Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần May Phương Đông đến năm 2020

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH





NGUYN TH CM LOAN



GII PHÁP NÂNG CAO NNG LC CNH
TRANH CA CÔNG TY C PHN MAY
PHNG ÔNG N NM 2020




LUN VN THC S KINH T



TP.H Chí Minh – Nm 2012
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH



NGUYN TH CM LOAN

GII PHÁP NÂNG CAO NNG LC CNH

TRANH CA CÔNG TY C PHN MAY
PHNG ÔNG N NM 2020


Chuyên ngành : Qun tr Kinh Doanh
Mã s : 60340102


LUN VN THC S KINH T

Ngi hng dn khoa hc:
TS. Nguyn Vn Dng

TP.H Chí Minh – Nm 2012
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn này là do chính tôi thc hin. ây là kt qu nghiên
cu có đc thông qua theo dõi, phân tích tình hình kinh doanh, xut khu ca
Công ty C phn May Phng ông, và thu thp s liu, nghiên cu, tham kho ý
kin chuyên gia, đánh giá… da trên kt qu thu thp đc. Các ni dung và kt
qu trong nghiên cu này là trung thc và cha tng đc công b trong bt c
công trình nghiên cu nào.

Tác gi
Nguyn Th Cm Loan

MC LC

Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc

Danh mc các ch vit tt
Danh sách bng, biu và hình v
Phn m đu 1
1. Lý do chn đ tài 1
2. Mc tiêu đ tài 2
3. i tng và phm vi nghiên cu 2
4. Phng pháp nghiên cu 2
5. Khung nghiên cu 4
Chng 1: C s lý lun v nng lc cnh tranh ca doanh nghip 5
1.1. Mt s khái nim và vai trò v nng lc cnh tranh ca doanh nghip 5
1.1.1. Khái nim cnh tranh 5
1.1.2. Khái nim nng lc cnh tranh 6
1.1.3. Khái nim li th cnh tranh 7
1.1.4. Phân loi cnh tranh 9
1.1.5. Vai trò ca cnh tranh 11
1.2. Các yu t nh hng đn nng lc cnh tranh ca doanh nghip 12
1.2.1. Các yu t môi trng bên ngoài 13
1.2.1.1. Các yu t môi trng v mô 13
1.2.1.2. Các yu t môi trng vi mô 14
1.2.2. Các yu t môi trng bên trong 17
1.3. Các mô hình phân tích, đánh giá nng lc cnh tranh ca doanh nghip
18
1.3.1. Mô hình chui giá tr ca Michael Porter v nng lc cnh tranh
18
1.3.2. Quy trình phân tích các ngun lc to nên nng lc cnh tranh 20
1.3.3. Mô hình phân tích nng lc cnh tranh da trên ngun lc 21
1.4. ánh giá nng lc cnh tranh 23
1.4.1. Phng pháp chuyên gia 23
1.4.2. Quy trình đánh giá 24
Chng 2: ánh giá nng lc cnh tranh ca Công ty C phn May Phng

ông 26
2.1. Gii thiu chung v Công ty C Phn May Phng ông 26
2.1.1. Quá trình hình thành và phát trin ca Công ty 26
2.1.2. Hình thc sn xut ca Công ty 27
2.1.3. Sn phm ca Công ty 28
2.1.4. Thng hiu, nhãn hiu ca Công ty 29
2.1.5. Mô hình t chc ca Công ty 29
2.2. ánh giá nng lc cnh tranh ca Công ty C Phn May Phng ông t
ngun lc doanh nghip 32
2.2.1. Phân tích các yu t môi trng bên ngoài 32
2.2.1.1. Phân tích yu t môi trng v mô 32
a/ Yu t kinh t 32
b/ Yu t chính tr, pháp lut, chính ph 34
c/ Yu t vn hóa, xã hi 34
d/ Yu t khoa hc công ngh 35
e/ Yu t quc t 35
2.2.1.2. Phân tích các yu t môi trng vi mô 36
a/ i th hin có trong ngành 36
b/ Khách hàng 39
c/ Nhà cung cp 43
d/ i th tim nng gia nhp ngành 44
e/ Sn phm thay th 45
2.2.1.3. Ma trn các yu t bên ngoài 45
2.2.2. Phân tích yu t môi trng bên trong 47
2.2.2.1. Trình đ t chc qun lý 47
2.2.2.2. Ngun nhân lc 47
2.2.2.3. Nng lc tài chính 49
2.2.2.4. Nng lc trình đ công ngh 51
2.2.2.5. Nng lc cnh tranh v giá 52
2.2.2.6. Nng lc v cht lng sn phm 54

