Phân tích hiệu quả kinh tế của mô hình chăn nuôi lợn thịt tại huyện Củ Chi thành phố Hồ Chí Minh

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
õõõõõ



N
N
G
G
U
U
Y
Y


N
N


D
D
U
U
Y
Y


Q

Q
U
U
A
A
N
N
G
G





PHÂN TÍCH HIU QU KINH T CA MÔ
HÌNH CHN NUÔI LN THT TI HUYN C
CHI THÀNH PH H CHÍ MINH





LUN VN THC S KINH T

CHUYÊN NGÀNH: KINH T PHÁT TRIN
MÃ S: 60.31.05


NGI HNG DN: TS NGUYN HU DNG

TP.H CHÍ MINH – NM 2011




i
LI CM N
Li đu tiên Tôi xin bày t lòng bit n sâu sc đn TS. Nguyn Hu Dng –
ngi thy đã ch bo, hng dn và giúp đ tôi rt tn tình trong sut thi gian
thc hin và hoàn thành đ tài nghiên cu.
Tác gi xin gi li cám n trân trng nht đn: Quý thy cô đã tham gia ging
dy các môn hc trong chng trình đào to Thc s ti Khoa Kinh t Phát trin ca
trng;
Các chuyên gia trong lnh vc nông nghip đã góp ý cho quá trình chun b đ
cng và ni dung k thut trong lun vn;
S Nông nghip và PTNT đã cho phép s dng b s liu điu tra chn nuôi
ln tht ti C Chi, và to nhiu điu kin thun li trong quá trình hc tp;
Trung tâm Qun lý và Kim đnh ging Cây trng – Vt nuôi; cùng mt s
đn v và cá nhân khác đã nhit tình hng dn, giúp đ và đóng góp nhng ý kin
quý báo trong quá trình Tôi thc hin nghiên cu ca mình.
Cui cùng tôi xin cm n s giúp đ, đng viên v mt tinh thn ca tt c
nhng ngi thân trong gia đình, bn bè và đng nghip.

ii
LI CAM KT
Tác gi xin cam đoan toàn b ni dung đc trình bày trong lun vn do chính
bn thân nghiên cu và thc hin vi s giúp đ rt tn tình ca ging viên hng
dn, các d liu đc thu thp t các ngun hp pháp, đ chính xác cao và phn ánh
mt cách trung thc.
Vi t cách là tác gi ca nghiên cu, tôi xin cam đoan rng nhng nhn đnh
và lun c khoa hc đa ra trong lun vn này hoàn toàn không sao chép t các
công trình khác mà xut phát t chính kin bn thân tác gi, mi s trích dn đu có
ngun gc rõ ràng. Nu có s đo vn và sao chép tôi xin hoàn toàn chu trách
nhim trc hi đng khoa hc.

TP. H Chí Minh, ngày 17 tháng 5 nm 2011
Ngi thc hin lun vn



NGUYN DUY QUANG

iii
MC LC
Trang
DANH MC CÁC BNG vii
DANH MC CÁC HÌNH viii
DANH MC CÁC CH VIT TT ix
PHN M U 1
1. t vn đ nghiên cu: 1
2. Mc đích nghiên cu: 2
3. Câu hi nghiên cu: 2
4. Phân tích s liu: 2
5. i tng và phm vi nghiên cu: 3
6. Các bc tin hành nghiên cu: 3
7. Ý thc tin ca đ tài: 3
8. Cu trúc ca đ tài 4
CHNG 1. TNG QUAN LÝ THUYT VÀ NGHIÊN CU LIÊN QUAN 5
1.1. Các lý thuyt liên quan 5
1.1.1. Lý thuyt li th kinh t theo quy mô: 5
1.1.2. Lý thuyt v phát trin, chuyn giao và áp dng tin b k thut trong sn
xut nông nghip: 6
1.1.3. Lý thuyt v kinh t h: 9
1.1.3.1. Khái nim v kinh t h: 9
1.1.3.2. c đim ca kinh t h gia đình: 9
1.1.3.3. Thu nhp nông h: 9
1.1.3.4. Vai trò trong kinh t h: 9
1.2. Chn nuôi và đc đim ca ngành chn nuôi: 10
1.2.1. Chn nuôi là gì? 10

1.2.2. Các đc đim ca ngành chn nuôi: 10
iv
1.3. V trí, vai trò chn nuôi ln và chn nuôi ln tht trong nn kinh t và kinh t h
gia đình: 11
1.3.1. V trí chn nuôi ln nói chung và chn nuôi ln tht nói riêng: 11
1.3.2. Vai trò chn nuôi ln: 12
1.4. Phân tích kinh t trong sn xut nông nghip: 12
1.4.2. Phng pháp lp trình toán (programming): 13
1.4.3. Phng pháp hàm sn xut tân c đin: 13
1.4.3.1. Khái nim v hàm sn xut nông nghip: 13

1.4.3.2. nh lut nng sut biên gim dn: 14
1.4.3.3. Hàm sn xut Cobb – Douglas: 16
1.4.3.4. ng dng và đc tính ca hàm Cobb – Douglas: 17
1.5. Các nghiên cu thc nghim trong và ngoài nc: 19
1.5.1. Nghiên cu “ánh giá hiu qu kinh t chn nuôi ln tht trong nông h vùng
đng bng sông Hng”: 19
1.5.2. Nghiên cu “Phân tích hiu qu chn nuôi ln tht ca nông h ti huyn
Vnh Thnh – thành ph Cn Th”: 20
1.5.3. Nghiên cu “Kh nng cnh tranh và hiu qu trong sn xut gia cm và ln
 Vit Nam”: 20

1.5.4. Nghiên cu “Kh nng cnh trnh trong chn nuôi ln ti Vit Nam”: 21
1.6. Các chính sách phát trin chn nuôi ln: 22
CHNG 2. PHNG PHÁP NGHIÊN CU 25
2.1. Phng pháp thu thp s liu: 25
2.1.1. S liu th cp: 25
2.1.2. S liu s cp: 25
2.2. Phng pháp phân tích hch toán tng phn: 26
2.3.1. Mô hình hàm sn xut Cobb – Douglas: 28

