Tăng trưởng của ngành sản xuất công nghiệp nước ta trong những năm qua

Tiểu luận: Kinh tế phát triển

1

Lời mở đầu
Sản xuất công nghiệp là một trong những yếu tố quan trọng nhất để đa nớc
ta đi tới một nền kinh tế phát triển, với vai trò to lớn nh vậy song sản xuất
công nghiệp cũng đã trải qua những thời kỳ thách thức trong vấn đề tăng
trởng kinh tế nớc ta.
Trải qua thời kỳ 2000 2005 Việt nam đã trở thành một trong những nớc
đang trên đà phát triển đó cũng là nhờ một phần vào sản xuất công nghiệp,
nhng để đánh giá đúng tầm nhìn và sự khó khăn, nỗ lực vơn lên của Việt
nam thì thời gian qua sản xuất công nghiệp có xu hớng thay đổi về nhiều mặt
song đều tập trung vào một khía cạnh đó là phát triển kinh tế vững mạnh, sao
cho vào giai đoạn tới 2006-2010 Việt nam sẽ là một trong những nớc phát
triển mạnh, nhng muốn đợc nh vậy thì chúng ta phải làm gì để củng cố lại
sản xuất công nghiệp, sao cho phù hợp với xu thế những năm tới đây, chính
vì vậy mà em xin chọn đề tài: Tăng trởng của ngành sản xuất công
nghiệp ở nớc ta trong những năm qua. Thực trạng và giải pháp.
Tuy bản thân em có nhiều cố gắng song bài viết không tránh khỏi những
sai sót, vậy em mong có sự đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo trong bộ
môn và các bạn đọc để bài viết của em đợc hoàn thiện hơn.
Cuối cùng em xin cảm ơn!
Hà nội: Ngày 26/11/2004



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Tiểu luận: Kinh tế phát triển

2

chơng I
Đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch 5
năm 2001-2005
1. Mục tiêu phát triển kinh tế xã hội 5 năm 2001-2005 đối với ngành công
nghiệp:
- Mục tiêu chung: Tốc độ tăng trởng GDP bình quân hàng năm của nền
kinh tế là 7,5%, trong đó nông, lâm, ng nghiệp tăng 4,3%, công nghiệp và xây
dựng tăng 10,8%, dịch vụ tăng 6,2%; tỷ trọng công nghiệp và xây dựng 38-
39%, nông lâm ng nghiệp 20-21%, các ngành dịch vụ 41-42%.
- Mục tiêu phát triển ngành công nghiệp:
+ Giá trị sản xuất toàn ngành công nghiệp tăng bình quân 13%/năm;
+ Ngành điện tăng trởng 13,1%/năm, năm 2005 dự kiến điện sản xuất đạt
49 tỷ Kwh;
+ Ngành than tăng trởng 6,8%/năm, năm 2005 dự kiến sản lợng than
sạch khoảng 15 triệu tấn và xuất khẩu khoảng 3,5 triệu tấn/năm;
+ Ngành dầu khí tăng trởng khoảng 4-5%/năm, năm 2005 dự kiến đạt sản
lợng 22 - 22,5 triệu tấn dầu quy đổi và xuất khẩu khoảng 12 - 16 triệu tấn/năm;
+ Ngành thép tăng trởng khoảng 14-15%/năm, năm 2005 dự kiến đạt sản
lợng 3,3 triệu tấn thép xây dựng, 1 - 1,4 triệu tấn phôi thép và 0,7 triệu tấn thép
các loại khác;
+ Ngành xi măng tăng trởng khoảng 13%/năm, năm 2005 dự kiến đạt sản
lợng sản xuất 23-24 triệu tấn xi măng;
+ Ngành giấy tăng trởng khoảng 10%/năm, năm 2005 dự kiến đạt sản
lợng 605 ngàn tấn giấy;
+ Ngành cơ khí đợc lựa chọn là một trong những ngành mũi nhọn tập
trong phát triển vào các nhóm sản phẩm: cơ khí phục vụ nông lâm ng nghiệp,
xây dựng, công nghiệp nhẹ và thiết bị toàn bộ; cơ khí đóng tàu; cơ khí chế tạo
máy công cụ; công nghiệp ôtô, xe máy; cơ khí chế tạo vật liệu và thiết bị điện;
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Tiểu luận: Kinh tế phát triển