2.2.2.7. Dch v dành cho khách hàng 55
2.2.2.8. Nng lc marketing xut khu 58
2.2.2.9. Danh ting ca Công ty 59
2.2.2.10. Ma trn các yu t bên trong 60
2.3. ánh giá chung v nng lc cnh tranh ca Công ty C Phn May Phng
ông 63
2.3.1. u đim 63
2.3.2. Hn ch 63
Chng 3: Mt s gii pháp nâng cao nng lc cnh tranh ca Công ty C
phn May Phng ông 67
3.1. Mc tiêu đn nm 2020 và quan đim xây dng gii pháp ca Công ty 67
3.1.1. Mc tiêu ca Công ty 67
3.1.2. Quan đim xây dng gii pháp ca Công ty 67
3.2. Các gii pháp nâng cao nng lc cnh tranh ca Công ty C Phn May
Phng ông 68
3.2.1. Gii pháp xây dng và phát trin ngun nhân lc 68
3.2.1.1. Xây dng c ch tuyn dng minh bch 68
3.2.1.2. Xây dng ch đ lng, khen thng, phúc li tha đáng 69
3.2.1.3. Xây dng con đng phát trin ngh nghip cho ngi lao đng
70
3.2.1.4. To c hi hc tp, nâng cao cht lng ngun nhân lc 71
3.2.1.5. Xây dng vn hóa công ty có bn sc riêng, đc đáo 72
3.2.2. Gii pháp v tài chính 73
3.2.3. Gii pháp v đu t đi mi công ngh 74
3.2.4. Gii pháp nâng cao thng hiu, danh ting Công ty 75
3.2.5. Gii pháp v marketing xut khu 76
3.2.5.1. Tng cng uy tín đi vi khách hàng 77
3.2.5.2. Kho sát đnh k khách hàng 78
3.2.5.3. Nghiên cu và phát trin sn phm 78
3.2.5.4. Thc hin chính sách giá thích hp 80

3.2.5.5. M rng và thâm nhp th trng 81
3.3. Kin ngh 82
3.3.1. Kin ngh đi vi nhà nc 82
3.3.2. Kin ngh đi vi Hip Hi Dt May Vit Nam 83
3.4. Hn ch ca đ tài 83
Kt lun 85
Tài liu tham kho
Ph lc
DANH MC CÁC CH VIT TT

FDI : u t trc tip nc ngoài (Foreign Direct Investment)
FOB : Xut khu kiu mua đt, bán đon (Free On Board)
KCS : Kim tra cht lng sn phm
KNXK : Kim ngch xut khu
NPL : Nguyên ph liu
P. KHTT : Phòng K hoch th trng
P. KTCN : Phòng K thut công ngh
Vitas : Hip Hi Dt May Vit Nam
( Vietnam Textile and Apparel Association )
Vinatex : Tp đoàn dt may Vit Nam
WTO : T chc thng mi th gii (Word Trade Organization)

DANH MC BNG
Bng 1.1 Phân loi các ngun lc 21
Bng 2.1 T l các hình thc sn xut ca Công ty theo tng doanh thu 27
Bng 2.2 S lng sn phm sn xut ca Công ty 28
Bng 2.3 n giá sn phm xut khu theo hình thc FOB 33
Bng 2.4 n giá gia công trung bình các mt hàng 33
Bng 2.5 Danh sách công ty cnh tranh vi Công Ty Phng ông 38
Bng 2.6 Kim ngch xut khu hàng may mc theo th trng 40

Bng 2.7 Danh sách khách hàng chính ca Công ty 42
Bng 2.8 Kt qu đim s quan trng ca tiêu chí yu t bên ngoài 46
Bng 2.9 S lng lao đng ca Công ty 47
Bng 2.10 T l góp vn ti Công ty 50
Bng 2.11 Khái quát thc trng tài chính ca Công ty 50
Bng 2.12 Kt qu đim s quan trng ca các tiêu chí yu t bên trong 61
Bng 3.1 Mc tiêu c th ca Công ty trong thi gian ti 2012 – 2020 67
DANH MC HÌNH
Hình M1 Khung nghiên cu 4
Hình 1.1 Các li th cnh tranh ca Michael Porter 8
Hình 1.2 Xây dng các khi tng th ca li th cnh tranh 9
Hình 1.3 Mô hình kim cng ca Michael Porter 12
Hình 1.4 Mô hình 5 lc cnh tranh ca Michael Porter 14
Hình 1.5 Chui giá tr ca doanh nghip 19
Hình 1.6 Quy trình phân tích các ngun lc to nên nng lc cnh tranh 20
Hình 2.1 S lng sn phm sn xut theo tng hình thc 28
Hình 2.2 Thng hiu, nhãn hiu ca Công ty 29
Hình 2.3 C cu t chc ca Công ty 30
Hình 2.4 Biu đ nng lc cnh tranh ca Công ty 62

1

PHN M U
1. Lý do chn đ tài
Hin nay, ngành dt may là mt hàng xut khu hàng đu ca Vit Nam, kim
ngch xut khu tng và tc đ tng trng cao qua các nm. Nm 2009 kim ngch
xut khu đt 9,1t USD, nm 2010 đt 11,2 t USD, nm 2011 đt 13,8 t USD. Nm
2011, Vit Nam đng vào danh sách th 5 các nc có kim ngch xut khu ln nht
th gii v hàng dt may
1

