Bài giảng môn độc học môi trường chương 4 độc học môi trường không khí sinh học kim loại nặng (phần 3) TS trần thị thúy nhàn

L/O/G/O

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CƠNG NGHIỆP THỰC PHẨM
TP. HỒ CHÍ MINH

ĐỘC HỌC MÔI TRƯỜNG

GVGD: TS. TRẦN THỊ THÚY NHÀN


ĐỘC HỌC
MƠI TRƯỜNG KHƠNG KHÍ

2

www.themegallery.com


Nội dung
1

Bệnh nghề nghiệp do các loại khí thải cơng
nghiệp đối với con người

2

Bệnh do độc chất trong khơng khí đối với động
vật và thực vật

3

www.themegallery.com


1. Bệnh nghề nghiệp với người

Độc chất
nghề
nghiệp

 Những chất có trong môi trường hoạt động
nghề nghiệp
 Khi xâm nhập vào cơ thể => các biến đổi
sinh lý, sinh hóa, phá vỡ thế cân bằng sinh
học => rối loại chức năng sống bình thường
=> trạng thái bệnh lý của cơ quan hệ thống
và tồn bộ cơ thể
 nhiễm độc cấp tính và mãn tính nghề nghiệp

4

www.themegallery.com


1. Bệnh nghề nghiệp với người
 Độc chất có trong môi trường xung quanh nơi lao động và
liên quan chặt chẽ với một nghề nghiệp là độc chất nghề
nghiệp
 Bệnh do nó gây ra là nhiễm độc nghề nghiệp
 Bệnh nghề nghiệp là tình trạng bệnh lý phát sinh do
những điều kiện lao động có tác hại nghề nghiệp gây nên

5

www.themegallery.com


1. Bệnh nghề nghiệp với người
 Không tôn trọng tiêu chuẩn, qui tắc vệ sinh,
an toàn lao động (40%)
 Máy móc thiết bị lạc hậu, khơng đảm bảo qui

Nguồn
trình kín. Sự cố kỹ thuật (22%)
gốc gây
nhiễm độc  Thiếu thiết bị thơng gió, hút hơi độc tại chỗ
trong sx
(15%)

 Dụng cụ phịng hộ cá nhân (khẩu trang)
khơng đủ, chất lượng không tốt (12%)
6

www.themegallery.com


1. Bệnh nghề nghiệp với người
 Độc chất vào cơ thể người lao động nhiều nhất

Đường
xâm nhập

là qua đường hô hấp rồi đến qua da và qua
đường tiêu hóa (cả miệng và mũi), một phần có
thể qua mắt.
 95% trường hợp nhiễm độc nghề nghiệp là do
độc chất xâm nhập qua đường hô hấp

7

www.themegallery.com


1. Bệnh nghề nghiệp với người
 Gây độc qua 3 giai đoạn

Các giai
đoạn

 Giai đoạn tiếp xúc
 Giai đoạn thấm nhiễm hay tổn thương sinh học
 Giai đoạn có biểu hiện lâm sàng

8

www.themegallery.com


1. Bệnh nghề nghiệp với người
Giai đoạn tiếp xúc

Các giai
đoạn

Các hóa chất vào cơ thể:
 Tích lũy lại
 Thải ra ngồi ngun vẹn hay ở dạng đã
chuyển hóa

9

www.themegallery.com


1. Bệnh nghề nghiệp với người
Giai đoạn thấm nhiễm hay tổn thương
Các giai
đoạn

sinh học
 Chất độc sau khi xâm nhập cơ thể, gây rối loạn
chuyển hóa, chủ yếu là gây rối loạn các hệ
thống enzym

10

www.themegallery.com


1. Bệnh nghề nghiệp với người
Giai đoạn có biểu hiện lâm sàng

Các giai
đoạn

 Các tổn thương sinh học dẫn tới rối loạn chức
năng với các biểu hiện lâm sàng
 Giai đoạn có biểu hiện lâm sàng là giai đoạn
nhiễm độc thực sự