3
+ Tổng giá trị xuất khẩu hàng công nghiệp tăng bình quân 16%/năm, năm
2005 dự định đạt 19,5 tỷ USD, trong đó hàng dệt may chiếm khoảng 4 tỷ USD,
hàng da giày chiếm khoảng 3,5 tỷ USD, hàng linh kiện điện tử chiếm khoảng
1,5 tỷ USD.
Để đạt đợc các mục tiêu tăng trởng trên trong kế hoạch 5 năm 2001 -
2005 dự kiến tổng nhu cầu vốn đầu t cho các ngành công nghiệp khoảng
400.000 tỷ đồng. Trong đó, nguồn vốn nhà nớc và các DNNN tự huy động, tự
vay trả chiếm khoảng 45%, vốn đầu t trực tiếp của nớc ngoài chiếm khoảng
27%, vốn ODA chiếm khoảng 7,5%, còn lại là vốn của khu vực t nhân khoảng
20%.
2. Đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch phát triển ngành công
nghiệp 3 năm 2001-2003:
2.1. Những thuận lợi và khó khăn
Thuận lợi:
* Tình hình thế giới: Từ năm 2000, kinh tế thế giới có dấu hiệu phục hồi
sau khủng hoảng kinh tế - tài chính, đặc biệt là các nền kinh tế Đông Nam á và
các nớc nics.
* Tình hình trong nớc:
- Tình hình chính trị - xã hội ổn định và kinh tế trong nớc tiếp tục duy trì
đợc tốc độ tăng trởng năm sau cao hơn năm trớc, tạo điều kiện để duy trì
tăng trởng công nghiệp. Ngoài ra, việc triển khai các chơng trình hành động
thực hiện các Nghị quyết Trung ơng 3, 5 và 9 (khoá IX) tạo ra môi trờng đầu
t và kinh doanh thuận lợi và hiệu quả hơn cho phát triển công nghiệp.
- Việc mở rộng quan hệ quốc tế với các nớc, ký kết và thực hiện các Hiệp
định thơng mại và đầu t trong đó có Hiệp định thơng mại Việt - Mỹ, Việt -
Nhật, thực hiện chơng trình thu hoạch sớm asean- Trung Quốc... tiếp tục thúc
đẩy quá trình đầu t và xuất nhập khẩu, tạo đà tăng trởng công nghiệp đặc biệt
là các ngành dệt may, giày dép, chế biến thực phẩm, hàng thủ công mỹ nghệ.

- Các chính sách phát triển và khung khổ pháp lý cho hoạt động kinh
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Tiểu luận: Kinh tế phát triển

4
doanh đã và đang đợc hoàn chỉnh tạo môi trờng tốt hơn cho các doanh nghiệp
thuộc mọi thành phần kinh tế. Đặc biệt là Luật Doanh nghiệp, Luật Khuyến
khích đầu t trong nớc, Luật Đầu t nớc ngoài sửa đổi đã phát huy tác dụng
tích cực trong thực tế.
Khó khăn:
* Tình hình thế giới: Tính bất định, khó lờng và rủi ro của tình hình thế
giới gia tăng. Năm 2003 xảy ra bệnh dịch sars, dịch cúm gia cầm cũng ảnh
hởng đến tăng trởng kinh tế Việt Nam. Ngoài ra, giá một số vật t, nguyên
liệu nhập khẩu phục vụ sản xuất tăng đột biến và kéo dài (từ năm 2003 đến nay)
nh giá xăng dầu, sắt thép, phân bón, sợi, nguyên liệu nhựa đã ảnh hởng đến sản
xuất trong nớc và xuất khẩu. Cuộc chiến ở I-rắc và sự mất giá của đồng đô-la
có ảnh hởng đến nhiều lĩnh vực kinh tế xã hội.
* Tình hình trong nớc:
- Việc thực hiện các cam kết mở cửa thị trờng theo lộ trình giảm thuế
quan chung cept (afta) đã đợc thực hiện từ năm 2000, từ 01/01/2003 đa thêm
khoảng 760 mặt hàng đang nằm trong danh mục tạm thời vào danh mục cắt
giảm ngay và xoá bỏ hoàn toàn các hạn chế định lợng (quota, giấy phép). Điều
này làm tăng cạnh tranh ở thị trờng trong nớc do hàng hoá nhập khẩu từ các
nớc asean.
- Các chi phí dịch vụ hạ tầng nh điện, nớc, viễn thông, cảng biển, chi phí
vận tải ở Việt Nam còn cao. Những vấn đề trên làm ảnh hởng nhiều tới quá
trình sản xuất công nghiệp và đặc biệt là sức cạnh tranh của hàng công nghiệp.
- Vốn tín dụng đầu t nhà nớc cha đáp ứng nhu cầu đầu t của hầu hết các
ngành nên trong những năm qua một số dự án bị triển khai chậm ảnh hởng đến
việc tăng năng lực sản xuất đáp ứng nhu cầu thị trờng.

