KIỂM SOÁT CHI PHÍ ĐẠI DIỆN TRONG CÁC CÔNG TY CỔ PHẦN TẠI VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH
*****



 TH MAI




KIM SOÁT CHI PHÍ I DIN
TRONG CÁC CÔNG TY C PHN
TI VIT NAM


LUN VN THC S KINH T







TP.H CHÍ MINH, NM 2011
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH
*****

 TH MAI



KIM SOÁT CHI PHÍ I DIN
TRONG CÁC CÔNG TY C PHN
TI VIT NAM


CHUYÊN NGÀNH : KINH T TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÃ S : 60.31.12


LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC: TS OÀN NGC XUÂN



TP.H CHÍ MINH, NM 2011
Trang 1/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
PH LC

M U 3
CHNG 1: TNG QUAN V CHI PHÍ I DIN 5
1.1 Lý thuyt v đi din và ngun gc ca chi phí đi din. 5
1.1.1 Lý thuyt ngi s hu và ngi đi din 5

1.1.2 Bt cân xng thông tin. 8
1.2 Chi phí đi din 9
1.2.1 Khái nim. 9
1.2.2 Phân loi 10
1.3 Nguyên nhân phát sinh chi phí đi din 12
1.3.1 Mâu thun gia ngi s hu và ngi đi din. 12
1.3.2 Mâu thun gia ngi s hu và ch n. 13
1.3.3 S t li 14
1.4 Tác đng tiêu cc ca chi phí đi din ti qun tr doanh nghip 15
1.5 Nghiên cu chi phí đi din trên th gii 16
1.5.1 Nhng nghiên cu lý thuyt v chi phí đi din. 16
1.5.2 Nhng thc nghim v chi phí đi din trên th gii 18
1.5.3 Bài hc rút ra cho Vit Nam 21
CHNG 2: THC TRNG V CHI PHÍ I DIN TRONG CÁC CÔNG
TY C PHN TI VIT NAM 23

2.1 Thc trng v chi phí đi din trong các công ty c phn Vit Nam 23
2.1.1 Biu hin chi phí đi din ca vn ch s hu 24
2.1.2 Biu hin chi phí đi din ca n. 28
2.2 Tác đng tiêu cc ca chi phí đi din ti Vit Nam 31
2.3 Mt s trng hp đin hình v chi phí đi din trong các doanh nghip
ti Vit Nam 32
2.4 Nguyên nhân c th phát sinh chi phí đi din ti Vit Nam 43
2.4.1 Nhóm nguyên nhân phát sinh chi phí giám sát 44
2.4.2 Nhóm nguyên nhân phát sinh chi phí ràng buc 46
2.4.3 Nhóm nguyên nhân phát sinh mt mát ph tri 48
2.5 Mt s phng pháp tính chi phí đi din. 50
CHNG 3: GII PHÁP KIM SOÁT CHI PHÍ I DIN TRONG CÁC
CÔNG TY C PHN VIT NAM 53
3.1 Gim thiu s bt cân xng thông tin. 53

3.1.1 Quy đnh cht ch v công b thông tin trên th trng chng khoán. 53
3.1.2 Bin pháp b sung gim bt cân xng thông tin 54
Trang 2/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
3.2 Gii pháp làm tng s giám sát 55
3.2.1 Tng s giám sát t bên trong 55
3.2.2 Tng s giám sát t bên ngoài 56
3.3 S dng chi phí ràng buc đ gim mâu thun mc tiêu 58
3.4 Gii pháp v cu trúc vn. 59
3.4.1 Gii pháp s dng đòn by n . 60
3.4.2 Gii pháp v chính sách c tc. 60
KIN NGH 61
KT LUN CHUNG 63

Trang 3/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
M U

1. S cn thit ca đ tài
Khái nim “Chi phí đi din” hin nay tuy không còn quá mi l vi các
nhà nghiên cu tài chính doanh nghip ti Vit Nam. Tuy nhiên, vic hiu cn k
bn cht, phát hin và kim soát chi phí đi din vn còn là đim yu và không
đc coi trng đi vi ch đu t và các nhà qun tr doanh nghip. Nhm mc tiêu
c th hóa bn cht và đa ra các gii pháp qun lý tt nht loi chi phí này đn gn
hn đi vi các doanh nghip Vit Nam, tôi thy thc s cn thit phi tip tc
nghiên cu đ tài vi nhng biu hin ngày càng mi ca nó trong thc t đã và
đang xy ra. c bit, trong thi gian gn đây, các biu hin tiêu cc, phát sinh
khon chi phí đi din rt ln đc báo gii đim danh ngày càng nhiu và có xu
hng ngày càng gia tng v quy mô. Chính vì th, vic nghiên cu nguyên nhân
phát sinh khon chi phí này và đa ra gii pháp nhm kim soát nó mt cách hiu
qu hn vn còn là vn đ cp thit hin nay và trong tng lai gn. c bit là
mong mun đa đc nhng nghiên cu này đn gn hn vi s quan tâm, chú ý
ca các nhà đu t và các nhà qun lý doanh nghip  nhiu cp.
2. Mc tiêu nghiên cu
Bng nhng phân tích đnh tính trên c s khoa hc và minh chng thc
tin đ kim chng nhng lý lun đa ra, mc đích ca lun vn là xác đnh
nguyên nhân, tìm hiu din bin, tác đng, các hình thc biu hin ca chi phí
đi din trong các công ty c phn. T đó có gii pháp đ kim soát s phát sinh
ca khon chi phí này nhm phc v cho công tác qun lý tài chính và qun tr
doanh nghip phù hp vi thi k hin đi.
3. i tng và phm vi nghiên cu
Chi phí đi din là mt loi chi phí n, nó phát sinh n lp  bt k mt
quyt đnh nào không nhm mc tiêu ti đa hóa giá tr doanh nghip. Vì th rt khó
khn khi mun đnh lng chi phí này. Trong phm vi lun vn này tôi tp trung

