nc nm rõ phng thc huy đng vn hay đu t này.
Còn vi các nhà đu t nc ngoài, do tính minh bch ca th trng tài chính Vit
Nam còn hn ch, th trng còn thiu các t chc đnh mc tín nhim nên vn
cha mnh dn đu t nhiu vào trái phiu doanh nghip. Th trng trái phiu
doanh nghip s mang li nhiu li ích cho doanh nghip và nhà đu t, đng thi
s giúp th trng tài chính Vit Nam cân đi, bn vng hn do gim l thuc vào
ngun vn tín dng ngân hàng. Vì vy, nu không phát trin đc th trng trái
phiu doanh nghip thì s là mt s lãng phí rt ln ngun ni lc đ phát trin kinh
t đt nc.
Xut phát t nhng lỦ do nêu trên, tác gi đã mnh dn đi vào nghiên cu đ
tài: “ẢII PảÁP PảÁT TRIN Tả TRNẢ TRÁI PảIU DOANả
NẢảIP VIT NAM” đ làm Lun vn Thc s kinh t.
2.ăMCăệCHăNGHIểNăCU
 tài tp trung nghiên cu nhng vn đ lỦ lun liên quan đn trái phiu
doanh nghip và th trng trái phiu doanh nghip, kinh nghim phát trin th
trng trái phiu doanh nghip các nc. Trên c s đó, đ tài đi vào nghiên cu
đánh giá thc trng, tìm hiu các nguyên nhân, phân tích nhng mt tn ti ca th
3



trng trái phiu doanh nghip Vit Nam, t đó đ xut nhng gii pháp kh thi
nhm hoàn thin và phát trin bn vng th trng trong thi gian ti.
3.ăIăTNGăVĨăPHMăVIăNGHIểNăCU

 tài nghiên cu tng quát kênh huy đng vn thông qua phát hành trái
phiu nhm mc đích đáp ng nhu cu vn cho đu t phát trin ca các doanh
nghip. Do gii hn v thi gian và chuyên ngành nghiên cu nên lun vn ch tp
trung nghiên cu th trng trái phiu doanh nghip  tm v mô, trên c s tp hp
phân tích s liu hot đng ca th trng trong và ngoài nc khong t nm 1998
đn Quý III nm 2012, t đó nhn đnh tình hình chung và đ ra nhng gii pháp
nhm đy mnh th trng trái phiu doanh nghip ti Vit Nam phát trin hn na.
 tài không đi sâu vào nhng nghip v chi tit ca th trng.
4.ăPHNGăPHỄPăNGHIểNăCU
Phng pháp nghiên cu đc s dng đ thc hin đ tài là nghiên cu
tng hp c s lỦ lun, phng pháp thng kê lch s và phng pháp tng hp, so
sánh đ đánh giá thc trng hot đng ca th trng trái phiu doanh nghip Vit
Nam trong thi gian qua, vn dng kinh nghim ca mt s quc gia trong khu vc
và trên th gii đ t đó làm c s đ xut nhng gii pháp kh thi nhm thúc đy
th trng trái phiu doanh nghip Vit Nam phát trin.
5.ăKTăCUăCAăăTĨI.
Ngoài phn m đu, các danh mc bng biu, kt lun và ph lc, đ tài
đc chia thành 3 chng nh sau:
CảNẢ 1. KảUNẢ LÝ TảUYT V Tả TRNẢ TRÁI PảIU
TRÁI PảIU DOANả NẢảIP.
CảNẢ 2. TảC TRNẢ Tả TRNẢ TRÁI PảIU DOANả
NẢảIP VIT NAM.
CảNẢ 3. ẢII PảÁP PảÁT TRIN Tả TRNẢ TRÁI PảIU
DOANả NẢảIP VIT NAM.