2.2. Đánh giá chung tình hình công nghiệp trong 3 năm 2001-2003
2.2.1. Thành tựu đạt đợc:
- Tốc độ tăng trởng ngành công nghiệp: 3 năm qua, ngành công nghiệp
duy trì đợc tốc độ tăng trởng cao, ổn định và vợt chỉ tiêu của Đại hội IX đề ra
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Tiểu luận: Kinh tế phát triển

5
(13%/năm). Tính theo giá cố định năm 1994, giá trị SXCN năm 2001 đạt 227,3
nghìn tỷ đồng, tăng 14,6% so với năm 2000, năm 2002 đạt 261,1 nghìn tỷ đồng,
tăng 14,9 % so với năm 2001 và năm 2003 đạt 302,9 nghìn tỷ đồng, tăng 16%
so với năm 2002 góp phần duy trì tốc độ tăng trởng chung của nền kinh tế.
- Chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp: cơ cấu ngành công nghiệp đã
từng bớc đợc chuyển dịch theo hớng tăng dần tỷ trọng công nghiệp chế biến
từ 80,7% năm 2000 tăng lên 82,6% năm 2003; giảm tỷ trọng công nghiệp khai
thác từ 13,8% năm 2000 xuống còn 10,9% năm 2003. Tỷ trọng ngành công
nghiệp - xây dựng trong GDP cũng tăng dần từ 38,5% năm 2001 lên 39,5% năm
2003.
- Xuất khẩu sản phẩm công nghiệp liên tục tăng trởng ở mức độ cao với
tổng kim ngạch xuất khẩu trong năm 2003 tới 14,1 tỷ usd. Cơ cấu sản phẩm
xuất khẩu phong phú hơn, đặc biệt một số sản phẩm cơ khí đòi hỏi công nghệ
cao nh điện tử, xe máy, động cơ điêzen đã có chỗ đứng trên một vài thị trờng
thế giới.
- Phát triển công nghiệp trên địa bàn đợc giữ vững ở các vùng kinh tế
trọng điểm. Các địa phơng có tỷ trọng sản xuất công nghiệp lớn vẫn duy trì
đợc tốc độ tăng trởng khá cao nh: Hà Nội, Đồng Nai, Bình Dơng, Hải
Phòng, Quảng Ninh, Vĩnh Phúc, Thành phố Hồ Chí Minh và Bà Rịa - Vũng
Tàu.
Các số liệu sau đây cho thấy rõ hơn một số đánh giá, nhận xét về tình hình
phát triển công nghiệp trong 3 năm qua:

Giá trị sản xuất công nghiệp 2000- 2003 phân theo thành phần kinh tế.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Tiểu luận: Kinh tế phát triển

6
(Giá so sánh năm 1994)
đơn vị tính: nghìn tỷ đồng
2000 2001 2002 2003 ( sơ bộ) 3 năm 2001 - 2003
Tổng số 198,3 227,3 261,1 302,9 790,4
Quốc doanh 82,9 93,4 104,3 117,1 314,8
Ngoài quốc doanh 44,1 53,6 63,9 75,9 193,5
Đầu t nớc ngoài 71,3 80,3 92,8 109,9 282,1
Nguồn: Tổng cục Thống kê, Niên giám thống kê 2002, NXB Thống kê - Hà nội
2003
2.2.2. Những mặt còn tồn tại
- Sự phát triển của công nghiệp tuy đạt tốc độ cao, nhng cha thật vững
chắc biểu hiện ở chỗ giá trị gia tăng cha nhiều, đặc biệt ngành may mặc xuất
khẩu đợc nhiều về giá trị nhng phần lớn sản xuất bằng vật t, nguyên phụ liệu
nhập khẩu từ nớc ngoài.
- Khai thác khoáng sản tuy đã giảm về tỷ trọng trong công nghiệp nhng
vẫn còn lớn và hầu nh đợc xuất khẩu ở dạng cha qua chế biến thành sản phẩm.
- Sự phát triển của một số ngành vẫn còn lộn xộn, không theo quy hoạch và
một số lĩnh vực phát triển không theo ý muốn gây lãng phí và tiêu cực cho nền
kinh tế, ví dụ nh ngành xe máy.

