B GIÁO DC VẨ ẨO TO
TRNG I HC KINH T THẨNH PH H CHÍ MINH
NGUYN TH HUYN CHI
GII PHÁP PHÁT TRIN SN PHM
DCH V NGỂN HẨNG TI NGỂN
HẨNG THNG MI C PHN NAM Á
LUN VN THC S KINH T
TP. H CHÍ MINH ậ NM 2011
B GIÁO DC VẨ ẨO TO
TRNG I HC KINH T THẨNH PH H CHÍ MINH
NGUYN TH HUYN CHI
GII PHÁP PHÁT TRIN SN PHM
DCH V NGỂN HẨNG TI NGỂN
HẨNG THNG MI C PHN NAM Á
Chuyên ngành : KINH T TẨI CHÍNH ậ NGÂN HÀNG
Mã s : 60.31.12
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC:
PGS. TS PHM VN NNG
TP. H CHÍ MINH ậ NM 2011
i
LI CAM OAN
Sau thi gian hc tp vƠ nghiên cu, tôi đƣ hoƠn thƠnh ni dung khóa cao hc
K17 chuyên ngƠnh Ngơn hƠng ca trng i hc Kinh t ThƠnh ph H Chí Minh
vƠ đ điu kin vit vƠ bo v lun vn tt nghip.
LƠ cán b nhơn viên đang công tác ti Ngơn hƠng thng mi c phn Nam Á,
trc tiên đ hoƠn thƠnh tt lun vn, sau đó đ đóng góp vƠo s phát trin hot
đng kinh doanh ca ngơn hƠng, tôi đƣ chn đ tƠi: ắGii pháp phát trin sn
phm dch v ngơn hƠng ti Ngơn hƠng thng mi c phn Nam Á” lƠm ni
dung nghiên cu. Tôi xin cam đoan lun vn nƠy lƠ công trình nghiên cu riêng ca
tôi. Các s liu trong lun vn đc s dng trung thc. Kt qu nghiên cu đc
trình bƠy trong lun vn nƠy cha tng đc công b ti bt k công trình nƠo khác.
Tôi xin chơn thƠnh cám n các thy cô trng i hc Kinh t ThƠnh ph H
Chí Minh đƣ truyn đt kin thc cho tôi trong sut nhng nm hc ti trng.
Tôi xin chơn thƠnh cám n Ngơn hƠng thng mi c phn Nam Á đƣ to điu
kin vƠ cung cp các s liu cn thit cho tôi trong thi gian lƠm lun vn.
Tôi xin chơn thƠnh cám n PGS.TS Phm Vn Nng đƣ tn tình hng dn tôi
hoƠn thƠnh tt lun vn nƠy.
ii
MC LC
Trang
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc ch vit tt
Danh mc các bng, biu
M U 1
1. LỦ do chn đ tƠi 1
2. Mc tiêu nghiên cu 2
3. i tng vƠ phm vi nghiên cu 2
4. Phng pháp nghiên cu 2
5. ụ ngha khoa hc vƠ thc tin ca đ tƠi 2
6. Kt cu đ tƠi 3
Chng 1: Tng quan NHTM vƠ các sn phm dch v ngơn hƠng 4
1.1 Tng quan NHTM 4
1.1.1 Khái nim NHTM 4
1.1.2 Chc nng ca NHTM 5
1.1.3 Các loi hình NHTM 6
1.1.4 Các nghip v c bn ca NHTM 6
1.2 Sn phm dch v ngơn hƠng 8
1.2.1 Khái nim sn phm dch v ngơn hƠng 8
1.2.2 Các sn phm dch v ngơn hƠng 9
1.2.3 Khái nim phát trin sn phm dch v ngơn hƠng 14
1.2.4 Các nhơn t nh hng đn quá trình phát trin sn phm dch v ngơn
hƠng 14
1.2.5 Kinh nghim ca các ngơn hƠng quc t trong vic phát trin sn phm
dch v vƠ bƠi hc kinh nghim cho các NHTM Vit Nam 19
iii
Kt lun chng 1 23
Chng 2: Thc trng phát trin sn phm dch v ti Nam A Bank 24
2.1 S lc s hình thƠnh vƠ phát trin ca Nam A Bank 24
2.1.1 Gii thiu v Nam A Bank 24
2.1.2 S lc quá trình hình thƠnh vƠ phát trin 25
2.2 Tình hình hot đng kinh doanh trong thi gian qua 26
2.2.1 Tng trng vn điu l qua các nm 26
2.2.2 Tình hình huy đng vn 27
2.2.3 Tình hình cho vay 33
2.2.4 Tình hình hot đng dch v 37
2.2.5 Tình hình phát trin mng li hot đng 39
2.2.6 Kt qu hot đng kinh doanh 40
2.3 V th ca Nam A Bank so vi mt s NHTM khác 43
2.3.1 V vn điu l 43
2.3.2 V huy đng vn 42
2.3.3 V tình hình cho vay 44
2.3.4 V hot đng dch v 45
2.4 Thc trng phát trin sn phm dch v ti Nam A Bank 45
2.4.1 Sn phm tin gi 45
2.4.2 Sn phm tit kim 46
2.4.3 Sn phm tín dng 46
2.4.4 Sn phm dch v 47
2.4.5 Mt s sn phm dch v cung cp mi trong thi gian gn đơy 48
2.4.6 Phơn nhóm các sn phm dch v cung cp ca Nam A Bank theo đi
tng khách hƠng 49
2.5 ánh giá mc đ phát trin sn phm dch v ngơn hƠng thông qua phơn tích
mô hình SWOT ti Nam A Bank 51
2.5.1 im mnh 51
2.5.2 im yu 51
iv
2.5.3 C hi 54
2.5.4 Thách thc 54
2.5.5 Nguyên nhơn ch yu ca các tn ti nêu trên 55
Kt lun chng 2 61
Chng 3: Gii pháp phát trin sn phm dch v ngơn hƠng ti Nam A Bank.62
3.1 Xu hng phát trin sn phm dch v ngơn hƠng hin nay 62
3.1.1 Phát trin sn phm dch v ngơn hƠng bán l 62
3.1.2 Chú trng phát trin các sn phm dch v ngơn hƠng hin đi 62
3.1.3 Dch chuyn c cu thu nhp theo hng tng dn t trng ca nhóm dch
v thu phí, gim t trng thu nhp t hot đng tín dng 63