4



CHNGă1

KHUNGăLụăTHUYTăVăTHăTRNGăTRỄIăPHIUă
DOANHăNGHIP
1.1 Tngăquanăvătráiăphiuădoanhănghip
1.1.1 Kháiănimă
Kểái nim: trái phiu doanh nghip (TPDN) là mt loi chng khoán n do
doanh nghip phát hành, xác nhn ngha v tr c gc và lãi ca doanh nghip phát
hành đi vi ngi s hu trái phiu.
Trái ịểiu ếỊanể nỂểiị Ếự đẾ đim ẾểunỂ sau: Trái ch đc tr lãi đnh
k và tr gc khi đáo hn, song không đc tham d vào các quyt đnh ca doanh
nghip, nhng cng có loi trái phiu không đc tr lãi đnh k, ngi mua đc
mua di mnh giá và khi đáo hn đc nhn li mnh giá. Khi doanh nghip gii
th hoc thanh lỦ, trái phiu đc u tiên thanh toán trc các c phiu. Có nhng
điu kin c th kèm theo, hoc nhiu hình thc đm bo cho khon vay.
1.1.2 Phơnăloi
Tu theo cách thc phân loi mà TPDN đc phân thành nhiu loi, nhng
c bn TPDN bao gm nhng loi sau:
 Cỉ Ế vàỊ tíỉể Ếểt Ểểi ếaỉể Ếa TPDN
Trái ịểiu vô ếanể: Trái phiu vô danh là loi trái phiu không ghi tên ngi
ch s hu trên b mt trái phiu cng nh trên s sách ca t chc phát hành. Bt
k ngi nào nm gi trái phiu trong tay đu có quyn hng lãi và quyn đc
thanh toán trái phiu.
Trái ịểiu Ểểi ếanể: Là loi trái phiu có ghi rõ h tên và đa ch ca ngi
ch s hu trái phiu trên b mt trái phiu và trong s sách ca t chc phát hành.
Vì tên ngi s hu đc ghi trên trái phiu nên vic chuyn nhng ch có th
thc hin bng cách kỦ hu và đng kỦ vi t chc phát hành. n ngày thanh toán
5



lãi, đi lỦ công ty phát hành s gi séc hoc tin mt hoc chuyn khon đ tr tin

lãi cho ch s hu trái phiu.
 Cỉ Ế vàỊ tíỉể Ếểt đm bỊ Ếa TPDN
Trái ịểiu Ếự bỊ đm: ây là loi trái phiu có tài sn th chp đm bo.
Trong trng hp doanh nghip không hoàn tr đc n trái phiu, tài sn s đc
phát mãi đ thanh toán cho trái ch. Tài sn th chp có th là bt đng sn, máy
móc thit b, nhà xng, các loi chng khoán … Tài sn có th là thuc ngi phát
hành hay tài sn ca bên th ba, hoc có th là bo lãnh thanh toán ca mt t chc
tín dng.
Trái ịểiu ỆểônỂ Ếự bỊ đm: Là loi trái phiu mà khi phát hành ch da
vào uy tín ca doanh nghip và không đa ra mt tài sn gì đ đm bo. Trong
trng hp doanh nghip không đ kh nng tr n và lâm vào tình trng phá sn,
nhng ngi nm gi loi trái phiu này s đc thanh toán sau các trái ch ca trái
phiu có bo đm nhng trc các c đông.
 Cỉ Ế vàỊ ỉểỉỂ quyỉ Ệèm tểeỊ Ếa TPDN
Trái phiu Ếự tể mua ệi trẾ ển: ây là loi trái phiu có kèm điu
khon cho phép doanh nghip đc mua li trái phiu trc thi đim đáo hn trong
trng hp doanh nghip không còn nhu cu vay vn na hoc trong trng hp lãi
sut th trng gim thp hn lãi sut ca trái phiu lúc phát hành.
Trái ịểiu Ếự tể bán ệi trẾ ển: Loi trái phiu này cho phép ngi nm
gi trái phiu đc quyn bán li trái phiu cho doanh nghip trc thi đim đáo
hn. iu đó có tác dng loi b đc ri ro v lãi sut cho ch s hu trái phiu.
Nhà đu t trái phiu có th tránh đc mt khon thua l khi lãi sut th trng gia
tng làm cho giá trái phiu gim xung.
Trái ịểiu Ếự tể Ếểuyn đi: ây là loi trái phiu cho phép ngi nm gi
nó có quyn chuyn đi trái phiu thành c phiu sau mt khong thi gian đc
xác đnh trc.
6