- Các dự án đầu t lớn, quan trọng thuộc ngành công nghiệp thực hiện
chậm gây thất thoát lãng phí đáng kể: chi phí tăng, vốn đầu t chậm đợc thu
hồi.
Những hạn chế trong phát triển công nghiệp nêu trên cần đợc chú trọng
với những giải pháp hữu hiệu trong thời gian tới
2.3. Đánh giá từng phân ngành công nghiệp:
(Chúng ta sơ qua về một vài ví dụ về các ngành)
2.3.1. Ngành điện:
Đáp ứng nhu cầu về năng lợng điện là điều rất quan trọng đảm bảo thực
hiện sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nớc. Trong 3 năm qua,
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Tiểu luận: Kinh tế phát triển

7
Ngành điện đạt mức tăng trởng cao nhất trong số các ngành công nghiệp đáp
ứng đợc nhu cầu điện của nền kinh tế quốc dân. Năm 2001, điện sản xuất đạt
30,6 tỷ KWh, tăng 15% so với năm 2000, năm 2002 đạt 35,8 tỷ Kwh, tăng 17%
so với năm 2001, năm 2003 đạt 40,92 tỷ Kwh, tăng 14,3% so với năm 2002.
Điện thơng phẩm tơng ứng năm 2001 đạt 25,8 tỷ Kwh, tăng 14% so với năm
2000, năm 2002 đạt 30 tỷ Kwh, tăng 16% so với năm 2001, năm 2003 đạt 34,84
tỷ Kwh, tăng 14% so với năm 2002.
Ba năm qua, sản lợng điện phát ra tăng bình quân 15,4%/năm, điện thơng
phẩm tăng bình quân 14,6%/năm. Nh vậy, cả điện sản xuất và điện thơng phẩm
năm 2003 đã gần đạt chỉ tiêu kế hoạch 5 năm và tốc độ tăng trởng cao hơn so
với chỉ tiêu kế hoạch (13,1%).
Mặc dù vậy, ngành điện vẫn cha đáp ứng đợc nhu cầu một cách vững
chắc, còn nhiều sự cố trên lới điện, thiếu điện về mùa khô và có khả năng thiếu
điện trong tơng lai do các dự án điện triển khai chậm và một phần do dự báo
nhu cầu điện cha thật chính xác. Tình trạng độc quyền trong ngành điện cũng
hạn chế phần nào sự tham gia của các nhà đầu t trong và ngoài nớc.

2.3.2 Ngành dầu khí:
Năm 2001: Khai thác dầu thô đạt 16,7 triệu tấn, tăng 2,8% so với năm
2000, khí khô đạt 1,7 tỷ m
3
. Tổng lợng khai thác dầu khí quy đổi đạt 18,4
triệu tấn, tăng 3,4% so với năm 2000.
Năm 2002: Khai thác dầu thô đạt 16,6 triệu tấn, giảm 0,6% so với thực
hiện năm 2001, khai thác 2,1 tỷ m
3
khí. Tổng lợng khai thác dầu khí quy đổi
đạt 18,7 triệu tấn, tăng 1,6% so với năm 2001.
Năm 2003: Khai thác dầu thô đạt 17,27 triệu tấn, 3,7 tỷ m
3
khí; sản lợng
dầu khí quy đổi đạt 20,97 triệu tấn, tăng 12% so với năm 2002.
Rõ ràng là ngành dầu khí đang đứng trớc thách thức rất lớn, sản lợng
khai thác dầu thô khó gia tăng trong thời gian tới do nguồn tài nguyên bị hạn
chế, (mỏ dầu lớn nhất nớc là Bạch Hổ đang phải giảm dần sản lợng khai thác,
dự kiến mỗi năm phải giảm khai thác từ 1-2 triệu tấn. Đây là mức độ giảm rất
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Tiểu luận: Kinh tế phát triển

8
lớn mà khó có nguồn khác thay thế nên trong 10 năm tới.
2.3.3. Ngành than:
Trong 3 năm 2001- 2003, ngành than đều thực hiện vợt mức kế hoạch đề
ra, sản lợng than sạch các năm nh sau: năm 2001 đạt 13,4 triệu tấn, tăng
15,4% so với năm 2000; năm 2002 đạt 16,3 triệu tấn, tăng 21% so với năm
2001; năm 2003 đạt 19 triệu tấn, tăng 16,5% so với năm 2002 và đã hoàn thành
sớm hơn 2 năm so với mục tiêu của Đại hội Đảng IX đề ra cho năm 2005.

