Nguyên nhân rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại Nghiên cứu tình huống Agribank

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH



Mai Tun Anh



NGUYÊN NHÂN RI RO TÍN DNG CA NGÂN
HÀNG THNG MI: NGHIÊN CU TÌNH HUNG
TI AGRIBANK


LUN VN THC S KINH T






TP. H Chí Minh – Nm 2011

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH
CHNG TRÌNH GING DY KINH T FULBRIGHT


Mai Tun Anh

NGUYÊN NHÂN RI RO TÍN DNG CA NGÂN
HÀNG THNG MI: NGHIÊN CU TÌNH HUNG
TI AGRIBANK
Chuyên ngành: Chính sách công
Mã s: 603114

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGYN MINH KIU



TP. H Chí Minh – Nm 2011
i

LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan lun vn này hoàn toàn do tôi thc hin. Các đon trích dn và s liu s
dng trong lun vn đu đc dn ngun và có đ chính xác cao nht trong phm vi hiu
bit ca tôi. Lun vn này không nht thit phn ánh quan đim ca Trng i hc Kinh
t thành ph H Chí Minh hay Chng trình ging dy kinh t Fulbright.

TP.HCM, ngày 20 tháng 6 nm 2011
Tác gi


Mai Tun Anh

ii

LI CM N


Trc ht, tôi xin gi li cm n sâu sc đn TS. Nguyn Minh Kiu, ngi trc tip
hng dn tôi trong quá trình thc hin lun vn. Thy đã cho tôi nhng ý kin hu ích
giúp tôi sáng t nhiu vn đ.
Tôi cng xin by t li cm n đi vi thy Hunh Th Du, ngi đã chia s nhng ý
tng và góp ý, đnh hng cho tôi trong quá trình hình thành đ tài lun vn.
Lun vn đc hình thành trên c s nhng tâm huyt, trn tr ca bn thân đi vi công
vic hin ti ca mình, kt hp vi nhng kin thc đc hc tp ti trng. Vì vy, xin
cm n Chng trình Ging dy kinh t Fulbright đã cp hc bng cho tôi có c hi tri
nghim mt môi trng hc tp đy th thách và cht lng cao, cm n các thy cô, anh
ch trong chng trình đã đng hành cùng chúng tôi, to cho chúng tôi c hi đ đt đc
mt nn tng kin thc vng chc. Chính nn tng kin thc đó đã cho tôi kh nng đ
thc hin nhng tâm huyt ca mình và hoàn thành lun vn này, cng nh s t tin trong
công vic và cuc sng sau này.
Tôi cng mun gi li cm n đn c quan đã to điu kin đ tôi có th tham gia hc tp
trong sut thi gian qua.
Cui cùng, xin cm n các hc viên lp MPP2 đã cùng trao đi, đóng góp ý kin, giúp đ
trong sut quá trình hc tp cng nh thc hin lun vn

Tác gi
Mai Tun Anh

iii

TÓM TT

Ri ro tín dng là ri ro lâu đi nht ca trong hot đông ngân hàng, và nó cng là nguyên
nhân ch yu gây nên khng hong ngân hàng và dn đn khng hong kinh t. Do đó, ri
ro tín dng và nhng nguyên nhân ca nó đã đc rt nghiên cu đ cp đn. Các nguyên
nhân gây nên ri ro tín dng rt đa dng t các nguyên nhân v mô nh tng trng kinh t,
lãi sut đ các nhân t vi mô nh bt cân xng thông tin, cho vay da trên tài sn th chp,
tng trng tín dng ca ngân hàng, tâm lý by đàn và nng lc qun tr ri ro ca ngân
hàng… tài nghiên cu này c gng tìm ra mt s nguyên nhân gây ra ri ro tín dng
trong thc tin hot đng ngân hàng ti Vit Nam thông qua nghiên cu các tình hung
thc t ti Ngân hàng Nông nghip và Phát trin nông thôn Vit Nam (Agribank), mt
ngân hàng có quy mô ln và chim hn ¼ th phn tín dng. T đó, tác gi đ xut các gii
pháp t phía c quan qun lý nhà nc, mà ch yu là Ngân hàng Nhà nc, nhm gia
tng s minh bch cho th trng tín dng, nâng cao nng lc qun tr ri ro tín dng ca
các ngân hàng thng mi, nng lc giám sát ca NHNN nhm đáp ng đc kh nng
kim soát ri ro tín dng tng xng vi quy mô phát trin, hn ch nguy c ri ro tín
dng dn đn đ v ngân hàng.










iv

MC LC

LI CAM OAN i
LI CM N ii
TÓM TT iii
MC LC iv
DANH MC CÁC CH VIT TT vi
DANH MC CÁC BNG vii
DANH MC CÁC HÌNH viii
CHNG 1: GII THIU  TÀI 1
1.1 t vn đ 1
1.2 Bi cnh nghiên cu 1
1.3 Vn đ nghiên cu 4
1.4 Câu hi nghiên cu 4
1.5 Mc tiêu nghiên cu 5
1.6 i tng phm vi nghiên cu và phng pháp nghiên cu 5
1.6.1 i tng và phm vi nghiên cu 5
1.6.2 Phng pháp nghiên cu 5
1.6.3 Cu trúc ca lun vn 6
CHNG 2: TNG QUAN LÝ THUYT V RI RO TÍN DNG CA NGÂN HÀNG
THNG MI 7
2.1 Hot đng tín dng 7
2.2 Ri ro rín dng 7
2.3 Nguyên nhân ri ro tín dng 7
CHNG 3: NGHIÊN CU TÌNH HUNG RI RO TÍN DNG TI NGÂN HÀNG
NÔNG NGHIP VÀ PTNT VIT NAM 12
v