2.3.2. Mô t các bin ph thuc: 29
2.3.3. Xác đnh mc ti u ca các yu t đu vào: 30
2.3.4. Kim đnh ý ngha thng kê ca mô hình: 31
CHNG 3. HIN TRNG KINH T VÀ K THUT CHN NUÔI LN 33
v
3.1. Tng quan v chn nuôi ln ca thành ph H Chí Minh: 33
3.1.1. Tng đàn, quy mô: 33
Hình 3.1. àn ln ca thành ph giai đon 2004 – 2009 (vt: 1.000 con). 33
3.1.2. Bin đng giá c chn nuôi và d báo nhu cu tiêu th tht ln: 34
3.1.2.1. Bin đng giá c thc n chn nuôi: 34
3.1.2.2. Bin đng giá tht ln: 35
3.1.2.3. D báo nhu cu tht ln: 37
3.2. Các yu t k thut trong chn nuôi ln tht: 38
3.2.1. Con ging: 38
3.2.1.1. Chn ging: 38
3.2.1.2. Ngoi hình, th cht: 39
3.2.2. Thc n: 39
3.2.3. Chung tri: 40
3.2.4. Phòng tr dch bnh: 40
3.2.5. Qun lý chm sóc: 40
CHNG 4. KT QU NGHIÊN CU 44
4.1. c đim ca các h chn nuôi ln tht trên đa bàn điu tra: 44
4.1.1. Tình hình chung các h chn nuôi: 44
4.1.2. Quy mô chung tri: 46
4.1.3. Quy mô đàn ln tht: 47
4.1.4. Qun lý chm sóc đàn ln tht: 48
4.2. Phân tích chi phí và kt qu sn xut: 49
4.3. Kt qu mô hình hàm sn xut: 51
4.3.1. Kim đnh giá tr ca mô hình: 51
4.3.2. Các yu t nh hng đn trng lng xut chung: 52

4.4. Phân tích hiu qu k thut: 58
4.4.1 Hiu qu thu nhp theo qui mô đu t: 58
4.4.2. Giá tr sn phm trung bình và sn phm biên: 59
4.4.3. Hiu qu kinh t s dng các yu t đu vào: 60
CHNG 5. KT LUN VÀ  XUT CHÍNH SÁCH PHÁT TRIN

vi
CHN NUÔI LN THT 63
5.1. Kt lun: 63
5.2.  xut chính sách: 65
TÀI LIU KHAM THO

vii
DANH MC CÁC BNG

Bng 4.1: Ngành ngh các h điu tra 53
Bng 4.2: Phân tích li ích và chi phí 50
Bng 4.3. Mô t các bin ca mô hình nghiên cu thc nghim 52
Bng 4.4. Các yu t nh hng đn trng lng ln xut chung (mô hình nghiên
cu tng quát) 53
Bng 4.5. Các yu t nh hng đn trng lng ln xut chung (mô hình nghiên
cu sau cùng) 53
Bng 4.6. Giá tr sn phm trung bình và sn phm biên. 59
Bng 4.7. Hiu qu kinh t các yu t đu vào 60


viii
DANH MC CÁC HÌNH
Hình 3.1. àn ln thành ph giai đon 2004 – 2009 33
Hình 3.2. Bin đng giá mt s loi thc n giai đon 2006 – 2009 35

Hình 3.3. Bin đng giá ln hi trong giai đon 2007 – 2010 36
Hình 3.4. Bin đng giá ln ging, ln tht và thc n cho ln tht nm 2010 37
Hình 4.1. Hình thc chn nuôi ti các xã điu tra 44
Hình 4.2. Trình đ hc vn ca các h chn nuôi ln ti hai xã điu tra 45
Hình 4.3. Quy mô chn nuôi ln tht ti hai xã điu tra 48















ix
DANH MC CÁC CH VIT TT


TPHMC Thành ph H Chí Minh.
UBND y ban nhân dân.
OLS Bình phng bé nht.
C – D Cobb – Douglass.
HYVs Các ging lúa ngn ngày nng sut cao.
MPP Nng sut biên.

AP Nng sut trung bình.
MR Doanh thu biên.
MC Chi phí biên.
TA Thc n.
VIF H s phóng đi phng sai.
TC Tng chi phí sn xut.
FC Chi phí bt bin/c đnh.
VC Chi phí kh bin.
LMLM L mm long móng.
PRRS Bnh ln tai xanh.
ATVSTP An toàn v sinh thc phm.
1
PHN M U
Hiu qu s dng yu t đu vào trong sn xut là mt trong nhng cách thc
giúp gia tng thu nhp ca h sn xut nông nghip trong bi cnh phi mua vt t
và bán nông sn theo giá th trng. Chn nuôi ln ti các nông h trên đa bàn
thành ph H Chí Minh trong nhng nm gn đây đang gp nhiu khó khn khi giá
thc n chn nuôi liên tc tng cao bên cnh dch bnh, ô nhim môi trng,…xy
ra liên tc trên din rng. Hin nay, mc dù trình đ chn nuôi ca các nông h đã
có nhiu tin b hn trc đây nhng vn còn nhiu hn ch, cách thc t chc
chn nuôi vn theo phng thc chn nuôi truyn thng, các yu t đu vào phc v
chn nuôi ln nh: thc n, lao đng, chung tri, thuc thú y,…cha phân phi s
dng mt cách hiu qu nht làm cho li nhun sn xut kinh doanh ca h chn
nuôi b gim. Phn m đu trình bày vn đ nghiên cu, mc tiêu, câu hi và phm
vi nghiên cu.
1. t vn đ nghiên cu:
Trong nhng nm gn đây, ngành chn nuôi nc ta đang đng trc nhng
khó khn và thách thc ln. T tháng 8/2009 đn nay, giá con ging và sn phm t
con ging liên tc gim mnh nhiu h chn nuôi b thua l, hiu qu chn nuôi
gim. Theo s liu ca Tng cc Thng kê, tng trng ngành chn nuôi trong nm

