TÁC ĐỘNG CHÍNH SÁCH TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI ĐẾN TÌNH HÌNH LẠM PHÁT Ở VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM




NGUYỄN LÊ PHƯƠNG MAI



TÁC NG CHÍNH SÁCH T GIÁ HI
ỐI N TÌNH HÌNH LM PHÁT
 VIT NAM


LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ










TP. H Chí Minh – Năm 2011
B
B



G
G
I
I
Á
Á
O
O


D
D


C
C


V
V
À
À




À
À

O
O


T
T


O
O


TRNG I HC KINH T TP. HCM




NGUYỄN LÊ PHƯƠNG MAI



TÁC NG CHÍNH SÁCH T GIÁ HI
ỐI N TÌNH HÌNH LM PHÁT
 VIT NAM



Chuyên ngành : Kinh tế tài chính – ngân hàng
Mã số : 60.31.12

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ




NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. TRẦN HOÀNG NGÂN




TP. HCM – Năm 2011



LI CAM OAN


Tôi xin cam đoan lun vn là kt qu nghiên cu ca riêng tôi, không sao chép
ca ai. Ni dung lun vn có tham kho và s dng các tài liu, thông tin đc đng
ti trên các tác phm, tp chí và các trang web theo danh mc tài liu ca lun vn.

Tác gi lun vn


Nguyn Lê Phng Mai

MC LC
Trang
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các ký hiu, t vit tt
Danh mc bng biu
Danh mc các đ th
Li m đu 1
1. Tính cp thit ca đ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu 2
3. i tng và phm vi nghiên cu 3
4. C s khoa hc và c s
thc tin 3
5. im mi ca đ tài 3
6. Kt cu lun vn 3
Chng 1: Tng quan lý thuyt v t giá và lm phát 4

1.1 Tng quan v t giá 4
1.1.1 Khái nim v t giá 4
1.1.2 Phân loi t giá 4
1.1.2.1 T giá hi đoái danh ngha 4
1.1.2.2 T giá hi đoái thc 4
1.1.3 Chính sách t giá hi đoái 5
1.1.4 Mt trái khi đng tin đc đnh giá cao 6
1.2 Lm phát, nguyên nhân và nhng tn tht ca lm phát 9
1.2.1 Khái nim lm phát 9
1.2.2 Nguyên nhân lm phát 9
1.2.3 Nhng tn tht ca lm phát 11
1.2.3.1 i vi lm phát d kin 11
1.2.3.2 i vi lm phát không d kin 11



1.3 Mi quan h gia t giá và lm phát 11
1.4 Kt hi ngoi t 13
1.5 Kinh nghim ca Trung quc v điu hành chính sách t giá 15
Kt lun chng 1 19
Chng 2: Tác đng chính sách t giá hi đoái t nm 2008-2011đn lm phát
Vit Nam 21
2.1 Thc trng tình hình t giá hi đoái  Vi
t Nam t sau nm 2008 21
2.1.1 Chính sách t giá hi đoái Vit Nam 21
2.1.2 Din bin t giá t nm 2008 đn 2011 23
2.1.2.1 Nm 2008 23
2.1.2.2 Nm 2009 26
2.1.2.3 Nm 2010 27
2.1.2.4 Nm 2011 29

2.2 Tình hình lm phát  Vit Nam nm 2008 đn 2011 30
2.2.1 Din bin lm phát nm 2008 30
2.2.2 Din bin lm phát nm 2009 31
2.2.3 Din bin lm phát nm 2010 32
2.2.4 Din bin lm phát nm 2011 34
2.3 Phân tích tác đng chính sách t giá nm 2008- 2011 đn lm phát Vit Nam 35
2.3.1 Mi quan h t giá và lm phát 36
2.3.2 Mi quan h t giá và xut nhp khu 39
2.3.3 nh hng ca chính sách t giá hi đoái lên cung cu ngoi t ti Vi
t Nam
2008-2011 45
2.4 ánh giá tác đng chính sách t giá hi đoái lên lm phát Vit Nam thi gian qua
48
2.4.1 Tác đng tiêu cc 48
2.4.2 Tác đng tích cc 49
Kt lun chng 2 51
Chng 3: Gii pháp hn ch tác đng chính sách t giá đn lm phát Vit Nam



53
3.1 Gii pháp v phía Chính ph Vit Nam 54
3.1.1 nh hng phát trin nn kinh t da vào xut khu t nay cho đn nm 2020
54
3.1.2 Gim t trng hàng nhp trong hàng xut 55
3.1.3 n đnh kinh t v mô đ kim ch lm phát Vit Nam 56
3.1.3.1 i vi vic thu hút vn đu t n
c ngoài 58
3.1.3.2 i vi ci thin hiu qu s dng vn 58
3.2 Gii pháp v phía Ngân hàng Nhà nc 59

3.2.1 i vi chính sách t giá 59
3.2.2 Hn ch cung tin và kim soát tng trng tín dng 59
3.2.3 iu hành lãi sut linh hot 60
3.2.4 Kim soát cht th trng ngoi hi 62
3.2.5 Chng tình trng ô la hóa 64
3.3 Gii pháp v phía các NHTM 67
Kt lun chng 3 68
Kt lun 70
Tài liu tham kho

DANH MC CH, KÝ HIU VIT TT




1 . NHNN : Ngân hàng nhà nc
2. VN : Vit Nam đng
3. USD : ô la M
4. PPP : Ngang giá sc mua
5. NDT : ng nhân dân t
6. CCTM : Cán cân thng mi
7. CCTT : Cán cân thanh toán
8. FDI : u t trc tip nc ngoài
9. FII : u t gián tip nc ngoài
10. CPI : Ch s giá tiêu dùng
11. NHTM : Ngân hàng thng mai
12. TNN : u t nc ngoài
13.
DNNN : Doanh nghip nhà nc
14. GDP : Tng sn phm quc ni
15. CSLP : Ch s lm phát