Trái ịểiu Ệèm ẾểnỂ quyn: Là loi trái phiu cho phép ngi nm gi nó
đc quyn mua kèm mt lng c phiu nht đnh tng ng vi lng trái phiu
mà h nm gi vi mt mc giá nht đnh trong mt khong thi gian xác đnh.
 Cỉ Ế vàỊ ẾáẾể xáẾ đỉể ệãi sut TPDN
Trái ịểiu Ếự ệãi sut Ế đnể: Là loi trái phiu truyn thng đc phát
hành ph bin  tt c các th trng trên th gii. Lãi sut ca trái phiu đc c
đnh trong sut thi hn ca trái phiu.
Trái ịểiu Ếự ệãi sut tể ni: Là loi trái phiu mà lãi sut s đc điu
chnh theo s bin đng ca lãi sut th trng. K điu chnh lãi sut thông thng
là hàng quỦ, sáu tháng hay mt nm.
 Cỉ Ế ẾáẾể tểẾ tểaỉể tỊáỉ ệãi, vỉ ỂẾ TPDN
Trái ịểiu tểu nểị: Là loi trái phiu mà vic thanh toán li tc tu thuc
vào mc li nhun mà doanh nghip đt đc hàng nm và không cao hn lãi sut
ghi trên trái phiu. Loi trái phiu này đc tr lãi trc thu trong khi c phiu u
đãi thì đc tr c tc sau thu.
Trái ịểiu Ếểit Ệểu: Trái phiu chit khu là loi trái phiu không tr lãi
đnh k và giá bán ca nó đc cn c vào lãi sut th trng  thi đim phát hành,
giá này thng thp hn mnh giá và gi là giá chit khu. Khi đáo hn, trái ch
đc hoàn li đúng bng vi mnh giá ca trái phiu.
1.1.3 Cácănhơnătănhăhngălưiăsutătráiăphiu doanhănghip
1.1.3.1 Cu trúẾ ri rỊ Ếa ệãi sut TPDN
Cu trúc ri ro ca TPDN là s khác bit v lãi sut gia các TPDN có cùng
thi gian đáo hn. Cu trúc ri ro ph thuc vào vào các yu t sau:
 Ri rỊ ịểá sỉ Ếa doanh ỉỂểiị
Ri ro phá sn phát sinh khi nhà phát hành trái phiu mt kh nng chi tr
tin lãi và vn gc (có th gi là ri ro tín nhim).
7

TPCP đc coi là tiêu chun đo lng đ xác đnh ri ro phá sn. Lãi sut
TPDN da TPCP đc cng thêm mt t l phn trm nht đnh gi là phn bù ri
ro. Phn bù ri ro luôn dng, ri ro càng cao thì phn bù ri ro ri ro càng ln.
Phn bù ri ro này ph thuc vào mc đ ri ro ca doanh nghip phát hành ra trái
phiu đó hoc ri ro t ni ti ca trái phiu (có tài sn bo đm hay không). Mc
đ ri ro ca doanh nghip hay chng khoán mà doanh nghip phát hành thông
thng s đc t chc đnh mc tín nhim (MTN) xác đnh, thông qua xp loi
doanh nghip theo các tiêu chun nht đnh.
 Ri rỊ tểaỉể ỆểỊỉ
Tính thanh khon có nh hng lên s chênh lch lãi sut ca các TPDN.
nh hng này có quan h t l nghch. Mt tài sn có thanh khon cao s đc a
chung hn, lng cu cao s dn đn gim lãi sut. Chênh lch lãi sut có ngun
gc t tính thanh khon gi là phí thanh khon.
 Tểu tểu ỉểị
Khi trái phiu có nhng điu kin u đãi v thu thu nhp thì lãi sut s thp
hn các trái phiu khác. Các TPDN đc h tr v thu thu nhp thng là t các
doanh nghip hot đng trong lnh vc công ích, phát hành trái phiu đ thc hin
các d án đc chính ph khuyn khích, h tr đu t phát trin.
1.1.3.2 Cu trúẾ Ệ ểỉ Ếa ệãi sut TPDN
Nhng TPDN có cùng tình trng v ri ro v n, thanh khon và thu thu
nhp, nhng nu có k hn thanh toán khác nhau, s có các lãi sut khác nhau. ây
gi là cu trúc k hn ca lãi sut.
Tp hp lãi sut ca các trái phiu có k hn thanh toán khác nhau (nhng
cùng tình trng v ri ro, thanh khon và thu thu nhp) đc gi là đng cong lãi
sut, mô t cu trúc k hn cho mt loi trái phiu riêng bit. Thi hn trái phiu
càng dài thì càng to ra thêm nhiu ri ro cho nhà đu t trái phiu, do đó mc lãi
sut trái phiu cng đòi hi phi tng theo.
8