nghiên cu đnh tính ca vn đ đi din và s phát sinh ca nó trong các công ty c
phn ti Vit Nam hin nay. Phn đnh lng chi phí đi din ch nghiên cu  mc
Trang 4/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
đ nh hng ca các bin liên quan thông qua các cách đo lng chi phí đi din
theo hng thay đi ca các bin.
4. Phng pháp nghiên cu
V tng th, lun vn đc thc hin da trên c s phng pháp lun ca
Ch ngha duy vt bin chng, phng pháp logic kt hp vi lch s, gn lin
nghiên cu vi thc t tng điu kin c th đ kho sát, kim chng và đánh giá v
chi phí đi din trong doanh nghip ti Vit Nam.
5. Ý ngha thc tin ca lun vn
K t khi đc nêu ra bi Jensen và Meckling vào nm 1976, lý thuyt v
ngi đi din không th thiu trong trong lý thuyt doanh nghip hin đi th gii.
Tuy nhiên, ti Vit Nam hin nay, chi phí đi din đã và đang đc các giáo s, tin
s, thc s, sinh viên quan tâm nghiên cu nhng tính ng dng cha cao. Trên c
s phân tích lý thuyt logic ca tài chính doanh nghip hin đi th gii, tác gi
mun đa ra nhng dn chng thc tin ti Vit Nam đ chng minh chi phí đi
din đã và đang hin din sâu sc ti Vit Nam và có nhng tác đng tiêu cc to
ln. T đó, nêu cao ý thc ng dng thc t cho nhng nghiên cu này, to ra mt
s so sánh và là nhng đin hình cho các nhà đu t và nhà qun tr doanh nghip
cân nhc trong quá trình ra quyt đnh hay t chc qun lý doanh nghip.
6. Kt cu ca lun vn
Tên lun vn: “Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit
Nam”
B cc lun vn:
- Phn m đu
:
- Chng1: Tng quan chi phí đi din
- Chng 2: Thc trng v chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit

Nam
- Chng 3: Gii pháp kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn
ti Vit Nam
- Kt lun:
Tóm tt vn đ nghiên cu và kin ngh
Trang 5/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
Chng 1: TNG QUAN V CHI PHÍ I DIN
1.1 Lý thuyt v đi din và ngun gc ca chi phí đi din.

1.1.1 Lý thuyt ngi s hu và ngi đi din

Lý thuyt ngi s hu và ngi đi din sau đây đc gi là lý thuyt đi
din, ra đi vào đu nhng nm 1970 trong bi cnh vic qun tr doanh nghip gn
lin vi nhng hành vi ca ngi ch s hu và ngi làm thuê (ngi qun lý)
thông qua các hp đng. Tuy nhiên nhng khái nin liên quan đ
n nó đã có mt lch
s lâu dài và đa dng. Nhng nghiên cu đu tiên tp trung vào vn đ thông tin
không hoàn ho trong hp đng ca ngành bo him (Spence và Zeckhauser, 1971;
Ross, 1973), nó nhanh chóng tr thành lý thuyt liên quan đn hp đng đi din
trong các ngành khác và đc nghiên cu bi Jensen & Meckling, 1976 và mt s
nhà nghiên cu khác vào đu nhng nm 1970 là: Armen Alchian, Harold Demsetz,
Harris, …
Lý thuyt đi din đ cp đn mi quan h hp đng gia mt bên là ngi
s hu quyt đnh công vic và mt bên khác là ngi đi din thc hin các công
vic đó. Lý thuyt nêu ra vn đ chính là làm th nào đ ngi qun lý làm vic vì
li ích cao nht cho ngi s hu khi h có li th v thông tin hn và có nhng li
ích khác vi li ích ca nhng ngi s hu này. Lý thuyt này kt lun rng: di
nhng điu kin thông tin không hoàn ho, đc đim ca hu ht các th trng, hai
vn đ v đi din s xut hin là: la chn bt li và mi nguy c v đo đc.


La chn bt li là trng hp ngi s hu không th bit chc
liu ngi đi din cho mình có đ kh nng thc hin công vic mà h đã đc tr
tin, hay liu kh nng làm vic ca ngi đi din có tng xng vi s tin h b
ra hay không.

Mi nguy v đo đc là trng hp ngi s hu không chc chn
liu ngi đi din có n lc ti đa cho công vic đc giao, hay liu h có trc li
cá nhân khi h bit rõ nhng thông tin mà không phi c đông hay ông ch nào
cng bit?
Trang 6/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
(*) Ch s hu và ngi đi din
Khi các hình thc t chc doanh nghip quá phong phú bng các hình thc
tp đoàn ln, tng công ty ln, liên doanh, liên kt, c phn, góp vn đu t t
nhân, …thì phn ln các t chc đu có c cu là quyn s hu và quyn qun lý
tách ri nhau. iu d hiu t mô hình đó là mt hoc mt nhóm ngi có vn đu
t vào mt t chc nào đó (gi là ch s hu), h không th đng ra trc tip qun
lý, mà h thuê các nhà qun lý chuyên nghip đ thay h làm qun lý, điu hành t
chc đó (gi là nhà qun lý hay ngi đi din). T đây, ny sinh vn đ v li ích
ca nhà qun lý và li ích ca ch s hu không thng nht, phát sinh các mâu
thun li ích trong ni b ca các t chc. Nhà qun lý không c gng thc hin
nhim v ti đa hóa giá tr doanh nghip. Các mâu thun này tn ti phc tp do s
phân chia quyn qun lý và quyn s hu tài sn. Bên cnh đó mt nguyên nhân ln
nht không th không k đn là ngun thông tin. Nhà qun lý nm rõ nht thông tin
v hot đng ca doanh nghip nhng vic cung cp cho ch s hu đn đâu là yu
t ch quan t nhà qun lý và ngc li đi vi ch s hu. Tc là thông tin h tip
nhn mt cách không thng nht. ó là nhng mâu thun mc tiêu phát sinh t s
bt cân xng thông tin và là ngun gc xut hin chi phí đi din. Trong phm vi
lun vn, tác gi đi sâu đ cp và nghiên cu v chi phí đi din phát sinh trong các

công ty c phn ti Vit Nam.
(*) Ch s hu và ngi đi din là ai?

Ch s hu là ngi s hu các tài sn ca doanh nghip, có quyn s
dng và đnh đot tài sn đó. Trong công ty c phn, ch s hu là các c đông.
Ngi đi din là ngi đc giao quyn qun lý công ty, đm bo mc
tiêu ban đu ca ch s hu. Mc tiêu chung ca các ch s hu là ti đa hóa giá tr
doanh nghip, mang li li nhun cao nht. Bng vic điu hành công vic  tm v
mô hay vi mô thì ngi qun lý phi th hin đc nng lc qun tr ca h đ đt
đc điu này.
Trong công ty c phn, nhà qun lý là ngi đi din cho các c đông.
Trong các công ty Nhà nc, chính ph là đi din ch s hu toàn dân, mà chính
Trang 7/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
ph li là mt th ch có nhng cá nhân, tp th đc chính ph giao nhim v thc
hin qun lý vn nhà nc trong các công ty. Trong các công ty t nhân thì nhà
qun lý và ch s hu là mt nên không phát sinh chi phí đi din. Trong công ty
TNHH thì nhà qun lý là đi din cho phn trm góp vn ca các thành viên góp
vn nu doanh nghip thuê nhà qun lý và nhà qun lý cng là ch s hu nu mt
trong s thành viên đc giao qun lý doanh nghip.
(*) Phân loi

