B
B
G
G
I
I
Á
Á
O
O
D
D
C
C
V
V
À
À
À
À
O
O
T
T
O
O
T
T
R
R
N
N
G
G
I
I
H
H
C
C
K
K
I
I
N
N
H
H
T
T
T
T
P
P
.
.
H
H
C
C
H
H
Í
Í
M
M
I
I
N
N
H
H
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
N
N
G
G
U
U
Y
Y
N
N
V
V
I
I
T
T
N
N
G
G
C
C
L
L
I
I
N
N
H
H
N
N
H
H
H
H
N
N
G
G
C
C
A
A
N
N
N
N
G
G
L
L
C
C
T
T
Â
Â
M
M
L
L
Ý
Ý
N
N
K
K
T
T
Q
Q
U
U
C
C
Ô
Ô
N
N
G
G
V
V
I
I
C
C
:
:
N
N
G
G
H
H
I
I
Ê
Ê
N
N
C
C
U
U
N
N
H
H
Â
Â
N
N
V
V
I
I
Ê
Ê
N
N
N
N
G
G
Â
Â
N
N
H
H
À
À
N
N
G
G
V
V
À
À
C
C
Á
Á
C
C
C
C
Ô
Ô
N
N
G
G
T
T
Y
Y
T
T
H
H
N
N
G
G
M
M
I
I
-
-
D
D
C
C
H
H
V
V
T
T
I
I
T
T
P
P
.
.
H
H
C
C
H
H
Í
Í
M
M
I
I
N
N
H
H
.
.
L
L
U
U
N
N
V
V
N
N
T
T
H
H
C
C
S
S
K
K
I
I
N
N
H
H
T
T
T
T
P
P
.
.
H
H
C
C
h
h
í
í
M
M
i
i
n
n
h
h
-
-
N
N
m
m
2
2
0
0
1
1
2
2
B
B
G
G
I
I
Á
Á
O
O
D
D
C
C
V
V
À
À
À
À
O
O
T
T
O
O
T
T
R
R
N
N
G
G
I
I
H
H
C
C
K
K
I
I
N
N
H
H
T
T
T
T
P
P
.
.
H
H
C
C
H
H
Í
Í
M
M
I
I
N
N
H
H
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
N
N
G
G
U
U
Y
Y
N
N
V
V
I
I
T
T
N
N
G
G
C
C
L
L
I
I
N
N
H
H
N
N
H
H
H
H
N
N
G
G
C
C
A
A
N
N
N
N
G
G
L
L
C
C
T
T
Â
Â
M
M
L
L
Ý
Ý
N
N
K
K
T
T
Q
Q
U
U
C
C
Ô
Ô
N
N
G
G
V
V
I
I
C
C
:
:
N
N
G
G
H
H
I
I
Ê
Ê
N
N
C
C
U
U
N
N
H
H
Â
Â
N
N
V
V
I
I
Ê
Ê
N
N
N
N
G
G
Â
Â
N
N
H
H
À
À
N
N
G
G
V
V
À
À
C
C
Á
Á
C
C
C
C
Ô
Ô
N
N
G
G
T
T
Y
Y
T
T
H
H
N
N
G
G
M
M
I
I
-
-
D
D
C
C
H
H
V
V
T
T
I
I
T
T
P
P
.
.
H
H
C
C
H
H
Í
Í
M
M
I
I
N
N
H
H
.
.
C
C
h
h
u
u
y
y
ê
ê
n
n
n
n
g
g
à
à
n
n
h
h
:
:
Q
Q
u
u
n
n
t
t
r
r
k
k
i
i
n
n
h
h
d
d
o
o
a
a
n
n
h
h
M
M
ã
ã
s
s
:
:
6
6
0
0
.
.
3
3
4
4
.
.
0
0
1
1
0
0
2
2
L
L
U
U
N
N
V
V
N
N
T
T
H
H
C
C
S
S
K
K
I
I
N
N
H
H
T
T
N
N
G
G
Ö
Ö
Ô
Ô
Ø
Ø
I
I
H
H
Ö
Ö
Ô
Ô
Ù
Ù
N
N
G
G
D
D
A
A
Ã
Ã
N
N
K
K
H
H
O
O
A
A
H
H
O
O
Ï
Ï
C
C
:
:
P
P
G
G
S
S
.
.
T
T
S
S
.
.
N
N
G
G
U
U
Y
Y
E
E
Ã
Ã
N
N
Ñ
Ñ
Ì
Ì
N
N
H
H
T
T
H
H
O
O
Ï
Ï
T
T
P
P
.
.
H
H
C
C
h
h
í
í
M
M
i
i
n
n
h
h
-
-
N
N
m
m
2
2
0
0
1
1
2
2
a
LI CMăN
hoàn thành lunăvnănƠy,ă tôiă xinăđc chân thành gi li cmănă
đn:
Phóăgiáoăs,ăTinăsăNguynăìnhăTh- Ging viên Khoa Qun tr kinh
doanh trngăi hc Kinh t TP. H Chí Minh. Nh s ch boă vƠăhng
dn tn tình ca Thy mà tôi có th hiu rõ v phngăphápăkhoaăhc và ni
dungăđ tài, t đóătôi có hiu rõ và thc hin lunăvnăhoƠnăthinăhn.
Quý thyăcôătrngăi hc Kinh t TP. H Chí Minh đƣătruynăđt
nhng kin thc và kinh nghim quý báu trong sut thi gian tôi theo hc ti
trng. Nhng kin thc này cung cp cho tôi mt nn tng vng chcă đ
hoàn thành lunăvnăcngănhăphc v cho công vic sau này.
Cui cùng, xin gi li cmănăđnăgiaăđình,ăbnăbè,ăđng nghipăđƣăng
h v mt tinh thn, toăđiu kin và h tr cho tôi ht mình trong sut quá
trình hc tp và thc hinăđ tài.
Trong quá trình thc hinăđ tài, mcădùăđƣăcóănhiu c gng, song lun
vnănƠyăs không tránh khi nhng thiu sót. Rt mong nhnăđc nhng ý
kinăđóngăgópăt Quý Thy Cô và bnăđc.
Xin chân thành cmăn.
TP. H ChíăMinh,ăthángă10ănmă2012.
