Quản trị rủi ro lãi suất tại các ngân hàng thương mại Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM





NGUYN NGC HÂN




QUN TR RI RO LÃI SUT TI
CÁC NGÂN HÀNG THNG MI
VIT NAM



Chuyên ngành: Kinh t tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60.31.12




LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS. TRN HUY HOÀNG

TP.H Chí Minh – Nm 2011


i
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu do chính tôi thc hin.
Các s liu và thông tin nghiên cu trong bài hoàn toàn đúng vi ngun trích dn.


Tác gi
Nguyn Ngc Hân

ii
MC LC
Trang
LI M U
1
CHNG 1: C S LÝ LUN V QUN TR RI RO LÃI SUT
DA TRÊN MI QUAN H GIA N VÀ TÀI SN CA NGÂN
HÀNG
4
1.1 Các khon n ca ngân hàng
4
1.1.1 Khái nim
4
1.1.2 Danh mc n ca ngân hàng
4
1.1.2.1 Các khon n Chính ph và ngân hàng Nhà nc
4
1.1.2.2 Các khon n các t chc tín dng khác
4
1.1.2.3 Tin gi ca khách hàng
5
1.1.2.4 Phát hành các giy t có giá
5

1.1.2.5 Vn tài tr, y thác, đu t, cho vay
5
1.1.2.6 Các khon phi tr
5
1.2 Tài sn ca ngân hàng
6
1.2.1 Khái nim
6
1.2.2 Danh mc tài sn ca ngân hàng
6
1.2.2.1 Ngân qu và các khon đu t
6
1.2.2.2 Hot đng tín dng 6
1.2.2.3 Tài sn c đnh
7
1.2.2.4 Tài sn có khác
7
1.3 Lãi sut và ri ro lãi sut
8
1.3.1 Lãi sut
8
1.3.2 Ri ro lãi sut
8
1.3.2.1 Khái nim
8
1.3.2.2 Các hình thc ca ri ro lãi sut
8


iii

1.4 Qun tr ri ro lãi sut 9
1.4.1 Khái nim 9
1.4.2 Nguyên nhân dn đn ri ro lãi sut
9
1.4.2.1 Khi xut hin s không cân xng gia k hn ca n và k hn ca
tài sn
9
1.4.2.2 Ngân hàng áp dng các loi lãi sut khác nhau trong quá trình huy đng vn
và cho vay 9
1.4.2.3 Do không có s phù hp v khi lng gia ngun vn huy đng và cho
vay
9
1.4.2.4 T l lm phát d kin nh hn t l lm phát thc t
10
1.4.3 nh hng ca ri ro lãi sut
10
1.4.4 Mc tiêu ca qun tr ri ro lãi sut
11
1.4.5 Mô hình đo lng ri ro lãi sut
12
1.4.5.1 Mô hình đnh giá li
12
1.4.5.2 Mô hình k hn đn hn
14
1.4.5.3 Mô hình thi lng
14
1.4.6 Chun mc Basel v qun tr ri ro lãi sut
17
1.4.6.1 Hip c Basel I
17

1.4.6.2 Hip c Basel II
19
1.4.6.3 Hip c Basel III
21
1.4.7 Qun tr ri ro lãi sut da trên mi quan h gia n và tài sn
21
1.4.7.1 Mi quan h gia qun tr ri ro lãi sut vi n và tài sn ca ngân hàng 21
1.4.7.2 Qun lý lãi sut đu vào da trên qun tr n
23
1.4.7.2.1 Qun tr n
23
1.4.7.2.2 Qun lý lãi sut đu vào
23
1.4.7.3 Qun lý lãi sut đu ra da trên qun tr tài sn
24
1.4.7.3.1 Qun tr tài sn
24
1.4.7.3.2 Qun lý lãi sut đu ra
26
KT LUN CHNG 1
27


iv

CHNG 2:
THC TRNG QUN TR RI RO LÃI SUT TI CÁC NGÂN
HÀNG THNG MI VIT NAM
28
2.1 Chính sách lãi sut ca Ngơn hàng Nhà nc t nm 2009 đn tháng

8/2011
28
2.2 Thc trng qun tr ri ro lãi sut ti các ngơn hàng thng mi Vit Nam
t 2009 đn 08/2011
33
2.2.1 Cuc chy đua lãi sut ca các ngân hàng thng mi Vit Nam trong thi
gian qua
33
2.2.2 o lng ri ro lãi sut ti các ngân hàng
37
2.2.2.1 o lng theo mô hình đnh giá li
37
2.2.2.2 o lng theo mô hình k hn đn hn trung bình
42
2.2.2.3 o lng theo mô hình thi lng
45
2.2.3 Nguyên nhân làm tng ri ro lãi sut
49
2.2.3.1 S không cân xng gia k hn trung bình ca n và k hn trung bình ca
tài sn
49
2.2.3.2 Do ngân hàng mo him trong cuc chy đua lãi sut đ tìm kim ngun
vn 50
2.2.3.3 Do không có s phù hp gia khi lng n và tài sn theo tng k
hn
51
2.2.3.4 Do t l lm phát d cao
55
2.2.4 nh hng ca ri ro lãi sut đn li nhun ca ngân hàng
57