DANH MC CÁC BNG BIU
Trang

Bng 2.1 T giá và lm phát Vit Nam (2008-2011) 37
Bng 2.2 T giá USD/VND và chênh lch lm phát Vit Nam – M 38
Bng 2.3 Tình hình xut nhp khu Vit Nam (2007-2011) 39
Bng 2.4 Ch s t giá hi đoái thc và t l xut nhp khu Vit Nam (2007-2011)40
Bng 2.5 Danh sách mt hàng xut khu chim t trng ln trong xut khu 42
Bng 2.6 Danh sách hàng nhp khu chim t trng ln trong xut khu 43






DANH MC CÁC  TH
Trang
Hình 2.1 Din bin lm phát nm 2008 31
Hình 2.2 Din bin lm phát nm 2009 32
Hình 2.3 Din bin lm phát nm 2010 33
Hình 2.4 Din bin lm phát nm 2011 34

Hình 2.5 Mi quan h gia t giá hi đoái thc và t l X/N 41


1

LI M U
1. Tính cp thit ca đ tài
Mi quan h gia t giá và lm phát, tác đng ca t giá ti lm phát, tng
t giá có cu đc lm phát… là nhng vn đ đã, đang và vn đc nhiu
ngi quan tâm nghiên cu trong nn kinh t. Gi s trong điu kin cnh tranh
lành mnh, nng sut lao đng ca hai nc tng đng nh nhau, c ch qun
lý ngoi hi t do, khi đó t giá bin đng ph thuc vào mc chênh lch lm
phát ca hai đng tin: nc nào có mc đ lm phát ln hn thì đng tin ca
nc đó b mt giá so vi đng tin nc còn li.
Da trên t giá hi đoái, chúng ta có th tính đc giá xut nhp khu ca
mt loi hàng hoá ca mt nc theo tin t ca mt nc khác. Vì vy, t giá
thay đi kéo theo s thay đi ca giá c hàng hoá xut nhp khu. T giá hi
đoái tng hay gim còn có nh hng không nh ti dòng vn ngoi t lu
chuyn gia các nc, tc ti hot đng đu t và tín dng quc t. Tuy nhiên,
mc đ nh hng còn ph thuc vào nhiu yu t khác nhau. Các nhà nghiên
cu cho rng: Khi mc đ gim giá ca tin t ln hn s mt giá ca hàng hóa,
lm phát s gia tng. Khi mc đ mt giá ca tin t thp hn s mt giá ca
hàng hóa, lm phát s đc hn ch. Bi vy khi lm phát trm trng, tng t giá
có th hn ch đc lm phát.
Lm phát nh hng đn t giá hi đoái. Khi mt nc có lm phát, sc
mua đng ni t gim, vi t giá hi đoái không đi, hàng hoá dch v trong
nc đt hn trên th trng nc ngoài trong khi hàng hoá dch v nc ngoài
r hn trên th trng trong nc. Theo quy lut cung cu, c dân trong nc s
chuyn sang dùng hàng ngoi nhiu hn vì giá r hn, nhp khu tng, cu ngoi
t tng, t giá hi đoái tng. Tng t vì tng giá, c dân nc ngoài s dùng ít

hàng nhp khu hn. Hot đng xut khu gim sút, cung ngoi t trên th trng
gim, t giá hi đoái tng. Nh vy lm phát nh hng đn c cung và cu
ngoi t theo hng tng giá ngoi t, tác đng cng gp làm cho t giá hi đoái
tng nhanh hn. Trên th tròng tin t, lm phát làm đng tin mt giá, ngi
2

dân s chuyn sang nm gi các tài sn nc ngoài nhiu hn, cu ngoi t gia
tng đy t giá hi đoái tng. Trong trng hp các quc gia đu có lm phát thì
nhng tác đng trên s ph thuc vào t l lm phát tng đi gia các quc gia.
Quc gia nào có t l lm phát cao hn, đng ni t quc gia đó s mt giá mt
cách tng đi và t giá hi đoái tng.
Thông thng, khng hong t giá hi đoái xy ra khi nhng ngi tham
gia vào th trng tài chính kt lun rng mc t giá hi đoái hin hành không
th duy trì đc na, và nc đó có th sm gim giá. Nhm bù đp cho các nhà
đu t v ri ro gim giá d kin, NHNN phi tng lãi sut trong nc, thng là
rt cao. Quc gia này phi đi mt vi s la chn: duy trì lãi sut  mt mc
rt cao, dn đn gim cu hàng hóa và kích hot mt cuc suy thoái: hoc phi
gim giá đng tin.
Nm 2008, t l lm phát trung bình ca Vit Nam là 22,97% và đ đi
phó vi lm phát tng cao Vit Nam đã liên tc tng t giá. Nm 2008 đc gii
phân tích tài chánh coi là “nm bt n ca t giá” vi nhng bin đng t giá rt
phc tp và nhng nh hng t các yu t v mô, cung cu ngoi t và thm chí
c tin đn. Ch trong nm 2008, biên đ t giá đã đc điu chnh 5 ln, mt mt
đ cha tng có trong trong lch s.
Vy chính sách t giá hi đóai trên đã tác
đng đn lm phát  Vit Nam nh th nào? Nhn thy đây là vn đ cn nghiên
cu, nên tôi đã chn đ tài “Tác đng chính sách t giá hi đoái đn tình hình
lm phát  Vit Nam” làm lun vn nghiên cu.
2. Mc tiêu nghiên cu
 tài nghiên cu vic điu hành chính sách t giá hi đoái  Vit Nam

trong thi gian qua đã có tác đng đn lm phát nh th nào? Liu Vit Nam
thc hin chính sách tin t gim giá VN trong thi gian qua có giúp kim soát
và n đnh th trng ngoi hi, ci thin d tr ngoi hi, hn ch nhp siêu và
có kim ch lm phát đang gia tng hay không? T đó hình thành đnh hng
cho vic điu hành t giá ca Vit Nam trong thi gian ti. Hy vng, t giá s là
mt công c chính sách tin t giúp ci thin tình hình kinh t hin nay.
3