Ngi vit
Nguyn Vit Ngc Linh
b
LIăCAMăOAN
TôiăxinăcamăđoanălunăvnănƠyălƠădoăbn thân tôi t nghiên cu và thc
hinădi s hng dn khoa hc ca PGS.TS NguynăìnhăTh
Các s liu, kt qu nghiên cu trong lunăvnălƠătrungăthc. Ni dung
ca lunăvnănƠyăchaătngăđc ai công b trong bt k công trình nào.
Tôi hoàn toàn chu trách nghim v tính pháp lý trong quá trình nghiên
cu khoa hc ca lunăvnănƠy.ă
TP. H ChíăMinh,ăthángă10ănmă2012.
Ngi thc hin lunăvn
Nguyn Vit Ngc Linh
c
MC LC
LI CMăN
LIăCAMăOAN
MC LC
DANH MC BNG BIU TÀI
DANH MC CÁC HÌNH V,ă TH TRONGă TÀI
CHNGăI 1
1.1. Lý do chnăđ tài 1
1.2. Mc tiêu nghiên cu 5
1.3. Phm vi nghiên cu 5
1.4. Phngăphápănghiên cu 6
1.5. ụănghaăthc tin caăđ tài 7
1.6. Kt cu caăđ tài 7
CHNGăII 8
2.1. Gii thiu 8
2.2. Các nghiên cu v toăđng lc làm vicăchoăngiălaoăđng 8
2.2.1. Thuyt nhu cu ca Abraham Maslow 8
2.2.2. Thuyt ERG ca Clayton Aldefer 8
2.2.3. Thuyt hai yu t ca Fredrick Herberg 9
2.2.4. Lý thuytăthúcăđy theo nhu cu ca David Mc Celland 9
2.2.5. Thuyt công bng ca J.Stacy Adams 9
2.2.6. Thuyt k vng ca Victor Vroom 10
2.2.7. Lý thuyt hành vi t chc tích cc 10
2.3. Nngălc tâm lý (Psychological Capital) 11
2.3.1. T tin (Self-efficacy) 13
2.3.2. Lc quan (Optimism) 14
2.3.3. Hy vng (Hope) 15
d
2.3.4. Thích nghi (Resiliency) 15
2.4. Kt qu công vic (Job performance) 17
2.5. Mô hình v nhăhng caănngălcătơmălỦăđn kt qu công vic ca
Nguyen & Nguyen (2011) 18
2.6. Mô hình nghiên cu 19
2.6.1. Các gi thit nghiên cu: 19
2.6.2. Mô hình nghiên cu 20
2.7. Tóm tt 21
CHNGăIII 22
3.1. Gii thiu 22
3.2. Thit k nghiên cu 22
3.2.1. Phngăphápănghiênăcu 22
3.2.1.1. Nghiên cu săb 22
3.2.1.2. Nghiên cu chính thc 24
3.2.2. Qui trình nghiên cu 25
3.3. Xây dngăthangăđo 27
3.3.1. Thangăđoănngălc tâm lý 27
3.3.2. Thangăđoăkt qu công vic 30
3.4. Tóm tt 30
CHNGăIV 31
4.1. Gii thiu 31
4.2. căđim ca mu kho sát 31
4.3. Kimăđnhămôăhìnhăđoălng 34
4.3.1. ánhăgiáăsăb thangăđoăbngăCronbach’săAlpha 34
4.3.2. Phân tích nhân t khám phá (EFA) 37
4.3.2.1. Thangăđoănngălc tâm lý 38
4.3.2.2. Thangăđoăkt qu công vic 40
4.4. Phân tích hi quy 41
e
4.4.1. Phơnătíchătng quan 41
4.4.2. Phân tích hi quy 42
4.4.3. Dò tìm các vi phm gi đnh cn thit trong phân tích hi quy 44
4.5. Phân tích s khác bit v nhăhng caănngălcătơmălỦăđn kt qu
công vic giaănhơnăviênăngơnăhƠngăvƠănhơnăviênăcôngătyăthngămi- dch
v 45
4.5.1. Phân tích hiăquyăđi vi nhân viên ngân hàng 45
4.5.2. Phân tích hiăquyăđi viănhơnăviênăcôngătyăthngămi- dch v 47
4.6. Phân tích s đánhăgiáăca nhân viên ngân hàng và nhân viên công ty
thngămi- dch v v nngălc tâm lý và kt qu công vic 49
4.7. Tóm tt 52
CHNGăV 54
5.1. Gii thiu 54
5.2. ụănghaăvƠăkt lun 54
5.3. Hàm ý chính sách cho doanh nghip 56
5.4. Hn ch caăđ tƠiăvƠăhng nghiên cu tip theo 60
TÀI LIUăTHAMăăKHO
MC LC PH LC
PH LC
f
DANH MC BNG BIUă TÀI
Bngă3.1:ăTinăđăthcăhinăcácănghiênăcu 27
Bngă3.2.ăThangăđoăTătin- TT 28
Bngă3.3.ăThangăđoăLcăquan- LQ 28
Bngă3.4.ăThangăđoăHyăvng- HV 29
Bngă3.5.ăThangăđoăThíchănghi- TN 29
Bngă3.6.ăThangăđoăktăquăcôngăvic- KQ 30
Bngă4.1.ăThngăkêămuăkhoăsát 33
Bngă4.2.ăKtăquăkimăđnhăthangăđoăbngăCronbach’săAlpha 36
Bngă4.3.ăKtăquăCronbach’săAlphaăđiăviăThangăđoăHyăvng 37
Bngă4.4.ăKtăquăEFAăthangăđoănngălcătơmălỦ 39
Bngă4.5.ăánhăgiáăđăphùăhpăcaămôăhình 42
Bngă4.6.ăKtăquăcácăthôngăsăhi quy 42
Bngă4.7.ăánhăgiáăđăphùăhpăcaămôăhìnhăđiăviănhơnăviênăngơnăhƠng 46
Bngă4.8.ăKtăquăcácăthôngăsăhiăquyăđiăviănhơnăviênăngơnăhƠng 46
Bngă4.9.ăánhăgiáăđăphùăhpăcaămôăhìnhăđiăviănhơnăviênăcôngătyăthngă
mi- dchăv 47
Bngă4.8.ăKtăquăcácăthôngăsăhiăquyăđiăviănhơnăviênăcôngătyăthngă
mi- dchăv 48
Bngă4.9.ăimătrungăbìnhăcaăthangăđoănngălcătơmălỦăvƠăktăquăcôngăvic
50
g
DANH MC CÁC HÌNH V,ă TH TRONG
TÀI
Hình 2.1. Mô hìnhănghiênăcu 21
Hìnhă3.1:ăQuyătrìnhănghiênăcu 26
Hình 4.1: Kt qu hi quy………………………………………………… 43
Hìnhă4.2.ăBiuăđăđimătrungăbìnhăcaăthangăđoănngălcătơmălỦăvƠăktăquă
côngăvic 51
1
CHNGăI
TNG QUAN
1.1. Lý do chnăđ tài
Quá trình toàn cu hóa nn kinh t th giiă đangă din ra rt nhanh
chóng.ă Nóă đòiă hi mi qucă giaă cngă nhă mi doanh nghip phi n lc
không ngngăđ nâng cao hiu qu hotăđng kinh doanh nhm tn ti và phát
trină trongă điu kin cnh tranh gay gt. Bên cnh các bin pháp nâng cao
hiu qu kinh doanh nhăđápăng tt nht nhu cu khách hàng, qun lý hiu
qu, tit kimăchiăphí…ăthìăbin pháp nâng cao kt qu công vic caăngi
laoăđngăcngălƠămi quan tâm ca tt c các doanh nghip, không phân bit
loi hình, ngành ngh, hình thc s hu.