 phân tích đc yu t tâm lý ch quan và khách quan dn đn nhng
quyt đnh mà nó to ra chi phí đi din. Phân loi các nhân t nh hng là cách
chúng ta hiu rõ bn cht mi quan h gia s hu và qun lý.
Ch s hu đng thi là ngi qun lý
Trng hp này, ch s hu cng là ngi trc tip điu hành mi hot
đng ca công ty. Mc tiêu li nhun đng nht gia ngi ch s hu và ngi đi
din, do đó h s tìm mi cách đ đem li hiu qu ti đa cho công ty cng tc là
đem li li ích cho h. Thông thng trng hp này xy ra  các công ty t nhân

hay mt s trng hp công ty TNHH mà thành viên cng là nhà qun lý.
Ch s hu không đng thi là ngi qun lý
Trng hp này, ngi qun lý là ngi đc thuê đ qun lý công ty.
Ngi qun lý nm quyn điu hành công ty và h ý thc đc li ích h làm ra
cho công ty phn ln thuc v ch s hu thuê mn h, li ích ca h đc hng
rt nh. Do đó mâu thun v li ích gia ngi qun lý và ngi ch s hu tt
nhiên s phát sinh. Mô hình này thng xy ra  các công ty Nhà nc, công ty c
phn, công ty TNHH. Ngi s hu y thác quyn điu hành ca công ty cho Hi
đng Qun tr, Ban giám đc qun lý thay h. Khi đó ch s hu nm bt hot đng
kinh doanh mt cách th đng và khó có th can thip vào hot đng ca công ty.
Trong khi đó ngi qun lý không có tài sn nhng li nm đc tài sn, nm mi
thông tin trong công ty, có quyn điu hành, s dng các tài sn đc giao phó.
Trang 8/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
1.1.2 Bt cân xng thông tin.
Nh đã nói  trên, s bt cân xng thông tin to ra nhng mâu thun mc
tiêu gia nhà qun lý và ch s hu. Vì vy tôi trình bày rõ thêm v Bt cân xng
thông tin nh sau: nhà qun lý là ngi nm bt thông tin đy đ nht v hot đng
sn xut kinh doanh, v ngun tài tr, các d án đu t, ca công ty. Trong khi đó
thông tin mà nhà đu t bit đc thì phn ln là rt khác bit so vi thông tin mà
các nhà qun lý nm gi. Khi đó, kh nng rt ln là nhà đu t s có nhng quyt
đnh không đúng đn. iu chúng ta d thy đó là s thao túng c phiu ca mt s
c đông. Bng cách này h s làm cho giá c phiu ca công ty tng cao. Các nhà
đu t s không có đy đ thông tin đ nhn bit điu này. Các nhà đu t s thông
qua giá c phiu trên th trng mà có th bit đc công ty hot đng hiu qu hay
không. Nhng s tng giá này ch do mt s c đông liên kt vi nhà đu c to ra
đ chuc li. Và mc tiêu là h bán c phiu vi giá cao cho các nhà đu t trc
khi các nhà đu t kp nhn bit đc điu gì đang xy ra.
Nhà qun lý thì bit nhiu v tim nng, ri ro và các giá tr ca công ty
mình hn là nhà đu t t bên ngoài. Chúng ta có th chng minh điu này bng

cách quan sát các thay đi giá c phn do các công b ca nhà qun lý. Khi mt
công ty công b mt gia tng ca c tc thng xuyên, giá c phn thng tng, vì
các nhà đu t din dch vic gia tng này nh mt du hiu v s tin tng ca h
v s phát trin ca công ty làm tng thu nhp trong tng lai ca phn vn h đu
t. Theo lp lun ca Modigliani và Miller, mt s gia trng trong c tc đã chuyn
mt loi thông tin nào đó đn c đông. Tng t, mt ct gim c tc đc xem
nh truyn đt các thông tin bt li v trin vng li nhun ca doanh nghip.
Trong thc t các thay đi trong chi tr c tc báo hiu cho nhà đu t v đánh giá
ca ban điu hành v li nhun và dòng tin tng lai ca doanh nghip. Các thay
đi trong c tc đc coi nh cung cp các tín hiu rõ ràng v trin vng tng lai
ca công ty. Thông tin không th chuyn ti đy đ bng các phng tin khác nhau
nh báo cáo thng niên và phn trình bày ca ban điu hành trc các nhà phân
tích chng khoán chng hn.

Trang 9/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
Khi doanh nghip phát hành chng khoán mi, s kin này có th đc coi
là đang cung cp mt tín hiu cho th trng tài chính v vin cnh tng lai ca
doanh nghip hay các hot đng tng lai do các giám đc ca doanh nghip hoch
đnh. Các nghiên cu v thay đi cu trúc vn đu cho rng các cung ng chng
khoán mi đa ti các đáp ng giá chng khoán gim. Vic mua li c phiu
thng là s đa ti các li nhun đc công b dng ln hn t c phiu thng
ca doanh nghip. Các hành đng làm tng đòn by tài chính thng gn vi thu
nhp c phn dng và các hành đng làm gim đòn by tài chính thng gn vi
thu nhp c phn âm. Tuy nhiên vic s dng đòn by n quá mc có th phát sinh
chi phí kit qu tài chính.
1.2 Chi phí đi din
1.2.1 Khái nim.
Nm 1976, Michael Jensen và William Meckling đã chng minh rng trong
công ty c phn ch yu tn ti các mi quan h hp đng đi din gia các c

đông và các nhà điu hành; gia ch n và c đông. Hai cp ch th này không
phi luôn luôn thng nht v mc tiêu li nhun. Và đó là ngun gc phát trin khái
nim v chi phí đi din. Lý thuyt đi din đ cp đn mâu thun đi din hay mâu
thun li ích gia ngi đi din và ngi s hu; và khi vn đ đi din phát sinh
s làm phát sinh chi phí đi din.
Lý thuyt đi din đnh ngha chi phí đi din là tng ca các loi chi phí:
chi phí giám sát đ giám sát hot đng ca ngi đi din, chi phí kim toán, chi phí
ràng buc đ thit lp mt b máy có th ti thiu nhng hành vi qun tr không
mong mun, nh b nhim nhng thành viên bên ngoài vào ban điu hành hay tái
thit lp h thng t chc ca công ty; và mt mát ph tri hay chi phí c hi khi
các c đông thuê ngi đi din và buc phi đa ra các hn ch. Ví d nhng thit
hi do ngi đi din lm dng quyn đc giao đ t li, nhng thit hi do vic
đt ra quy đnh đi vi quyn b phiu ca c đông v nhng vn đ c th, thit
hi t nhng bin pháp kim soát hot đng ca ngi đi din. Chi phí đi din
xut hin khi:
Trang 10/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
 Các nhà qun lý không c gng thc hin nhim v ti đa hóa giá tr
công ty.