2.2.5 Các phng pháp qun tr ri ro lãi sut đang đc các ngân hàng thng
mi áp dng hin nay
59
2.2.5.1 Phng pháp chung ca nhóm các ngân hàng có vn điu l di 3000 t
đng 59
2.2.5.2 Phng pháp chung ca nhóm các ngân hàng có vn điu l t 3000 t đng
đn di 10.000 t đng 60


v
2.2.5.3 Phng pháp chung ca nhóm các ngân hàng ln có vn điu l trên 10.000
t đng 61
2.3 ánh giá hot đng qun tr ri ro lãi sut ca các ngân hàng
62
2.3.1 ánh giá c th da trên các tiêu chun đo lng mc đ ri ro lãi sut
62
2.3.1.1 Tiêu chun tính nhy lãi ca n và tài sn
63
2.3.1.2 Tiêu chun v k hn trung bình ca n và tài sn
65
2.3.1.3 Tiêu chun v thi lng trung bình ca n và tài sn
66
2.3.1.4 Tiêu chun v khi lng ca n và tài sn theo tng k hn
67
2.3.2 ánh giá chung bng các tiêu chí xp hng các ngân hàng
68
KT LUN CHNG 2
72

CHNG 3:

GII PHÁP NÂNG CAO HIU QU QUN TR RI RO LÃI SUT
TI CÁC NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM 73
3.1 nh hng ca Ngân hàng Nhà nc v vn đ lãi sut trong thi gian
ti 73
3.2 Các gii pháp nâng cao hiu qu qun tr ri ro lãi sut ti các ngân hàng
thng mi Vit Nam 74
3.2.1 Các gii pháp chung
74
3.2.1.1 Nâng cao hiu qu qun tr n và tài sn
75
3.2.1.2 Thành lp hi đng ALCO
78
3.2.1.3 Nâng cao vai trò ca các giám đc công ngh thông tin
78
3.2.1.4 S dng phn mm qun lý ri ro
79
3.2.1.5 La chn khu v ri ro phù hp
80
3.2.1.6 Phát trin các dch v phi tín dng, đc bit là dch v thanh toán không
dùng tin mt 80
3.2.1.7 Nâng cao v th, cht lng hot đng, phc v ca ngân hàng đ to nim
tin cho dân chúng gi tin vào ngân hàng bng nhng hành đng thit
thc
81


vi
3.2.1.8 Minh bch tài chính 82
3.2.1.9 Các ngân hàng cn tng cng liên kt, hp tác, trao đi chia s kinh
nghim hot đng ngân hàng trên các lnh vc; kt ni các nghip v, sn

phm dch v, to ra h thng phc v khách hàng rng ln, hiu qu, tit
gim chi phí
82
3.2.2 Các gii pháp riêng đi vi tng nhóm ngân hàng
82
3.2.2.1 Nhóm các ngân hàng có vn điu l di 3000 t đng
83
3.2.2.2 Nhóm các ngân hàng có vn điu l t 3000 đn di 10.000 t đng
86
3.2.2.3 Nhóm các ngân hàng có vn điu l t 10.000 t đng tr lên
89
3.3 Kin ngh đi vi Ngơn hàng Nhà nc
90
3.3.1 Có mc trn lãi sut huy đng hp lý
90
3.3.2 Kin toàn th ch tài chính
90
3.3.3 Công tác thanh tra, giám sát
91
3.3.4 Phát trin th trng tài chính có cu trúc cân đi
91
3.3.5 Cng c h thng ngân hàng
91
3.3.6 Thc hin tái cu trúc h thng ngân hàng
93
KT LUN CHNG 3
94
KT LUN
95

DANH MC CÔNG TRÌNH CA TÁC GI
TÀI LIU THAM KHO
PH LC









vii
DANH MC CÁC BNG S LIU
Bng 2.1: Lãi sut ch đo do ngân hàng nhà nc công b t đu nm 2009 đn
08/2011 29
Bng 2.2: Các vn bn pháp lut do Ngân hàng Nhà nc ban hành t 2008 đn
08/2011 v vic điu hành lãi sut 32
Bng 2.3: Khe h nhy cm lãi sut (IS GAP) ca các ngân hàng
38
Bng 2.4: K hn đn hn trung bình ca tài sn và n ti các ngân hàng
43
Bng 2.5: Thi lng trung bình và h s k ca các ngân hàng
45
Bng 2.6: Khi lng n ca các ngân hàng chi tit theo k hn 51
Bng 2.7: Khi lng tài sn ca các ngân hàng chi tit theo k hn
53
Bng 2.8: T l lãi ròng cn biên (NIM) ca các ngân hàng nm 2010
57
Bng 2.9: ánh giá mc đ ri ro lãi sut ca các ngân hàng da vào tính nhy lãi

ca n và tài sn 64
Bng 2.10: ánh giá mc đ ri ro lãi sut ca các ngân hàng da vào k hn trung
bình ca n và tài sn
65
Bng 2.11: ánh giá mc đ ri ro lãi sut ca các ngân hàng da vào thi lng
trung bình ca n và tài sn 66
Bng 2.12: ánh giá mc đ ri ro lãi sut ca các ngân hàng da vào t trng ca
n và tài sn theo tng loi k hn
67
Bng 2.13: im xét theo tng tiêu chí ca các ngân hàng
69
Bng 2.14: im trung bình (TB) xét theo tng tiêu chí ca mi nhóm
70
Bng 2.15: Kt qu xp hng các ngân hàng theo tng s đim
71
DANH MC CÁC HÌNH V
Hình 1.1: Mi quan h gia qun tr ri ro lãi sut vi n và tài sn ca ngân
hàng
22
Hình 2.1: ánh giá mc đ ri ro lãi sut da trên các tiêu chun trong mi quan
h gia n và tài sn ca các ngân hàng
63


viii
DANH MC CÁC BIU 
Biu đ 2.1: Lãi sut c bn, lãi sut tái chit khu và lãi sut tái cp vn do Ngân
hàng Nhà nc công b t đu nm 2009 đn 08/2011 29
Biu đ 2.2: Lãi sut bình quân liên ngân hàng (thi hn qua đêm) do Ngân hàng
Nhà nc công b t t đu nm 2009 đn 08/2011 31