Mt đng cong lãi sut chun s đc xây dng đ làm tham chiu chung
cho c th trng. ng cong lãi sut chun thng xây dng trên lãi sut ca
TPCP do tính cht phi ri ro ca loi chng khoán này.  xác đnh mc lãi sut
cho mt loi chng khoán, các nhà đu t, nhà phát hành s cn c vào mc đ ri
ro ca chng khoán đó đ xác đnh phn bù ri ro ri cng thêm vi mc lãi sut
phi ri ro ti tng k hn trên đng cong lãi sut chun.
Thông thng đ th th hin cu trúc thi hn ca lãi sut có 4 dng chính
sau:
 DỉỂ tểôỉỂ tểỉỂ:  dng này các lãi sut ngn hn là thp nht, sau đó
nó tng dn lên và ti đon cui thì đng cong gn nh nm ngang. Mt
đng cong lãi sut dng thông thng cho thy du hiu ca mt nn kinh
t lành mnh, n đnh, tng trng chm nhng đu đn, các th trng c
phiu, trái phiu có xu hng n đnh.

Hình 1.1: ỉỂ ẾỊỉỂ ệãi sut ếỉỂ tểôỉỂ tểỉỂ
 DỉỂ ếẾ: Bình thng thì chênh lch gia các mc lãi sut ngn hn và
dài hn vào khong 3%, nhng khi chênh lch này tng lên đn 4%-5% thì
nó to thành mt đng cong dc hn. Mt đng cong dc nh vy cho
thy nhng ngi nm gi trái phiu dài hn tin rng nn kinh t s ci
thin trong tng lai gn. Loi đng cong này thng xut hin sau các
cuc suy thoái, khi nn kinh t n đnh và bt đu m rng.
9




ảìỉể 1.2: ỉỂ ẾỊỉỂ ệãi sut ếỉỂ ếẾ
 DỉỂ đỊ ỉỂẾ: Nu khon vay trong ngn hn tr lãi sut cao hn
khon vay dài hn thì đng cong lãi sut s có dng đo ngc và đó là tín

hiu ca thi k thu hp ca nn kinh t. ng cong lãi sut có th đo
ngc vì các lỦ do sau: nhu cu cao bt thng đi vi qu ngn hn, do
mt trc trc nào đó v tính thanh khon ngn hn ca các công c ca chính
ph hoc doanh nghip; gia tng áp lc lm phát trong ngn hn; chính sách
tin t tht cht ca ngân hàng trung ng.

Hình 1.3: ỉỂ

ẾỊỉỂ ệãi sut ếỉỂ đỊ ỉỂẾ
 DỉỂ ịểỉỂ: Trc khi đo ngc đng cong lãi sut có th có dng
phng. Mc dù dng phng ca đng cong lãi sut có th đc coi là mt
cnh báo sm ca s đo ngc nhng cng có khi đng cong s tr li
dng thông thng ch không đo ngc. ng cong dng phng cng
thng kéo theo s suy thoái kinh t.
10




Hình 1.4: ỉỂ ẾỊỉỂ ệãi sut ếỉỂ ịểỉỂ
ng cong lãi sut chun là mt ch báo quan trng v tình hình hot đng
ca th trng vn.
1.1.4 nhăgiáătráiăphiu doanhănghip
1.1.4.1 ỉể Ểiá trái ịểiu Ếó Ệ ểỉ đẾ ểỉỂ ệãi đỉể Ệ
Xét mt trái phiu đc tr lãi c đnh, không kèm các điu kin có th
chuyn đi, có th mua li hay bán li hay các u quyn khác, khi đó giá tr trái
phiu đc tính bng tng giá tr hin ti ca toàn b các khon tin ngi phát
hành phi thanh toán cho ngi s hu trái phiu, bao gm tin lãi đnh k và tin
gc tr ti ngày đáo hn. Lãi sut chit khu trái phiu chính là lãi sut ti hn ca
trái phiu hay lãi sut vay vn bình quân ca th trng.

