GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ BAO THANH TOÁN NỘI ĐỊA TẠI MỘT SỐ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TR
NG I HC KINH T TP.HCM



DNG NGUYN THANH TÂM




GII PHÁP PHÁT TRIN
DCH V BAO THANH TOÁN NI A
TI MT S NGÂN HÀNG THNG MI
TRÊN A BÀN THÀNH PH H CHÍ MINH




Chuyên ngành: Kinh t tài chính – Ngân hàng
Mã s:60.31.12




LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC: PGS. TS. TRNG ÔNG LC

THÀNH PH H CHÍ MINH – 2011



LI CAM OAN


Tôi xin cam oan danh d v  tài nghiên cu: “Gii pháp phát trin dch v
bao thanh toán ni a ti mt s ngân hàng thng mi trên a bàn thành ph H
Chí Minh’’ là  tài ca tôi nghiên cu khi thc hin Lun vn Thc s kinh t,
không sao chép, cóp nht ca bt k ai. Các tài liu và các s liu ca  tài là trung
thc, m bo tính chính xác.

Ngày 16 tháng 12 nm 2011
Ng!i thc hin




Dng Nguy∀n Thanh Tâm

MC LC

Trang
DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG, BIU, S 
LI M U
CHNG 1: C S LÝ LUN V DCH V BAO THANH TOÁN NI A
1.1 Tng quan v hot ng bao thanh toán và bao thanh toán ni a 1
1.1.1 Khái nim bao thanh toán 1
1.1.2 Chc nng ca BTT và BTT ni a 3
1.1.2.1 K toán s sách các khon phi thu 3
1.1.2.2 Thu n các khon phi thu 3
1.1.2.3 Phòng nga ri ro n xu 3

1.1.2.4 Tài tr cho ngi bán 4
1.1.3 Lch s hình thành bao thanh toán và bao thanh toán ni a 4
1.1.4 Phân loi bao thanh toán 5
1.1.4.1 Cn c vào mc  ri ro tín dng 5
1.1.4.2 Cn c vào phm vi thc hin 5
1.1.4.3 Cn c vào chc nng ca BTT 6
1.1.5 Quy trình nghip v bao thanh toán ni a 7
1.1.6 Chi phí trong giao dch BTT 8
1.1.6.1 Phí bao thanh toán 9
1.1.6.2 Lãi bao thanh toán 9
1.2 So sánh BTT ni a vi các hình th c tài tr! th∀#ng mi khác 10
1.2.1 So sánh BTT ni a và tài tr các khon phi thu 10
1.2.2 So sánh BTT ni a và cho vay thông thng 11
1.3 L!i ích khi s∃ d%ng dch v% bao thanh toán ni a 11
1.3.1 Li ích i vi n v BTT 11
1.3.2 Li ích i vi bên bán hàng 12


1.3.3 Li ích i vi bên mua hàng 12
1.3.4 Li ích i vi nn kinh t 13
1.4 Nh&ng b∋t l!i và r(i ro phát sinh trong dch v% bao thanh toán ni a 13
1.4.1 i vi n v BTT 13
1.4.2 i vi bên bán hàng 14
1.4.3 i vi bên mua hàng 14
1.5 L∀!c kh)o các nghiên c u có liên quan n  tài 14
KT LUN CHNG 1 16
CHNG 2: TH∗C TRNG HOT NG C+A DCH V BAO THANH
TOÁN NI A TRÊN A BÀN THÀNH PH H CHÍ MINH
2.1 Th,c ti−n hot ng bao thanh toán và bao thanh toán ni a
trên th gii 17

2.1.1 Hip hi bao thanh toán trên th gii 17
2.1.2 Thc tin hot ng bao thanh toán trên th gii 17
2.1.2.1 Phân tích doanh thu BTT toàn cu giai on 2000 – 2010 17
2.1.2.2 Phân tích doanh thu BTT ni a giai on 2000 – 2010 18
2.1.2.3 Phân tích doanh thu BTT ca các châu lc 20
2.1.2.4 Phân tích doanh thu BTT ca các nc khu vc châu Á 21
2.2 Các quy nh v hot ng bao thanh toán ni a ti Vi.t Nam 23
2.2.1 C s pháp lý cho vic cung cp và s dng dch v bao thanh toán
ni a ti Vit Nam 23
2.2.2 iu kin  các n v c cung ng và s dng dch v
bao thanh toán 24
2.3 Th,c trng hot ng bao thanh toán ni a trên a bàn thành ph
H/ Chí Minh 25
2.3.1 Các ngân hàng thng mi tham gia cung cp dch v bao thanh toán
ni a 25
2.3.2 Quy mô ca hot ng BTT ni a ti Vit Nam 27
2.3.2.1 Phân tích doanh thu BTT ca Vit Nam giai on 2005 – 2010 27
2.3.2.2 Phân tích c cu doanh thu BTT ca Vit Nam giai on 2005 –
2010 27


2.3.3 Thc tin hot ng bao thanh toán ni a ti ngân hàng thng mi
c phn Á Châu (ACB) 29
2.3.3.1 Quy trình thc hin dch v BTT ni a ti ACB 29
2.3.3.2 Kt qu hot ng BTT ti ACB 35
2.3.4 Thc tin hot ng BTT ni a ti Ngân hàng TMCP
ngoi thng 36
2.3.4.1 Quy trình BTT ni a ca VCB 36
2.3.4.2 Kt qu hot ng BTT ni a ti VCB 39
2.4 Kt qu) o l∀0ng các nhân t )nh h∀1ng n quyt nh s∃ d%ng dch v%