2009 ch đt 0,03%, ngha là hu nh không có tng trng. c bit, trong bi
cnh khó khn chung ca ngành chn nuôi thì chn nuôi ln chu nh hng nng
n nht, chi phí đu vào liên tc gia tng trong khi đó giá c đu ra không n đnh
làm cho ngành chn nuôi gp nhiu khó khn.
Thành ph H Chí Minh là mt trong nhng trung tâm sn xut ln ln nht c
nc, hin nay tng đàn ln ca thành ph là 354.989 con, trong đó s ln nái sinh
sn chim 42.288 con. Hàng nm, ngành chn nuôi ln thành ph cung cp bình
quân trên 951.896 con ln ging và các sn phm t tht ln cho th trng. Chn
nuôi ln ca thành ph tp trung hu ht  các huyn ngoi thành nh: C Chi, Hóc
Môn, Bình Chánh, Qun 12, Qun Th c và Qun 9. Trong đó, đc bit là huyn
C Chi có tng đàn ln ln nht ca thành ph 149.429 con vi 5.671 h chn nuôi.
2
Tuy nhiên, cng nh nhng đa phng trong phm vi c nc, chn nuôi ln
trên đa bàn huyn C Chi nói riêng và thành ph nói chung vn kt hp gia nuôi
ln nái và ln tht, hình thc chn nuôi truyn thng “ly công làm li”, không có
tính chuyên môn hóa cao, quy mô nh l, manh mún. Hin nay, mt s khu vc trên
đa bàn thành ph mc dù chn nuôi ln tht đã chuyn mt phn sang quy mô trang
tri song vn còn nhiu bt cp, cùng vi ô nhim môi trng, dch bnh, giá c
đu vào liên tc gia tng, giá c đu ra thì không n đnh làm hiu qu chn nuôi
thp. ây là mt thách thc ln cho các nhà chn nuôi và các nhà hoch đnh chính
sách phát trin chn nuôi. Vì vy, vic nghiên cu s dng ti u các yu t đu vào
đ ngày càng nâng cao hiu qu trong chn nuôi ln tht cho các nông h là rt cn
thit trong giai đon hin nay.
 tài “Phân tích hiu qu kinh t ca mô hình chn nuôi ln tht ti các nông
h trên đa bàn huyn C Chi, thành ph H Chí Minh” s tp trung đánh giá v
hiu qu k thut, hiu qu phân phi và hiu qu kinh t ca hình thc chn nuôi
này. Trên c s đó, phân tích các yu t nh hng đn nng sut chn nuôi ln tht
và đ xut các gii pháp chính sách nhm thúc đy phát trin ngành chn nuôi ln
tht ca thành ph.
2. Mc đích nghiên cu:

Trên c s lý thuyt và điu tra thc tin hin trng chn nuôi ln tht ti các
h chn nuôi mc đích nghiên cu ca đ tài là: phân tích hiu qu k thut và hiu
qu kinh t ca chn nuôi ln tht. Da theo kt qu phân tích, đ tài s rút ra nhng
đ xut v chính sách và gii pháp nhm phát trin chn nuôi ln tht thành ph theo
mô hình nông h.
3. Câu hi nghiên cu:
(1) Hiu qu k thut ca các yu t đu vào s dng ti các h chn nuôi ln
tht nh th nào?
(2) Các yu t đu vào có đc s dng hiu qu đ đt li nhun ti đa hay
không?

4. Phân tích s liu:
3
S liu thu thp đc cp nht bng phn mm qun lý d liu Microsoft
Access. Phng pháp thng kê mô t, phng pháp hi quy đa bin, phng pháp
bình phng bé nht (OLS), các th nghim thng kê F đc phân tích bng phn
mm SPSS 16.0 và Kim đnh phng sai ca sai s bng kim đnh thng kê
Breusch – Pagan/Cook – Weiberg bng phn mm STATA.
5. i tng và phm vi nghiên cu:
i tng nghiên cu: là các nông h nuôi ln tht, các yu t tác đng đn
nng sut đu ra, doanh thu ca h chn nuôi ln tht.
Phm vi nghiên cu: Do hn ch v thi gian và kinh phí, đ tài tp trung khai
thác s liu kho sát điu tra thc tin tình hình chn nuôi ln tht theo ti các nông
h trên đa bàn huyn C Chi, c th là hai xã Nhun c và Tân An Hi, nm
2010 ca S Nông nghip và Phát trin Nông Thôn TP.HCM.
6. Các bc tin hành nghiên cu:
 tài thc hin các bc nh sau đ tr li các câu hi nghiên cu:

7. Ý thc tin ca đ tài:
Vn dng lý thuyt v hàm sn xut Cobb – Douglass, lý thuyt v kinh t h
sn xut nông nghip, lý thuyt v tng trng,… xác đnh các yu t đc trng tác
đng đn hiu qu kinh t ca h chn nuôi ln tht.
Trên c s s liu điu tra, thu thp thc t t các h chn nuôi ln tht, áp
dng các mô hình kinh t chng minh các yu t tác đng đn hiu qu kinh t ca
Vn đ cn nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu
Ph
m vi nghi
ên c
u