3. i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu là tác đng ca nhng ln điu chnh chính sách t
giá hi đoái lên lm phát và lên tình hình xut nhp khu ca Vit Nam
Phm vi nghiên cu là din bin t giá và lm phát t sau khng khong
kinh t nm 2008 đn ht nm 2011.
Phng pháp nghiên cu đc s dng ch yu là phng pháp mô t các
d liu, đi chiu, kt hp các hc thuyt kinh t hin đi đ đa ra các gii thích
s kin t đó đa ra các kin ngh v chính sách điu hành t giá ca Vit Nam.
4. C s khoa hc và c s thc tin
Kt qu nghiên cu ca lun vn s góp phn tích cc vào hoàn thin
chính sách điu hành t giá ca NHNN hin nay. Làm c s cho các quyt đnh
thc hin gim giá VN vi mc đ và thi đim thích hp góp phn kim ch
lm phát và thúc đy tng trng kinh t.
5. im mi ca đ tài
Nghiên cu v t giá và chính sách t giá đã có nhiu tài liu và đ tài
khoa hc, lun vn Thc s, lun vn Tin s đ cp. Tuy nhiên, nghiên cu v
Tác đng chính sách t giá hi đoái đn tình hình lm phát  Vit Nam thì cha
ph bin.  tài có th giúp phân tích tác đng lm phát trong tng lai sau khi
thc hin quyt đnh gim giá tr đng ni t. Vi đ tài này, tác gi mong mun
đóng góp đ hoàn thin chính sách t giá hin nay.
6. Kt cu lun vn
Ngoài li m đu và kt lun, thì lun vn đc chia thành 3 chng:

Chng 1: Tng quan lý thuyt v t giá và lm phát
Chng 2: Tác đng ca chính sách t giá hi đoái t nm 2008 -2011
đn lm phát Vit Nam
Chng 3: Gii pháp hn ch tác đng chính sách t giá đn lm phát
Vit Nam

4

CHNG 1: TNG QUAN LÝ THUYT V T
GIÁ VÀ LM PHÁT
1.1 Tng quan v t giá
1.1.1 Khái nim v t giá
T giá là giá c ca mt đng tin đc biu th qua đng tin khác. Hay
t giá là s đn v đng tin đnh giá trên mt đn v đng tin yt giá; đi vi
mt quc gia c th, thì t giá là s đn v ni t trên mt đn v ngoi t, ngha
là đng ngoi t đóng vai trò là đng tin yt giá, còn ni t đóng vai trò là đng
tin đnh giá
1.1.2 Phân loi t giá
1.1.2.1 T giá hi đoái danh ngha
T giá hi đoái danh ngha là t giá đc s dng hàng ngày trong các
giao dch trên th trng ngoi hi, nó chính là giá ca mt đng tin đc biu
th thông qua đng tin khác mà cha đ cp đn tng quan sc mua hàng hóa
và dch v gia chúng.
T giá hi đoái danh ngha là giá tng đi gia đng tin ca hai nc.
Ví d: nu t giá hi đoái gia đng đô la M và đng Vit Nam là 16.130
VN/USD, thì bn có th đi 1 USD ly 16.130 trên th trng tin t th gii.
T giá hi đoái danh ngha thng đc s dng đ ch t giá hi đoái gia hai
nc.
T giá hi đoái ngày hôm sau là 1 USD đi đc 16.135 VN tng so vi
mc 1 USD đi đc 16.130 VN trong ngày hôm trc. Ngi ta gi đó là s

gim giá ca đng Vit Nam, là s gia tng t giá và ngc li.
1.1.2.2 T giá hi đoái thc
T giá hi đoái thc chim v trí quan trng trong các nghiên cu kinh t
v t giá hi đoái. Xut phát t s tin tng t giá hi đoái thc là ch tiêu kinh
5

t v mô, gi vai trò quan trng đi vi s phát trin ca nn kinh t quc dân,
nht là trong xu th toàn cu hin nay.
T giá hi đoái thc là t giá danh ngha đc điu chnh bi tng quan
giá c trong nc và ngoài nc. T giá hi đoái thc là giá tng đi ca hàng
hóa  hai nc. Tc là, t giá hi đoái thc cho chúng ta bit t l mà da vào đó
hàng hóa ca mt nc đc trao đi vi hàng hóa nc khác.
1.1.3 Chính sách t giá hi đoái
Vì chính sách t giá là mt b phn ca chính sách kinh t, nên v khái
nim, mc tiêu, ni dung và công c điu hành chính sách t giá phi nht quán
vi chính sách kinh t ca chính ph. Chính vì vy có th khái nim chính sách
t giá nh sau:
Chính sách t giá là nhng hat đng ca chính ph (mà đi din thng
là NHNN) thông qua mt ch đ t giá nht đnh (hay c ch điu hành t giá)
và h thng các công c can thip nhm duy trì mt mc t giá c đnh hay tác
đng đ t giá bin đng đn mt mc cn thit phù hp vi mc tiêu chính sách
kinh t quc gia.
Nh vy, đ duy trì mt mc t giá c đnh hay tác đng đ t giá bin
đng đn mt mc cn thit, thì cn phi có mt ch đ t giá và mt h thng
các công c can thip thích hp. Mc tiêu ca chính sách t giá bao gm:
Mc tiêu n đnh giá c: Vi các yu t khác không đi, khi gim giá ni
t (tc tng t giá), làm cho giá hàng hóa nhp khu tính bng ni t tng. Giá
hàng hóa nhp khu tng làm cho mt bng giá c chung ca nn kinh t tng,
tc gây lm phát. T giá tng càng mnh và t trng hàng hóa nhp khu càng
ln thì t l lm phát càng cao. iu này th hin qua công thc:

P = . P
D
+ (1-).E.P
M
*
Trong đó:
 : T trng hàng hóa sn xut trong nc
6

(1-): T trng hàng hóa nhp khu.
P
D
:Giá hàng hóa sn xut trong nc tính bng ni t
P
M
*

: Gía hàng hóa nhp khu tính bng ngai t
E : T giá
P : Giá hàng hóa chung ca nn kinh t
Ngc li, khi nâng giá ni t ( tc t giá gim) làm cho giá hàng hóa nhp khu
tính bng ni t gim, to áp lc gim phát.
Mc tiêu thúc đy tng trng kinh t và công n vic làm đy đ: khi
các yu t khác không đi, chính sách gim giá ni t s làm cho:
- Kích thích tng xut khu và hn ch nhp khu làm tng thu nhp quc
dân và tng công n vic làm.
- Làm cho nhng ngành sn xut không s dng (hoc s dng ít) đu vào
là hàng nhp khu s tng đc li th cnh tranh v giá so vi hàng hóa nhp
khu, t đó m rng đc sn xut, tng thu nhp và to thêm công n viêc làm
mi.

Mc tiêu cân bng cán cân vãng lai: Vi chính sách t giá đnh giá thp
ni t s có tác dng thúc đy xut khu và hn ch nhp khu, giúp ci thin
đc cán cân vãng lai t trng thái thâm ht tr v trng thái cân bng hay thng
d. Vi chính sách t giá đnh giá cao ni t s có tác dng kìm hãm xut khu
và kích thích nhp khu, điu chnh cán cân vãng lai t trng thái thng d v
cân bng hay thâm ht.
1.1.4 Mt trái khi đng ni t đc đnh giá cao
Giá c hình thành theo quy lut cung cu là mt trong nhng nhân t quan
trng bc nht đ mt th trng hoat đng hiu qu. Cng nh các th trng
khác, đ th trng ngoi hi hot đng hiu qu vi doanh s giao dch cc đi,
có đ thanh khon cao và chi phí giao dch thp thì t giá phi đc hình thành
mt cách khách quan theo quy lut cung cu; hay nói cách khác, t giá áp dng
7

trong các giao dch ngoi hi phi là t giá th trng, tc ti đó cung cu cân
bng. Nu t giá quá cao hay quá thp so vi t giá cân bng, điu tr thành nhân
t kìm hãm doanh s giao dch, kích thích đu c, là nguyên nhân hình thành và
phát trin th trng ngm và làm cho các ngun lc xã hi phân b kém hiu
qu.
Nu không có s can thip ca NHNN, thì t giá đc hình thành theo
quan h cung cu ti mc t giá cân bng, ti mc t giá này thì cung cu ngoi
t bng nhau. Nu NHNN quy đnh t giá giao dch di mc cân bng, làm cho
th trng ngoi hi tr nên mt cân đi, cung s nh hn cu. Do cung nh hn
cu, nên t giá chu áp lc tng; đ duy trì t giá n đnh, buc NHNN phi can
thip lên th trng ngoi hi bng cách bán ngoi t ra và mua vào ni t, do đó
d tr ngoi hi s gim. Nu d tr ngoi hi mng thì s nhanh chóng cn kit.
Mt khi d tr ngoi hi b cn kit hoc NHNN không mun tip tc gim d
tr ngoi hi, thì áp lc gim giá ni t s tr thành hin thc. Gim giá ni t
không phi là bin pháp d đc NHNN chp nhn, bi vì kèm theo gim giá là
áp lc lm phát, làm xói mòn sc mua đng tin quc gia, làm phát sinh nhng

hu qu v kinh t, chính tr và xã hi khó lng.  tránh gim giá ni t và duy
trì đc t giá n đnh, buc NHNN phi áp dng các bin pháp kim soát ngoi
hi; ngoài ra, chính ph còn có th áp dng các bin pháp can thip h tr thông
qua h thng xut nhp khu, hn ngch, danh sách mt hàng hn ch nhp khu
… Tt c các bin pháp nêu trên nhm tng cung và gim cu đ duy trì t giá
giao dch n đnh  mc thp hn t giá cân bng.
Nhng hu qu khi NHNN n đnh t giá giao dch thp hn t giá cân
bng:
1. Kích thích nhp khu và hn ch xut khu, nh hng đn sn xut
trong nc.
2. Th trng ngoi hi luôn  trng thái cu ln hn cung, ngha là th
trng khan him hàng hóa, to ra cnh “ mua tranh bán ép” hay “ bán thì cng
bách còn mua thì phân phi”.
8

3. Làm gim tính thanh khon và khin cho th trng ngoai hi hat
đng tr nên kém hiu qu. iu này đc th hin  ch, doanh s mua bán th
trng có t chc gim.
4. T giá thp cùng vi doanh s mua bán ngoi t gim đã kìm hãm phát
trin ngoi thng và khin cho các ngun lc xã hi phân b kém hiu qu
5. Vic quy đnh t giá giao dch thp hn t giá cân bng ca th trng
là nguyên nhân chính hình thành và phát trin th trng ngm; hay nói cách
khác, mt khi th trng ngm tn ti và t giá trên th trng này cao hn t giá
giao dch trên th trng chính thc thì có th tin rng đng ni t đang đnh giá
cao.
6. Do t giá luôn chu sc ép tng mt chiu, điu này khin cho nhng
nhà đu c vào cuc, mt mt h gm gi ngoi t, mt khác h tích cc mua
vào ch thi c t giá tng đ bán kim li; thm chí nhng ngi không có nhu
cu v ngoi t đ thanh toán cng ra sc mua bng đc ngai t đ làm
phng tin ct tr giá tr. iu này khin cho th trng ngoi hi li càng tr

