MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN VÀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

" " ' '
BO
GIAO
Dl)C
VA
DAO
T~O
TRUONG
1>~1
HOC
KINH
TE
TPo
HO
CHi
MINH
~ A A
TRAN THIEN CHAU
"
""
? "
~
' " ' "
A!
MOT
SO
GIAI
PHAP
NHAM HOAN
THIEN
VA

PHA T
TRIEN
0 •
THI
TRu'<JNG CHUNG KHOAN
VIETNAM
0 •
CHUYEN NGANH:
TAl
CHINH
MA
so:
5o02o09
LU!N
vAN
TH~C
SI KINH
TE
NGu'(H Hu'ONG DAN KHOA HOC:
PGS-TSofNQU¥:EN
T~J
J?IF.M_CHAU
BQG~ODUCVA8AOTAO
TRUONG
f)H
KINH
TE
TP.I ICM
TIH:J
VI:¢N

ri
<J(s-1
~
_,
,
TPo
HO CHI
MINH-
NAM 2003
Trang
phl;l
bla
Ml,lC
ll,lC
Md
dffu
M{JC L{JC
***
Chu'ong 1 - co
sa
LY
LU!N
VE
THJ
TRUONG CHUNG KHOAN
1.1. Khai
nit%m
va lich
si't
pha t

tri~n
thi tn.tong chung khoan Trang 1
1.2. Ph
an
lo~;ti
thi tru'ong chung khoan 3
1.2.1.
Can
cu
vao
lo~;ti
hang
h6a
giao dich tren thi tru'ong 3
1.2.1.1.
Thi tru'ong c6 phie'u 3
1.2.1.2.
Thi tru'ong trai phie'u 3
1.2.2.
Can
cu
vao qua trlnh
lu'u
thong cua chung khoan tren thi tru'ong 3
1.2.2.1.
Thi tru'ong so ca'p 4
1.2.2.2.
Thi tru'ong thu ca'p 4
1.2.3.
Can

cu
vao hlnh thuc t6 chuc thi tntong 5
1.2.3.1.
Thi tru'ong chung khoan chinh thuc 5
1.2.3.2.
Thi tru'ong chung khoan phi chinh thuc 5
1.3.
Cac
lo~;ti
hang
h6a chu ye'u tren thi tntong chung khoan 5
1.3.1.
Trai
phie'u 6
1.3.1.1.
Khai
nit%m
6
1 3 1 2
I:'\~
d'
,f!
0
''
h' K 6
. . . .
v(;lC
I
em
CUa

trai p
leU


1.3.1.3. Phan
lo~;ti
trai phie'u 6
1.3.2.
c6
phie'u 8
1.3
.2.1. Khai
nit%m
9
1 3 2 2
I:'\~
d' J!
0
J! h' K 9
. . . .
v(;lC
I
em
CUa
CO
p
leU


1.3.2.3. Phan

lo~;ti
c6 phie'u 9
1.3.2.3.1.
c6
phie'u thu'ong (c6 phie'u ph6 thong) 9
I
I
. " l
1.3.2.3.2. c6 phie'u
ttu
dai


11
1.4. Cac d6i
tu'<;jng
tham gia tren thi trttong chung khoan 12
1.4.1.
Nha
phat
hanh
12
1.4.2.
Nha
dffu
ttt 12
1.4.2.1.
Nha
dff
u

tu'
ca nhan 12
1.4.2.2.
Cac t6 chuc
dffu
tu'
12
1.4.2.2.1.
Cong ty chung khoan 12
1.4.2.2.2.
Cac
t6 chuc ngan hang 12
1.4.2.2.3.
Quy
dffu
tu'
chung khoan 12
1.4.2.2.4.
Cong ty tin thac
dffu
ttt
13
1.4.2.2.5. Cong ty
bao
hi€m
13
1.4.3. Cac t6 chuc lien quan de'n chung khoan
13
1.4.3.1. T6 chuc diSu hanh chung khoan
13

1.4.3.2. T6 chuc trao d6i chung khoan
13
1.4.3.3.
Hi~p
h9i cac nha kinh doanh chung khoan
13
1.4.3.4. Cong ty
bao
hi€m
dffu
ttt chung khoan 14
1.4.3.5.
Cac cong ty danh gia
h~
so'
tin
nhi~m
14
1.5. Nguyen
ti[c
ho~t
d9ng cua thi tru'ong chung khoan
14
1.5.1. Nguyen ti[c trung gian 14
1.5.2. Nguyen
ti[c cong khai h6a thong tin 14
1.5.3. Nguyen
ti[c da'u gia
15
1.6. Vai tro va y nghia

cua
thi trttong chung khoan d6i voi nSn kinh te'
15
1.6.1. Thi tru'ong chung khoan
md
ra nhiSu cd
hQi
dffu
tu'
d€ hfa
chQn
kha nang
t~o
thu
nh~p
cao nha't, giup cong chung da
d~ng
h6a
dffu
tu',
phan tan rui ro
15
1.6.2. Thi tru'ong chung khoan
t~o
tinh thanh khoan cao d6i voi cac
lo~i
chung
khoan

15

1.6.3. Thi tru'ong chung khoan Ia cong
Cl;l
do htong cac tich san ella doanh
nghi~p

16
1.6.4. Thi tru'ong chung khoan giup Ngan hang Trung u'ong
di~u
chinh
khO'i
lu'<;ing
ti~n
trong
lu'u
thong,
chO'ng
l~m
phat
16
1.6.5.
Thi tru'ong chung khoan
t~o
di~u
ki~n
cho chu tru'ong c6 phffn
h6a
cac
DNNN
g~p
nhi~u thu~n

l<;ii
han
16
1.6.6.
Thi tru'ong chung khoan g6p phffn thuc
dffy
sli'
d1:1ng
vO'n
dffu
tu'
c6
hi~u
qua 16
1.6. 7.
Thi tru'ong chung khoan la cong
C\l
d~
huy
dQng
va
phan
phO'i
cac ngu6n
vO'n
trung
va
dai
h~n
17

1.7.
Cac
hanh
vi tieu
qtc
tren thi tru'ong chung khoan
17
1.
7 .1. y
e'
u
tO'
dff
u co . .


.

. . .


.

.


. .

. .

. . . . . . . .

. .

. .

. . . .

.

. .

. .

. . .

. .

. . . . . .

.
17
1.7.2.
Mua
ban
n9i gian
17
1.7.3. Thong tin sai
st;(

th~t
18
1.8.
GiOi
thi~u
m9t
sO'
thi tru'ong chung khmin tieu
bi~u
tren the' gioi
18
1.8.1. Thi tru'ong chung khoan New York 18
1.8.2.
Thi tru'ong chung khoan Tokyo 19
1.8.3.
Thi tru'ong chung khoan Trung
QuO'c
20
Chuang
2-
THljC
TRL}NG
THJ TRUONG CHUNG KHOAN
VItT
NAM
TRONG THOI GIAN QUA
2.1.
Ho~t
dQng
cua thi tru'ang chung khoan

Vi~t
Nam
trong thai gian qua
21
2
1 1
Th
o '
~
h'
K
0
A
K
21
. . . ! tru'ong co p 1eu n1em
yet
.
2 1 2
Th
•
t(>l
t
~
• h'
, (
• A
, (t
24
. . . ! tr vng

ra1
p 1eu n1em
ye
.
2.1.3. Tlnh hlnh
ho~t
d9ng cua cac cong ty
niem
ye't 26
2.1.4. Tlnh hlnh
ho~t
dQng
cua
cac cong ty chung khoan 27
2.2.
Nhung
m~t
tich
ct;(c
rna TTCK
Vi~t
Nam da
d~t
du'<;jc
trong thai gian qua 30
2.2.1.
T~o
ra
m9t
kenh

dffu
tu'
mOi
trong xa h9i 30
2.2.2.
T~o
tinh thanh khoan cho chung khoan va
t~o
d9ng
1l;fc
d~
dffy
nhanh tie'n
trlnh c6 phffn
h6a
doanh
nghi~p
nha nu'oc
31
2.2.3.
Xac
dinh du'qc gia
tri
doanh
nghi~p
32
2.2.4.
Khuye'n khich
cac
doanh

nghi~p
lam
vi~c
c6 trach
nhi~m
va khong ngung
d
~.
~·
~
.
~
33
01
mol
ve
mQl
m~t
.
2.3.
Nhung
m~t
chua
d~t
duqc
cua
TTCK
Vi~t
Nam 34
2.3.1.

Chua
th~
hi~n
la
kenh
huy d9ng v6n chu ye'u
cua
n€n kinh te' 34
2.3.2.
Gia ca tren thi tru'ong chung khoan khong phan anh dung
hi~u
qua
ho~t
d9ng
?
""t
ki h d h ? , " t . "
""t
35
san xu a n oan
cua
cac
cong y n1em ye

2.3.3. Cong
b6
thong tin con nhi€u
h~n
che' 36
2.4. Nguyen

nhan cua tlnh
tr~ng
nay
36
2.4.1.
Tam
ly khong
6n
dinh
cua
nha
dffu
tu'
36
2.4.2. Khung
phap
lu~t
con nhi€u
h~n
che' 37
2.4.3. Nguyen
nhan
tu
h~
th6ng cong b6 thong tin 38
2.4.4.
Nang hfc
cua
d9i ngfi nhan vien moi
giOi

con ye'u v€
nghi~p
Vl;l

41
2.4.5. Slf bie'n d()ng cua cac thi tru'ong khac (thi tru'ong dia
6c,
thi tru'ong ti€n
t~,
thi
t
~~
.
h""'
th' t
u'~
' ) 42
fuvng
ngo~l
01,
! r vng vang

.
2.4.6.
Thie'u
cac
trung gian tai chfnh, trung gian
dffu
tu'

43
A
A'
? ,
~
' A '
Chttdng 3 - MQT
SO
GIAI
PHAP
NHAM HOAN
THI~N
VA
PHAT
TRIEN
THJ TRUONG CHUNG KHOAN
VItT
NAM
3.1. Binh huang
phat
tri~n
thi tru'ong chung khoan
Vi~t
Nam
45
3 .1.1.
Binh huang pha t
tri~Ii
thi tru'ong chung khoan
Vi~t

N am 45
3.1.2.
M1;1c
tieu
phat
tri~n
thi tru'ong chung khoan
Vi~t
Nam 45
3.2.
M9t
so' giai phap nhiim hoan
thi~n
va
phat
tri~n
TTCK
Vi~t
Nam 46
3.2.1.
Hoan
thi~n
khung phap ly 46
3 .2.2.
Hoan
thi~n
h~
th6ng cong
b6
thong tin 48

3.2.2.1.
Giai phap d6i voi Uy Ban Chung khoan Nha nu'oc va Trung
tam
Giao dich
Chung khoan
49
3
2 2 2 G
.?.
h,
d""'
(j'.
, " t
h·~
kh ,
51
. . . .
1a1
p ap
01
v 1
cac
cong y c ung oan