BTT ni a c(a các doanh nghi.p trên a bàn thành ph H/ Chí Minh 39
2.4.1 Phng pháp phân tích 39
2.4.2 Mô t mu kho sát 42
2.4.3 Kt qu thng kê ca mô hình 43
2.4.4 Kt qu o lng các yu t nh hng n quyt nh s dng dch v BTT
ni a ca doanh nghip trên a bàn thành ph H Chí Minh bng mô hình Logit 46
2.5 Nh&ng nguyên nhân c)n tr1 vi.c phát tri2n dch v% BTT ni a trên a
bàn thành ph H/ Chí Minh 50
2.5.1 T phía Nhà Nc 50
2.5.2 T phía các n v BTT 52
2.5.3 T phía các doanh nghip 53
KT LUN CHNG 2 55
CHNG 3: GII PHÁP PHÁT TRIN DCH V BTT NI A TRÊN A
BÀN THÀNH PH H CHÍ MINH
3.1 Gi)i pháp h3 tr! phát tri2n dch v% BTT t4 phía Nhà N∀c 56
3.1.1 Ngân hàng Nhà Nc cn ban hành quy ch mi quy nh v hot ng
BTT thay cho Quyt nh s 1096/2004/Q- NHNN 56
3.1.2 NHNN nghiên cu quy ch thành l p các n v BTT c l p 58
3.1.3 S h! tr thành l p Hip Hi BTT quc gia t phía NHNN 58
3.1.4 Hoàn thin h tng thông tin tín dng 59
3.2 Gi)i pháp góp ph5n phát tri2n dch v% BTT ni a t4 các #n v BTT 59
3.2.1 Nâng cao nh n thc v s cn thit phát trin dch v BTT ni a và
xây dng mô hình t chc cung cp dch v BTT ni a hiu qu và


phù hp 59
3.2.2 Xây dng sn ph∀m BTT ni a phù hp vi nhu cu ca khách hàng
60
3.2.3 Nâng cao cht lng khâu th∀m nh 61
3.2.4 Xây dng k hoch marketing cho dch v BTT ni a 62

3.2.5 ào to chuyên sâu v nghip v BTT ni a cho nhân viên ngân hàng
63
3.2.6  xut xây dng sn ph∀m BTT o ngc (Reverse Factoring)  thu
hút khách hàng là các doanh nghip bán không phân bit là ln, nh# hay va
có khách hàng mua hàng ln 63
3.3 Gi)i pháp gia t6ng s∃ d%ng dch v% BTT ni a t4 phía các doanh nghi.p
66
3.3.1 Hiu rõ li ích mà BTT mang li cho doanh nghip 66
3.3.2 Nâng cao uy tín ca doanh nghip trong kinh doanh 66
KT LUN CHNG 3 67
KT LUN
TÀI LI7U THAM KHO
PH LC











DANH MC CÁC T8 VIT TT

KÝ HI7U NGHA C+A T8
ACB Ngân hàng Á Châu
Agribank Ngân hàng nông nghip và phát trin nông thôn
BTT Bao thanh toán

CIC Trung tâm thông tin tín dng
DN Doanh nghip
Eximbank Ngân hàng xut – nhp kh#u
FCI Hip hi bao thanh toán quc t
NHNN Ngân hàng Nhà N∃c
NHTM Ngân hàng thng mi
Sacombank Ngân hàng Sài Gòn thng tín
SME Doanh nghip v%a và nh&
TCTD T∋ chc tín dng
TMCP Thng mi c∋ ph(n
VCB Ngân hàng ngoi thng
BRRTD Bo m ri ro tín dng
CN Chi nhánh
QHKH/QLRR Quan h khách hàng/ Qun lý ri ro













S hi.u Tên b)ng Trang
Bng 1.1 So sánh BTT ni a và tài tr) các khon phi thu 10
Bng 1.2 So sánh BTT ni a và cho vay thông th!ng 11

Bng 2.1 T∋ng doanh thu bao thanh toán toàn c(u giai on 2000-2010 18
Bng 2.2
Doanh thu BTT quc t và BTT ni a toàn c(u giai on 2000 –
2010
19
Bng 2.3 Doanh thu BTT ca các châu lc giai on 2001 – 2010 20
Bng 2.4 Doanh thu BTT ca các n∃c khu vc châu Á giai on 2005 – 2010 23
Bng 2.5
Doanh thu BTT quc t và BTT ni a ca Vit Nam giai on
2005 – 2010
28
Bng 2.6 Tiêu chí la ch∗n ng!i mua trong hot ng BTT ti ACB 30
Bng 2.7
Thng kê s l)ng khách hàng s+ dng dch v BTT và doanh thu
BTT ca ACB
35
Bng 2.8 Di∀n gii các bin c lp s+ dng trong mô hình Logit 41
Bng 2.9
C cu m,u kho sát theo tình hình s+ dng dch v BTT ca doanh
nghip
43
Bng 2.10
Thng kê s l)ng doanh nghip trong m,u kho sát theo t%ng bin
c lp
44
Bng 2.11 Ma trn h s tng quan ca các bin c lp 45
Bng 2.12 Các i l)ng thng kê mô t ca mô hình Logit 46
Bng 2.13 Kt qu phân tích b−ng mô hình Logit 47
Biu  2.1
Tc  tng tr.ng ca t∋ng doanh thu BTT toàn c(u giai on 2000

– 2010
18
Biu  2.2
T/ tr∗ng doanh thu BTT ni a và BTT quc t trên doanh thu BTT
toàn c(u giai on 2000 – 2010
19
Biu  2.3 Doanh thu BTT ca các châu lc giai on t% 2001 – 2010 21
Biu  2.4
Doanh thu BTT ca các n∃c khu vc châu Á nm 2009 và nm
2010
22
Biu  2.5 Doanh thu BTT ca Vit Nam giai on 2005 – 2010 27
Biu  2.6
Doanh thu BTT ni a và BTT quc t ca Vit Nam giai on
2005 – 2010
28
S  1.1 Quy trình BTT ni a 7
S  3.1 Quy trình BTT o ng)c ca Ngân hàng Nafin 62
DANH MC CÁC BNG, BIU, S 