 






  









(1.1)
PV: Hin giá giá TPDN
n: S k thanh toán cho trái ch
C1…Cn: Lãi thanh toán cho trái ch hàng k.
r: Lãi chit khu, lãi sut th trng.
M: Mnh giá trái phiu.
Ví d sau minh ho vic xác đnh giá tr trái phiu ti thi đim hin ti: Tp
đoàn HP phát hành trái phiu vi mnh giá $1.000. Lãi sut danh ngha là
11



5,5%/nm, dn ti tin lãi danh ngha thng niên là $55. Lãi sut vay vn bình

quân th trng là 3,5%/nm. Thi hn trái phiu là 3 nm.
Giá tr trái phiu bng giá tr hin ti ca toàn b dòng tin s thanh toán cho
ngi s hu trái phiu vi lãi sut chit khu là 3.5%:
 

  


  



  

 
Nh vy vi các điu kin nh trên trái phiu mnh giá $1,000 ca tp đoàn
HP s đc bán ti thi đim hin ti vi giá $1.056,03.
1.1.4.2 ỉể Ểiá trái ịểiu Ếó Ệ ểỉ ỆểôỉỂ ểỉỂ ệãi đỉể Ệ
ây là trng hp trái phiu không có coupon hàng k. Th giá ca trái
phiu chit khu đc đnh giá bng hin giá ca mnh giá khi trái phiu đáo hn.
 



(1.2)
Ví d: Công ty HP phát hành trái phiu không tr lãi có thi hn 10 nm và
mnh giá là $1000. Nu t sut li nhun đòi hi ca nhà đu t (lãi sut bình quân
th trng) là 3,5%, giá bán ca trái phiu này s là:
 


  

 
Nhà đu t b ra $708,92 đ mua trái phiu này và không đc hng lãi
đnh k trong sut 10 nm nhng bù li khi đáo hn nhà đu t thu v đc $1.000.
1.1.5 Các nhân tănhăhngăđnăgiáătrăTPDN
T phng trình (1.1), ta có th thy các nhân t tác đng trc tip đn giá tr
ca TPDN chính là
 Coupon (C): mà C đc xác đnh bng lãi sut ghi trên trái phiu, nu lãi
sut ca trái phiu cao thì giá trái phiu s cao và ngc li. Lãi sut trái
phiu li ph thuc vào cu trúc cu trúc ri ro và cu trúc k hn ca trái
phiu.
12



 Lãi sut chit khu, hay lãi sut th trng (r): tác đng nghch chiu vi
giá tr trái phiu, nu r tng thì giá trái phiu gim và ngc li.
 S k thanh toán còn li (n): th giá trái phiu tin dn đn mnh giá ca
nó khi thi hn trái phiu tin dn đn ngày đáo hn.
Trong đó bin C đc xác đnh c th sau khi trái phiu đc phát hành (xét
trong trng hp lãi sut c đnh), trong khi bin n và r thay đi theo thi gian và
tình hình bin đng lãi sut trên th trng.
 TáẾ đỉỂ Ếa ệãi sut Ếểit Ệểu (r)
Tác đng ca lãi sut chit khu (r) lên giá TPDN th hin c th qua ví d
sau: cng vi trái phiu do tp đoàn HP phát hành, nhng lãi sut th trng lúc này
là 8,5%/nm. Giá tr trái phiu ti thi đim hin ti nh sau:
 

  



  



  

 
Nu lãi sut th trng bng vi lãi sut ca trái phiu là 5,5%/nm, giá trái
phiu HP nh sau:
 

  


  



  

 
Do tin gc và tin lãi không đi và đc xác đnh c th trên trái phiu, lãi
sut th trng s quyt đnh giá tr ca trái phiu. Khi lãi sut bình quân th trng
3,5% nh hn lãi sut 5,5% trên trái phiu, nhà đu t mun s hu trái phiu s
phi tr mt giá cao hn mnh giá ca trái phiu. Phn chênh lch cao giá hay còn
gi là phn ph tri đc s dng đ bù đp cho ngi phát hành là tp đoàn HP do
tr lãi cao hn lãi sut bình quân th trng. Ngc li, khi lãi sut bình quân th
trng 8,5% ln hn lãi sut 5,5% ca trái phiu, giá trái phiu s thp hn mnh

giá. Nhà đu t s đc bù đp do hng lãi sut thp hn lãi sut th trng bng
vic mua trái phiu thp hn mnh giá, phn chênh lch giá thp hn mnh giá
13