3223
G
•?•
h/
dK'
A'

/ A
'A
Kt
52
. . . .
1a1
p
ap
01
Vvl
cac
cong
ty n1em
ye
.
3 2 3
C
/
•?
• h / h / •
.:1
h' '
.:1
h'
K 52
. . .
ac
g1a1
p
ap

p
at
tnen
t
~
tntong
cop
1eu .
3 2 3 1 C
/
•?
• h /
~
;:,
.:1
h' K 52
. . . .
ac
g1a1
p
ap
tang
cau
cop
1eu .
3.2.3.1.1.
Dffy
mt;tnh cong
tcic
tuyen

truy€n,
ph6
c~p
kie'n thuc v€ chung khmin
va
thi
tntong
chung
khoan

53
3.2.3.1.2.
MCi
r()ng
va
nang
cao chfft
lu'<jng
hot;tt
d()ng
cua
cac
cong
ty
chung
khoan,
d6ng thoi khuye'n khich
vi<%c
thanh
l~p

cac
trung gian
tai
chinh va trung gian dffu
tu'
' h'
_ :'
t A h' t
i~
54
COn
t leU
rent
~
fuvng .
3.2.3.1.3. Tht;tc
hi<%n
chinh
sach
u'u
dai
d6i voi
cac
nha
dffu
tu'
nttoc
ngoai
tham
gia

vao thi tru'ong
chung
khoan
Vi<%t
Nam
55
3.2.3.1.4.
Thuc
dffy
nhanh
vi<%c
thanh
l~p
quy blnh
6n
TTCK
56
3.2.3.1.5.
Khuye'n khich
thanh
l~p
cac
cong
ty
phan
tich ch(tng khoan va thi
tntong
chung
khoan
chuyen

nghi<%p
57
3.2.3.1.6.
Tang
cu'ong cong
tac
thanh tra,
giam
sat
bao
v<%
nha
dffu
tu'
58
3 2
3 2
C
/
•?
• h /
~
.:1
h' K 59
. . . .
ac
g1a1
p
ap
tang cung co p 1eu .

3.2.3.2.1. Khuye'n khich
cac
cong
ty
c6
phffn du di€u
ki<%n
len
niem
ye't 59
3.2.3.2.2.
Hlnh
thanh
va
du'a
vao
hot;tt
d()ng Trung
tam
Giao dich
Chung
khoan
Ha
N(li va thi tru'ong OTC 60
3.2.3.2.3. Dffy
nhanh
tie'n trlnh
c6
phffn
h6a

doanh
nghi<%p
nha
nu'oc
61
3 2 4
C
/
•?
• h / h / •
.:1
th' ' / • h' K
63
. . .
ac
g1a1
p
ap
p
at
tnen
~
tru'ong tra1 p reu

3.2.4.1.
Xac
dinh
lai
sufft
trai

phie'u
h<Jp
ly
,1
••••••••
64
3 2 4 2
I:'\
d h / / 1 ' / • h' K A h' ' (
6'5
. . . .
ua
t;tng
oa
cac
O(;ll
tra1 p 1eu
tren
t
~
tru'ong ·
3.2.4.3. Sam hlnh
thanh
cac
t6 chuc xe'p
ht;tng
tin
nhi<%m
tt;ti
Vi<%t

Nam
68
KETLUAN
' A ?
TAl
LI];:!:U
THAM
KHAO
PHl,J
Ll,JC
' ?
~
LOIMO
DAU
1.
Tinh ca'p thie't
cda
luan
van:
Sau
gffn
10
nam
chuffn
bi
m()t each nghiem tuc, ngay 20/07/2000 thi tnl'ong
chung khoan
Vi~t
Nam da chinh thuc di
vao

ho~t
d()ng,
c1:1
th€
b~ng
phien
giao dich
dffu
tien
t~i
Trung
Him
Giao dich Chung khoan thanh
ph6
H6 Chi Minh vao ngay
28/07/2000. Thi tnl'ong chung khoan
Vi~t
Nam
ra doi danh
dffu
m()t thai ky
mOi
trong lich
sll'
nganh
tai
chinh
(J
ml'oc
ta,

t~o
ra m()t buoc
ngo~c
moi, m()t d()ng hfc
moi
cho giai
do~n
phat
tri€n va hoan
thi~n
co
che' thi tru'ong, huy d()ng va
phan
ph6i cac ngu6n v6n trong xa h()i vao qua trlnh
phat
tri€n kinh te'
dfft
nu'oc.
E>e'n
nay, sau
gffn
3
nam
chinh thuc di
vao
ho~t
d()ng,
ben
c~nh
nhung

m~t
tich clfc rna chung ta c6 th€
cam
nh~n
du'<jc,
thi tru'ong chung khoan
Vi~t
Nam
v~n
chile dlfng m()t vai di€u bfft
c~p,
ch~ng
h~n:
gia chung khoan
len
xu6ng d6ng
lo~t
khong
phan
anh dung tlnh hlnh
ho~t
d()ng san xufft kinh doanh cua cac cong ty
niem
ye't, tlnh
tr~ng
vi
ph~m
che'
dQ
thong tin

xay
ra con nhi€u, k€
ca
vi~c
di€u
hanh
va can
thi~p
chua
th~t
Slf
h<jp
ly
cua
cac co quan di€u hanh thi tnl'ong (Ban
Giam
d6c Trung
tam
Giao dich Chung khoan,
Uy
Ban Chung khoan Nha nu'oc)

khie'n cho
tam
ly
cua
cac nha
dffu
tu'
ngay cang chan min, s6lu'<jng ngu'oi

dffu
tu'
d~t
chan de'n cac
d~i
ly
nh~n
l~nh
cua
cac
cong ty chung khoan ngay
cang
thu'a thot.
Tru'oc
tlnh
tr~ng
nhu'
v~y, vi~c
tim kie'm
cac
giai
phap
nh~m
6n dinh va
phat
tri€n
thi truong chung
khoan
la m()t
yeu

cffu
cffp
bach
va thie't thlfc
nh~m
som khoi
ph1:1c
long tin
tu
cac nha dffu
tu',
tranh
d~n
de'n m()t slf
Sl:IP
d6 thi tru'ong nhu' m()t
s6
nu'oc
trong khu vlfc da
m~c
phai.
Voi nhung ly
do tren, toi quye't dinh ch9n d€ tai cua
lu~n
van t6t
nghi~p
la:
"Mqt
sfi
ghii

phap
nhdm
hofm
thi~n
va
phat
triin
thi
tntong
chti'ng
khoan
Vi~t
Nam"
2.
Muc
dich va
yeu
cdu nghien cuu:
Nghien cuu qua trlnh hlnh thanh va
v~n
hanh
cua
thi tru'ong chung khoan
Vi~t
Nam trong su6t
gffn
3
nam
vua qua thong qua
vi~c

danh gia thlfc
tr~ng
va
hi~u
qua
ho~t
d()ng
cua
cac
nha
dffu
tu',
cac cong ty
niem
ye't, cac t6 chile c6 lien quan
khac tren thi tniong duoi tac d()ng cua
cac
van
ban
phap quy.
Tren
co
sCi
d6,
xay
dlfng
lu~n
CU
khoa
hQC

cho
Vi~c
hoan
thi~n
cac
bi~n
phap
CO
ban
d€
nang
cao
hi~U
qua
ho~t
d()ng
cua
cac
d6i
tu'<jng
tham gia tren thi tnl'ong chung khoan n6i rieng va
toan
b()
thi tru'ong chung khoan n6i chung.
3. Phlidng phap nghien cuu:
B~ng
vi~c
si't
dl;lng
cac

phu'dng
phap
nghien cuu, d6ng thoi
d~ta
tren
cac
lu~n
ell'
khoa h9c dS tie'n
hanh
phan
tich cac va'n
d~
trQng
tam
tren cd
sCJ
tuan thu
cac
nguyen
ti{c
thO'ng
nhfft
dam
bao
tinh khoa
hQC
thvc te' va
khach
quan cho nhung n()i

dung da trlnh bay.
Til'
d6,
rut
ra
nhung ye'u t6 thu()c
v~
ban
cha't,
lo1;ti
bo
nhung n()i
dung mang tinh
hi~n
tu'<;jng,
dS
du'a
ra
nhung kie'n nghi,
bi~n
phap
dung
di{n
cho
nhung va'n
d~
cffn
giai quye't.
4. Ke't
ca'u

ctia
luan
van:
N()i dung
cua
lu~n
van
g6m
3 chu'dng:
- Chu'dng
1:
Cd
sCJ
ly
lu~n
v~
thi tru'ong chung khoan.
-
Chudng
2:
Thvc
tr(;lng
thi tru'ong chung khoan
Vi~t
Nam
trong thoi gian
gffn
3
nam
qua.

- Chu'dng
3:
M()t
sO'
giai
ph
a p
nh~m
hoan
thi~n
va
ph
at
triSn thi truong
chung khoan
Vi~t
Nam.
1
CHu'ONGI:
co
sa
L v
LU!N
v:E
THJ
TRu'<JNG
CHUNG KHOAN
1.1.
Khai niem va lich
sd'

phat
tri~n
thi truong chung khoan:
Hi~n
nay c6
nhi~u
dinh nghia
v~
thi tntong chung khmin, ban dftu xufft
phat
tu
tie'ng
La
tinh Hi Bursa, nghia Ia tui
dl;ing
ti~n,
hay con g9i Ia S(J giao dich hay Ia
m9t
thi tntong c6 t6 chuc va
ho~t
d()ng c6
di~u
ki~n.
M9t
dinh nghia
dtt<;Jc
xem
nhtt Ia
Cl;l
th€ va r5

rang
nhfft
v~
thi trttong chung
khoan: thi tru'ong chung khoan Ia
m9t
b9
ph~n
cua
thi tntong tai chinh rna
t~i
d6
di~n
ra
Vi~c
mua
ban
cac
cong
Cl;l
tai chinh trung va dai
h~n
theo nguyen
t~c
thi
tru'ong
(quan
h~
cung-cftu).
Cac

hang
h6a
mua ban, giao dich tren thi trttong chung
khoan
bao
g6m
cac chung khoan v6n va cac chung khoan
n<;J
trung va dai
h~n.
Tuy nhien, do
sv
phat
tri€n
cua
n~n
kinh te' thi trttong,
thu~t
ngii' thi tru'ong
chung khoan da khong con dung nhu'
ban dftu va c6
them
m9t
s6
n9i dung moi.
Mu6n
hi€u tr9n vt;n thi trttong chung khoan ta phai nghien cuu qua trlnh hlnh
thanh
va pha t tri€n
cua

n6.
Thi trttong chung khoan ban dftu
phat
tri€n
m9t
each
tv
phat
va
rfft
so khai,
xufft
phat
tu
m9t
sv
cftn thie't
donIe
cua
bu6i ban dftu. Vao giii'a the' ky
thu
15,
(J
t~i
nhii'ng
thanh
ph6
trung
tam
huon

ban
cua
Chau Au,
cac
thu'ong gia thu'ong
tl;l
t~p
t~i
nhii'ng
quan
ca
phe
d€ trao d6i
vi~c
mua ban, trao d6i cac
v~t
phffm hang h6a.
Luc
dftu chi
m9t
nh6m
nho, dftn dftn
phat
tri€n va hlnh thanh
m9t
khu
ch<;J
rieng. De'n
cu6i th€ ky
15, d€

thu~n
ti~n
hon cho
vi~c
lam
an, h9 th6ng nhfft
cac
qui ttoc va
dftn dftn cac
qui ttoc
dtt<;Jc
sll'a
d6i
hoan
chinh thanh nhii'ng qui
t~c
c6 gia tri
b~t
bu9c chung cho
m9i
thanh vien tham gia thi trttong.
Phien
ch<;J
dftu tien
dtt<;Jc
di~n
ra
vao
nam
1453

t~i
m9t
lii'
die'm ctla gia dlnh
Vanber
(J
Bruges (Bi),
t~i
d6 c6
mQt
bang
hi~u
hlnh 3 tui da va
m9t
chii' duy nhfft
b~ng
tie'ng
Phap
Ia
"Bourse"
tuc Ia
"m~u
dich thi tru'ong' hay con
gQi
Ia
"S(J
giao
dich".
Vao
nam