C s lý thuyt
Thu thp d liu
Phân tích d liu
Kim đnh gi thuyt
Ki
m đnh
mô hình

Kt lun, kin ngh
4
vic chn nuôi ln.  xut các gii pháp nhm phát trin chn nuôi ln tht  thành

ph theo hng n đnh, hiu qu chn nuôi cao.
8. Cu trúc ca đ tài
 tài gm có 5 Chng. Phn m đu gii thiu nhng vn đ c bn ca
vic thc hin nghiên cu nh s cn thit đ tin hành nghiên cu; mc đích, câu
hi, đi tng và phm vi nghiên cu; đng thi trình bày các bc tin hành và
cu trúc ca bài báo cáo.
Chng 1: Tng quan v tài liu nghiên cu, trình bày các lý thuyt liên quan
đn ni dung nghiên cu bao gm lý thuyt kinh t trong sn xut nông nghip vi
các phng pháp hch toán, lp trình, phng pháp dùng hàm sn xut Cobb –
Douglas và các ng dng ca nó; các nghiên cu thc nghim trong và ngoài nc;
đc đim, vai trò ca chn nuôi ln và các chính sách phát trin chn nuôi ln ca
trung ng và đa phng.
Chng 2: Phng pháp nghiên cu, trình bày phng pháp thc hin nghiên
cu; ngun s liu; phân tích s liu theo phng pháp hch toán tng phn; phân
tích hàm sn xut ng dng vào nghiên cu.
Chng 3: Hin trng kinh t và k thut chn nuôi ln, trình bày tng quan v
chn nuôi ln ca Vit Nam và mt s nc trên th gii; chn nuôi ln ti thành
ph H Chí Minh; các yu t k thut trong chn nuôi ln tht; các yu t kinh t th
trng và giá sn phm.
Chng 4: Kt qu nghiên cu, trình bày các ni dung v đc đim các h
chn nuôi ln tht ti hai xã điu tra; phân tích chi phí và kt qu sn xut; kt qu
mô hình hàm sn xut nghiên cu thc nghim; phân tích các hiu qu v k thut,
hiu qu phân phi, hiu qu kinh t khi s dng các yu t đu vào.
Chng 5: Kt lun và đ xut mt s chính sách nhm phát trin chn nuôi
ln tht ti thành ph H Chí Minh. Gii hn và hng nghiên cu tip theo cng
đc đ cp trong chng này.



5

CHNG 1
TNG QUAN LÝ THUYT VÀ NGHIÊN CU LIÊN QUAN
Sn xut nông nghip đóng vai trò quan trng trong vic to ra ngun lng
thc, thc phm phc v nhu cu ca con ngi, vn đ v sn xut nông nghip t
lâu đã đc các nhà kinh t hc nghiên cu và đã có nhiu lý thuyt v sn xut
nông nghip đc hình thành phù hp vi tng giai đon nghiên cu. Ni dung ca
Chng này là trình bày các lý thuyt và nghiên cu có liên quan đn đ tài. Phn
th nht lc kho v mt s lý thuyt có liên quan; Phn th hai tóm lc mt s
đc đim ca ngành chn nuôi; Phn th ba đánh giá vai trò và v trí ca chn nuôi
ln tht; Phn th t phân tích kinh t trong nông nghip; Phn th nm trình bày
mt s nghiên cu thc nghim trong và ngoài nc; Phn th sáu là khái quát mt
s chính sách phát trin chn nuôi ln ca trung ng và chính quyn thành ph.
1.1. Các lý thuyt liên quan:
1.1.1. Lý thuyt li th kinh t theo quy mô:
Theo lý thuyt li th kinh t theo qui mô (Pindyck và Rubinfeld, 2001), kinh
t theo qui mô (economics of scale) đc dùng đ nói đn vn đ chi phí ca sn
xut. Trong dài hn, nhà sn xut s có th thích thay đi t l các yu t đu vào
khi có nhng thay đi v sn lng sn xut. Khi có s thay đi trong t l các yu
t đu vào thì xu hng phát trin ca nhà sn xut không còn là đng thng na,
và khái nim thu nhp theo qui mô (returns to scale) không còn phù hp na. Mà
khi đó, nhà sn xut s nhm vào vn đ kinh t ca qui mô sn xut. Kinh t ca
qui mô sn xut là khi sn lng sn xut có th tng hn hai ln khi mà chi phí cho
các yu t đu vào tng ít hn hai ln. Li th kinh t theo qui mô là đc trng cho
mt quy trình sn xut trong đó mt s tng lên trong s lng sn phm s làm
gim chi phí bình quân trên mi đn v sn phm sn xut ra. Vi qui mô sn xut
ln hn, cho phép công nhân và nhà qun lý chuyên môn hóa các nhim v ca h
và khai thác hiu qu hn các ngun lc s dng trong quá trình sn xut nh đt
đai, máy móc thit b, nhà xng, phng tin vn chuyn. Kinh t theo qui mô
thng đc đo lng bng h s co gin chi phí – sn lng: phn trm thay đi
6

trong chi phí sn xut dn đn bao nhiêu phn trm thay đi trong sn lng. Thut
ng kinh t theo qui mô cng bao gm vn đ thu nhp tng dn theo qui mô – là
mt trng hp đc bit ca kinh t theo qui mô, nhng nó có phm vi tng quát
hn bi vì nó phn nh đc mc thay đi trong yu t đu vào khi nhà sn xut
thay đi cp đ sn xut. Thu nhp theo qui mô mô t s quan h gia yu t đu
vào và sn lng trong hàm sn xut dài hn ca nhà sn xut khi tt c các yu t
đu vào đu thay đi.
Trong sn xut nông nghip, có rt nhiu nghiên cu và tranh lun v kinh t
theo qui mô. Nhng nghiên cu thc nghiêm đu tiên đc thc hin vào nhng
nm 1950 (Heady và Cng s, 1956) thng s dng dng hàm bc hai hoc hàm
Cobb – Douglass đ c lng các h s ca hàm sn xut nông nghip. Qui mô
nh v din tích đt và vn sn xut s là tr ngi cho vic áp dng các công ngh
mi nh c gii, thâm canh gn bo v môi trng, Các h chn nuôi vi din tích
đt, vn, lao đng, máy móc trang b, tp trung ln hn s thun tin cho c gii
hóa, gii phóng sc ngi, áp dng các công ngh k thut mi, chi phí sn xut s
gim nhanh theo qui mô sn lng tng do vy các h quy mô ln có hiu sut
cao hn và có li th kinh t theo qui mô.
1.1.2. Lý thuyt v phát trin, chuyn giao và áp dng tin b k thut trong
sn xut nông nghip:
Tin b k thut trong nông nghip:
Lý thuyt v phát trin, chuyn giao và áp dng tin b k thut trong sn xut
nông nghip là rt đa dng. Nhìn chung có hai hng nghiên cu chính: nghiên cu
đ to ra nhng tin b k thut và nghiên cu đ chuyn giao và áp dng các tin
b này. Các tin b k thut nông nghip có th phân chia theo hng đu t các
chính sách phát trin: nhng tin b k thut gn trc tip vào t liu sn xut hoc
nông sn (nh máy kéo, máy cày, phân bón, ging cây trng; hoc tin b k thut
không gn trc tip vào gia tng sn lng nông nghip nh các chng trình
phòng tr dch bnh tng hp (chng trình IPM ch gián tip làm gia tng nng
sut). Phân chia này rt hu ích đ hng vic đu t công vào vn đ nghiên cu
phát trin. Các doanh nghip t nhân thng hng vào các tin b gn cht vào