Ch s hu s gánh chu phí tn đ kim soát ban qun lý và do đó nh
hng đn công vic ca h.

Theo Jensen Meckling, nhng vn đ nh các nhà qun lý trn tránh
nhim v ca mình s đc xem nh mt loi chi phí, các nhà qun lý không th
hin nng lc lãnh đo ca h cng đc xem là mt loi chi phí. Jensen Meckling
đnh ngha chi phí đi din nh là s tng hp các chi phí ca mt hp đng có t
chc, có hình thc và không hình thc. Hp đng này đc đnh ngha, ngi s
hu thuê mt ngi khác đi din làm nhim v thay th cho ngi s hu. Ngi
s hu đa ra quyt đnh, y quyn cho ngi đi din.

- (M): Chi phí theo dõi bi ngi s hu
- (B): Chi phí ràng buc bi ngi đi din
- (R): S mt mát
Khi đó: chi phí đi din = (M)+(B)+(R)
Tng chi phí theo dõi, ràng buc và mt mát ph tri đc gi là chi phí đi
din vì chúng xut phát t mi quan h gia ngi s hu và nhà qun lý.
1.2.2 Phân loi
1.2.2.1 Phân loi theo s hu
(*) Chi phí đi din ca vn ch s hu
Là mt dng chi phí đi din có ngun gc t mâu thun li ích gia ch s
hu và các nhà qun lý do s tách bit gia quyn s hu và quyn qun lý ca các
doanh nghip hin đi. Khi ngi ch s hu b gii hn hoc mt kim soát đi vi
ngi qun lý thì phía qun lý s có đng c tin hành nhng hot đng có li cho
bn thân và có th làm nguy hi đn quyn li ca ngi ch s hu.
Jensen (1986) gi ý rng: vn đ chi phí đi din nghiêm trng hn trong
doanh nghip có dòng tin vt quá mc cn thit đ thc hin tt c các d án có
hin giá ròng NPV dng.
Trang 11/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
Chi phí đi din ca vn ch s hu cng xut hin trong tình hung các
nhà qun lý thng xuyên thc hin nhng chin lc đu t khin công ty không
có li th cnh tranh. Vi hành đng nh vy, nhà qun lý mi có th tng quyn
hn ca mình bng cách thâu tóm nhiu ngun lc hn, tng thu nhp do mc tin
lng và tin thng đc gn vi doanh thu hay gim ri ro mt vic.
(*) Chi phí đi din ca n
Là chi phí phát sinh t mâu thun li ích gia ch n và ch s hu. Khi
vn ch s hu ca mt công ty có vay n là mt quyn chn mua đi vi tài sn
ca công ty đó thì c đông có th chim hu tài sn ca ch n bng cách gia tng
ri ro đu t (Jensen và Meckling 1976). Myers (1977) gi ý xa hn là s hin din
ca n có th khin nhng d án có NPV dng b t chi. Do nu chp nhn d án

này thì ri ro tài chính s tng và giá tr s chuyn t c đông sang trái ch. Do đó,
trái ch s đòi hi mc lãi sut cao hn và kiên quyt áp dng nhng ràng buc hn
ch vay vn nh kh c vay n và s dng các công c giám sát.
1.2.2.2 Phân loi theo ni dung
(*) Chi phí giám sát

Chi phí giám sát là nhng chi phí do ngi s hu tr đ đo lng, giám sát
và kim tra hot đng ca ngi đi din. Có th gm các chi phí cho hot đng
kim tra giám sát, chi phí ký kt hp đng, bi hoàn và cui cùng là chi phí sa thi
đi vi ngi đi din. Ban đu nhng chi phí này do ngi s hu tr, nhng Fama
và Jensen (1983) cho rng cui cùng thì đây là chi phí do ngi đi din phi gánh
chu vì các khon tin lng, tin công, các u đãi khác, …ca h s b điu chnh
đ bù đp nhng chi phí này.


Dennis Sarin (1997) khng đnh rng tính hiu qu ca vic giám sát hot
đng ca ban điu hành s b hn ch đi vi mt vài nhóm hay mt vài cá nhân.
Nhng ngi giám sát phi có trình đ chuyên môn và đng c cn thit đ giám
sát toàn b vic điu hành công ty.


Burkat, Gromb và Panunzi (1997) đa ra mt cái nhìn trái ngc v vic
giám sát, các ông cho rng vic giám sát quá cht ch s hn ch tính sáng to và
Trang 12/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
ch đng ca ngi điu hành. Theo Himmelberg, Hubbard và Palia (1999), mc
đ ti u ca vic giám sát hot đng qun tr là c th đi vi mi phm vi hp
đng ca mi công ty.
(*) Chi phí ràng buc

Gi s rng ngi đi din là ngi cui cùng gánh chu chi phí giám sát,
rng h có th xây dng h thng hot đng vì mc tiêu li nhun ti đa cho ch s
hu, hoc h s chu bi thng nu h vi phm các điu khon ca hp đng đi
din, khi đó chi phí thit lp và gi vng h thng hot đng này đc gi là chi phí
ràng buc.


Denis (2001) cho rng mt hp đng ràng buc ti u nên chú trng vào
vic lôi kéo ngi đi din vào vic ra quyt đnh mang li li ích ti đa cho ch s
hu. Tuy nhiên, vì ngi đi din không th làm tt c mi điu mà ch s hu
mong mun, nên mi s ràng buc mà ngi s hu đa ra đu không trit tiêu
hoàn toàn mâu thun li ích ca vn đ đi din.


 nc Anh, mt mô hình ràng buc đáng chú ý đi vi vic ra quyt đnh
ca ngi đi din là nhng quy đnh cht ch v phân phi li nhun sau khi đã
tính đn các yêu cu cho tái sn xut kinh doanh.
(*) Mt mát ph tri

Bt chp vic giám sát và s ràng buc, li ích ca ngi đi din và c
đông vn không chc chn hoàn toàn đng nht. Vì vy, vn có thit hi do vn đ
ngi đi din phát sinh t nhng mâu thun li ích. Nhng thit hi đó gi là mt
mát ph tri. Chúng phát sinh do nhng khon chi đm bo tính hiu lc ca hp
đng qun tr là rt khó giám sát nên đ ký mt hp đng đy đ cho mi tình
hung là điu không th. Kt qu là s phát sinh nhng mt mát ph tri. Ví d,
ngi đi din có th li dng vic nm bt nhng thông tin ni b đ t li, đ ký
kt hp đng vi các đi tác và hng toàn b khon hoa hng.