1547, thanh
ph6
Bruges (Bl) mfft di
sv
ph6n thinh do
eo
bi€n
Even
bi
cat
lffp
nen
m~U
dich thi tru'ong d day bi
Sl;lp
d6 va
du'<;JC
chuy€n qua thi trffn
2
Auvers (Bi),
(J
day thi tntong
phat
tri€n ra't nhanh. De'n giua the' ky
thu
16,
mot
quan chuc
d~i
thfin

cua
Anh qu6c da de'n quan
sat
va
v~
thie't
l~p
mot
m~u
dich thi
tntong
(J
London, noi rna sau
nay
du'<Jc
gQi
la
S(J
giao dich chung khoan London.
Cac
m~u
dich thi tru'ong khac cling lfin
lu'<Jt
du'<Jc
thanh
l~p
t~i
Phap, Due va Btic
Au.
Sl;l'

phat
tri€n cua thj tru'ong ngay cang tang
len
eel
v~
s6
luqng lfin cha't
lu'<Jng
vOi
s6
thanh vien tham gia dong dao
vOi
nhi~u
noi dung khac nhau. Vl
v~y,
theo tinh cha't
tl;l'
nhien
n6
l~i
du'<Jc
phan ra thanh
nhi~u
thi tru'ong khac nhau nhu:
Thj tru'ong
giao djch hang h6a, thi tru'ong h6i doai, thi tru'ong giao dich cac
h<Jp
d6ng tu'ong lai va thi tru'ong chung khoan

voi

d~c
tinh rieng cua tung thi tru'ong
t~o
di~u ki~n
thu~n
l<Ji
cho cac nha dfiu
tu'
tham gia.
Qua trlnh cac giao dich chung khoan
di~n
ra va hlnh thanh nhtl'
v~y
mot each
tl;l'
phat
cling tu'ong
tl;l'
(j
Phap, Ha Lan, cac nu'oc
B~c
Au, cac nu'oc
Tay
Au va
B~c
My.
Cho de'n nay, tren the'
giOi
c6 khoang 160
S(J

giao dich chung khoan phan tan
kh~p
cac chau
ll;lC
bao g6m ca cac thi tru'ong
t~i
cac nu'oc dang
phat
tri€n
(j
Dong
Au,
Chau
A,
Chau
Phi va Dong
NamA.
Lich
sll'
hlnh thanh va
phat
tri€n thi truong chung khoan tren the' gioi cho
tha'y thoi gian dfiu, thi tru'ong hlnh thanh
mot
each
tv
phat, d6i tu'qng tham gia chu
ye'u
Ia
cac nha dfiu co, dfin dfin

v~
sau moi c6
sv
tham gia ngay cang dong dao cua
cong
chung. Khi thi tru'ong
b~t
dfiu xua't
hi~n
S\1'
tfl;lC
tr~c
va ba't 6n, Chinh phtl buoc
phai
can
thi~p
bAng
each thanh
l~p
cac
co
quan quan ly nham bao
v~
quy~n
l<Ji
dw
cong chung
dfi
u tu' va dfin dfin
h~

th6ng ph a p ly cling
b~
t
dfi
u
du'<Jc
ban hanh.
K€
tu
ngay chinh thuc ra doi cho de'n nay, thi tru'ong chung khoan the' gioi da
trai
qua
mot
S\1'
phat
tri€n thang trfim luc len, luc xu6ng. Vao nhung
nam
1875-
1913,
thi tru'ong chung khoan the'
giOi
phat
tri€n huy hoang cung voi
sv
phat tri€n
cua
n~n
kinh te' the' gioi vao luc d6. Nhu'ng r6i
CUOC
khung hoang ngay 2911011929

rna chung
ta
du'<Jc
bie't qua
ten
gQi
"ngay thu
nam
den
t6i"
da
lam
cho thi tru'ong
chung khoan Tay,
B~c
Au
va
Nh~t
Ban
ma't long tin trong long cong chung. Cho
mai
toi chie'n tranh the'
giOi
thu hai ke't thuc, cac thi tntong chung khoan moi h6i
phl;lc
va
phat
tri€n
m~nh.
Sau d6 de'n

nam
1987, the'
giOi
da dien dao voi "ngay
thu
hai den
t6i"
do
h~
th6ng thanh toan kern coi khong th€
dam
du'ong
du'<Jc
yeu
cfiu giao dich, dfin de'n
3
ghi ca
cua
hffu he't chung khmin tren thj tntong svt giam ghe gam, ngu'oi
dffu
tu'
mfft
long
tin, rna
h~u
qua cua n6
d~
l~i
con nghiem tn;mg
han

ca
cua khung hoang
nam
1929.
Mai
cho de'n hai
nam
sau, thj tru'ong chung khoan the'
giOi
moi khoi phvc va
phat
tri€n cho de'n ngay nay.
Ngoai ra, ljch sli thi tru'ong chung khoan the'
giOi
con chung kie'n
m9t
s6
trvc
tr~c
khac
nhu':
thi tru'ong chung khoan
Thai
Lan, Indonesia
ho~t
d9ng trl
tr~
m9t
thoi gian dai do thie'u hang h6a; thi tru'ong chung khoan Philippin
ho~t

d9ng kern
hi~u
qua do thie'u
sl;t'
chi
d~o
va quan ly th6ng nhfft cua 2
SCi
giao djch Makita va
Manila; thi tru'ong chung khoan
BaLan,
Hungari
g~p
trvc
tr~c
do
sl;t'
chi
d~o
gia
ca
qua cao
ho~c
qua thffp

T6m
l~i,
sl;t'
hlnh thanh va
phat

tri~n
thj tru'ong chung khoan
ga:n
li~n
voi
sl;t'
hlnh thanh va
phat
tri~n
cua
n~n
kinh te' the' giOi,
dffn dffn
n6
trCJ
thanh
m9t
trong
nhung
cffu
n6i quan trQng giua ngu6n v6n cua m9t qu6c gia voi ngu6n v6n qu6c te'.
Han nua,
nhln vao
sl;t'
phat
tri~n
cua thi tru'ong chung khoan nguoi ta c6
th~
danh
gia

du'<;jc
sue
m~nh
kinh te' cua
m9t
qu6c gia. Do d6,
vi~c
hoan
thi~n
va phat tri€n
thi tru'ong chung khoan
Ia
m9t
trong nhung
yeu
cffu cffp
thie't cua lanh
d~o
cac qu6c
gia, trong d6 c6 ca
Vi~t
Nam.
1.2. Phftn loai thi trtiong chti'ng khmin:
1.2.1.
Can
cu
vao
lo~i
hang
h6a

giao djch tren thi tru'ong: thl ngu'oi ta c6
th~
phan
chi a ra
lam
2
d~ng
thi tru'ong
co
ban, d6 la:
1.2.1.1. Thi truang
cd
phie'u: la thi tru'ong giao djch
v~
cac c6 phie'u do cac
cong
ty
c6
phffn
phat
hanh. Thj tru'ong nay thong thttong
rfft
soi d9ng do gia ca c6
phie'u rfft
nh~y
cam
vOi
tlnh hlnh
ho~t
d9ng cua cac cong ty va nhung bie'n d9ng

cua
n~n
kinh te'.
1.2.1.2. Thj truang trdi phie'u: Ia thi tru'ong giao djch
v~
cac
lo~i
trai phie'u
trung va dai
h~n
du'<;jc
phat
hanh
bCii
Chinh phu
ho~c
m9t
vai
lo~i
hlnh doanh
nghi~p
theo
lu~t
djnh. Thi tru'ong
nay
thu'ong
it
soi d9ng so
vOi
thi tru'ong c6 phie'u

vl gia ca cua trai phie'u rfft
it khi bie'n d9ng.
1.2.2. Can
cu
vao
qua
tdnh
lu'u
thong cua chung khoan tren thi tru'ong thl ngu'oi
ta c6 th€ chia thanh:
4
1.2.2.1. Tht tnt&ng
S(/
cap (hay con g9i
la
tht
tnc&ng
phdt
hanh, tht tnt&ng
dip
1):
Ia
thi tntong giao djch v6 cac chung khoan
moi
phat
hanh
lffn
dffu
hay
nhung lffn

phat
hanh
ke' tie'p
tu
t6
chuc
phat
hanh
ban
ra
cong chung nhAm thu
hut
m9i
ngu6n v6n tie't
ki~m
du'a
vao
dffu
tu'
phat
tri~n.
Thj tru'ong so
cffp
thu'ong
mang
m9t
s6
d~c
di~m
sau:

-La
thi tru'ong
tC;to
v6n cho don vi
phat
hanh.
-
TC;to
hang
h6a
cho thi tru'ong giao djch.
-
Lam
tang v6n
dffu
tu'
cho n6n kinh te' (ti6n
tu
trC;tng
thai nhan r6i
chuy~n
sang trt;tng
thai
dffu
tu',
dfrn
de'n
lam
tang v6n
dffu

tu').
- Thj tru'ong so
cffp
chi
hot;tt
d()ng trong
m9t
thoi gian c6
ht;tn
djnh cho
m9t
lot;ti
chung khoan
Cl;l
th~
(thong thu'ong
tu
60-90
ngay
tuy theo
lu~t
djnh
ho~c
theo nhil'ng qui djnh
cua
cong ty
phat
hanh, qua thoi
ht;tn
nay

chung khoan khong
ban
du'cJc
se bj
huy
bo ).
1.2.2.2. Tht tnt&ng thzi
dip
(hay con g9i
la
tht tnt&ng
dip
2,
thi tnt&ng giao
dtch):
day
Ia
thi tru'ong
"mua
di,
ban
lt;ti" giua cac nha
dffu
tu'
v6
cac
lot;ti
chung
khoan da
du'cJc

phat
hanh
vao
lu'u
thong. Thj tru'ong th(t
cffp
se mang
m9t
s6
d~c
di~m
sau:
-
Vi~c
mua
ban
chung khoan
tren
thj tru'ong
nay
hoan
toan khong
lam
tang hay
giam
ngu6n v6n chu
th~
phat
hanh
ra n6.

