Kích thích chuột cái siêu bài noãn, phôi chuột và quan sát sự phát triển phôi sớm

Cán bộ hướng dẫn: ThS. Đặng Văn Đức
Thực tập Sinh học phát triển
Siêu bài noãn hay gây
rụng nhiều trứng là biện
pháp nhân tạo nhằm sản
sinh ra một số lượng
trứng nhiều hơn bình
thường trong một chu kì
sinh dục và gây rụng
trứng đồng loạt trên
buồng trứng, nhờ tác
động của các chế phẩm
hormon được đưa vào
cơ thể cái một cách thích
hợp.
Siêu bài noãn
M. M. Zavadovskij gây đa thai
trên giống cừu lông xoăn Karakul,
1930
Mục đích gây siêu bài noãn

Kích thích siêu bài noãn là làm tăng gấp nhiều lần số
lượng trứng rụng đối với mỗi con cái và kiểm soát được
thời gian rụng trứng độc lập với chu trình tự nhiên, qua
đó luôn luôn chủ động được về nguồn phôi phục vụ mục
đích thí nghiệm.
Nguyên tắc gây siêu bài noãn


Dùng các kích dục tố ở thời điểm quan trọng của nang
trứng đang phát triển. Sau đó kiểm soát sự thoái hóa thể
vàng, gây xuất noãn đồng loạt, thụ tinh nhiều noãn và
phát triển phôi giai đoạn sớm.

Tùy vào từng đối tượng gây siêu bài noãn mà ta thay đổi
loại hormone và liều lượng hormone cho phù hợp.
- FSH (Follicle Stimulating Hormone) là hormone của thuỳ trước tuyến yên có tác dụng chủ yếu là kích
thích tế bào trứng phát sinh và phát triển.
- LH (Luteinising Hormone) là hormone của thuỳ trước tuyến yên có tác dụng tăng cường quá trình phát
dục của trứng, làm cho trứng chín và rụng, đồng thời bảo đảm cho sự hình thành thể vàng.
Cơ chế tác động của FSH và LH
Gây siêu bài noãn ở chuột

PMSG -
Pregnant Mare's Serum Gonadotropin
Pregnant Mare's Serum Gonadotropin
) – Huyết thanh ngựa
) – Huyết thanh ngựa
chửa:
chửa:

được chiết suất từ máu ngựa chửa ở ngày thứ 60-150, dùng
tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm dưới da. Loại hormone protein này được
hệ thống miễn dịch của bò cái nhận biết như là một vật lạ và các
kháng thể được hình thành. Có thể có sốc phản vệ sau khi tiêm
nhiều lần. Do có sự hình thành kháng thể chống lại hócmôn này
nên đáp ứng của các buồng trứng bị giảm sút sau nhiều lần xử lý.


hCG -
Human Chorionic Gonadotropin
Human Chorionic Gonadotropin
– Kích tố nhau thai người
– Kích tố nhau thai người:
được chiết suất từ nước tiểu phụ nữ có thai từ ngày 8-12, dùng
tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm bắp, tuỳ theo trường hợp muốn có phản
ứng nhanh hay chậm.
Hạn chế của việc gây
siêu bài noãn

Dễ gây đột biến trong quá trình tạo trứng và phát triển phôi.

Nguyên nhân: trứng chuột bị ức chế lâu, khi kích thích siêu bài
noãn, trứng được giải ức chế trong một thời gian rất ngắn nên dễ
gây ra những sai sót.
Chu kỳ động dục ở chuột
Rats typically have rapid cycle times
of 4 to 5 days.
Các bước tiến hành
Tiêm PMSG: nồng độ 10IU/0,1ml/con * 10 con vào giữa chu kì sáng,
thường vào 14h

Tiêm hCG nồng độ sử dụng 10IU/0.1ml/con * 10 con.
Thời gian tiêm 42-48h sau khi tiêm PMSG (13-14h)

Sau khi tiêm ghép đôi giao phối với chuột đực khỏe
mạnh 2 cái/ đực trong 1 lồng.


Kiểm tra chuột giao phối trước 7h sáng
hôm sau ( trước 20h tính từ lúc tiêm
hCG)

Chuột cái đã giao phối sẽ có 1 nút nhỏ
màu trắng đục ở cửa âm đạo ( plug),
nhưng không có nghĩa là con cái đó
chắc chắn sẽ có trứng được thụ tinh.

Plug là protein đông lại từ tinh dịch
của chuột đực. Plug tồn tại khoảng `2h
sau khi giao phối nên kiểm tra plug
càng sớm càng tốt.

Chuột cái có plug được nhốt riêng
Plug

Mở khoang bụng của chuột chửa 1.5 ngày, bộc lộ tử
cung.

Cắt rời tử cung khỏi ống dẫn trứng, cổ tử cung, mỡ bám
và mạc treo.

Chuyển tử cung vào đĩa petri. Rửa sạch nhiều lần trong
nước muối sinh lý.

Đặt tử cung vào đĩa petri 35mm đựng nước muối sinh
lý mới. Dùng xylanh bơm nước muối sinh lý mới để
đẩy phôi ra khỏi tử cung.


Quan sát phôi dưới kính hiển vi soi nổi.

Quan sát phôi 3,5 ngày.
Kết quả
Quan sát phôi 1.5 ngày:
Quan sát được phôi 1 tế bào và 2 tế bào.
Quan sát phôi 3.5 ngày:
Quan sát được nhiều dạng tế bào
1. Phôi chết:
2. Trứng chết: tế bào chất không đồng nhất
3. Blastocyte các giai đoạn sớm, trung và muộn
Blastocyte giai
đoạn trung
Blastocyte giai
đoạn sớm
Blastocyte giai
đoạn muộn
Kết luận
-
Đã quan sát được sự phát triển của phôi chuột qua các
giai đoạn khác nhau: phôi 1 tế bào, phôi 2 tế bào,
blastocyte…
-
Xác định được cách phân cắt phôi của phôi chuột: phân
cắt đối xứng tỏa tròn.