1.3 Nguyên nhân phát sinh chi phí đi din
1.3.1 Mâu thun gia ngi s hu và ngi đi din.

Trang 13/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
Trong công ty c phn, đây đc xem là mâu thun c bn nht do s tách
bit gia s hu và qun lý. Ch s hu thng thuê ngi đi din cho mình điu
hành công ty. Giám đc điu hành này s phi đáp ng các yêu cu mà ông ch đ
ra nh: đc đào to chuyên nghip, có nng lc điu hành công ty đ ti đa hóa li
ích cho các ông ch, có đo đc ngh nghip đ không trc li cho bn thân. Ngc
li, hp đng đi din này s mang li cho giám đc – ngi làm thuê- nhng li
ích không nh, h đc quyn ra quyt đnh và thc hin các hot đng mà đc
cho là s mang li li ích cho ngi đi din, h đc hng lng và các khon li
tc khác t công vic qun tr công ty, h có c hi nâng cao uy tín qun tr ca
mình khi công ty hot đng hiu qu, t đó nâng cao v th ca mình trong th
trng lao đng. Khi b tin ra thuê ngi đi din điu hành công ty, các c đông,
ch s hu mong mun mi hot đng ca ngi đi din đu nhm ti đa hóa giá
tr tài sn ca công ty, nâng cao giá tr c phiu, c tc tng. Trong khi đó, ngi
đi din li có nhng li ích cá nhân riêng bit, h có th trc tip quyt đnh hay
ngy to ra các lý do khin các ông ch không thc hin vào các d án có t sut li
nhun cao vì tâm lý e ngi ri ro, hoc quyt đnh đu t vào nhng d án không
mang li li ích ti u cho công ty nhng li mang li li ích riêng cho h. Thm
chí vi nhng thông tin và quyn lc có đc t vic điu hành công ty, h có th
giúp thân nhân h nhiu tin mà không cn quan tâm đn li nhun hay nhng hu
qu mà công ty s phi gánh chu. Nhng mâu thun trong li ích ca 2 ch th này
cho ta thy rt rõ s tn ti ca vn đ đi din trong công ty c phn.
1.3.2 Mâu thun gia ngi s hu và ch n.

Trong cu trúc vn ca công ty có n thì ngi s hu doanh nghip li tr
thành ngi đi din cho các ch n. Nhng cá nhân hay t chc có tin, đng ý
giao tin cho các công ty đ h đi din thc hin vic đu t, mang li li ích cho
c hai bên. Quyt đnh giao tin ca các cá nhân hay t chc này da trên c s vic

đáp ng đc mt s yêu cu t phía các công ty, đi din là các ch s hu, nh:
mc đ hiu qu trong sn xut kinh doanh, t sut sinh li trong d án đu t, kh
Trang 14/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
nng tr n, … Ngc li, ch s hu khi đc vay tin có th thc hin đu t vào
các d án nhm mang li li ích ti đa cho công ty mình.
Khi quyt đnh cho vay tin, các ch n ca công ty quan tâm đn phn thu
nhp di dng lãi sut cng nh tài sn ca công ty trong trng hp phá sn.
Trong khi đó, ch s hu công ty li nm quyn kim soát nhng quyt đnh điu
hành nh hng đn t sut sinh li ca dòng tin và nhng ri ro liên quan thông
qua ngi điu hành doanh nghip. Các ch s hu thông qua các nhà điu hành,
mun doanh nghip thc hin các d án có đ ri ro cao hn d báo ca ngi cho
vay. Nu d án đu t vn đy ri ro này thành công, tt c li nhun s thuc v
ch s hu ca công ty, vì li nhun ca ngi cho vay c đnh  mc lãi sut vi
ri ro thp ban đu. Tuy nhiên, nu d án tht bi, các ch n buc phi chia s
nhng thit hi, b trì hoãn vic tr n gc và lãi sut, hoc thm chí mt c s tin
đã cho vay.
Ngc li, khi cho công ty vay n, các ch n yêu cu đc bit rõ v tình
hình, kt qu hot đng sn xut kinh doanh ca công ty và có th do tính cht c
th ca d án, ch n có th yêu cu đc trc tip tham gia giám sát tin trình thc
hin , qua đó mi cho phép công ty đc gii ngân khon vay. ây đc xem là chi
phí đi din mà các c đông phi tr đ đc s dng khon n vay ca ch n.
Mâu thun đi din gia ch s hu và ch n có th dn ti tình trng
tng giá tr ca doanh nghip gim trong khi giá tr vn ch s hu ca doanh
nghip gia tng. Nu các ch s hu n lc đ chim đot tài sn t các ch n, các
ch n s t bo v bng cách áp dng nhng điu khon hn ch trong các hp
đng cho vay trong tng lai. Ngoài ra, nu các ch n tin rng các nhà điu hành
công ty đang c gng li dng h, h s hoc t chi cung cp thêm vn cho công
ty hoc s đa ra mt lãi sut cao hn lãi sut th trng đ bù đp li ri ro chim
đot vn.

1.3.3 S t li
Lý thuyt đi din đ cp đn vn đ nhy cm ca các công ty đó là s t
li. Nó là nguyên nhân ca tình trng nhng mc tiêu cá nhân ca nhà qun lý mâu
Trang 15/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
thun vi mc tiêu ti đa hóa giá tr doanh nghip. Lý thuyt đi din cho rng, khi
th trng lao đng và th trng vn không hoàn ho, ngi đi din (là nhà điu
hành, là c đông khi công ty có vay n) s tìm cách ti đa hóa li ích cá nhân ca
h bng chi phí ca các ông ch (là c đông và ch n). Tình trng này xy ra là do
s bt cân xng thông tin. Bng chng v s t li ca ngi điu hành bao gm c
vic tiêu dùng ngun lc ca doanh nghip di hình thc hng bng lc và c
hành đng trn tránh ri ro ca h. Bng cách đó các nhà điu hành không thích ri
ro s quyt đnh b qua các c hi tìm kim li nhun cao mà các c đông mun h
đu t.
Nhng mâu thun đi din tim n s ny sinh khi nào ngi qun lý ca
công ty s hu ít hn 100% c phn. Nu công ty là doanh nghip t nhân đc
qun lý bi chính ngi ch doanh nghip thì li nhun làm ra là ca chính bn
thân h, h s t b nhng li ích khác đ gia tng tài sn cá nhân. Bt c khi nào
h bán mt phn c phn cho ngi khác thì mâu thun tim n là mâu thun đi
din bt đu xut hin.
Có th thúc đy ngi qun lý làm vic vì li ích cao nht cho các c đông
thông qua nhng bin pháp, khuyn khích, ép buc và thm chí là trng pht. Tuy
nhiên, nhng bin pháp này ch mang li hiu qu nu các c đông có th giám sát
tt c hành đng ca ngi qun lý. Nhng s xut hin ca nhng mi nguy đo
đc s dn đn nhng hành đng không th kim soát ca ngi đi din và mang
li li ích cho chính bn thân h.  gim thiu mi nguy đo đc, cng có th hn
ch các thit hi mà các c đông phi gánh chu do vn đ đi din, các c đông
phi chu b ra chi phí đi din.
Cn lu ý rng chi phí đi din không ch phát sinh khi có mi quan h đi
din rõ ràng mà s phát sinh bt c khi nào có s n lc hp tác gia hai hay nhiu

ngi vi nhau.
1.4 Tác đng tiêu cc ca chi phí đi din ti qun tr doanh nghip

Trang 16/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
Trong mt chng mc nào đó, chi phí đi din cng mang li tác đng tích
cc cho qun lý doanh nghip. Nhng vn đ cn xem xét và ci thin đó là nhng
tác đng trái chiu làm nh hng tiêu cc đn doanh nghip.