3.1.4 Xu hng mua bán vƠ sáp nhp (M&A) trong h thng ngơn hƠng 63
3.2 nh hng phát trin sn phm dch v ti Nam A Bank 63
3.3 Gii pháp phát trin sn phm dch v ngơn hƠng ti Nam A Bank 65
3.3.1 Gii pháp v mô 65
3.3.2 Gii pháp vi mô 66
Kt lun chng 3 82
KT LUN 83
TƠi liu tham kho
v
DANH MC T VIT TT
ACB Ngơn hƠng thng mi c phn Á Chơu
ATM Máy rút tin t đng
EXIMBANK Ngơn hƠng xut nhp khu Vit Nam
NAM A BANK Ngơn hƠng thng mi c phn Nam Á
NAVIBANK Ngơn hƠng thng mi c phn Nam Vit
NHTM Ngơn hƠng thng mi
NHTMCP Ngơn hƠng thng mi c phn
OCB Ngơn hƠng thng mi c phn Phng ông
POS Thit b thanh toán th
SACOMBANK Ngơn hƠng thng mi c phn SƠi Gòn Thng Tín
SCB Ngơn hƠng thng mi c phn SƠi Gòn
SHB Ngơn hƠng thng mi c phn SƠi Gòn HƠ Ni
TCKT T chc kinh t
TCTD T chc tín dng
TNHH Trách nhim hu hn
VPBANK Ngơn hƠng thng mi c phn Vit Nam Thnh Vng
WTO T chc thng mi th gii
vi
DANH MC BNG BIU
Bng 2.1: Quá trình tng trng vn điu l ca Nam A Bank t khi thƠnh lp đn
nay
Bng 2.2: C cu vn huy đng phơn theo đi tng
Bng 2.3: Phơn loi tin gi khách hƠng theo đi tng huy đng
Bng 2.4: C cu d n tín dng theo thi hn vay
Bng 2.5: C cu d n tín dng theo đi tng khách hƠng vay
Bng 2.6: C cu d n tín dng theo cht lng tín dng
Bng 2.7: Hot đng kinh doanh ngoi hi qua các nm
Bng 2.8: Doanh thu t các loi hình hot đng dch v trong 2 nm gn đơy vƠ
trong 6 tháng đu nm 2011
Bng 2.9: Tình hình phát trin mng li hot đng qua các nm
Bng 2.10: Mt s ch tiêu chính v hot đng kinh doanh ca Nam A Bank trong
nhng nm gn đơy
Bng 2.11: C cu thu nhp ca Nam A Bank qua các nm
Bng 2.12: Vn điu l ca mt s NHTM tính đn ngƠy 30/06/2011
Bng 2.13: Tình hình huy đng vn ca mt s NHTM tính đn ngƠy 30/06/2011
Bng 2.14: Tình hình cho vay ca mt s NHTM tính đn ngƠy 30/06/2011
Bng 2.15: Thu nhp hot đng dch v ca mt s NHTM ly k đn ngƠy
30/06/2011
Biu đ 2.1: C cu vn huy đng th trng I phơn theo k hn
Biu đ 2.2: C cu vn huy đng th trng I phơn theo loi tin
Biu đ 2.3: C cu d n tín dng theo loi tin
1
M U
1. Lý do chn đ tƠi
Hin nay, cùng vi s gia tng mnh các NHTMCP trong nc, mc đ cnh
tranh trong ngƠnh cng ngƠy cƠng tng cao, đc bit t nhóm ngơn hƠng nc
ngoƠi. Theo đánh giá t gii chuyên gia tƠi chính, s cnh tranh din ra gay gt nht
lƠ ti các đô th loi 1 vƠ loi 2, ni tp trung khách hƠng có tim nng tƠi chính ln
vƠ mt đ phát trin đim giao dch ca các ngơn hƠng ngƠy cƠng nhiu.
Vi tim lc mnh v tƠi chính, công ngh, k nng qun lỦ,ầ các ngơn hƠng
nc ngoƠi ngƠy cƠng to sc ép gay gt vi h thng NHTM trong nc, đc bit
lƠ các ngơn hƠng có quy mô va vƠ nh, vi đnh hng chin lc cha rõ rƠng.
Vì vy, các NHTM trong nc đang tng bc c gng nơng cao nng lc cnh
tranh thông qua vic tng vn điu l, phát trin mng li, phát trin công ngh,
đa dng hóa sn phm dch v,ầ nhm tng kh nng chim lnh th phn trc
sc ép nƠy. i vi các ngơn hƠng có quy mô nh thì cƠng phi tng tc hn na
trong hot đng đ tránh nguy c b gii th hay sáp nhp vì không đáp ng đc
các điu kin theo quy đnh ca Ngơn hƠng NhƠ nc, đc bit lƠ vic tng cng
phát trin sn phm dch v nhm rút ngn khong cách vi các ngơn hƠng dn đu
vƠ nơng cao hiu qu hot đng kinh doanh cho ngơn hƠng.
Nam A Bank lƠ mt trong nhng ngơn hƠng có quy mô vn nh, mng li
hot đng còn hn ch so vi các NHTM khác, h thng công ngh thông tin
hin đi ch mi đc chú trng đu t trong thi gian gn đơy,ầ lƠ nhng
nguyên nhơn gơy tr ngi cho vic phát trin sn phm dch v ti ngơn hƠng, t
trng thu nhp t hot đng dch v chim trong tng thu nhp còn thp. Do đó, đ
có th đng vng trong cuc cnh tranh khc lit nh hin nay, gi đc th phn
hin có vƠ m rng phát trin trong tng lai, vic chú trng phát trin sn phm
dch v ngơn hƠng đc xác đnh lƠ nhim v trng tơm ca Nam A Bank nhm ci
thin hiu qu hot đng kinh doanh vƠ nơng cao nng lc cnh tranh trên th
trng. Nhn thc đc vn đ đó, tác gi đƣ chn đ tƠi: “Gii pháp phát trin
2
sn phm dch v ngân hàng ti
Ngân hàng thng mi
c phn Nam Á
”
đ
nghiên cu lƠm khóa lun tt nghip cao hc vi mong mun đóng góp phn công
sc vƠo s nghip phát trin ca Nam A Bank.