11

www.themegallery.com


1. Bệnh nghề nghiệp với người

 Tính chất: bụi là những hạt nhỏ kích thước từ 1
đến vài trăm µm trong khơng khí xung quanh.
Bệnh bụi
phổi
 Nguồn: nhà máy sản xuất vật liệu xây dựng,
sản xuất hoá chất, xưởng cơ khí, do giao
thơng …

12

www.themegallery.com


1. Bệnh nghề nghiệp với người

Bệnh bụi
phổi

 Tích lũy: trong phổi và ở các cơ quan của
đường hô hấp trên
 Các hạt bụi kích thước > 10 µm được giữ lại
bởi các lơng ở khoang mũi => thải ra ngồi
 Khí ơ nhiễm và các hạt bụi nhỏ tiếp tục đi vào
sâu trong các cơ quan hô hấp
 Các hạt bụi có kích thước < 10 µm có thể bị
giữ lại ở phổi (các hạt bụi kích thước < 1µm
được vận chuyển đi theo khí trong hệ thống hơ
hấp) hay vào máu gây nhiễm độc

13

www.themegallery.com


1. Bệnh nghề nghiệp với người

Bệnh bụi
phổi

 Viêm phổi: làm tắc nghẽn các phế quản, giảm
khả năng phân phối khí
 Ung thư phổi: phá hoại các mô phổi, làm tắc
nghẽn sự trao đổi giữa máu và tế bào, ảnh
hưởng đến khả năng tuần hồn máu, từ đó
dẫn đến các vấn đề về tim, mạch

 Bệnh viêm mũi dị ứng, hen phế quản
 Bệnh bụi phổi: do bụi vào đọng lại ở phổi

14

www.themegallery.com


1. Bệnh nghề nghiệp với người
 Khí thũng phổi: phá hoại các túi phổi, giảm khả
năng trao đổi giữa oxy và dioxide carbon

Bệnh bụi
phổi

15

www.themegallery.com


1. Bệnh nghề nghiệp với người

Bệnh bụi
phổi

 Gây độc
 Bụi trong khơng khí có tác hại chủ yếu đến hệ
hơ hấp, rồi mắt, da...
 Vào phổi, bụi sẽ gây kích thích cơ học và phát
sinh phản ứng xơ hóa phổi, gây ra các bệnh về

đường hô hấp => lao phổi, suy hơ hấp…
 Các hạt bụi có kích thước trong khoảng 0,5–5
µm nhất là bụi amiăng, bụi silic của các nhà
máy xi măng, sản xuất tấm lợp, công trường
đá, xây dựng

16

www.themegallery.com


1. Bệnh nghề nghiệp với người

Bệnh bụi
phổi

 Gây độc
• Bệnh bụi phổi – silic gây ra cho công nhân các
ngành khai thác mỏ,cơ khí luyện kim, gốm sứ,
thủy tinh
• Bụi phát tán có chứa SiO2 tự do, hàm lượng
SiO2 tự do càng cao nguy cơ mắc bệnh càng
lớn
• Trong phổi hình thành các hạt silico trịn, khối
giả u, khí thũng ở ngồi rìa hay đáy phổi, các
hạch rốn phổi bị xơ hóa, màng phổi bị dính,
viêm dày màng phổi => biến chứng lao phổi,
suy hô hấp
17

www.themegallery.com


THẢO LUẬN

• Các cơng việc có nguy cơ nhiễm bệnh bụi
phổi silic ?

18

www.themegallery.com


TL
- Khai thác quặng đá có chứa silic tự do
- Đẽo mài đá có chứa silic tự do
- Tán, nghiền, sàng các quặng đá chứa silic tự do
- Công việc đúc tiếp xúc với bụi cát khuôn, làm sạch vật
đúc.
- Làm sạch hoặc làm nhẵn vật bằng tia cát.
- Sản xuất, chế biến thủy tinh, gạch chịu lửa, đồ gốm...