i vi doanh nghip, làm th nƠoăđ gi chân nhân viên gn bó lâu
dài và toăđng lc cho nhân viên làm vic mt cách hiu qu nht cho doanh
nghip không phi lƠăđiu d dàng. Trong khi mt s doanh nghip hoc t
chcăhƠngăđuăđaăraănhng chính sách hiu qu nhm gi chân nhân viên thì
hu ht các doanh nghip khác li không làm nhăvy. H chp nhnăđ nhân
viên chuyn ch làm vic vƠăxemăđóălƠămt phn bình thng ca công vic
kinh doanh. Tuy nhiên, vicăthayăđi nhân viên liên tcănhăth s khin h
tiêu tn mt ngun lc và c ngun chi phí không cn thit.ăúngălƠăvn s có
nhngăngiăraăđi,ădùăbn có làm miăcáchăđ gi chân h.ăNhngălƠmăraăv
không bit gì v nhng nguyên nhân s raăđiă t ca nhân viên là mtătháiăđ
không phù hp vi phong cách qun lý nhân s các doanh nghip hinăđi.
Khi nghiên cu các nguyên nhân nhăhngăđn kt qu công vic ca
nhơnăviên,ăđaăphn các nhà qun tr doanh nghip và c các nhà nghiên cu
đu ch yu tp trung vào nhăhng ca các yu t thuc v nngălc chuyên
mônăđn kt qu công vic. H lp lun rng nhngănhơnăviênăđcăđƠoăto
2
bài bn, có kt qu hc tp tt, cóăthơmă niênăcôngătác,ăcóănngă lc chuyên
môn càng cao thì làm vic s có hiu qu tt hnăsoăvi nhngăngi không
đc đƠo to bài bn, có kt qu hc tp, thâm niên và nngălc chuyên môn
kém hn.
Tuy nhiên, thc t đƣăch ra rng, có mt s nhân viên tuy khôngăđc
đƠoă to bài bn,ă đúngă chuyênă ngƠnhă nhngă h li làm vic ttă hnă soă vi
nhngăngiăđcăđƠoăto bài bn,ăđúngăngƠnhăngh nh thông minh, nhanh
nhy vi công vic. Và có nhngăngi ch có kinh nghim làm vic 3-4ănmă
nhngăli có kh nngălƠmăttăhnănhngăngiăđƣălƠmăcôngăvicăđóătrong 10-
15ănm. Vyănngălc chuyên môn là nhân t quan trngănhngăkhôngăphi là
nhân t duy nht quytăđnh kt qu công vic caăngiălaoăđng.
Các nghiên cu v hành vi t chc gnăđơyăchoăthy không phi ch có
nngă lc chuyên môn mi là yu t quyt đnhă đn kt qu công vic ca
nhân viên, mà yu t nngălc tâm lý caăngiălaoăđng cng có nhăhng
nhiuăđn kt qu công vic.
Vì vy, vic nghiên cu mi quan h giaănngălcătơmă lỦăngi lao
đngăđn kt qu công vic, nhm tìm ra mcăđ nhăhng caănngălc tâm
lỦăđn kt qu công vic; t đóăđa ra nhng gii pháp nhm ci thin và nâng
cao kt qu công vic, nâng cao hiu qu hotăđng ca doanh nghip là mt
vn đ quan trng và cn thit.
Ngân hàng là mt loi hình doanh nghip đc thù hot đng trong lnhă
vc kinh doanh tài chính. ơyăđc xem là mt trong nhng loi hình doanh
nghip ắhotẰăhin nay bi mc thu nhp bình quân vào loi cao so vi mt
bngălngăchung,ămôiătrng làm vicănngăđng,ăchínhăsáchăđƠoătoăvƠăđƣiă
ng tt. Vì vy, các ngân hàng hin đangăthuăhútăđc mt phn khá ln lao
đngăcóătrìnhăđ chuyên môn cao và lcălngălaoăđng tr, nht là các sinh
viên miăraătrng. Trong quá trình toàn cu hóa hin ti, các ngân hàng Vit
3
Namăcngăđngătrc bài toán chung là phi nâng cao kt qu công vic, to
đng lcăđ nhân viên làm vic hiu qu và có s gn bó lâu dài vi ngân
hàng. Vì vy, vicăxácăđnh mcăđ nhăhng caănngălcătơmălỦăđn kt
qu công vic ca nhân viên ngân hàng là mt vnăđ cn thit.
Trong vòng 10 nmăqua,ăcăcu nn kinh t VităNamăđƣăcóăs chuyn
bin tích cc theoă hng chuyn dn t nông nghip sang công nghip và
dch v. Mt s ngành dch v đƣăphátătrinăkháănhanhăvƠăđangătngăbc m
rngăquyămôănhăthngămi, nhà hàng, khách sn, du lch, vn ti, kho bãi;
đc bit, dch v vinăthôngăđƣăcóă bc phát trinăđtă phá,ă đaăngƠnhăvin
thôngănc ta tr thành ngành dch v hinăđi,ăcóănngălc cnh tranh trong
khu vc.