. Sn phm dt may xut khu ca Vit Nam đã thit lp
đc v th trên các th trng khó tính nh M, EU, Nht Bn và đã có mt trên 150
quc gia và vùng lãnh th trên toàn th gii.
Không ai chi cãi rng kim ngch xut khu dt may ca Vit Nam tng mnh là
nh vic chính thc gia nhp t chc thng mi th gii WTO vì Vit Nam đc d
b hn ngch xut khu, đc gim thu quan nên các doanh nghip xut khu hàng
may mc ca Vit Nam đã hng đc mt s li ích nht đnh. Tuy nhiên, bên cnh
thun li các doanh nghip phi đi mt vi không ít khó khn. Các doanh nghip dt
may Vit Nam không nhng ch cnh tranh vi nhau mà còn cnh tranh vi các doanh
nghip nc ngoài đu t mnh m vào ngành dt may Vit Nam đ hng u đãi do
WTO mang li. Do vy đ tn ti và phát trin, các doanh nghip dt may phi nhìn
nhn đúng v v th ca mình, có k hoch, chính sách, bin pháp c th đ không
ngng nâng cao nng lc cnh tranh.
Là mt doanh nghip may mc ln chuyên sn xut các mt hàng may mc xut
khu thuc Tp đoàn dt may Vit Nam (Vinatex), Công ty C phn May Phng
ông luôn mong mun tr thành mt trong nhng đn v hàng đu v xut khu trong
ngành may mc ca Vit Nam. Tuy nhiên t nm 2009 đn nay, Công ty đã gp không
ít khó khn trc s cnh tranh ca đi th, kim ngch xut khu ca Công ty liên tc
gim sút và mt dn mt s khách hàng nc ngoài. Trc tình hình đó, vic tìm hiu,
xác đnh v th cnh tranh ca Công ty, xác đnh các yu t to nên nng lc cnh


1
Hoàng Xuân Hip, 2012. ào to ngun nhân lc ct lõi đáp ng chin lc phát trin.
< />cot-loi-dap-ung-chien-luoc-phat-trien-cua-vinatex/newsdetail.aspx>. [Ngày truy cp: 20/05/2012].

2

tranh bn vng và đa ra gii pháp khc phc nhm nâng cao nng lc cnh tranh ca
Công ty là vic làm ht sc cn thit. Do vy, tác gi chn đ tài “Gii pháp nâng cao

nng lc cnh tranh ca Công ty C phn May Phng ông đn nm 2020 ”
làm đ tài nghiên cu vi mong mun góp phn xây dng gii pháp đ Công ty khc
phc yu kém và tin ti phát trin bn vng.
2. Mc tiêu đ tài
Nghiên cu, đánh giá nng lc cnh tranh ca Công ty C phn May Phng
ông đ xác đnh nhng u đim và hn ch ca Công ty, t đó xây dng mt s gii
pháp nhm khc phc các hn ch đang tn ti, giúp Công ty nâng cao nng lc cnh
tranh trên th trng.
3. i tng, phm vi nghiên cu
- i tng nghiên cu: Nng lc cnh tranh ca Công ty C phn May Phng
ông.
- Phm vi nghiên cu:
Ch tp trung nghiên cu, phân tích nng lc cnh tranh trong hot đng xut khu
hàng may mc ca Công ty C Phn May Phng ông (lnh vc chim hn 70%
doanh thu ca Công ty), không chú trng đn th trng ni đa ca Công ty.
S liu phân tích s dng trong giai đon t nm 2009-2011.
Thi gian đ xut gii pháp : đn nm 2020.
4. Phng pháp nghiên cu
 Phng pháp nghiên cu đnh tính: Lun vn s dng phng pháp nghiên
cu đnh tính, c th là phng pháp chuyên gia đ ly ý kin v các yu t nh hng
đn nng lc cnh tranh ca Công ty và đánh giá nng lc cnh tranh ca Công ty.
- Tác gi tho lun trc tip, hoc gi bng câu hi (ph lc 1) đn các chuyên gia,
(c th là 6 anh/ch hin là giám đc điu hành, trng phó phòng k hoch th trng,
trng phó phòng k thut ca Công ty Phng ông, và 6 anh/ ch ph trách đn
hàng đang công tác  các công ty đt hàng xut khu) đ ly ý kin v các yu t nh
hng nng lc cnh tranh ca Công ty.
- Sau đó, tác gi sp xp các yu t nh hng di dng bng câu hi mi (ph
lc 2A, 2B), và gi các bng câu hi này cho các chuyên gia, nh các chuyên gia đánh
3