2. Mc tiêu nghiên cu
tƠi tp trung nghiên cu nhng lỦ lun c bn v NHTM vƠ sn phm dch
v ngơn hƠng lƠm c s phơn tích, đánh giá thc trng hot đng kinh doanh vƠ
phát trin sn phm dch v ngơn hƠng ti Nam A Bank nhm rút ra nhng tn ti
cn khc phc vƠ nguyên nhơn nh hng. T đó đ xut các gii pháp đ phát trin
sn phm dch v ngơn hƠng ti Nam A Bank trong thi gian ti.
3. i tng vƠ phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu ca đ tƠi lƠ tìm hiu các sn phm dch v ngơn hƠng
hin có ti Nam A Bank vƠ phơn tích thc trng cung cp, kinh doanh các sn
phm dch v nƠy cng nh tìm ra nguyên nhơn nh hng đ t đó đa ra gii
pháp phát trin phù hp.
Phm vi nghiên cu ca đ tƠi lƠ tình hình hot đng kinh doanh vƠ phát trin
sn phm dch v ngơn hƠng ti Nam A Bank t nm 2008 đn ht 06 tháng đu
nm 2011.
4. Phng pháp nghiên cu
Lun vn da trên phng pháp lun ca ch ngha duy vt bin chng vƠ duy
vt lch s, đng thi s dng phng pháp tng hp, thng kê, phơn tích vƠ so
sánh da trên nhng d liu đƣ có trong quá trình hot đng ca Nam A Bank,
nhng đánh giá tng quan ca tác gi đi vi các nhơn t nh hng đn s phát
trin sn phm dch v, cùng kinh nghim thc tin trong công tác đ nhn đnh
thc trng vƠ đa ra gii pháp phát trin sn phm dch v ngơn hƠng ti Nam A
Bank.
5. ụ ngha khoa hc vƠ thc tin ca đ tƠi
Vi vic đánh giá thc trng hot đng vƠ phát trin sn phm dch v ca
Nam A Bank cng nh tìm hiu nguyên nhơn dn đn nhng tn ti cn gii quyt
s mang li mt s Ủ ngha thc tin nh: giúp Nam A Bank xơy dng các điu kin
3
cn thit cho vic phát trin sn phm dch v ngơn hƠng gn lin vi thc t hot
đng hin ti; trên c s đánh giá thc trng vƠ gii pháp do tác gi đ ngh s giúp
ban điu hƠnh Nam A Bank có đc cái nhìn tng quan v tình hình phát trin sn
phm dch v trong thi gian qua, đng thi đa ra nhng quyt sách đ ci thin vƠ
khc phc nhm nơng cao nng lc cnh tranh trên th trng.
6. Kt cu đ tƠi
NgoƠi phn m đu, kt lun, danh mc tƠi liu tham kho, danh mc các t
vit tt, danh mc bng biu, lun vn đc kt cu thƠnh 3 chng:
- Chng 1: Tng quan NHTM vƠ các sn phm dch v ngơn hƠng.
- Chng 2: Thc trng phát trin sn phm dch v ti Nam A Bank.
- Chng 3: Gii pháp phát trin sn phm dch v ngơn hƠng ti Nam A
Bank.
4
CHNG 1: TNG QUAN NHTM VẨ CÁC SN PHM DCH V
NGỂN HẨNG
1.1 Tng quan NHTM
1.1.1 Khái nim NHTM
NHTM đƣ hình thƠnh tn ti vƠ phát trin hƠng trm nm gn lin vi s phát
trin ca kinh t hƠng hóa. S phát trin h thng NHTM đƣ có tác đng rt ln vƠ
quan trng đn quá trình phát trin ca nn kinh t hƠng hóa, ngc li kinh t
hƠng hóa phát trin mnh m đn giai đon cao nht ca nó – kinh t th trng –
thì NHTM cng ngƠy cƠng hoƠn thin vƠ tr thƠnh nhng đnh ch tƠi chính
không th thiu đc.
Theo Khon 3 - iu 4 Lut các TCTD (lut s 47/2010/QH12): “NHTM lƠ
loi hình ngơn hƠng đc thc hin tt c các hot đng ngơn hƠng vƠ các hot đng
kinh doanh khác theo quy đnh ca Lut nƠy nhm mc tiêu li nhun”. Trong đó,
“Hot đng ngơn hƠng lƠ vic kinh doanh, cung ng thng xuyên mt hoc mt
s nghip v: nhn tin gi, cp tín dng, cung ng dch v thanh toán qua tƠi
khon”.
Nh vy, có th nói NHTM lƠ đnh ch tƠi chính trung gian quan trng vƠo
loi bc nht trong nn kinh t th trng. Nh h thng đnh ch nƠy mƠ các ngun
tin nhƠn ri s đc huy đng, to lp ngun vn tín dng to ln đ có th cho vay
phát trin kinh t.
T đó, có th nói bn cht ca NHTM th hin qua các đim sau:
- NHTM lƠ mt t chc kinh t;
- NHTM hot đng mang tính cht kinh doanh;
- NHTM hot đng kinh doanh trong lnh vc tin t tín dng vƠ dch v
ngơn hƠng.
Cá nhơn
Công ty
Xí nghip
T chc
Nhn tin
gi
Tit kim
NHTM
Cho vay
Cung cp
dch v
ngơn hƠng
- Công ty, xí
nghip
- H gia đình,
cá nhơn
- Các t chc
5
1.1.2 Chc nng ca NHTM
1.1.2.1 Trung gian tín dng
NHTM đóng vai trò lƠ ngi trung gian đng ra tp trung, huy đng ti đa các
ngun vn tm thi nhƠn ri trong nn kinh t đ hình thƠnh ngun vn tín dng,
đáp ng các nhu cu v vn cho nn kinh t. Khi thc hin chc nng, NHTM đƣ
điu hòa vn t ni tha sang ni thiu. T đó kích thích quá trình luơn chuyn vn
ca toƠn xƣ hi vƠ thúc đy s phát trin ca quá trình tái sn xut. Chc nng nƠy
va cho thy bn cht, va cho thy nhim v chính yu ca NHTM.
1.1.2.2 Trung gian thanh toán
NHTM đng ra lƠm trung gian thc hin các khon giao dch thanh toán gia
các khách hƠng đ hoƠn tt các quan h kinh t thng mi gia h vi nhau mt
cách thun tin, nhanh chóng vƠ an toƠn. Ngơn hƠng có th thc hin các dch v
thanh toán theo yêu cu khách hƠng thông qua tƠi khon ca h bng các phng
tin thanh toán nh: y nhim chi, y nhim thu, séc, th thanh toán,ầ
NgƠy nay, cùng vi s phát trin ca nn công ngh hin đi, s tin b ca
khoa hc k thut,ầ đƣ to điu kin cho các NHTM thc hin thanh toán bù tr,
thanh toán đin t trc tuyn,ầ vi nhau mt cách nhanh chóng vƠ chính xác
hn, tit kim chi phí lu thông cho xƣ hi, thúc đy luơn chuyn vn vƠ quá
trình lu thông hƠng hóa ngƠy cƠng phát trin.