7
sn phm, và ít khi đu t vào các tin b k thut không gn trc tip vào sn
phm, vì điu này không có li cho vic kinh doanh mua bán sn phm ca h
(Sunding và Zilberman, 2000).
Tin b k thut cng có th phân chia theo dng/hng phc v ca nó đ
gii quyt các câu hi v mt chính sách hoc hiu rõ hn v nhng th lc đng
phía sau s phát trin và ng dng tin b k thut. Ví d tin b v sinh hc (ging
cây trng), tin b v công ngh hóa hc (phân bón hóa hc, thuc tr sâu), tin b
v k thut c gii hóa (máy kéo, gt đp liên hp), tin b v nông hc (qun tr
dinh dng tng hp, qun tr dch bnh tng hp), tin b v công ngh thông tin
nông nghip,
Tin b k thut còn có th phân chia thành tin b v c qui trình (b sung
gene cho cây/con) hoc tin b v sn phm; hoc tin b k thut trc tip nh
hng đn các thành phn kinh t hay nh hng đn th trng nông sn, mà tt c
nhng nh hng này cn đc xem xét đng thi. Ví d nh tin b v gia tng
nng sut, gim giá thành sn xut, gim ri ro, nâng cao cht lng, góp phn bo
v môi trng,… Hu ht các tin b k thut nm trong các loi này: ví d mt
loi thuc bo v thc vt s gián tip giúp tng nng sut, gim bt ri ro v kinh
t cho h, nhng làm gim cht lng môi trng. Do vy, trong nhng chng
trình đánh giá tác đng hoc áp dng nhng tin b v gim ri ro cn phi phi
hp hành vi né tránh ri ro hoc ti đa hóa li nhun trong mô hình nghiên cu.
Chuyn giao và áp dng tin b k thut trong nông nghip:
T lúc mt tin b k thut đã đc phát trin đn lúc nó có mt và áp dng
(adoption) vào thc t thng phi mt nhiu thi gian. Vic áp dng và chuyn
giao, m rng là nhng quá trình lâu dài và b nh hng bi rt nhiu yu t khác
nhau. Theo Sunding và Zilberman (2000) khi nghiên cu v quá trình áp dng thì
cn phi xem xét các yu t nh hng đn loi tin b c th, mc đ và khi nào
và ngi nông dân bt đu s dng. T c s lý thuyt này, hành vi áp dng tin b
k thut ca nông dân có th mô t bng mô hình ch có mt la chn nh phân hoc
nhiu la chn hn. Ví d mô hình Logit hay Probit mô t các yu t nào đã nh

hng đn ngi nông dân quyt đnh áp dng chng trình IPM, hoc k thut s
8
khô, k thut trng điu ghép. Hoc có th dùng mô hình Logit/Probit đa bin đ
xem xét quyt đnh ca nông dân đng trc nhng la chn khác nhau, ví d gia
các ging lúa, ging gia cm, gia nhng bin pháp phòng nga dch bnh trong
nông nghip. Hành vi áp dng k thut mi cng có th đc xem xét, mô t bng
mt bin s liên tc biu hin cho mc đ áp dng, ví d nh mc đ thâm canh s
dng ging lúa mi ngn ngày nng sut cao, s dng phân hóa hc,… hoc phn
trm din tích đt đc nông dân áp dng tin b này.
Vic chuyn giao và m rng mt tin b k thut (disfusion) mun nói đn
vic áp dng tin b k thut trên din rng. Tng t nh vic áp dng tin b k
thut, có nhiu cách thc đo lng vic m rng phm vi áp dng. Ví d t l phn
trm nông dân áp dng tin b k thut, hoc din tích đt đã áp dng so vi tng
din tích đt trong h, nhóm h, xã, huyn, vùng. Qua hai khái nim này, có th
thy rng khái nim áp dng mun mô t hành vi cá nhân đi vi mt tin b k
thut. Ngc li khái nim chuyn giao m rng mun nói đn hành vi ‘nhóm’,
hoc tng hp ca các cá nhân.
Trong mt nghiên cu ít đc bit đn, nhng rt quan trng ca Wharton
(1971) v vn đ ri ro, áp dng tin b k thut và hình thành quyt đnh ca nông
dân, đã cho thy mc dù mt tin b k thut đã mang li mt nng sut cao hn,
nhng quyt đnh ca ngi nông dân da theo mc đ bin thiên ca nng sut ca
tin b k thut đó. Wharton đã nhn thy rng ngi nông dân nh, t cung t cp
luôn gi khái nim ‘mc đ an toàn ti thiu v nng sut’, mà di mc này h
không th tn ti. Wharton đã tìm thy có 6 yu t chính gii thích lý do mà nông
dân không sn lòng áp dng k thut mi: Không bit hoc không hiu v tin b
k thut mi do đó không dám áp dng; Không có đ nng lc đ thc hin: vì
không có kin thc, k nng mi đ thc hin; Không đc chp nhn v mt tâm
lý vn hoá và xã hi: do nông dân sn xut theo tp quán nông nghip truyn thng,
t cung t cp, cách tính toán không phi trên giy mà bng kinh nghim và suy
ngh riêng; Không thích nghi: do không bit k thut mi có thích nghi vi điu