Làm gia tng chi phí qun lý doanh nghip. Nu nhng li ích đem li
t hp đng đi din không hiu qu thì các loi chi phí giám sát, chi phí ràng buc
đ đm bo tính hiu qu ca hp đng đi din và các mt mát ph tri phát sinh
do vn đ đi din đc xem nh chi phí qun lý. Trong trng hp này ngi giám
đc điu hành đc thuê không nhng không giúp doanh nghip gia tng hiu qu
hot đng mà còn làm nh hng đn kt qu kinh doanh chung ca toàn doanh
nghip.

S tn ti ca b phn kim tra, giám sát và đa ra các ràng buc đi vi
hot đng ca ngi đi din khin b máy hot đng ca công ty thêm cng knh,
nhiu tng lp, hn ch s sáng to và tính quyt đoán, nhng yu t rt cn thit
mang li hiu qu cho công vic ca ngi điu hành.

S xut hin ca tình trng lm dng quyn lc ca ban điu hành công
ty. Tính trách nhim ca các giám đc, tng giám đc điu hành rt hn ch và
không đc thc hin kp thi. Bên cnh đó, nhng ngi trc tip s hu, xét v
góc đ cá nhân, không có vai trò quyt đnh vì hu nh h không có quyn hành gì
và cng không có kh nng kim soát ban điu hành công ty. Kt qu là s tách bit
ngày càng ln gia ngi ch s hu công ty và ngi đi din, kéo theo là tình
trng lm dng quyn lc trong công ty làm nh hng đn hiu qu ca doanh
nghip. Ch khi ngi ch s hu có th đoàn kt mt cách thc s đ đa ra nhng

chính sách ràng buc hiu qu thì ban điu hành công ty mi buc phi có trách
nhim. iu này thng ít khi xy ra tr khi có khng hong trong công ty, khi mà
thit hi đã xy ra.
1.5 Nghiên cu chi phí đi din trên th gii
1.5.1 Nhng nghiên cu lý thuyt v chi phí đi din.
Sau nhng nghiên cu đu tiên v vn đ đi din vào nhng nm 1970,
ch đ này đc nghiên cu sâu rng hn và ng dng vào nhiu lnh vc  các
Trang 17/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
nc tiên tin nh: Anh, M, Nht, Trung Quc, Thy in, Isarel, …Tuy có nhiu
quan đim trái ngc nhau do thc tin nn kinh t mi nc nhng nói chung li
đu góp phn xây dng và hoàn thin lý thuyt v vn đ này. Xut phát t nghiên
cu mâu thun li ích c đông và ngi điu hành, gia ch n và c đông, hp
đng đi din, s t li, đng c ca ngi qun lý, các chi phí đi din và tính cht
ca chúng, đn nhng phân tích v s liên h gia vn đ đi din và lnh vc qun
tr doanh nghip nh cu trúc s hu, cu trúc vn, qun tr dòng tin, qun tr ri ro
và s thôn tính trong công ty c phn. Sâu hn na là xem xét vn đ đi din di
góc đ đo đc ca hành vi.
Các mô hình v các mi liên h trên cng đã đc nghiên cu, phân tích và
đnh lng bng mô hình kinh t, các công thc toán hc và trên c s d liu thc
nghim. Vic đnh lng này vt quá kh nng ca tôi nên tôi xin nêu ra  đây
mt s kt qu ca các công trình nghiên cu v chi phí đi din trên th gii.
Yossi Spiegel, ging viên khoa qun tr doanh nghip ca trng đi hc
Tel Aviv (Israel) đã nghiên cu mi quan h gia vn đ đi din và cu trúc vn
ca công ty, t đó xem xét c s ra quyt đnh đu t ca ngi điu hành cho tng
mô hình tài chính ca công ty.
Trong nghiên cu v nh hng ca vn đ đi din đn mc lng ca
ngi lao đng (Henrik Cronqvist – The Ohio State University), vi mu nghiên
cu gm 2 triu quan sát v mc lng ca ngi lao đng trong các công ty, các
nhà nghiên cu Thy in đã chng minh bng thc nghim rng  nhng công ty

c phn mà các nhà điu hành nm quyn kim soát c phiu thì mc lng h tr
cho ngi lao đng s cao hn so vi các công ty c phn khác. Mc đích là to ra
môi trng làm vic thân thin hn gia h vi các lao đng.
Kazuo Ogawa và Hirokuni Uchiyama thuc Vin nghiên cu kinh t xã hi
đi hc Osaka Nht Bn đã thc hin mt nghiên cu thc nghim vi chui s liu
t bng cân đi k toán và kt qu sn xut kinh doanh ca tt c các công ty sn
xut và dch v  Nht trong khong thi gian t quý 1 nm 1976 đn quý 1 nm
1998. Kt qu nghiên cu cho thy  các công ty c phn, đc bit là các công ty c
Trang 18/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
phn quy mô nh, các quyt đnh đu t ph thuc rt nhiu vào chi phí đi din,
trong khi chi phí đi din cao hay thp hoàn toàn không ph thuc vào quy mô ca
công ty ln hay nh.
1.5.2 Nhng thc nghim v chi phí đi din trên th gii
(*) Công ty Penn Central Railroad
Ví d đin hình ca chi phí đi din làm thit hi đn li ích ca ngi ch
s hu, do mâu thun v m
c tiêu gia các “ch n” và các “ nhà qun lý” là vic
xy ra vi công ty Penn Central Railroad. Công ty này đã phá sn tháng 6/1970
nhng bn nm sau vn cha hoàn tt đc quy trình phá sn. Báo tun kinh doanh
(Business Week) đã đng mt bài báo vi ta đ “Ti sao Penn Central tan rã” trong
đó có đon: “Do các ch n sn đui, mt vài ngi mun công ty đóng ca đ ly
li tin, công ty đng st này phi tip tc hot đng vào lúc mà công ty khó có th
tip tc vn hành đc nu không đ thêm các khon tin ln đ xây dng li các
c s. Tuy nhiên, s tin đó s không sn có cho đn khi nào công ty cho thy có
th đc tái cu trúc”. Penn Central hn đã có th huy đng đc tin bng cách
bán bt mt ít tài sn, nhng d nhiên là các ch n phn đi vic này: “Hàng lot
các vn đ ny sinh do thiu tin. Các thành viên ca Penn Central đu phn n, vì
có nhiu tài sn nhng công ty không th đng ti. Ví d, hu nh mi nhánh m
đang b b hoang  dãy Allegheny đy nhng toa xe c ca Penn Central Railroad