1.1.2.3 Cung ng dch v ngơn hƠng
LƠ vic NHTM cung cp dch v cho khách hƠng đ hng hoa hng vƠ
dch v phí. NgƠy nay, cùng vi s phát trin ca công ngh thông tin, các dch v
cung ng cho nn kinh t cng ngƠy cƠng đa dng vƠ cht lng phc v khách
hƠng cng tng bc đc nơng cao.
Tuy nhiên, vic thc hin chc nng cung ng dch v ca NHTM không ch
thun túy đ hng hoa hng vƠ dch v phí lƠm tng doanh thu vƠ li nhun cho
ngơn hƠng, mƠ còn h tr thc hin chc nng trung gian tín dng vƠ trung gian
thanh toán, cng nh các mt hot đng kinh doanh ca ngơn hƠng.
6
1.1.3 Các loi hình NHTM
1.1.3.1 Da vƠo hình thc s hu
- NHTM quc doanh: đc thƠnh lp bng 100% vn ngơn sách NhƠ nc.
- NHTMCP: đc thƠnh lp di hình thc công ty c phn. Trong đó, mt
cá nhơn hay pháp nhơn ch đc s hu mt s c phn nht đnh theo quy đnh
ca Ngơn hƠng NhƠ nc.
- NHTM liên doanh: đc thƠnh lp bng vn liên doanh gia mt bên lƠ
Ngơn hƠng Vit Nam vƠ mt bên lƠ Ngơn hƠng nc ngoƠi có tr s ti Vit Nam,
hot đng theo pháp lut Vit Nam.
- Chi nhánh NHTM nc ngoài: đc thƠnh lp theo pháp lut nc ngoƠi,
đc phép m chi nhánh ti Vit Nam, hot đng theo pháp lut Vit Nam.
1.1.3.2 Da vƠo chin lc kinh doanh
- Ngân hàng bán buôn: giao dch vƠ cung ng dch v cho đi tng khách
hƠng công ty ch không giao dch vi khách hƠng cá nhơn.
- Ngân hàng bán l: giao dch vƠ cung ng dch v cho đi tng khách
hƠng cá nhơn.
- Ngân hàng va buôn bán va bán l: giao dch vƠ cung ng dch v cho
c khách hƠng công ty ln cá nhơn. Hu ht các NHTM Vit Nam đu thuc loi
hình ngơn hƠng nƠy.
1.1.4 Các nghip v c bn ca NHTM
1.1.4.1 Nghip v n
LƠ nghip v mƠ kt qu lƠ to lp nên ngun vn hot đng ca ngơn hƠng đ
đáp ng các nhu cu ca nn kinh t. Trong tng ngun vn hot đng, ngoƠi ngun
vn t có các NHTM ch yu da vƠo ngun vn huy đng đ hot đng kinh
doanh. Trong hot đng nƠy, NHTM đc s dng các công c vƠ bin pháp mƠ
pháp lut cho phép đ huy đng các ngun tin nhƠn ri trong xƣ hi lƠm ngun
vn tín dng cho vay đi vi nn kinh t. Hot đng huy đng vn ca NHTM bao
gm: nhn tin gi vƠ phát hƠnh giy t có giá; vay vn; huy đng vn khác.
7
1.1.4.2 Nghip v có
LƠ nghip v s dng các ngun vn ca ngơn hƠng, trong đó nghip v cho
vay vƠ đu t lƠ quan trng nht quyt đnh kh nng tn ti vƠ hot đng ca
NHTM. ơy lƠ các nghip v cu thƠnh b phn ch yu vƠ quan trng ca tƠi sn
có ca ngơn hƠng, bao gm:
- Thit lp d tr: lƠ các khon mƠ NHTM phi duy trì theo mt t l bt
buc do Ngơn hƠng Trung ng n đnh, nhm đm bo đáp ng các nhu cu
thanh toán ca khách hƠng mt cách kp thi vƠ đm bo quyn li cho khách hƠng
khi ngơn hƠng gp ri ro.
- Cp tín dng: ngun vn còn li sau khi d tr NHTM có th s dng đ
cp tín dng cho t chc vƠ cá nhơn di các hình thc cho vay, chit khu, bo
lƣnh ngơn hƠng, cho thuê tƠi chính, bao thanh toán vƠ các hình thc khác theo quy
đnh.
- u t: NHTM dùng ngun vn ca mình vƠ ngun vn n đnh khác đ
đu t di các hình thc nh: hùn vn mua c phn, c phiu ca các Công ty, xí
nghip; mua trái phiu Chính Ph, chính quyn đa phng, trái phiu công tyầ
- Nghip v có khác: ch yu lƠ các nghip v to nên tƠi sn lu đng - c
s vt cht đ tin hƠnh hot đng ngơn hƠng.
1.1.4.3 Nghip v kinh doanh dch v ngơn hƠng
LƠ nghip v mƠ NHTM thc hin theo s y nhim ca khách hƠng đ hng
các khon tin hoa hng, l phí bao gm:
- Các dch v thanh toán, thu chi h cho khách hƠng;
- Nhn bo qun các tƠi sn quỦ giá, các giy t, chng t quan trng;
- Bo qun, mua bán h chng khoán theo y nhim ca khách hƠng;
- Kinh doanh mua bán ngoi t, vƠng, bc, đá quỦ;
- T vn tƠi chính, giúp công ty, xí nghip phát hƠnh c phiu, trái phiuầ
8
1.2 Sn phm dch v ngơn hƠng
1.2.1 Khái nim sn phm dch v ngơn hƠng
Xét v góc đ tho mƣn nhu cu khách hƠng có th hiu: “sn phm dch v
ngơn hƠng lƠ tp hp nhng đc đim, tính nng, công dng do ngơn hƠng to ra
nhm tho mƣn nhu cu vƠ mong mun nht đnh ca khách hƠng trên th trng tƠi
chính”. Tuy nhiên, hin có 2 quan nim v “dch v ngơn hƠng”:
- Quan nim theo ngha rng, lnh vc dch v ngơn hƠng lƠ toƠn b hot
đng tin t, tín dng, thanh toán, ngoi hiầca h thng ngơn hƠng đi vi
khách hƠng (nhng không bao gm hot đng t lƠm cho mình ca các TCTD).