đc gi là phn chit khu. Khi lãi sut bình quân th trng bng lãi sut trái
phiu, giá trái phiu bng chính mnh giá ca nó.
 TáẾ đỉỂ Ếa Ệ ểỉ Ếòỉ ệi Ếa TPDN (ỉ)
Khi trái phiu càng đn gn ngày đáo hn (n càng gim), giá tr trái phiu s
tin dn v mnh giá ca nó. Xét trái phiu HP có lãi sut 5,5%, k hn 3 nm, lãi
sut chit khu là 3,5%. Th giá trái phiu HP ti cui nm 1 (sau khi trái ch đã
lãnh coupon ca nm đu) đc tính nh sau:
 

  


  

 
Kt qu cho thy th giá trái phiu HP ti thi đim cui nm 1 thp hn th
giá trái phiu HP ti nm 0 (khi mi phát hành).
Hình 1.5 sau cho thy mi quan h gia k hn trái phiu (n), lãi sut chit
khu (r) và th giá ca TPDN (PV), vi r
C
là lãi sut ghi trên trái phiu.

Hình 1.5:ăTácăđngăcaălưiăsutăchităkhu (r) và kăhnăcònăliăcaătrái phiu
đnăthăgiáăTPDN

 Nểâỉ t táẾ đỉỂ ỆểáẾ
Phng trình (1.1) da trên gi đnh TPDN không kèm chng quyn. Thc
t, giá tr ca TPDN còn ph thuc vào các chng quyn kèm theo trái phiu. C
th:
14



 Trái phiu kèm theo quyn đc mua li: đc tính này có li cho ngi
phát hành song li bt li cho ngi đu t, nên loi trái phiu này có th có
lãi sut cao hn hoc th giá thp hn so vi nhng trái phiu khác có cùng
thi hn.
 Trái phiu kèm theo quyn đc bán li trc hn: quyn ch đng trong
trng hp này thuc v nhà đu t, do đó lãi sut ca trái phiu này có th
thp hn so vi nhng trái phiu khác có cùng thi hn, hoc th giá trái
phiu có th cao hn các trái phiu khác.
 Kh nng chuyn đi thành c phiu trái phiu có kh nng chuyn đi
thành c phiu trong tng lai thì có giá cao hn trái phiu không có kh
nng chuyn đi.
Ngoài ra, d kin v lm phát cng tác đng đn th giá trái phiu. Nu lm
phát d kin có kh nng tng thì giá ca trái phiu có lãi sut c đnh s gim. Và
ngc li, nu d kin lm phát gim thì giá ca trái phiu có lãi sut c đnh s
tng.
1.2 Thătrngătráiăphiuădoanhănghip
1.2.1 Kháiănim
Th trng TPDN là mt b phn ca th trng vn và là th trng thc
hin các giao dch trái phiu do doanh nghip phát hành.
Xét v thi đim giao dch, th trng TPDN gm th trng s cp và th
trng th cp. Th trng th cp bo đm tính thanh khon cho th trng bng
cách giúp các ngi nm gi trái phiu chuyn nhng trái phiu trc khi đn hn.

Xét v mc đ tp trung, th trng TPDN gm th trng tp trung (ni
giao dch các trái phiu niêm yt ti các s, trung tâm giao dch chng khoán) và th
trng giao dch phi tp trung (ni giao dch các trái phiu cha niêm yt ti các s,
trung tâm giao dch chng khoán) gi tt là th trng OTC.
15