nên cng thng và to sc ép mnh hn lên gim giá ni t.
7. Nh vy, vô hình chung trên th trng ngoi hi đã to ra c ch “hai
giá” ng nhiên nhng ngi có nhu cu ngoi t đu mun mua đc giá
phân phi, hay giá trong, nhng vì ngoi t khan him nên buc h phi “xp
hàng” ch phân phi và cp phép. ây chính là môi trng thun li đ các hành
vi nhn hi l, làm vic ca sau, phát trin.
8. Do tn ti c ch hai giá nên khin cho môi trng kinh doanh tr nên
không bình đng. Ví d, đu là nhà nhp khu, nhng nhà nhp khu A mua
đc giá chính thc, còn nhà nhp khu B phi mua ngoi t theo giá th trng
ngm, do đó nhà nhp khu A s có li th hn trong cnh tranh.
9. Do bán ngoi t  th trng ngm vi t giá cao hn so vi th trng
chính thc, điu này càng khuyn khích nhng ngi có ngoi t tìm cách ch
bán ra trên th trng ngm; ngoài ra, có th to đng c cho mt s cán b làm
vic  bàn thu đi ngoi t li dng n chênh lch giá.
9

10. Do ngoi t không tp trung hoàn toàn vào h thng ngân hàng, do đó
th trng ngm còn là ni tip tay cho nhng k buôn lu trn thu, làm n phi
pháp và gây khó khn cho NHNN trong vic thc hin chính sách tin t.
1.2 Lm phát, nguyên nhân và nhng tn tht ca lm phát
1.2.1 Khái nim lm phát
Mt đô la hin nay không mua đc nhiu hàng nh 20 nm trc đây.
Giá hu ht các mt hàng đu tng lên. S gia tng mc giá chung này đc gi
là lm phát và là mt trong nhng mi quan tâm hàng đu ca các nhà kinh t và
hoch đnh chính sách. Vy lm phát là s gia tng liên tc và kéo dài ca mc
giá chung
1.2.2 Nguyên nhân lm phát
Lm phát do cu kéo: Kinh t hc Keynes cho rng nu tng cu cao hn
tng cung  mc toàn dng lao đng, thì s sinh ra lm phát. Trong khi đó,ch
ngha tin t gii thích rng do tng cu cao hn tng cung, ngi ta có cu v

tin mt cao hn, dn ti cung tin phi tng lên đ đáp ng. Do đó có lm phát.
Lm phát do cu thay đi: Gi d lng cu v mt mt hàng gim đi,
trong khi lng cu v mt mt hàng khác li tng lên. Nu th trng có ngi
cung cp đc quyn và giá c có tính cht cng nhc phía di (ch có th tng
mà không th gim), thì mt hàng mà lng cu gim vn không gim giá. Trong
khi đó mt hàng có lng cu tng thì li tng giá. Kt qu là mc giá chung tng
lên, ngha là lm phát.
Lm phát do chi phí đy: Nu tin công danh ngha tng lên, thì chi phí
sn xut ca các xí nghip tng. Các xí nghip vì mun bo toàn mc li nhun
ca mình s tng giá thành sn phm. Mc giá chung ca toàn th nn kinh t
cng tng.
Lm phát do c cu : Ngành kinh doanh có hiu qu tng tin công danh
ngha cho ngi lao đng. Ngành kinh doanh không hiu qu, vì th, không th
không tng tin công cho ngi lao đng trong ngành mình. Nhng đ đm bo
10

mc li nhun, ngành kinh doanh kém hiu qu s tng giá thành sn phm. Lm
phát ny sinh vì điu đó.
Lm phát do xut khu : Xut khu tng dn ti tng cu tng cao hn
tng cung, hoc sn phm đc huy đng cho xut khu khin lng cung sn
phm cho th trng trong nc gim khin tng cung thp hn tng cu. Lm
phát ny sinh do tng cung và tng cu mt cân bng.
Lm phát do nhp khu : Sn phm không t sn xut trong nc đc
mà phi nhp khu. Khi giá nhp khu tng (do nhà cung cp nc ngoài tng
giá nh trong trng OPECquyt đnh tng giá du, hay do đng tin trong nc
xung giá) thì giá bán sn phm đó trong nc cng tng. Lm phát hình thành
khi mc giá chung b giá nhp khu đi lên.
Lm phát tin t : Cung tin tng (chng hn do ngân hàng trung ng
mua ngoi t vào đ gi cho đng tin ngoi t khi mt giá so vi trong nc;
hay chng hn do ngân hàng trung ng mua công trái theo yêu cu ca nhà

nc) khin cho lng tin trong lu thông tng lên là nguyên nhân gây ra lm
phát.
Lm phát loi này nguyên nhân là do lng tin trong nn kinh t quá
nhiu, vt quá mc hp th ca nó, ngha là vt quá kh nng cung ng giá tr
ca nn kinh t. Có th do ngân hàng trung ng lu thông lng tin quá ln
trong nn kinh t bng các nghip v th trng m hay chính sách tin t ni
lng. Khi lng tin lu thông quá ln, ví d trong tay bn có nhiu hn 100
triu , thì s tiêu dùng theo đó mà tng rt ln theo xã hi. Áp lc cung hn ch
dn ti tng giá trên th trng, và do đó sc ép lm phát tng lên.
Lm phát đ ra lm phát : Khi nhn thy có lm phát, cá nhân vi d tính
duy lý, đó là tâm lý d tr, giá tng lên ngi dân t phán đoán, t suy ngh là
đng tin không n đnh thì giá c s tng cao to nên tâm lý d tr đy mnh
tiêu dùng hin ti, tng cu tr nên cao hn tng cung hàng hóa s càng tr nên
khan him, kích thích giá lên gây ra lm phát.