Quan nim nƠy phù hp vi cách phơn ngƠnh dch v ngơn hƠng trong dch v tƠi
chính ca WTO vƠ ca Hip đnh thng mi Vit Nam – Hoa K, cng nh ca
nhiu nc phát trin trên th gii.
- Quan nim theo ngha hp, dch v ngơn hƠng ch bao gm nhng hot
đng ngoƠi chc nng truyn thng ca đnh ch tƠi chính trung gian (huy đng
vn vƠ cho vay). Quan nim nƠy ch nên dùng khi xem xét hot đng ca mt ngơn
hƠng, c th đ xem các dch v mi phát trin th nƠo, c cu ra sao trong hot
đng ca mình.
Khi nói lnh vc dch v ngơn hƠng đi vi nn kinh t, các nc đu quan
nim dch v ngơn hƠng theo ngha rng.
Theo WTO, mt dch v tƠi chính lƠ bt k dch v nƠo có tính cht tƠi chính,
đc mt nhƠ cung cp dch v tƠi chính cung cp. Dch v tƠi chính bao gm mi
dch v bo him vƠ dch v liên quan đn bo him, mi dch v ngơn hƠng vƠ dch
v tƠi chính khác (ngoi tr bo him). Nh vy dch v ngơn hƠng còn đc hiu
lƠ mt b phn cu thƠnh nên dch v tƠi chính.
Thc tin cho thy, khái nim v dch v ngơn hƠng theo ngha rng phù hp
vi thông l quc t vƠ đang tr nên ph bin trên các din đƠn, trong gii nghiên
cu vƠ c quan lp chính sách. Do đó, mt khi Vit Nam đƣ cùng tham gia sơn
chi vi các nn kinh t ln thì vic xem xét khái nim dch v tƠi chính cng
nh khái nim dch v ngơn hƠng theo quan nim chung ca các nc lƠ tt yu.
9
1.2.2 Các sn phm dch v ngơn hƠng ca NHTM
Nhu cu xƣ hi ngƠy cƠng cao, sn phm dch v ngơn hƠng ngƠy cƠng phát
trin đa dng vì vy rt khó đ thng kê toƠn b các sn phm dch v ngơn
hƠng. S phơn loi tu thuc vƠo đc đim, chin lc kinh doanh ca mi ngơn
hƠng nhng v c bn thì sn phm dch v ngơn hƠng bao gm mt s loi c th
nh sau:
1.2.2.1 Sn phm dch v ngơn hƠng truyn thng
Huy đng
v
n
LƠ hot đng nhn tin ca t chc, cá nhơn di hình thc tin gi không k
hn, tin gi có k hn, tin gi tit kim, phát hƠnh chng ch tin gi, k phiu,
tín phiu, trái phiu vƠ các hình thc nhn tin gi khác theo nguyên tc có hoƠn
tr đy đ tin gc, lƣi cho ngi gi tin theo tha thun. i vi tin gi ca t
chc, cá nhơn, ngoƠi lƣi sut thì nhu cu giao dch vi nhng tin li nhanh chóng
vƠ an toƠn lƠ yu t c bn đ thu hút ngun tin nƠy. i vi tin gi tit kim,
chng ch tin gi, k phiu, tín phiu, trái phiu thì lƣi sut lƠ yu t quyt đnh
vì khách hƠng chn sn phm nhm mc đích kim li.
Cp tín dng
Bao gm nhng sn phm dch v ch yu sau:
- Cho vay: lƠ hình thc cp tín dng, theo đó bên cho vay giao hoc cam kt
giao cho khách hƠng mt khon tin đ s dng vƠo mc đích xác đnh trong mt
thi gian nht đnh theo tha thun vi nguyên tc có hoƠn tr c gc vƠ lƣi.
- Chit khu: lƠ vic mua có k hn hoc mua có bo lu quyn truy đòi các
công c chuyn nhng, giy t có giá khác ca ngi th hng trc khi đn
hn thanh toán.
- Tái chit khu: lƠ vic chit khu các công c chuyn nhng, giy t có
giá khác đƣ đc chit khu trc khi đn hn thanh toán.
- Bo lụnh ngân hàng: lƠ hình thc cp tín dng, theo đó TCTD cam kt
vi bên nhn bo lƣnh v vic TCTD s thc hin ngha v tƠi chính thay cho
khách hƠng khi khách hƠng không thc hin hoc thc hin không đy đ ngha v
10
đƣ cam kt; khách hƠng phi nhn n vƠ hoƠn tr cho TCTD theo tha thun.
- Bao thanh toán: lƠ hình thc cp tín dng cho bên bán hƠng hoc bên mua
hƠng thông qua vic mua li có bo lu quyn truy đòi các khon phi thu hoc các
khon phi tr phát sinh t vic mua, bán hƠng hoá, cung ng dch v theo hp
đng mua, bán hƠng hoá, cung ng dch v.
Dch v thanh
toán
Hin các NHTM đang cung ng các sn phm dch v thanh toán nh sau:
- Thanh toán trong nc: bao gm séc, lnh chi, y nhim chi, nh thu, y
nhim thu, th tín dng, th ngơn hƠng, dch v thu h vƠ chi h.
- Thanh toán quc t:
o Chuyn tin: ngi chuyn tin (ngi nhp khu, ngi muaầ) ch
đng yêu cu ngơn hƠng phc v mình chuyn mt s tin nht đnh đ tr cho mt
ngi nƠo đó nc ngoƠi.
o Nh thu: trong phng thc nƠy, ngi xut khu (ngi bán) ch đng
đòi tin ngi nhp khu (ngi mua) bng cách gi đn ngơn hƠng phc v giy
đòi tin vƠ các chng t liên quan sau khi đƣ chuyn giao hƠng hóa dch v cho
ngi nhp khu. Ngơn hƠng nƠy tip tc chuyn b chng t đòi tin đn ngơn
hƠng phc v ngi nhp khu. Cn c vƠo đó ngơn hƠng phc v ngi nhp khu
s chuyn chng t hƠng hóa cho ngi nhp khu sau khi đƣ thu đc tin (hoc
đƣ chp nhn hi phiu) ca ngi nhp khu, ngay sau đó chuyn tin (hoc hi
phiu đƣ chp nhn) cho ngi xut khu thông qua ngơn hƠng phc v ngi xut
khu sau khi đƣ thu mt khon l phí nht đnh.