giá mc đ quan trng và xp hng cho tng yu t đ đánh giá nng lc cnh tranh
ca Công ty.
Ngoài ra, lun vn còn đc s dng các phng pháp tng hp s liu, so sánh,
phân tích.
 Các thông tin cn thu thp:
- Thc trng v tình hình sn xut, kinh doanh, th trng, cnh tranh ca Công ty
trong thi gian qua, đc bit chú trng nhng thông tin liên quan đn xut khu.
- Các thông tin liên quan đn ngành dt may và các đi th trong ngành.
- Các hot đng xây dng và trin khai chin lc phát trin ca Công ty
- Các thông tin khác có liên quan.
 Phng pháp thu thp
- Thông tin th cp: có đc t ni b và bên ngoài.
Thông tin t ni b: Các s liu hot đng sn xut kinh doanh nói chung và xut
khu nói riêng ca Công ty và các tài liu khác liên quan trong Công ty.
Thông tin t bên ngoài: Các thông tin, báo cáo tng kt v ngành dt may Vit
Nam, các thông tin v th trng xut khu, v các nhà cung ng nguyên vt liu, tình
hình cnh tranh trong ngành… ly t các website ca các t chc nh tp đoàn dt
may Vit Nam (Vinatex), hip hi dt may Vit Nam (Vitas), b công nghip, cc xúc
tin thng mi, tp chí thông tin thng mi và các trang web khác có liên quan.
- Thông tin s cp: có đc thông qua trao đi ly ý kin ca các chuyên gia.

4

5. Khung nghiên cu



















Hình M1: Khung nghiên cu
Nghiên cu đnh tính
Nghiên cu lý thuyt
Xác đnh các yu t
nh hng đn nng
lc cnh tranh ca
Công ty

Mc tiêu nghiên cu
Phân tích thc trng v
nng lc cnh tranh
ca Công ty
 xut gii pháp nhm nâng
cao nng lc cnh tranh ca
Phng ông trên th trng
Kt lun
5

CHNG 1
C S LÝ LUN V NNG LC CNH TRANH
CA DOANH NGHIP
1.1. Mt s khái nim và vai trò v nng lc cnh tranh ca doanh nghip
1.1.1. Khái nim cnh tranh:
Cnh tranh nói chung, cnh tranh trong kinh t nói riêng là mt khái nim có nhiu
cách hiu khác nhau. Khái nim này đc s dng cho c phm vi doanh nghip,
phm vi ngành, phm vi quc gia hoc phm vi khu vc liên quc gia, vv…điu này
ch khác nhau  ch mc tiêu đc đt ra là  quy mô doanh nghip hay  quc gia.
Trong khi đi vi mt doanh nghip mc tiêu ch yu là tn ti và tìm kim li nhun
trên c s cnh tranh quc gia hay quc t, thì đi vi mt quc gia mc tiêu là nâng
cao mc sng và phúc li cho nhân dân vv…
Theo K. Marx: Cnh tranh là s ganh đua, đu tranh gay gt gia các nhà t bn
nhm giành git nhng điu kin thun li trong sn xut và tiêu dùng hàng hóa đ thu
đc li nhun siêu ngch.
Theo T đin Bách khoa Vit Nam, cnh tranh (trong kinh doanh) là hot đng
tranh đua gia nhng ngi sn xut hàng hoá, gia các thng nhân, các nhà kinh
doanh trong nn kinh t th trng, chi phi quan h cung cu, nhm dành các điu
kin sn xut , tiêu th th trng có li nht
2

.
Theo Michael Porter, cnh tranh là giành ly th phn, là tìm kim li nhun cao
hn mc li nhun mà doanh nghip đang có. Kt qu ca quá trình cnh tranh là bình
quân hóa li nhun trong ngành và theo đó giá c có th gim đi. Hin nay cnh tranh
và hp tác đan xen nhau và xu th chính là hp tác
3
.
Mc dù có nhiu cách din đt khác nhau v khái nim cnh tranh, nhng qua các
đnh ngha trên có th rút ra bn cht ca cnh tranh là ganh đua, đu tranh ca các ch
th kinh t đ giành s tn ti, li nhun hay đa v trên thng trng.




2
T đin bách khoa ,1995. Hà Ni. NXB T đin Bách Khoa, Hà Ni.
3
Michael E. Porter ,1980. Chin lc cnh tranh. Dch t ting Anh. Ngi dch Nguyn Ngc Toàn và công
s, 2009. H Chí Minh. NXB tr
6

1.1.2. Khái nim nng lc cnh tranh
Thut ng nng lc cnh tranh đc s dng rng rãi trong phm vi toàn cu
nhng cho đn nay vn cha có s nht trí cao gia các hc gi, các nhà chuyên môn
v khái nim. Mt s quan đim v nng lc cnh tranh ca doanh nghip nh sau:
Nng lc cnh tranh là kh nng giành đc th phn ln trc các đi th cnh
tranh trên th trng, k c kh nng giành li mt phn hay toàn b th phn ca đng
nghip
4
. Theo đó nng lc cnh tranh là kh nng nm gi và nâng cao th phn ca

ch th trong sn xut kinh doanh hàng hóa, là trình đ sn xut ra sn phm đáp ng
yêu cu ca th trng.
Nng lc cnh tranh ca doanh nghip là sc sn xut ra thu nhp tng đi cao
trên c s s dng các yu t sn xut có hiu qu làm cho các doanh nghip phát trin
bn vng trong điu kin cnh tranh quc t
5
. Nng lc cnh tranh đng ngha vi
nng sut lao đng.
ng theo góc đ ngi tiêu dùng thì nng lc cnh tranh ca doanh nghip là kh
nng đáp ng yêu cu ca ngi la chn (ngi tiêu dùng)  các mc đ khác nhau,
cao hn trong điu kin có nhiu doanh nghip đi th cng to ra đc các sn phm
có giá tr s dng ging hoc gn ging nhau (Bùi Th Sao, 2007)
6
.