Về đầu t: Bên cạnh việc đầu t phục vụ duy trì và phát triển mỏ, ngành
đã đầu t một số dự án lớn nh nhiệt điện Na Dơng, Cao Ngạn, và chuẩn bị đầu
t nhiệt điện Cẩm Phả nhằm sử dụng hợp lý hơn tài nguyên quốc gia. Sự tăng
trởng của ngành than khá cao trong 3 năm qua đã góp phần không nhỏ trong
việc tăng trởng của một số ngành nh điện, xi măng và vật liệu xây dựng. Tuy
nhiên, ngành than cần xem xét đáng giá tính hiệu quả của việc xuất khẩu than
và cần tìm giải pháp để tiêu thụ than chất lợng thấp ở trong nớc thay cho xuất
khẩu.
2.3.4. Ngành thép:
Trong 3 năm qua, ngành thép có tốc độ tăng trởng cao về sản xuất thép
xây dựng đáp ứng nhu cầu thị trờng trong nớc. Sản lợng thép cán năm 2001
đạt 1,9 triệu tấn, tăng 20% so với năm 2000; năm 2002 đạt 2,44 triệu tấn, tăng
28% so với năm 2001; năm 2003 đạt 2,68 triệu tấn, tăng 9,8% so với năm 2002.
Công suất cán thép xây dựng đến cuối năm 2003 là 4 triệu tấn/năm đủ đáp ứng
nhu cầu sản xuất trong nớc. Trong giai đoạn 2001-2003 nhiều nhà máy cán
thép dài với công nghệ khá hiện đại, quy mô trung bình đợc đầu t và đi vào
sản xuất, hoàn thành đầu t cải tạo giai đoạn 1 Gang thép Thái Nguyên.
Nh vậy, ngành thép vẫn còn bị lệ thuộc nhiều vào nguồn cung cấp đầu vào
từ nhập khẩu phôi thép và thép thành phẩm nên giá thép trong nớc sẽ bị biến
động mạnh khi giá trên thị trờng thế giới thay đổi. Giá trị gia tăng trong ngành
thép không cao, sản phẩm thép cho ngành cơ khí chế tạo phải nhập khẩu là
những tồn tại chủ yếu của ngành thếp cần có giải pháp khắc phục trong thời
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Tiểu luận: Kinh tế phát triển

9
gian tới.
2.3.5. Ngành xi măng:
Đây là lĩnh vực nớc ta có tiềm năng: đá vôi và than. Do có chính sách
kích cầu của Chính phủ nh kiên cố hoá kênh mơng, cầu và đờng giao thông

cùng với hàng loạt các công trình xây dựng lớn nh các khu đô thị mới, các
công trình phục vụ sea games 22..., nên trong 3 năm qua nhu cầu tiêu thụ xi
măng cũng tăng trởng với tốc độ cao(cao hơn dự báo). Năm 2001, sản lợng xi
măng sản xuất đạt 15,4 triệu tấn, tăng 16% so với năm 2000; năm 2002 đạt 20,4
triệu tấn, tăng gần 32% so với năm 2001; năm 2003 đạt 23,2 triệu tấn, tăng 14%
so với năm 2002. Tốc độ tăng trởng của ngành xi măng 3 năm 2001-2003 cao
hơn nhiều so với kế hoạch.
Trong giai đoạn 2001-2003, đã đa Nhà máy xi măng Hoàng Mai (công
suất 1,4 triệu tấn) vào sản xuất, cải tạo nâng công suất Nhà máy xi măng Bỉm
Sơn từ 1,2 triệu tấn/năm lên 1,8 triệu tấn/năm (thêm 600 ngàn tấn), cải tạo Nhà
máy xi măng Sao Mai nâng công suất tăng thêm 600 ngàn tấn/năm. Tổng công
suất tăng thêm 2,55 triệu tấn đã đáp ứng một phần nhu cầu gia tăng về xi măng
trong những năm vừa qua.
2.4. Đánh giá về khả năng cạnh tranh hàng công nghiệp:
2.4.1. Các biện pháp nâng cao sức cạnh tranh đã đợc áp dụng:
- Trong 3 năm qua, nhiều cơ sở công nghiệp đã thực hiện đầu t chiều sâu,
đổi mới công nghệ kết hợp với đầu t mở rộng nâng cao năng lực sản xuất, giảm
chi phí sản xuất, nâng cao chất lợng sản phẩm. Một số ngành công nghiệp đã
có đợc công nghệ tơng đối hiện đại nh dầu khí, điện lực, bu chính viễn
thông, may, sản xuất đồ uống, lắp ráp ôtô, xe máy, thiết bị điện, hàng điện tử
dân dụng, săm lốp ô tô, ắc qui, đồ nhựa, chế biến lơng thực thực phẩm, xi
măng (lò quay). Do đó, các sản phẩm này đã đợc thị trờng trong nớc và
ngoài nớc chấp nhận. Điều đó chứng tỏ sản phẩm đã có khả năng cạnh tranh.
- Chính sách khuyến khích các doanh nghiệp sử dụng nguyên liệu trong
nớc đã đợc thực hiện ở một số ngành công nghiệp nh dệt, chế biến sữa,
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Tiểu luận: Kinh tế phát triển