Biu đ 2.3: Mc thay đi li nhun ca các ngân hàng có vn điu l di 3000 t
đng theo mc thay đi lãi sut
40
Biu đ 2.4: Mc thay đi li nhun ca các ngân hàng có vn điu l t 3000 đn
di 10.000 t đng theo mc thay đi lãi sut
41
Biu đ 2.5: Mc thay đi li nhun ca các ngân hàng có vn điu l t 10.000 t
đng tr lên theo mc thay đi lãi sut
42
Biu đ 2.6: So sánh k hn đn hn trung bình ca n và tài sn ti các ngân hàng
thng mi 44
Biu đ 2.7: Mc thay đi vn t có ca các ngân hàng có vn điu l di 3000 t
đng theo mc thay đi lãi sut
47
Biu đ 2.8: Mc thay đi vn t có ca các ngân hàng có vn điu l t 3000 đn
di 10.000 t đng theo mc thay đi lãi sut 48
Biu đ 2.9: Mc thay đi vn t có ca các ngân hàng có vn điu l t 10.000 t
đng tr lên theo mc thay đi lãi sut
49
Biu đ 2.10: T trng n theo tng k hn ca các ngân hàng
52
Biu đ 2.11: T trng tài sn theo tng k hn ca các ngân hàng
54
Biu đ 2.12: Din bin ca lm phát t cui nm 2009 đn 8/2011
56
Biu đ 2.13: T l lãi ròng cn biên (NIM) ca các ngân hàng nm 2010
58


1

LI M U
1. t vn đ:
T đu nm 2009 đn nay, tình hình lãi sut th trng bin đng vô cùng phc tp
do nhiu nguyên nhân nh tác đng ca cuc khng hong tài chính toàn cu, lm
phát trong nc tng,…. iu này đt ra cho các ngân hàng thng mi Vit Nam
mt bài toán khó v qun tr ri ro lãi sut nh th nào cho hiu qu?
Vi vai trò là mt đnh ch tài chính trung gian, các ngân hàng nh mt cu ni
gia các b phn có vn nhàn ri và các b phn cn vn trong nn kinh t. Các
ngun vn huy đng to thành các khon n phi tr ca ngân hàng, trong khi đó
vic s dng ngun vn này nh th nào hình thành nên phn tài sn ca ngân
hàng. Trong quá trình chu chuyn ca dòng vn này, lãi sut đóng vai trò rt quan
trng. Vic qun tr lãi sut đu vào và đu ra nh th nào s quyt đnh đn li
nhun ca ngân hàng trong hot đng kinh doanh tin t ca mình.
Chính vì lỦ do này mà đ tài nghiên cu: “Qun tr ri ro lãi sut ti các ngân
hàng thng mi Vit Nam” đáp ng đc nhu cu cp thit trong hot đng ca
các ngân hàng.
2. Mc tiêu nghiên cu:
Mc tiêu chung:
 tài nghiên cu v vic qun tr ri ro lãi sut ca các ngân hàng thng mi Vit
Nam trên c s mi quan h gia n và tài sn đ tìm ra khó khn và hn ch ca
các ngân hàng hin nay, t đó đ xut ra nhng gii pháp phù hp.
Mc tiêu c th:
Phân tích mc đ nh hng ca ri ro lãi sut đn hot đng ca các ngân hàng.


2
Tìm hiu nhng nguyên nhân dn đn ri ro lãi sut da trên mi quan h gia n
và tài sn ca ngân hàng.
ánh giá kt qu đt đc cng nh hn ch trong vic qun tr ri ro lãi sut ca
các ngân hàng.

 xut các gii pháp nâng cao hiu qu qun tr ri ro lãi sut ca các ngân hàng.
3. i tng nghiên cu và phm vi nghiên cu:
i tng nghiên cu:
Hot đng qun tr ri ro lãi sut ca ngân hàng.
Phm vi nghiên cu:
  tài ch nghiên cu v các ngân hàng thng mi Vit Nam, bao gm các
ngân hàng thng mi c phn và ngân hàng thng mi Nhà nc. Không
nghiên cu các ngân hàng liên doanh, chi nhánh ngân hàng nc ngoài hoc
ngân hàng 100% vn nc ngoài.
  tài ch nghiên cu v lãi sut ca đng Vit Nam, không nghiên cu lãi sut
ca các loi ngoi t khác hay vàng.
 S liu nghiên cu đc ly t đu nm 2009 đn ht quỦ III nm 2011.
4. Phng pháp nghiên cu:
Phng pháp chn mu:  tài phân tích vic qun tr ri ro lãi sut ca 18 ngân
hàng thng mi Vit Nam, trong đó gm có 3 ngân hàng thng mi Nhà nc.
Tiêu chí chn la các ngân hàng này là: mc vn điu l, quy mô hot đng, báo
cáo tài chính đc cp nht đy đ đn 31/12/2010.
Phng pháp thu thp s liu: S liu đc thu thp t các báo cáo tài chính, báo
cáo thng niên ca các ngân hàng, internet và báo chí.
Phng pháp x lý s liu: S liu sau khi thu thp đc phân tích bng chng
trình Excel. Sau đó kt qu phân tích đc dùng đ đánh giá, so sánh và đa ra gii
pháp phù hp.


