iv
rãi
x-quang
,
, vào trong công
x
-
quang
-quang
a, xác
e
-
-
-quang, công trình
-
-quang.
-
young.
v
ABSTRACT
X-ray diffraction method, which is one of non-destructive testing methods, is
worldwide using. Since its appearance, the X-ray diffraction method has applied in
analyzing the structure of crystal materials, identifying chemical component, mix ratio,
and analyzing stress.
Programming application in technology which is using in daily work is rapidly
developing. Application software can be found in all fields of our life. Mobile
equipment, computer, household appliance, etc., are programmed to do tasks that serve
our demands.
e for material analysis using X-
-ray diffraction method. This software helps users analyze
material quickly when they have appropriate X-ray diffraction data. It also helps the
researches on material analysis using X-ray diffraction method gain high productivity
and commercial efficiency.
The topic is researched and processed in about ten months. During process,
author researched and referenced documents about X-ray diffraction from domestic
and foreign resources. The author also turned the research theory into programing. As
a result, the author has finished the research and introduced X-Pro 1.0 which is used to
analyze material based on X-ray diffraction theory. At present, X-pro 1.0 can carry out
these following performances:
+ Data analysis
+ Stress determination
+ Determining mix ratio for duplex materials
vi
2
D ( hkl )
n
h,k,l
(hkl)
S
o
o
( )
E module Young
K
p
LPA
B
c
t
M,N
2
z,y
vii
HÌNH TRANG
Hình 1.1: 5
Hình 2.1:
Bragg 5
Hình 2.2: 6
Hình 2.3: 7
Hình 2.4:
o
8
Hình 2.5: 9
Hình 2.6: 9
Hình 2.7: o 10
Hình 2.8: 11
Hình 2.9: 15
Hình 2.10: 17
Hình 2.11: 17
Hình 2.12: 18
Hình 2.13: 19
Hình 2.14: 19
Hình 2.15: 20
Hình 2.16: 22
Hình 2.17: 24
Hình 2.18:
2
sin
i
27
Hình 2.19: 30
Hình 2.20: 31
Hình 2.21: 31
Hình 2.22: 32
Hình 2.23: (x
o
,y
o
) (x
n
,y
n
) 5
32
Hình 3.1: -Pro 1.0 41
Hình 3.2: 43
Hình 3.3: 44
Hình 3.4: 47
viii
Hình 3.5: 49
Hình 3.6: -Pro 1.0 50
Hình 3.7: 51
Hình 3.8: 52
Hình 3.9: 53
Hình 3.10: 54
Hình 3.11: 54
Hình 3.12: 55
Hình 3.13: 55
Hình 3.14: 56
Hình 3.15 57
Hình 3.16: T-quang 58
Hình 3.17: 58
Hình 3.18: 58
Hình 3.19: 59
Hình 3.20: 60
Hình 3.21: 60
Hình 3.22 : 61
Hình 3.23: K 62
Hình 3.24: 63
Hình 3.25: 63
Hình 3.26: 64
Hình 3.27: 65
Hình 3.28: 66
Hình 4.1:
2
. 68
Hình 4.2 :
2
. 69
Hình 4.3 :
2
69
Hình 4.4: -quang 71
Hình 4.5 : 71
Hình 4.6 : 72
Hình 4.7: 72
ix
Hình 4.8: 74
Hình 4.9: . 74
Hình 4.10: 75
Hình 4.11: . 75
Hình 4.12: ha. 76
x
TRANG
-inclination và side-inclination 11
2
/n 22
23
- 70
73
So sá 77
xi
Trang
i
ii
iii
iv
ABSTRACT v
vi
vii
x
xi
1
1.1 - 1
1.1.1 1
1.1.2 1
1.2 2
1.3 2
1.3.1 3
1.3.2 3
1.3.3 3
1.3.4 3
4
2.1 -quang 4
2.2 4
2.3 6
2.3.1 . 7
2.3.2 -). 8
2.4 -ray 10
xii
2.4.1 10
2.4.2 11
2.5 12
2.5.1 12
2.5.2 14
2.5.3 15
2.5.4 15
2.6 17
2.7 19
2.7.1 hkl 19
2.7.2 22
2.7.3 hkl
[3]
22
2.8 -ray 24
2.9
-ray. 28
2.10
29
2.10.1
. 29
2.10.2
ij
E
: 30
2.10.3
31
2.10.3.1 31
2.10.3.2
: 32
33
3.1 33
3.1.1 33
3.1.1.1 Assembly 33
3.1.1.2 Fortran 34
3.1.1.3 Cobol 34
3.1.1.4 34
3.1.1.5 36
3.1.1.6 36
xiii
3.1.1.7 Ngôn ng 37
3.1.1.8 38
3.1.1.9 Visual Basic 39
3.1.1.10 39
3.1.2 40
3.1.3 40
3.2 -ray. 41
3.2.1 41
3.2.2 42
3.2.2.1 42
3.2.2.2 44
3.2.2.3 46
3.2.2.4 48
3.2.3 và thao tác 50
3.2.3.1 51
3.2.3.2 54
3.2.3.3 61
3.2.3.4 63
TÍNH TOÁN . 68
4.1
2
68
4.2
1060 71
4.3
14. 73
77
5.1 77
5.2 78
T 79
1
1.1 -quang trong phân tích
1.1.1
-quang trong
-
-quang trong
--
1.1.2
.