3.1 Ri ro tín dng xy ra do bt cân xng thông tin và tng trng tín dng: 12
3.2 Ri ro tín dng do nng lc ca ngân hàng và tâm lý by đàn: 19
Kt lun: 28
CHNG 4: KT LUN VÀ KIN NGH 30

4.1 Kt lun 30
4.2 Kin ngh 32
TÀI LIU THAM KHO 40
PH LC 45



vi

DANH MC CÁC CH VIT TT

ABBank: Ngân hàng Thng mi c phn An Bình
ACB: Ngân hàng Thng mi c phn Á Châu
Agribank: Ngân hàng Nông nghip và Phát trin nông thôn Vit Nam
BIDV: Ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam
DNNN: Doanh nghip nhà nc
Eximbank: Ngân hàng Thng mi c phn Xut nhp khu Vit Nam
MB: Ngân hàng Thng mi c phn quân đi
NHNN: Ngân hàng Nhà nc Vit Nam
NHTM: Ngân hàng thng mi
NHTMQD: Ngân hàng thng mi quc doanh
NHTMCP: Ngân hàng thng mi c phn
PTNT: Phát trin nông thôn
SCB: Ngân hàng Thng mi c phn Sài gòn
TCTD: T chc tín dng
Techcombank: Ngân hàng Thng mi c phn K thng Vit nam
UBND: y ban nhân dân
VIB: Ngân hàng Thng mi c phn Quc t Vit Nam
Vietbank: Ngân hàng Thng mi c phn Vit nam Thng tín
Vietcombank: Ngân hàng Thng mi c phn Ngoi thng Vit Nam

Vietinbank: Ngân hàng Thng mi c phn Công thng Vit Nam
vii

DANH MC CÁC BNG


Bng 1.1: S liu v quy mô tín dng ca Vit Nam và mt s nc trên th gii 3
Bng 3.1: Bng cân đi k toán nm 1998 ca Công ty A 13
Bng 3.2: Báo cáo kt qu HKD nm 1998 ca Công ty A 14
Bng 3.3: Bng cân đi k toán ti thi đim 30/6/2000 ca Tng Công ty M 20
Bng 3.4: Kt qu hot đng kinh doanh ca Tng Công ty M 21
Bng 3.5: Các ch s tài chính ca Tng Công ty M 21


viii

DANH MC CÁC HÌNH

Hình 3.1: Quy trình cp tín dng ca Agribank 26
Hình 3.2: Quy trình kim tra và giám sát khon vay ti Agribank 27
1

CHNG 1:
GII THIU  TÀI

1.1 t vn đ
Ri ro tín dng luôn là nguyên nhân ln nht gây nên s đ v ca h thng ngân hàng và
nh hng ln đn nn kinh t. Nhiu nghiên cu trc đây đã ch ra nhng nhân t tác
đng đn ri ro tín dng ca ngân hàng thng mi. Nghiên cu này c gng chng minh
nh hng ca các nhân t vi mô (bt cân xng thông tin, hành vi ca ngân hàng, ngi đi

vay, tng trng tín dng, nng lc qun tr ri ro ca ngân hàng…) đn ri ro tín dng ca
các ngân hàng thng mi Vit Nam thông qua vic phân tích mt s bng chng thc
nghim ti Ngân hàng Nông nghip và PTNT Vit Nam. T đó thy rõ nhng vn đ mà
các ngân hàng thng mi Vit Nam đang gp phi, nhng khim khuyt trong qun tr ri
ro tín dng ca các ngân hàng thng mi cng nh quá trình giám sát ca Ngân hàng Nhà
nc. T đó, đ xut các gii pháp chính sách đi vi c quan qun lý và giám sát ngân
hàng, nhm nâng cao kh nng qun tr ri ro ca NHTM, nng lc giám sát ca NHNN,
kim soát ri ro, to nên s lành mnh và n đnh cho h thng ngân hàng thng mi Vit
Nam nói riêng và h thng tài chính nói chung.
1.2 Bi cnh nghiên cu
Các cuc khng hong ngân hàng đã xy ra ti nhiu nc trên th gii và có tác đng
không ch trong phm vi quc gia mà còn lan truyn đn các nc trong khu vc và trên
phm vi toàn cu. Theo mt s nghiên cu, ít nht 2/3 các nc thành viên IMF đã gp
phi các cuc khng hong ngân hàng trong vòng 20 nm qua (Vodová, 2003). Ri ro tín
dng là mt trong nhng ri ro lâu đi nht và quan trng nht mà các ngân hàng phi đi
mt (Broll, Pausch & Welzel, 2002). Mt nghiên cu ti Cng hòa Séc, mt nc chuyn
đi t nn kinh t k hoch sang kinh t th trng nh Vit Nam, thì ri ro tín dng chim
60 – 70%, ri ro hot đng: 20 – 30% và ri ro th trng: 10% nguyên nhân gây ra ri ro
ca ngân hàng (Pirner, 2003 trích trong Vodová, 2003). Nh vy ri ro tín dng là mt
trong nhng nguyên nhân ln gây ra ri ro ca ngân hàng. Cuc khng hong gn đây
2

nht, cng xut phát t nguyên nhân khng hong n cho vay di chun ca các ngân
hàng Hoa K. Hàng lot ngân hàng đã b sp đ, và tác đng lan truyn đn nhiu nc và
khu vc trên th gii, nn kinh t M và nhiu nc khác ri vào tình trng suy thoái.
Vit Nam là mt nc đang phát trin mi chuyn đi nn kinh t trong vòng hn 25 nm.
H thng ngân hàng thng mi ch mi đc hình thành và phát trin t nm 1990. Trong
nhng nm gn đây h thng ngân hàng thng mi đã có nhng bc phát trin mnh m
v s lng ngân hàng và quy mô hot đng. Tc đ tng trng tín dng ca Vit Nam
trong nhng nm qua luôn  mc cao. Tng trng tín dng cao kéo dài trong nhiu nm,