3
5. ụ ngha khoa hc và thc tin ca đ tài nghiên cu:
Ý ngha khoa hc:  tài nghiên cu mt s mô hình lý thuyt v qun tr ri ro lãi
sut, phân tích các thành phn và mi quan h ca n và tài sn liên quan đn vic
qun tr ri ro lãi sut ca các ngân hàng. C s lý lun ca đ tài có th làm tài liu
tham kho cho sinh viên chuyên ngành tài chính – ngân hàng.

Ý ngha thc tin:  tài đ cp đn vn đ mang tính thi s ca ngành ngân hàng
nên có th dùng làm tài liu tham kho cho các ngân hàng thng mi Vit Nam
trong vic qun tr ri ro lãi sut ca mình.
6. Nhng đim ni bt ca lun vn:
Lun vn áp dng các mô hình lý thuyt vào vic phân tích ri ro lãi sut ti các
ngân hàng thng mi Vit Nam. Ni dung phân tích luôn da trên mi quan h
gia n và tài sn ca ngân hàng.
c bit khi phân tích, các ngân hàng thng mi đc phân vào tng nhóm riêng
bit đ vic đánh giá ri ro lãi sut đc chi tit và c th hn, t đó mi có đc
nhng gii pháp phù hp.
7. Kt cu lun vn:
Lun vn gm có 3 chng:
Chng 1: C s lý lun v qun tr ri ro lãi sut da trên mi quan h gia n và
tài sn ca ngân hàng.
Chng 2: Thc trng qun tr ri ro lãi sut ti các ngân hàng thng mi Vit
Nam.
Chng 3: Gii pháp nâng cao hiu qu qun tr ri ro lãi sut ti các ngân hàng
thng mi Vit Nam.





4
CHNG 1:
C S LÝ LUN V QUN TR RI RO LÃI SUT DA TRÊN
MI QUAN H GIA N VÀ TÀI SN CA NGÂN HÀNG

1.1 Các khon n ca ngân hàng
1.1.1 Khái nim

Ngun vn ca ngân hàng bao gm vn t có và các khon n phi tr. Nh vy n
ch là mt phn trong ngun vn, bao gm vn đi vay và vn huy đng.
1.1.2 Danh mc n ca ngân hàng:
1.1.2.1 Các khon n Chính ph và ngân hàng Nhà nc bao gm:
 Tin gi ca Kho bc Nhà nc: là tài khon tin gi mà Kho bc Nhà nc
đc quyn m ti ngân hàng thng mi đ thc hin các nghip v thu,
chi, thanh toán ca Kho bc Nhà nc theo quy đnh ca B trng B Tài
chính.
 Vay ngân hàng Nhà nc: là các khon n mà ngân hàng thng mi đc
Ngân hàng Nhà nc cp tín dng bng hình thc tái cp vn nh là cho vay
có bo đm bng cm c giy t có giá, chit khu giy t có giá, vay thanh
toán bù tr,…
1.1.2.2 Các khon n các t chc tín dng khác bao gm:
 Tin gi ca các t chc tín dng trong nc: là các khon tin gi không k
hn hoc có k hn ca các t chc tín dng trong nc gi ti ngân hàng
thng mi.
 Tin gi ca các ngân hàng  nc ngoài: là các khon tin gi không k
hn hoc có k hn ca các ngân hàng nc ngoài gi ti ngân hàng thng
mi.
 Vay các t chc tín dng trong nc: là các khon cp tín dng ca các t
chc tín dng trong nc đi vi ngân hàng thng mi.
 Vay các ngân hàng  nc ngoài: là các khon cp tín dng ca các ngân
hàng nc ngoài đi vi ngân hàng thng mi.


5
1.1.2.3 Tin gi ca khách hàng
 Tin gi ca khách hàng trong nc và nc ngoài: là các khon tin gi có
k hn hoc không có k hn ca khách hàng trong nc và nc ngoài
nhm mc đích thc hin các nghip v thanh toán không dùng tin mt ca

khách hàng.
 Tin gi tit kim ca khách hàng: là các khon tin gi có k hn hoc
không có k hn ca khách hàng nhm mc đích tit kim và không dùng đ
thc hin các nghip v thanh toán qua ngân hàng.
 Tin ký qu ca khách hàng: là các khon tin ký qu ca khách hàng đ
thc hin mt s nghip v vi ngân hàng nh là kỦ qu đm bo thanh toán
séc, ký qu thanh toán L/C,…
1.1.2.4 Phát hành các giy t có giá:
Là khon vn mà ngân hàng huy đng đc bng vic phát hành ra các giy t có
giá nh là k phiu, tín phiu, trái phiu hoc chng ch tin gi.
1.1.2.5 Vn tài tr, y thác, đu t, cho vay:
Là khon vn tài tr, y thác đu t, cho vay ca Chính ph, t chc hoc cá nhân
khác giao cho ngân hàng s dng theo các mc đích ch đnh và ngân hàng có trách
nhim hoàn tr vn này khi đn hn. C th gm các loi sau:
 Vn nhn trc tip ca các t chc quc t
 Vn nhn ca Chính ph
 Vn nhn ca các t chc, cá nhân khác
1.1.2.6 Các khon phi tr:
Là nhng khon phi tr phát sinh trong quá trình hot đng ca ngân hàng, bao
gm các khon phi tr bên ngoài và các khon phi tr ni b.
 Các khon phi tr bên ngoài gm có các khon phi tr v xây dng c bn,
mua sm tài sn c đnh, tin gi h và đi thanh toán, thu và các khon
phi np Nhà nc, các khon chuyn tin phi tr và mt s các khon phi
tr khác.