Nng lc cnh tranh ca doanh nghip là s th hin thc lc và li th ca doanh
nghip so vi đi th cnh tranh trong vic tha mãn tt nht các đòi hi ca khách
hàng đ thu li nhun ngày càng cao, bng vic khai thác, s dng thc lc và li th
bên trong, c hi bên ngoài nhm to ra nhng sn phm, dch v hp dn ngi tiêu
dùng đ tn ti và phát trin, và ci tin v trí so vi các đi th cnh tranh trên th
trng và phát trin bn vng (Trn Th Hoàng, 2011)
7
.
Vy nng lc cnh tranh xut phát t thc lc, t li th cnh tranh ca doanh
nghip, cn nâng cao li th đó đ chim lnh th trng tiêu th, m rng không gian


4

5
/>>. [ Ngày truy
cp: 14/06/2012].
6
Bùi Th Sao, 2007. Nâng cao nng lc cnh tranh ca Tp đoàn Bu chính Vin thông Vit Nam trong bi
cnh hi nhp kinh t quc t. Lun vn Thc s. Trng i hc Kinh t Tp.HCM
7
Trn Th Hoàng, 2011. Nng lc cnh tranh ca doanh nghip xut khu thy sn Vit Nam đn nm 2020.
Lun án tin s. Trng i hc Kinh t Tp. HCM.

7

sinh tn ca sn phm, to cho doanh nghip có th hot đng vi hiu sut cao hn
các đi th cnh tranh, to ra giá tr cho khách hàng. Trên c s phân tích nhng khái
nim trên, lun vn s dng khái nim nng lc cnh tranh ca doanh nghip nh sau:
Nng lc cnh tranh ca doanh nghip là kh nng duy trì và nâng cao li th
cnh tranh trong vic tiêu th sn phm, m rng mng li tiêu th, thu hút và s
dng có hiu qu các yu t sn xut nhm đt li ích kinh t cao và đm bo s
phát trin kinh t bn vng.
1.1.3. Khái nim li th cnh tranh
Li th cnh tranh là tp hp nhng giá tr có th s dng vào vic “nm bt c
hi” kinh doanh, đó là nhng cái mà các ch th đang có và có th có so vi các đi
th cnh tranh ca h. Li th cnh tranh là mt khái nim va có tính vi mô (cho
doanh nghip), va có tính v mô ( cp quc gia).
Theo Michael Porter, li th cnh tranh hng dn s thành công ca doanh
nghip, thit lp và gi vng đc li th cnh tranh là ngun gc to ra li nhun cao.
Nh vy, tìm kim và khai thác li th cnh tranh luôn là vn đ c bn ca doanh
nghip. Nu doanh nghip ch tp trung vào tng trng và đa dng hóa sn phm, thì
chin lc đó không đm bo s thành công lâu dài, mà phi xây dng cho mình mt
li th cnh tranh bn vng. Li th cnh tranh bn vng có ngha là doanh nghip

phi liên tc cung cp cho th trng mt giá tr đc bit mà không có đi th cnh
tranh nào có th cung cp đc. Li th cnh tranh bn vng ch có th đt đc thông
qua chin lc chi phí thp hoc s khác bit hóa.

8


Hình 1.1 Các li th cnh tranh ca Michael Porter
(Ngun: Michael Porter,1985. Competitive Advantage, trang 12)
 to ra li th cnh tranh bn vng thì ngun lc phi có giá tr, nó bao hàm nhng
đc đim nh him có, có th to ra giá tr khách hàng, có th bt chc và thay th
nhng không hoàn toàn.
Các doanh nghip có th thc hin nhng hành đng sau đây đ to nên li th
cnh tranh bn vng, đó là: nâng cao hiu qu các hot đng, nâng cao cht lng, đi
mi và nâng cao s tha mãn khách hàng. Nâng cao hiu qu các hot đng là to ra
hiu sut ln hn vi chi phí thp hn da vào hiu sut lao đng và vn. Nâng cao
cht lng là to ra nhng sn phm hay dch v tin cy, an toàn và khác bit nhm
đem li nhng giá tr cao hn trong nhn thc ca khách hàng. i mi là khám phá
nhng phng thc mi và tt hn đ cnh tranh trong ngành và thâm nhp vào th
trng. Còn nâng cao s tha mãn khách hàng là làm tt hn đi th trong vic nhn
bit và đáp ng các nhu cu ca khách hàng.
Tng th đc xây dng nh sau:







9

Hình 1.2 Xây dng các khi tng th ca li th cnh tranh
(Ngun: Michael Porter,1985. Competitive Advantage, trang 35)
1.1.4. Phân loi cnh tranh
 Cn c vào các ch th tham gia trên th trng, ngi ta có th phân
cnh tranh ra các loi nh sau:
Th nht là, cnh tranh gia ngi mua và ngi bán:  hình thc cnh tranh này
hai ch th tham gia giao dch đ xác đnh giá c ca hàng hóa cn giao dch. Hình thc
cnh tranh này rt ph bin trên tt c các th trng sn phm dch v vì ngi bán mun
bán sn phm ca mình  mc giá cao nht còn ngi tiêu dùng luôn mun mua đc
các sn phm dch v vi giá c thp nht.
Th hai là, cnh tranh gia ngi mua vi nhau: đây là hình thc cnh tranh din ra
theo qui lut cung cu. Khi cung nh hn cu thì cuc cnh tranh gia ngi mua vi
nhau tr nên quyt lit hn và ngc li. Cnh tranh gia nhng ngi mua nhm mua
đc hàng hóa r hn, cht lng tt hn.
Th ba là, cnh tranh gia ngi bán vi nhau: đ ngi bán mua đc nguyên liu
r hn, chim đc th phn nhiu hn. ây là cuc cnh tranh gay go quyt lit nht,
quyt đnh doanh nghip nào tn ti và doanh nghip nào s b đào thi ra khi th

trng. Do đó tt c các doanh nghip đu mun giành git li th cnh tranh v mình,
mun giành mt th đng vng chc hn đi th ca mình.  làm đc điu này đòi hi

i mi
L
I TH
CNH TRANH

- Chi phí thp

-

S
 khác bit

Nâng cao
cht lng
Nâng cao hiu
qu các hot
đng
Nâng cao s
tha mãn
khách hàng
10

mi mt doanh nghip cn n lc phn đu, tìm ra hng đi riêng cho chính mình.
 Cn c vào hình thái ca cnh tranh trên th trng, cnh tranh đc phân ra
nh sau:
Th nht là, cnh tranh hoàn ho: là loi hình cnh tranh mà  đó không có ngi
sn xut hay ngi tiêu dùng nào có quyn hay kh nng khng ch th trng, làm

nh hng đn giá c. Cnh tranh hoàn ho đc mô t là mt mu kinh t th trng lý
tng. Tt c nhng ngi bán và ngi mua đu có hiu bit đy đ v các thông tin
liên quan đn vic mua bán - trao đi, không có gì cn tr vic gia nhp hay rút khi th
trng ca ngi mua hay ngi bán.
Th hai là, cnh tranh không hoàn ho: là mt dng cnh tranh trong th trng khi
các điu kin cn thit cho vic cnh tranh hoàn ho không đc tha mãn. Các loi
cnh tranh không hoàn ho gm: đc quyn, đc quyn nhóm, cnh tranh đc quyn,
đc quyn mua, đc quyn nhóm mua. Trong th trng cng có th xy ra cnh tranh
không hoàn ho do nhng ngi bán hoc ngi mua thiu các thông tin v giá c các
loi hàng hóa đc trao đi.
 Cn c vào phm vi ngành kinh t, thì cnh tranh có th đc phân loi nh
sau:
Th nht là, cnh tranh trong ni b ngành: là hình thc cnh tranh gia các
doanh nghip trong cùng mt ngành, cùng sn xut, tiêu th mt loi hàng hóa hoc dch
v nào đó, trong đó các doanh nghip tìm cách thôn tính ln nhau, giành git khách
hàng v phía mình, chim lnh th trng. Bin pháp cnh tranh ch yu ca hình thc
này là ci tin k thut, nâng cao nng sut lao đng, gim chi phí. Kt qu cnh tranh
trong ni b ngành làm cho k thut phát trin, điu kin sn xut trong mt ngành
thay đi, giá tr hàng hóa đc xác đnh li, t sut sinh li gim xung và s làm cho
mt s doanh nghip thành công và mt s khác phá sn, hoc sáp nhp.
Th hai là, cnh tranh gia các ngành: là s cnh tranh gia các doanh nghip trong
ngành kinh t khác nhau nhm mc đích đu t có li hn. Bin pháp cnh tranh ca
hình thc này là s chuyn dch vn t ngành có ít li nhun hay không còn có li
nhun sang ngành có nhiu li nhun hn, s cnh tranh này hình thành nên t sut sinh
li bình quân cho tt c mi ngành thông qua s dch chuyn vn gia các ngành vi
11

nhau.
 Cn c vào tính cht ca cnh tranh trên th trng, cnh tranh đc chia
loi nh sau:

Th nht là, cnh tranh lành mnh: là cnh tranh gia các doanh nghip nhm
phc v khách hàng ngày mt tt hn. Các doanh nghip ganh đua nhau trong vic
phc v khách hàng, to ra quá trình ci tin không ngng vì không có giá tr gia tng
nào tn ti vnh vin, cái tt s b cái tt hn thay th. Doanh nghip nào bng lòng vi
v th hin ti trên th trng mà không có s ci tin hoc thay đi phát trin nhm
đáp ng ngày mt tt hn đòi hi ca khách hàng s nhanh b ri vào tình trng tt hu
và b đào thi.
Th hai là, cnh tranh không lành mnh: là các hot đng kinh t trong kinh
doanh trái vi đo đc nhm làm hi các đi th kinh doanh hoc khách hàng. Hu
qu thng thy sau các cuc cnh tranh khc lit là s st gim mc li nhun  khp
mi ni. Trên thng trng, nhng hành đng cnh tranh không lành mnh nh phá
hoi sn xut, n cp bn quyn, làm hàng gi, hàng nhái, nói xu đi th…
1.1.5. Vai trò ca cnh tranh
 i vi doanh nghip sn xut kinh doanh:
Cnh tranh buc ngi sn xut phi nng đng, nhy bén, nm bt tt hn nhu
cu ca ngi tiêu dùng, tích cc nâng cao tay ngh, thng xuyên ci tin k thut,
áp dng nhng tin b, các nghiên cu thành công mi nht vào trong sn xut, hoàn
thin cách thc t chc trong sn xut, trong qun lý sn xut đ nâng cao nng sut,
phi la chn phng án sn xut ti u vi mc chi phí nh nht, cht lng tt nht.
 i vi ngi tiêu dùng:
Cnh tranh mang li nhiu li ích cho ngi tiêu dùng vì ngi sn xut phi tìm
mi cách đ làm ra sn phm có cht lng hn, nhng chi phí sn xut thp hn, đ
đem đn giá tr ti u cho ngi tiêu dùng.
 i vi nn kinh t và xã hi
Cnh tranh là đng lc thúc đy sn xut phát trin, nâng cao nng sut lao đng xã
hi. Cnh tranh s dn đào thi các doanh nghip có chi phí cao trong sn xut, kinh
doanh, làm cho ngun lc khan him đc phân b và s dng mt cách có hiu qu.
12

Tuy nhiên, bên cnh nhng khía cnh tích cc nh bên trên, cnh tranh còn có c

nhng mt tiêu cc. Trong quá trình cnh tranh, các doanh nghip quan tâm trc ht ti
li ích ca chính doanh nghip, dn đn gian ln trong kinh doanh, ô nhim môi trng,
đy nhanh s phân hóa giàu nghèo… Vn đ đt ra là cn có hành lang pháp lý cht ch
đ kim soát mi hành vi ca doanh nghip nhm hn ch mt tiêu cc do cnh tranh to
ra.

1.2. Các yu t nh hng đn nng lc cnh tranh ca doanh nghip
Theo Michael Porter nng lc cnh tranh ca mt doanh nghip th hin bng s
liên kt ca 4 nhóm yu t mà đc mô t bng khi t din 4 đnh là: doanh nghip
(vi đc trng chin lc, c cu, cnh tranh), yu t sn xut đu vào, các yu t cu,
các ngành công nghip h tr và liên quan. Toàn b t giác đó, cng nh mi thành
phn, li chu tác đng ca hai yu t bên ngoài là c hi và s can thip ca chính
ph. Các yu t trong h thng có kh nng tng tác, cng c ln nhau, tác đng ca
mt yu t s ph thuc vào nh hng ca các yu t khác.













Hình 1.3: Mô hình kim cng Michael Porter
Ngun: Michael Porter,, Li th cnh tranh, 1980, trang 220
Ngành công

nghip liên
quan và h tr

Chin lc,
c cu và đi
th cnh tranh
ca công ty
Chính
ph
C hi
iu kin v
yu t sn
xut


iu kin cu

13

Các yu t đu vào: tài nguyên vt lc, tài nguyên nhân lc (ngun nhân lc, s
lng lao đng, chi phí nhân s, k nng, kin thc qun tr ca lãnh đo doanh
nghip, kin thc v áp dng khoa hc, công ngh, kh nng tìm hiu nghiên cu th
trng…), ngun nguyên liu, ngun vn, và c s h tng.
Các yu t cu: b tác đng bi nhu cu và s thích ngi tiêu dùng, phm vi và
tc đ phát trin nhu cu ti mt nc; cách làm cho nhu cu ni đa đc quc t hóa
và đa sang th trng nc ngoài.
Chin lc, c cu, đi th cnh tranh ca doanh nghip: mc tiêu mà nhà qun lý
và nhân viên mun đt đc; nhng cnh tranh trong ni b ngành, và nhng sáng to
do cnh tranh to ra.
Các ngành công nghip h tr và liên quan: nhng ngành công nghip cung cp,