1.2.2 NhngăthƠnhăviênăcaăthătrngăTPDN
Th trng TPDN gm nhng ch th tham gia sau:
 Doanh nghip phát hành trái phiu hay còn gi là nhà phát hành.
 Nhà đu t trái phiu: có th là t chc kinh t, cá nhân, các đnh ch
trung gian tài chính, các công ty chng khoán …
 Các t chc tài chính trung gian nh t chc bo lãnh phát hành, t chc
bo lãnh thanh toán; các đi lỦ thanh toán cho trái phiu, qun lỦ s dng vn
trái phiu, qun lỦ tài sn bo đm cho trái phiu, đng kỦ, lu kỦ trái phiu.
Các t chc này có th là các công ty chng khoán hay các t chc tín dng
trên th trng.
 Các nhà to lp th trng: là các trung gian tài chính (thng là các công
ty chng khoán) chp nhn ri ro nm gi mt khi lng nht đnh ca mt
loi chng khoán nht đnh đ nhm h tr, thúc đy giao dch đi vi loi
chng khoán đó. Mi nhà to lp th trng s báo các mc giá chào mua,
chào bán đi vi mt khi lng chc chn có th giao dch ca loi chng
khoán nht đnh. Khi nhn đc lnh đt t phía khách hàng, nhà to lp th
trng s gn nh ngay lp tc bán nhng chng khoán mà t chc đó nm
gi trong kho hoc tìm kim mt lnh đi ng phù hp. Xét trên quy mô ln,
h quyt đnh giá mua bán ca mt loi chng khoán nht đnh.
 T chc đnh mc tín nhim: đo lng mc đ ri ro ca mt t chc hay
mt khon đu t nào đó theo nhng tiêu chun nht đnh. Các t chc
MTN thng là t chc đánh giá trung gian, đc lp vi nhng ch th

khác trên th trng đ đm bo tính khách quan trong các đánh giá ca
mình.
 C quan qun lỦ nhà nc: chu trách nhim t chc và giám sát s hot
đng ca th trng nh U ban chng khoán (UBCK), S giao dch chng
khoán (S GDCK), c quan Thanh tra giám sát Nhà nc…
16



1.2.3 Vaiătròăcaăthătrngătráiăphiuădoanhănghip
 CuỉỂ Ếị mt Ệêỉể ểuy đỉỂ vỉ ẾểỊ ếỊaỉể ỉỂểiị
Thông thng, các doanh nghip có ba kênh huy đng vn đc s dng: 1)
Vay vn ngân hàng thng mi; 2) Tip nhn vn góp thông qua hình thc phát
hành c phiu (đi vi công ty c phn), nhn vn góp thêm (đi vi công ty
TNHH); 3) Phát hành trái phiu. So vi các kênh phát hành truyn thng khác, phát
hành trái phiu có các u đim sau:
 Huy đng đc ngun vn đúng theo nhu cu ca doanh nghip: doanh
nghip trên c s tính toán nhu cu vn ca mình s xác đnh khi lng trái
phiu phát hành phù hp. Trong mt đt phát hành trái phiu, doanh nghip
có th huy đng vn cho nhiu d án. Ngoài ra, doanh nghip có th huy
đng vn trái phiu đ tái cu trúc tài chính ca mình, dùng ngun vn trung
dài hn đ bù đp cho ngun vn ngn hn trc đó đu t cho các d án.
Thông thng các doanh nghip thng khó vay vn ngân hàng đ tái cu
trúc tài chính do ngân hàng lo ngi vic tính xác thc trong dòng tin đã chi
cho d án. Vì vy, vic huy đng vn trái phiu dng nh là gii pháp tt
hn cho doanh nghip trong vic tái cu trúc tài chính.
 Có th huy đng vn dài hn t nhiu đi tng khác nhau nh qu đu
t, công ty bo him, tp đoàn tài chính Trong quá trình phát hành, t chc
phát hành có th trc tip gp g, thng lng vi nhà đu t, làm gim bt
các chi phí trung gian.

 Áp dng lãi sut linh hot, linh đng trong vic tr lãi và gc. Thi hn tr
lãi, tr gc do doanh nghip ch đng đ xut khi phát hành trái phiu.
Thông thng, k hn tr lãi trái phiu thng kéo dài hn so vi vn vay,
có th là k 6 tháng, 1 nm, n gc đc tr khi đáo hn. Vì vy, áp lc tr
lãi, gc s ít hn so vi vay vn ngân hàng.
 Ch đng trong vic s dng ngun vn trái phiu, doanh nghip đc
ch đng s dng vn hn so vi vn vay ngân hàng.
17