6
 Các khon phi tr ni b gm có: các khon phi tr cán b, nhân viên ca
ngân hàng, tha qu, tha tài sn ch x lý và mt s các khon phi tr
khác.

1.2 Tài sn ca ngân hàng
1.2.1 Khái nim

Tài sn là kt qu vic s dng vn ca ngân hàng, đc hình thành t các ngun
vn ca ngân hàng trong quá trình hot đng.
1.2.2 Danh mc tài sn ca ngân hàng:

1.2.2.1 Ngân qu và các khon đu t:
 Tin mt, chng t có giá tr ngoi t, kim loi quỦ, đá quỦ: bao gm các
khon tin mt bng đng Vit Nam và các loi ngoi t khác, vàng bc, các
kim loi quỦ, đá quỦ.
 Tin gi ti Ngân hàng Nhà nc: là s tin đng Vit Nam và ngoi t đc
gi ti Ngân hàng Nhà nc.
 Tin gi ti các t chc tín dng khác: là s tin đng Vit Nam và ngoi t
đc gi ti các t chc tín dng khác.
 u t tín phiu chính ph và các giy t có giá ngn hn khác đ điu kin
chit khu vi Ngân hàng Nhà nc
 Chng khoán kinh doanh: là nhng loi chng khoán mà ngân hàng mua vào
và bán ra trong ngn hn đ hng chênh lch giá.
 Chng khoán đu t: là nhng loi chng khoán mà ngân hàng nm gi vi
mc đích đu t gi đn ngày đáo hn hoc sn sàng đ bán, không thuc
loi chng khoán mua vào và bán ra thng xuyên nhng có th bán bt c
lúc nào xét thy có li.
1.2.2.2 Hot đng tín dng
 Cho vay các t chc tín dng khác: là s tin mà ngân hàng cho các t chc
tín dng khác vay.
 Cho vay các t chc kinh t, cá nhân trong nc: là s tin mà ngân hàng
cho các t chc kinh t, cá nhân trong nc vay.

7
 Chit khu thng phiu và các giy t có giá khác: là s tin ngân hàng đã
ng trc cho các t chc tín dng, các t chc kinh t và cá nhân sau khi
chp thun chit khu, tái chit khn thng phiu và các giy t có giá khác
ca h.
 Cho thuê tài chính: là khon cp tín dng ca ngân hàng di hình thc cho
thuê tài sn trong dài hn.
 Bo lãnh: là khon cp tín dng ca ngân hàng di hình thc bo lãnh cho
khách hàng. Ngân hàng (bên bo lãnh) s có cam kt bng vn bn vi bên
có quyn (bên nhn bo lãnh) v vic thc hin ngha v tài chính thay cho
khách hàng (bên đc bo lãnh) khi khách hàng không thc hin hoc thc
hin không đúng ngha v đã cam kt vi bên nhn bo lãnh.
 Cho vay bng vn tài tr, y thác đu t: là s tin mà ngân hàng cho các t
chc kinh t, cá nhân trong nc vay bng ngun vn tài tr, y thác đu t
ca các t chc quc t và các t chc khác.
1.2.2.3 Tài sn c đnh:
Bao gm tài sn c đnh hu hình và vô hình. Tài sn c đnh hu hình gm nhà
ca, vt kin trúc, máy móc, thit b, phng tin vn ti, truyn dn, thit b, dng
c qun lý và các tài sn c đnh hu hình khác. Tài sn c đnh vô hình gm quyn
s dng đt, phn mm máy tính và các tài sn c đnh vô hình khác
1.2.2.4 Tài sn có khác:
 Góp vn, đu t mua c phn: là s tin đng Vit Nam hoc ngoi t mà
ngân hàng góp vn, đu t mua c phn hoc đa đi liên doanh vi các t
chc khác.
 Các khon phi thu bên ngoài: là các khon phi thu đi vi các t chc kinh
t, cá nhân phát sinh trong quá trình hot đng ca ngân hàng.
 Các khon phi thu ni b: là s tin mà ngân hàng cp vn cho các công ty
trc thuc, tm ng đ hot đng nghip v và các khon n phi thu phát
sinh trong hot đng ni b ca ngân hàng. Bao gm các khon nh tm ng
tin lng, công tác phí,…

8
1.3 Lãi sut và ri ro lãi sut
1.3.1 Lãi sut:
Lãi sut là giá c ca quyn s dng vn và nó đc hình thành trên c s quan h
cung cu tín dng ca th trng. Hoc lãi sut cng có th hiu là t l gia mc
phí chúng ta phi tr đ nhn đc khon vay trên giá tr khon vay.
1.3.2 Ri ro lãi sut