-
Gia
ca
chung khoan
tren
thi tru'ong
nay
phan
anh
cung-cffu chung
khoan,
phan
anh
nhil'ng danh gia
CUa
cac nha
dffu
tu'
v6 tu'ong lai,
tri~n
VQng
CUa
cac
cong
ty da
pha
t
hanh
chung khoan.
-

La
m9t
thi tru'ong
ct;tnh
tranh
t\1'
do,
du'cJc
t6 chuc thttong xuyen, lien
we
va
khong
ht;tn
che'
cac
lot;ti
chung khoan
dtl'QC
mua di
ban
lt;ti
nhi6u
Hin
tren thj
tru'ong nay.
Vl
nhil'ng
d~c
di~m
n6i

tren
cua
2
lot;ti
thi tru'ong nay, rna ngu'oi ta
xem
thi
truong so
cffp
Ia
ti6n d6,
Ia
co
sa;
con thi truong
thu
cffp
la d()ng lvc.
Bdi
ne'u khong
c6 thi truong so
cffp
thl
ch!ng
c6 chung khoan
d~
lu'u
thong
tren
thi tru'ong

thu
cffp,
va
ngu'cJc
lt;ti
ne'u khong c6 thi tru'ong
thu
cffp
thl thi tru'ong so
cffp
kh6 c6
th~
phat
tri~n
mt;tnh,
cac
lot;ti
chung khoan rfft kh6
phat
hanh
do khong ai
dam
mua vl khi
cfin kh6 c6
th~
ban
chung
d~
chuy~n
thanh ti6n

m~t
(tinh thanh khoan kern)
5
1.2.3. Can
cu
vao hlnh thuc t6 chuc thi tntong: thl nguoi ta phan thanh:
1.2.3.1.
Tht truiJng chang khodn chfnh thac (hay nguiJi ta con g9i b!ing nhilng
cdi ten
khdc nhu:
SiJ
giao djch chang khodn, Trung tam giao djch chang khodn, thi
trUiJng
tqp trung, thj
trUiJng
c6
tJ
chac, thj
trUiJng
cua cdc cong
ty
niem yet):
la
thi
tntong rna
vi~c
rnua
ban
chung khoan duqc
t~p

trung
t~i
rn()t ndi ch6n
c6
dinh, c6
gio rnd cua,
CO
giO
dong cua
Va
ho~t
d()ng theo nhfi'ng quy djnh,
lu~t
1~
Cl;l
the
Va
ch~t
che. Hang
h6a
tren thi truong nay Ia nhii'ng chung khoan h9i du nhii'ng tieu
chuffn
du<;1c
tuyen ch9n niern ye't.
Net
d~c
bi~t
cua
thi truong nay Ia
sv

t~p
trung
dffy
du
s6
cung,
s6
du
chung
khoan
nen
n6 cho
phep
hlnh thanh "gia t6t nhfft" va ttl'dng d6i 6n dinh hdn so voi
gia chung khoan tren thi truong
phi chfnh thuc.
1.2.3.2. Tht truiJng chang khodn
phi
chfnh thac (hay nguiJi ta con g9i
la
tht
truiJng OTC (over the
counter)-
thi truiJng mua
ban
khong qua qudy giao djch, thi
truiJng
phi
tcJ_p
trung, thi truiJng mua ban trao tay, thi truiJng chua niem yit): day la

thi truong
rnua
ban
chung khoan
di~n
ra
rnQi
ndi, rn9i hie khi c6 nguoi rnua, ke ban
ben
ngoai
sa
giao djch chung khoan. Thi truong
nay
rnua
ban
du
lo~i
chung khoan
cua cac cong
ty c6 phffn da
ho~c
chua dang ky niern ye't danh rnvc vao
sa
giao dich
chung
khoan, nhung thong thuong thi truong nay danh cho
vi~c
giao dich cac
lo~i
chung khoan chua du

di~u ki~n
niern ye't. Cac giao dich rnua ban
du'<;ic
tie'n hanh
thong
qua cac
d~i
ly
tren
khil:p
dfft
nuoc va
dUQC
n6i
VOi
nhau
b~ng
rn~ng
di~n
tu.
Gia ca tren thj truong nay
du<;1c
hinh thanh theo phudng thuc thoa
thu~n.
Thj tnl'ong
nay
nh~rn
t~o
di~u ki~n
cho cac doanh

nghi~p
nho, rnoi thanh
l~p
chua c6 uy tin
thvc
hi~n
vi~c
rnua
ban
chung khoan. Nhii'ng thu()c tfnh
cd
ban cua thi tntong nay
la
t~i
cung rn9t ddn vi thoi gian se c6
nhi~u
lo~i
gia cho rn9t
lo~i
chung khoan, chi
phi giao dich thuong tha'p hdn thi truong chfnh thuc, ft c6 kha nang
bao
v~
cho nha
dffu
tu.
1.3.
Cac
Ioai
hang

h6a
chu
ye'u
tren
thi
tru'Cing
chung
khoan:
Gi6ng nhu ba't ky
rnQt
lo~i
hlnh thi tntong nao, thi truong chung khoan cling
phai
c6 hang h6a
de
rna giao djch, rnua ban va hang h6a chu ye'u cua thi truong
nay
chfnh Ia chung khoan.
Theo
Nghi dinh
sO'
48/1998/NB-CP do Chfnh phil ban hanh ngay
111711998
thl chung khoan
du<;1c
dinh nghia nhu sau: "Chung khoan Ia chung chi
ho~c
but toan
6
ghi s6

xac
nh~n
cac
quy~n
va
l<Ji
ich
h<Jp
phap
cua
ngu'oi
sd
huu chung khoan d6i
voi tai
san
hoi;i.c
v6n
cua
t6
chuc
phat
hanh". Tuy theo
quy~n
nay
la gl se n6i
len
tinh cha't
ClJ
th€
cua

chung khoan. N6i each khac, m6i
lo~i
chung khoan khac nhau
cho
phep
ngu'oi cfim giu n6 c6
quy~n
khac nhau. Chung khoan bao
g6m
3
lo~i
sau:
trai
phie'"u,
c6
phie'"u
thu'ong, va c6
phie'"u
u'u dai.
1.3.1. Trai
phie'u:
1.3 .1.1. Khai niem:
Trai
phie'"u
la
mOt
h<Jp
d6ng
n<J
dai

h~n
du'<Jc
ky
ke'"t
giua
chu th€
phat
hanh
(Chinh phu hay doanh
nghi~p)
va
ngu'Oi
cho vay,
dam
bao
mOt
slf chi tnl
l<Ji
tuc dinh ky va hoan
l~i
v6n g6c cho ngu'oi cfim trai
phie'"u
(J
thai di€m
dao
h~n.
1.3.1.2.
Bac
di€m
cua

trai
phie'"u:
thong thuong trai
phie'"u
c6
mOt
s6
di;i.c
di€m sau:
-
La
lo~i
chung khoan c6 ky
h~n
va
du'<Jc
thu h6i v6n
(J
thai
di€m
dao
h~n
tu
nha
phat
hanh
hay
tu
cac
co

quan
thu
ba
dam
bao.
-
Lai
sua't thu'ong tha'p nhu'ng 6n dinh, khong
ph1;1
thuOc vao
ke'"t
qua san
xua't
kinh doanh
cua
doanh
nghi~p.
- ft rui ro,
ne'"u
Ia
trai
phie'"u
Chinh phu thl rui ro hfiu nhu'
b~ng
0.
-
Khi cong ty
bi
giai th€, pha san thl ngu'oi
n~m

giu trai
phie'"u
se
dtt<Jc
u'u
tien
tra
n<J
tru'oc c6
phie'"u
u'u dai,
c6
phie'"u
thuong.
- Kha
nang
hoan
t~
cao
du'<Jc
bao
dam thong qua thi tru'ong chung khoan
c6 t6 chuc.
1.3.1.3.
Phan
loai trai
phie'"u:
1.3.1.3.1.
Can
eli

vao
hlnh thuc
phat
hanh, trai
phie'"u
c6
2lo~i:
- Trdi phie'u
vo
danh:
Ia
lo~i
khong ghi
ten
ngu'oi
sCi
huu
tren
tO
trai
phie'"u.
Tren
m6i
to
trai
phie'"u
c6 cac o
gQi
Ia
coupon

(s6
o tu'ong ling voi
s6
ky
h~n
tra lai),
d~i
di~n
cho
s6
ti~n
lai
du'<Jc
tra dinh ky.
Be'"n
ky
h~n,
tnli chtl chi
vi~c
c~t
roi
mOt
o
gCii
de'"n
co quan pha t
hanh
d€
nh~n
Iai.

- Trdi phie'u
kY
danh: la
lo~i
c6 ghi
ten
trai chu
tren
to trai
phie'"u.
1.3.1.3.2.
Can
cu
vao chu th€
phat
hanh
thl trai
phie'"u
du'<Jc
chia thanh:
7
- Trdi phie'u Chinh phil:
Ia
lo~i
tnii phie'u do Chinh phu
phat
h~mh
d~
bu
d~p

thie'u
hl:lt
ngan
sach
ho~c
phl:IC
Yl:l
nhu
cffu
dffu
tu'
cua
Nha nu'oc.
Trai
phie'u
nay
con
du'<;jc
gQi
du'oi
nhi~u
ten
khac nhau
nhu':
cong trai, cong kho' phie'u, trai phie'u
kho
b~c

va
du'<;jc

thanh toan
b~ng
ngan sach nha nu'oc. Ngoai ra,
lo~i
nay
con
phai
k~
de'n trai phie'u do chinh
quy~n
dia phu'dng
phat
hanh
nh~m
m1:1c
dich tai
tr<;1
b6
sung cho nhii'ng khoan chi ngan sach thie'u
h1:1t
t~i
dia phu'dng.
- Trdi phie'u cong ty:
Ia
cong
Cl:l
n<;j
do cac cong ty thuoc
cac
thanh phffn

kinh te' (theo
Lu~t
dinh)
phat
hanh
d~
vay
n<;j
tn,tc tie'p
cua
dan
cu'
nh~m
m1:1c
dich
tai
tr<;j
dai
h~n
cho nhu
cffu
tang v6n
cua
cong ty.
Trai
phie'u cong ty thu'ang c6
Hii
sufft cao hdn so voi trai phie'u Chinh phu.
1.3 .1.3 .3.
Can