và h tr có tính cnh tranh s to sc mnh quc t hóa cho các ngành công nghip
theo sau trong chui h thng giá tr và nâng cao nng lc cnh tranh ca ngành chính.
Theo Fred David (2006), mun nâng cao kh nng cnh tranh, doanh nghip phi
phân tích các yu t tác đng mt cách đng b, cn tp trung phân tích thành các yu
t môi trng bên ngoài, các yu t môi trng bên trong ca doanh nghip
8
nên tác
gi chia các yu t nh hng thành hai nhóm: yu t môi trng bên ngoài và yu t
môi trng bên trong (ni b doanh nghip).
1.2.1. Yu t môi trng bên ngoài
Bao gm các yu t nm ngoài kh nng kim soát ca doanh nghip nh chính
sách ca nhà nc, chính tr pháp lut, th trng, th hiu tiêu dùng…. Vic phân tích
các yu t bên ngoài đ phát hin nhng c hi môi trng có th mang li li ích cho
doanh nghip và các mi đe da ca môi trng mà doanh nghip cn né tránh. Môi
trng bên ngoài có th đc chia thành hai nhóm nh là yu t v mô và yu t vi mô.
1.2.1.1. Yu t môi trng v mô
Yu t thuc v môi trng v mô là các yu t nm bên ngoài doanh nghip và
ngành, tác đng đn đn mi doanh nghip ch không riêng gì ngành ngh nào. Bao
gm các yu t sau:


8
Fred R. David, 2006. Khái lun v qun tr chin lc.
14

 Các yu t kinh t: tc đ phát trin kinh t, t giá hi đoái, lãi sut trên th
trng vn, t l lm phát, chính sách tin t…
 Yu t xã hi: ph n trong lc lng lao đng, thái đ đi vi cht lng đi
sng, ngh nghip…
 Yu t chính tr, pháp lut, chính ph: đo lut v bo v môi trng, nhng

kích thích đc bit, s n đnh ca chính quyn, …
 Yu t công ngh: s chuyn giao k thut mi, s t đng hóa, nhng sn
phm mi…
 Yu t quc t
1.2.1.2. Yu t vi mô:
Môi trng vi mô bao gm các yu t bên ngoài tác đng trc din đn doanh
nghip, quyt đnh tính cht và mc đ cnh tranh trong ngành sn xut kinh doanh
đó. Michael Porter đã mô hình hóa các ngành kinh doanh và cho rng ngành kinh
doanh nào cng phi chu tác đng ca nm lc cnh tranh đó là (1) mc đ cnh tranh
ca các công ty hin có trong cùng ngành, (2) sc mnh mc c ca khách hàng, (3)
sc mnh mc c ca nhà cung cp, (4) nguy c nhp ngành ca các đi th cnh tranh
tim tàng, (5) s đe da ca các sn phm thay th.











Hình 1.4: Mô hình nm lc cnh tranh ca Michael Porter
Ngun : Michael Porter, Competitive Advantage,1985, trang235
i th tim
nng gia nhp
th
 tr


ng

Khách hàng
Nhà cung cp
Các đi th
trong ngành


Nguy c có đi
th gia nhp mi
Sn phm, dch
v
 thay th

15

 Cnh tranh gia các đi th hin có trong ngành
Mc đ cnh tranh trên th trng gia các công ty hin ti trong ngành ph thuc
vào các yu t sau:
- S lng các đi th cnh tranh đông đúc.
- Tc đ tng trng ca ngành.
- Chi phí c đnh và chi phí lu kho cao.
- S nghèo nàn v tính khác bit ca sn phm và các chi phí chuyn đi.
- Ngành có nng lc d tha.
- Tính đa dng ca ngành.
- S tham gia vào ngành cao.
- Các rào cn rút lui.
 đ ra chin lc cnh tranh hp lý, doanh nghip cn hiu đc thc lc, kh
nng phn kháng ca đi th cnh tranh cng nh d đoán chin lc kinh doanh ca
các đi th.

 S mc c ca khách hàng
Khách hàng cnh tranh vi ngành bng cách mc c ép giá xung, và đòi hi ngày
càng cao v cht lng buc các đi th cnh tranh nhau. S tn ti và phát trin ca
doanh nghip ph thuc vào khách hàng, vì vy, doanh nghip cn đáp ng ngày mt
tt hn nhu cu ca khách hàng, đáp ng chui giá tr dành cho khách hàng. Nu
doanh nghip nào không đáp ng đc các đòi hi quá cao ca khách hàng thì doanh
nghip đó cn phi thng lng vi khách hàng hoc buc tìm nhng khách hàng
mi có ít u th hn.
Áp lc t khách hàng xut phát t các điu kin sau:
- Khi s lng ngi mua là nh.
- Khi ngi mua, mua mt lng ln sn phm và tp trung.
- Khi ngi mua chim mt t trng ln trong sn lng ca ngi bán.
- Các sn phm không có tính khác bit và là các sn phm c bn.
- Khách hàng đe da hi nhp v phía sau.
- Sn phm ngành là không quan trng đi vi cht lng sn phm ca ngi
mua.