Một số giải pháp góp phần xây dựng văn hóa tổ chức trong các doanh nghiệp nhà nước trên địa bàn TP. PLEIKU - GIALAI

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM


TRNG TH THÚY VÂN





MT S GII PHÁP GÓP PHN
XÂY DNG VN HÓA T CHC
TRONG CÁC DOANH NGHIP
NHÀ NC TRÊN A BÀN TP.
PLEIKU – GIALAI


LUN VN THC S KINH T

TP. H Chí Minh - Nm 2011
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM


TRNG TH THÚY VÂN


MT S GII PHÁP GÓP PHN XÂY DNG
VN HÓA T CHC TRONG CÁC DOANH NGHIP
NHÀ NC TRÊN A BÀN TP. PLEIKU – GIALAI



LUN VN THC S KINH T
CHUYÊN NGÀNH QUN TR KINH DOANH
MÃ S: 60.34.05



Hng dn khoa hc:
TS. Phan Th Minh Châu

TP. H Chí Minh - Nm 2011














LI CM N
 hoàn thành chng trình cao hc và vit lun
vn này, tôi đã nhn đc s giúp đ tn tình ca quý
thy cô, gia đình và bn bè. Tôi xin chân thành gi li
cám n đn:
Khoa Sau i Hc Trng i hc Kinh t TP.
H Chí Minh đã tn tình giúp đ, to điu kin thun
li đ tôi hoàn tt chng trình hc tp và hoàn thành
lun vn.
Th vin Khoa hc T
ng hp Thành ph, Th vin
Trng i Hc Kinh T Tp. H Chí Minh đã cung cp
cho tôi nhng t liu quý giá.
Tác gi ca các t liu, bài vit, tôi s dng trong
lun vn.

TS. Phan Th Minh Châu ngi đã tn tâm hng
dn và giúp đ v nhiu phng din đ tôi có th hoàn
thành tt lun vn này.
Quý thy cô đã ging dy chúng tôi trong sut ba
n
m hc cao hc.
Trân trng bit n s đng viên tinh thn ca gia
đình.
Chân thành cm n s chia s, giúp đ ca quý
thân hu, đng nghip.

Tp. Pleiku, tháng 02 nm 2011
Hc viên
Trng Th Thúy Vân
NHN XÉT CA GIÁO VIÊN HNG DN
 




TP. H Chí Minh, ngày tháng n
m





NHN XÉT CA GIÁO VIÊN PHN BIN
 




TP. H Chí Minh, ngày tháng nm




LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn là kt qu nghiên cu ca riêng tôi, không sao chép ca ai.
Ni dung lun vn có tham kho và s dng các tài liu, thông tin đc đng ti trên
các tác phm, tp chí và các trang web theo danh mc tài liu ca lun vn.
Tác gi lun vn

MC LC

LI M U 1
1. Tính cp thit ca đ tài nghiên cu 1
2. Mc tiêu nghiên cu 3
3. i tng và phm vi nghiên cu 3
4. Các nghiên cu có liên quan đn đ tài 3
5. Ý ngha khoa hc và thc tin ca đ tài nghiên cu 6
6. Phng pháp nghiên cu và ngun t liu 6
7. Kt cu ca lun vn 7
CHNG I: LÝ LUN CHUNG V VN HÓA T CHC 8
1.1. Mt s khái nim 8
1.1.1. Vn hóa 8
1.1.2. Vn hóa t chc 8
1.2. c trng ca vn hóa t chc 9
1.3. Ngun gc ca vn hóa t chc 11
1.4. Mi quan h gia vn hóa t chc và vn hóa dân tc 12
1.5. Biu trng ca vn hóa t chc 13
1.5.1. Các biu trng trc quan ca vn hóa t chc 13
1.5.2. Các biu trng phi trc quan ca vn hóa t chc 17
1.6. Li ích ca vic xây dng vn hóa t chc 19
1.6.1. i vi t chc 19
1.6.2. i vi bên ngoài t chc 21
1.6.3. i vi vic xây dng thng hiu cho sn phm 22

CHNG II: THC TRNG VN HÓA T CHC TRONG CÁC DOANH
NGHIP NHÀ NC TI PLEIKU – GIALAI 24
2.1. Tình hình phát trin kinh t - xã hi trên đa bàn thành ph Pleiku – Gia Lai các
nm qua 24
2.2. Gii thiu tng quan v các doanh nghip nhà nc trên đa bàn thành ph
Pleiku – Gia Lai 27
2.3. Thc trng vn hóa t chc trong các doanh nghip nhà nc trên đa bàn thành
ph Pleiku – Gia Lai 30
2.4.
Gng xây dng thành công vn hóa t chc 40
2.4.1. Công ty thng mi Nam Gia - Lai 40
2.4.2. Công ty cao su Mang Yang 41
2.5. ánh giá chung v thc trng vn hóa t chc trong các doanh nghip nhà nc
trên đa bàn Pleiku – Gia Lai 43
2.5.1. Nhng mt tích cc v vn hóa t chc trong các doanh nghip nhà nc
trên đi bàn Pleiku – Gia Lai 43
2.5.2. Nhng mt hn ch v vn hóa t chc trong các doanh nghi
p nhà nc
trên đi bàn Pleiku – Gia Lai 45
2.6. Nguyên nhân yu kém ca vn hóa t chc trong các doanh nghip nhà nc
trên đa bàn Pleiku – Gia Lai 48
CHNG III:  XUT GII PHÁP GÓP PHN XÂY DNG VN HÓA T
CHC TRONG CÁC DOANH NGHIP NHÀ NC TRÊN A BÀN PLEIKU
– GIA LAI 53
3.1. Vai trò ca vic xây dng vn hóa t chc trong các doanh nghip nhà nc
54
3.2. 
xut nhng gii pháp ch yu góp phn xây dng vn hóa t chc trong các
doanh nghip nhà nc trên đa bàn Pleiku – Gia Lai 56
3.2.1. Xác đnh tm nhìn, trit lý kinh doanh 56

3.2.2. nh hình các giá tr ct lõi 58
3.2.3. Xây dng vn hóa lãnh đo 59
3.2.4. Xây dng vn hóa giao tip và ng x 61
3.2.5. Xây dng vn hóa kinh doanh 62
3.2.6. Xây dng logo, khu hiu 62
3.3. Nhng kin ngh đi vi các t chc nhà nc khác 63
3 3.1. i vi t chc giáo dc Vit Nam 63
3.3.2. i vi các c quan nhà nc khác 64
KT LUN 69
PH LC 71
TÀI LIU THAM KHO 86

DANH MC CÁC BNG, BIU
1. DANH MC CÁC BNG
Bng 2.1. Din tích, dân s, mt đ dân s nm 2009 24
Bng 2.2. Tng vn đu t phát trin trên đa bàn Pleiku theo giá hin hành 25
Bng 2.3. S lng và vn đng ký ca các loi hình doanh nghip trên đa bàn Pleiku
- Gia Lai nm 2009 27
Bng 2.4. Tng mc bán l hàng hóa và doanh thu dch v trên đa bàn phân chia theo
thành phn kinh t 28
Bng 2.5. Bng t
ng kt trình đ hc vn ca nhà qun tr trong các doanh nghip nhà
nc ti Pleiku - Gia Lai 37
2. DANH MC CÁC BIU
Biu đ 2.1. S hiu bit v đc trng c bn ca vn hóa truyn thng 32
Biu đ 2.2. S quan tâm và hiu bit v vn hóa t chc trong doanh nghip 33


1


LI M U
1. Tính cp thit ca đ tài nghiên cu.
Vit Nam đã chính thc tr thành thành viên ca T chc Thng mi th gii
WTO, doanh nghip nhà nc nói chung ca nc ta, t trung ng đn các đa
phng cn phi th hin vai trò đu tàu trên con đng phát trin. Mun thc hin tt
vai trò này, các doanh nghip nhà nc cn có ngun nhân lc có cht lng cao và
các thành viên trong t chc cn có giá tr
vn hóa cá nhân phù hp nhu cu, nhm có
kh nng thc hin hiu qu tng khâu công vic theo tng chc danh trong các tin
trình hot đng. ây là c s đ xây dng vn hóa t chc bn vng, phát trin đc
ngun lc vô hình, giúp doanh nghip đt đc hiu qu lâu dài.

Trong bi cnh toàn cu hóa, bên cnh s giao thoa các ngun lc còn có s giao
lu gia các dòng vn hóa đa dng, nh hng ti phong cách, thái đ làm vic ca
doanh nghip. Nhu cu ca con ngi cng chuyn sang chú trng ti mt giá tr vn
hóa. Cnh tranh bng công ngh k thut trong thi đi th gii phng không còn
chim đa v lâu dài do tính cht khuch tán nhanh ca công ngh k thut. Thay vào
đó là vai trò then cht ca vn hóa t chc, bi l khác vi công ngh k thu
t, vn hóa
t chc rt khó hoc không th bt chc đc toàn b, nó s to nên nhng nét riêng,
sc hp dn cho doanh ghip.
Cùng vi à Lt và Buôn Ma Thut, Pleiku – Gia Lai đc Trung ng xác đnh
là trung tâm kinh t ln ca khu vc Tây Nguyên. Theo đó, vic đu t phát trin trong
nhng nm gn đây bc đu đc chú trng, nhng vn còn nhiu hn ch nên kt
qu đt đc cha cao.  phát trin kinh t, hi nhp thành công, thành ph Pleiku đã
tìm cho mình bc đi riêng mang tính đt phá nh: Xây dng phát trin các khu công
nghip, khu kinh t ca khu, dch chuyn c cu kinh t, chú trng phát trin thu hút
đu t vào du lch…Tuy nhiên, đ góp phn thc hin thng li các mc tiêu kinh t -
xã hi trong thi gian ti thành ph Pleiku xác đnh xây dng vn hóa doanh nghip là


2


quá trình đu t dài hn nhm hng đn mt s phát trin bn vng. Vì vy, nhiu
doanh nghip trên đa bàn thành ph đã đu t khá nhiu công sc cho vic này và ít
nhiu đã gt hái đc nhng kt qu nht đnh.
Trong quá trình nghiên cu thc trng vn hóa t chc trong các doanh nghip
nhà nc tiêu biu ti thành ph Pleiku thi gian qua, tôi nhn thy r
ng nhiu nhà
qun tr ca các doanh nghip nhà nc cha quan tâm đúng mc đn vic hình thành
và phát trin vn hóa t chc. Các khái nim “Vn hóa doanh nghip, trit lý kinh

doanh, đo đc kinh doanh, v.v…” đã và đang đc bàn bc trong nhiu cuc ta đàm
chính thc hoc không chính thc do các phng tin truyn thông đi chúng t chc.
Nhn thc nhu cu v xây dng vn hóa t chc ca nhà qun tr các doanh nghip nói
chung và doanh nghip nhà nc ca nc ta nói riêng là có tht, nhng tin hành xây
dng vn hóa t chc nh th nào, v.v nhiu ni vn còn lúng túng hoc cha bit
bt đu t đâu! S hiu bit v vn hóa truyn thng và vn hóa giao lu ca nhiu nhà
qun tr còn hn ch, ngay c nhà qun tr cp cao.
Giá tr vn hóa t chc trong nhiu loi hình doanh nghip ca Vit Nam nói
chung và doanh nghip nhà nc nói riêng đang phát trin t phát; nhiu t tng phi
vn hóa nh: có quyn hành đ có quyn li cá nhân, s trách nhim, dè chng ln
nhau, đ k vi ngi tài nng, không mun to c hi làm vic cho ngi khác,
không quan tâm đn cht lng và hiu qu trong công vic, tinh thn hc hi cu tin
cha cao, v.v vn còn n sâu vào suy ngh và hành vi ca mt b phn không nh
các thành viên trong t chc. iu này đã và đang nh hng đn hiu qu hot đng
ca các đn v, các chc nng chuyên môn, tác đng không tt đn kh nng phát trin
và cnh tranh lâu dài ca các doanh nghip nhà nc trên th trng trong và ngoài
nc. Hin tng “li gi - l tht”, thành tích “o” còn khá ph bin trong nhiu
doanh nghip nhà nc, hoc hin tng lao đng gii ri b doanh nghip nhà nc
nói riêng và t chc nhà nc nói chung thi gian qua là nhng chng c ca s thiu
bn vng trong vic phát trin vn hóa t chc. Nhiu nhà qun tr ch quan tâm đn li


3


ích trc mt hn là li ích lâu dài ca doanh nghip, cha coi trng hiu qu trong các
quyt đnh đu t, cha quan tâm đn vic thu hút và gi đc lao đng gii lâu dài,
cha xây dng đc bu không khí thoi mái ti ni làm vic, v.v
Vì vy, vi mong mun doanh nghip nhà nc phi là đu tàu, là tm gng sáng
v hiu qu trong các hot đng sn xut kinh doanh, n

m gi vai trò then cht tht s
trong vic phát trin kinh t ca đt nc, giúp kinh t Vit Nam rút ngn khong cách
so vi kinh t khu vc và th gii, tôi đã chn đ tài “Vn hóa t chc trong các
doanh nghip nhà nc trên đa bàn Pleiku – Gia Lai” nhm làm rõ thc trng vn
hóa t chc trong doanh nghip nhà nc và đ xut nhng gii pháp c bn nhm
giúp loi hình doanh nghip này hình thành và phát trin vn hoá t chc, xây dng
đc mt trong nhng ngun lc vô hình quan trng nhm góp phn thúc đy Vit
Nam phát trin bn vng.
2. Mc tiêu nghiên cu.
- Nhn din, phân tích và đánh giá thc trng vn hóa t chc trong các doanh
nghip nhà nc ti Thành ph Pleiku và các yu t ca môi trng kinh doanh tác
đng đn thc trng này.
-  xut nhng gii pháp mang tính đnh hng đ hình thành và phát trin vn
hóa t chc bn vng cho các doanh nghip trên đa bàn thành ph Pleiku, phát trin
mt ngun lc vô hình quan trng đ h tr doanh nghip xây dng các li th cnh
tranh trên con đng phát trin.
3. i tng và phm vi nghiên cu.
- i tng nghiên cu ca lân vn là các doanh nghip nhà nc Vit Nam trên
đa bàn thành ph Pleiku – Gia Lai do ngi Vit Nam thành lp và qun lý trên lãnh
th Vit Nam, bao gm các doanh nghi
p Nhà nc và doanh nghip ngoài Nhà nc,
không bao gm doanh nghip có yu t nc ngoài, các hp tác xã, h kinh t cá th.


4


- Vn hoá doanh nghip là mt vn đ tng đi rng ln, bao gm rt nhiu vn
đ ca doanh nghip và liên quan đn nhiu lnh vc nghiên cu mà trong phm vi ca
lun vn cao hc không th bao quát ht đc. Do đó, Phm vi nghiên cu ca lun

vn đc gii hn trong phm vi các đ xut xây dng vn hoá doanh nghip cho mt
s
 vn đ chính ca doanh nghip.
4. Các nghiên cu có liên quan đn đ tài.
Vn hóa t chc trong doanh nghip là mt vn đ còn tng đi mi  Vit Nam,
hin nay cha có công trình nghiên cu chính thc.
Nhng nm gn đây đã có nhng
bài báo, nhng cuc hi tho, nhng bài tham lun, sách tham kho, nghiên cu trong
nc đ cp đn khái nim vn hóa t chc.
Nhng tài liu hoc nhng bài vit liên quan đn ch đ vn hóa t chc tiêu biu
nh :
- “Vn hóa và kinh doanh” do Phm Xuân Nam ch biên, NXB Khoa hc xã hi,
Hà Ni, 1998. ây là tp hp các báo cáo, các tham lun ca cuc Hi tho khu vc
Châu Á - Thái Bình Dng v ch đ “Vn hoá và kinh doanh” ti Hà Ni t ngày 24
đn ngày 26 tháng 05 nm 1995.
- “o đc kinh doanh và vn hóa công ty” do Nguyn Mnh Quân ch biên,
NXB
đi hc kinh t quc dân, Hà Ni, 2007.
- “Vn hoá Kinh doanh và Trit lý Kinh doanh” ca  Minh Cng, NXB
Chính tr Quc gia – Hà Ni, 2001.
- “Xây dng vn hóa doanh nghip cho các doanh nghip Vit Nam trong xu th
hi nhp kinh t quc t” ca tác gi  Th Thanh Tâm – Lun vn thc s kinh t,
bo v nm 2006. Ni dung công trình đã trình bày tng quan các vn đ chính v vn
hóa doanh nghip mà các nhà nghiên c
u  nc ngoài và Vit Nam đã đ cp, có b
sung nhng khía cnh cha bàn đn, hoc bàn cha rõ vn hóa doanh nghip di góc
đ kinh t hc. Vi vic s dng phng pháp h thng - loi hình đ tip cn nghiên


5

cu vn hoá doanh nghip, tác gi Thanh Tâm đã phác tho, phân tích đc nhng
kiu/loi hình vn hóa doanh nghip và trên c s đó đ xut loi hình vn hóa phù hp
cho doanh nghip Vit Nam.
- V.v
V c bn, nhng bài vit trên đ cp khái nim vn hóa t chc cha c th v
cu trúc. Mt s tác gi quy vn hóa t chc v
 vn hóa ng x (ng x trong công ty,
ng x ngoài công ty, ng x vi khách hàng, ng x vi đi tác ); nhiu ngi ch
xét vn hóa doanh nghip  cp đ biu hin “b ni”, nh khu hiu, logo, cách chào
hi, nói nng, các sinh hot vn hoá ngh thut trong doanh nghip nh ca hát, các
truyn thuyt, huyn thoi, tín ngng, v.v Theo TS. ào Duy Quát trong bài “Xây
dng vn hóa doanh nghip Vit Nam” ti Hi tho “Vn hoá doanh nghip và vn hoá
doanh nhân trong quá trình hi nhp” do báo in t ng Cng sn Vit Nam phi
hp vi Phòng Thng mi và Công nghip Vit Nam, Hip hi Doanh nghip nh và
va t chc 7/11/2004 ti Hà Ni vi s tham gia ca các chuyên gia, nhng nhà hoch
đnh kinh t cùng lãnh đo các doanh nghip, vn hóa doanh nghip là “toàn b hot
đng sáng to ca toàn th cán b
, công nhân viên ca doanh nghip nhm to ra các
giá tr, các sn phm vt cht, tinh thn ngày càng hoàn thin theo hng chân, thin,
m, góp phn phát trin doanh nghip mnh m và bn vng”. Theo cách hiu này, vn
hóa doanh nghip vn đc quy v mt danh sách nhng phm cht quen thuc nh
lòng yêu ngh, yêu công ty, hp tác gn kt mi thành viên vi công ty; tinh thn ham
hc, cu tin; lao đng chm ch, sáng t
o; lòng nhân ái, khoan dung, trng ngha tình
đo lý, tôn trng k lut, k cng; phong cách sng công nghip,v.v.
Tuy nhiên, vic nghiên cu thc trng vn hóa t chc trong các doanh nghip nhà
nc đ đ xut gii pháp phát trin vn hóa t chc thì cha thy có công trình nào
nghiên cu chính thc.

6


5. Ý ngha khoa hc và thc tin ca đ tài nghiên cu.
- Làm rõ vai trò ca vn hóa t chc trong vic xây dng các li th cnh tranh
lâu dài đi vi các doanh nghip Vit Nam nói chung và doanh nghip nhà nc nói
riêng.
- Làm sáng t c s khoa hc hình thành vn hóa t chc trong các doanh nghip.
- Phân tích và đánh giá thc trng vn hóa t chc trong doanh nghip nhà nc
ti Pleiku – Gia Lai.
-
a ra nhng gii pháp ch yu mà nhà qun tr ca các doanh nghip nhà nc
và nhng ngi có trách nhim liên quan cn thc hin đ có th hình thành và phát
trin vn hóa t chc bn vng cho doanh nghip.
- Gii pháp đ xut có th vn dng trong nhiu loi hình doanh nghip khác ca
nc ta cng nh các t chc khác ca Vit Nam.
6. Phng pháp nghiên cu và ngun t li
u.
¬ Phng pháp nghiên cu:  có thông tin làm nn tng nghiên cu thc trng
vn hóa t chc và đ xut nhng gii pháp trong đ tài này, ngi nghiên cu s dng
nhng phng pháp c bn nh: phng pháp nghiên cu tài liu, phng pháp phng
vn hoc trò chuyn (ngi lãnh đo và ngi lao đng mt s doanh nghip nhà nc
ti thành ph Pleiku), phng pháp quan sát, phng pháp th
ng kê, phng pháp
phân tích và tng hp các d liu, v.v…
¬ Ngun t liu : Thông tin trong bài nghiên cu đc s dng t 2 ngun cung

cp c bn :
- Ngun t liu th cp: Là nhng tài liu có sn mà tôi thu thp đ s dng bao
gm các loi sách tham kho trong và ngoài nc, các
bài vit trên các tp chí, các t
báo phát hành hàng ngày hay đnh k có liên quan đn đ tài nghiên cu.



7


- Ngun t liu s cp: Là nhng tài liu thu thp ln đu tiên thông qua vic
phng vn hay trò chuyn vi các thành viên trong các doanh nghip nhà nc và ý
kin ca các nhà chuyên môn trong lnh vc qun tr doanh nghip.
7. Kt cu ca lun vn.
Lun vn này đc chia thành 3 chng cùng vi phn m đu và kt lun.
CHNG I: LÝ LUN CHUNG V V
N HÓA T CHC
CHNG II: THC TRNG VN HÓA T CHC TRONG CÁC DOANH
NGHIP NHÀ NC TI PLEIKU – GIA LAI
CHNG III: GII PHÁP PHÁT TRIN VN HÓA T CHC TRONG CÁC
DOANH NGHIP NHÀ NC TRÊN A BÀN PLEIKU – GIA LAI

8


CHNG I
LÝ LUN CHUNG V VN HÓA T CHC
1.1. MT S KHÁI NIM
1.1.1. Vn hóa
Vn hóa phn ánh và th hin mt cách tng quát và sng đng mi mt ca cuc
sng (ca mi cá nhân và c cng đng) đã din ra trong quá kh cng nh đang din
ra trong hin ti, qua hàng bao th k, nó đã cu thành mt h thng các giá tr, truyn
thng thm m và li sng mà d
a trên đó tng dân tc t khng đnh bn sc riêng
ca mình.
1.1.2. Vn hóa t chc
Vn hóa t chc bt đu đc quan tâm rng rãi  nc ta gn đây. Khái nim
Vn hóa t chc là gì vn còn là vn đ cha đc chính thc nht quán gia các hc
gi, các nhà kinh t, tu theo góc nhìn ca mi ngi mà có nhng khái nim khác
nhau v vn hoá t
 chc. Mt s khái nim Vn hoá t chc:
Phm cht riêng bit ca t chc đc nhn thc phân bit nó vi các t chc khác
trong lnh vc. (Gold, K.A.)

Vn hóa th hin tng hp các giá tr và cách hành x ph thuc ln nhau ph bin
trong t chc và có xu hng t lu truyn, thng trong thi gian dài. (Kotter, J.P. &
Heskett, J.L.)
Vn hóa t chc là nhng nim tin, thái đ và giá tr tn ti ph bin và tng đi n
đnh trong t chc. (Williams, A., Dobson, P. & Walters, M.)
Tt c đnh ngha v vn hóa cng nh vn hóa t chc đu nêu lên đc đim này
hay đc đim kia ca vn hóa, rt khó có đc mt đnh ngha đy đ trn vn. Tuy
nhiên, mt đnh ngha đc đa s
đng tình đó là :
Vn hóa t chc là toàn b các giá tr vn hoá đc gây dng nên trong sut quá
trình tn ti và phát trin ca mt t chc, tr thành các giá tr, các quan nim và tp


9


quán, truyn thng n sâu vào hot đng ca t chc y và chi phi tình cm, np suy
ngh và hành vi ca mi thành viên ca t chc trong vic theo đui và thc hin các
mc đích. Vn hóa t chc là cái còn li khi tt c nhng cái khác b quên đi.
1.2. C TRNG CA VN HÓA T CHC
Khi nghiên cu vn hóa t chc, các nhà nghiên c
u nhn thy yu t quan trng
này có nhng đc trng tiêu biu nh sau:
- Tính h thng: Vn hóa t chc là mt thc th có tính h thng, bao gm các
yu t hu hình và vô hình đan xen vào nhau và cùng tác đng đn suy ngh, thái đ và
hành vi ca mi thành viên trong t chc. Con ngi nhn din đc vn hóa t chc
thông qua nhiu mi quan h trong ng x nh: 
ng x gia con ngi vi con ngi
trong các tin trình thc hin các khâu công vic, ng x gia con ngi vi xã hi
hay môi trng hot đng, gia con ngi vi thiên nhiên nhiên hay môi trng sng

ca mình. ng thi, tính h thng ca vn hóa t chc còn th hin qua các mi quan
h: gia bn cht và hin tng ca nhng vn đ phát sinh trong thc t, gia suy
ngh và hành vi ng x ca mi thành viên, gia nguyên nhân và kt qu, v.v… Nh
có tính h thng, con ngi nói chung và mi thành viên ca t chc nói riêng có c s
hiu bit chính bn thân mình và hiu bit ngi khác. Vì vy, vn hóa t chc đc
xem là nn tng quan trng có chc nng to s n đnh và cung cp nhng phng
tin cn thit v mt tinh thn đ các thành viên có kh
 nng đi phó vi môi trng
kinh doanh phc tp và bin đng liên tc.
- Tính giá tr: Vn hóa t chc ca mi doanh nghip còn có tính giá tr, giúp con
ngi nhn din và đánh giá hin trng vn hóa t chc theo thi gian; chng hn, vn
hóa t chc ca doanh nghip này đc đánh giá là tt hay bn vng, vn hóa t chc
ca doanh nghip khác đc đánh giá là cha tt hay kém, v.v… Nói mt cách khác
khác, tính giá tr ca vn hóa t chc là c s đ nhà qun tr cp cao, nhng ngi có


10


trách nhim liên quan đo lng tính nhân bn ca doanh nghip và xác đnh mc đ
nh hng ca nó đn hành vi ca nhân viên.
- Tính nhân sinh: Vn hóa t chc do con ngi hay các thành viên trong doanh
nghip to ra, đc bit là vai trò ca nhng ngi sáng lp doanh nghip hay nhng
nhà qun tr cp cao. Trong đó, các thành viên ca doanh nghip tác đng vào các yu
t t nhiên hu hình hoc vô hình to ra các giá tr vn hóa t chc. Chng hn, nhà
qun tr cp cao cn c vào các qui lut t nhiên nh: qui lut mâu thun, qui lut nhân
qu, v.v… đ đ xut trit lý kinh doanh, hình thành qui tc đo đc đ hng dn t
duy và hành đng ca các thành viên trong t chc, hoc quyt đnh la chn nguyên
liu, máy móc thit b và các yu t khác thích nghi vi chin lc cnh tranh đ ch
to các sn phm có cht lng cao, có đc trng ni bt (sn phm là biu tng vn

hóa ca t chc) đ cung cp cho khách hàng, đáp ng tt các nhu cu và mong mun
luôn thay đi ca h, v.v… nhm giúp doanh nghip có th thành công và đt hiu qu
lâu dài. Vn hóa t chc có tính nhân sinh và cht lng ngun nhân lc gia các
doanh nghip không ging nhau nên giá tr vn hóa ca doanh nghip này có nhng
khác bit v
i giá tr vn hóa ca doanh nghip khác. Theo thi gian, giá tr vn hóa t
chc s bin đi c lng ln cht phù hp vi s nâng cao giá tr vn hóa ca các
thành viên trong t chc (do vic thc hin hot đng đào to, tái đào to, t đào to
nhm b sung kin thc, nâng cao kh nng nhn thc, điu chnh hành vi ng x,
hoàn thin sn phm hay biu tng vn hóa ca doanh nghip).
- Tính lch s: Vn hóa t chc có quá trình phát sinh, phát trin và tn ti riêng;
trong quá trình này, con ngi có xu hng duy trì các giá tr vn hóa bn vng, b
sung nhng giá tr mi và loi b các yu t phi vn hóa không còn thích nghi vi môi
trng hot đng hin ti và xu hng. Tuy nhiên, vì các giá tr vn hóa ca t chc
th hin thông qua con ngi nên s phát sinh và phát trin này rt phc tp, đy mâu
thun và mt nhiu thi gian. Do đó, các nhà qun tr có trách nhim không th quyt
đnh bin đi vn hóa t chc có giá tr thp thành vn hóa t chc có giá tr cao ngay


11


tc khc, hoc h cng không th xóa b ngay nhng suy ngh và hành vi hin ti ca
các thành viên. Mun thay đi nhng gì không còn thích nghi vi xu hng ca thi
đi cn phi có thi gian và nhng nhà qun tr cp cao cn to ra nhng tin đ, nhng
đng c phù hp đ bin đi suy ngh và hành vi ca các thành viên trong t chc
nhm hình thành, phát trin và nâng cao giá tr v
n hóa t chc theo quan đim hay
trit lý kinh doanh hin đi ca doanh nghip.
1.3. NGUN GC CA VN HÓA T CHC

V ngun gc, các giá tr vn hóa ca t chc ban đu do các thành viên đu tiên
mang vào doanh nghip, thông qua nhng giá tr vn hóa mà h tip nhn t nhng lc
lng xã hi – ni mà h sinh ra và ln lên, bao gm môi trng gia đình, trng hc,
c
ng đng v.v… Nhng thành viên ban đu có th là nhng ngi sáng lp doanh
nghip hoc các nhà qun tr cp cao, các giá tr vn hóa ca h th hin trong suy ngh
(nn tng là giá tr tri thc tích ly), biu hin qua thái đ và hành vi ng x trong giao
tip vi môi trng xung quanh và to nên bn sc vn hóa ct lõi đu tiên ca doanh
nghip. V mt bn cht, các giá tr vn hóa t chc ban
đu này chu nh hng ca
nhng t tng vn hóa truyn thng gc phng ông hay phng Tây, hoc đan xen
t tng ca hai nn vn hóa, k c vn hóa th cp (tín ngng, phong tc tp quán,
v.v…). Trong quá trình phát trin, do có s giao lu vi môi trng xã hi, các giá tr
vn hóa ban đu đc các thành viên ca t chc b sung thêm các giá tr mi (tri thc
mi, nh
n thc mi, hành vi mi) hoc loi b các yu t hay nhng t tng không
còn thích nghi vi xu hng phát trin ca thi đi nhm nâng cao mc đ bn vng
ca vn hóa t chc. Chng hn, trong hot đng sn xut-kinh doanh ca các doanh
nghip hàng đu trên th gii, trit lý kinh doanh nói chung và trit lý qun tr
marketing đã và đang thay đi theo thi gian. Ban đu, nhà qun tr ch quan tâm đn
các mc tiêu trc mt, coi trng li ích ca bn thân ca nhà đu t hay ch doanh
nghip, v.v… Ngày nay, h quan tâm đn các mc tiêu lâu dài, coi trng li ích ca các
bên có mi quan h nh: Doanh nghip (nhà đu t, ngi lao đng) – Khách hàng –


12


Xã hi. H bit rng, xây dng mi quan h li ích bn vng gia các bên s quyt
đnh kh nng cnh tranh thành công lâu dài ca doanh nghip trên th trng quc gia

và quc t. C th hn là trit lý qun tr marketing ca nhng công ty hàng đu trên
th gii khi đu t “quan đim sn xut, quan đim sn phm, quan đim bán hàng”
– lúc by gi, h bán cái mà công ty có, doanh s và li nhun càng nhiu càng tt,
không quan tâm đn s hài lòng ca khách hàng và nhng vn đ liên quan đn môi
trng sng ca con ngi; ngày nay “quan đim marketing và marketing - xã hi” đã
tr nên ph bin, các doanh nghip n lc nghiên cu nhu cu và mong mun ca
khách hàng, ci tin sn phm liên tc đ cung cp cho khách hàng cái mà h cn, đem
đn cho khách hàng ngày càng nhi
u li ích hn t bn thân sn phm và các dch v
h tr, quan tâm đn vic bo v sc khe lâu dài ca ngi tiêu dùng và môi trng
sng ca con ngi, v.v…
1.4. MI QUAN H GIA VN HÓA T CHC VÀ VN HÓA DÂN TC
Vn hóa dân tc có ý ngha quyt đnh to ln đi vi Vn hóa t chc. Bi vì t
chc là mt t bào c
a xã hi, trong đó bao gm nhng cá nhân đng thi là thành viên
ca xã hi, dân tc ni t chc tn ti. Nhng con ngi ca t chc trc khi tr
thành nhng thành viên ca t chc, đu đc nuôi dng, thm nhun vn hóa dân
tc ni mình sinh ra và ln lên.
Vn hóa dân tc s giúp hình thành nên bn sc vn hóa riêng, đc thù cho vn
hóa t chc. Ngi Trung Quc vi tính c
ng đng cao nên đc thù ca Vn hóa t
chc Trung Quc cng là tính cng đng, liên kt, hp tác ln nhau cao. Ngi Hàn
Quc vi s cn cù, quyt tâm nên h đc mnh danh là nhng ngi c ca Châu
Á, trong kinh doanh h rt quyt tâm đt bng đc mc tiêu đt ra.
Hiu đc mi quan h gia vn hóa dân tc và vn hóa t chc càng có ý ngha
to ln trong thi đi ngày nay, khi hi nhp kinh t ngày càng rng rãi và các quc gia
trên th gii ngày càng xích li gn nhau thì vn hóa dân tc tr thành trung tâm ca s


13

chú ý, ngày càng tr nên quan trng đi vi t chc, đc bit là trong các tp đoàn đa
quc gia có hot đng trên khp th gii. S khác bit gia các quc gia hay nói cách
khác vn hóa dân tc có nh hng quan trng đn vic đoán bit hành vi ng x ca
nhng t chc  các quc gia khác nhau.
Nh vy, vn hóa dân tc góp phn to nên bn s
c riêng cho doanh nghip và
doanh nghip khi xâm nhp vào các quc gia khác nhau phi tìm hiu vn hóa dân tc
và điu chnh Vn hóa t chc mình phù hp thì mi có th thành công quc gia đó.

1.5. BIU TRNG CA VN HÓA T CHC
1.5.1. Các biu trng trc quan ca vn hóa t chc
Vn hóa t chc đc th hin bng nhng biu trng trc quan đin hình là đc
đim kin trúc, nghi l, giai thoi, biu tng, ngôn ng, n phm đin hình, lch s
phát trin và truyn thng.
- Kin trúc đc trng: Nhng kin trúc đc trng ca mt t chc gm kin trúc
ngoi tht và nhng ni tht công s.
Phn ln nhng t chc thành đt hoc đang phát trin mun gây n tng đi
vi mi ngi v s khác bit, thành công và sc mnh ca h bng nhng công trình
kin trúc đc bit và đ s. Nh
ng công trình kin trúc này đc s dng nh biu
tng và hình nh v t chc.
Nhng thit k ni tht cng rt đc các t chc quan tâm. T nhng vn đ ln
nh tiêu chun hóa v màu sc, kiu dáng ca bao bì đc trng, thit k ni tht nh
mt bng, quy, bàn gh, phòng, giá đ hàng, li đi, trang phc, đn nhng chi tit
nh nht nh đ n, v trí công tc đin, thit b và v trí ca chúng Tt c đu đc s
dng đ to n tng thân quen, thin chí và đc quan tâm.
Thit k kin trúc rt đc các t chc quan tâm là vì nhng lý do sau: Kin trúc
ngoi tht có th nh hng quan trng đn hành vi con ngi v phng din cách

thc giao tip, phn ng và thc hin công vic; Công trình kin trúc có th đc coi là


14


mt “linh vt” biu th mt ý ngha, giá tr nào đó ca mt t chc, xã hi; Kiu dáng
két cu có th đc coi là biu tng cho phng châm chin lc ca t chc; Công
trình kin trúc tr thành mt b phn hu c trong các sn phm ca t chc; Trong
mi công trình kin trúc đu cha đng nhng giá tr lch s gn lin vi s ra đi và
trng thành ca t chc, các th h nhân viên.
- Nghi l, nghi thc: Mt trong s nhng biu trng ca vn hóa t chc là nghi
l. ó là nhng hot đng đã đc d kin t trc và chun b k lng di hình
thc các hot đng, s kin vn hóa - xã hi chính thc, nghiêm trang, tình cm đc
thc hin đnh k hay bt thng nhm tht cht mi quan h t chc và thng đc
t chc vì li ích ca nhng ngi tham d. Nhng ngi qun lý có th s dng l
nghi nh mt c hi quan trng đ gii thiu v nhng giá tr đc t chc coi trng.
ó cng là dp đc bit đ nhn mnh nhng giá tr riêng ca t chc, to c hi cho
mi thành viên cùng chia s cách nhn thc v nhng s kin trng đi, đ nêu gng
và khen tng nhng tm gng đin hình đi biu cho nhng nim tin và cách thc
hành đng cn tôn trng ca t chc.
Nghi l thng đc tin hành theo mt cách thc nht đnh, các nghi thc
thng đc thit k mt cách k lng và s dng nh nhng hình thc chính thc
thc hin nghi l. c đim v hình thc và ni dung ca nghi thc không ch th hin
nhng giá tr và trit lý ca vn hóa t chc mà t chc mun nhn mnh, chúng còn
th hin quan đim và cách tip cn ca nhng ng
i qun lý. Mc đ nghiêm túc
trong vic thc hin nghi thc là du hiu phn ánh nhn thc ca các thành viên t
chc v ý ngha và tm quan trng ca các giá tr và trit lý này đi vi h.
- Biu tng: Mt công c khác biu th đc trng ca vn hóa t chc là biu

tng. Các công trình kin trúc, l nghi, giai thoi, khu hiu đu cha đng nh
ng đc
trng ca biu tng, bi thông qua nhng giá tr vt cht, c th, hu hình, các biu
trng này đu mun truyn đt nhng giá tr, ý ngha tim n bên trong cho nhng
ngi tip nhn theo các cách thc khác nhau. Mt biu tng khác là logo hay mt tác


15


phm sáng to đc thit k đ th hin hình tng v mt t chc bng ngôn ng
ngh thut ph thông. Các biu tng vt cht này thng có giá tr rt ln vì chúng
hng s chú ý ca ngi thy nó vào mt hoc mt vài chi tit hay đim nhn c th
có th din đt đc giá tr ch đo mà t chc mun to n tng, lu li hay truyn
đt cho ngi thy nó. Logo là loi biu trng đn gin nhng li có ý ngha rt ln
nên đc các t chc rt chú trng.
- Mu chuyn, giai thoi, tm gng đin hình: Khi trin khai các hot đng
trong thc tin, thng xut hin nhng s kin, tm gng
đin hình cho vic thc
hin thành công hay tht bi mt giá tr trit lý mà t chc có th s dng làm bài hc
kinh nghim hay minh ha đin hình mu mc, d hiu v vn hóa t chc. Mu
chuyn là nhng câu chuyn thng đc thêu dt t nhng s kin có thc đin hình
nhng giá tr, trit lý ca vn hóa t chc đc các thành viên trong t chc thng
xuyên nhc li và ph bin cho nhng thành viên mi. Mt s mu chuyn tr thành
giai thoi do nhng s kin đã mang tính lch s và có th đc khái quát hóa hoc h
cu thêm. Trong các mu chuyn k thng xut hin nhng tm gng đin hình, đó
là nhng mu hình lý tng v hành vi phù hp vi chun mc và giá tr v
n hóa t
chc. Tm gng đin hình có th đc nhân cách hóa thành huyn thoi vi nhng
phm cht và tính cách ca nhiu tm gng đin hình hay k vng v nhng giá tr và

nim tin trong t chc. Các mu chuyn có tác dng duy trì sc sng cho các giá tr
ban đu ca t chc và giúp thng nht v nhn thc ca tt c mi thành viên.
- Ngôn ng, khu hiu: Mt dng biu trng quan trng khác thng đc s
dng đ gây nh hng đn vn hóa t chc là ngôn ng. Nhiu t chc đã s dng
nhng câu ch đc bit, khu hiu, ví von, n d hay mt sc thái ngôn t đ truyn ti
mt ý ngha c th đn nhân viên ca mình và nhng ngi hu quan.
Khu hiu là hình thc d nhp tâm và không ch nhân viên mà c khách hàng và
nhiu ngi khác trích dn. Khu hiu thng rt ngn gn, hay s dng các ngôn t
đn gin, d nh, do đó đôi khi có v “sáo rng” v hình thc. Khu hiu là cách din