cu
vao
ban
chfft
cua
trai phie'u thl
nguai
ta chi a trai phie'u
thanh:
- Trdi phie'u c6
thi
chuyin
d6i:
Ia
lo~i
trai phie'u c6
th~
chuy~n
d6i sang
mot
d~ng
Chung khoan khac (thu'ang la
chuy~n
sang c6 phie'u thttang) theo
SJ!
lJ!a
ch9n
cua
ngu'ai
n~m

giii' trai phie'u voi nhii'ng
di~u
ki~n
da
du'<;jc
quy dinh.
Lo~i
trai
phie'u
nay
thu'ang c6 Iai sufft thffp hdn trai phie'u thu'ang.
- Trdi phie'u c6 khd nang mua
lr;ti:
theo
sv
thoa
thu~n
cua
nguai
phat
hanh
va ngu'ai mua trai phie'u, cho
phep
ngu'ai
phat
hanh mua
l~i
trai phie'u tru'oc
ngay
dao

h~n
voi
mot
gia xac dinh.
- Trdi phie'u c6
quyin
mua
c6
phie'u mai
phdt
hcmh: cho
phep
ngu'ai
n~m
giii' trai phie'u c6
quy~n
u'u tien
d~t
mua c6 phie'u moi
phat
hanh trong tttdng
lai theo
mot
ty
1~
nhfft dinh voi
mot
gia xac djnh trong
mot
thai

h~n
nhfft djnh.
Trong
thai
h~n
nay, ne'u gia
c6
phie'u tang cao thl
nguai
n~m
giii' trai phie'u c6
th~
ban
quy~n
nay
tren
thi tru'ang. Ne'u qua
thai
h~n
thl
quy~n
nay
se khong con c6
hi~u
ll;l'c.
- Trdi phie'u tin chdp:
Ia
lo~i
trai phie'u khi
phat

hanh khong c6
dam
bao, chi
dl;l'a
vao uy tin
cua
chu
th~
phat
hanh. Thong thu'ang
day
Ia
lo~i
trai phie'u
cua
Chinh phu
ho~c
la trai phie'u
cua
cac cong ty
IOn,
c6 tie'ng tren thi tru'ang.
- Trdi phie'u the'
chcip:
la
lo~i
trai phie'u c6 dam bao, khi
phat
h~mh
cong

ty
se
mang
tai
san
cua
mlnh ra the' chffp
lam
dam bao.
8
- Trdi phie'u c6 bdo liinh: Ia tnii phie'u do
BQ
Tai
chinh hay rn9t
t6
chuc
thu
ba
dung ra
bao
Hinh.
Thong thuong t6 chuc
bao
Hinh
Ia nhung
t?p
doan
tai
chinh
IOn.

Ne'u de'n
dao
h1;1n
chu thS
phat
hanh
khong tra
du'<Jc
n<J
thl t6 chuc
bao
Hinh
phai
c6 trach
nhi~rn
dung ra tra thay.
1.3.1.3.4.
Can
cu
vao
l<Ji
tuc
cua
trai phie'u thl ngttoi ta chia trai phie'u
thanh:
-
Trdi phie'u c6 chie't khflu tin djnh: la
lo1;1i
tnli phie'u c6 chie't kha'u
6n

dinh,
Hii
du'<Jc
tra theo dinh ky (6 thang
ho~c
1 narn), v6n g6c
cua
trai phie'u
du'<Jc
tra rn9t lffn khi
dao
h1;1n.
La
lo1;1i
trai phie'u
du'<Jc
phat
hanh
ph6
bie'n,
r9ng
rai
tren
kh~
p
cac
thi tru'ong chung khoan.
-
Trdi phie'u c6 chie't
khCiu

thd ntfi: Ia trai phie'u rna
lai
sua't
cua
n6 bie'n
d9ng cling voi
sv
bie'n d9ng
cua
lai
sufft
dai
hl;ln
ho~c
ng~n
hl;ln
ho~c
ca
hai
tren
thi
tru'ong.
Thong
thu'ong
lai
sufft
du'<Jc
ffn
djnh 6 thang rn9t
lffn

va
di€u chinh 6 thang
ke' tie'p.
Trai
phie'u
nay
du'<Jc
bao
hiSrn ch6ng
l1;1i
l1;1rn
phat
va
sl}'
gia tang ctia lai
sufft tin
dt;mg.
- Trai phie'u chie't khflu khdng: la
lo1;1i
trai phie'u khong tra lai djnh ky
rna
can
cu
vao
lai
sufft thi tru'ong khi
phat
h~mh
ngu'oi ta tinh ra toan b9
s6lai

rna
nha
dffu
tu'
du'<Jc
hu'dng va khffu
tru
vao
gia tri
cua
trai phie'u. Do d6,
lo1;1i
trai phie'u
nay
gia
phat
hanh
cua
n6 rfft thffp so voi
rn~nh
gia,
gQi
Ia gia chie't khffu va gia
ban
du'<Jc
nang
dffn
len
cho
tOi

b~ng
rn~nh
gia khi tdi thoi diSrn
dao
h1;1n.
1.3.1.3.5.
Can
cu
vao
ph1;1rn
vi htu thong
cua
trai phie'u thl ngttoi ta c6 thS
chia trai phie'u thanh:
- Trdi
phie'u nqi dja: Ia tfft ca cac
lo1;1i
trai phie'u
du'<Jc
phat
hanh va htu
thong
tren
cac
thi tru'ong chung khoan trong
ph(;lrn
vi
cua
rn9t qu6c gia,
nh~rn

thu
hut
v6n
dffu
tu'
cua
cac
ca nhan va
phap
nhan
trong va
ngoai
nu'oc dffu
tu'
vao
thi
tn.tong chung khoan qu6c n9i.
- Trdi phie'u qudc
te':
La
lo1;1i
trai phie'u do Chinh phil
cua
rn9t qu6c gia
phat
hanh
ra thi tru'ong v6n qu6c
t€
vay
n<J

trvc tie'p
tii'
cac
nha
dffu
tu'
nu'oc ngoai
pht,lC
Vl;J.
cho
cac
rnl;J.C
dich
sii'
dl;lng
v6n
cua
rnlnh.
1.3.2. c6
phie'u:
9
1.3 .2.1. Khai niem: c6
phie"u
la
m<)t
lo~i
chung
tu
do cac cong ty c6 phffn
phat

hanh
(du'oi
d~ng
chung chi
v~t
cha't
ho~c
but
toan ghi s6), xac
nh~n
quy~n
so
huu va lqi
ich hqp
phap
dO'i
voi thu
nh~p
va tai
san
cua
m<)t
cong ty c6 phffn.
1.3.2.2.
Bac
di€m:
c6
phie"u
thu'ong mang
m<)t

sO'
d~c
di€m cd
ban
sau:
-
RiU
ro
cao:
d~c
di€m nay
g~n
li~n
voi rui ro trong kinh doanh
cua
doanh
nghi~p.
Nhu'ng rui ro
tO'i
da Ia
sO'
ti~n
mua
c6
phie"u
voi tinh thffn "trach
nhi~m
huu
h~n"
theo

Lu~t
dinh.
- L(li nhuijn cao va khong
co
liii suiit co' djnh: khi doanh
nghi~p
lam
an
phat
d~t
d$ng nghia voi
vi~c
ngu'oi
n~m
giu
c6
phie"u
thu'ong se du'qc httdng lqi
nhu~n
cao hdn
nhi~u
so voi
cac
lo~i
chung khoan khac c6
Hii
sua't
cO'
dinh.
- Gia ca

co·
phie'u thlldng bien d9ng
rat
m{lnh: gia
ca
c6
phie"u
thu'ong
bi
tac
d<)ng
boi ra't
nhi~u
ye"u
tO'
khac nhau nhu'ng nhan
tO'
cd
ban
nha't chinh la tlnh
hlnh
ho~t
d<)ng
san
xua't kinh doanh
cua
cong ty va
Hii
sua't thi tru'ong.
1.3.2.3.

Phan
loai c6
phie"u:
thong thu'ong ngu'oi ta chia c6
phie"u
thanh
2lo~i
cd ban:
1.3.2.3.1.
c6
phie"u
thu'ong (c6
phie"u
ph6
thong): la gia'y xac
nh~n
quy~n
so huu
cua
c6 dong
t~i
m<)t
cong ty c6 phffn.
c6
dong
n~m
giu c6 phie"u thu'ong Ia
m<)t
trong nhung ngu'oi chu doanh
nghi~p

nen
Ia ngu'oi tnfc
tie"p
hu'dng thv
cac
thanh
qua cfing nhu' phai
ganh
chiu
mQi
rui ro trong
ho~t
d<)ng
san xua't kinh doanh.
Trong
thtfc t€ c6
phie"u
thu'ong du'qc chia
th~mh
nhung
lo~i
sau:
*Can
cu
vao hlnh thuc
phat
hanh thl ngu'oi ta chia c6
phie"u
thu'ong thanh:
-

cd
phitu
vo
danh:
Ia
c6
phie"u
khong c6 ghi
ten
nguoi so huu tren
b~
m~t
CUa
to c6 phie"u, c6
phie"u
nay
du'QC
phep
t\(
do chuy€n
nhu'Qng
tren thi tntong.
-
cd
phitu
k'}
danh:
Ia c6
phie"u
c6 ghi

ten
ngu'oi so
hfi'u
tren
b~
m~t
cua
tO
c6
phie"u.
Mvc
dich cd
ban
cua c6
phie"u
ky danh Ia
h~n
ch€
chuy€n nhu'qng
trong
m<)t
sO'
tru'ong hqp
cua
m<)t
s6
d6i tu'qng theo
Lu~t
dinh
nhu':

thanh vien
H<)i
d$ng sang
l~p.
H<)i
d$ng Quan tri, Ban Giam
dO'c,
Ban Ki€m soat, nhung ngu'oi g6p
v6n chua
dffy
du theo
m~nh
giL.
*
Can
cu
theo
quy~n
bffu
ell'
ho~c
quy~n
du'qc hu'dng
c6
tuc thl c6
phie"u
thu'ong c6
m<)t
s6Io~i
sau:

10
-
C6
phie'u thu&ng lof:li "A": la
lo~i
c6 phie'u
phat
hanh ra cong chung va
du'<Jc
httdng
c6
tuc nhu'ng khong c6 quy€n
bffu
cit
Gia cua c6 phie'u nay thttang
thffp
hdn gia
cua
c6
phie'u thu'ang
du'QC
bo phie'u.
-
C6
phie'u thu&ng lof:li "B": thu'ang
du'<Jc
g9i Ia
c6
phie'u sang
l~p

vien,
c6 phie'u
nay
c6 quy€n bffu
eli'
nhttng chi
du'<Jc
hu'dng
c6
tuc khi kha nang sinh
IQi
cua cong ty de'n m()t giai
do~n
tang tru'dng nha't dinh.
-
c6
phie'u thu&ng c6 gqp liii: ngttai
cffm
giii'
lo~i
c6 phie'u
nay
se
khong
nh~n
c6 tuc bfing ti€n
m~t
rna
nh~n
c6 tuc bfing m()t

s6
c6 phie'u moi
phat
hanh c6
gia tri tu'dng du'dng rna khong
cffn
phai g6p
them
v6n.
*
Can
cu
vao tinh cha't thu
th~p
cua c6 phie'u thttang thl ngttai ta c6 th€
phan
thanh:
-
Cd
phie'u "thur;ng
hC:~ng":
Ia
lo~i
c6 phie'u cao ca'p do cac cong ty
IOn
c6
lich
sii'
phat
tri€n

lau
dai, c6 tlnh hlnh tai chinh t6t, vii'ng
m~nh
v€ kha nang sinh
l<;1i
va
c6
tuc t6t.
Lo~i
c6 phie'u nay c6 gia tri cao tren thi tru'ang.
-
c6
phie'u tang truifng: la
c6
phie'u cua cac cong ty dang d trong thai ky
phat
tri€n
m~nh.
Thong thu'ang d6 Ia nhii'ng cong ty
vua
moi tlm ra
du'<Jc
m()t cong
ngh~
moi,
ho~c
m()t san phffm moi,
ho~c
thi tntang moi nhttng ph6 bie'n nha't d6 la
nhii'ng cong

ty vua moi thanh
l~p,
c6 ti€m nang tang tntdng
m~nh.
Bi€u
hi~n
ei'1a
nh6m
c6
phie'u
nay
la
c6
tuc
du'<Jc
chia ra't tha'p bdi vl phffn Ion
l<Ji
nhu~n
dung d€
giii'
l~i
tai
dffu
tu',
md
r()ng,
phat
tri€n san xua't kinh doanh.
-
CJ

phie'u phong
V~:
1ft
c6
phie'u cua cac cong ty rna
Slf
tac d()ng cua chu
ky kinh te' d6i voi n6 ra't thffp. Bi€u
hi~n
Cl)
th€ cua
lo~i
c6
phie'u nay Ia gia cua n6
khong
tang
d()t bie'n trong thai ky tang tru'dng, hung thinh cling
nhu
khong giam
dang k€
trong giai
do~n
suy thoai, ngu'ng
tr~.
Thong thu'ang
la
c6 phie'u cua cac
cong
ty cung ca'p cac djch
Vl)

thie't ye'u cho con ngu'ai nhtt: lu'dng thlfc thlfc phffm,
thu6c men, hang may
m~c

-
c6
phie'u chu k)!: Ia c6 phie'u rna hi anh hu'dng ra't
n~ng
bdi chu ky kinh
te' nghia la gia c6 phie'u
nay
se tang ra't nhanh trong giai
do~n
tang tru'dng, hung
thinh va giam cling ra't
nhanh trong giai
do~n
suy thoai, ngu'ng
tr~.
Thong thu'ang
d6
la
c6 phie'u
cua
cac cong ty thu()c nhii'ng nganh cong
nghi~p
san xua't hang tieu
dung
cao ca'p, hang xa xi phffm
nhu':

nu'oc hoa, xe hdi, djch
vl)
dia 6c

Do d6
c6
phie'u
nay
c6
rui
ro va
1<;1i
nhu~n
ra't cao.
11
-
c6
phiiu
thu
nhq.p:
day
Ut
1o~i
c6
phie'u rna
c6
tuc
h~ng
nam
du'\5c

tnl
cho
d.c
c6 dong thu'ong cao hdn muc trung blnh tren thi tru'ong, cho
nen
n6 c6 sue
hffp
dfin
IOn
d6i voi
cac
nha dffu
tu'
dai
h~n,
it
chffp
nh~n
rui ro.
C6
phie'u
nay
phffn
IOn
do
cac
cong ty cong
CQng
phat
hanh.

-
c6
phie'u thai
v~:
la c6 phie'u
cua
cac
cong ty rna c6 doanh
s6
se
tang
cao trong
m9t
s6
thoi
di~m
Cl;l
th~
(te't, dffu
nam
h9c moi, giang sinh, noel ), do d6
gia
c6
phie'u cling
se
bie'n d9ng theo tung thoi
di~m
tu'dng ung.
1.3.2.3.2.
c6

phie'u u'u
di'ii:
c6 phie'u u'u dai cling
th~
hi~n
quy€n Iqi sd hii'u
trong
m9t
cong ty
c6
phffn, nhu'ng nhii'ng ngu'oi
n~m
giii' n6
du'\5c
hu'dng
m9t
s6
u'u
dai hdn so voi nhii'ng c6 dong thuong. Nhii'ng
c6
dong ttu dai c6
th~
c6 quy€n
nh~n
ccS
tUC
ho~c
CO
quy€n u'u tien
du'\5C

nh~n
tai san trong tntong
h\5p
cong ty bi giai
th~
tru'oc
c6
dong thuong. Thong thu'ong, ty
1~
c6
t(tc
cua
c6 phie'u
u·u
d~H
1a
m9t
ty
1~
c6
dinh
du'\5C
quy dinh theo
m~nh
gia, khong
ph\1
thUQC
vao
ke't qua
ho~t

dQng
san
xufft kinh doanh
cua
cong ty. Trong thlfc
te',
c6 phie'u u'u
dai
thu'ong c6
m9t
s6
1o~i
cd
ban
sau:
-
c6
phiiu
uu
diii tich lay (hay con
gQi
[a
c6
phiiu
uu
dcii
c6
g(}p
[iii):
la

1o~i
c6 phie'u u'u dai
du'\5c
nh~n
1ai
c6
dinh
h~ng
nam
nhung trong tru'ong
h\'lp
cong
ty
lam
an
thua
16,
khong c6
1\'li
nhu~n
d~
tnl
ho~c
chua tnl du thl
s6
n\5
d6
du'\5c
tra
gQp

vao
nam
sau
ho~c
nhii'ng
nam
sau nii'a.
-
CrJ
phifu
Uu
diii tham
dl;f
chia phJn:
1a
1o~i
c6 phie'u
ltU
dai rna c6 dong
du'\5c
hu'dng
m9t
phffn
1\'li
tuc
ph1;1
tr9i theo quy dinh khi cong ty
lam
an
c6 1ai.

-
c6
phiiu
uu
dai khong tham
dl;f
chia phdn: la
1o~i
c6
phie'u u'u
d~ii
chi
du'\5c
hu'dng 1ai
c6
dinh
h~ng
nam, ngoai
ra
khong c6
m9t
ttu dai
nao
khac.
-
C6
phiiu
uu dai c6 quyin chuy!n d6i thanh
c6
phiiu

thuiJng:
la
1o~i
c6
phie'u ttu
dai
cho
phep
chu sd
hii'u
du'\5c
chuy~n
d6i thanh c6 phie'u thuong trong
thoi gian nhfft dinh va c6
m9t
s6
di€u
ki~n
nao d6.
-
CrJ
phifu
Uu
dai hoan
lr;ti:
1a
c6
phie'u
se
dtt\'lC

cong ty hoan
l~i
v6n gop
bfft
cu
khi
nao
theo
yeu
cffu cua ngu'oi sd
hii'u
voi
ffiQt
m(tc
gia da thoa
thu~n
tru'oc
hie pha
t hanh.
12
-
Co?
phiiu
uu dai
bilu
quyit:
Ht
c6 phie'u c6
s6
phie'u u'u dai

bi~u
quye't
nhi€u
hdn so
vOi
c6
ph~n
thu'ong. s6 phie'u
bi~u
quye't cua m()t c6 phie'u u'u dai
bi~u
quye't do di€u
1~
cua tung c6ng ty quy dinh.
-
cd
phiiu
uu diii
cd
tac:
Ia
c6 phie'u du'qc tnl c6 tuc voi muc cao hdn so
voi muc c6 tuc cua c6 phie'u thu'ong
ho~c
mltc 6n dinh
h~ng
nam.
c6
t(tc rna c6
phie'u

u'u dai
nay
du'qc hu'dng
h~ng
nam
bao g6m:
c6
tttc
c6
djnh va c6
We
thttdng.
Muc
c6 tuc
c6
dinh
Cl;l
th~
va phu'dng thuc xac dinh c6 tuc
thttC5ng
dttqc ghi ro tren
c6 phie'u
u'u dai c6 tuc.
1.4.
Cac
do'i
tlio'ng
tham
gia
tren

thi trli<ing chti'ng khoan:
1.4.1. Nha
phat
hanh: la nh6m d6i tu'qng
tl;lo
ra ngu6n cung chung khoan ban
d~u
cho thi tru'ong chung khoan
hol;lt
d()ng, bao g6m cac c6ng ty cung
d(p
chung
khoan, Chinh phil va Chinh quy€n dia phu'dng.
1.4.2.
Nha
d~u
tu':
Ia
nhung ngu'oi
th~t
sv
mua
ban
chttng khoan tren thi tntong.
Ngttoi
d~u
tu'
tren thi tru'ong chung khoan c6
th~
dttqc chia thanh:

1.4.2.1. Nha
d~u
tu'
ca nhan:
Ia
nhung ngttoi
tv
mlnh bo v6n ra kinh doanh
chung khoan,
tv
quye't dinh mua ban cho rieng mlnh va
tv
chiu trach
nhi~m
rui ro.
1.4.2.2.
T6
chuc
d~u
tu':
bao g6m
1.4.2.2.1. Cong ty chang khoan:
Ia
lol;li
hlnh c6ng ty c6
ph~n
ho~c
c6ng ty
trach
nhi~m

huu
hl;ln
du'qc
phep
thvc
hi~n
m()t
ho~c
m()t
s6
lol;li
hlnh kinh doanh
chung khoan, bao g6m:
nghi~p
Vl;l
tv
doanh,
bao
lanh
phat
hanh,
tu'
va'n
dfiu
ttt, moi
giOi, qmln ly
danh ffil;IC
d~u
tu'.
Sv