LI M U
1. S, c5n thit c(a  tài nghiên c u:
Khi bàn v s tng tr.ng và phát trin ca mt quc gia, không ai có th
ph nhn vai trò ca hot ng thng mi. Trong mt nn kinh t toàn c(u nng
ng mà Vit Nam ang thâm nhp nh hin nay, các doanh nghip Vit Nam
mun bán )c hàng thì mt yêu c(u t ra i v∃i h∗ là nh0ng u ãi i v∃i bên
mua hàng. Mà trong ó vn  mà bên mua hàng quan tâm nht khi h∗ quyt nh
mt n hàng là iu khon thanh toán. Nu doanh nghip bán hàng không có 
tim lc tài chính  tài tr) b−ng hình thc tr chm cho khách hàng ca h∗ hoc

bên mua hàng không thc hin úng cam kt v th!i gian thanh toán thì ri ro thanh
khon xy ra i v∃i bên bán hàng và h∗ có th phá sn. Lúc này c(n có mt cu
tinh tài chính cho bên bán hàng, ó chính là các NHTM. Có th k n mt s sn
ph#m mà các NHTM cung cp nh−m tài tr) cho nhu c(u vn ca doanh nghip bán
hàng nh: cho vay theo hn mc tín dng, bao thanh toán. c im ca dch v
bao thanh toán mà NHTM cung cp nh−m gii quyt vn lu ng và các khon
phi thu khó òi.
Dch v bao thanh toán ni a ti Vit Nam ã )c cung cp ti mt s
NHTM nhng qui mô thc hin còn khá khiêm tn. Vì th làm sao  dch v bao
thanh toán ni a có th )c phát trin hoàn thin hn trên a bàn thành ph H
Chí Minh là vn  mà lun vn c(n tp trung gii quyt. Ng!i vit ã ch∗n  tài:
“Gii pháp phát trin dch v bao thanh toán ni a ti mt s ngân hàng thng
mi trên a bàn thành ph H Chí Minh”.
ã có mt s công trình nghiên cu v thc trng và gii pháp phát trin dch
v bao thanh toán ni a ti các NHTM Vit Nam, nh Bùi Kim Dung (Lun vn
thc s1 - 2007), Lê Quang Ninh (Lun vn thc s1 - 2009). Các tác gi ã tp trung
phân tích nh tính các nguyên nhân cn tr. s phát trin dch v BTT ni a ti
các NHTM Vit Nam. Vì cha có c s. s liu thc ti∀n  minh chng nên lp
lun tr. nên kém thuyt phc, vì vy  tài ca lun vn này ã la ch∗n a bàn


thành ph H Chí Minh  thu thp s liu v doanh nghip  phân tích o l!ng
các nhân t nh h.ng s+ dng dch v bao thanh toán ni a ca doanh nghip
b−ng mô hình Logit.
2. M%c tiêu nghiên c u
2.1 Mc tiêu chung:
Mc tiêu chung ca  tài là nghiên cu gii pháp phát trin dch v bao
thanh toán ni a trên a bàn thành ph H Chí Minh.
2.2 Mc tiêu c th:
- Nghiên cu thc trng hot ng ca dch v bao thanh toán ni a trên a

bàn thành ph H Chí Minh.
- o l!ng các nhân t nh h.ng n quyt nh s+ dng dch v bao thanh
toán ni a ca các doanh nghip trên a bàn thành ph H Chí Minh.
-  xut các gii pháp nh−m phát trin dch v bao thanh toán ni a trên a
bàn thành ph H Chí Minh.
3. Ph∀#ng pháp nghiên c u
3.1. Ph∀#ng pháp thu th9p s li.u:
S liu s+ dng cho nghiên cu này )c thu thp giúp nghiên cu mc tiêu
ánh giá thc trng hot ng ca dch v bao thanh toán ni a trên th gi∃i và
Vit Nam.
o S liu th cp: i v∃i hot ng bao thanh toán trên th gi∃i, s liu
)c thu thp là s liu th cp, t% báo cáo th!ng niên các nm ca hip hi bao
thanh toán quc t (FCI).
o S liu s cp: i v∃i hot ng bao thanh toán ni a ca Vit Nam, s
liu thu thp là s liu s cp: thông qua bng câu h&i g+i n các doanh nghip và
các cán b tín dng ca NHTM có thông tin v doanh nghip hot ng trên a bàn
thành ph H Chí Minh. Kt qu thm dò )c t∋ng cng 282 doanh nghip, trong


ó 78 doanh nghip có s+ dng dch v BTT ni a, t/ l 27,7% và 204 doanh
nghip không s+ dng BTT ni a, t/ l 72,3% .
3.2. Ph∀#ng pháp phân tích:
 mô t thc trng s+ dng dch v BTT ni a ca doanh nghip trên a
bàn thành ph H Chí Minh trên m,u kho sát,  tài s+ dng thng kê mô t.
 o l!ng các nhân t nh h.ng n quyt nh s+ dng dch v bao
thanh toán ni a ca các doanh nghip trên a bàn thành ph H Chí Minh,  tài
s+ dng mô hình Logit. Mô hình Logit (Binary Logistic Model) )c s+ dng
trong nghiên cu này có dng nh sau:
Y = 2 + 3
1

X
1
+ 3
2
X
2
+ 3
3
X
3
+ 3
4
X
4
+ 3
5
X
5
+ 3
6
X
6
+ 3
7
X
7
+4
Trong ó:
+ Y: là bin ph thuc, o l!ng quyt nh s+ dng dch v BTT ni a ca doanh
nghip.

Y = 1 nu doanh nghip có s+ dng BTT ni a.
Y = 0 nu doanh nghip không s+ dng BTT ni a.
+ X
1
, X
2
, X
3
, X
4
,X
5
, X
6
, X
7
: là các bin c lp (bin gii thích).
C s.  la ch∗n các bin c lp a vào mô hình là da trên kt qu
nghiên cu tr∃c ây ca Soufani (2002) và Leora Klapper (2008). Các bin c lp
này )c di∀n gii chi tit . bng 1.
4. Phm vi nghiên c u:
Lun vn tp trung nghiên cu dch v bao thanh toán ni a thc hin trên
a bàn thành ph H Chí Minh, s liu thu thp t% Hip hi bao thanh toán quc t,
báo cáo th!ng niên ca NHNN, kt qu hot ng ca dch v bao thanh toán ni
a ti các NHTM Vit Nam, các báo và tp chí.