11

1.2.3 Nhng tn tht ca lm phát
1.2.3.1 i vi lm phát d kin
- Tn tht th nht là gây bin dng thu lm phát đánh vào s tin mà
mi ngi đang gi.
- Tn tht th hai ca lm phát phát sinh khi lm phát cao buc các
doanh nghip phi thay đi biu giá thng xuyên hn.
- Tn tht th ba ca lm phát phát sinh do các doanh nghip tránh điu
chnh giá c thng xuyên khi phi chu chi phí thc đn; vì vy, lm phát càng
cao, s bin đng ca giá tng đi càng ln.
- Tn tht th t ca lm phát do lut thu gây ra. Nhiu điu khon ca
lut thu không tính đn tác đng ca lm phát. Lm phát có th làm thay đi
ngha v np thu ca cá nhân, thng trái vi ý đnh ca ngi làm lut.
- Tn tht th nm ca lm phát là s bt tin ca cuc sng trong mt

th gii mà giá c th trng thng xuyên thay đi. Tin là thc đo mà chúng
ta da vào đ tính tóan các giao dch kinh t. Khi có lm phát, cái thc này co
giãn.
1.2.3.2 i vi lm phát không d kin
Lm phát không d kin có tác đng nguy hi hn so vi bt k tn tht
nào ca lm phát n đnh, đc d kin t trc: lm phát không d kin phân
phi li ca ci gia các cá nhân mt cách đc đoán.
1.3 Mi quan h gia t giá và lm phát
Mi quan h gia t giá và lm phát có th đc gii thích theo thuyt
“Ngang giá sc mua” (purchasing power parity -PPP) . Trong s các yu t quyt
đnh ca t giá hi đoái, lm phát thng đc coi nh là yu t quan trng nht.
Vic so sánh sc mua gia các đng tin, so sánh t l lm phát gia các
nc vi nhau là điu tng đi phc tp. Trong các nc t bn phát trin
ngi ta hay dùng phng pháp so sánh sc mua . Cách gii thích đn gin nht
12

ca phng pháp PPP là ly ví d v mt mt hàng. Nu mt chic xe Ô tô 
c đt hn  Pháp thì ngi mua s mua xe  Pháp hn  c. Vì nhiu ngi
làm nh vy nên giá xe  c h xung và  Pháp tng lên, và do đó thu nhp
xut khu  c gim,  Pháp tng s dn đn xu hng đng mark gim so vi
đng franc, giá c xe hi và t giá gia 2 đng tin tip tc thay đi cho ti khi
giá xe hi  hai nc, do t giá điu chnh tr nên bng nhau.
Mt trong nhng h qu khác ca lý thuyt ngang giá là sc mua đc
biu hin bng mc chênh lch lm phát gia hai nc đó. Trong điu kin cnh
tranh lành mnh, mc đ lm phát ca hai nc nu nh khác nhau s dn đn
giá c hàng hóa  hai nc đó s có s bin đng khác nhau, làm cho s ngang
giá sc mua ca hai đng tin đó b phá v, tc là làm thay đi t giá hi đoái.
Mc chênh lnh lm phát càng ln s dn đn mc thay đi t giá cng ln theo.
T giá thi đim t = T giá thi đim (t-1) x
Ch s lm phát trong nc

CSLP nc ngoài có đng tin đnh giá

Thuyt ngang giá sc mua quy đnh mt mi liên h chính xác gia t l
lm phát tng đi và t giá hi đoái  hai nc. Theo nhng điu kin không
chính xác, lý thuyt ngang giá sc mua cho rng t giá hi đoái cân bng s điu
chnh cùng mt mc đ vi chênh lch trong t l lm phát gia hai nc. T giá
hi đoái s bin đng đ bù đp s chênh lch trong lm phát gia hai quc gia đ
trng thái ngang giá sc mua đc duy trì. Ngha là nu chng minh đc trng
thái ngang giá sc mua tn ti thì nhìn vào s chênh lch trong t l lm phát gia
hai quc gia chúng ta có th d báo đc s bin đng ca t giá hi đoái.
Khi tr giá đng ni t h xung ( tc là mt đn v tin t trong nc đi
đc ít hn đng ngoi t) thì mc giá chung ca hàng hóa trong nc chu nh
hng ca giá c nhp khu s tng dn lên. Giá nhp khu các nguyên liu, bán
thành phm, thit b tng dn lên làm cho chi phí sn xut trong nc cng tng
lên theo.
Trái li, khi tr giá đng tin trong nc đc nâng lên (tc là mt đn v
13

tin t trong nc đi đc nhiu ngoi t hn) thì giá hàng nhp tr nên r hn
và t đó góp phn làm cho mc giá chung trong nc đc n đnh hn.
Vì vy khi xác đnh t giá đng tin trong nc, nhà nc phi xem xét
nhiu mt tác đng khác nhau ca t giá ti tình hình kinh t trong nc, t đó
đ ra nhng bin pháp t giá thích ng va có th khuyn khích xut khu va có
th hn ch đc tác hi tiêu cc ti lu thông tin t và giá c trong nc.
ng tin trong nc đc nâng lên hay h xung còn có tác đng ti s
di chuyn ca các lung vn ngoi t trong nc. Vic xác đnh t giá hi đoái
đúng đn, hp lý có phi hp các bin pháp kinh t s có tác đng rt ln trong
vic huy đng vn t nc ngoài đu t vào trong nc có li cho nn kinh t,
to công n vic làm và ci thin đi sng ca ngi dân
1.4 Kt hi ngoi t