1.3.2.1 Khái nim
Trc tiên, ta cn phi làm rõ ri ro là gì? Ri ro là mt s không chc chn, mt
tình trng bt n hay s bin đng tim n  kt qu. Tuy nhiên không phi s
không chc chn nào cng là ri ro. Ch nhng tình trng không chc chn có th
c đoán đc xác sut xy ra mi gi là ri ro; còn nhng tình trng không chc
chn, cha tng xy ra hoc không c đoán đc xác sut xy ra thì gi là s bt
trc. Nói tóm li, ri ro là s bt trc có th c đoán hoc đo lng đc.
Ri ro lãi sut là loi ri ro xut hin khi có s thay đi ca lãi sut th trng hoc
ca nhng yu t liên quan đn lãi sut. S xut hin ca ri ro lãi sut dn đn
nguy c gây bin đng thu nhp và giá tr ròng ca ngân hàng.
1.3.2.2 Các hình thc ca ri ro lãi sut
1.3.2.2.1 Ri ro v giá
ây là loi ri ro phát sinh khi lãi sut th trng tng. Khi đó, giá tr th trng ca
các trái phiu và các khon cho vay vi lãi sut c đnh ca ngân hàng s b gim
giá. Trái phiu và các khon cho vay có thi gian đáo hn càng dài thì mc gim giá
càng ln, nu ngân hàng mun bán đi các tài sn này thì phi chp nhn tn tht vì
giá tr ca chúng b gim so vi trc.
1.3.2.2.2 Ri ro tái đu t
ây là loi ri ro phát sinh khi lãi sut th trng thay đi khin ngân hàng phi đu
t ngun vn vào các tài sn Có vi mc sinh li thp hn.

9
1.4 Qun tr ri ro lãi sut
1.4.1 Khái nim:
Qun tr ri ro lãi sut là hn ch đn mc ti đa nhng thit hi t nh hng xu
ca bin đng lãi sut đn thu nhp ca ngân hàng.

1.4.2 Nguyên nhân dn đn ri ro lãi sut
1.4.2.1 Khi xut hin s không cân xng gia k hn ca n và k hn ca tài
sn:
 Trng hp 1: K hn ca tài sn ln hn k hn ca n. Ngân hàng huy
đng vn ngn hn đ cho vay, đu t dài hn. Nh vy ri ro s xut hin
khi lãi sut huy đng vn tng trong nhng nm tip theo trong khi lãi sut
cho vay và đu t dài hn không đi.
 Trng hp 2: K hn ca tài sn nh hn k hn ca n. Ngân hàng huy
đng vn dài hn đ cho vay, đu t ngn hn. Nh vy ri ro s xut hin
khi lãi sut huy đng không thay đi trong nhng nm tip theo trong khi lãi
sut cho vay và đu t dài hn gim xung.
1.4.2.2 Ngân hàng áp dng các loi lãi sut khác nhau trong quá trình huy đng
vn và cho vay
 Trng hp 1: Ngân hàng huy đng vn vi lãi sut c đnh và cho vay vi
lãi sut bin đi. Ri ro s xut hin khi lãi sut th trng gim vì chi phí lãi
không đi trong khi thu nhp lãi gim, dn đn li nhun ca ngân hàng
gim.
 Trng hp 2: Ngân hàng huy đng vn vi lãi sut bin đi và cho vay vi
lãi sut c đnh. Ri ro s xut hin khi lãi sut th trng tng vì chi phí lãi

tng trong khi thu nhp lãi không đi, dn đn li nhun ca ngân hàng
gim.
1.4.2.3 Do không có s phù hp v khi lng gia ngun vn huy đng và cho
vay


10
 Trng hp 1: Khi lng vn huy đng k hn ngn đc s dng phn ln
đ cho vay k hn dài. Nh vy nu lãi sut th trng tng thì các ngân hàng
s gp ri ro chi phí lãi cao, t đó gim li nhun ca ngân hàng.
 Trng hp 2: Khi lng vn huy đng k hn dài đc s dng phn ln
đ cho vay k hn ngn. Nh vy nu lãi sut th trng gim thì các ngân
hàng s gp ri ro thu nhp lãi thp, t đó gim li nhun ca ngân hàng.
 Trng hp 3: Ngân hàng huy đng vn vi khi lng nhiu nhng s
dng không ht ngun vn đó đ cho vay thì s dn đn thu nhp lãi và chi
phí lãi không tng xng vi nhau, t đó nh hng đn li nhun ca ngân
hàng.
1.4.2.4 T l lm phát d kin nh hn t l lm phát thc t
Khi cho vay, lãi sut thc mà ngân hàng đc hng bng lãi sut danh ngha tr
cho t l lm phát d kin. Nu t l lm phát d kin nh hn t l lm phát thc
t thì li nhun ca ngân hàng b gim xung.
Gi s ngân hàng cho vay vi lãi sut là 14%/nm, trong đó t l lm phát d kin
là 9%/nm. Nh vy lãi sut thc ngân hàng đc hng là 5%/nm. Nu t l lm
phát thc t là 11%/nm thì li sut thc ca ngân hàng ch còn 3%/nm.
1.4.3 nh hng ca ri ro lãi sut:

Ri ro lãi sut gây tn tht cho ngân hàng nh là: làm tng chi phí ngun vn, gim
thu nhp t tài sn và làm gim giá tr th trng ca tài sn và vn ch s hu ca
ngân hàng.
Ngoài ra, ri ro lãi sut còn làm gim uy tín, s tín nhim ca khách hàng và có th

đánh mt thng hiu ca ngân hàng.
Cui cùng, ri ro lãi sut có th khin ngân hàng b thua l hoc thm chí phá sn.
S phá sn ca mt ngân hàng s dn đn s hong lon ca hàng lot các ngân
hàng khác, gây nh hng xu đn nn kinh t.