 Doanh nghip cng có th ch đng hn trong vic qun tr tài chính bng
cách thc hin vic mua đi bán li trái phiu ca chính mình trên th trng,
hoc điu khon trái phiu có th quy đnh điu khon trái phiu chuyn đi
thành c phiu.
Nh vy, xét các u đim ca phát hành trái phiu, có th thy tính ch đng
ca doanh nghip trong vic phát hành, s dng, chi tr vn trái phiu cao hn so
vi vn vay ngân hàng. Doanh nghip cng không b tình trng “pha loãng” quyn
s hu nh đi vi huy đng t ngun vn góp c đông mi. Vì vy, đây là kênh
huy đng vn đáp ng khá nhiu nhu cu ca doanh nghip và có nhiu tim nng
đ phát trin.
 CuỉỂ Ếị tểêm mt Ệêỉể đu t ẾểỊ ẾáẾ ỉểà đu t
TPDN ra đi không ch là mt kênh huy đng vn tng đi mi cho doanh
nghip mà còn là mt hình thc đu t mi cho các nhà đu t, đa dng hoá danh
mc đu t ngoài các kênh truyn thông nh đu t c phiu, gi tit kim ngân
hàng, TPCP, bt đng sn, vàng … Tùy theo tính cht ri ro mà sut sinh li cùa
tng kênh đu t khác nhau. Trong đó, đu t TPCP là kênh đu t ít ri ro nht, bù
li sut sinh li ca hình thc đu t này là thp nht. Còn các kênh đu t khác nh
vàng, bt đng sn, c phiu, có th đem li mc sinh li cao hn cho nhà đu t,
tuy nhiên bù li có kênh đu t này đem li nhiu ri ro cho các nhà đu t, đc bit

là ti các nc có nn kinh t th trng mi ni.
So sánh vi các kênh đu t truyn thng thì TPDN th hin nhng u đim
sau đây:
 TPDN là mt chng khoán n, vì vy TPDN thng có đ an toàn cao
hn c phiu vì vn đm bo mt mc thanh toán hàng k cho nhà đu t và
đc u tiên nhn li vn nu công ty b phá sn. i li, giá trái phiu ca
doanh nghip ít bin đng và khó đem li mc sinh li t chênh lch giá so
vi đu t c phiu các doanh nghip hot đng kinh doanh tt.
18



 Trái phiu là mt công c đu t khá linh hot. Nh theo phân loi TPDN
 phn trên chúng ta có th thy TPDN khá đa dng, linh hot, đáp ng các
nhu cu c th ca nhà đu t, ngi đi vay và góp phn tái phân phi vn
mt cách hiu qu hn. Nhà đu t có th cho vay trong hin ti đ tr thành
ch s hu trong tng lai thì có th la chn đu t vào trái phiu chuyn
đi. Hoc ngi đi vay cng có th tránh s ràng buc cng nhc ca các
hp đng vay bng cách phát hành cho phép h quyn mua li trc hn trái
phiu đ tránh nhng bin đng lãi sut.
 Mc lãi sut trái phiu ca doanh nghip thng cao hn mc lãi sut tin
gi ngân hàng. a s trái phiu doanh ngjip thng tham chiu v mc lãi
sut tin gi tit kim cá nhân k hn 12 tháng bình quân ca các ngân hàng
ln, sau đó cng vi mt mc margin nht đnh đ xác đnh lãi sut trái phiu
do mình phát hành …
 Pểát triỉ ẾáẾ ếẾể v Ểia tỉỂ ẾểỊ ẾáẾ t ẾểẾ tài Ếểíỉể đóỉỂ vai trò
trung gian
TPDN không ch giúp cho ngi vay có mt kênh huy đng mi, nhà đu t
có mt kênh đu t linh hot, mà TPDN còn giúp to lp nhiu dch v gia tng cho
các thành phn trung gian, trong đó có th k đn nh các t chc xp hng doanh

nghip, các công ty chng khoán thc hin chc nng môi gii, lu kỦ, đi lỦ phát
hành, bo lãnh phát hành, các ngân hàng thc hin chc nng bo lãnh thanh toán,
đi lỦ thanh toán, đi lỦ qun lỦ tài sn bo đm … các dch v này giúp là cu ni
gia t chc phát hành trái phiu và nhà đu t. Vai trò ca các nhà trung gian này
rt quan trng, nó không ch to ra th trng trái phiu s cp mà còn phát trin th
trng trái phiu th cp, giúp các nhà đu t mua đi bán li TPDN, t đó to tính
thanh khon cho th trng. Bù li, các nhà trung gian này cng thu đc li nhun
t vic cung ng các dch v cho th trng.