o Tín dng chng t: lƠ phng thc đc s dng ph bin nht hin
nay. Theo phng thc nƠy, ngơn hƠng phc v ngi nhp khu theo yêu cu ca
ngi nhp khu s lp vƠ chuyn Th tín dng (L/C) đn ngơn hƠng phc v
ngi xut khu cam kt tr tin cho ngi xut khu nu thc hin đúng các điu
kin đƣ quy đnh trong L/C v vic xut hƠng. Sau khi nhn đc L/C vƠ giao
hƠng, ngi xut khu xut trình b chng t qua ngơn hƠng phc v đ chuyn
đn ngơn hƠng phc v ngi nhp khu. Mt trong hai ngơn hƠng nêu trên s tin
11
hƠnh thanh toán cho ngi xut khu theo đúng quy đnh ca L/C.
o Bù tr: lƠ phng thc thanh toán mang tính cht bù tr gia hai bên xut
nhp khu. Theo phng thc nƠy, hai bên xut nhp khu s m tƠi khon cho
nhau đ ghi nhng khon tin phi chi tr cho nhau. Sau mi ln giao hƠng, bên
bán gi thng chng t cho ngi mua vƠ ghi giá tr hƠng hóa mƠ ngi mua phi
tr vƠo tƠi khon đó. n đnh k tha thun hai bên s thanh toán s chênh lch.
1.2.2.2 Các sn phm dch v ngân hàng hin đi
Công cuc đi mi công ngh, hin đi hoá hot đng ngơn hƠng đƣ dn
đn s ra đi hƠng lot các sn phm dch v ngơn hƠng hin đi, đa tin ích nh:
Dch v Phone banking, Mobile banking, Home banking, Internet banking
- Dch v ngân hàng qua đin thoi (Phone banking): kt ni vi ngơn hƠng
qua đin thoi đ truy cp t đng các thông tin v t giá, lƣi sut, s d vƠ giao
dch tƠi khon 24/24 gi, 07 ngƠy/tun, k c ngƠy l hoƠn toƠn min phí.
- Dch v ngân hàng qua đin thoi di đng (Mobile banking): dch v mƠ
ngơn hƠng cung cp thông tin v tƠi khon vƠ các thông tin khác bng hình thc tin
nhn đn các thuê bao đin thoi ca khách hƠng thông qua mng đin thoi di
đng, chuyn tin qua đin thoi di đng.
- Dch v ngân hàng ti nhà (Home banking): qua mƠn hình máy tính ti
vn phòng lƠm vic, khách hƠng có th truy vn các thông tin ngơn hƠng nh t giá,
lƣi sut, biu phí đc bit lƠ các thông tin mi nht v s d tƠi khon vƠ thc
hin các dch v chuyn tin, chuyn khon liên ngơn hƠng
- Dch v ngân hàng trc tuyn (Internet banking): tng t nh dch v
ngơn hƠng ti nhƠ, đơy lƠ phng tin giúp khách hƠng tip cn vƠ s dng dch
v ca ngơn hƠng thông qua thit b đng truyn mng ca bu đin vƠ mng
internet.
Dch v th
Th lƠ công c thanh toán không dùng tin mt hin đi do ngơn hƠng phát
hƠnh vƠ bán cho khách hƠng s dng trong thanh toán tin mua hƠng hóa, dch v
hoc rút tin mt ti các ngơn hƠng đi lỦ hay các quy tr tin t đng. Bao gm:
12
- Th thanh toán: áp dng cho mi khách hƠng trong vƠ ngoƠi nc vi điu
kin phi lu kỦ tin vƠo mt tƠi khon riêng ti ngơn hƠng (kỦ qu trc) vƠ đc
s dng th có giá tr bng s tin kỦ qu đó đ thanh toán. Th thanh toán có
nhiu chc nng tùy vƠo tng loi th nh: np tin; rút tin; chuyn khon; nhn
chuyn khon; mua hƠng hóa dch v ti các đim liên kt; thanh toán t đng đin,
nc, đin thoi, internet,
- Th tín dng: đi vi nhng khách hƠng đ điu kin, ngơn hƠng phát
hƠnh th cho vay vn đ thanh toán tin hƠng hóa dch v. Sau khi kỦ hp đng tín
dng vi ngơn hƠng, khách hƠng s đc cp th tín dng vi mt hn mc tín
dng đc ghi vƠo b nh th đ thanh toán cho ngi bán. Khi s dng th, khách
hƠng phi tr n gc cho ngơn hƠng trong thi hn quy đnh vƠ phi tr thêm lƣi
nu tr hn.
Kinh doanh tin t
- Dch v mua bán ngoi t giao ngay (SPOT): lƠ dch v trong đó hai
bên thc hin mua bán mt s ngoi t theo t giá đc xác đnh ti thi đim
kỦ hp đng vƠ kt thúc thanh toán chm nht lƠ sau 2 ngƠy lƠm vic.
- Dch v mua bán ngoi t có k hn (FORWARD): lƠ mt giao dch
mua bán ngoi t mƠ mi điu kin ca nó đc xác đnh ti thi đim kỦ
hp đng, nhng s thc hin sau mt thi gian nht đnh trong tng lai (t
1 tháng đn 12 tháng).
- Dch v hoán đi ngoi t (SWAP): lƠ s kt hp đng thi gia mt
giao dch giao ngay vi mt giao dch k hn. Mt đng tin đc chuyn đi
sang mt đng tin khác trong mt thi gian nht đnh, bng cách cùng mt lúc
kỦ hp đng mua (bán) li đng tin đó vƠo mt thi hn khác trong tng lai
bng mt hp đng k hn.
- Dch v quyn chn mua bán ngoi t (OPTIONS): lƠ nghip v mƠ
trong đó ngơn hƠng s kỦ hp đng quyn chn vi khách hƠng ca mình v vic
mua hoc bán ngoi t theo mt s lng, t giá vƠ thi hn nht đnh, nhng dƠnh
quyn chn cho khách hƠng. Ngha lƠ dƠnh cho khách hƠng quyn quyt đnh
13
(quyn chn) lƠ có thc hin hay không thc hin hp đng mua bán ngoi t đƣ kỦ
(hp đng quyn chn). ng thi, khách hƠng phi tr mt khon phí cho ngơn
hƠng ngay khi kỦ hp đng.