Bin pháp kt hi ngoi t là vic chính ph quy đnh đi vi các th nhân
và pháp nhân có ngun thu ngoi t phi bán mt t l nht đnh trong mt thi
hn nht đnh cho các t chc đc phép kinh doanh ngoi hi. Bin pháp kt
hi đc áp dng trong nhng thi k khan him ngoi t giao dch trên th
trng ngoi hi.
Mc đích chính ca bin pháp kt hi là nhm tng cung ngoi t tc thi
đ đáp ng nhu cu ngoi t cho th trng, hn ch hành vi đu c và gim áp
lc phi phá giá ni t.
Ví d  Vit Nam, do tác đng ca cuc khng hong tài chính – tin t
nm 1997, nên hu ht các doanh nghip đã đu gm gi ngoi t trên tài khon
làm cho cung cu ngoi t mt cân đi nghiêm trng. ng trc tình hình đó,
ngày 12/09/1998, Chính ph đã ban hành quyt đnh s 173/Q-TTg v ngha v
bán và quyn mua ngoi t ca ngi c trú là các t chc vi t l kt hi bt
buc là 80%. Khi th trng ngoi t tr nên n đnh hn, ngày 30/08/1999,
chính ph đã có quyt đnh s 180/1999/Q-TTg điu chnh t l kt hi t 80%
xung 50%; và sau đó xung còn 40% ri 30%, và hin nay theo quyt đnh s
46/2003/Q-TTg, ngày 02/04/2003 gim xung 0%.
14

Vic kt hi s giúp chng li tâm lý đu c ngoi t, tránh áp lc cho d
tr ngoi hi quc gia. Tuy nhiên, vic kt hi cng có nhng tác đng tiêu cc:
- Vi phm cam kt WTO: Vit Nam đã cam kt không s dng bin pháp
hành chính trong điu hành tin t.
- Hn ch xut khu: đng nhiên vic kt hi vi t giá c đnh  mc
thp ca ngân hàng s là thit hi cho nhà xut khu. Ví d mi USD
h thu v l ra đi đc 18.000 VN thì do chính sách kt hi ch còn
17.000 VN. iu này s làm nn lòng các nhà xut khu, cng chính
là gây thit hi cho nhà sn xut ni đa. Suy lun ngc li thì nhp
khu s đc li. Vy thì nhp siêu s càng trm trng hn, điu này rõ
ràng là bt li, không ch cho nhà xut khu mà còn cho sn xut ni

đa, trong khi đó hàng hóa ngoi nhp li đc “tr giá” gián tip.
- C đnh t giá VN vi tt c các ngoi t khác: nu vic kt hi ch áp
dng vi USD chng hn, nhà xut khu s chn ngoi t khác không
b “kt hi”, EUR, GBP…, còn nhà nhp khu s chn USD. Vy, ngân
hàng s phi đ mt tìm ngun cung USD cho nhp khu vì chng thu
đc xu USD nào t xut khu.  tránh điu này thì s phi kt hi
vi tt c ngoi t, tc là phi có t giá c đnh gia VN vi tt c
ngoi t. Chúng ta không đ sc làm vic này
- Kích thích tâm lý gm gi ngoi t: chính sách kt hi ra đi nhm gii
quyt cng thng cung cu ngoi t, nhng chúng ta li mun gi giá
USD  mc thp thì ch khin cho mi thành phn n lc bng mi giá
đ gm gi USD nhm kim li. Rõ ràng nó s mang li hiu ng
ngc, làm tng cng thng cung cu ngoi t.
- Khuyn khích giao dch ngoài ngân hàng: nu giao dch qua ngân hàng
gây thit hi cho các nhà xut khu thì h s tìm mi cách đ tránh né.
Chúng ta s phi có vô s n lc khác đ ép h “vào khuôn”. Ch đen
ngoi t, buôn lu… s có mnh đt màu m đ hot đng.
Có th nói bin pháp kt hi ngoi t là công c tác đng trc tip lên t
15

giá tc thi, mt bin pháp can thip hành chính ca chính ph. Vi xu hng
m ca nn kinh t, t do hóa thng mi và t do hóa tài chính thì bin pháp
kt hi ch đc s dng khi thc s cn thit.
1.5 Kinh nghim ca Trung Quc v điu hành chính sách t giá
Theo nhn đnh ca nhiu chuyên gia kinh t, Vit Nam và Trung Quc
đu là nc kinh t đang phát trin  trong quá trình chuyn đi t nn kinh t k
hoch hóa sang nn kinh t th trng có s qun lý ca Nhà nc theo đnh
hng xã hi ch ngha. Gia hai nn kinh t có nhng nét tng đng mc dù
thi đim chuyn đi và mc đ chuyn đi có th khác nhau. Do đó, kinh
nghim ca Trung Quc trong vic hoch đnh chính sách là nhng bài hc quý

giá cho Vit Nam, đc bit là kinh nghim v điu hành chính sách t giá ca
Trung Quc trong nhng nm gn đây.
Trc nm 1979, Trung Quc thc hin chính sách t giá c đnh và đa t
giá. C ch này đã làm cho các doanh nghip mt đi quyn ch đng trong kinh
doanh, không gn kt li ích kinh t vi hot đng kinh doanh ca doanh nghip,
làm cho các doanh nghip không chú ý đn hiu qu ca hot đng sn xut kinh
doanh, tng tính  li vào s bao cp ca nhà nc, chính điu này đã làm cho
Trung Quc ri vào suy thoái , khng hong kinh t sâu sc.
Trung Quc đã nhn ra s yu kém ca c ch qun lý kinh t theo k
hoch, t nm 1979 đã thc hin ci cách kinh t, thc hin chuyn đi nn kinh
t. Chính sách t giá cng đc ci cách cho phù hp vi nhng chuyn đi ca
nn kinh t. Ngay t đu nhng nm 80, Trung Quc đã cho phép thc hin c
ch điu chnh t giá gim dn đ phn nh đúng sc mua ca đng NDT. Nm
1980, t giá đng NDT so vi USD là 1,53 NDT/USD, đn nm 1990 là 5,22
NDT/USD. Chính sách t giá này đã giúp Trung Quc ci thin đc cán cân
thng mi (CCTM), gim thâm ht thng mi và cán cân thanh toán (CCTT),
đa đt nc thoát ra khi cuc khng hong kinh t. Tuy nhiên, vic thc hin
c ch t giá theo hng tng đi n đnh làm cho lm phát tip tc gia tng,
hn ch xut khu và nh hng đn mc tiêu phát trin kinh t. T l lm phát
16