ch dành đ bán st vn. Vi giá st vn lúc này, chúng tht s là mt m vàng.
Nhng các ch n s không cho phép bin tài sn này thành tin mt đ tái đu t
vào c s vt cht ca công ty, trong khi c s vt cht ca công ty đang b xói mòn
tng ngày”.
L ra Penn Central Railroad có th vt qua đc nhng khó khn nu nh
các ch n đng ý vi các quyt đnh ca nhà qun lý. Nhng h đã hành đng
ngc li, hu qu là Penn Central Railroad đã phá sn.
(*) Tp đoàn nng lng Enron
Enron đc thành lp vào nm 1985, h tng là tp đoàn nng lng hùng
mnh nht ca M. Trong tay Enron, th trng nng lng ngang hàng vi mt s
Trang 19/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
đu c tài chính. Hãng này đã xây dng nhng nhà máy tr giá hàng triu USD khp
th gii nhng ch s hu chúng khi giá nng lng lên ngôi, khi gp khó khn thì
bán ngay lp tc. Nh vào hot đng tài chính thun li, Enron đã vn sang các
mt hàng nh giy, nc, nha, kim loi và phng tin vin thông.
Ngoài nhng li t đánh bóng v kh nng qun lý, Enron đc qung cáo
rt hiu qu qua công ty kim toán Arthur Andersen và các nhà phân tích ph Wall,
nh vy s ngi mua c phiu ca công ty này cao k lc, nhng thc cht thì giá
tr c phiu đã đc nâng lên o đ qua mt c đông.
Nhiu nhà phân tích chng khoán vào tháng 11/2001 còn t vn cho khách
hàng mua c phiu ca Enron. Nhiu ngi tha nhn không hiu sâu v công vic
làm n ca Enron nhng tin rng đây là công ty có nhiu trin vng bi c phiu
ca h liên tc tng giá trong thi gian dài. Trong khi các chuyên gia phân tích phi
đánh giá tình hình tài chính ca Enron mt cách đc lp thì h li ph thuc ch yu
vào báo cáo tài chính do Arthur Andersen cung cp. n khi công ty tuyên b phá
sn vi s tin n 31,2 t USD, không ít ngi mi kêu tri.
Cu ch tich Jeffrey Skilling và Andrew Fastow (cu gián đc tài chính) đã
cu kt vi nhiu đi tác ln ca Enron giu nhm các khon n và thi phng li
nhun. Hai nhân vt này đã cu kt vi hn chc thành viên hi đng qun tr, hãng

kim toán Arthur Andersen đ bng bít s vic và tung ha mù đi vi chính quyn
trc nhng v làm n phi pháp  Enron. Các bng chng đa ra cng cho thy,
Fastow còn làm xic s liu, to li nhun o đ đút túi hàng triu USD cho bn
thân, gia đình và chin hu. B t pháp M đã buc ti Fastow vi 178 ti danh
khác nhau, t bin th công qu, gian ln s sách ti la di pháp lut.
Michael Kopper (hi đng qun tr, cu lãnh đo tp đoàn Enron) đã nhn
ti gian ln tài chính và ra tin. Kopper đc coi là cánh tay phi ca Andrew
Fastow trong vic điu hành các công ty con. Các công ty con đc coi là nguyên
nhân chính làm Enron sp đ. Các công ty này đc s dng đ che giu n và thi
phng li nhun ca Enron lên hn 1 t USD, khin nhìn b ngoài nó có v n đnh
v tài chính, d đánh la c đông. Cuc điu tra ni b ca ban giám đc Enron
Trang 20/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
trc đây còn khng đnh Kopper li dung khe h ca Enron đ bin 125.000 USD
tin đu t ca cá nhân thành 10,5 triu USD trong cha đy 3 nm.
Trong mt din bin khác, y ban hi đoái và chng khoán cáo buc
Kenneth Lay (cu ch tch) gian ln chng khoán và mua bán ni b. C quan này
đang tìm cách thu hi 90 triu USD t nhng hot đng mua bán c phiu bt hp
pháp. “Kenneth Lay b cáo buc lm dng v trí quyn lc… và nhiu ln nói di đ
che đy tht bi tài chính, làm hàng triu ngi M thit hi”.
Các quan chc cao cp Enron đã tham gia mt c ch đánh la gii đu t.
sau khi các s vic b phanh phui, các v cp cao này phi lãnh vài chc nm tù và
s tin pht lên đn hàng triu USD. Ngoài ra, b tác đng nng n nht là gii đu
t và hàng triu c đông. ây là mt ví d bê bi tài chính khng l trong lch s
nc M vi đ mi hình thc và th đon ca các nhà qun lý
(*)Tp đoàn ôtô Hyundai
Ví d này nói v s kin ca tp đoàn Hyundai. Ch tch tp đoàn Hyundai
là Chung Mong Koo và Ch tch tp đoàn Kia Motors (công ty con) là Chung Eui
Sun, con trai ca Chung Mong Koo. Tp đoàn sn xut xe hi s 1 Hàn Quc (cung
ng 70% lng xe tiêu th trong nc) b cáo buc bin th tin t các tp đoàn