11
1.4.4 Mc tiêu ca qun tr ri ro lãi sut:
Mt trong nhng mc tiêu quan trng ca qun lý ri ro lãi sut là hn ch ti mc
ti đa nhng thit hi t nh hng xu ca bin đng lãi sut đn thu nhp ca
ngân hàng.  đt đc mc tiêu này, ngân hàng cn phi:
 Tp trung phân tích nhng khon n và tài sn nhy cm vi s bin đng
ca lãi sut.
 Duy trì c đnh t l thu nhp lãi ròng cn biên, đm bo t l này phi đt
đc mc đ nht đnh đ bo v thu nhp ca ngân hàng trc ri ro lãi
sut.
T l thu nhp lãi ròng cn biên, vit tt là NIM (Net Interest Margin) đc tính
nh sau:




Trong đó:
 Thu nhp lãi: lãi cho vay, đu t, lãi tin gi ti ngân hàng khác, lãi đu t
chng khoán,…
 Chi phí lãi: chi phí huy đng vn, đi vay,…
 Tng tài sn có sinh li = Tng tài sn – Tin mt và tài sn c đnh

NIM đc các nhà qun tr quan tâm theo dõi vì nó giúp cho ngân hàng d báo
trc kh nng to lãi thông qua vic kim soát cht ch tài sn sinh li và vic tìm
kim nhng ngun vn có chi phí thp nht.
NIM chu tác đng bi các yu t sau:
 Nhng thay đi trong lãi sut
 Nhng thay đi trong mc chênh lch gia lãi thu t tài sn và chi phí tr lãi
cho các khon n.
 Nhng thay đi v giá tr tài sn có sinh li nhy cm vi lãi sut mà ngân
hàng nm gi khi m rng hoc thu hp quy mô hot đng ca mình.
NIM
Thu nhp lãi ậ Chi phí lãi
Tng tài sn có sinh li
x 100%
=
Công thc (1.1):


12
 Nhng thay đi v giá tr n phi tr lãi mà ngân hàng s dng đ tài tr cho
danh mc tài sn có sinh li khi m rng hoc thu hp hot đng.
 Nhng thay đi v cu trúc ca tài sn và n khi ngân hàng thc hin chuyn
đi gia lãi sut c đnh và lãi sut th ni, gia k hn ngn và k hn dài,
gia tài sn mang li thu nhp thp và tài sn mang li thu nhp cao.
1.4.5 Mô hình đo lng ri ro lãi sut
1.4.5.1 Mô hình đnh giá li
Mô hình này đo lng s thay đi giá tr ca n và tài sn khi lãi sut bin đng
da vào vic chia nhóm các khon n và tài sn theo k hn đnh giá li ca chúng.
Ni dung ca mô hình là phân tích các dòng tin da trên nguyên tc giá tr ghi s
nhm xác đnh chênh lch gia thu nhp lãi sut t tài sn vi chi phí lãi sut phi
tr cho các khon n sau mt thi gian nht đnh.

Phân loi nh trên nhm đa các tài sn và n v cùng mt nhóm có cùng k hn đ
t đó đo lng s thay đi ca thu nhp ròng t lãi sut ca các nhóm vi s thay
đi lãi sut ca th trng.
Giá tr n và tài sn trong các nhóm dùng đ tính chênh lch là giá tr lch s, tc là
giá tr s sách ca n và tài sn ti thi đim tính toán.
Nh vy, theo khái nim trên thì ta có cách tính mc thay đi li nhun ca ngân
hàng nh sau:
Mc thay đi li nhun ca ngân hàng đc tính bng tích s gia mc thay đi lãi
sut vi chênh lch gia tài sn nhy lãi và n nhy lãi, tc là:




Trong đó:
Tài sn nhy lãi hay còn gi là tài sn nhy cm vi lãi sut gm:
 Các khon cho vay có lãi sut bin đi
 Các khon cho vay ngn hn
Mc thay đi li
nhun ca ngân hàng
Tng tài sn nhy lãi - Tng n
nhy lãi

Mc thay đi
lãi sut
=
x
Công thc (1.2):


13

 Chng khoán có thi hn còn li ngn
 Tin gi trên th trng liên ngân hàng, tin gi không k hn ti ngân hàng
khác
 Các khon đu t tài chính có thi hn còn li ngn
N nhy lãi hay còn gi là n nhy cm vi lãi sut gm:
 Tin gi thanh toán và tin gi tit kim không k hn ca khách hàng.
 Tin gi có k hn và tin gi tit kim có k hn còn li ngn.
 Các khon vay ngn hn trên th trng tin t vi thi hn ngn.
Thi hn càng ngn thì tính nhy lãi ca n và tài sn càng cao.
Hiu s ca tài sn nhy lãi và n nhy lãi trong công thc (1.2) gi là khe h nhy
cm lãi sut, vit tt là IS GAP (Interest-rate Sensitive Gap).
Cách tính khe h nhy cm lãi sut nh sau:




Th công thc (1.3) vào công thc (1.2), ta có:




T công thc (1.4), ta thy:
 Nu IS GAP = 0 (tng tài sn nhy lãi = tng n nhy lãi) thì lãi sut thay
đi th nào cng không làm nh hng đn li nhun ca ngân hàng.
 Nu IS GAP>0 (tng tài sn nhy lãi > tng n nhy lãi), còn gi là khe h
dng, thì s xy ra 2 trng hp: Nu lãi sut thay đi theo chiu hng
tng thì li nhun ca ngân hàng tng, còn nu lãi sut thay đi theo chiu
hng gim thì li nhun ca ngân hàng gim.
Mc thay đi li
nhun ca ngân hàng