ca Trung Quc t nm 1990 đn nm 1993 ln lt là: 3,06%, 3,54%, 6,34% và
14,58%. Trong khi đó, lm phát ca M có xu hng gim xung, thp hn
nhiu so vi Trung Quc, nm 1993 lm phát ca M là 2,4%, do đó đng NDT
li b đánh giá cao so vi sc mua thc t. Nhn thy vic duy trì t giá theo
hng n đnh có nh hng xu đn mc tiêu m ca kinh t đi ngoi và k
hoch tng xut khu đ phát trin kinh t, Trung Quc đã quyt đnh điu chnh
mnh t giá hi đoái.
Ngày 1/1/1994, Trung Quc chính thc công b điu chnh mnh t giá
đng NDT t 5,8 NDT/USD xung 8,7 NDT/USD, t l điu chnh (thc cht là

gim giá đng NDT) lên ti 50%.  chính sách điu chnh t giá gi đc n
đnh, không b gii đu c thao túng, Trung Quc đã thc hin chính sách tht
cht qun lý ngoi hi, nhm mc đích tp trung ngoi t v Nhà nc, đm bo
cung cu ngoi t thông sut.
T nm 1994 đn nm 1996, Trung Quc thc hin chính sách kt hi
ngoi t bt buc theo quy đnh ti Sc lnh s 91 ngày 25/12/1993 ca Chính
ph và quy đnh v ci cách c ch qun lý ngoi hi ngày 28/12/1993 ca Ngân
hàng nhân dân Trung Quc. Theo đó, các ngun thu ngoi t ca các doanh
nghip, t chc xã hi (tr các doanh nghip FDI) phi kp thi chuyn v nc
và bán ht cho các ngân hàng đc y quyn. Khi có nhu cu s dng các doanh
nghip và t chc xã hi đc mua ngoi t ca các ngân hàng y quyn.
Cho đn cui nm 1997, khi d tr ngoi hi ca Trung Quc tng lên
139,89 t USD, Trung Quc mi ni lng chính sách kt hi ngoi t. Ngày
15/10/1997, Ngân hàng nhân dân Trung Quc ban hành Ch th s 402 cho phép
mt s doanh nghip (Công ty xut nhp khu và doanh nghip sn xut có giy
phép kinh doanh xut nhp khu) đc gi li mt phn ngoi t trên tài khon
vi mc ti đa không quá 15% tng kim ngch xut nhp khu hàng nm.
Nm 2002, d tr ngoi hi ca Trung Quc tng lên 286,4 t USD, chính
sách kt hi ngoi t tip tc đc ni lng. Ti Ch th s 87 ca Cc Qun lý
ngoi hi Trung Quc ban hành ngày 9/9/2002 quy đnh các công ty và doanh
17

nghip đc gi ngoi t trên tài khon, mc ti đa không quá 20% tng ngun
thu ngoi t t giao dch vãng lai. T nm 2003 đn nm 2006, Cc Qun lý
ngoi hi yêu cu các ngân hàng thng mi thc hin chính sách kt hi ngoi
t theo Ch th s 87 nói trên.
n nm 2007, D tr ngoi hi Trung Quc đã tng lên ti 1.528,249 t
USD. Ngày 13/8/2007 Cc Qun lý ngoi hi ban hành Ch th s 48 cho phép
các t chc kinh t cn c nhu cu s dng ngoi t phc v cho sn xut kinh
doanh đc quyn gi li s ngoi t t giao dch vãng lai trên tài khon. Nh

vy, sau 13 nm Trung Quc mi xóa b chính sách kt hi ngoi t, chính sách
này đc xóa b khi nn kinh t nhiu nm tng trng mnh, t l lm phát
thp, cán cân thanh toán, cán cân thng mi tha ln, d tr ngoi hi cao.
Chính sách tht cht qun lý ngoi hi còn th hin  các quy đnh v hn
ch cho vay ngoi t trong nc. T nm 1994 đn nm 2002, các ngân hàng
thng mi Trung Quc không đc phép cho các doanh nghip trong nc vay
ngoi t. n ngày 6/12/2002 Cc Qun lý ngoi hi mi có vn bn (Ch th s
125 v ci cách c ch cho vay ngoi t trong nc) cho phép các ngân hàng
thng mi cho các t chc kinh t trong nc vay ngoi t. Khi vay vn ngoi
t các t chc kinh t phi làm th tc m tài khon vay ngoi t ti các ngân
hàng đc y quyn. Các ngân hàng thng mi có trách nhim đng ký khon
cho vay vi c quan qun lý ngoi hi.
Gn đây, khi nn kinh t Trung Quc đã ln mnh, d tr ngoi hi ti
2.847,3 t USD, chính sách t giá ca Trung Quc làm cho các nc M,
phng Tây đau đu. Ngày 5/8/2008, Th tng Trung Quc Ôn Gia Bo mi ký
Sc lnh sa đi iu l qun lý ngoi hi cho phép t do hóa các giao dch vãng
lai và ni lng qun lý vi giao dch vn vi ni dung gn tng t vi pháp
lnh ngoi hi ca Vit Nam.
Nh thc hin mt lot các bin pháp qun lý cht ch v ngoi hi,
Trung Quc đã thành công trong vic điu hành c ch t giá, đm bo đáp ng
đc đy đ nhu cu ngoi t cho nn kinh t phát trin vng chc. T nm 1994