10
thuốc lá, chính sách nội địa hóa trong ngành công nghiệp ô tô, xe máy là một

trong những biện pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của các sản phẩm
công nghiệp. Sử dụng nguồn lao động rẻ, trong nớc cũng là một hớng tận
dụng lợi thế của Việt Nam để tăng sức cạnh tranh.
2.4.2. Những nguyên nhân hạn chế sức cạnh tranh của sản phẩm công
nghiệp
- Kết quả của các biện pháp trên là rất đáng kể, làm tăng khả năng cạnh
tranh của ngành công nghiệp. Tuy nhiên, ở đây vẫn còn nhiều bất cập: Vẫn còn
nhiều nơi, nhiều chỗ độc quyền, dựa dẫm vào chính sách bảo hộ của Nhà nớc,
đặc biệt là khối doanh nghiệp nhà nớc; sự quản lý còn nhiều lãng phí nên đã
làm giảm kết quả của các giải pháp trên. Sự độc quyền phần lớn nằm ở khu vực
tiện ích, dịch vụ công, nếu chi phí ở đây cao thì tất cả mọi lĩnh vực sản xuất đều
bị ảnh hởng. Điều này cần đợc đặc biệt lu ý trong tiến trình hội nhập kinh tế.
- Chính sách khuyến khích phát triển công nghiệp trong 3 năm 2001-2003
đã có tác động mạnh mẽ thúc đẩy tăng trởng công nghiệp, huy động mọi
nguồn lực tham gia đầu t phát triển sản xuất. Tuy nhiên, các chính sách này
vẫn thiên về bảo hộ sản xuất trong nớc nh bảo hộ về vốn đầu t, hạn ngạch,
chính sách thuế, phụ thu nên nhiều doanh nghiệp đã ỷ lại, trông chờ vào Nhà
nớc, không chủ động đổi mới công nghệ, thiết bị, cải tiến quản lý, sản phẩm
làm ra có giá thành cao.
- Cơ cấu sản xuất công nghiệp đã có sự chuyển dịch theo hớng tăng tỷ
trọng công nghiệp chế biến nhng rất chậm. Trong thời gian qua, ngành công
nghiệp phát triển theo chiều rộng, cha chú trọng đầu t và phát triển theo chiều
sâu, cha nâng cao tỷ trọng chế biến sâu, đảm bảo cung cấp nguyên nhiên vật
liệu đầu vào và dịch vụ hạ tầng hợp lý nên hiệu quả sản xuất có xu hớng giảm,
chi phí sản xuất cao làm hạn chế khả năng nâng cao sức cạnh tranh của các sản
phẩm công nghiệp trên thị trờng trong quá trình hội nhập.
- Tỷ trọng đầu t cho công nghiệp mặc dù chiếm khoảng 34% tổng vốn
đầu t toàn xã hội, song với số vốn đầu t đó cha đủ để cơ cấu lại ngành. Nhiều
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Tiểu luận: Kinh tế phát triển