5. C∋u trúc lu9n v6n: gm ba chng:
- Chng 1: C s. lý lun v dch v bao thanh toán ni a.

- Chng 2: Thc trng hot ng ca dch v bao thanh toán ni a trên a
bàn thành ph H Chí Minh.
- Chng 3: Gii pháp phát trin dch v bao thanh toán ni a trên a bàn
thành ph H Chí Minh.

















- 1 -
CHNG 1: C S LÝ LUN V DCH V BAO THANH TOÁN NI A
1.1 Tng quan v hot ng bao thanh toán và bao thanh toán ni a
1.1.1 Khái nim bao thanh toán
Khi hot ng thng mi gi0a ng!i bán và ng!i mua hàng hóa )c thc
hin trên lãnh th∋ mt quc gia, có th thy th!ng phát sinh các khon mua bán tr
chm. Mt lý do gii thích cho s tn ti ca khon tr chm này là ng!i bán c(n
có ng!i mua và ng!i bán chp nhn  ng!i mua chim dng vn mà mình phi
tr lãi trong mt th!i gian nht nh trong khi ng!i bán c5ng rt c(n vn cho hot

ng sn xut kinh doanh ca mình.
Vn  phát sinh liên quan n khon n) tr chm này là ng!i bán c(n th#m
nh nng lc tài chính ca ng!i mua  ánh giá kh nng tr n) ca ng!i mua và
tn chi phí  thuê nhân viên theo dõi các khon n) ca ng!i mua, ôn c  thu
hi n) t% ng!i mua. Vic làm này ng!i bán không th chuyên nghip b−ng các n
v tài chính. Vì vy, ng!i bán c(n tip cn n sn ph#m bao thanh toán (BTT) ni
a t% các n v tài chính nh−m la ch∗n ng!i mua có kh nng tr n) tt.
Theo Quyt nh s 1096/2004/Q-NHNN ngày 06/09/2004 ca Thng c
Ngân hàng Nhà n∃c Vit Nam v vic ban hành quy ch hot ng BTT ca các t∋
chc tín dng: “Bao thanh toán là mt hình thc cp tín dng ca t∋ chc tín dng
cho bên bán hàng thông qua vic mua các khon phi thu phát sinh t% vic mua bán
hàng hoá gi0a bên bán hàng và bên mua hàng th&a thun trong h)p ng mua bán
hàng hoá”.
Theo Hip hi bao thanh toán quc t (FCI), bao thanh toán là mt dch v
tài chính tr∗n gói, kt h)p vic tài tr) vn lu ng, phòng ng%a ri ro tín dng,
theo dõi n) và thu hi n). ó là s tho thun gi0a n v bao thanh toán và ng!i
bán, trong ó n v bao thanh toán s6 mua li khon phi thu ca ng!i bán,
th!ng là không truy òi, ng th!i có trách nhim m bo kh nng chi tr ca
ng!i mua. Nu ng!i mua phá sn hay mt kh nng chi tr vì nh0ng lý do tín
dng thì n v bao thanh toán s6 thay ng!i mua tr tin cho ng!i bán.
- 2 -
Ngoài ra, da trên quan im v lut và k toán, theo hip hi BTT quc t,
BTT là mt dch v da vào các khon phi thu )c chuyn nh)ng. Các khon
phi thu ca ng!i bán hàng s6 )c chuyn nh)ng cho n v BTT, do ó to ra
s chuyn ∋i ch n). n v BTT s6 tr. thành ch n) m∃i và c quyn v∃i các
khon phi thu, bao gm c các ph(n ph thuc vào khon phi thu ó.
Trích nh0ng quy nh chung v hot ng bao thanh toán quc t (General
Rules for International Factoring) n bn tháng 04/2010 do Hip hi bao thanh toán
quc t ban hành, thì h)p ng bao thanh toán là mt h)p ng, theo ó nhà cung
cp s6 chuyn nh)ng các khon phi thu (hay mt ph(n ca các khon phi thu)

cho mt n v bao thanh toán, có th vì mc ích tài tr) hoc không,  thc hin
ít nht mt trong các chc nng sau ây:
 K toán s∋ sách các khon phi thu
 Thu n) các khon phi thu
 Phòng ng%a ri ro n) xu
 Tài tr) cho ng!i bán, bao gm vic cho vay l,n vic ng tr∃c tin
thanh toán.
Theo t% in thut ng0 Ngân hàng ca nhà biên son Hans Klaus thì “Bao
thanh toán là mt loi hình tài tr) d∃i dng tín dng chuyn nh)ng n). Mt
doanh nghip chuyn toàn b hay mt ph(n khon n) cho mt công ty tài chính
chuyên nghip (công ty mua n), thông th!ng là mt công ty trc thuc ngân
hàng). Công ty này m nhn vic thu các khon n) và theo dõi các khon phi thu
 h.ng phí và có lúc ng tr∃c giá tr ca các khon n). Thông th!ng công ty
mua n) phi chu ri ro mt kh nng thanh toán ca món n)”.
Tuy có nhiu khái nim khác nhau nhng nói mt cách n gin nht bao
thanh toán )c hiu là s chuyn nh)ng n) ca ng!i mua hàng (con n)) t%
ng!i bán hay cung ng dch v (ch n) c5) sang n v bao thanh toán (ch n)
m∃i). n v bao thanh toán m bo vic thu n), tránh các ri ro không tr n) hoc
- 3 -
không có kh nng tr n) ca ng!i mua. n v bao thanh toán có th tr tr∃c
toàn b hay mt ph(n các khon n) ca ng!i mua sau khi tr% i mt khon hoa
hng tài tr) và phí thu n). M∗i ri ro không thu )c tin hàng u do n v bao
thanh toán gánh chu.
1.1.2 Chc nng ca BTT và BTT ni a
Trong n bn tháng 4/2010 ca Hip hi BTT v nh0ng quy nh chung
trong hot ng BTT quc t thì BTT có bn chc nng:
1.1.2.1 K toán s sách các khon phi thu
Trong dch v BTT, n v BTT theo dõi các khon phi tr ca ng!i mua
vào s∋ sách ca mình. Khi có phát sinh các hóa n, giy nhn n) hay các khon
ng!i mua phi thanh toán thì n v BTT có th s6 g+i sao kê các khon phi tr cho