thành viên đ lp qu đen và dùng tin mua đc ân ca chính ph.
Tháng 4/2006, ông Chung b bt vì huy đng trái phép 96 triu USD t các
chi nhánh ca tp đoàn đ hi l các quan chc chính ph và các chính tr gia. Ông
cng b cáo buc gây thit hi khong 224 triu USD cho các chi nhánh do yêu cu
h thc hin nhiu tha thun tài chính nhm h tr nhng c s kinh doanh không
n đnh nh chuyn nhng tài sn bt hp pháp cho con trai là Chung Eui Sun.
Ông Chunh Mong Koo b cáo buc bin th 106 triu USD tin ca công ty lp qu
đen và nghi ng đã gây thit hi 320 triu USD cho công ty. Ngày 6/2/2007 Tòa án
Seoul Hàn Quc tuyên pht 3 nm tù giam đi vi Chung Mong Koo vì đã phm ti
tham ô, hi l và gian ln tài chính.
Qua các v vic xy ra  trên th gii, chúng ta thy rng: chi phí đi din
rt d phát sinh  ti bt k mt công ty vi hình thc s hu nào. Ch cn có mâu
Trang 21/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
thun gia ngi đi din và và ngi ch s hu hoc thông tin bt cân xng là lp
tc phát sinh chi phí đi din đi din và con s này nu tính ra bng tin thì không
th nào tng tng ni. Nó tn ti di nhiu hình thc rt tinh vi. Nhng khi chi
phí đi din tn ti càng lâu thì hu qu càng lúc càng nghiêm trng.
1.5.3 Bài hc rút ra cho Vit Nam
Qua nhng bài hc xng máu ca mt s nc trên th gii, chúng ta có
th thy: chi phí đi din phát sinh ln  phn mt mát ph tri mà nguyên nhân
chính là do bt cân xng thông tin, vic giám sát không cht ch. Chi phí đi din
phát sinh mt cách khng l làm nh hng vô cùng ln đn nhng ngi s hu.
Bài hc th nht: Bt ngun t s phân đnh gia s hu và qun lý do đó
thông tin đn vi hai đi tng là không ging nhau. T đây làm cho ngi đi din
li dng nhng thông tin có đc đ làm li bt chính. Bài hc đt ra  đây là cn
phi công khai hóa, minh bch thông tin ca doanh nghip. Bên cnh đó là đo đc
ngh nghip ca các t chc kim soát bên ngoài nh công ty kim toán, các c
quan qun lý Nhà nc nh s tài chính. H phi va có đo đc ngh nghip va
có nng lc đ có th phát hin, kim tra, giám sát các hot đng ca doanh nghip,

nhm ngn nga ngi đi din có nhng quyt đnh làm thit hi đn li ích ca
công ty.
Bài hc th hai: các doanh nghip  Vit Nam chúng ta cn phi đt ra bin
pháp đ giám sát các hot đng ca ngi đi din mà c th là ban điu hành
doanh nghip.  gim thiu khon chi phí đi din phát sinh t mt mát ph tri
cn thit phi có s giám sát cht ch các hot đng điu hành ca ngi đi din.
Bên cnh đó cng cn thit phi có nhng khon chi phí ràng buc nhm thit lp
và gi vng h thng hot đng hiu qu.
Nhng li ích cá nhân mà ngi đi din có đc là nhng mt mát ph
tri. Nhng mt mát ph tri này mc dù không nh hng trc tip đn hot đng
sn xut kinh doanh chính ca công ty nhng v mt qun tr doanh nghip thì có
th xem nh mt loi chi phí c hi, chi phí do s rò r thông tin ca công ty. Vic
xác đnh nhng mt mát ph tri này thc s không d đi vi nhng ngi s hu.
Trang 22/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
 hn ch nhng mt mát ph tri này, nhng ngi s hu phi chp nhn mt
khon chi phí cho vic giám sát hot đng ca ban điu hành. Nhng ngi s hu
phi thng xuyên kim tra vic quyt đnh ký kt các hp đng ca ban điu hành
là có vì mc tiêu li nhun cho h hay vì mt khon hoa hng đc hng t đi
tác; kim tra xem thông tin ca công ty có đc s dng mt cách đúng đn nhm
đem li li nhun cao nht t s cnh tranh công bng gia các đi tác hay ch đc
s dng cho các công ty gia đình do các thành viên ban điu hành thành lp hoc có
mi quan h gia đình, quen bit.
Bài hc th ba:  đm bo quyn li ca ngi đi din đ thc hin tt
nht nhim v ca mình thì nhng ngi s hu cng phi đa ra các hp đng
khuyn khích, hp đng ràng buc. Thc hin các hp đng này dn đn vic
nhng ngi s hu phi gánh chu chi phí đi din.
Tóm li, chi phí đi din rt d phát sinh và khó ngn chn, mt khi phát
sinh ri thì khó mà khc phc. Vì vy, cn phi tìm gii pháp đ ngn chn hay hn
ch trc s phát sinh ca chi phí đi din.

Trang 23/64
Kim soát chi phí đi din trong các công ty c phn ti Vit Nam
Chng 2: THC TRNG V CHI PHÍ I DIN TRONG CÁC CÔNG TY
C PHN TI VIT NAM
2.1 Thc trng v chi phí đi din trong các công ty c phn Vit Nam
Tri qua thi k dài ca nn kinh t bao cp đã làm cho kinh t Vit Nam trì
tr, kéo theo mt lot nhng h ly xu mà chúng ta cha th gii quyt ngay c khi
chúng ta đã c gng thay đi trong gn 20 nm qua. M

t lng ln doanh nghip
Nhà nc mà chúng ta đang tng bc c phn hóa nhm nâng cao vai trò qun lý
ca cng đng, hn ch chi phí đi din phát sinh. Tính đn đu nm 2009, c nc
đã thc hin sp xp đc 5.556 doanh nghip và 8 tng công ty Nhà nc, trong
đó c phn hóa đc 3.854 doanh nghip và b phn doanh nghip (chim 69,4%
tng s doanh nghip đã sp xp). C phn hóa đã tr thành bin pháp sp xp li,
làm thay đi v cht ca khu vc doanh nghip Nhà nc nh vào vic hình thành
các doanh nghip có nhiu ch s hu cng nh tng cng tính công khai, minh
bch trong hot đng ca doanh nghip. Theo báo cáo ca Ban ch đo đi mi và
phát trin doanh nghip Trung ng, hiu qu kinh t ca các doanh nghip sau khi
c phn hóa đã tng lên rõ rt. Vn điu l bình quân ca các doanh nghip tng
44%, doanh thu tng 23,6%, li nhun tng 140%, np ngân sách nhà nc tng
24,9%, c tc bình quân đt hn 17% nm. Hn 90% doanh nghip khng đnh kt
qu hot đng ca doanh nghip sau c phn tt hn rt nhiu so vi trc. Ví d
đin hình là Công ty C phn Sa Vit Nam (Vinamilk), Công ty C phn Phân
đm và Hóa cht du khí (m Phú M). Mt khác, c phn hóa cng là cách giúp
doanh nghip nhanh chóng m rng mng li hot đng sn xut kinh doanh, đu
t xâm nhp vào các lnh vc kinh doanh mi.
Tuy nhiên, đi tng các công ty c phn đc thành lp t vic c phn
hóa doanh nghip Nhà nc này đã phát sinh rt nhiu vn đ làm đau đu các nhà
lãnh đo Quc gia. Lý do ch yu phát sinh ngay trong nhng hn ch ca vic c
phn hóa, s nhà đu t nc ngoài có trình đ qun tr, công ngh tt li cha đc
tham gia rng rãi Thm chí, có không ít trng hp c phn hóa còn mang tính
khép kín, ni b, nhiu doanh nghip đc c phn hóa vi giá tr di mnh giá,