t nm 2001 tc đ tng trng tín dng luôn ln hn 20%, đt mc 57% vào nm 2007,
nm 2008: 23,38%, nm 2009: 37,53%, nm 2010: 27,65% (Moody & SBV), gây sc ép
lên cht lng tài sn có ca ngân hàng, trong khi các ngân hàng Vit Nam vn thiu các
k nng qun tr ri ro vng mnh phù hp vi s tng trng này. Do đó có th thy rõ
nguy c ri ro, đc bit trong vic tng trng danh mc cho vay đi vi các doanh nghip
va và nh và tng gánh nng n ca các h gia đình (Moody, 2009). T chc xp hng tín
nhim Fitch cng đã h mc tín nhim ca hai ngân hàng ACB và Vietcombank vì nhng
quan ngi v mc tng trng tín dng quá cao làm suy yu bng cân đi k toán, trong
khi cht lng tín dng thp ca hai ngân hàng này (Minh c, 2010). Vi th trng tài
chính kém phát trin nên h thng ngân hàng thng mi vn là kênh dn vn quan trng
và ch yu ca nn kinh t, do đó sc ép tng trng tín dng là rt ln.
Bên cnh đó, d n tín dng ca các ngân hàng thng mi Vit Nam chim t l ln trong
tng tài sn ngân hàng, cao hn nhiu nc trong khu vc và trên th gii (Bng 1.1), do
đó ri ro tín dung vn là ri ro ch yu và có tác đng ln đn s đ v ca h thng ngân
hàng.





3


Bng 1.1: So sánh t l cho vay/tin gi, cho vay/tng tài sn, và cho vay/GDP
Nc
T l
cho
vay/
tin
gi

(%)
Th
hng
Xu
hng
T l
cho
vay/
Tng
tài
sn
(%)
Th
hng
Xu
hng
T l
cho
vay/
GDP
(%)
Th
hng
Xu
hng
Bangladesh 78.3 47 Gim 65.1 21 Gim 42.3 46 Tng
Trung Quc 69.9 51 Tng 51.2 34 Tng 113.4 11 Tng
Hong Kong 51.2 59 Gim 30.8 56 Tng 201.3 2 Tng
n đ 79.5 40 Gim 62.3 17 Tng 50.8 37 Tng
Indonesia 72.9 48 Gim 58.9 26 Gim 28.3 52 Tng

Nht Bn 73.6 50 Gim 52.1 35 Gim 86.1 20 Tng
Malaysia 76.3 44 Gim 57 27 Tng 110.9 12 Tng
Pakistan 72.2 41 Gim 54.1 53 Gim 24.4 56 Gim
Philippines 65.4 54 Gim 49.5 38 Gim 32.5 48 Gim
Singapore 74.1 45 Gim 39.9 47 Gim 111.5 9 Tng
Sri Lanka 74.1 46 Gim 62.1 30 Tng 25 54 Gim
Hàn Quc 124.3 8 Gim 65.1 15 Gim 102.7 13 Gim
ài Loan 74 35 Gim 59.7 19 Gim 153.6 5 Tng
Thái Lan 95.3 25 Gim 64.5 11 Gim 74.4 26 Gim
Vit Nam 120.9 5 Tng 81.4 3 Tng 112.3 10 Tng
Hoa K 79.7 42 Gim 56.3 31 Gim 52.8 41 Gim
Ngun: Business Monitor International, 5/2010
Hin nay, h thng ngân hàng Vit Nam bao gm 54 ngân hàng ( 5 ngân hàng thng mi
nhà nc, 2 Ngân hàng chính sách, 37 ngân hàng TMCP, 5 ngân hàng liên doanh, 5 ngân
hàng 100% vn nc ngoài) và 48 chi nhánh ngân hàng nc ngoài (S liu đn
31/12/2010 – SBV). Trong đó, Ngân hàng Nông nghip và PTNT Vit Nam (Agribank) là
4

ngân hàng thng mi ln nht vi tng tài sn đt 480.937 nghìn t đng (Báo cáo
thng niên Agribank nm 2009). Tng tài sn ca Agribank chim 21,3% quy mô tng tài
sn ca toàn ngành ngân hàng (CIC – s liu tháng 3/2009)
1
. Theo s liu nm 2008,
Agribank chim 28,86% th phn tín dng và 26,09% th phn huy đng vn (MHBS-
2009). Vi quy mô nh vy thì đòi hi nng lc qun tr ri ro ca Agribank phi đ mnh
đ giám sát và kim soát ri ro, và đ v tín dng đi vi Agribank s tác đng ln đn h
thng ngân hàng cng nh nn kinh t. Mt khác vi s tng đng trong môi trng
chính sách và nng lc qun lý thì các NHTM Vit Nam s có nhng vn đ tng t và
có th nh hng đn s an toàn và vng mnh ca h thng ngân hàng.
1.3 Vn đ nghiên cu