Khe h nhy cm
lãi sut (IS GAP)
Mc thay đi
lãi sut
=
x
Công thc (1.4):
Công thc (1.3):
-
=
Khe h nhy cm
lãi sut
Tng tài sn
nhy lãi
Tng n
nhy lãi


14
 Nu IS GAP<0 (tng tài sn nhy lãi < tng n nhy lãi), còn gi là khe h
âm, thì s xy ra 2 trng hp: Nu lãi sut thay đi theo chiu hng tng
thì li nhun ca ngân hàng gim, còn nu lãi sut thay đi theo chiu hng
gim thì li nhun ca ngân hàng tng.
1.4.5.2 Mô hình k hn đn hn
Mô hình này da vào thi hn và thi đim đáo hn ca tài sn và n đ đo lng
s bin đng giá tr ca tài sn và n trc s bin đng ca lãi sut.
 áp dng mô hình k hn đn hn ta phi xác đnh đc k hn đn hn bình
quân ca danh mc n và tài sn. Mi mt khon n và tài sn đu có k hn đn
hn riêng bit và chim t trng nht đnh trong tng n và tng tài sn.
Ta có công thc tính k hn đn hn trung bình ca tài sn và n là:

Trong đó:
 M
A
: k hn đn hn trung bình ca danh mc tài sn
 M
L
: k hn đn hn trung bình ca danh mc n
 M
Ai
: k hn đn hn ca tài sn th i
 M
Li
: k hn đn hn ca khon n th i
 W
Ai
: t trng ca tài sn th i trong tng tài sn
 W
Li
: t trng ca khon n th i trong tng n
Theo mô hình này thì ri ro lãi sut s xut hin khi không có s cân xng gia k
hn đn hn bình quân ca danh mc n và k hn đn hn bình quân ca tài sn.
1.4.5.3 Mô hình thi lng
Mô hình thi lng phân tích đ lch thi lng gia n và tài sn đ đánh giá và
kim soát ri ro lãi sut. Mô hình này đt trng tâm vào giá tr th trng ca vn,
trong đó giá tr th trng tiêu biu cho giá tr hin ti và tng lai ca thu nhp.
M

A
= M
Ai
xW
Ai

Công thc (1.5):
M
L
= M
Li
xW
Li

Công thc (1.6):


15
Thi lng tn ti ca n hoc tài sn là thc đo thi gian tn ti lung tin ca tài
sn này, đc tính trên giá tr hin ti ca nó.
C th hn, thi lng ca tài sn là thi gian trung bình cn thit đ thu hi khon
vn đã b ra đu t. Còn thi lng ca n là thi gian trung bình cn thit đ hoàn
tr khon vn đã huy đng hoc đi vay.
Nh vy thi lng ca tài sn da trên dòng tin ngân hàng s thu đc trong
tng lai. Thi lng ca n da trên dòng tin ngân hàng phi chi ra trong tng
lai.
Công thc tính thi lng ca mt khon mc n hoc tài sn là:

Trong đó:
 D: thi lng ca n hoc tài sn
 i: k hn khon tin đc thanh toán
 C
i
: giá tr khon tin d tính đc thanh toán trong k hn i
 P: giá tr hin ti ca n hoc tài sn
 YTM: t l thu nhp đn hn ca n hoc tài sn
Trong công thc (1.8), giá tr hin ti ca mt khon mc n hoc tài sn (P) đc
tính nh sau:




Gia thi lng (D) và giá tr th trng ca tài sn (P) có mi quan h vi s thay
đi ca lãi sut th trng (r) nh sau:

Công thc (1.7):
Công thc (1.8):
P =
C
i

(1+YTM)
n

F
n

1
∑
(1+YTM)
i

+
D =
∑C
i
x i x
(1+YTM)
i

1
n
1
P


16




Trong đó:
 ∆P/P: phn trm thay đi ca giá tr th trng
 ∆r/(1+r): s thay đi tng đi ca lãi sut
 D: k hn hoàn vn
 Du tr cho thy giá tr th trng ca n hoc tài sn có mi quan h ngc
chiu vi s thay đi ca lãi sut.

 đo lng đc mc chênh lch v thi lng ca n và tài sn trên bng cân đi
k toán ca ngân hàng, ta có công thc tính thi lng trung bình ca tng n và
tng tài sn nh sau:




Trong đó:
 D
A
: thi lng trung bình ca tng tài sn
 D
L
: thi lng trung bình ca tng n
 D
Ai
: thi lng ca tài sn th i
 D
Li
: thi lng ca khon n th i
 P
Ai
: giá tr th trng ca tài sn th i
 P
Li
: giá tr th trng ca khon n th i
Gi k là t l gia n (L) trên tài sn (A). k đc tính nh sau: k = L/A.
Ta có mi quan h gia tài sn, vn t có (E), lãi sut, thi lng và h s k là:

T công thc trên, ta thy rng:
Công thc (1.9):
P
-D
(1+r)
∆r
x
∆P
≈
∆E = - (D
A
ậ D
L
x k) x A x ∆r/(1+r)
Công thc (1.12):
D
A
= ∑P
Ai
xD
Ai

Công thc (1.10):
D
L
= ∑P
Li
xD
Li

Công thc (1.11):