ng!i mua và ng!i bán c5ng )c cp nht (y  v tình trng s∋ sách và hot
ng ca ng!i mua.
1.1.2.2 Thu n các khon phi thu
im khác bit trong vic thu hi các khon phi thu ca dch v BTT v∃i
dch v chit khu hi phiu )c chp nhn thanh toán là tính t ng thanh toán
ca ng!i mua. Vì th, n v BTT thit lp mt h thng qun lý khoa h∗c  thu
n) thông qua các th yêu c(u ng!i mua thanh toán và t% ó các nhân viên ca n
v BTT có th thc hin nghip v này mt cách d∀ dàng.
1.1.2.3 Phòng nga ri ro n xu
Theo th&a thun gi0a các bên khi s+ dng dch v BTT, n v BTT có th
thanh toán toàn b giá tr ca khon phi thu cho ng!i bán khi ng!i mua mt kh
nng thanh toán hoc khon phi thu ã quá hn (s ngày quá hn tùy theo quy
nh). i v∃i hình thc BTT mi∀n truy òi thì ng!i bán không phi chu ri ro n)
xu này.
1.1.2.4 Tài tr cho ngi bán
- 4 -
i v∃i ng!i bán, nhu c(u vn lu ng tng cao khi các khon phi thu
tng cao. Khi h∗ s+ dng dch v BTT, h∗ có th )c tài tr) lên n 80% giá tr
khon phi thu ngay khi phát sinh nghip v bán hàng. Nh vy mt ph(n nhu c(u
vn lu ng ca ng!i bán ã thc s tr. thành vn lu ng  s+ dng cho chu
k kinh doanh tip theo.
1.1.3 Lch s hình thành bao thanh toán và bao thanh toán ni a
BTT là mt hình thc tài tr) lâu !i nht trên th gi∃i. Nhiu tài liu c∋ xa
cho thy công c này xut hin t% th k/ XVIII tr∃c công nguyên . Babilon, d∃i
th!i Hammurabi và là mt ph(n ca nh0ng giao dch mua bán vi vóc trên con
!ng t la xa kia. H(u ht các nn vn minh chú tr∗ng thng mi u tn ti
mt hình thc nào ó ca BTT, trong ó có nn vn minh La Mã, ni bán và chit
khu giy n) (u tiên.
Vào th k/ XIV, BTT )c s+ dng rng rãi . Anh khi nn công nghip len
s)i phát trin. Các t∋ chc BTT lúc này óng vai trò là i lý bán hàng, h.ng hoa

hng ca các nhà máy s)i. Phng tin liên lc chm chp ã làm cn tr. các giao
dch kinh t. T∋ chc bao thanh toán th!i k này t quyt nh tt c ch7ng hn nh
xem xét mt hàng nào )c yêu thích . khu vc ca mình. Sau ó hàng hoá )c
chuyên ch. trc tip n t∋ chc bao thanh toán và t∋ chc này nhn m∗i ri ro thu
n) hàng hóa bán chu trong khu vc. Theo cách ó, t∋ chc bao thanh toán nh
ngày hôm nay, b8t (u phát trin và )c bit n. Trong h thng này, các t∋ chc
bao thanh toán m nhim nhim v mà ngày nay chúng ta g∗i là ri ro tín dng. T∋
chc bao thanh toán ký hoá n b−ng chính tên ca mình và gi0 li 20-25% ca
nh0ng khon phi thu  bù 8p cho vic khiu ni nh0ng hàng hoá không t yêu
c(u và nh0ng tranh chp phát sinh.
Trong cuc cách mng giành c lp . M1 , BTT )c s+ dng ph∋ bin khi
vi, cotton, lông thú và g9 )c chuyên ch. i bán t% các n∃c thuc a. Các ngân
hàng . Châu Âu ã ng tr∃c tin bán hàng cho ng!i dân thuc a tr∃c khi hàng
- 5 -
n lc a. iu này cho phép ng!i dân tip tc sn xut, gim b∃t gánh nng
phi ch! )i  )c thanh toán.
Khi cách mng công nghip bùng n∋, BTT càng tp trung hn vào vic cp
tín dng. Qua vic giúp khách hàng xác nh )c mc  tín nhim ca ng!i mua
và xác lp hn mc tín dng, t∋ chc BTT ã thc s m bo thanh toán cho
nh0ng ng!i mua  iu kin. Hình thc này chính là BTT mi∀n truy òi s+ dng
ph∋ bin hin nay.
Tr∃c nh0ng nm 1930, BTT . M1 ch yu s+ dng trong ngành công
nghip dt may – ngành k th%a trc tip t% nn kinh t thc dân, ni mà BTT ã rt
ph∋ bin. Sau chin tranh, các t∋ chc BTT nhn thy tim nng t% vic tài tr) cho
nh0ng ngành khác và h∗ b8t (u m. rng kinh doanh.
S l)ng các t∋ chc BTT gia tng nhanh chóng vào nh0ng nm 60, 70 ca
th k/ XX, b.i s tác ng ca vic gia tng lãi sut liên tc và nh0ng chuyn bin
trong hot ng ngân hàng. Cho n nay bao thanh toán ã )c s+ dng rng rãi
trên h(u ht các Châu Lc v∃i tc  tng tr&ng liên tc và khá ∋n nh.
1.1.4 Phân loi bao thanh toán