 tài nghiên cu các nguyên nhân gây ra ri ro tín dng thông qua nghiên cu các tình
hung thc t ti Ngân hàng Nông nghip và PTNT Vit Nam. T đó xác đnh nguyên
nhân nào là ph bin ti Ngân hàng Nông nghip và PTNT Vit Nam nói riêng và h thng
NHTM nói chung trong bi cnh hin ti.
1.4 Câu hi nghiên cu
 tài thông qua các nghiên cu trc xác đnh nguyên nhân gây ra ri ro tín dng ca
ngân hàng thng mi. T đó thông qua vic nghiên cu các tình hung thc t đ tr li
câu hi:
Nguyên nhân nào gây ra ri ro tín dng ti Ngân hàng Nông nghip và Phát trin nông
thôn Vit Nam ?
Ri ro tín dng là lnh vc không mi và có nhiu nghiên cu đã đc thc hin. c bit
nhiu nghiên cu đã dùng mô hình đnh lng vi c s d liu ln đ xác đnh các nhân
t gây ra ri ro tín dng. Tuy nhiên, trên thc t tùy thuc đc đim nn kinh t, chính sách
và s phát trin ca h thng ngân hàng ca mi nc, các nhân t này s có nhng tác
đng khác nhau. Do đó cn phi xác đnh s tác đng ca các nhân t đn ri ro tín dng
ca mt ngân hàng hay h thng ngân hàng  mt quc gia nh th nào, đc bit là đi vi
các nc chuyn đi nh Vit Nam.


1
Xem trong: ACB: Báo cáo phân tích ngành ngân hàng tháng 6/2009
5

1.5 Mc tiêu nghiên cu
Xác đnh nguyên nhân nào nh hng đn ri ro tín dng ti Ngân hàng Nông nghip và
Phát trin nông thôn Vit Nam, mt ngân hàng s hu nhà nc, và ln nht trên th
trng, đng thi cng nhm phát hin nhng yu t mang tính đc trng ca h thng
ngân hàng thng mi Vit Nam. T đó phân tích thc trng chính sách ca Ngân hàng
Nhà nc hin nay có đáp ng đc yêu cu hn ch s tác đng tiêu cc ca các nhân t
đn ri ro tín dng ca h thng ngân hàng hay không. Tìm ra nhng chính sách hp lý

nhm tng cng kim soát ri ro tín dng ca h thng ngân hàng, to nên s lành mnh
và n đnh cho h thng ngân hàng thng mi Vit Nam nói riêng và h thng tài chính
nói chung.
1.6 i tng phm vi nghiên cu và phng pháp nghiên cu
1.6.1 i tng và phm vi nghiên cu
 tài tin hành nghiên cu trên các tình hung thc t ti Ngân hàng Nông nghip và Phát
trin nông thôn Vit Nam. Các tình hung này đã xy ra ri ro tín dng và gây tn tht cho
ngân hàng.
1.6.2 Phng pháp nghiên cu
 tài áp dng phng pháp phân tích tình hung. Trên c s các nguyên nhân gây ra ri
ro tín dng đc xác đnh bi các nghiên cu trc. Tác gi tin hành phân tích các tình
hung thc t xy ra ri ro và gây tn tht cho ngân hàng. T đó xác đnh nguyên nhân nào
gây ra ri ro tín dng ca s kin đó.
Trên c s phân tích tình hung kt hp phân tích bi cnh chính sách khi s kin đó xy
ra nhm tìm ra các khim khuyt ca chính sách hay s thiu vng các th ch hu hiu
nhm tng cng giám sát các khon vay.
Ngun d liu đc thu thp t h s tín dng ca ngân hàng: các báo cáo tài chính ca
ngi vay, báo cáo thm đnh ca ngân hàng, các hp đng tín dng, giy nhn n, các
biên bn kim tra s dng vn, biên bn làm vic gia ngân hàng và ngi vay…
6

Bên cnh phân tích d liu, tác gi trc tip phng vn các đi tng liên quan nh ngi
thm đnh khon vay, ngi phê duyt, ngi vay… ng thi, nhm tránh thông tin b
thiên lch tác gi phng vn các đi tng không trc tip liên quan đn khon vay nh:
kim soát viên, mt s nhân viên tín dng, nhân viên k toán ca doanh nghip đ tìm hiu
rõ hn v nguyên nhân xy ra ri ro tín dng, đng c ca ngi cho vay và ngi đi vay.
T vic phân tích các tình hung đ tìm hiu nguyên nhân xy ra ri ro rín dng. Kt hp
vi các nghiên cu trc đ đi đn nhng kt lun v các nhân t gây ra ri ro tín dng ti
Ngân hàng Nông nghip và PTNT Vit Nam nói riêng và các ngân hàng thng mi nói
chung. T đó đa ra các gii pháp chính sách đi vi các c quan qun lý nhm nâng cao

nng lc qun tr ri ro ca các NHTM, cng nh nng lc giám sát ca c quan qun lý.
1.6.3 Cu trúc ca lun vn
Lun vn gm 4 chng:
Chng 1: Gii thiu đ tài. Trong chng này tác gi phân tích bi cnh khng hong
ngân hàng xy ra trên th gii, kt hp vi tình hình hin ti ca Vit Nam, đ xác đnh
vn đ nghiên cu, t đó hình thành câu hi nghiên cu, xác đnh mc đích nghiên cu,
đi tng phm vi và phng pháp phân tích ca đ tài.
Chng 2: Tng quan v lý thuyt v ri ro tín dng và các nguyên nhân gây ra ri ro tín
dng. Ni dung chng này bao gm các khái nim v ri ro tín dng, các nguyên nhân
gây ra ri ro tín dng đc tác gi tng hp t các nghiên cu trc
Chng 3: Nghiên cu tình hung ri ro tín dng ti Ngân hàng Nông nghip và Phát trin
nông thôn Vit Nam. T các tình hung ri ro tín dng xy ra trong thc t hot đng tín
dng ti Ngân hàng Nông nghip và Phát trin nông thôn Vit Nam, tác gi phân tích và
rút ra các nguyên nhân gây ra ri ro tín dung trong các tình hung đó.
Chng 4: Kt lun và kin ngh. Ni dung ca chng này bao gm tng hp v các
nguyên nhân gây ra ri ro tín dng, đ xut mt s gii pháp hn ch nguy c gây ra ri ro
tín dng, đm bo an toàn hot đng ngân hàng.