kin đa phng không. Không kh thi v ngun lc kinh t: do chi phí tng cùng
9
vi sn lng tng nhng li nhun thp hn cách tính truyn thng; và không sn
có mt s điu kin khác đ áp dng (Finan, 1998).
Tóm li, khi nghiên cu v hành vi quyt đnh áp dng tin b k thut ca
nông dân thì gi đnh v hành vi né tránh ri ro phi đc đ cp. Trong kinh t th
trng, khi xem xét quyt đnh này vi gi đnh là nông dân có hành vi ti đa hóa
li nhun (chp nhn ri ro) thì kt qu s không ging vi trng hp trên.
1.1.3. Lý thuyt v kinh t h:
1.1.3.1. Khái nim v kinh t h:
Kinh t h gia đình là hot đng kinh t gn lin vi gia đình và gia đình là
ngi đng ra t chc các hot đng đó. Mt phn sn phm làm ra đc s dng
cho tiêu dùng ca gia đình (ào Công Tin, 2000).
1.1.3.2. c đim ca kinh t h gia đình:
H gia đình là đn v va sn xut va tiêu dùng, s dng lao đng và ngun
vn cho sn xut có quy mô nh, sn xut phân tán, tính chuyên môn hóa trong sn
xut cha cao (ào Công Tin, 2000).
1.1.3.3. Thu nhp nông h:
Thu nhp nông h là phn tin còn li sau khi tr đi tt c các chi phí có liên
quan mua ngoài nh chi phí vt cht, chi phí lao đng thuê.  nông h, thu nhp
ch yu là da vào công lao đng ca h b ra.
Các thành phn cu thành thu nhp nông h:  nông thôn, thu nhp ca ngi
dân ch yu da vào thu nhp trong nông nghip, ngoài ra còn có thu nhp t phi
nông nghip.
– Thu nhp trong nông nghip: bao gm các ngun thu t nông nghip nh
trng trt, chn nuôi, nuôi trng thy sn… hay làm thuê trong nông nghip.
– Thu nhp phi nông nghip: gm các ngun nh tin lng, tr cp, tin thu
t các hot đng thng mi, dch v và các ngun khác.
1.1.3.4. Vai trò trong kinh t h:
Nông thôn nc ta đóng mt vai trò ht sc quan trng trong tin trình thc

hin công nghip hóa và hin đi hóa đt nc. Các ch trng chính sách ca
ng và Nhà nc đang tp trung đy mnh phát trin nông nghip và nông thôn,
10
coi nông nghip, nông thôn là tin đ phát trin ca c nc và đóng vai trò đc bit
quan trng nhm gii quyt nhu cu lng thc, thc phm cho c nc, đm bo
lng thc cho quc gia, cho d tr và cho xut khu. Hn th na, h nông dân và
xã hi nông thôn còn là ngun cung cp lao đng di dào đ phát trin các ngành
ngh  nông thôn nói riêng và đáp ng nhu cu cung cp lao đng cho ngành công
nghip, du lch đ góp phn phát trin nông nghip và nông thôn.
1.2. Chn nuôi và đc đim ca ngành chn nuôi:
1.2.1. Chn nuôi là gì?
Chn nuôi là mt h thng các bin pháp v ging, thc n, thú y, k thut cn
đc áp dng đúng quy trình đ nuôi dng, chm sóc vt nuôi nhm đáp ng nhu
cu cn thit cho con ngi. Vt nuôi bao gm: gia súc và gia cm. Gia súc gm:
ln nuôi ly tht; Trâu, bò, nuôi ly tht, sa, da và sc kéo; Nga, Dê, Cu, ;Gia
cm gm: Ngan, vt, ngng nuôi ly tht, trng, lông, ngoài ra còn nuôi ong, nuôi
tm, nuôi chim cnh mang li giá tr kinh t cao
1.2.2. Các đc đim ca ngành chn nuôi:
Nhng đim mnh:
– Li th ln nht ca chn nuôi nông h là s kt hp vi trng trt nh vy
nó có th s dng tt hn các ngun thc n có sn ti đa phng, to ra s quay
vòng v nng lng.
– Chn nuôi quy mô nh đòi hi đu t thp và là ngành sn xut đa dng có
th hn ch ti đa s ri ro so vi các ngành khác.
– Chn nuôi có th to ra nhiu công n vic làm cho lao đng  nông thôn,
đóng góp ln lao vào công cuc xóa đói gim nghèo.
Nhng đim yu:
– im yu ca chn nuôi nông h ph bin là phân tán, nh l không có s
liên kt. Do khi lng sn phm không ln và cht lng li thp nên khó tip cn
th trng, sn phm sn xut ra ch yu là bán cho thng lái. Cn thit phi có

mt hình thc t chc thích hp đ tp hp các sn phm ca tng nông h t đó
tip cn th trng.
11
– Vi áp lc ca quá trình đô th hóa din tích đt nông nghip ngày càng b
thu hp, mt điu rõ ràng là khi chn nuôi nông h phân b ngay trong khu dân c
thì rt khó kim soát dch bnh cho c ngi ln gia súc. Cng rt khó áp dng các
k thut an toàn sinh hc đ phòng tránh các bnh truyn nhim (nh dch tai xanh,
l mm long móng, cúm gia cm,…).
–  Vit Nam, chn nuôi phát trin rt mnh  các vùng đc gi là “làng
ngh” (nh: nu ru, làm bánh, m, min). Nhng do chn nuôi tp trung dày đc
đã gây ra ô nhim môi trng nng n, tình trng này có th thy  rt nhiu ni có
mt đ dân c cao.
– Trong điu kin mi ca “khng hong lng thc”, thóc go ngày càng
quý thì “cái gi là chn nuôi truyn thng” có th to ra s lãng phí v nng lng
do hiu qu chn nuôi thp (t l chuyn hóa thc n thp).
Vi tt c nhng khó khn hin ti ca mt nc đông dân và còn chm phát
trin nh Vit Nam, do ít đt canh tác và thiu vn, c s h tng nghèo nàn và tay
ngh thp ca nông dân, chn nuôi nông h nh s tip tc tn ti mt thi gian dài
na. Nhng tr ngi này cn phi đc xem xét nhm to ra các điu kin thun li
và hn ch bt nhng bt li ca chn nuôi quy mô nh. ây là mt nhim v cp
bách ca phát trin chn nuôi bn vng. Phát trin chn nuôi bn vng  Vit Nam.
. Truy cp ngày 18 tháng 10 nm 2010.
1.3. V trí, vai trò chn nuôi ln và chn nuôi ln tht trong nn kinh t và kinh
t h gia đình:
1.3.1. V trí chn nuôi ln nói chung và chn nuôi ln tht nói riêng:
Chn nuôi ln có v trí hàng đu trong ngành chn nuôi  nc ta. S hình
thành sm ngh nuôi ln cùng vi lúa nc đã cho chúng ta khng đnh ngh nuôi
ln có v trí hàng đu, không nhng th vic tiêu th tht ln trong nhng ba n
hàng ngày ca con ngi rt ph bin. Ngoài ra tht ln đc coi là thc phm có
mùi v d thích hp vi mi đi tng (ngi già, tr em, ph n, nam gii), mùi v