1.1.4.1 Cn c vào mc  ri ro tín dng
• BTT có truy òi : V∃i hình thc BTT này, n v BTT có quyn òi li s
tin ã ng tr∃c t% bên bán hàng khi bên mua hàng không có kh nng thanh toán
các khon phi thu. Có th thy n v BTT ch: thc s chu ri ro khi bên mua
không thanh toán )c các khon phi thu và bên bán không th bù 8p thiu ht.
• BTT mi−n truy òi: là hình thc BTT mà n v BTT phi chu toàn b ri ro
khi bên mua hàng không hoàn thành ngha v thanh toán. Tuy nhiên, n v BTT v,n
có kh nng òi li s tin ng tr∃c t% ng!i bán trong tr!ng h)p bên mua t% chi
thanh toán do bên bán giao hàng không úng theo th&a thun ca h)p ng thng
mi hoc vì lý do khác không liên quan n kh nng thanh toán ca ng!i mua.
1.1.4.2 Cn c vào phm vi thc hin
- 6 -
• BTT ni a: Theo quyt nh 1096/2004/Q-NHNN ngày 06/9/2004 v
quy ch hot ng BTT ca các TCTD thì bao thanh toán ni a là vic bao thanh
toán da trên h)p ng mua, bán hàng, trong ó bên bán hàng và bên mua hàng là
ng!i c trú theo quy nh ca pháp lut v qun lý ngoi hi.
C5ng theo quyt nh
1096, b
ên mua hàng: là t∋ chc )c nhn hàng hoá t% bên bán hàng và có ngha v
thanh toán các khon phi thu quy nh ti h)p ng mua, bán hàng và h)p ng
mua, bán hàng: là tho thun b−ng vn bn gi0a bên bán hàng và bên mua hàng v
vic mua, bán hàng hoá theo quy nh ca pháp lut, trong ó bên mua hàng cha
n hn phi thc hin ngha v thanh toán.
• BTT quc t: là hình thc BTT da trên các h)p ng xut kh#u. Theo ó,
TCTD cp tín dng cho nhà xut kh#u thông qua vic mua li các khon n) phi thu
phát sinh t% giao dch xut kh#u hàng hóa dch v ngay ti n∃c ca nhà xut kh#u.
1.1.4.3 Cn c vào chc nng ca BTT
• BTT thông th∀0ng: là dch v cung cp (y  các chc nng ca BTT.
Khon tài tr) ng tr∃c )c tính lãi cn c vào s ngày tài tr) thc t. Sau khi
ng!i mua thanh toán khon phi thu, n v BTT s6 tr ph(n còn li sau khi tr% phí

BTT và tin lãi tài tr). Vic chit khu các khon phi thu này là không bo lu,
ngha là mi∀n truy òi khi ng!i mua không thanh toán. Theo lý thuyt thì BTT là
hình thc mi∀n truy òi.
• BTT k: hn: v∃i dch v này, n v BTT không ng tin hàng cho ng!i
bán vào th!i im phát sinh các khon phi thu mà thay vào ó, hai bên th&a thun
k hn thanh toán cho các khon phi thu ca ng!i bán (ví d nh 30 ngày sau khi
hóa n áo hn). Mc ích ca dch v này khi cung cp là giúp ng!i bán thu
)c tin hàng và gim thiu chi phí thu n). Vì th, bên bán phi tìm ngun tài tr)
vn khác. Dch v BTT k hn có 2 chc nng là qun lý các khon phi thu và
m nhn các ri ro không thanh toán ca ng!i mua.
• BTT k: hn có truy òi: n v BTT không mua t các khon phi thu mà
ch: da vào ó  tài tr) cho ng!i bán d∃i hình thc có truy òi. Ngha là ng!i
- 7 -
bán phi hoàn tr n) vay cho t∋ chc BTT nu không thu )c tin hàng. Dch v
này th hin chc nng tài tr) và cung cp dch v thu n) cho ng!i bán.
• BTT không thông báo: n v BTT ng tr∃c mt s tin cho ng!i bán.
Bên mua không )c thông báo v vic khon phi thu )c ng!i bán chuyn
nh)ng cho n v BTT. Ng!i bán s6 thu n) và thanh toán cho n v BTT. Dch
v này th!ng tn ti d∃i hình thc có truy òi.
1.1.5 Quy trình nghip v bao thanh toán ni a
Trong mt giao dch BTT ni a, có ba ch th tham gia c bn là bên bán,
bên mua và n v BTT.
Quan h gi0a bên bán và bên mua da trên h)p ng thng mi c s
Quan h gi0a bên bán và n v BTT th hin trên h)p ng BTT. Thông qua h)p
ng BTT, bên bán chuyn nh)ng quyn thu n) tin hàng mt cách h)p pháp t%
bên mua. Quan h gi0a bên mua và n v BTT là mi quan h pháp lý gi0a ch n)
và con n).

S  1.1: Quy trình BTT ni a
Quy trình thc hin dch v BTT ni a th hin qua các b∃c sau ây:
(1) Bên mua và bên bán hàng hóa ký kt h)p ng thng mi.

BÊN BÁN
N V


BTT


BÊN MUA

(2) (3) (4) (5) (9)(10)
(12)

(1)

(6’)

(7)

(8)

(3) (6) (7’) (11)