7

CHNG 2:
TNG QUAN LÝ THUYT V RI RO TÍN DNG CA
NGÂN HÀNG THNG MI

2.1 Hot đng tín dng
Theo khon 14 iu 4, Lut các t chc tín dng nm 2010: “Cp tín dng là vic tha
thun đ t chc, cá nhân s dng mt khon tin hoc cam kt cho phép s dng mt
khon tin theo nguyên tc có hoàn tr bng nghip v cho vay, chit khu, cho thuê tài
chính, bao thanh toán, bo lãnh ngân hàng và các nghip v cp tín dng khác”
 tài ch yu nghiên cu v ri ro trong hot đng cho vay, là hot đng chim t trng

ln trong hot đng tín dng ca các ngân hàng thng mi Vit Nam. Theo khon 16,
điu 4, Lut các t chc tín dng nm 2010: “Cho vay là hình thc cp tín dng, theo đó
bên cho vay giao hoc cam kt giao cho khách hàng mt khon tin đ s dng vào mc
đích xác đnh trong mt thi gian nht đnh theo tha thun vi nguyên tc có hoàn tr c
gc và lãi”
2.2 Ri ro rín dng
Theo khon 1, điu 2 Quyt đnh 493/2005/NHNN ca Ngân hàng Nhà nc Vit Nam thì:
“Ri ro tín dng là kh nng xy ra tn tht trong hot đng ngân hàng ca t chc tín
dng do khách hàng không thc hin hoc không có kh nng thc hin ngha v ca mình
theo cam kt”
Theo y ban Basel thì: “Ri ro tín dng đc đnh ngha đn gin là kh nng mt ngi
vay ngân hàng hoc đi tác không đáp ng đc các ngha v ca mình theo điu khon
tha thun”
2.3 Nguyên nhân ri ro tín dng
Ri ro tín dng là vn đ không mi, nhiu nghiên cu đã ch ra các nguyên nhân dn đn
ri ro tín dng ca các ngân hàng, t các nhân t v mô đn các nhân t vi mô, trong phm
8

vi nghiên cu ca đ tài ch xác đnh các nhân t vi mô tác đng đn ri ro tín dng nh
th nào.
Bt cân xng thông tin: Vn đ bt bt cân xng thông tin xy ra khi ngi vay có li th
v thông tin hn ngi cho vay vì h bit rõ hn d án đu t mà h mun thc hin. Bt
cân xng thông tin dn đn la chn ngc và vn đ “hàng xu” (lemons) đã đc mô t
đu tiên bi Akerlof (1970). Vn đ “hàng xu”: xut hin trên th trng n khi ngi cho
vay gp vn đ trong vic xác đnh ngi vay có ri ro cao hay thp. Khi cho vay không
phân bit đc gia ngi vay có cht lng tt và ngi vay có cht lng xu (“hàng
xu”) thì ngi cho vay s cho vay vi mc lãi sut phn nh cht lng ca ngi vay 
mc trung bình gia ngi vay có cht lng tt và ngi vay có cht lng xu. Kt qa
là ngi vay có cht lng cao phi tr mc lãi sut cao hn mc mà đáng ra h phi
đc, ngi vay có cht lng xu tr mc lãi sut thp hn mc mà h phi tr. Hu qu

ca vn đ này là ngi vay có cht lng cao s b gt khi th trng. Và ngân hàng đi
mt vi nguy c ri ro tín dng khi cho vay đi vi ngi vay cho cht lng thp
(Mishkin, 1991).
Bt cân xng thông tin còn dn đn mt vn đ khác đó là ri ro đo đc, nh hng đn
tính hiu qu ca th trng tài chính. Bi vì ngi vay không bit chc chn cht lng
ca d án đu t mà ngi vay mun thc hin, do đó ngi vay có đng c thc hin các
hành vi có li cho mình mà làm tng xác sut ri ro đi vi ngi cho vay. Chng hn nh,
ngi vay có th phân b vn vì các li ích cá nhân, hoc có xu hng đu t vào các d
án có ri ro cao. Hoc có th ngi vay s đu t vào các d án nhm cng c quyn lc
và đa v ca h nhng không to ra li nhun mà khi d án thành công thì ngi vay s
hng li nhng thì ngi cho vay s gánh chu ri ro khi d án không thành công
(Mishkin, 1991).
Mt trong nhng hu qu ca bt cân xng thông tin đó là vn đ ngi y quyn – ngi
tha hành. Mt khi ngi qun lý đt đc mc li nhun trên vn hp lý cho các ch s
hu, h có th tham gia vào các hot đng xa ri vic ti đa hóa giá tr doanh nghip.
Trong khi ngi qun lý ch chu trách nhim  mt mc đ hu hn, có th dn đn
nhng nhng chin lc ri ro cao đ tng cng v trí xã hi, hay quyn lc trong t chc
ca ngi qun lý ngân hàng (Williamson, 1963 trích trong Das & Ghosh, 2007)
9

Áp lc cnh tranh và tng trng tín dng: Áp lc cnh tranh cng có th dn đn gia
tng ri ro tín dng. S cnh tranh gia các ngân hàng thng mi hay gia ngân hàng
thng mi vi các t chc tài chính trung gian khác làm xói mòn li nhun biên ca ngân
hàng và to áp lc lên các ngân hàng.  bù đp cho vic st gim kh nng sinh li này,
ngi qun lý ngân hàng có th t b s khách quan trong tiêu chun đánh giá tín dng và
tng trng tín dng mt cách cu th và không có li cho cht lng ca danh mc khon
vay (trong tng lai). Mt khác, tng trng cho vay có th vt quá kh nng thm đnh
và giám sát ngi vay ca ngân hàng, do đó xy ra ri ro tín dng. Trong chng mc
nhng khon vay nh vy ch tr thành n xu vi mt đ tr nht đnh, nó có th khuyn
khích tng trng tín dng hn na. (Das & Ghosh, 2007).