Dch v chi tr kiu hi
ơy lƠ dch v mƠ các ngơn hƠng lƠ trung gian đ chuyn ngun tin ca kiu
bƠo v nc cho thơn nhơn. Các ngơn hƠng thng liên kt vi các t chc chuyên
v dch v chuyn tin cá nhơn quc t nh Western Union, MoneygramầNgoƠi
các khon phí chuyn tin kiu hi thu đc, các ngơn hƠng có c hi thu li nhun
t hot đng chuyn đi ngoi t trong các giao dch kiu hi.
Dch v y thác
Dch v y thác lƠ ngơn hƠng lƠm theo s y thác ca khách hƠng đ thu tin
hoa hng, bao gm các loi sau:
- Qun lý di sn: đc hình thƠnh vƠ áp dng đi vi tƠi sn ca ngi đƣ
mt theo chúc th ca h.
- Qun lý tài sn theo hp đng đụ ký kt: ngơn hƠng qun lỦ h tƠi sn cho
khách hƠng theo mt hp đng y quyn đc kỦ kt vi ngi y thác.
- y thác giám h: ngơn hƠng qun lỦ toƠn b tƠi sn cho mt ngi không
đ kh nng v mt pháp lỦ.
- Dch v đi din: tip nhn vƠ qun lỦ tƠi sn nh thu vn gc vƠ li tc
chng khoán; đi lỦ v qun tr; đi din t tng.
- y thác qun lý ngân qu: trong dch v nƠy ngơn hƠng s đm nhim vic
thu, chi tin mt cho khách hƠng thông qua h thng chi nhánh cng nh có th c
nhơn viên đn tn doanh nghip đ thc hin dch v nƠy.
Dch v thông tin t vn
Ngơn hƠng chn lc vƠ cung cp cho khách hƠng nhng thông tin nh: giá c
hƠng hóa, t giá hi đoái, th trng chng khoán, qun lỦ hiu qu dòng tin, xác
đnh mt c cu vn hiu qu, t vn v qun lỦ ri ro trong kinh doanh
Dch v gi h (dch v cho thuê két st)
Dch v gi h lƠ nghip v mƠ các ngơn hƠng gi h tƠi sn quỦ, các tƠi liu
14
quan trng cho khách hƠng nh vƠng, đá quỦ, s tit kim, giy t nhƠầ
Tóm li, vic ng dng các sn phm dch v ngơn hƠng hin đi trong hot
đng kinh doanh ca các NHTM hin nay đc xem nh mt li th cnh tranh.
Bên cnh đó, s ra đi ca các sn phm dch v nƠy cƠng lƠm tng thêm nhiu
tin ích cho các dch v thanh toán qua ngơn hƠng vƠ lƠ mt trong nhng yu t
quan trng quyt đnh s thƠnh công trong xu hng phát trin sn phm dch v
ngơn hƠng trong tng lai.
1.2.3 Khái nim phát trin sn phm dch v ngơn hƠng
Phát trin sn phm dch v ngơn hƠng lƠ vic m rng s lng vƠ nơng cao
cht lng các sn phm dch v ngơn hƠng nhm lƠm tha mƣn ngƠy cƠng tt hn
nhu cu ca khách hƠng trên c s đm bo các mc tiêu ca ngơn hƠng.
Phát trin sn phm dch v ngơn hƠng lƠ mt nhim v vƠ mc tiêu quan trng
ca các NHTM. Vy phi phát trin sn phm dch v ngơn hƠng theo hng nƠo?
Theo các chuyên gia ngơn hƠng thì cn phát trin theo hng hoƠn thin vƠ nơng
cao cht lng sn phm dch v hin có phù hp vi s thay đi ca th trng,
đng thi m rng các sn phm dch v mi đáp ng ngƠy cƠng đy đ hn nhu
cu ca th trng. Vic trin khai các sn phm dch v mi phi trên c s tn
dng ti đa ngun lc hin có ca ngơn hƠng nhm tránh lƣng phí, tng thu nhp,
gim thiu đc ri ro, m rng c hi kinh doanh vƠ tng u th trong cnh tranh
cho ngơn hƠng.
1.2.4 Các nhơn t nh hng đn quá trình phát trin sn phm dch v
ngơn hƠng
1.2.4.1 Di góc đ v mô
Môi trng pháp lý
H thng khung pháp lỦ do NhƠ nc thit lp nhm quy đnh các nguyên tc
hot đng c bn ca th trng dch v tƠi chính. Yêu cu c bn đi vi h thng
khung pháp lỦ lƠ phi thng nht, n đnh, rõ rƠng minh bch, phi kt hp, vn
dng các tiêu chun chung đƣ đc tha nhn trên phm vi toƠn th gii.
15
Ch trng chính sách ca NhƠ nc nh hng rt ln đn xu th phát trin.
Ch trng có nht quán mi lƠm cho nhng nhƠ đu t yên tơm đu t vƠ giúp cho
các ch th tham gia đnh hình đc chin lc ca mình.
Nu b khung pháp lỦ không thng nht, dn đn s khác bit gia các quy
đnh đi vi nhng loi hình ngơn hƠng khác nhau, điu nƠy s gơy nên tình trng
các ngơn hƠng cnh tranh nhau không lƠnh mnh, có s chng chéo gia các nghip
v. Bên cnh đó, vic ban hƠnh các ch trng chính sách không theo thông l quc
t s góp phn hn ch s phát trin các sn phm dch v ngơn hƠng, các hình thc
ngơn hƠng nc ngoƠi, t đó lƠm gim tc đ phát trin ca h thng ngơn hƠng nói
riêng vƠ nn kinh t nói chung.
Các chính sách, c ch qun lý, nng lc điu hành ca Ngân hàng Trung
ng
NgƠy nay, s mnh ca hu ht các Ngơn hƠng Trung ng trên th gii lƠ
chu trách nhim xơy dng, điu hƠnh chính sách tin t quc gia thông qua các
công c vƠ gii pháp nhm đt ti các mc tiêu chính sách đƣ đ ra; chu trách
nhim v s vn hƠnh trôi chy ca h thng thanh toán vƠ s bình n ca h
thng tƠi chính; lƠ ngi cho vay cu cánh cui cùng. Vì vy, mc tiêu hot
đng đu tiên vƠ cng lƠ quan trng nht ca Ngơn hƠng Trung ng lƠ mc tiêu
ca chính sách tin t. Mc tiêu cui cùng ca chính sách tin t (hu nh thng
nht các nc) đó lƠ n đnh giá tr đng bn t, to tin đ thúc đy tng trng
kinh t vƠ to công n vic lƠm. NgoƠi các mc tiêu v mô nƠy, tu thuc vƠo trng
thái ca mi quc gia trong tng thi k, các Ngơn hƠng Trung ng còn có th
la chn cho mình thêm mt s mc tiêu c th khác.