896
.
-quang
. Phát minh này
Hình 1.1:
2
Có
-ray CIAO
1.2
nh
x-quang
tính toán và phân tích khó, dài dòng
,
.
.
1.3
3
1.3.1
-quang
phân tích -quang.
Ph
x-quang.
1.3.2
.
1.3.3
-quang
hi-quang
-quang.
phân tích
.
-
1.3.4
-quang
-quang các
4
L
2.1 Khái n -quang
X-quang Röntgen.
x-
-3
-7
mm, và
2.2
, . L. 1933,
[13,14].
5
-4
10
2
0
--
hkl
, chúng ta xem
Hình 2.1:
-P--Q-
n = SQ + QT (2.1)
n = 2d
hkl
sin (2.2)
6
hkl
n = 2d
hkl
sin (2.3)
= 2(d
hkl
/n)sin (2.4)
hkl
(2.5)
= 2d sin (2.6)
2.3
[5]
( Iso inclination method ).
( Side inclination method ).
7
2.3.1
.
Hình 2.2:
(
làm h
o
a.
Hình 2.3 : :
8
o
b.
o
Hình 2.4 :
o
o
o
và cho tia X
2.
2.3.2 -inclination
).
o
.
9
a.
:
Hình 2.6 :
5
Hình 2.5: Phương pháp đo kiểu
10
b.
0
:
Hình 2.7 : o
, sau cho
.
2.6
.
2.4 -ray
[11]
2.4.1
0
,y
0
n
,y
n
8n
0
,
y0
) và (x
n
,y
n
8, chúng ta
có:
MN AC
PQ AB
(2.7)
0
0
0
()
i
n
n
xx
AC
MN PQ y y
AB x x
bi
i
y
bi
= y
0
MN =
00
0 0 0 0
0 0 0
()
i n i i
n n i i n
n n n
x x x x x x
y y y y y E y F y
x x x x x x
(2.8)
0
00
,
n i i
ii
nn
x x x x
EF
x x x x
11
-
i
bi
0
,
y0
)
n
,y
n
z
i
= y
i
- y
bi
= y
i
-
0i i n
E y F y
(2.9)
Hình 2.8:
2.4.2
[11]
--
0
g
-
0
-
nghiêng
-
Không
Có
Iso-
0
0
1 cot( )cot
00
cos 1 cot( )cot
1 tan cot
sin 1 tan cot
Side-
0
0
1 tan( )cot
00
os sin 1 tan( )cotc
1
os sinc
: -inclination và side-inclination
12
-
2
2
1 os 2
sin
c
LP
(2.10)
và side inclination
2.5
2.5.1 a.
M
Parabola
*2
wa
ii
x bx c
(2.11)
a là:
22
*2
11
a
nn
i i i i
ii
S w w w x bx c
(2.12)
i
w
-
i i i
w l y
,
i
l
1 os2
3 os4 1 tan cot
i
c
l
c
0
0
0
S
S
b
S
c
(2.13)
13
22
a
1
2
a
1
2
a
1
n
w x bx c x
i i i i
i
n
w x bx c x
i i i i
i
n
w x bx c
i i i
i
(2.14)
14), ta có:
A =
2
232
1
ii
i i i i
i i i i
n x w
x x x w
D
x x x w
, b=
2
3
2 2 4
1
ii
i i i i
i i i i
n w x
x x w x
D
x x w x
: D=
2
23
234
ii
i i i
i i i
n x x
x x x
x x x
Và
1
n
i
2
32
2 2 4 2 3 2
2
2
i i i i
i i i i i i i i
i i i i i i i i
n w x n x w
b
p x x w x x x x w
a
x x w x x x x w
(2.15)
trình (2.15
.
ii
ii
tw
p x d
Tw
(2.16 )
2
0.4 ( 4)d c n
,
1
( 1,2 , )
2
i
n
t i i n
,
22
12 1
ii
T t n
,
0.5( )
in
x x x
S
2
22
1
()
n
i
pi
i
i
fy
y
y
=
2
22
4
i i i
ii
d
D l y
Tz
, (2.17)
14
i i i i i i i i i
D t Tl y T t l y
. (2.18)
-ray y
i
z
i
= l
i
(y
i
- y
bi
)
22
22
01
2
p i i i i i i i i i n
ii
d
G E l y E l y H E l y
Tz
(2.19)
2.5.2
2
* ax
()
bx
G x y Ae
(2.20)
2
32
2 2 4 2 3 2
2
2
i i i i
i i i i i i i i
i i i i i i i i
n w x n x w
b
p x x w x x x x w
a
x x w x x x x w
ln
i i i
w l y
p
-ray
2
2
w
i
p
i
ii
E
d
y
T
(2.21)
-
22
2
01
2
2
w
i i i i i
p i n
i i i
ii
G F F H F
d
y y y
u u u
T
, (2.22)
15
2.5.3
ii
i
xz
p
z
(2.23)
22
2
1
1
p i i i i i n
i
i
D E y D y D F y
z
(2.24)
Hình 2.9 :
2.5.4
10.
x
1
,z
1
),, (x
2
,z
2
)
(x
3
,z
3
) (x
5
,z
5
) (x
6
,z
6
) và (x
7
,z
7
ng
n
11
22
z a b x
z a b x
, (2.25)
1
,b
1
,a
2
và b
2