Lý thuyt v giá tr đc quyn đi vi vic chp nhn ri ro ca ngân hàng đã đc chp
nhn rng rãi trong lý thuyt ngân hàng. n gin là, ngân hàng s hn ch vic chp nhn
ri ro đ bo v giá tr ca khon li t đc quyn do s cho phép ca chính ph. Gia tng
cnh tranh s làm xói mòn li ích ca h và giá tr ca đc quyn, và dn đn chp nhn ri
ro cao hn và mt n đnh tài chính hn. Chan, Greenbaum và Thakor (1986) ch ra rng
gia tng cnh tranh làm xói mòn thng d mà ngân hàng có th đt đc bi các ngi vay
có cht lng cao. S gim sút giá tr dn ngân hàng đn vic gim s sàng lc đi vi các
khách hàng tim nng và, vì vy toàn b danh mc tín dng b suy gim. Keeley (1990),
theo Furlong và Keeley (1989) ch ra rng s suy gim giá tr đc quyn dn đn vic tng
chp nhn ri ro. Broecker (1990) cho thy s gia tng cnh tranh, đc đo bng s gia
tng s lng ngân hàng, có tác đng tiêu cc đn mc tín nhim n bình quân ca h
thng ngân hàng. Hellmann, Murdock và Stiglitz (2000) dùng mô hình đng lc ri ro đo
đc ch ra rng cnh tranh có th tác đng tiêu cc đn các hành vi cn trng ca ngân
hàng. Yêu cu v vn là không đ đ làm gim đng c mo him và h phi kim soát lãi
sut tin gi nh là mt cng c điu tit. Repullo (2004) s dng mô hình đng lc ca
cnh tranh không hoàn ho trong ngân hàng đ cho thy rng trong môi trng thiu vng
các quy đnh điu tit, cnh tranh càng cao dn đn ri ro càng nhiu (trích trong Jiménez,
Lopez, Saurina, 2010)
Foos, Norden, Weber (2009) s dng d liu t 16 quc gia trong khong t nm 1997 –
2007 đ kim chng s tác đng ca tng trng tín dng đn tht thoát vn vay. Kt qu
10

cho thy có tng trng tín dng bt thng trong quá kh có nh hng ln đn mt mát
tín dng sau đó vi đ tr 2 đn 4 nm. Keeton (1999) s dng d liu t 1982 đn 1996
đ phân tích s tác đng ca tng trng tín dng đi vi n quá hn. Kt qu cho thy có
bng chng v mi quan h cht ch gia tng trng tín dng và n xu. c bit,
Keenton ch ra rng tng trng tín dng kt hp vi các tiêu chun tín dng thp s dn
đn mt vn vay cao hn  mt s bang ca Hoa K. Sinkey và Greenwalt (1991) phân
tích s liu các ngân hàng Hoa K cng tìm thy mi quan h ln gia t l tht thoát vn
vay và các nhân t bên trong nh lãi sut cao, cho vay quá mc…(trích trong Khemraj,

Pasha, 2009). Kraft và Jankov (2005) tìm thy ti Croatia, tng trng tín dng nhanh
chóng làm gia tng kh nng suy gim cht lng tín dng, nh hng đn tài khon vãng
lai và vn đ n nc ngoài. Tng trng tín dng nhanh chóng din ra trong thi k bùng
n kinh t và s bùng n cho vay nh vy đc xác đnh nh mt nguyên nhân đáng k
làm gia tng nguy c khng khong (Caprio & Klingebiel, 1996 trích trong Ahmad &
Ariff, 2007)
Tâm lý by đàn: Hành vi by đàn (Rajal, 1994) cng có th giúp gii thích ti sao các nhà
qun lý ngân hàng tài tr cho các d án có NPV âm trong qua trình m rng tín dng.
Thc t các ngân hàng khác đang cho vay có th đc xem là mt thông tin vô giá liên
quan đn tín nhim tín dng ca ngi vay tim nng. Và quan trng là hiu qu qun lý
thng đc đánh giá liên quan đn các tiêu chun th trng. S tr ngi khi tt c đu
mc phi sai lm thng ít hn rt nhiu nu nhà qun lý mc phi sai lm mt mình. Nh
vy, kt qu là, nhà qun lý có nhng đng c rt ln đ hành đng nh các đng nghip
ca mình. Theo đui mc tiêu ngn hn là nguyên nhân ph bin, có th gii thích ti sao
ngân hàng tài tr các d án trong quá trình m rng tín dng, sau đó, s tr thành n xu
(trích trong Das & Ghosh, 2007). Yuichi Nakawaga và Hirofumi Uchida (2007) s dng
d liu ti Nht Bn đã chng minh các ngân hàng nc này hành đng theo by đàn mt
cách không hiu qu sut thi gian gia nhng nm 1980. Trong thi gian này, hành vi
không hiu qu trong cho vay đi vi các khách hàng mi mà ngân hàng không am hiu rõ
là ln hn mt cách đáng k so vi cho vay đi vi khách hàng truyn thng. Hn na, các
ngân hàng có xu hng đi theo các ngân hàng khác có nhiu am hiu hn trong vic cho
vay mt lnh vc c th.
11