ca tht ln không gây ra d ng do thc phm, đây là u đim ni bt nht ca tht
ln. Tuy nhiên đ tht ln tr thành món n có th nâng cao sc kho ca con
ngi, điu quan trng trong quá trình chn ging và chm sóc đàn ln phi luôn
12
luôn kho mnh, sc đ kháng cao và thành phn các cht dinh dng tích ly vào
tht có cht lng tt và có giá tr sinh hc.
1.3.2. Vai trò chn nuôi ln:
Chn nuôi ln có vai trò quan trng trong h thng sn xut nông nghip cùng
vi lúa nc là hai hp phn quan trng và xut hin sm nht trong sn xut nông
nghip  vit nam. Nói chung chn nuôi ln có mt s vai trò ni bt sau:
– Trong điu kin lao đng ca nn kinh t và trình đ công nghip hoá, hin
đi hoá cao đòi hi cng đ lao đng và lao đng trí óc ngày càng cao thì nhu cu
thc phm t sn phm đng vt s ngày càng chim t l cao trong ba n hàng
ngày ca ngi dân. Chn nuôi ln s đáp ng đc yêu cu đó, các sn phm t
tht ln đu là các sn phm có giá tr dinh dng cao, hàm lng protein cao và giá
tr sinh vt hc ca protein cao hn các thc n có ngun gc thc vt. Vì vy, thc
phm t tht ln luôn là các sn phm quý trong dinh dng con ngi.
– Chn nuôi ln là ngun cung cp nguyên liu cho các ngành công nghip ch
bin. Các ngành công nghip ch bin, công nghip tiêu dùng đu s dng nguyên
liu t tht ln. Hin nay tht ln là nguyên liu chính cho các công nghip tht xông
khói (bacon), xúc xích, tht hp, tht ln xay, các món n truyn thng ca ngi
vit nam nh giò nc, giò m, cng đu đc làm t tht ln.
– Chn nuôi ln là ngun cung cp phân bón cho cây trng và thc n cho
nuôi trng thu sn. Trong sn xut nông nghip hng ti canh tác bn vng
không th không k đn vai trò ca phân bón hu c nhn đc t phân ln , phân
ln là mt ngun phân hu c tt, có th ci to và nâng cao đ phì ca đt, đc bit
là đt nông nghip.
– Chn nuôi ln là ngành sn xut đem li li nhun cao do chu k sn xut
ngn, giá tr sn phm ngành chn nuôi cao, khai thác ti đa s dng các ngun lc.
Bên cnh đó chn nuôi ln còn tn dng đc các ph ph phm ca gia đình, ca

ngành trng trt, ngành công nghip thc phm đ to ra sn phm có giá thành h,
góp phn nâng cao đi sng và làm tng thu nhp quc dân.
1.4. Phân tích kinh t trong sn xut nông nghip:
1.4.1. Phng pháp hch toán (Budgeting):
13
ây là mt phng pháp truyn thng đc s dng t lâu trong sn xut nông
nghip. Theo Sankhayan (1988), có nhiu phng pháp hch toán khác nhau, phc
v cho các yêu cu khác nhau trong nông nghip nh: hch toán toàn th nông tri,
hch toán cho tng ngành sn xut, hch toán tng phn. Phng pháp hch toán
cho tng ngành sn xut là bng hch toán v chi phí và vt t s dng trong quá
trình sn xut c th mt loi gia súc hay mt loi cây trng nào đó. im yu ca
phng pháp này là không th dùng đ d báo s thay đi v giá c các loi nông
sn và vt t đu vào khi có s thay đi v lng cung ng trên th trng.
1.4.2. Phng pháp lp trình toán (programming):
Phng pháp này giúp nông dân xác đnh đc mt t hp ti u các loi cây
trng, vt nuôi, k thut sn xut, cách thc qun lý đ đt đc doanh thu/li
nhun cao nht tng ng vi điu kin ngun lc hin có ti trang tri. u đim
ln ca phng pháp này là xem xét đng thi nhiu yu t khác nhau trong nông
tri cùng mt lúc. Thng dùng đ đánh giá nh hng ca các thay đi trong chính
sách đn chi phí, thu nhp ca nông dân và mô phng tin trình hình thành quyt
đnh ti nông tri. Tuy nhiên, phng pháp này không da trên hành vi thc s ca
ngi sn xut nh ti đa hóa li nhun hoc né tránh ri ro theo lý thuyt kinh t
nông nghip và kinh t lng (Taylor and Howitt, 1993).
1.4.3. Phng pháp hàm sn xut tân c đin:
1.4.3.1. Khái nim v hàm sn xut nông nghip:
Hàm sn xut nông nghip biu din mi quan h k thut gia nng sut thu
hoch và các yu t đu vào. Các yu t đu vào cùng nhau tng tác và tác đng
đn nng sut sau cùng ca cây trng hoc vt nuôi. Theo mt đnh ngha khác thì
hàm sn xut mô t mi quan h k thut nhm chuyn đi các tài nguyên (yu t
đu vào) thành các loi nông sn phm. Trên c s lý thuyt kinh t hc, các yu t