Theo kt qu điu tra doanh nghip t nmă2000-2009 ca Tng cc
thng kê, chim t l cao nht v s doanh nghip, vnăkinhădoanhăvƠăđng
th hai v kt qu kinhădoanhălƠăngƠnhăthngă mi, dch v. Ti thiăđim
01/01/2009, tng s doanh nghipăđangăhotăđng trong khu vcăthngămi-
dch v là ln nht vi 125 nghìn doanh nghip, chim 60,1% tng s doanh
nghip, gp 5,2 lnănmă2000,ăbìnhăquơnămiănmătngă22,9%.ă
Khu vc này hin thu hút 2,3 triuălaoăđng, chim 27,6% tng s lao
đng toàn doanh nghip, gp 2,5 lnănmă2000,ăbìnhăquơnămiănmăthuăhútă
thêm 12%.
Tng vn ca khu vc này thiă đim 01/01/2009 là 4.030 nghìn t
đng, gp 6,1 lnănmă2000,ăbìnhăquơnămiănmăthuăhútăthêmă25,1%.ă
Nmă2008,ăkhuăvc này có tngădoanhăthuăđt cao nht vi 3.449 nghìn
t đng, chim 60,2% tng doanh thu ca toàn doanh nghip, gp 7,9 ln nmă
2000, bình quân miănmătngă29,4%.ăTng li nhun ca khu vcănƠyănmă
2008 chim 36,6% toàn b doanh nghip, gp 8,4 lnănmă2000,ăbìnhăquơnă
miănmătngăxp x 30,4%. Khu vcănƠyănmă2008ăcngăđóngăgópăchoăngơnă
4
sáchănhƠănc 121,5 nghìn t đng, chim 41,4% toàn b doanh nghip, gp
5,7 lnănmă2000,ăbìnhăquơnămiănmăđóngăgópătngăthêmăchoăngơnăsáchănhƠă
nc 24,4%. (Tng cc thng kê, 2010)
TP. H Chí Minh là 1 trong 2 trung tâm kinh t- tài chính ln nht ca
c nc, là thành ph có quy mô và kt qu sn xut kinh doanh ln nht
vùngăôngăNamăB và toàn quc. Thành ph này thiăđim 01/01/2009 có ti
58.398 doanh nghip thc t đangăhotăđng, chim 28,4% s doanh nghip
toàn quc. Thành ph nƠyăcngăchim t trng ln tt c các ch tiêu quan
trngănh:ă21,5%ălaoăđng, 27,4% vn kinh doanh, 36% doanh thu, 18,4% li
nhun và 24,8% npăngơnăsáchănhƠănc. (Tng Cc Thng Kê, 2010)
Nhăvy, vic nghiên cu nhăhng caănngălcătơmălỦăđn kt qu
công vic ca nhân viên ngân hàng và nhân viên công tyăthngămi- dch v
là cn thit. S d tác gi la chn nghiên cu đi vi nhân viên ca hai loi
hình doanh nghip này vì ngân hàng là mt loi hình doanh nghip đc thù,
còn các công ty thng mi- dch v là loi hình doanh nghip ph bin. Vi
nhân viên ngân hàng, vic nghiên cu s giúpătìmăraăđc nhng yu t nh
hngă đn kt qu công vic mang tính cht riêng bit ca mt loi hình
doanh nghip đc thù vƠăđaăphnănhơnăviênăcóătrìnhăđ chuyên môn khá cao.
Viănhơnăviênăcôngătyăthngămi- dch v, nghiên cu s giúp ta có đc
mtăcáiănhìnătngăđi tngăquanăvìăđơyăhinăđangălƠ loi hình doanh nghip
chim t l ln,ăthuăhútăđc nhiuălaoăđng nhiuătrìnhăđ khác nhau. T
đó, chúng ta s tìm raăđc nhng đim chung, so sánh đc s khác nhau v
mcăđ nhăhngănngălcătơmălỦăđn kt qu công vic ca nhân viên thuc
hai loi hình doanh nghip k trên.
Nghiên cu đc la chn ti khu vc TP. H Chí Minh, vìă đơyă là
trung tâm kinh t ln, phát trin nhanh ca c nc, tp trung nhiu doanh
nghip thuc nhiu lnh vc vi quy mô khác nhau. ơy cng là ni tp trung
5
đông dân c và thu hút đc mt lng ln laoăđng ca c nc vi nhiu
trình đ khác nhau. Nhng đc đim k trên lƠăđiu kin thun li cho vic
tin hành nghiên cu, thu thp s liu kho sát.ăng thi, do TP. H Chí
Minh là mt trung tâm kinh t- tài chính ln nên kt qu nghiên cu ít nhiu
có th mang tính cht đi din vƠăcngăgópăphn giúp chúng ta có cái nhìn
tngăđi tng quát hn v nh hng ca nng lc tâm lý đn kt qu công
vic ca nhân viên.
Xut phát t nhng lý do trên, tác gi chnăđ tài ắnhă hng ca
nngălcătơmălỦăđn kt qu công vic: Nghiên cu nhân viên ngân hàng
và côngătyăthngămi- dch v ti TP.H Chí MinhẰ.
1.2. Mc tiêu nghiên cu
Xácăđnh các yu t thucănngălc tâm lý nhăhngăđn kt qu công
vic ca nhân viên ngân hàng và nhân viên côngătyăthngămi- dch v ti
TP.H Chí Minh.
Kimăđnh xem có s khác nhau v mcăđ nh hng caă nngălc
tơmălỦăđn kt qu công vic gia nhân viên ngân hàng và nhân viên công ty
thngămi- dch v hay không?
1.3. Phm vi nghiên cu
iătng kho sát là các nhân viên ngân hàng ti TP.H Chí Minh, c
mu:ă150ăvƠăcácănhơnăviênăcôngătyăthngămi- dch v ti TP. H Chí Minh,
c mu: 150.
tài này ch tp trung nghiên cu vào nhăhng nngălcătơmălỦăđn
kt qu công vic ca nhân viên ngân hàng vƠănhơnăviênăcôngătyăthngămi-
dch v.
6
1.4. Phngăphápănghiênăcu
Nghiên cuăđc thc hinăthôngăquaăhaiăbc: nghiên cuăsăb và
nghiên cu chính thc.