1.2.4.2 Di góc đ vi mô
Nng lc tài chính ca ngân hàng
Nng lc tƠi chính ca NHTM th hin quy mô vn, cht lng tƠi sn có,
kh nng thanh toán vƠ kh nng sinh li, kh nng tn ti vƠ phát trin an toƠn
không đ xy ra đ v hoc phá sn. Nng lc tƠi chính cƠng ln cƠng to nim tin
cho công chúng vƠ kh nng huy đng vn cƠng cao. Ngc li, nng lc tƠi chính
16
thp s kéo theo t l an toƠn vn không đm bo dn đn ri ro cao trong hot
đng kinh doanh.
Nhìn chung h thng NHTM Vit Nam hin nay đu có quy mô vn va vƠ
nh, nng lc tƠi chính thp hn so vi các ngơn hƠng nc ngoƠi. Dn đn vic
cung cp sn phm dch v còn hn ch, đc bit lƠ nhng sn phm dch v đòi
hi công ngh hin đi vi mc đu t ln. Vì vy, yêu cu tng vn lƠ cn thit đ
giúp các NHTM Vit Nam nơng cao nng lc tƠi chính, đu t công ngh vƠ
phát trin sn phm dch v,ầ t đó nơng cao nng lc cnh tranh. Vic tng vn
phi đi kèm vi duy trì an ninh tƠi chính ca ngơn hƠng. ơy lƠ trng thái các tƠi
sn (tƠi sn n, tƠi sn có vƠ tƠi sn ròng) n đnh, an toƠn, vng mnh vƠ không
khng hong; biu hin trng thái hot đng kinh doanh bn vng ca ngơn hƠng.
Mng li hot đng ca ngân hàng
Hot đng kinh doanh ca các NHTM Vit Nam ch yu lƠ hot đng bán
l. Do đó, yu t mng li giao dch rng, tin li cho khách hƠng khi đn giao
dch vi ngơn hƠng s lƠ mt li th cnh tranh đi vi các NHTM Vit Nam. Vì
vy, các ngơn hƠng nên tp trung m rng mng li hot đng ch yu ti các khu
công nghip, khu đô th mi, khu dơn c tp trung, các khu vc kinh t đang phát
trin đ ngi dơn trong c nc có c hi s dng nhng sn phm, dch v
tin ích mƠ ngơn hƠng đem li. NgoƠi ra, vic phát trin nhanh vƠ rng khp mng
li máy ATM cng lƠ bin pháp m rng th trng, chim lnh th phn trc
áp lc cnh tranh ca các ngơn hƠng nc ngoƠi.
Tin ích ca các sn phm dch v
Tin ích ca sn phm dch v ngơn hƠng cung ng cho khách hƠng cƠng
cao, thì giá tr s dng sn phm dch v ca ngơn hƠng cƠng ln vƠ tha mƣn ti
đa nhu cu ca khách hƠng. Tuy nhiên, mi khách hƠng đánh giá giá tr s dng
sn phm dch v ngơn hƠng rt khác nhau, tùy mc đ tha mƣn nhu cu theo đc
đim riêng ca tng khách, mc đ nhanh chóng, chính xác, d dƠng khi giao dch,
mc phí nghip v có th chp nhn,ầ Do đó, các ngơn hƠng cn đa các tin ích
17
ca sn phm dch v phù hp vi tng đi tng khách hƠng đ hiu qu hn
trong vic thu hút khách hƠng.
Giá c ca sn phm dch v
Giá c đóng vai trò quan trng đi vi các ch th cung cp sn phm dch
v. Vì ngoƠi cht lng vƠ tin ích, khách hƠng còn quan tơm đn giá, phí liên
quan đn vic s dng sn phm dch v. Thc t hin nay, sn phm dch v
ca các ngơn hƠng quá tng đng v cht lng vƠ tin ích nên có s cnh tranh
v giá gay gt. Trong đó, hu ht đu min gim phí dch v dn đn nhng ngơn
hƠng nƠo có chính sách v giá, phí cho sn phm dch v r hn thì thu hút đc
nhiu khách hƠng hn. Tuy nhiên, giá c ca sn phm dch v cn đc xác đnh
mc thích hp theo s phát trin ca nn kinh t xƣ hi vƠ ca th trng cung
cp sn phm dch v. Nu giá quá cao, khách hƠng s gp khó khn trong vic
tip cn vƠ s dng; ngc li nu giá các sn phm dch v quá thp thì ngơn
hƠng s gp khó khn trong vic kinh doanh, nhiu kh nng dn đn thua l vƠ
phá sn. Nh vy, trong c hai trng hp trên đu đa đn tác đng tiêu cc lƠ
thu hp th trng sn phm dch v. Vì vy, các ngơn hƠng cn xơy dng chính
sách v giá phù hp vi tng thi k vƠ kp thi vi din bin ca th trng.
Công ngh ngân hàng
Công ngh hin đi to điu kin cho các ngơn hƠng phát trin vƠ đa dng
hóa sn phm dch v theo nhu cu ngƠy cƠng cao ca khách hƠng. ng thi giúp
ngơn hƠng thc hin khi lng ln các giao dch mt cách nhanh chóng, an toƠn vƠ
chính xác. NgoƠi các dch v ngơn hƠng truyn thng, hin các NHTM còn cung
cp cho khách hƠng nhiu dch v ngơn hƠng hin đi nh: Mobile banking, Home
banking, Internet banking, ơy lƠ nhng sn phm dch v ca công ngh tiên tin.
Phát trin vƠ ng dng công ngh ngơn hƠng trong hot đng kinh doanh lƠ yu t
c bn to s khác bit v kh nng cung ng dch v ca mi ngơn hƠng.
Trình đ qun lý và cht lng ngun nhân lc
Nhơn t con ngi đc xem lƠ ngun lc thit yu đi vi mi ngơn hƠng.
Cht lng sn phm dch v ngơn hƠng cao hay thp ph thuc nhiu vƠo kh