19

www.themegallery.com


2. Bệnh với động thực vật
 Chất ON khơng khí tác động vào cơ thể người
và động vật trước hết là qua đường hô hấp ,

lên mắt và lên da của cơ thể

Động vật  Các bệnh như ngạt thở, viêm phù phổi, một số
chất ơ nhiễm gây kích thích đối với các bệnh
ho, hen suyễn, lao phổi, ung thư phổi
 Cay chảy nước mắt, gây bệnh di ứng, ngứa
trên da, mề đay…
 Bụi phổi, ung thư

20

www.themegallery.com


2. Bệnh với động thực vật
 Tác động của các chất ơ nhiễm vào đường hơ
hấp một phần cịn phụ thuộc vào sự hòa tan

Động vật

của chúng trong nước
 Các chất ơ nhiễm có tính chất hịa tan trong
nước thì khi ta hít thở khơng khí, chúng sẽ hịa
tan trong phần lỏng của đường hô hấp trên và
gây tác động lên cơ quan này

21

www.themegallery.com

2. Bệnh với động thực vật

Động vật

 Nhà máy sàng, tuyển than có nồng độ bụi cực
đại tới 80 – 200 mg/m3, trong đó lượng hạt bụi
có kích thước dưới 5 àm (bi gõy bnh hụ
hp) chim 50 ữ 80%.
Hàm lượng bụi SiO2 (gây bệnh bụi phổi),
chiếm tỉ lệ 16 – 30%
=>Tỉ lệ công nhân vùng mỏ Quảng Ninh bị mắc
bệnh tai mũi họng chiếm trên 80% trong tổng
số người được khám

22

www.themegallery.com


2. Bệnh với động thực vật

Động vật

• Một vài chứng bệnh do nấm, vi sinh vật gây ra
cho thú nuôi
 Vi khuẩn mycobacterium gây bệnh bovine ở
gia súc, lợn;
 Vi khuẩn bovis gây bệnh loét mũi truyền
nhiễm ở ngựa, lừa. Đó là dạng u bướu, viêm

lt ở hệ thống hơ hấp, các cơ quan bên trong,
trên da, tỉ lệ tử vong cao;
 Nấm aspergillosis fumigatus gây bệnh nấm ở
chim bồ câu, gà vịt;
 Virut cúm H5N1, H1N1, H7N9;
 Vi khuẩn Anthrax gây bệnh than…
23

www.themegallery.com


2. Bệnh với động thực vật

Động vật

• Một vài chứng bệnh do nấm, vi sinh vật gây ra
cho thú nuôi
 Nấm cryptococcus neoformans gây bệnh
crytococcosi bovine ở ngựa, gây ra các nốt sần
trong phổi ngựa;
 Nấm
coccidioides
immitis
gây
bệnh
coccodiomycoisi, sốt rừng,thấp khớp ở gia súc,
ngựa, chó, lồi gặm nhấm;
 Nấm histopplasma capsulatum gây bệnh
histoplamosis ở vật nuôi trong nhà.

24

www.themegallery.com


2. Bệnh với động thực vật

Động vật

• Một số bệnh do các hóa chất trong khơng khí:
 Nitơ dioxide (NO2) gây bệnh viêm phổi ở động
vật;
Ví dụ, ở chuột tiếp xúc với nồng độ NO2 là 0,94
mg/m3 trong 4 giờ làm thay đổi hình thái các tế
bào phổi;
 Flor và florur hydro làm mòn răng và xương,
gây chứng mềm xương ở động vật, động vật bị
liệt không đứng lên được;
 Pb vào trong cơ thể động vật tích tụ ở trong
xương, thận, gan, tuỵ, phổi. Pb làm liệt chi ở
gia súc và ngựa.
25

www.themegallery.com