- 8 -
(2) Bên bán hàng  ngh n v BTT thc hin BTT các khon phi thu.
(3) n v BTT thc hin phân tích, th#m nh các khon phi thu, th#m nh
thông tin tín dng ca bên bán hàng và bên mua hàng.
(4) n v BTT thông báo v∃i bên bán hàng v vic ng ý hay t% chi thc
hin BTT.
(5) n v BTT và bên bán ký kt h)p ng thc hin dch v BTT. Bên bán
phi chng minh )c các ni dung sau:
 Bên bán là ch s. h0u h)p pháp và có quyn chuyn nh)ng khon n) này
 Bên bán cha chuyn nh)ng khon n) này cho ai khác.
 Bên mua s6 không có cn c nào  thoái thác ngha v tr n).
(6) n v BTT g+i vn bn thông báo v h)p ng BTT cho bên mua hàng,
trong ó nêu rõ bên bán ã chuyn nh)ng quyn òi n) cho n v BTT và h∃ng
d,n bên mua thanh toán trc tip cho n v BTT.
(7) Bên mua hàng g+i thông báo cho n v BTT và bên bán v vic ã nhn
)c thông báo và cam kt thc hin thanh toán cho n v BTT.
(8) Bên bán giao hàng cho bên mua
(9) Bên bán chuyn giao chng t% và h)p ng bán hàng cho n v BTT.
(10) n v BTT chuyn tin ng tr∃c cho bên bán.
(11) n v BTT theo dõi, thu n) bên mua.
(12) Bên mua thanh toán tin hàng cho n v BTT. n v BTT tt toán tin
v∃i bên bán hàng theo quy nh trong h)p ng BTT. Trong tr!ng h)p ng!i mua
không thanh toán hoc thanh toán không (y  giá tr hóa n:
 n v BTT s6 không chi tr ph(n còn li cho ng!i bán, nu là BTT mi∀n truy òi.
 n v BTT có quyn truy òi ng!i bán hoàn tr li khon tin ã ng tr∃c nu
dch v cung cp là BTT có truy òi. Chng t% òi n) chuyn giao li cho ng!i bán.
1.1.6 Chi phí trong giao dch BTT
Chi phí trong mt giao dch BTT bao gm phí BTT và lãi BTT. Giá tr khon
phi thu sau khi tr% i lãi và phí BTT chính là giá mua khon phi thu )c BTT.
- 9 -

1.1.6.1 Phí bao thanh toán
Phí BTT )c tính trên giá tr khon phi thu )c BTT, bao gm các chi
phí mà n v BTT phi b& ra:
o Chi phí  bù 8p ri ro tín dng
o Chi phí qun lý s∋ sách bán hàng
o Chi phí dch v thu n) tin hàng t% ng!i mua
o Chi phí dch v phân tích thông tin tín dng
Phí BTT )c tính cn c vào th!i gian theo dõi các s∋ sách bán hàng c5ng nh
phòng ng%a ri ro n) khó òi, th!ng )c tính toán b−ng t/ l ph(n trm trên giá
tr các hóa n )c BTT, da vào mt s tiêu chí nh:
o Mc  ri ro ca khách hàng và giao dch
o Doanh thu hàng nm ca doanh nghip
o Quy mô, lnh vc hot ng ca doanh nghip, tính ∋n nh sn ph#m.
o Doanh thu trung bình ca t%ng khách hàng.
o Giá tr trung bình ca m9i hóa n.
o Doanh s BTT hàng nm ca m9i khách hàng.
o Giá tr khon phi thu )c  ngh BTT.
o Th tr!ng mà doanh nghip ang hot ng.
1.1.6.2 Lãi bao thanh toán
Lãi BTT )c tính trên s tin n v BTT ng tr∃c cho ng!i bán, phù
h)p v∃i lãi sut th tr!ng.
Lãi BTT )c tính trên s ngày thc t, t% khi ng tin n ngày thu tin cho
các hóa n )c BTT. Chi phí này tùy thuc vào quy mô, ngành ngh, sn ph#m
mà doanh nghip cung cp, th!i gian hot ng, tình hình tài chính, uy tín, lch s+
vay m)n Lãi BTT th!ng cao hn lãi sut vay thông th!ng.
Khi ng!i mua không thanh toán, v∃i hình thc BTT có truy òi, ng!i bán
s6 chu thêm tin lãi quá hn tính trên s tin n v BTT ã ng tr∃c còn i v∃i
BTT mi∀n truy òi thì ri ro này do n v BTT gánh chu.
- 10 -
1.2 So sánh BTT ni a vi các hình th c tài tr! th∀#ng mi khác

1.2.1 So sánh BTT ni a và tài tr các khon phi thu
Hai hình thc tài tr) này u em li cho ng!i bán mt s tin ng tr∃c
tính trên giá tr ca khon phi thu.
S khác nhau gi0a hai dch v này )c th hin trong bng 1.1.
B)ng 1.1: So sánh BTT ni a và tài tr! các kho)n ph)i thu
Bao thanh toán ni a Tài tr! các kho)n ph)i thu
- Ng!i bán chuyn nh)ng khon
phi thu cho n v BTT  nhn s
tin ng tr∃c.
- Th hin ít nht hai trong bn chc
nng:

(1) n v BTT thc hin k
toán s∋ sách các khon phi thu và (2)
Thu n) các khon phi thu; (3) Phòng
ng%a ri ro n) xu; (4) Tài tr) cho
ng!i bán, bao gm vic cho vay l,n
vic ng tr∃c tin thanh toán.
- n v BTT thu )c lãi và phí
BTT.
- Ri ro ca n v BTT ph thuc vào
uy tín và nng lc ca ng!i mua.
- Ng!i mua )c thông báo v h)p
ng BTT.
- Quan h tài tr) liên quan n ba bên:
ng!i bán, ng!i mua và n v BTT.
- Ng!i bán dùng khon phi thu là tài sn
m bo  vay vn theo h)p ng tín
dng.

- Th hin chc nng tài tr) thu(n túy,
khon n) phi thu do ng!i bán thu hi và
thanh toán li s tin mà NHTM ã tài tr)
tr∃
c ây.




- NHTM thu tin lãi tài tr).
- Ri ro ca NHTM ph thuc vào uy tín
và nng lc thanh toán ca ng!i bán.
- Ng!i mua không )c thông báo v h)p
ng tài tr).
- Quan h tài tr) c lp gi0a ng!i bán và
NHTM.
- 11 -
1.2.2 So sánh BTT ni a và cho vay thông thng
S khác nhau gi0a hai dch v này )c th hin trong bng 1.2
B)ng 1.2: So sánh BTT ni a và cho vay thông th∀0ng
Bao thanh toán ni a Cho vay thông th∀0ng
- Ít ri ro hn vì tài tr) sau khi giao
hàng, nên ri ro v th tr!ng tiêu th và
sn xut )c li b&.
- Có th ch: yêu c(u tài sn m bo là
các khon phi thu.
- Hn mc BTT tng nu tình hình hot
ng ca ng!i mua tt.
- V∃i BTT có truy òi, ngun thu n) có
th t% hai bên: ng!i mua và ng!i bán.