đu vào ca nông dân đc phân chia thành yu t c đnh và yu t thay đi
(Sadoulet và De Janvy, 1995). Mt yu t đu vào đc xem là c đnh khi s
lng ca nó không thay đi theo nng sut trong mt khong thi gian nht đnh.
Trong nông nghip, các yu t nh đt đai, hc vn, tri thc nông nghip, đc gi
là c đnh trong mt khong thi gian ngn, bi vì s lng ca nó không thay đi
14
khi nng sut thay đi. Ngc li các yu t đu vào thay đi là các yu t mà nông
dân có th kim soát và thay đi s lng ca chúng đ tác đng đn nng sut.
iu này có ý mun nói là ngi nông dân có đ thi gian đ điu chnh loi và
lng vt t cn thit trong sn xut. Tuy nhiên, các yu t đu vào này đc gi
đnh là c đnh hoc thay đi ph thuc vào khong thi gian đc xem xét. Các
nhà kinh t thông thng đnh ngha khong thi gian đc gi là dài khi khong
thi gian đó đ dài đ tt c các yu t đu có th đc thay đi. Ngc li khong
thi gian đc gi là ngn hn khi trong khong thi gian này nông dân ch thay đi
đc mt s yu t mà thôi. Ngoài các yu t đu vào thay đi và c đnh, hàm sn
xut trong nông nghip còn b nh hng bi các yu t t nhiên (nng, gió, nhit
đ, lng ma, m đ không khí,…), các yu t sinh hc trong h sinh thái nông
nghip (tp đoàn vi sinh, côn trùng, sâu bnh hi, và trình đ khoa hc k thut và
qun lý sn xut (ging đa phng so vi ging mi, ging lai ghép; hoc sn xut
c gii hóa so vi sn xut th công, qun lý dinh dng tng hp).
Trên khía cnh k thut, nng sut sinh hc hay tng lng sinh khi đt đc
và đa ra khi h thng sn xut bao gm các nông sn phm chính (trng lng
ln xut chung, ht lúa, ht bp,…), và các ph phm (lng phân chung, rm
r). Tuy nhiên, các s liu sn xut nông nghip thng ch chú ý đn phn sn
phm chính (nng sut thu hoch trên mt đn v din tích, trng lng đt đc
trong mt khong thi gian) có th mua bán và trao đi trên th trng. Trong các
phân tích kinh t thì kt qu sn xut thng đc đo lng theo khi lng vt
cht (tn ln hi, tn lúa), hoc theo giá tr bng tin (giá tr sn lng thu hoch),
mà không nht thit phi nêu rõ s lng vt t đã s dng. Ngc li trong nhng
phân tích v hàm sn xut nông nghip, thì nng sut hoc nng sut đt đai (trong

mt khong thi gian) thng dùng đ đo lng kt qu sn xut v mt vt cht
(ngha là t l sn lng có th thu hoch trong mt khong thi gian trên mt đn
v din tích đt. Nng sut, nng sut đt này đc xem xét trong mi quan h vi
các yu t đu vào (Nguyn Hu Dng, 2007).
Dng tng quát ca hàm sn xut nông nghip có th đc biu din nh sau:
Y = f (X, Z, R,S,T)
15
Trong đó Y là kt qu sn xut trên mt đn v thi gian (hoc nng sut); X là
véct các yu t đu vào thay đi (ví d: lao đng, con ging, thc n, lng nc,
lng thuc thú y); Z là véct các yu t đu vào c đnh (ví d: din tích, cu trúc
chung tri, hc vn ca ngi chn nuôi); R là véct đi din cho các yu t t
nhiên (ví d: nhit đ, đ m, gió); S là véct các yu t sinh hc (ngun và tp
đoàn dch bnh) và T là véct các yu t v trình đ k thut và qun lý (ging mi,
ging đa phng, th công, công nghip, qun lý dch bnh tng hp).
Hàm sn xut mt mt cho bit sn lng đu ra t vic kt hp mt lng các
yu t đu vào, mt khác cng cho bit lng yu t đu vào cn s dng ng vi
mi k thut đ sn xut mc sn lng đu ra theo ý mun. Tuy nhiên, mi quan
h ph thuc gia sn lng đu ra và các yu t đu vào trong ngn hn và dài hn
có nhng đc tính riêng do nhng thay đi các yu t đu vào trong ngn hn và dài
hn khác nhau.
Trong ngn hn, do các yu t đu vào c đnh – biu th cho các hàng hóa
không s dng ht trong quá trình sn xut nh nhà xng, đt đai và máy móc
thit b, không d dàng thay đi nên vic mun tng nng sut hay gim sn lng
ch có th bng cách thay đi các yu t đu vào bin đi nh nguyên, nhiên vt
liu, lao đng trc tip mà thôi. Vic gia tng lng yu t đu vào bin đi không
phi lúc nào cng làm cho sn lng tng theo, giai đon đu khi tng lng yu t
đu vào s dn đn nng sut cn biên và nng sut trung bình ca các yu t đó đu
tng dn đn sn lng tng nhanh, nhng khi tng vt quá mt mc nht đnh s
làm cho nng sut cn biên và nng sut trung bình ca các yu t đó cùng gim
dn cho đn khi nng sut cn biên (MPP

i
) < 0 thì sn lng bt đu gim dn. Hin
tng này có tính quy lut, mt quy lut v công ngh: duy trì tt c các yu t sn
xut không thay đi ngoi tr mt yu t, quy lut nng sut biên gim dn cho
rng đn mt mc nht đnh, s tng thêm đu vào bin đi s dn đn nng sut
cn biên ca nó gim dn (Pindyck và Rubinfeld, 2001). Mi quan h gia nng
sut cn biên (MP
i
), nng sut trung bình AP
i
) và sn lng Y nh sau:
MPP
i
> AP
i
thì AP
i
tng dn; MPP
i
> 0 thì Y tng dn;
MPP
i
< AP
i
thì AP
i
gim dn; MPP
i
< 0 thì Y gim dn;