Iva
ChQn
lol;li
hlnh kinh doanh can c(t vao kha
nang cua tung
c6ng ty chung khoan cling nhu'
s6
v6n di€u
1~
t6i
thi~u
quy dinh cho
tung
lol;li
hlnh.
1.4.2.2.2.
Cdc
td
chac ngan himg: bao
g6m
h~
th6ng ngan hang thu'dng
m1;ti
va cac ngan hang chuyen nganh,
si't
dl;lng
v6n ti€n gdi
d~
d~u
tu'

vao cac
lol;li
chung
khoan tren thj tru'ong
ho~c
vay v6n thong qua
vi~c
phat
hanh trai phie'u.
1.4.2.2.3. Quy ddu
tu
chang khoan: la quy hlnh thanh
tu
v6n g6p
cl'1a
ngttoi
dfiu
tu'
du'qc
uy
thac
vi~c
d~u
tu'
chung khoan cho c6ng ty quan ly quy va
c1fiu
ttf.
13
1.4.2.2.4. Cong ty tin thdc ddu
tu:

cac cong ty
nay
se giup cho cac nha
d~u
tu' tu'
nhan qmin ly chung khoan dlfa vao
nghi~p
Vl;l
vo'n c6 ciia mlnh
ho~c
bao
Hlnh
mQt
so'lu'<Jng chung khoan khong
h~n
ch€.
1.4.2.2.5. Cong ty bdo hiim: ngu6n vo'n
ho~t
d<)ng
ciia
lo~i
hlnh doanh
nghi~p
nay
chii
ye"u
Ia
tu
cac
h<jp

d6ng
bao
hi~m
ciia
cac
ca nhan va
t6
chuc trong
xa
h<)i.
Cac
cong ty
bao
hi~m
c6
th~
sii'
dl;lng
ngu6n vo'n ciia mlnh
d~
kinh doanh
chung khoan
kie"m
lOi
trong nga:n
h~n
ho~c
mua
m<)t
so'

lu'<Jng
IOn
c6
phie"u
trong
cac
cong ty
c6
ph~n.
d~
tit d6 c6
th~
ell'
ngu'oi tham gia trlfc
tie"p
di€u hanh
cac
cong ty
c6
ph~n.
V oi ngu6n vo'n tu'dng
do'i
IOn,
vai tro ciia
do'i
tu'<jng
nay
tren
thi
tru'ong chung khoan

Ia
eve ky quan trQng.
1.4.3.
Cac
t6 chuc
lien
quan
de"n
chung khoan:
1.4.3.1.
T6
chac
ddu
hanh chang khodn: bao
g6m
B9
Tai
chinh,
Uy
ban
? ?
Giao dich Chung khoan, Uy
ban
Chung khoan Nha nu'oc,
Uy
ban
Quan
ly Chung
khoan. Thong thu'ong
cac

t6
chuc nay
Ia
cac
cd
quan quan ly ciia Nha nu'oc, c6
trach
nhi~m
ban
hanh cac chinh sach, quy dinh, thuc
dffy
vi~c
cong khai thong tin
d~y
dii cho cong chung va
bao
v~
cong chung
d~u
tu'
cho'ng
l~i
cac
ho~t
d<)ng
phi
phap
tren
thi tru'ong chung khoan.
1.4.3.2.

T6
chac trao d6i chang khodn: thu'ong
du'<Jc
gQi
du'oi
cai
ten
quen
thu<)c
la
SCi
Giao dich Chung khoan hay
Ia
Trung
tam
Giao dich Chung khoan, c6
th~
du'<Jc
thanh
l~p
du'oi
d~ng
cong ty c6
ph~n
ho~c
Ia
m<)t
cd
quan trlfc
thu<)c

ciia
Chinh phd. Chuc nang ciia t6 chuc nay
Ia
quan ly, di€u
hanh
va
giam
sat
cac
ho~t
d<)ng
mua
ban
chung khoan
t~i
SCi
giao dich Chung khoan
ho~c
Trung
tam
giao
dich Chung khoan.
1.4.3.3.
Hi~p
h9i cdc nha kinh doanh chang khodn:
Ia
m<)t
t6 chuc phi
l<Ji
nhu~n.

bao
g6m
ta't
ca
cac
ngan hang
d~u
tu',
cong ty giao dich
tren
thi tru'ong va
?
ho~t
d<)ng
duoi slf
giam
sat
ciia Uy
ban
Chung khoan Nha nu'oc.
Hi~p
h<)i
c6 uy tin
va thlfc
hi~n
ki~m
soat
lien
tl;!C
do'i

VOi
cac tac nhan tham gia thi tru'ong nhu'
cac
cong ty
d~u
tu',
cong ty moi
giOi.
Ngoai ra, t6 chuc
nay
c6
th~
thie"t
l~p
cac
tieu
chutfn cho qua trlnh giao dich chung khoan,
tieu
chutfn
h6a
vi~c
thlfc
hi~n
cac
giao
dich

Khi c6 slf vi
ph~m
rtao, du la nho nha't

do'i
vOi
cac
tieu chi moi giOi,
hi~p
h<)i
c6
th~
"lo~i
bo
ngay"
ba't ky chuyen gia c6 chltng chi
nao
hay ngay
ca
cong ty
d~u
tu'
ra
khoi thi tru'ong va
du'a
hQ
ra
to a an.
14
1.4.3.4. Cong ty bdo
hilm
ddu
tu
chung khodn: la m()t cong ty phi

l<;ii
nhu~n
va
tfft
ca
cac nha moi
giOi
va giao dich c6 dang ky voi Uy ban Chung khoan Nha
nu'oc phai la thanh vien cua cong
ty
bao
hi~m
dfiu
tu'
chung khoan. Vai tro
cua
cong ty nay gi6ng nhu' m()t cong ty
bao
hi~m
ti@n
gai
nghia la n6
bao
dam
cho
chung khoan va
ti@n
m~t
trong tai khoan cua khach hang
d~t

t~i
cac cong ty chung
khoan thanh vien
trong tru'ong
hQp
cac cong ty nay c6 sai
ph~m
trong
ho~t
d()ng
tren
sa
Giao dich Chung khoan. Tuy nhien cong ty
bao
hi~m
dfiu
tu'
chung khoan
khong
CO
nghia
Vl;l
bao
V~
nha dfiu
tu'
d6i
VOi
CaC
rui

fO
v@
thi tru'ong.
1.4.3.5. Cdc cong ty ddnh gid
h~
so' tin
nhi~m:
la
cac cong ty chuyen xe'p
h~ng
cac chung khoan
nQ
cua cac t6 chuc ph
at
hanh
nQ
tren thi tru'ong tai chinh
nhAm
ml;lc
dich dinh huang dfiu
tu'
cua cong chung tdi cac chung khoan do cac cong
ty va cac dinh che' tai chinh phat hanh
ho~c
chung minh cho sue
m~nh
tai chinh
cua
m()t doanh
nghi~p.

Slf co
m~t
cua cac cong ty danh gia
h~
s6
tin
nhi~m
lam
x6a tan
khoang
each thong tin giua ngu'oi di vay va ngu'oi cho vay, g6p phfin
lam
cho cac
thong
tin tren thi tru'ong chung khoan
du'QC
cong khai, minh
b~ch
va
fO
rang.
1.5. Nguyen
Hie
boat
dong
tren
thi
tntong
ehti'ng khmin:
MQi

ho~t
d()ng giao dich tren thi tru'ong chttng khoan phai tuan thu 3 nguyen
Hie
cd
ban
sau:
1.5.1.
Nguyen
Hie
trung
gian:
mQi
ho~t
d()ng giao dich, mua
ban
chung khoan
tren
thi tru'ong chung khoan
d@u
phai thljc
hi~n
thong qua cac trung gian ( cac nha
moi giOi), cac nha moi
giOi
se thlfc
hi~n
cac
yeu
du
cua khach hang.

Vi~c
cac nha
dfiu
tu'
khong trljc tie'p giao dich voi nhau se
dam
bao
tinh bi
m~t,
an toan va kha
nang
ki~m
soat
chung cua toan
b()
thi tru'ong chung khoan giup cac nha dfiu
tu'
se
tranh
du'QC
nhung ye'u t6 rui ro bfft
lQi
trong giao dich. Hdn nua, thong qua nguyen
Hie
nay cac nha quan ly thi tru'ong c6
th~
ki~m
soat cac thong tin
ct:'la
tat

ca
cac
giao dich va nhanh chong thai
lo~i,
di@u
chinh cac
ho~t
d()ng khong cong
bAng.
1.5.2. Nguyen
Hie
eong khai:
sa
Giao dich Chung khoan phai cong khai cac
thong
tin
v@
giao dich tren thi tru'ong chung khoan. Cac thong tin
nay
bao g6m: gia
ca chung
khoan, kh6i
lu'Qng
chttng khoan giao dich trong ngay, chi
s6
gia chung
khoan
trong ngay

Ngoai ra, cac cong ty

niem
ye't tren thi tru'ong cling
b~t
bu()c
phai
cong khai cac
ho~t
d()ng tai chinh
(lQi
nhu~n
ho~t
d()ng, doanh thu,
cffu
true
v6n, cac
ho~t
d()ng dfiu
tu',
thay d6i trong Cd
cffu
nhan
Slf,
cac d\f an moi
S~p
thljc
15
hi~n
cling nhu'
cac
kh6 khan dang

g~p
phai ).
Cac
thong tin
nay
se
giup cho
cac
nha dffu
tu'
c6
du'<;jc
tffm nhln chung
v~
danh
gia
cua
thi tru'ong voi tung
lo~i
chung
khoan,
d€
tu
d6
du'a
ra
cac
quye't dinh chinh xac cho
vi~c
dffu

tu'
Clh
mlnh.
1.5.3.
Nguyen
tdc
d~u
gia: gia ca chung khoan tren thi truong
du'<;jc
hlnh thanh
hoan
toan phlJ thu()c vao cung cffu chung khoan, khong ai c6
quy~n
quye't dinh gia
ho~c
can
thi~p
vao
vi~c
hlnh thanh gia. C6 hai hlnh thuc dffu gia:
dffu
gia
trl;l'c
tie'p
va
dffu gia
tl;l'
d()ng.
1.5.3.1.
FJtlu

gia
trl,lc
titp: la
vi~c
cac nha
moi
gioi
g~p
nhau
trl;l'c
tie'p
tren
san
giao dich va
trl;l'c
tie'p dffu gia.
1.5.3.2.
FJiiu
gia
tl,l
dl)ng:
Ia
cac
l~nh
mua va
ban
chung khoan
cua
cac
nha

dffu
tu'
du'<;jc
cac
nha moi
giOi
trl;l'c
tie'p
nh~p
vao
h~
th6ng
may
Clh
sa
Giao dich
Chung
khoan.
H~
th6ng
nay
se
tl;l'
d()ng ke't n6i, xac dinh muc gia sao cho
t~i
muc
gia
nay
kh6i
lu'<;jng

giao dich
du'<;jc
Ia
nhi~u
nhfft.
1.6. Vai
tro,
y nghla
cda
thi
trliong
chung
khoan
dol v6i
n~n
kinh
t~:
1.6.1. Thi trlldng chung khoan
mi'l
ra
nhi~u
cd hl)i
di
ll,la
cht.m
khd nang
t{lo
thu nhljp
cao
nhiit, giup cf)ng chung

da
d{lng h6a ddu
tll,
phiin tan rili
ro:
N goai
nhii'ng
phu'dng thuc
dffu
tu'
c6 di€n khi xu'a
nhu':
gCJi
tie't
ki~m
ngan hang,
dffu
tu'
vao
bfft d()ng san, mua
ngo~i
t~
tich
trii'