- Ri ro hn vì d án vay vn chu s tác
ng nhiu yu t bên trong l,n bên
ngoài khi i vào thc hin.
- Yêu c(u tài sn m bo ch yu là bt
ng sn
- Hn mc tín dng tng th!ng kèm
theo yêu c(u tài sn m bo tng.
- Ngun thu n) ch: t% ng!i bán.

1.3 L!i ích khi s∃ d%ng dch v% bao thanh toán ni a
1.3.1 Li ích i vi n v BTT
n v BTT khi cung cp thêm dch v BTT ni a s6 làm cho danh mc
sn ph#m h∗ cung cp thêm a dng, tránh ri ro tp trung. Nh! ó, các TCTD có
thêm khách hàng, to dng quan h tt v∃i các n v bán hàng và có th h∗ s6 thu
hút thêm khách hàng cho các dch v khác và làm gia tng doanh thu ca h∗.
Dch v BTT ni a còn )c ánh giá là ít ri ro hn các dch v tín dng
truyn thng khi n v BTT cung ng vn t∃i ng!i bán s+ dng cho k kinh
doanh sau, còn tin thu v t% vic bán hàng hóa dch v ã xy ra t% k kinh doanh
tr∃c. Và vì vy, n) xu ca n v BTT ít i. Ngoài ra, n v BTT thu các khon
nh phí, lãi sut s6 làm doanh thu tng và ây là tin   l)i nhun t% hot ng
ca TCTD tng.
- 12 -
1.3.2 Li ích i vi bên bán hàng
S+ dng dch v BTT ni a s6 giúp cho ng!i bán có ngân lu s+ dng cho
chu k kinh doanh t∃i tr∃c th!i hn mà h∗ cho ng!i mua tr chm. Ng!i bán s6
nhanh chóng có thêm nhiu hàng hóa cung cp. ng th!i, khi ng!i bán s+ dng
phng thc tr chm và gia hn th!i gian tr chm, h∗ có th thu hút thêm khách
hàng. Vì vy, doanh s bán hàng ca ng!i bán có th tng cao trong tng lai.
Bên cnh ó, ng!i bán có th tránh n) xu t% ng!i mua vì n v BTT s6
giúp ng!i bán qun lý s∋ sách, thu hi công n). c im ca BTT là bán các khon

phi thu cho n v BTT nên ri ro t% các khon n) khó thu hi t% khách hàng s6 do
n v BTT tìm ra bin pháp x+ lý. T% ó, ng!i mua c5ng tit kim )c th!i gian,
chi phí qun lý t% vic thu hi các khon n) và h∗ có th tp trung vào vic lp k
hoch, sn xut và tip th.
BTT ni a s6 gii quyt vn  thiu ht vn lu ng cho ng!i bán ngay
c khi h∗ không có tài sn m bo. Thc t cho thy, trên các th tr!ng tài chính
ca các n∃c ang phát trin, vic cp tín dng ca ngân hàng cho khách hàng
th!ng i kèm v∃i iu kin v tài sn m bo. Khi cung ng vn cho ng!i bán,
n v BTT ch: quan tâm n ng!i mua ch không òi h&i tài sn th chp ca
ng!i bán.
1.3.3 Li ích i vi bên mua hàng
Khi bên bán hàng s+ dng dch v BTT ni a, bên mua )c h.ng l)i t% iu
khon thanh toán và có mt khon vn mà không mt th!i gian làm th tc  ngh và ký
kt h)p ng vay hay không tn kém chi phí khi  phát hành trái phiu ng8n hn  huy
ng vn.
)c h.ng nhiu l)i ích t% BTT ni a nhng ng!i mua hàng không phi
tr bt k mt khon phí BTT nào. Hn n0a, ng!i mua hàng có th gim chi phí
qun lý và chi phí thanh toán khi thanh toán các khon phi tr cho ngân hàng thay
vì thanh toán cho hàng lot nhà cung cp riêng l;.
- 13 -
1.3.4 Li ích i vi nn kinh t
BTT ni a giúp gia tng hiu qu sn xut kinh doanh và phát trin doanh
nghip, to ng lc phát trin kinh t ca quc gia.
Bên cnh ó, vic a dng hóa các dch v tài tr) và thanh toán s6 giúp gia
tng v th tài chính ca h thng NHTM trên tr!ng quc t.
Qua các phân tích trên có th thy BTT ni a mang li nhiu l)i ích cho
các bên tham gia và cho nên kinh t.
Tuy nhiên BTT ni a #n cha mt s ri ro.
1.4 Nh&ng b∋t l!i và r(i ro phát sinh trong dch v% bao thanh toán ni a
1.4.1 i vi n v BTT

Trong dch v BTT ni a, ri ro xy ra ch yu i v∃i n v BTT.
Khi sn ph#m )c bán không t yêu c(u s6 làm gim giá tr các khon phi
thu làm giá tr này thp hn giá tr mà n v BTT ã ng tr∃c cho bên bán. Nu
ri ro xy ra, n v BTT s6 chu.
n v BTT có th chu ri ro t% o c ca ng!i bán. Vì h∗ có cu kt v∃i
ng!i mua làm gi h)p ng, hóa n  nhn )c s tin ng tr∃c.
Khi tình hình tài chính ca bên mua gp bt ∋n, mt kh nng thanh toán,
n v BTT tn kém chi phí và th!i gian  thu hi n).
Có th khi bên bán và bên mua xy ra tranh chp v h)p ng thng mi,
n v BTT tn chi phí  thu hi khon tin ã ng tr∃c cho bên bán.
T% phía n v BTT, ri ro t% khâu th#m nh ng!i mua không úng có th
xy ra và gây thit hi cho n v BTT.
Ngoài ra, còn có các ri ro khác nh ri ro chính tr, ri ro t% c ch, chính
sách qun lý kinh t, ri ro th tr!ng, ri ro do thiên tai, h&a hon