11
ngành, nhiều lĩnh vực công nghiệp có vai trò và tác động lớn nh cơ khí chế tạo
máy móc và thiết bị, công nghiệp nguyên liệu... cha đợc quan tâm đầu t đúng
mức. Do đợc u đãi đầu t nên một số doanh nghiệp nhà nớc đã tìm mọi cách
để có dự án đầu t chứ không xem xét kỹ thị trờng và yếu tố hiệu quả.
2.4.3. Đánh giá khả năng cạnh tranh của một số sản phẩm công nghiệp
chủ yếu
Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng phát triển công nghiệp nói chung,
tình hình sản xuất kinh doanh, tiêu thụ, dự kiến nhu cầu thị trờng và khả năng
đáp ứng, trình độ công nghệ và thiết bị sản xuất và chi phí sản xuất, thị trờng
xuất-nhập khẩu và lộ trình cắt giảm thuế nhập khẩu của Việt Nam trong afta
đến năm 2003 và 2006 của khoảng 80 sản phẩm công nghiệp chủ yếu, có thể
phân thành 3 nhóm sản phẩm công nghiệp theo khả năng cạnh tranh nh sau:
- Nhóm sản phẩm công nghiệp có khả năng cạnh tranh: Những sản phẩm
sản xuất có giá bán thấp hơn giá sản phẩm cùng loại nhập khẩu. Nhóm sản
phẩm này gồm 38 sản phẩm trong đó có dầu thô, khí hoá lỏng, than sạch; vật
liệu xây dựng gốm sứ; một số sản phẩm hoá chất tiêu dùng; một số chủng loại
thép; sản phẩm may; sản phẩm giày dép; một số sản phẩm thiết bị điện; máy
chuyên dùng, dây và cáp điện, máy động lực cỡ nhỏ dới 30 mã lực, xe đạp, xe
gắn máy, đồ mỹ nghệ.
- Nhóm sản phẩm công nghiệp cạnh tranh có điều kiện: Những sản phẩm
cần thực hiện các giải pháp giảm chi phí mới có khả năng cạnh tranh đến năm
2006. Nhóm sản phẩm này gồm 25 sản phẩm trong đó có xi măng (lò quay);
giấy in, viết; phôi thép, thép xây dựng; một số sản phẩm nhựa PVC; một số
chủng loại động cơ diezel; tầu chở hàng đến 11.500 DWT; phân lân chế biến.
2.5. Thực hiện vốn đầu t trong công nghiệp và các chơng trình, dự án
quan trọng
Nguyên nhân thực hiện vốn đầu t thấp là do nhiều dự án lớn đợc dự kiến
triển khai trong kỳ kế hoạch nhng tiến độ thực hiện chậm nh: Nhà máy lọc

dầu số 1, các dự án điện chạy than, xi măng (xi măng Hải Phòng mới, Tam
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Tiểu luận: Kinh tế phát triển

12
Điệp), thép (dự án cán nóng thép tấm, dự án phôi thép phía Bắc), giấy (dự án cải
tạo nhà máy giấy Bãi Bằng, dự án giấy Thanh Hoá, dự án bột giấy kon Tum),
phân bón (đạm Cà Mau, dap, đạm từ than). Các dự án lớn bị chậm do nguyên
nhân chủ yếu là dự án quá phức tạp, quá mới vợt qua khả năng tiếp nhận của
nớc ta về mặt vốn, trình độ quản lý, sự bất đồng ý kiến, nguy cơ dẫn đến tiêu
cực cao.
Một số dự án đầu t hoàn thành đã đa vào sản xuất đợc đánh giá cụ thể
trong từng ngành công nghiệp nh dự án đầu t nguồn điện, lới điện 500Kv, 220
Kv, đờng ống dẫn khí Nam Côn Sơn, các dự án thuộc ngành thép, dệt may, chế
biến cao su...
Đánh giá vốn đầu t ngành công nghiệp giai đoạn 2001-2003
Đơn vị: tỷ đồng
Số
TT
Ngành công nghiệp Vốn thực hiện
2001 - 2003
KH 2001-2005 Tỷ lệ TH,%
Tổng số 164706 400000 41.1%
1. Ngành điện 51862 97913 53.0%
2. Ngành than 2906 3428 84.8%
3. Ngành xi măng 10630 34796 30.5%
4. Ngành thép 4189 9980 42.0%
5. Ngành dầu khí 20302 61830 32.8%
2.6. Các chính sách khuyến khích phát triển công nghiệp đã đợc triển
khai:

Trong 3 năm qua, Chính phủ đã tiến hành sửa đổi, bổ sung, ban hành và
triển khai nhiều chính sách khuyến khích phát triển công nghiệp nhằm điều
chỉnh các bất hợp lý trong sản xuất và kinh doanh, thúc đẩy sản xuất và đầu t
của doanh nghiệp và tạo ra một môi trờng kinh doanh thuận lợi và bình đẳng
hơn, giảm chi phí giao dịch kinh doanh, góp phần tích cực mở rộng sản xuất
công nghiệp trong nớc và mở rộng xuất khẩu sản phẩm công nghiệp nh:
- Sửa đổi bổ sung Nghị định ban hành kèm theo Luật Khuyến khích đầu t
trong nớc: Các u đãi cho các doanh nghiệp đầu t mới hoặc đầu t mở rộng
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Tiểu luận: Kinh tế phát triển