Nghiên cu s b:
Nghiên cuăsăb đc thc hin bngăphngăphápăđnhătínhăvƠăđnh
lng. Các nghiên cuăsăb nƠyăđc thc hin ti TP. H Chí Minh, nhm
mcăđíchăxơyădng và hoàn thin bng phng vn. Nghiên cuăđnhătínhăsăb
thông qua phng vn sâu mt s chuyên gia vi mcăđíchăđiu chnh và b
sungăthangăđoănngălc tâm lý cho phù hp viăđc thù ca loi hình ngân
hàng và công ty thngămi- dch v. Nghiên cuăđnhălngăsăb đc thc
hin bng k thut phng vn trc tip 50 nhân viên ngân hàng và 50 nhân
viên công ty thng mi- dch v thông qua bng câu hi.
Thông tin thu thpăđc t nghiên cuăđnhălngănƠyădùngăđ sàng lc
các bin quan sát (binăđoălng)ădùngăđ đoălng các khái nim thành phn
caănngălcătơmălỦ.ăPhngăphápăđ tin cy Cronbach’s Alpha và phân tích
nhân t khám phá EFA thông qua phn mmăSPSSă16.0ăđc s dng bc
này.
Nghiên cu chính thc:
Nghiên cu chính thcăcngăđc thc hin bngăphngăphápănghiênă
cuăđnhălng, dùng k thut thu thp thông tin trc tip bng bng câu hi
phng vn. Nghiên cu chính thcănƠyăcngăđc tin hành ti TP. H Chí
Minh. Mcăđíchăca nghiên cu này nhm thu thp, phân tích d liu kho
sát, khngăđnh li các thành phnăcngănhăgiáătr vƠăđ tin cy caăthangăđoă
nngălc tâm lý, và kim đnh mô hình lý thuyt.
Phng pháp đ tin cy Cronbach’săAlphaăvà phân tích nhân t khám
phá (EFA)ăđc s dng đ đánh giá thang đo. Phngăphápăphơnătíchă môă
7
hình hi quy bi thông qua phn mmăSPSSă16.0ăđc s dngăđ kimăđnh
mô hình nghiên cu.
1.5. Ý nghaăthc tin caăđ tài
tài góp phnăxácăđnh các nhân t caănngălc tâm lý cóătácăđng
tích cc lên kt qu công vic ca nhân viên ngân hàng và nhân viên công ty
thngămi- dch v đ t đóăcácăngơnăhƠngăvƠăcácăcôngătyăthngămi- dch
v đaăraăcác bin pháp nhm nâng cao kt qu công vic cho nhân viên ca
mình.
tài cng góp phn xácă đnh xem có s khác bit v mc đ nh
hng caănngălcătơmălỦăđn kt qu công vic ca nhân viên hinăđangălƠmă
vic trong hai loi hình doanh nghip ngân hàng (doanh nghipăđc thù) và
côngătyăthngămi- dch v (loi hình doanh nghip ph bin) hay không. T
đó,ăgiúpăcóăcáiănhìnătngăđi tng quan v kt qu công vic ca nhân viên
thuc hai loi hình doanh nghip này.
1.6. Kt cu caăđ tài
Kt cu caăđ tài bao gmă5ăchng:
ChngăI:ăGii thiu tng quan v lý do hình thành đ tài; mc tiêu,
phm vi
và phng pháp nghiên cu cng nh nhng ý ngha thc tin mà đ
tài mang li
ChngăII:ăGii thiu các căs lý thuyt ca đ tài và thit k mô hình
nghiên cu
ChngăIII:ăThit k nghiên cu
ChngăIV:ăPhơnătíchăkt qu kho sát
Chngă V: Nêu lên các ý nghaă vƠăkt lun chính ca đ tài, hàm ý
chính sách cho doanh nghip, nhng hn ch ca đ tài và đ xut hng
nghiên cu tip theo.
8
CHNGăII
CăS LÝ THUYT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU
2.1. Gii thiu
Chngă IIă trìnhă bƠyă nhng ni dung lý thuytălƠmăcă s cho nghiên
cuănƠy.ăChngănƠyăcngătrìnhăbƠyămôăhìnhănghiênăcu và xây dng các gi
thit nghiên cu.
2.2. Các nghiên cu v toăđng lc làm vicăchoăngiălaoăđng
Nh tác gi đƣătrìnhăbƠyă chngăI,ăvic toăđng lc cho nhân viên
làm vic mt cách hiu qu nht cho doanh nghip, t đóăgiúpănơngăcaoăkt
qu công vic ca nhân viên nói riêng và ca doanh nghip nói chung là mt
vnăđ đc các nhà qun tr doanh nghip quan tâm xem xét nhm tn ti và
phát trinăđc trong tình hình khng hong, suy thoái và cnh tranh hin ti.
ƣăcóănhiu nghiên cu v vnăđ nƠy.ăDiăđơyălƠămt s các lý thuytăcă
bn:
2.2.1. ThuytănhuăcuăcaăAbrahamăMaslow
Lý thuyt này xây dng theo nguyên tc cho rng nhà qun tr mun
qun tr hiu qu thì phiăchúăỦăđápăng nhu cu caăconăngi. Có 5 nhu cu
căbn t thpăđnăcao,ăđóălƠ:ănhuăcu sinh hc, nhu cu an toàn, nhu cu xã
hi, nhu cuăđc tôn trng, nhu cu t th hin.
2.2.2. ThuytăERGăcaăClayton Aldefer
Là giiăphápăđnăgin hóa tháp nhu cu ca Maslow, Clayton Aldefer
xácăđnh 3 nhu cuăcăbn caăconăngi là: nhu cu tn ti (bao gm nhu cu
sinh hc và nhu cu an toàn), nhu cu quan h (bao gm nhu cu xã hi và
nhu cuăđc tôn trng), nhu cu phát trin.
9
2.2.3. ThuytăhaiăyuătăcaăFredrickăHerberg
Lý thuyt hai yu t ca Herberg bao gm: các yu t duy trì (bên
ngoài) liênăquanăđnămôiătrng làm vic và các yu t đng viên (bên trong)
liênăquanăđnăđng lc làm vic, nm gia hai yu t này là s trung lp ca
nhơnăviên,ăcóănghaălƠănhơnăviênăkhông th hin rõ s tha mãn hay không
tha mãn, s bt mãn hay không bt mãn ca mình. Herberg cho rng hai yu
t này s góp phn to nên hành vi ca nhân viên và t đóăs nhăhngăđn
tháiăđ ca h đi vi công vic và kt qu công vic.
2.2.4. LỦăthuytăthúcăđyătheoănhuăcuăcaăDavidăMcăCelland
Lý thuyt này cho rng có mt s nhu cu bnăthơnăconăngi không có
sn,ănhngăh s hcăđc nó thông qua kinh nghim sng ca mình. Các nhu
cu này bao gm: nhu cu thành tu, nhu cu liên minh, nhu cu quyn lc.
Nu thaămƣnăđc các nhu cu này s thúcăđyăngiălaoăđng làm vic, t
đóănơngăcaoăđc kt qu công vic ca h.
2.2.5. ThuytăcôngăbngăcaăJ.StacyăAdams
Thuyt công bngăđcăAdamsăđaăraăvƠoănm 1963, theo thuyt này
vic to ra s công bng trong t chc s giúp tht cht mi quan h vi nhân
viên,ăđngăviênăvƠăgiaătngămcăđ hài lòng ca h, t đóăs khin cho nhân
viên gnăbóăhnăvi công vic và làm vic hiu qu hn.
Ngc li, nu nhân viên cm thy nhng gì h b raăđóngăgópăchoă
doanh nghip nhiuăhnăsoăvi nhng gì h nhnăđc thì s có th to tâm lý
bt mãn, h s btăđiăs nhit tình và hào hng viăcôngăty.ăiu này có th
dn ti mt s nhân viên s t điătìmăcôngăbng cho mình, mt s khác s
gim tinh thn và hiu qu làm vic, mt s na có th s quay li phá ri
công ty hocăđiătìmăchoămìnhăcôngăvic mi.ăDoăđó,ăđ toăđcăđng lc cho
ngiălaoăđng, nhà qun tr phiăxemăxét,ăđánhăgiáămcăđ cân bng hin ti
gia nhng gì nhơnăviênăđóngăgópăchoăcôngătyăvƠăquyn li mà h nhnăđc.
10
2.2.6. ThuytăkăvngăcaăVictorăVroom
Lý thuyt này cho rng khi mt cá nhân n lc làm vic thì h s mong
đi có mt kt qu ttăđp cùng mt phnăthng xngăđáng.ăVƠănhăvy, nu
cóăđc phnăthng phù hp vi nguyn vng thì nó s toăraăđng lc ln
hnătrongă quáă trìnhă lƠmă vic tip theo. Chính vì th, theo Vroom, các nhà
qun lý cnălƠmăchoăngiălaoăđng hiuăđc mi quan h gia n lc- thành
tích, thành tích- kt qu/phnăthng, t đóăh s n lcăhnătrongăcôngăvic,
vƠănơngăcaoăđc kt qu công vic ca mình.
2.2.7. LỦăthuytăhƠnhăviătăchcătíchăcc
Nu so vi các lý thuytă đcă đ cp trên thì lý thuyt hành vi t
chc tích cc (Positive organizational behavior- POB) thuc dngăắsinhăsauă
đ munẰ.ăLỦăthuyt POB ch mi btăđu hình thành t nmă1999,ăch yu
đc phát trin bi Luthans và các cng s. Lý thuyt POB điăsơuăvƠoăkhámă
pháăvƠăđoălng các yu t thucănngălc tâm lý ca nhân viên, phát trin
các yu t này, t đóă giúpănơngă caoă kt qu công vic ca nhân viên. Các
nghiên cuăcngăch ra rng, có mi liên h giaănngălc tâm lý và kt qu
công vic ca nhân viên.
Các lý thuytăđ cp trên ch yu nhn mnhăđn vic tìm hiu và
tha mãn các nhu cu cá nhân caăngiălaoăđngăđ nâng cao hiu qu làm
vic, hoc là nhn mnhăđn vic ci thinămôiătrng làm vic, to s công
bngătrongămôiătrng làm vic,ăđaăraănhng phnăthng hoc s đng viên
nhmăđápăng k vng caănhơnăviên…RiêngălỦăthuytăPOBăđaăraămt cách
tip cn mi đ nâng cao kt qu công vic caănhơnăviên,ăđóălƠăthôngăquaă
vicăđoălng và nâng cao các yu t tâm lý ca nhân viên, tc là các yu t
thuc chính nngălc ni ti bên trong caănhơnăviênăđó.
Hin ti, các nghiên cu v nngă lc tâm lý ca nhân viên chaă cóă
nhiu, ch yu là các nghiên cuăđc phát trin bi Luthans và các cng s.
11
Gnăđơyănht có nghiên cu ca Nguyen & Nguyen (2011) v nngălc tâm
lý, chtă lng sng trong công vic và chtălng cuc sng ca nhân viên
tip th ti Vit Nam.
Trong phm vi caăđ tƠiănƠy,ă nngălcătơmălỦăđc chnăđ nghiên
cu bi tính cht mi ca nghiên cu này trên th giiăcngănhăti Vit Nam
(ti Vit Nam hin ch mi có nghiên cu ca Nguyen & Nguyen (2011) v
vnăđ nƠy.ăng thi, tác gi xácăđnh tm quan trng caănngălc tâm lý
đn kt qu công vic ca nhân viên, vnăđ nƠyăcngămi ch btăđuăđc
các nhà nghiên cu và các nhà qun tr trên th gii chú trng trong nhng
nmăgnă đơy.ăTácă gi thităngh,ăvnăđ này cngărt cn thit cho các nhà
qun tr doanh nghip Vit Nam nói chung, các nhà qun tr trong ngân hàng
vƠăcôngătyăthngămi- dch v nói riêng trong vic nghiên cuăvƠăđaăraăcácă
bin pháp nhm nâng cao kt qu công vic ca nhân viên. Các vnăđ v că
s lý thuyt caănngălc tâm lý và kt qu công vic s đc trình bày c th
bênădi.
2.3. Nngălc tâm lý (Psychological Capital)
Trong nhiu thp k, tâm lý hc ch yuăđc nghiên cuăđ phc v
choăcôngătácăđiu tr bnh tâm thn. Do vy, nó đc xem là mtă lnhăvc
nghiên cu riêng bit ca ngành y. Ch đn cui th k XX, tâm lý hc mi
đc tip cn theo mtăhng mi: tâm lý hc tích cc.
Tâm lý hc tích cc đc xem là mt n lc nghiên cu ca các nhà
tâm lý hc, nhm mcăđíchăxóaăb quan nim vn tn ti t nhiu thp k nay
trong ngành tâm lý hc là tp trung vào nghiên cuăphngăánăđiu tr bnh
tâm thnăhnălƠăquanătơmăđn sc khe tâm thn caăconăngi. Tâm lý hc
tích cc ch yu tp trung vào hai mc tiêu chính:
- Giúp cho nhngă ngiă bìnhă thngă cóă đc mt cuc sng
phong phúăvƠăcóăỦănghaăhn.
12
- Hiu bit đyăđ nhng timănngătn tiătrongăconăngi.
Tuy nhiên, các nghiên cu v tâm lý hc tích cc giai đon này vn
cha có nhiu. Phi đn khi Martin Seligman, cu ch tch ca Hip hi tâm
lý M (American Psychological Association), chn tâm lý hc tích cc làm
cngălnhăchoănhim k ch tch ca mình, các nghiên cu c v lý thuyt
ln thc nghim trong lnhăvc này mi thc s nhiu lên.
Hành vi t chc tích cc (Positive organizational behavior- POB), là
mt trong hai lnhăvc nghiên cu ca tâm lý hc tích cc, tp trung vào vic
đoălng kh nng,ătơmălỦătíchăcc ca nhân viên, c gng khám phá và phát
trin nhng kh nngăcaănhơnăviênăđ ci thin kt qu công vic.
Lý thuyt POB tp trung vào nhngăđcăđim hoc tình hung có th
đc phát trin và ci thin thông qua vic ci thinămôiătrng làm vic và
phngăphápăqun lý. Nó ch tpătrungăvƠoăcácăđc tính có th đoălngăđc
và có th ci thin ttăhn.ăC th, các thành phnăđc lý thuyt POB tìm
thy bao gm: t tin, lc quan, hy vng, thích nghi và trí tu cm xúc.
Các nghiên cuăđƣăch ra rng, các thành phn ca lý thuytăPOBăđc
tìm thy trên s khác nhau xét v mtăđoălng,ăvƠădoăđóămcăđ nhăhng
caă chúngă cngă khácă nhau.ă Nhngă nu ta kt hp các thành phn này li,
chúng s có nhăhng nhiuăhnăsoăvi tng thành phn riêng l. S kt hp
các thành phnănƠyăđc giălƠănngălc tâm lý caăngiălaoăđng.
Các nghiên cu v tơmălỦăngiălaoăđng có th đc tìm thy trong
các tài liu v hành vi t chc. Theo Luthans & cng s (2007),ănngălc tâm
lý ca mt cáănhơnăđcăđcătrngăbi bn thành phn:
(1) T tin đm nhim và thc hin các n lc cn thit đ đt đc
thành công trong các nhim v khó khnăđc giao.
(2) Lc quan v thành công hin tiăvƠătrongătngălai.
(3) Hy vng hng ti thành công.
13
(4) Có kh nngăthíchănghiăkhiăgpăkhóăkhn đ đt ti thành công.
2.3.1. T tin (Self-efficacy)
T tin đ cpăđn "nhngăngiăphánăđoánăv kh nngăca h đ thc
hin các nhim v c th'' (Parker 1998, trang 835).
Nhà tâm lý hc Bandura (1977) đƣăđnhănghaăt tin là nim tin ca mt
ngi vào kh nngăthƠnhăcôngăca h trong các tình hung c th. T tin
đóngămt vai trò quan trngătrongăphngăphápătip cn mc tiêu, nhim v,
và các thách thc. CngătheoălỦăthuyt ca Bandura, nhngăngi có s t tin
caoăcngălƠănhngăngi xem nhng nhim v khóăkhnălƠăvic mà h phi
thc hin mt cách ch đng và tích cc ch không phiălƠăđiu nên tránh né.
VƠă cngăchínhă vi tâm lý tích cc, ch đngă nhă vy nên h s thc hin
nhim v mtăcáchăhngăhái,ătíchăcc và t đóăs cho kt qu caoăhn.
V mt tâm lý, miă ngi s cóăkhuynhăhng la chn nhng công
vic, nhim v mà h cm thy s t tin ca h đi vi công vicăđóălƠăcao,ăvìă
h nghărngănhăvy kh nngăthƠnhăcôngăđi vi công vic, nhim v đóă
caoăhn. CngăviătơmălỦănhăvy, h s cóăkhuynhăhng tránh né hoc t
chi nhng công vic, nhim v mà h choălƠăvt quá xa
kh nngăca mình.
Tuyănhiên,ăđ xácăđnh mcăđ tiăuăca s t tin không phiălƠăđiu
d dàng. Nu mt cá nhân la chn nhng công vicăvt quá xa kh nngă
thc hin ca mình thì h có th s gpăkhóăkhnăkhiăthc hin công vic,
thmăchíăkhôngăđ kh nngăđ hoàn thành công vicăđcăgiao.ăNhngănu
cáănhơnăđóăthng xuyên la chn nhng công vicăđòiăhi quá thp so vi
kh nngăthc t ca mình, thì h s không có kh nngăm rng và phát trin
nhng k nngăvn có ca mình. Các nghiên cu ch ra rng, mcăđ tiăuălƠă
la chn nhng công vic nm trên kh nngămtăít,ănhăvy có th khuyn
khích h n lcăđ gii quyt nhim v, toăđc s thách thc,ătíchălyăđc
kinh nghim và vnăđ kh nngăđ hoàn thành công vic mt cách hiu qu.
14
Áp dng cho nhân viên ngân hàngăvƠănhơnăviênăcôngătyăthngămi-
dch v; vic t tin vào kin thc và k nngăca mình trong vic thc hin
nhng nhim v đc giao s giúp h cóăđng lc hoàn thành nhim v mt
cách nhanh chóng và hiu qu hn; không ngi nhngăkhóăkhn,ătháchăthc
trong công vic.
2.3.2. Lc quan (Optimism)
Tínhălc quan trong công vic là nimăvui,ătinătng vào s thành công
ca công vic hin tiă vƠă tngă laiă (Luthană &ă cng s 2007). Lc quan
đc đnhă nghaă lƠă "xuă hng duy trì mt trin vng tích cc'' (Schneider
2001, trang 253).
LcăquanăcngălƠămt tâm lý sng tích cc caăconăngi.ăConăngi
có th vtăquaăđc nhngăkhóăkhn,ătháchăthc hay nhngăđiuăđángătic
xy ra trong cuc sng hay không chính là nh vào s lcăquanătrongătháiăđ
sng ca chính h.
Nhngăngi sng lc quan là nhngăngiăluônămongăđiăđiu ttăđp
s xyăraăđi vi h vƠădoăđó,ăh s kiênătrìătheoăđui mcătiêuămƠămìnhăđƣăđ
ra (Carver & Scheier 2002, Carver & cng s 2010).ăNhăvy, có th xem lc
quanănhămt liu thucăgiúpăconăngiăvt qua nhng tht bi tm thi ca
mình (Carver & Scheier 2002, Carver & cng s 2010).ăTrongăcăcu t chc
doanh nghip, s lc quan giúp nhân viên có mtătháiăđ tích ccătrc nhng
khóăkhnăthayăđi, t đóălp k hoch cho công vicătngălaiămìnhăttăhn.
Áp dng vào nhân viên ngân hàng và nhân viên côngătyăthngămi-
dch v, tinh thn lc quan s giúp h có cái nhìn tích cc v công vic hàng
ngày ca mình, t đóăh s cóăđcătháiăđ tích ccătrc nhngăkhóăkhnăvƠă
th thách trong công vic hin ti. Và vi s tích ccănhăvy, h có th hoàn
thành công vic mt cách hiu qu hn.
15
2.3.3. Hy vng (Hope)
Hy vng phn ánh "nim tin mà ta có th tìm thyăconăđngăđn mc
tiêu mong mun và tr thƠnhă đng lcă đ s dng nhngă conă đngă đó''
(Snyder & cng s 2002, trang 257). Hy vng bao gm hai chiu:ăđng li
(conăđngăđ có quyn lc) và b máy (s nm quyn lc). ng liăđ cp
đn kh nngăto ra các tuynăđng hoàn toàn kh thi vi mc tiêu mong
mun và b máyăliênăquanăđn kh nngănhn thc ca nhngăngiăđƣăs
dngăconăđngăđ đtăđc mc tiêu mong mun (Snyder & cng s 2002).
Hy vng khác vi lc quan ch: Hy vng cn phi có nhngăsuyăngh,ă
cách thcăđ đtăđn mt mc tiêu nhtăđnh,ănghaălƠăluônăphi có mt mc
tiêu mong munăđ đt ti.ăTrongăkhiăđó,ălc quan ch đnăthun dng li
vicămongăđiăđiu tt nht s xyăđn, ch không nht thit cn phi có các
phngăpháp,ămcătiêuăđ ci thin tình hình hin ti hoc là to ra mtătngă
lai ttăđpăhn.
Áp dng hy vng vào nhân viên ngân hàng, hy vngălƠăconăđng to
thun li cho h đ nhn ra các mc tiêu ca ngân hàng và chuyn nhng mc
tiêuăthƠnhăhƠnhăđng riêng ca h đ đtăđc các mc tiêu ca ngân hàng
nói chung và k c mc tiêu ca cá nhân nói riêng. Vi nhân viên công ty
thngămi- dch v, mcătiêuănƠyăcngătngăt. Tính hi vng ca nhân viên
trong công vic th hin vic ch đngătheoăđui nhng mc tiêu công vic
bng nhiu cách khác nhau, gii quytăkhóăkhnătrongăcôngăvic bng nhiu
cách khác nhau và luôn c gngăđtăđc mc tiêu công vicăđƣăđ ra.
2.3.4. Thích nghi (Resiliency)
Thành phn cuiă cùng,ă thíchă nghiă liênă quană đn "thích ng tích cc
trong bi cnh ca nghch cnh hocăcóănguyăcăđángăk" (Masten & Reed
2002, trang 75).
16
Trong tâm lý hc, kh nngăthíchănghiăđ cpăđn cách thc ca mt cá
nhơnăkhiăđi phó viăcngăthng và nghch cnh. Kh nngănƠyăth hin ch
khi gpăkhóăkhn,ătháchăthc, h có th ng phó vi nó, và có th xem nó
cngănhăbìnhăthng, thm chí trong mt s trng hp, nó có th khin h
tíchălyăkinhănghim, và ng phó ttăhnăvi nhng khóăkhnătrongătngălai.
Áp dngănngălcăthíchănghiăđi vi nhân viên ngân hàng và nhân viên
côngătyăthngămi- dch v, kh nngăthíchănghiăcóăth đcăđcătrngăbng
cách thcămƠăngiăđóăđi phó vi c mt bt li và mt tích cc ca các s
kin xy ra trong công vic.
Các nghiên cuăđƣăch ra các thành phn caănngălc tâm lý, bao gm:
t tin, lc quan, hy vngă vƠă thíchă nghiă cóă tácă đng ti kt qu công vic.
Chng hn, t tin đc chngă minhă cóă tácă đngă đn kt qu công vic
(Stajkovic & Luthans 1998, Legal & Meyer 2009 trích trong Nguyen &
Nguyen 2011). Nghiên cu ca Youssef & Luthans (2007) trích trong Nguyen
& Nguyen (2011) cho thy s lc quan caăngiălaoăđngăcóăliênăquanăđn
kt qu công vic, s tha mãn và hnh phúc. Hy vng có mi liên quanăđn
kt qu ca nhân viên, s tha mãn, hnhă phúcă vƠă luă gi (Youssef &
Luthans 2007 trích trong Nguyen & Nguyen 2011). Kh nngă phc hi có
mt mi quan h tích cc vi kt qu công vic ca nhân viên (Luthans &
cng s 2005 trích trong Nguyen & Nguyen 2011).
Luthans & cng s (2007) thy rngănngălc tâm lý tng th là mt
yu t d báo tt v hiu qu caănhơnăviênăhnălƠănhng thành phn cá nhân
riêng bit.ăVìălỦădoăđó,ătrongănghiênăcu ca Nguyen & Nguyen (2011), các
tác gi tp trung vào sc mnhă tiênăđoánăcaănngă lc tâm lý tng th ch
không phi là thành phn riêng bit ca nó. Và, Nguyen & Nguyen (2011)
chng minh rngănngălc tâm lý tng th cóătácăđng tích ccăđn kt qu
công vic.