thl
sl;l'
xua't
hi~n
cua thi tru'ong chltng khm\n c6

th€ giup cong chung c6
them
m()t phu'dng th(tc
dffu
tu'
moi
Ia
mua c6 phie'u (tuc hun
v6n vao cong
ty
c6
phffn)
ho~c
mua trai phie'u (tltc cho vay)
d€
ll;l'a
ch9n
nh~m
tim
kie'm khoan sinh lqi cao nhfft
ho~c
d€
giam
thi€u de'n muc thffp nhfft
cac
rui ro
tu
d6ng v6n
bora
b~ng

each da
d~ng
h6a
cac
khoan
dffu
tu'
(dffu
tu'
vao
nhi~u
linh
vl;l'c
khac
nhau
ho~c
mua
nhi~u
lo~i
chung khoan khac nhau). Ngoai ra, voi
s6
v6n tie't
ki~m
nho, cong chung cling c6 th€ tham gia
dffu
tu'
vao cac nganh kinh doanh doi
hoi
quy mo v6n
IOn,

thong qua d6 khuye'n khich cong chung tie't
ki~m,
t~o
th6i
quen
d€ danh tich
cl;l'c.
1.6.2. Thi trlldng chung khoan
t{lo
tinh thanh khodn
cao
do'i
v6'i
cac
lo{li
chung
khoan: Tinh thanh khoan la kha nang chuy€n d6i thanh
ti~n
m~t,
tai
san c6 tinh
thanh khoan cao la tai san c6 kha nang chuy€n d6i thanh
ti~n
m~t
cang
nhanh
chong.
Nho d6, cong chung c6 th€ luan chuy€n v6n de dang, tranh
bi
d9ng v6n

trong nhii'ng chung khoan kern chfft
lu'<;jng,
h~n
che'
du<;5c
rui ro thua
16.
Cling nho
16
d6 rna
cong
chung
c6
the
yen
tam
chuyen
dfin tit dfiu tu'
ng~n
h~n
sang
dfiu
tu'
dai
h~n.
1.6.3.
Thi
trlliJng
chung
khoan

Ia
cong
CTJ,
do
llliJng cac tich
san
cua doanh
nghifp:
Thong
qua
vit%c
mua
ban
lien
t1;1c
cac
chung
khoan
cua
cong
ty
tren
thi
tru'ong
thu
cffp thi gia
tri
CUa
cong
ty

c6
phfin phfin
nao
Se
du'QC
danh
gia
ffiQt
each
tu'ong
d6i
chinh xac.
Ngu'QC
ll,ti,
dlja
vao
gia
ca
chung
khoan
di6n bie'n
lien
tl;!C
tren
thi tru'ong
se
giup
cong
ty tha'y
r6

ni~m
tin
va
nhung
danh
gia
cua
cong
chung
d6i
voi
cong
ty
cua
minh.
E>i~u
nay,
da
kich thich
cac
cac
doanh
nghit%p
phiii
cO'
g~ng
lam
an
t6t hdn.
1.6.4.

Thi
trlliJng
chung
khoan giup Ngan
hlmg
Trung
Tidng
diiu
chlnh kho1
lli(Jng
tiin
trong
lztu
thong, chffng l{lm phat:
E>e
thlfc
hit%n
du'Qc
chinh
sach
tai
chinh-ti~n
tt%,
kiem
soat
l~m
phat,
Nha
nu'oc
khong

the
stl'
d1:1ng
cac
bit%n
phap
hanh
chinh rna
phai
stl'
dl;lng
cd
che' born,
rut
ti~n
thong qua
cac
kenh
phat
hanh
ti~n
va
thu
rut
ti~n
cua
ngan
hang
trung u'dng. Trong tru'ong
h<;1p

c6
l~m
phat,
m<?t
trong
nhung
giai
phap
rna
Ngan
hang
Trung u'dng
se
phai
thlfc
hit%n
la
tung
ra
thi tru'ong
nhi~u
lo~i
cong
trai
voi
ffiUC
lai
sufft hffp dfin,
du'QC
Slf

ung
hQ
cua
dan
Chung.
Thong
qua,
vit%c
mua
cong
trai
cua
dan
chung thi
m<?t
kh6i
lu'<;jng
ti~n
se
du'QC
rut
khoi
lttu thong,
lam
ghlm
ap
llfc
cua
l~m
phat.

1.6.5.
Thi
trlliJng
chung
khoan
((lO
diiu
kifn
cho chit trlldng
co?
phdn
hoa cac
doanh
nghifp
nha
nliUc
gijp
nhiiu
thuQ.n
l(li hdn: d
day,
t6n
t~i
chile
nang
h6
tu'dng
giua
thi tru'ong chung khoan
va

cac
cong
ty
c6
phfin:
thi
tntong
cht'tng khoan
la
noi
tieu
thl;l
chung
khoan
cua
cac
cong
ty
c6
phfin, giup
cong
ty c6 phfin thu
hut
ngu6n
v6n
nhan
r6i
trong
cong
chung,

con
cong
ty
c6
phfin
se
la
ti~n
d~
cho thi
tru'ong
chung
khoan
ra
doi,
dap
ling nhu cfiu
mua
ban
cac
chung
khoan.
1.6.6.
Thi
trlliJng
chung
khoan gop
phdn
thuc ddy sit
dTJ,ng

von ddu tll co hifU
qua: MQt trong
nhung
nguyen
t~c
co
ban
cua
thi tru'ong
chung
khoan
la
nguyen
t~c
cong
khai
h6a
thong
tin,
IDQi
ho~t
dQng
CUa
doanh
nghit%p
d~U
du'QC
cong
Chung
tie'p

nh~n.
kiem
tra
va
danh
gia.
VOi
ta't
ca
cac
thong
tin c6
du'QC,
cac
nha
dfiu
tu'
se
llfa chQn cho
minh
nhung
c6
phie'u thich
hQp
d6
dfiu ttt
nh~m
mang
l~i
l<;1i

nhu~n
cao
nha't, do d6 ne'u doanh
nghit%p
lam
an
kern
hit%u
qua,
cac
nha dffu tlt se
ban
l~i
cac
c6
phie'u d6
tren
thi tru'ong chung
khoan
va
tai
dfiu tu'
v6n
vao
nhung
doanh
nghit%p
lam
an
c6

hit%u
qua hon. Chinh
di~u
nay
bu<?c
cac
doanh
nghit%p
phai
lien
tl;!C
n6
llfc, pha'n da'u,
g6p
phfin thuc dffy
stl'
dl;lng
v6n
dfiu
tu'
c6
hit%u
qua.
17
1.6.7.
Thi
tntiJng chung khoan Ia cong Clf,
di
huy d{jng
va

phiin
pho1 cac ngutJn
vffn
trung
va
dai
h{ln:
Thong
qua
vi~c
mua
cac
chung khmin
phat
h~mh
lffn
dffu
ho~c
phat
h~tnh
moi
tu
cac
chu
th€
phat
hanh
cua
cac
nha

dffu
tu'
tren
thi tru'ong
chung
khoan
thl
nhung
ngu6n
vO'n
nho
n~m
rai
rae
trong
cong
chung cling nhu'
cac
ngu6n
vO'n
tu nu'oc
ngoai
se
du'<;JC
tich
tt;t
va
t~p
trung
l~i

thanh
m()t
ngu6n
vO'n
IOn
d€
phan
phO'i,
tai
tr<;J
cho
cac
dlf
an
c6 nhu
cffu
vO'n
IOn
dap
ung
nhu cfiu
dffu
tu'
phat
tri€n
cua
cac
doanh
nghi~p
n6i

rieng
va
cua
toan
b()
n~n
kinh te' n6i chung. Ngoai
ra, thi tru'ong
chung
khoan
con Ia ndi thong tin kinh te'
du'<;Jc
t~
p
h<;Jp
va
phan
tich,
danh
gia m()t
each
dffy du va nhanh nha't, giup
cac
nha
qmln ly c6
th€
ki€m
soat
cac
ngu6n

vO'n
dffu
tu',
d~c
bi~t
la
vO'n
dffu
tu'
tu nuoc
ngoai,
g6p
phffn tang
tO'c
slf
phat
tri€n
cua
n~n
tai
chinh
quO'c
gia
nhanh
hoan
thi~n
va
som
hoa
nh~p

vao
n~n
kinh te'
khu
VlfC
va the' giOi.
1.7.
Cac
hanh
vi
tH.~u
cue
tren
thi trtiO'ng
chung
khoan:
Ben
c~nh
nhung
m~t
tich clfc, nhung di€m
m~nh
rna thi
tntong
chttng khoan
da
mang
l~i
cho
n~n

kinh te'
cua
m()t
quO'c
gia thl thi
tntong
chung
khoan
van
t6n
t~i
quanh n6 m()t
sO'
m~t
h~n
che' sau:
1.7.1. Ye'u
to'
ddu
cd:
f)ffu
cd
la
ye'u
tO'
c6 tinh toan
cua
nhung
ngu'oi kinh doanh cha'p
nh~n

rui
ro.
Tren
thi tru'ong
chung
khoan luon khuye'n khich
cac
nha
dffu
tu'
mua
ban
chung
khoan
d€
tang
doanh
sO'
giao dich cho thi tru'ong,
tac
d()ng m()t
each
c6
hi~u
qua
de'n
ho~t
d()ng
cua
thi tru'ong chung khoan.

Do
d6
ho~t
d()ng kinh doanh chung
khoan (ngay
ca
trong
cac
van
ban
phap
quy)
van
khong cffm dffu
Cd,
nhttng
hanh
vi
dffu
cd
trt;tc
l<;Ji
c6 ca'u ke't voi nhau d€
lien
we
mua
vao
ho~c
ban
ra m()t

khO'i
lu'<;Jng
IOn
chung khoan,
gay
slf khan hie'm
ho~c
du'
thua,
lam
cho
c6
phie'u c6 th€
tang
ho~c
giam
gia gia
t~o,
gay
anh
hu'dng
day
chuy~n,
lam
rO'i
lo~n
thi tru'ong.
Bay
la
hanh

vi
dang
len
an
va
cffn
phai
nghiem
ca'm ca'u ke't dffu
cd
du'oi
mQi
hlnh thuc.
1.7.2.
Mua
ban
noi gian:
La
hanh
vi rna m()t
ca
nhan
nao
d6
n~m
du'QC
thong tin n()i
bQ
trong m()t ddn
vi kinh te' va

sil'
dt;tng
thong tin d6
d€
mua
ban
c6
phie'u
nh~m
thu
l<;Ji
cho mlnh.
Mua
ban
n()i
gian
la vi
ph~m
nguyen
t~c
cong
b~ng
tren thi tntong chltng khoan va
du'<;Jc
xem
nhu'
la
phi
d~o
due

v~
thu'dng
m~i
bdi vi
vOi
vi~c
l<;Ji
dt;tng
ngu6n thong
tin tu
ben
trong, ngu'oi
mua
ban
c6
phie'u
- . . . ·
~
.):
g nghia
vOi
vi~c
BQ
GIAO
f'UC
VA
DAO
TAO
TRUONG
f:H

K!NH
'iff
TP.HCM
TIIU•
VJJ~N
_

._.
__
,_ :,.