Cho vay da trên tài sn th chp hay quan h: Jiménez, Saurina (2004) đã tin hành
phân tích trên d liu 3 triu khon vay t nm 1988 – 2000 ca các ngân hàng Tây Ban
Nha, nhm xác đnh tác đng ca các nhân t đn xác sut xy ra ri ro tín dng gm: tài
sn th chp, loi t chc cho vay, và quan h gia ngi vay và ngi cho vay. Kt qu
cho thy khon vay có tài sn th chp có xác sut ri ro cao hn. Khi kh nng mt khon
vay không tr đc n đc đm bo bng tài sn th chp thì ngân hàng có ít đng c đ

thc hin sàng lc và đánh giá tín dng mt cách đy đ khi phê duyt khon vay. Mi
quan h gn gi gia ngân hàng vi ngi vay cng làm tng mc sn lòng chp nhn ri
ro cao hn.
Trong giai đon kinh t bùng n, s tng lên nhanh chóng ca giá tài sn làm tng giá tr
th chp dn đn ngân hàng tng cho vay, vì có s đm bo bng tài sn (đang có giá tr
ngày càng tng). Tác đng ca s phát trin này có th dn đn làm gim các tiêu chun tín
dng, bao gm c yêu cu v th chp tài sn. Khi s tng trng kinh t chm li và có xu
hng suy thoái, s suy gim giá tr tài sn làm cho giá tr tài sn th chp cng gim giá
tr, dn đn d suy gim tng th các tiêu chun tín dng, làm trm trng thêm tình trng
n xu (Gabriel et al., 2006 trích trong Das & Ghosh, 2007).
Nng lc qun lý ca ngân hàng: Ahmad, Nor Hayati và Ariff, Mohamed (2007) đã
nghiên cu các nhân t gây ra ri ro tín dng ca ngân hàng thng mi ti các nn kinh
t mi ni và các nc phát trin. H phát hin rng có t hai đn bn yu t có tng
quan riêng mt mc đáng k vi ri ro tín dng ca bt c mt h thng ngân hàng nào (
các nc mi ni hay các nc phát trin). Trong đó, vn điu l là có ý ngha đi vi các
ngân hàng cung cp đa dng các sn phm; cht lng qun lý là quan trng đi vi các
ngân hàng có u th v cho vay, chng hn nh  các nn kinh t mi ni. H cng phát
hin rng ri ro tín dng  các nn kinh t mi ni là cao hn các nc phát trin và nhng
ri ro đó  các nn kinh t mi ni là do phn ln nhng nguyên nhân thuc v ngân hàng.

12

CHNG 3:
NGHIÊN CU TÌNH HUNG RI RO TÍN DNG TI
NGÂN HÀNG NÔNG NGHIP VÀ PTNT VIT NAM

3.1 Ri ro tín dng xy ra do bt cân xng thông tin và tng trng tín dng:
Gii thiu khách hàng:
Công ty A thuc Liên hip các xí nghip C đc thành lp theo quyt đnh 106 Q/TCCB-
L ngày 15 tháng 3 nm 1993 ca B trng B T, vn kinh doanh ca Công ty ti thi

đim thành lp là 4.840,2 triu đng. Ngành ngh kinh doanh là: xây dng các công trình
thy li, đê đp, h cha nc, công trình thy đin…Nm 1996 Tng Công ty B đc
thành lp trên c s t chc li các đn v thuc Liên hip các xí nghip C, Công ty tr
thành đn v hch toán đc lp thuc Tng Công ty B, B T. Công ty là đn v có nng lc
thi công và đã thi công nhiu công trình ln trên c nc.
Mô t tình hung:
Nm 1999 vi nhu cu m rng tín dng đc bit là cho vay đi vi các doanh nghip ngân
hàng đã tip cn vi Công ty A và đt vn đ v tài tr vn lu đng cho Công ty đ thi
công các công trình. Tháng 9/1999 Công ty bt đu có quan h tín dng vi Ngân hàng
Nông nghip và PTNT. Ti thi đim vay vn, Công ty đang có quan h vi mt s TCTD
khác ti các tnh trên đa bàn min Trung. Tng d n vay các TCTD này là 37.705 triu
đng, trong đó: ngn hn: 21.271 triu đng, trung dài hn: 16.434 triu đng, và không có
n quá hn. Thông tin v tình hình tài chính ca Công ty mà ngân hàng có đc ti thi
đim vay vn nh sau:
Báo cáo tài chính nm 1998:



13

Bng 3.1: Bng cân đi k toán nm 1998 ca Công ty A
TÀI SN S đu k S cui k
I. TÀI SN LU NG VÀ TNH 42.506.130.021 41.041.994.317
1. Tin 2.492.408.612 2.249.063.405
2. Khon phi thu 24.564.591.984 24.552.425.845
3. Hàng tn kho 13.169.614.757 11.989.936.089
- Tr/đó: Chi phí SXKD d dang 11.115.949.507 9.514.169.861
4. Tài sn lu đng khác 2.279.514.668 2.250.568.978
II. TÀI SN C NH VÀ TDH 29.468.308.745 24.652.044.672
1. Tài sn c đnh 29.357.908.745 24.541.644.672

2. Chi phí XDCB d dang 110.400.000 110.400.000
Tng cng tài sn 71.974.438.766 65.694.038.989
NGUN VN

I. N PHI TR 59.071.809.048 54.665.194.988
1. N ngn hn 38.417.161.788 38.230.837.221
- Vay ngn hn 19.469.015.754 23.092.731.417
- Phi tr ngi bán 626.177.578 2.128.497.974
- Phi tr, phi np khác 9.395.694.222 11.059.016.680
2. N dài hn 20.654.647.260 16.434.357.767
II. NGUN VN CH S HU 12.902.629.718 11.028.844.001
Tng cng ngun vn 71.974.438.766 65.694.038.989
Ngun: Báo cáo tài chính nm 1998 ca Công ty A – H s tín dng ca Agribank







14

Bng 3.2: Báo cáo kt qu HKD nm 1998 ca Công ty A
Doanh thu 68.171.103.397
Các khon gim tr 2.701.286.925
Doanh thu thun 65.469.816.472
Giá vn hàng bán 60.653.053.134
Li tc gp 4.816.763.338
Chi phí bán hàng
Chi phí qun lý doanh nghip 4.246.291.190

Li tc thun t hot đng kinh doanh 570.472.148
Li tc hot đng tài chính 4.729.239
Li tc bt thng 39.347.444
Tng li tc trc thu 614.548.831
Thu vn và thu li tc 397.698.224
Li tc sau thu 216.850.607
Ngun: Báo cáo tài chính nm 1998 ca Công ty A – H s tín dng Agribank
Cn c Báo cáo tài chính nm 1998 ca Công ty, ngân hàng đã tin hành thm đnh, công
ty đc đánh giá là có tình hình tài chính và sn xut kinh doanh n đnh, đm bo kh
nng tr n.
Sau khi tin hành thm đnh ngân hàng đã duyt cho vay vn lu đng đ tr tin vt t là:
500 triu đng. T tháng 9/1999 đn 31/12/1999 ngân hàng đã phê duyt 5 món vay vi
tng s tin vay là: 3.660 triu đng, d n ti thi đim 31/12/2009 là: 2.560 triu đng.
n đu nm 2000, ngân hàng cn c vào s liu báo cáo tài chính 6 tháng nm 1999 đ
thm đnh và tip tc cho vay. Tình hình tài sn và ngun vn ti thi đim 30/06/1999
không có bin đng ln so vi cui nm 1998. Li nhun 6 tháng đt: 252 triu đng. T
tháng 1 đn đu tháng 4/2000, ngân hàng đã gii ngân 22 món vay vi doanh s: 7.800
triu đng, d n đn thi đim 6/4/2000 là: 9.673 triu đng. Sau đó ngân hàng áp dng
phng thc cho vay theo hn mc tín dng đi vi Công ty, thi đim này Công ty vn
cha lp đc Báo cáo tài chính nm 1999 và ngân hàng cn c vào Báo cáo tài chính ti
thi đim 30/6/1999 đ thm đnh, theo báo cáo cho thy tình hình tài chính ca Công ty
vn n đnh, đm bo kh nng thanh toán. Cn c vào k hoch sn xut kinh doanh ca
15

Công ty, ngân hàng đã xác đnh và phê duyt hn mc tín dng nm 2000 là: 13.650 triu
đng, và tip tc gii ngân vn trong hn mc tín dng đã ký kt. n tháng 5/2000 Công
ty hoàn thành vic quyt toán tài chính nm 1999 và Báo cáo tài chính cho thy nm 1999
Công ty l 5.241 triu đng. Khon l này đc ghi nhn vào k k toán quý 4/1999.
Nguyên nhân l do Công ty tin hành điu chnh chi phí, do chi phí các nm trc các đn
v trc thuc báo cáo không đy đ, do chênh lch t giá. Tình hình khó khn v tài chính

ca Công ty bt đu bc l. Nng lc qun lý ca Công ty và các đn v trc thuc (Công
trng) cng cho thy nhiu vn đ yu kém làm cho nng sut lao đng thp, qun lý tài
chính lng lo. Do đã gii ngân mt lng vn ln vào các công trình, ngân hàng vn tip
tc tài tr cho Công ty nhm hoàn thành các công trình đúng tin đ to điu kin cho công
ty tip tc sn xut và có th tr n ngân hàng. Tuy nhiên nm 2000, doanh thu ca Công
ty gim mnh (31.373 triu đng) và l 7.306 triu đng (Báo cáo tài chính nm 2000 – lp
ngày 05/6/2001). n thi đim này thì Công ty không còn vn ch s hu do l ly k đã
ln hn vn ch s hu. Nm 2001 Công ty tip tc l 6.876 triu đng. Ngân hàng đã
nhiu ln cùng Công ty và Tng Công ty bán k hoch tháo g khó khn, khc phc l, vi
s h tr tm thi v tài chính t Tng Công ty, Ngân hàng tip tc cho vay quay vòng đ
hoàn thành các công trình, nhng do b máy qun lý và nhân viên ca công ty yu kém
nên tình hình không có tin trin kh quan. Công ty đã phi thay đi nhiu Giám đc
nhng tình hình vn không th ci thin. n tháng 2/2002 ngân hàng chm dt cho vay
do Công ty hoàn toàn không có kh nng tr n, tình tình sn xut kinh doanh ca Công ty
đã hoàn toàn đình tr và không có dòng tin đ quay vòng, do các công trình c đã hoàn
thành hoc không hoàn thành phi bàn giao cho đn v khác thi công, không thng thu các
công trình mi do nng lc tài chính suy gim. S l ly k đn 31/12/2002 là: 32.511
triu đng.
Nm 2003, Ngân hàng tin hành khi kin phá sn đi vi Công ty. Tuy nhiên lng trc
khó khn ca vic tin hành các th tc phá sn, Ngân hàng chuyn sang khi kin đòi n.
Tòa án đã m th tc hòa gii và hai bên tha thun lch trình tr n c th. Sau đó, quá
trình c cu li Công ty gp nhiu vng mc và Công ty vn không th thc hin vic tr
n theo cam kt, vic thi hành án cng b kéo dài. Nm 2004, Giám đc Công ty np đn
lên Tòa án yêu cu m th tc phá sn. Toàn b tài sn ca Công ty đc kê biên đ tin
hành th tc phá sn. Tuy vy, do th tc tin hành chm, nhiu tài sn là máy mc thit b