13
vào những ngành và khu vực đợc khuyến khích dới các hình thức nh miễn,
giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, miễn thuế sử dụng vốn, miễn thuế nhập khẩu
vật t thiết bị tạo tài sản cố định khi thực hiện các dự án đầu t, miễn thuế nhập
khẩu nguyên liệu cho sản xuất hàng xuất khẩu và hỗ trợ lãi suất sau đầu t
(Nghị định 51/1999/NĐ-CP ngày 8/7/1999 và Nghị định 35/2002/NĐ-CP ngày
29/3/2002 của Chính phủ). Số doanh nghiệp đầu t vào các lĩnh vực, địa bàn
khuyến khích đầu t tăng đáng kể, đặc biệt là các tỉnh miền núi phía Bắc (Lào
Cai, Thái Nguyên).
- Cung cấp tín dụng hỗ trợ xuất khẩu cho các doanh nghiệp phát triển sản
xuất kinh doanh hàng xuất khẩu dới các hình thức nh: cho vay ngắn, trung và
dài hạn, hỗ trợ lãi suất sau đầu t, bảo lãnh tín dụng đầu t, bảo lãnh dự thầu và
bảo lãnh thực hiện hợp đồng (Quyết định 133/2001/QĐ-TTg ngày 10/9/2001
của Thủ tớng Chính phủ). Khuyến khích các doanh nghiệp xuất khẩu sản phẩm
thông qua thởng xuất khẩu theo giá trị, chủng loại sản phẩm và thị trờng xuất
khẩu mới cũng tạo ra động lực mạnh mẽ tăng khả năng xuất khẩu sản phẩm
công nghiệp;
- Thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất kinh doanh đối với một số
ngành nh: đóng tàu, dệt may, các sản phẩm cơ khí trọng điểm, phân bón dới

hình thức cho vay tín dụng u đãi với lãi suất thấp 3%, u đãi về thuế, xây dựng
cơ sở hạ tầng (Quyết định 55/2001/QĐ-TTg ngày 23/4/2001; Quyết định số
1420/QĐ-TTg ngày 02/11/2001 của Thủ tớng Chính phủ). Điều đó đã khuyến
khích các doanh nghiệp mạnh dạn đầu t, đổi mới công nghệ, thiết bị và nâng
cao đợc năng lực sản xuất.
- Khuyến khích phát triển hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới công
nghệ nh: triển khai các chơng trình trọng điểm về công nghệ thông tin, công
nghệ sinh học, công nghệ vật liệu và công nghệ tự động hoá; chính sách khuyến
khích doanh nghiệp tự đầu t phát triển khoa học và công nghệ dới hình thức hỗ
trợ một phần vốn đầu t cho việc phát triển công nghệ bằng nguồn vốn ngân
sách. Xây dựng chơng trình hành động phát triển và đẩy mạnh ứng dụng khoa
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Tiểu luận: Kinh tế phát triển

14
học công nghệ trong sản xuất (Quyết định số 188/2002/QĐ-TTg ngày
31/12/2002).
3. Dự kiến thực hiện 2 năm 2004-2005:
3.1. Một số nhận định về thị trờng trong và ngoài nớc:
Hai năm 2004-2005 là giai đoạn cuối cùng ngành công nghiệp Việt Nam
thực hiện lộ trình afta và tiến hành những bớc đi quan trọng chuẩn bị gia nhập
wto.
Sự tác động của tình hình kinh tế thế giới đối với nớc ta ngày càng rõ nét
và càng lớn do chính sách kinh tế mở và hội nhập quốc tế. Biến động tình hình
kinh tế thế giới, khu vực sẽ ngày càng ảnh hởng trực tiếp tới nền kinh tế Việt
Nam. Các ngành công nghiệp chế biến phụ thuộc nhiều vào nguồn nguyên liệu
nhập khẩu sẽ gặp nhiều thách thức, khó khăn hơn do biến động giá. Tuy nhiên,
cơ hội tham gia các thị trờng xuất khẩu ngày càng mở rộng, đặc biệt là thị
trờng Mỹ.
Thị trờng trong nớc

Với trên 80 triệu dân và tốc độ tăng trởng của nền kinh tế đợc duy trì ở
mức cao nh những năm vừa qua đợc coi là một thị trờng đầy triển vọng về
các sản phẩm công nghiệp và là một điều kiện tiền đề quan trọng cho sự phát
triển của ngành công nghiệp trong nớc. Hiện nay, nhiều sản phẩm công nghiệp
chế biến nh: thực phẩm chế biến, chế tạo cơ khí, điện, điện tử dân dụng, hàng
dệt may, bia, sữa, dầu ăn, chất tẩy rửa, săm lốp xe đạp, xe máy, lốp ô tô máy
kéo, giày dép..., đã chiếm đợc thị trờng trong nớc và dần cạnh tranh đợc
với hàng ngoại nhập.





Dự báo nhu cầu trong nớc một số sản phẩm công nghiệp chủ yếu năm
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN