CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA VÀ VAI TRÒ CỦA NÓ ĐỐI VỚI SỰ NGHIỆP XÂY DỰNG XÃ HỘI Ở VN HIỆN NAY

Website: Email : Tel : 0918.775.368

Lời nói đầu.
Nh mọi ngời đều biết, bất kỳ quốc gia nào muốn thoát khỏi nghèo nàn, lạc
hậu, nâng cao mức sống ngời dân, phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật lên trình độ
cao... đủ sức sánh vai với các cờng quốc năm châu thì điều tất yếu cần thiết phải
trải qua là tiến hành Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá đất nớc.
Đất nớc ta đang trên đà đổi mới, mục tiêu chính là phấn đấu đến năm 2000
cơ bản hoàn thành chiến lợc Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa , đa nớc ta ngang tầm
với trình độ của các nớc phát triển. Thật ra, sự nghiệp Công nghiệp hoá- Hiện đại
hóa đà đợc Đảng ta đề xớng từ Đại hội đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ III - tháng
9/1960, mặc dù đà đạt đợc những thành tích đáng kể, song nớc ta hiện nay mới chỉ
thoát khỏi tình trạng khủng hoảng và bớc vào thời kỳ phát triển moứi, chứ vẫn cha
rút ngắn đợc khoảng cách tụt hậu ngày càng xa về kinh tế. Hiện nay, Việt Nam
vẫn còn là một nớc nghèo trên thế giới, với thu nhập bình quân đầu ngời cha vợt
quá 250USD/năm, trong khi đó con số này ở Mỹ là 19.700USD/ngời/năm.
Vậy do đâu mà việc tiến hành Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa ở nớc ta lại
gặp nhiều khó khăn đến vậy?. Có phải chăng một trong những nguyên nhân của
vấn đề này là do viƯc sư dơng ngn lùc con ngêi trong qu¸ trình phát triển cha
hợp lý?. Bởi vậy con ngời là nhân tố trung tâm của mọi hoạt động phát triển. Mọi
hoạt động đều nhằm mục đích phục vụ lợi ích cđa con ngêi vµ cịng chØ cã con ngêi míi có thể làm đợc những công việc cực kỳ khó khăn và gian khổ ấy.
Vì vậy, việc tìm hiểu vấn đề con ngời trong sự nghiệp Công nghiệp hoáHiện đại hóa là hết sức quan trọng, đòi hỏi phải hiểu rõ bản chất, vai trò, vị trí của
con ngời trên mọi phơng diện và đặc biệt quan tâm đến vấn đề phát triển con ngời
trong giai đoạn Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa hiện nay, có nh vậy mới phát huy
đợc đến mức tối đa vai trò quyết định của con ngời trong quá trình phát triển.
Chúng ta hÃy cùng nhau xem xét vấn đề trên!

1


Website: Email : Tel : 0918.775.368

mở đầu

Nh đà nói, việc nghiên cứu vấn đề con ngời trong Công nghiệp hoá- Hiện
đại hóa là một nhiệm vụ hết sức quan trọng của mọi cấp, mọi thành viên trong xÃ
hội. Sở dĩ vấn đề đó lại đợc quan tâm một cách đặc biệt nh vậy là vì nhiều lý do,
song có thể nhắc đến một số lý do chủ yếu:
Hiện nay, do yêu cầu của quá trình Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa đất nớc
và việc phát triển kinh tế - xà hội nhanh và bền vững thì việc đi lên bằng nguồn lực
con ngời đợc coi là động lực chủ yếu, quyết định sự phát triển. Sự phát triển không
có mục đích tự thân, toàn bộ những chính sách phát triển kinh tế- xà hội ở nớc ta
trong những năm trớc mắt và lâu dài là sự thể hiện nhất quán quan điểm phát triển
kinh tế- xà hội của CNXH: Con ngời là trọng tâm của sự phát triển. Do đó, các
chính sách phát triển đất nớc phải hớng cụ thể vào mục tiêu tổng quát là phát triển
con ngời, xuất phát từ con ngời, do con ngời và vì con ngời, Đảng ta luôn nhấn
mạnh rằng Chiến lợc phát triển kinh tế- xà hội thực chất là chiến lợc phát triển
con ngời, phát huy yếu tố con ngời và lấy việc phục vụ con ngời làm đích cao nhất
của mọi hoạt động. Vì lẽ đó mà hàng ngày, hàng giờ trên hầu hết các phơng tiện
thông tin đại chúng, sách báo, tạp chí.v.v..đều có những bài viết sâu sắc đề cập đến
vấn đề con ngời mà chúng ta đang quan tâm.
Mục tiêu chính của Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa là tạo ra tiềm lực to lớn
đủ khả năng tiến tới thủ tiêu nghèo nàn, lạc hậu, xây dựng cuộc sống dân giàu nớc
mạnh, xà hội công bằng văn minh, hay nói chung là tất cả đều nhằm phơc vơ con
ngêi, coi con ngêi lµ u tè trung tâm số một của mọi hoạt động. Vì thế nên mọi
phơng tiện thông tin đại chúng đều chĩa mũi nhọn vào vấn đề con ngời, trong giai
đoạn hiện nay. Có giải quyết tốt vấn đề đó với những chính sách về ngời lao động
hợp lý thì mới có đợc những thành công của sự nghiệp Công nghiệp hoá- Hiện đại
hóa. Có thể nói đó là vấn đề số một quyết định đến vận mệnh của nớc ta, trong
những năm tới. Đặc biệt là trớc ngỡng cửa của thế kỷ 21, việc nhận thức rõ bản
chất của vấn đề con ngời trong Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa có ý nghĩa cùc kú

2


Website: Email : Tel : 0918.775.368

quan träng. Ngoµi ra, việc chọn vấn đề này làm đề tài nghiên cứu còn do bản thân
tâm đắc, từ trớc đến nay đà quan tâm đợc ít nhiều.
Trong nội dung tiểu luận này, trớc hết chúng ta nên hiểu thế nào về phạm
trù con ngời, phạm trù Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa, sau đó mới nghiên cứu vấn
đề con ngời trong Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa và vận dụng ở Việt Nam ta.
Cuối cùng là những định hớng, giải pháp phát triển nguồn lực con ngời đồng thời
khắc phục những ®iĨm u kÐm trong viƯc sư dơng ngêi lao ®éng trong Công
nghiệp hoá- Hiện đại hóa hiện nay.

3


Website: Email : Tel : 0918.775.368

néi dung
a- c¬ sở lý luận

Bất cứ một quốc gia nào trên thế giới, muốn thành công trong sự nghiệp
Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa đều phải kết hợp lợi thế vốn có của mình với
những thành tựu khoa học kĩ thuật hiện đại của nhân loại. Chính trí tuệ, trình độ
học vấn của con ngời là chìa khoá vạn năng để mở cửa kho trong vấn đề này, giúp
các nớc tiếp cận với nền văn minh khoa học thế giới. Quá trình Công nghiệp hoáHiện đại hóa ở một nớc nào đó diễn ra nhanh hay chậm, thành công hay thất bại
đều phụ thuộc chặt chẽ vào dân nớc đó và trình độ của họ.
Nhng con ngời là gì ? Đó là một câu hỏi mà từ xa đến nay đà có khá nhiều
khái niệm về con ngời một cách thần bí.

I/ phạm trù con ngời

1. khái niệm con ngời

Trải qua các thời kỳ lịch sử con ngời đợc hiểu một cách rất khác nhau.
Triết học cổ đại coi con ngời là tiểu vũ trụ, trong bản chất của con ngời là trong
bản chất của vũ trụ, con ngời là tác phẩm diệu kỳ của tạo hoá, là vật cao quý nhất
của đất trời, là chúa tể của muôn loài, chỉ phục tùng duy nhất một đấng thần linh,
con ngời đợc chia làm hai phần: phần hồn và phần xác. Chủ nghĩa duy tâm cho
rằng phần hồn là do thợng đế sinh ra, tồn tại vĩnh viễn, thể xác là nơi c ngơ cđa
linh hån. Khi con ngêi chÕt thĨ x¸c mÊt đi còn linh hồn lại lìa khỏi thể xác đi tìm
nơi c ngụ mới. Chủ nghĩa duy vật cho rằng không có linh hồn bất tử, phần xác chi
phối và quyết định phần hồn, khi thể xác mất đi thì linh hån còng mÊt theo.
TriÕt häc thÕ kû 15- 18 phát triển quan niệm triết học về con ngời trên cơ sở
KHTN đà phục hng và bắt đầu phát triển. Chđ nghÜa duy vËt m¸y mãc coi con ng4


Website: Email : Tel : 0918.775.368

êi lµ mét bộ máy vận động theo quy luật cơ học, con ngời duy vật đề cao vai trò
sáng tạo của lý tính con ngời, mặt khác coi con ngời là sản phẩm của tự nhiên, của
hoàn cảnh. Chủ nghĩa duy tâm chủ quan coi con ngời là hiện thân của cảm giác,
con ngời sinh ra (Becơli). Chủ nghĩa duy tâm khách quan coi con ngời là hiện thân
của ý niệm (Platon- Hêghen), nhng Hêghen đà có công lớn là đa ra những quy luật
về sự hình thành và phát triển của t duy đối với mọi cá nhân trong xà hội.
Nhìn chung, các quan niệm trên đều xem xét con ngời một cách trìu tợng,
họ đà tuyệt đối hoá phần hồn hoặc phần xác, xem xét chúng một cách tách rời cô
lập và trìu tợng chúng thành trong bản chất con ngời. Do đó họ đà đi đến những
kết luận và những cách lý giải cực đoan phiến diện. Mặt khác, họ cũng cha chú ý
đầy đủ đến bản chất xà hội của con ngời, mặc dù đà có những quan điểm đà đề

cập tới (Hêghen, Phoiơbăc), nhng cha khái quát đợc mặt xà hội trong con ngời.
Chủ nghĩa Mác đà thừa kế và khắc phục những hạn chế đồng thời phát triển
những quan niệm về con ngời đà có trong lịch sử để đa tới quan niệm về con ngời
hiện thực, con ngời hoạt động thực tiễn, con ngời vừa là sản phẩm của tự nhiên và
xà hội, đồng thời vừa là chủ thể cải tạo tự nhiên- xà hội. Nh vậy, triết học MácLênin xem xét con ngời nh là một thực thể sinh vật và xà hội, vì vậy, con ngời tồn
tại và phát triển tuân theo tổng hợp các quy luật sinh học và quy luật xà hội.
2/ quan niệm hiện đại của mác về con ngời và trong bản

chất

của nó

a/ Con ngời là một thực thể sinh học xà hội
Con ngời là sản phẩm của tự nhiên, là kết quả của sự tiến hoá lâu dài của
giới hữu sinh, con ngời tự nhiên là con ngời sinh học mang bản chất tính sinh vật,
cái sinh vật trong con ngời quy định sự hình thành những hiện tợng và quá trình
tâm lý trong con ngời, là điều kiện quyết định sự tồn tại của con ngời. Chẳng hạn,
đà là con ngời thì ai cũng phải trải qua các giai đoạn sinh trởng, tử vong, ai cũng
có nhu cầu ăn, ở, đi lại, sinh hoạt văn hoá, tình cảm hiểu biết. Song con ngời
không phải là động vật thuần tuý vì họ biết tiến hành lao động sản xuất ra của cải
vật chất để thoả mÃn nhu cầu sinh học của mình và cộng đồng. Chính lao động s¶n
5


Website: Email : Tel : 0918.775.368

xuÊt lµ yÕu tố quyết định hình thành và phát triển con ngời và ý thức của họ, tạo ra
nền văn hoá vật chất và tinh thần. Có lao động con ngời mới đợc coi là sản phẩm
của xà hội. Trong quá trình lao động sản xuất ra của cải vật chất, con ngời có mối
quan hệ với tự nhiên (LLSX), đồng thời gi÷a con ngêi cịng cã mèi quan hƯ mËt

thiÕt víi nhau (QHSX).
Chính vì con ngời là sản phẩm của tự nhiên và xà hội nên con ngời chịu sự
chi phối của môi trờng tự nhiên và xà hội cùng các quy luật biến đổi của chúng.
Các quy luật tự nhiên tác động tạo nên phơng diện sinh học con ngời. Các quy luật
tâm lý ý thức, hình thành nên các mặt xà hội trong con ngời. Hệ thống quy luật
trên cùng tác động vào con ngời tạo nên thể thống nhất hoàn chỉnh giữa cái sinh
học và cái xà hội trong con ngời.
Song con ngời không phải chịu sự chi phối một chiều của tự nhiên và xà hội
mà họ hoàn toàn có thể tác động trở lại, cải tạo chúng cho phù hợp với mục đích
và nhu cầu của mình. Nếu nhu cầu sinh học đợc thoả mÃn tốt hơn thì cũng sẽ làm
cho xà hội văn minh hơn. Vì thế, việc cải tạo tự nhiên và cải tạo trật tự xà hội
nhằm tạo ra môi trờng tự nhiên và môi trờng xà hội ngaỳ càng tốt hơn và trách
nhiệm không của riêng ai mà là của toàn xà hội.
Trong khi tiến hành sản xuất ra của cải vật chất con ngời tác động vào tự
nhiên để cải tạo nó, ở đó con ngời đợc gọi là chủ thể cải tạo tự nhiên. Vậy con ngời vừa là sản phẩm của tự nhiên, phụ thuộc vào tự nhiên, vừa tác động vào tự nhiên
và ngày càng tìm mọi cách thống trị tự nhiên. Trong quá trình cải biến tự nhiên
con ngời cũng đà làm ra lịch sử của mình, do đó con ngời không những là sản
phẩm của tự nhiên- xà hội mà còn là chủ thể cải tạo tự nhiên xà hội , với hoạt động
lao động sản xuất, con ngời đà sáng tạo ra trong toàn bộ nền văn hoá vật chất và
tinh thần, với hoạt động cách mạng, con ngời viết thêm những trang sử mới cho
chính mình. Mặc dù tự nhiên và xà hội là những mặt vận động theo những quy luật
khách quan song quá trình hành động của con ngời luôn luôn tìm cách hạn chế
hoặc mở rộng phạm vi tác động cuả quy luật cho phù hợp vơí nhu cầu và mục đích
của mình, không thể có xà hội lịch sử và sự phát triển của xà hội, lịch sử nếu
không có con ngời với t cách là chủ thể lịch sử.

6


Website: Email : Tel : 0918.775.368

b/ B¶n chÊt của con ngời là tổng hoà các mối quan hệ xà hội
Con ngời muốn tồn tại và phát triển thì phải tiêu dùng một lợng nhu yếu
phẩm cần thiết đảm bảo nhu cầu sinh học. Song những thứ ấy không phải là quà
tặng của tạo hoá ban cho mà nó là sản phẩm của quá trình lao động của con ngời.
Vì thế, quá trình sản xuất ra của cải vật chất là hoạt động tất yếu của loài ngời.
Chính lao động đà phân định danh giới giữa ngời với động vật khác, lao động là
hoạt động xà hội, nên mọi sự khác biệt giữa con ngời và con vật đều là kết quả của
cuộc sống con ngời trong xà hội. Phần xác là bộ phận sinh học trong con ngời
cũng nhờ có lao động mà khác với con vật. Một cá thể sinh học muốn tồn tại và
phát triển đợc thì nhất thiết phải sống trong xà hội và đợc xà hội đào luyện. Nh
vậy, cá nhân là một thực thể xà hội và bản chất của con ngời có tính lịch sử cụ thể.
Vì lẽ đó mà bản chất của con ngời là tổng hoà các mối quan hệ xà hội, không chỉ
tổng hoà các mối quan hệ trong hiện tại mà cả trong quá khứ.
Qua tìm hiểu quan ®iĨm cđa M¸c vỊ con ngêi ta cã thĨ rót ra rằng:
Thứ nhất: Bản chất chung nhất và sâu sắc nhất của con ngời là tổng hoà các
mối quan hệ giữa ngời và ngời trong xà hội diễn ra cả trong hiện tại và trong quá
khứ.
Thứ hai: Bản chất con ngời không phải là cố định, bất biến mà có tính lịch
sử cụ thể.
Thứ ba: Bản chất của con ngời nhất thiết phải xem xét trong mối quan hệ cá
nhân và xà hội.
Nói tóm lại, Mác cho rằng con ngời là một thực thể thống nhất biện chứng
giữa cái sinh học và cái xà hội, cái xà hội không thể tách rời cái sinh học trong
mỗi con ngời và ngợc lại. Con ngời vừa là sản phẩm của tự nhiên- xà hội vừa là
chủ thể cải biến tự nhiên và xà hội theo mục đích nhu cầu của mình.
Ii/ thế nào là Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa
1. Khái niệm về Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa

7

Website: Email : Tel : 0918.775.368

Tõ tríc ®Õn nay đà có nhiều cách quan niệm về phạm trù Công nghiệp hoáHiện đại hóa, ta hÃy xem xét số quan điểm đó.
Công nghiệp hoá hiểu theo nghĩa chung nhất là tiến hành trang bị kỹ thuật
hiện đại cho mọi ngành kinh tế quốc dân nhằm mục tiêu chính là tăng năng suất
lao động xà hội, nâng cao mức sống ngời dân. Đó là quá trình chuyển dịch cơ cấu
kinh tế thành nền kinh tế trong đó công nghiệp và dịch vụ chiếm tỷ trọng ngày
càng lớn.
Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa là một chiến lợc phát triển kinh tế x· héi,
khoa häc - c«ng nghƯ trong mét thêi gian dài. Theo cách tiếp cận này, Công
nghiệp hoá- Hiện đại hóa đợc hiểu nh là một chiến lợc phát triển trong đó có phơng hớng, mục tiêu của nền kinh tế mà không nêu đợc bản chất của Công nghiệp
hoá- Hiện đại hóa.
Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa là quá trình cải biến lao động thủ công, lạc
hậu thành lao động sử dụng kỹ thuật và công nghệ tiên tiến để đạt đợc năng suất
xà hội cao- cái quyết định nhÊt ®èi víi sù tån vong cđa mét chÕ ®é xà hội. Cách
tiếp cận này phù hợp với định nghĩa về Công nghiệp hoá-Hiệnđại hóa của hội nghị
lần thứ7 ban chấp hànhTW khoáVII:
Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa là quá trình chuyển đổi căn bản toàn diện
các hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ, quản lý kinh tế xà hội từ sử dụng lao
động thủ công là chính sang sử dụng một cách phổ biến sức lao động cùng với
công nghệ phơng tiện và phơng pháp tiên tiến hiện đại dựa trên sự phát triển của
công nghiệp và tiến bộ khoa học công nghệ tạo ra năng suất xà hội cao. Đó là
quan điểm mới nhất về Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa. Mặc dù có những khác
nhau song nhìn chung mọi cách tiếp cận trên đây đều khẳng định rằng Công
nghiệp hoá- Hiện đại hóa là nhiệm vụ trung tâm trong suốt thời kỳ quá độ lên
CNXH, đều từng bớc hình thành QHSX mới tiến bộ, phù hợp với tính chất và trình
độ phát triển của lực lợng sản xuất.
Cũng có thể nói thực chất của Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa là sự phát

triển công nghiệp, là quá trình chuyển nền sản xuất xà hội (công nghiệp- nông
nghiệp dịch vụ) từ trình độ thấp lên trình độ công nghệ hiện đại, lực lợng lao động
sẽ chuyển dịch thích ứng về cơ cấu ngành nghề, về trình độ tay nghỊ vµ häc vÊn.
8


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Hiện đại hoá, về trình độ tay nghề và học vấn. Hiện đại hoá trong công nghiệp thờng đợc hiểu ra công nghiệp sử dụng những yếu tố của công nghệ thuộc đời
chót hoặc không tách xa đời chót là bao nhiêu. Công nghiệp hoá phải gắn với
Hiện đại hóa và ngợc lại, đó là hai mặt không thể tách rời của một cuộc Cách
mạng và sâu sắc đó. Nói đến Hiện đại hoá là nói đến cả một quá trình lâu dài đầy
gian khổ của việc cải biến một xà hội cổ truyền thành một xà hội hiện đại, có trình
độ văn minh cao hơn, thể hiện đầy đủ hơn những giá trị chung mà nhân loại đang
hớng tới.
Đối với nớc ta, đó là một quá trình thực hiện chiến lợc phát triển kinh tế xÃ
hội cải biến một xà hội công nghiệp lạc hậu thành một xà hội công nghiệp gắn
việc hình thành từng bớ c quan hệ sản xuất tiến bộ, ngày càng đầy đủ hơn bản chất
u việt của chế độ mới.

Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa phải tạo ra những điều

kiện cần thiết về vật chất kỹ thuật, về con ngời và khoa học công nghệ, thúc đẩy
chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhằm huy động và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực,
không ngừng làm tăng năng suất lao động xà hội, làm nền kinh tế tăng trởng
nhanh và bền vững, nâng cao đời sống vật chất, văn hoá của nhân dân, thực hiện
công bằng và tiến bộ xà hội, bảo vệ cải thiện môi trờng sinh thái.
Thật ra, phạm trù Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa đà đợc Đảng ta đề ra và
lÃnh đạo thực hiện trong nhiều năm nay, coi đó là nhiệm vụ trung tâm xuyên suốt
thời kỳ quá độ lên CNXH, nhng điểm mới hiện nay là gắn Công nghiệp hoá với

Hiện đại hóa với việc áp dụng rộng rÃi các thành tựu khoa học kỹ thuật và công
nghệ tiên tiến của thời đại đúng nh C-Mác nói Những thời đại kinh tế khác nhau
không phải ở chỗ chúng ta sản xuất ra cái gì mà là ở chỗ chúng sản xuất bằng cách
nào, với những t liệu lao động nào. Trên ý nghĩa đó, có thể coi công nghiệp là phơng tiện chuyển tải công nghệ mới vào cuộc sống. Để làm đợc việc này điều quyết
định là con ngời, với trí tuệ và năng lực ngày càng cao, tất cả là do con ngời và vì
con ngời.
2. Vai trò, vị trí của con ngời trong Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa
Con ngời- yếu tố quyết định nhất của lực lợng sản xuất đà trở thành một
mệnh đề bất hủ, nó khẳng định vai trò to lớn của nguồn lực con ngêi trong ph¸t
9


Website: Email : Tel : 0918.775.368

triĨn. Trong c¸c yếu tố cấu thành của lực lợng sản xuất thì con ngời đợc khẳng
định ở vị trí hàng đầu, thiếu nó sản xuất sẽ bị mất sinh khí và tất yếu dẫn đến vô
hiệu quả.
Đặc biệt hơn, trong giai đoạn Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa đất nớc thì
hơn bao giờ hết, nhân tố con ngời càng phải đợc đặt ở vị trí trung tâm. Nếu không
có đội ngũ tri thức và đội ngũ công nhân lành nghề- lựclợng chủ yếu trong nguồn
lao động- thì làm sao có đợc những thành tựu to lớn, tạo ra khối lợng vật chất
khổng lồ đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của nhân loại. Vì thế mọi hoạt động phát
triển đều nhằm vào mục đích chính là vì con ngời, do con ngời. Nếu không xuất
phát từ con ngời, đợc tiến hành bởi con ngời và vì con ngời thì không có lý do gì
mà khoa học cũng nh một quá trình sản xuất nào đó có thể tồn tại đợc.
Nh vậy, con ngời vừa là xuất phát điểm, là lực lợng chủ đạo là mục đích của
quá trình sản xuất. Tuy nhiên sự phát triển của lực lợng sản xuất , của yếu tố con
ngời phải gắn liền với sự phát triển quan hệ sản xuất. Lực lợng sản xuất chỉ có thể
vận động và phát triển trong phơng thức sản xuất với một quan hệ sản xuất song
trùng. ở đây chúng ta chỉ khẳng định vai trò to lớn của con ngời trong Công nghiệp

hoá- Hiện đại hóa chứ tuyệt nhiên không tuyệt đối hoá nó và tách rời khỏi quan hệ
sản xuất hiện thời.
Sự nghiệp Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa có thành công nh ý muốn của
chúng ta hay không điều đó phụ thuộc hầu hết vào con ngời và trình độ học vấn
của họ. Vì thế chúng ta càng hiểu sâu sắc rằng nâng cao cả mặt bằng dân trí và
đỉnh cao dân trí, bồi dỡng và phát huy nguồn lực to lớn của con ngời là nhân tố
quyết định thắng lợi của công cuộc Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa đất nớc.
III/ vấn đề con ngời trong Công nghiệp hoá- Hiện đại hoá

1. Về lý luận
Khi khẳng định rằng tiến trình phát triển lịch sử xà hội loài ngời là thay thế
lẫn nhau giữa các hình thức kinh tế xà hội, Mác đà nói tới việc lấy sự phát triển
toàn diện của con ngời làm thớc đo chung cho sù ph¸t triĨn x· héi. M¸c cho r»ng
10


Website: Email : Tel : 0918.775.368

xu híng chung của tiến trình phát triển lịch sử đợc quy định bởi sự phát triển của
lực lợng sản xuất xà hội- bao gồm con ngời và những công cụ lao động do con ngời tạo ra. Sự phát triển của lực lợng sản xuất xà hội tự nó đà nói lên trình độ phát
triển của xà hội qua việc con ngời chiếm lĩnh và sử dụng ngày càng nhiều lực lợng
tự nhiên với t cách là cơ sở vật chất cho hoạt động sống chính con ngời và quyết
định quan hệ giữa ngời với ngời trong sản xuất.
Nh phần trên đà nãi, con ngêi cã vai trß hÕt søc quan träng trong công cuộc
Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa, nếu không có con ngời thì thế giới làm sao phát
triển đợc nh ngày nay. Chỉ có con ngời trong quá trình lao động sản xuất mới có
thể làm ra lịch sử của mình. Sản xuất ngày càng phát triển, tính chất xà hội hoá
của sản xuất ngày càng gia tăng. Việc tiến hành sản xuất tập thể bằng lực lợng của
toàn xà hội và sự phát triển mới của nền sản xuất do việc đó mang lại sẽ cần đến
những con ngời hoàn toàn mới- những con ngời có năng lực toàn diện đủ sức tinh

thông toàn bộ hệ thống sản xuất.
Theo Mác, con ngời không chỉ là chủ thể của hoạt động sản xuất vật chất, là
yếu tố hàng đầu, yếu tố đóng vai trò quyết định trong lực lợng sản xuất của xà hội
mà hơn nữa, nó còn đóng vai trò là chủ thể hoạt động của quá trình lịch sử, từ đó
Mác khẳng định rằng, sự phát triển lực lợng sản xuất xà hội trớc hết có nghĩa là
phát triển sự phong phú của bản chất con ngời, coi nh là một mục đích tự thân. Vì
thế theo Mác, ý nghĩa lịch sử mục đích cao cả của sự phát triển xà hội là phát triển
con ngời toàn diện, nâng cao năng lực và phẩm giá con ngời, giải phóng con ngời,
loại trừ ra khỏi cuộc sống con ngời mọi sự tha hoá để con ngời đợc sống với cuộc
sống đích thực của con ngời. Sự tác động của nhân tố con ngời có ý nghĩa quyết
định đến toàn bộ tiến trình phát triển của lịch sử với t cách là nguồn động lực có
tầm quan trọng đặc biệt, nhân tố con ngời vừa là phơng tiện sáng tạo ra mọi giá trị
vật chất và tinh thần, sáng tạo và hoàn thiện ngay chính cả bản thân mình, vừa
đồng thời là chủ nhân sử dụng có hiệu quả mọi nguồn tài sản vô giá ấy. Trên bình
diện đó, vai trò của nhân tố con ngời trong lực lợng sản xuất không phải là toàn bộ
nhân tố con ngời nói chung, vai trò của nhân tố con ngời lao động chỉ giới hạn
trong khuôn khổ của sản xuất vật chất. Nói khác đi nhân tố ngời lao động trong
lực lợng sản xuất đợc hiểu nh là bộ phận năng động sáng tạo nhất của quá trình
11


Website: Email : Tel : 0918.775.368

sản xuất. Vì nó mà phơng tiện và công cụ sản xuất ngày càng đợc đổi mới, sản
xuất phát triển với năng suất lao động và chất lợng cao, đời sống tinh thần và bộ
mặt của xà hội có nhiều tiến bộ.
Mác là ngời đầu tiên có công xây dựng nội dung khoa học của khái niệm
lực lợng sản xuất. Theo Mác, lực lợng sản xuất đợc cấu thành bởi t liệu sản xuất và
ngời lao động, đồng thời Ông dự báo Cách m¹ng khoa häc kü tht cịng sÏ nh
mét bé phËn trực tiếp của lực lợng sản xuất.

Ngày nay, khoa học kỹ thuật đang phát triển nh vũ bÃo, khoảng cách giữa
các phát minh khoa học ngày càng rút ngắn lại, vì thế để ứng dụng có hiệu quả
những thành tựu của khoa học kỹ thuật trên thế giới vào sự nghiệp Công nghiệp
hoá- Hiện đại hóa thì đòi hỏi con ngời phải đợc trang bị những kiến thức, tri thức
về khoa học tự nhiên đảm bảo con ngời có đủ trình độ để tiếp cận với những phát
minh mới, vận dụng vào sản xuất. Vì thế hơn lúc nào hết, vai trò của con ngời
trong thời đại Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa càng đợc khẳng định ở vị trí trung
tâm của sự phát triển. Đất nớc thịnh hay suy, yếu hay mạnh phần lớn là phụ thuộc
vào tri thức của con ngời nớc đó.
2. Về mặt thực tiễn
Lý luận nh trên của Mác đà khẳng định vai trò tột đỉnh của nhân tố con ngời
trong sự nghiệp Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa. Nội dung của khái niệm lực lợng
sản xuất do Mác vạch ra đà đợc cuộc sống khẳng định. Ngời lao động và t liệu sản
xuất là hai yếu tố cấu thành của lực lợng sản xuất. Thực tiễn đà chứng minh đợc
rằng trong bất kỳ thời đại nào và bất cứ quốc gia nào chăng nữa thì hai yếu tố ấy
đều có mối quan hệ biện chøng víi nhau, dï khoa häc kü tht cã hiƯn đại đến
mấy, các phơng tiện sản xuất có tinh thông và sắc bén thế nào đi nữa, nếu tách nó
ra khỏi yếu tố ngời lao động thì quá trình sản xuất sẽ trở thành vô nghĩa và chắc
chắn sẽ không thu đợc hiệu quả. Ngợc lại nếu con ngời có kiến thức và trình độ
cao nhng không đợc tiếp cận với những t liệu sản xuất mới, hiện đại thì hiệu quả
chắc chắn cũng sẽ nh đà nói ở trên.
Trong quá trình phát triển sản xuất, không phải lúc nào con ngời cũng hiểu
đúng về vị trí, vai trò của từng bộ phận trong cấu trúc của lực lợng sản xuÊt. Thùc
12


Website: Email : Tel : 0918.775.368

tÕ, cã nh÷ng lúc chúng ta đà tuyệt đối hoá vai trò của nhân tố con ngời, tách rời,
cô lập với t liệu sản xuất và coi nhẹ nó, nhng ngợc lại, có những lúc chỉ coi trọng

vai trò và vị trí của công cụ và phơng tiện sản xuất, xem con ngời trong lực lợng
sản xuất nh một yếu tố thụ động, phụ thuộc vào trình độ phát triển của t liệu sản
xuất. Sở dĩ có tình trạng này là do con ngời không hiểu đợc đúng vị trí của từng bộ
phận trong lực lợng sản xuất, đặc biệt là không thấy đợc vai trò số một của nhân tố
con ngời.
Vì thế, trong sự nghiệp Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa, đòi hỏi mỗi con ngời đều phải có nhận thức đúng đắn về cấu trúc của lực lợng sản xuất, phải thấy rõ
đợc vị trí của bản thân đối với các t liệu sản xuất, đồng thời thấy rõ đợc vai trò to
lớn của những t liệu sản xuất với trình độ khoa học kỹ thuật hiện đại. Phải biết kết
hợp chặt chẽ giữa con ngời với t liệu sản xuất làm giảm đáng kể chi phí sản xuất,
nâng cao năng suất lao động xà hội, từ đó làm tăng mức thu nhập bình quân theo
đầu ngời- chỉ tiêu quan trọng nhất để đánh giá trình độ phát triển của một nớc.
Trên đây là vài nét chung nhất về mặt lý ln cịng nh thùc tiƠn cđa vÊn ®Ị
con ngêi trong Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa. Để hiểu một cách sâu sắc hơn một
bớc nữa hÃy cùng nhau đi sâu phân tích vấn đề này cụ thể ở nớc ta.
B- con ngời trong Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa ở Việt
Nam
i/ khái quát về đờng lối của đảng

Coi con ngời lµ vèn q nhÊt, trun thèng tõ ngµn xa cđa dân tộc đà đợc
Đảng ta và chủ tịch Hồ Chí Minh nâng lên một tầm cao mới với nhận thức và định
hớng mới qua mỗi chặng đờng Cách mạng. Đảng ta quan niệm rằng, trớc hết con
ngời phải đợc giải phóng khỏi áp bức bóc lột, bất công và phải đợc sống trong một
đất nớc hoà bình, độc lập, phải vơn lên làm chủ xà hội và điều quan trọng hơn cả
là phải đợc tự do.

13


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Ngµy nay, trong sự nghiệp đổi mới đất nớc, hơn bao giờ hết chúng ta cần
hiểu biết sâu sắc những giá trị lớn lao và ý nghĩa quyết định của nhân tố con ngờichủ thể sáng tạo, mọi nguồn của cải vật chất và văn hoá, mọi nền văn minh của
các quốc gia.
Đảng ta luôn lấy chủ nghĩa Mác- Lênin, t tởng Hồ Chí Minh làm kim chỉ
nam cho mọi hoạt động phát triển, vì thế đờng lối của Đảng luôn chung thành với
những lý tởng mà Mác đà vạch ra. Ngày nay, Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa xÃ
hội là xu hớng tất yếu mà nớc ta phải trải qua, mục tiêu xuyên suốt của sự phát
triển đó là vì con ngời. Đồng chí Tổng bí th Đỗ Mời trong bài phát biểu:Con ngời
chăm sóc, bồi dỡng và phát huy nhân tố con ngời vì mục tiêu dân giàu nớc mạnh,
xà hội công bằng, văn minh. Tại hội nghị lần thứ 4 BCH TW Đảng khoá VII đÃ
nói rằng:Tiêu chí ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc xếp hạng các nớc
trên thế giới, là sự phát triển của con ngời. Đồng thời Đồng chí còn chỉ rõ việc
đánh giá tiến bộ kinh tế xà hội của một nớc không phải chỉ ở tổng sản phẩm quốc
dân nh trớc đây mà còn dựa trên cơ sở của những chỉ tiêu cơ bản là thu nhập, trình
độ giáo dục và tuổi thọ của ngời dân.
Không phải đến ngày nay chúng ta mới điều đó mà ngay từ buổi ban đầu
tiến hành sự nghiệp cách mạng của mình. Đảng ta đà nhiều lần khẳng địnhCon
ngời là vốn quý nhất, chăm lo phát triển cho hạnh phúc của con ngời là mục tiêu
cao nhất của chế độ xà hội ta. Chăm lo hạnh phúc của mọi ngời, mọi nhà đợc
Đảng ta đặt lên vị trí hàng đầu và coi đó là nhiệm vụ trọng tâm. Quán triệt quan
điểm đó cơng lĩnh xây dựng đất nớc trong thời kỳ quá độ lên CNXH của Đảng ta
đà khẳng định:Phơng hớng lớn của chính sách xà hội là phát huy nhân tố con ngời trên cơ sở đảm bảo công bằng bình đẳng về nghĩa vụ và quyền lợi của công dân,
kết hợp tốt việc tăng trởng kinh tế với tiến bộ xà hội, giữa đời sống tinh thần, giữa
đáp ứng nhu cầu trớc mắt với chăm lo lợi ích lâu dài giữa cá nhân với tập thể và
cộng đồng xà hội.
Trong quá trình Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa, Đảng ta luôn lấy t tởng
phát triển con ngời, của Mác làm nền tảng không có nghĩa là đặt phát triển kinh tế
sau phát triển con ngời, mà là ở chỗ Tăng trởng kinh tế gắn với cải thiện đời sống
nhân dân, phát triển văn hoá giáo dục, thực hiện tiến bộ và công bằng xà hội.
14

Website: Email : Tel : 0918.775.368

Đảng đà chỉ rõ rằng một nớc còn nghèo nàn lạc hậu nh nớc ta, để thoát khỏi tình
trạng đó, trớc hết chúng ta cần u tiên cho phát triển kinh tế. Trớc đây, với căn bệnh
chủ quan duy ý chí chúng ta đà làm nh vậy và đà phạm sai lầm. Ngày nay, để
tránh mắc lại những sai lầm đó, phát triển kinh tế không thể không xuất phát từ
chủ nghĩa nhân đạo hiện thực, từ tinh thần nhân văn sâu sắc và gắn liền với hiện
đại hoá đời sống xà hội. Bởi lẽ, một trong những động lực để phát triển kinh tế
chính là ở chỗ tạo ra sự cân đối hài hoà giữa tăng trởng kinh tế với môi trờng xÃ
hội lành mạnh. Mục tiêu tối cao trong chiến lợc phát triển của nớc ta là hớng tới
việc nâng cao chất lợng cuộc sống cho mỗi thành viên trong cộng đồng xà hội,
mục tiêu đó chỉ có thể đạt đợc khi có sự kết hợp hài hoà giữa phát triển kinh tế,
tăng trởng kinh tế nhanh với việc cải thiện đời sống nhân dân, phát triển văn hoá,
giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc, đảm bảo công bằng và bình đẳng xÃ
hội, đồng thời không ngừng nâng cao chất lợng môi trờng sống. Đó chính là cơ sở
là nền tảng cho sự phát triển lâu bền, phát triển không chỉ vì thế hệ hôm nay mà
còn vì sự sinh tồn và cơ hội phát triển cho thế hệ mai sau.
Trên thực tế và trong quan niệm của mỗi chúng ta, con ngời ngày càng thể
hiện rõ vai trò là chủ thể của mọi sáng tạo, mọi nguồn của cải vật chất và văn hoá,
mọi nền văn minh của các quốc gia. Bởi vậy, để đẩy mạnh sự nghiệp Công nghiệp
hoá- Hiện đại hóa xà hội theo định hớng XHCN và đa sự nghiệp Cách mạng lớn
lao đó đến thành công ở nớc ta, chúng ta không thể không xuất phát từ tinh thần
nhân văn sâu sắc. Không thể không phát triển con ngời Việt Nam, nâng cao đội
ngũ những ngời lao động nớc ta lên một tầm cao chất lợng mới. Hơn nữa, đó cần
đợc coi là động lực mạnh mẽ nhất để giúp chúng ta mau chóng thoát khỏi nghèo
nàn lạc hậu và xây dựng xà hội ta thành một xà hội công bằng nhân ái, một xà hội
thực sự tốt đẹp và tiến bộ, mang bản sắc dân tộc và hiện đại. Nghị quyết Đại hội
đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ VIII đà khẳng định: Nâng cao dân trí, bồi dỡng

và phát triển ngn lùc to lín cđa con ngêi ViƯt Nam lµ nhân tố quyết định thắng
lợi của công cuộc Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa ở nớc ta.
Từ ngày thành lập đến nay, Đảng ta đà nhiều lần khẳng định Con ngời là
vốn quý nhất, chăm lo phát triển con ngời là mục tiêu phấn đấu cao nhất của chế
độ ta. Trên thực tế, trong suốt những năm tháng lÃnh đạo cách mạng Việt Nam đi
15


Website: Email : Tel : 0918.775.368

từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, Đảng ta đà luôn luôn cố gắng làm nhiều việc
theo hớng đó, chăm lo hạnh phúc của nhân dân. Việc gì có lợi cho dân phải hết
sức làm, việc gì có hại cho dân phải hết sức tránh đà đợc Đảng ta đặt lên vị trí
hàng đầu và coi đó là nhiệm vụ trung tâm. Lời dạy của Bác Hồ: Vì lợi ích mời
năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm chồng ngời và muốn xây dựng CNXH, trớc
hết phải có con ngời XHCN đà trở thành t tởng quán xuyến toàn bộ sự nghiệp
Cách mạng của Đảng ta với t cách là Đảng cầm quyền. Ngay từ đầu, mọi chủ trơng, chính sách, đờng lối của Đảng đều quán triệt việc chăm sóc và bồi dỡng, phát
huy nhân tố con ngời. Liên tục trong những năm vừa qua Đảng ta đà ban hành
hàng loạt các nghị quyết và phơng hớng, mục tiêu, điều kiện, giải pháp thuộc
nhiều lĩnh vực có liên quan trực tiếp đến sự nghiệp chăm sóc bồi dỡng và phát huy
nhân tố con ngời, phát triển con ngời Việt Nam toàn diện.
Việc đẩy mạnh Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa đất nớc đòi hỏi chúng ta
phải nhận thức một cách sâu sắc, đầy đủ những giá trị lớn lao và ý nghĩa quyết
định của nhân tố con ngời, phải có sự thay đổi sâu sắc trong cách nhìn, cách nghĩ,
cách hành ®éng cđa con ngêi vµ coi viƯc båi dìng vµ phát huy nhân tố con ngời
Việt Nam hiện đại nh là một cuộc cách mạng- cách mạng con ngời. Hơn thế nữa,
với tính tất yếu khách quan của sự nghiệp xây dựng đất nớc theo định hớng
XHCN, Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa đất nớc và cách mạng con ngời phải đợc
nhận thức là hai mặt thống nhất, không thể tách rời của sự nghiệp xây dựng đó,
Chủ tịch Hồ ChÝ Minh ®· tõng nãi “Mơc ®Ých cđa C NXH là gì ? Nói một cách

đơn giản dễ hiểu là: Không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho
nhân dân, mà trớc hết là nhân dân lao động. Và Ngời nhắc nhở chúng ta Phải
luôn luôn nhớ rằng điều quan trọng bậc nhất trong kế hoạch kinh tế của chúng ta
hiện nay là nhằm cải thiện đời sống nhân dân.
Tại hội nghị lần thứ t BCH TW khoá VII Đảng ta đà đề ra và thông qua nghị
quyết về việc phát triển con ngời Việt Nam toàn diện với t cách là động lực của sự
nghiệp xây dựng xà hội mới, đồng thời là mục tiêu của CNXH. Đó là con ngời
phát triển cao về trí tuệ, cờng tráng về thể lực, phong phú về tinh thần, trong sáng
về đạo đức. Phát triển con ngời Việt Nam toàn diện- đó cũng chính là động lực,
là mục tiêu nhân đạo của sự nghiệp Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa đất nớc mà
16


Website: Email : Tel : 0918.775.368

chóng ta ®ang từng bớc tiến hành. Bởi lẽ, ngời lao động nớc ta ngày càng đóng vai
trò quan trọng trong mọi lĩnh vực của đời sống xà hội và trong sự phát triển nền
kinh tế đất nớc theo cơ chế thị trờng, có sự quản lý của Nhà nớc theo định hớng
XHCN thì chất lợng của ngời lao động là nhân tố quyết định. Thực tiễn đà chứng
tỏ rằng không có ngời lao động chất lợng cao, chúng ta không thể phát triển kinh
tế đa đất nớc thoát khỏi nghèo nàn lạc hậu. Nhng cũng chính nghèo nàn lạc hậu
kinh tế mà chất lợng của ngời lao động nớc ta cha cao. Để có thể đột phá ra khỏi
vòng luẩn quẩn đó và tạo ra đà phát triển cho bớc đi tiếp theo của sự nghiệp Công
nghiệp hoá- Hiện đại hóa, thì một nớc đang ở tình trạng kém phát triển nh nớc ta
không thể không xây dựng một chính sách phát triển lâu bền, có tầm nhìn xa trông
rộng, phát triển con ngời nâng cao dần chất lợng của ngời lao động.
Qua phân tích trên, có thể khẳng định rằng bớc sang thời kỳ phát triển mớiđẩy mạnh sự nghiệp Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa đất nớc theo định hớng
XHCN, chúng ta phải lấy việc phát huy nguồn lực con ngời Việt Nam hiện đại làm
yếu tố cơ bản cho sự phát triển nhanh và bền vững, phải gắn tăng trởng kinh tế với
cải thiện đời sống nhân dân, phát triển văn hoá, giáo dục, thực hiện tiến bộ và

công bằng xà hội. Nếu Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa là vì sự phát triển con ngời
Việt Nam toàn diện thì con ngời phải đợc coi là giá trị tối cao mục đích của sự
nghiệp đầy khó khăn phức tạp nhng là tất yếu đó.
II/ Thực trạng về nguồn lực con ngời và vấn đề phát triển nguồn
lực con ngời trong Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa ở Việt Nam

Chúng ta tiến hành Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa đất nớc với thế mạnh lớn
nhất hiện có là lực lợng lao động đông đảo. Đây là cơ sở để Đảng ta xác định
nguồn lực cơ bản nhất để Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa đất nớc là nguồn nhân
lực. Tuy nhiên với lực lợng lao động hiện có thì cha thể đáp ứng đợc nhu cầu phát
triển kinh tế trong giai đoạn mới. Việc đánh giá đúng thực trạng nguồn lực con ngời là cơ sở thực tiễn quan trọng để tìm ra những phơng hớng, giải pháp phát triển
và sử dụng hữu hiệu nguồn lực con ngời trong quá trình phát triển đất nớc. Xem
17


Website: Email : Tel : 0918.775.368

xÐt nguån lùc con ngời hiện nay không chỉ căn cứ vào những tiêu chí về số lợng và
chất lợng, những mặt tích cực cũng nh mặt hạn chế mà còn phải thấy đợc tình hình
phát triển con ngời trong hoạt động thực tiễn. Cũng cần phải hiểu rõ những điều
kiện tự nhiên, xà hội đang tác động đến sự phát triển nguồn lực con ngời và dự báo
đợc xu hớng phát triển của nó trong tơng lai, phải thấy cả những biến đổi trong
thang giá trị của nó ở thời kỳ đổi mới, nhất là trong điều kiện phát triển nền kinh
tế thị trờng theo định hớng XHCN.
Hiện nay, ngoài chỉ số tổng thu nhập quốc dân trên đầu ngời, để đánh giá sự
phát triển của một quốc gia nào đó ngời ta còn căn cứ vào chỉ số phát triển ngời
của níc ®ã (HDI), nã cho phÐp xÐt cơ thĨ cc sống, chất lợng cuộc sống của từng
ngời và cộng đồng. Theo cách đó, tiêu chí phát triển ngời của nớc ta hiện nay đứng
thứ 120 trên tổng số 174 nớc trên thế giới.
Chúng ta vui mừng trớc thành tựu 10 năm đổi mới vừa qua, nó có ý nghĩa

quan trọng trong mọi lĩnh vực. Nhờ có thắng lợi lớn đó, đất nớc đà thoát khỏi
khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng và kéo dài, tuy còn một số mặt cha vững chắc,
song đà tạo đợc tiền đề cần thiết để chuyển sang thời kỳ phát triển mới, thời kỳ
đẩy mạnh Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa đất nớc. Bên cạnh những thành tựu về
phát triển kinh tế, ổn định chính trị, chúng ta còn thu đợc một số thành tựu to lớn
trên các lĩnh vực văn hoá, xà hội, giáo dục, đào tạo.v.v.. Tuy vậy, công cuộc Công
nghiệp hoá- Hiện đại hóa đất nớc lại đang đặt ra những yêu cầu bức bách và sâu
rộng hơn. Nớc ta còn nghèo nàn lạc hậu, đang trong tình trạng kém phát triển,
trong khi đó lại cha thực hiện tốt cần kiệm trong sản xuất, tiết kiệm trong tiêu
dùng, gây những ảnh hởng không tốt đến sản xuất và đời sống của nhân dân lao
động.Trên lĩnh vực xà hội vẫn còn nhiều tiêu cực và nhiều vấn đề phải giải quyết
đó là: Nạn tham nhũng, sự phân hoá giàu nghèo, thiếu việc làm, chất lợng giáo
dục đào tạo, phục vụ y tế còn thấp, tình trạng ô nhiễm môi trờng sinh thái, văn hoá
phẩm độc hại đang còn lan tràn và các tệ nạn xà hội phát triển. Những vấn đề đó
cũng gây ảnh hởng xấu đến sự phát triển nhân cách con ngời Việt Nam trong giai
đoạn hiện nay.
Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa không chỉ đơn thuần là công cuộc xây dựng
kinh tế mà chính là quá trình biến đổi con ngời sâu sắc trong mọi lĩnh vực của đời
18


Website: Email : Tel : 0918.775.368

sèng x· héi, nhằm làm cho xà hội phát triển lên một trạng thái mới về chất. Vì
vậy, nó đòi hỏi phải có nguồn nhân lực đủ về số lợng, mạnh về chất lợng, thực sự
là động lực của phát triển. Ưu điểm nổi bật của con ngời Việt Nam là mang trong
mình những phẩm chất truyền thống quí báu: Anh dũng trong chiến đấu, cần cù,
bền bỉ, dẻo dai trong lao động, có khả năng sáng tạo và thích ứng nhanh.v.v..
Những phẩm chất này thể hiện trình độ, năng lực trí tụê của ngời lao động phụ hợp
với tốc độ phát triển của con ngời hiện đại. Tuy nhiên, lực lợng lao động dồi dào

cùng với lòng nhiệt tình cách mạng, thì cha đủ tiến hành Công nghiệp hoá- Hiện
đại hóa. Sự phát triển của đất nớc trong giai đoạn hiện nay đòi hỏi phải có những
con ngời có trí tuệ khoa học, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cao, có ý chí chiến
thắng nghèo nàn, lạc hậu, tính năng động tháo vát, luôn luôn thích ứng với hoàn
cảnh, có ý thức pháp luật, bản lĩnh lÃnh đạo, nghệ thuật quản lý, kü tht kinh
doanh.v.v.. Song, h¹n chÕ cđa ngn lùc con ngời Việt Nam-động lực của Công
nghiệp hoá- Hiện đại hóa- thể hiện ở cả về số lợng và chất lợng. Hiện nay, ở nớc ta
mới chỉ có khoảng 5% dân sè ë ®é ti tõ 18 ®Õn 23 ®ang häc trong các trờng đại
học, cao đẳng và THCN và dạy nghề. Trong toàn bộ đội ngũ lao động mới có gần
12% qua đào tạo, số lợng công nhân kỹ thuật là cán bộ chuyên môn kỹ thuật đến
nay mới có gần 2,5 triệu ngời, trong đó 20% có trình độ đại học và cao đẳng, 0,3%
có trình độ trên đại học. Nhìn chung, mặt bằng dân trí ở nớc ta còn thấp, số ngời
đợc đào tạo có trình độ tay nghề cao cũng nh có học vấn đại học và sau đại học
còn quá ít, còn thiếu nhiều cán bộ Khoa học- Công nghệ và chuyên gia giỏi. Trong
khi đó, do nhiều nguyên nhân, tình trạng hẫng hụt về kiến thức, bất cập về năng
lực chuyên môn, nghiệp vụ trong đội ngũ cán bộ, viên chức còn khá phổ biến.
Đang có tình trạng lÃo hoá cả về tuổi tác và tri thức ở đội ngũ cán bộ khoa học, sự
yếu kém về kỹ năng thực hành, khả năng ứng dụng kiến thức vào cuộc sống của
tuổi trẻ. Bên cạnh đó, quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế hàng hoá theo cơ chế
thị trờng và mở rộng giao lu quốc tế đang mang cả mặt tích cực và tiêu cực vào
quá trình chuyển biến tâm lý, ý thức t tởng, đạo đức của con ngời Việt Nam.
Những điều kiện sống và làm việc còn khó khăn, thiếu thốn cả về vật chất và tinh
thần, vấn đề vệ sinh môi trờng và bảo hộ lao động cha tốt.v.v.. đà dẫn đến tình
trạng ốm đau, thiếu dinh dỡng, bệnh nghề nghiệp và tai nạn vẫn còn ở mức cao.
19


Website: Email : Tel : 0918.775.368

C- mét sè giải pháp và kiến nghị

Xuất phát từ tình hình thực tế còn nhiều vấn đề tồn đọng nan giải nh trên, để
phát huy tối đa những thế mạnh sẵn có và đẩy lùi những mặt hạn chế của nguồn
lực con ngời trong quá trình Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa- đòi hỏi mỗi chúng ta
phải đa ra đợc những phơng hớng giải pháp thích hợp nhằm phát huy nhân tố con
ngời, phát triển con ngời phục vụ sự nghiệp Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa đất nớc. Có thể nói đến một số giải pháp cụ thể sau:
Thứ nhất, về nhận thức chúng ta phải nhận rõ ràng chiến lợc trong cạnh
tranh quốc tế gay gắt là vấn đề nhân tài. Sự cạnh tranh tổng hợp của một đất nớc
trong thời đại hiện nay không tách rời với việc nâng cao phát huy năng lực nội
sinh, tố chất trí tuệ của hàng triệu ngời lao động ở tuyến đầu sản xuất. Vì thế, trớc
hết phải làm tốt công tác cán bộ, để họ có nhận thức đầy đủ và đúng đắn. Ngời cán
bộ cần phải biết vị trí nhiệm vụ cần tập trung của mình, không đợc sợ cấp dới giỏi
hơn, phải biết tôn trọng họ, học hỏi họ vì lÃnh đạo cũng chỉ là một nghề và càng
không đợc tự coi mình là quan cách mạng, là cấp trên của dân, ban ơn cho dân,
cửa quyền với dân.
Thứ hai, cần phải gấp rút đào tạo, bồi dỡng đội ngũ cán bộ Khoa học- Công
nghệ, nhất là cán bộ đầu đàn, để bớc vào thế kỷ XXI chúng ta không bị hẫng hụt
về số lợng và về chất lợng nguồn nhân lực.
Nâng cao chất lợng giáo dục-đào tạo ở tất cả các bậc học để từng bớc đạt
trình độ khu vực quốc tế. Cần phát hiện sớm các tài năng, có các hình thức đào tạo
phù hợp để nhanh chóng bồi dỡng nhân tài cho đất nớc. Phải cấp tốc có chính sách
lựa chọn và gửi ngời có tài đi tiếp thu Khoa học- Công nghệ ở các nớc tiên tiến.
Thứ ba, tạo công bằng văn minh trong sử dụng nguồn nhân lực là yếu tố cơ
bản để phát hiện và đào tạo nhân tài. Để có đội ngũ cán bộ Khoa học- Công nghệ
trẻ, đủ năng lực, cần có chính sách động viên kịp thời thanh niên học tập và rèn
luyện vơn lên tầng cao mới của Khoa học- Công nghệ.
Bốn là, tăng cờng đầu t tài chính của Nhà nớc cho hoạt động tạo nguồn nhân
lực cho công cuộc Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa, đồng thời phải tăng cờng công
tác quản lý, tuần tra tổ chức sử dụng một cách hợp lý.
20

Website: Email : Tel : 0918.775.368

Năm là, đào tạo, bồi dỡng nâng cao chất lợng nguồn nhân lực từ giai cấp
công nhân- lực lợng chủ đạo của Cách mạng Việt Nam. Đó là việc làm vừa có tính
cấp bách, vừa có tính chiến lợc để đảm bảo thành công của công cuộc Công
nghiệp hoá- Hiện đại hóa.
Sáu là, thấu triệt quan điểm đúng đắn về phát triển đất nớc, phát triển kinh
tế xà hội, đẩy mạnh Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa làm cho dân giàu nớc mạnh,
xà hội công bằng văn minh. Đó chính là quan điểm phát triển kinh tế- xà hội, coi
con ngời là trung tâm, con ngời vừa là mục tiêu, vừa là động lùc cđa sù ph¸t triĨn
kinh tÕ- x· héi. Nh vËy có nghĩa là phải quan tâm đầy đủ đến cả hai việc: tăng
mức tổng sản phẩm quốc dân tính trên đầu ngời và tăng các chỉ số phát triển ngời(HDI).
Bảy là, nói đến năng lực công tác là nói đến tay nghề và đạo đức- cái giúp
cho con ngời trở thành động lực của sự phát triển. Mác đà chỉ ra rằng, trong bất cứ
hình thái kinh tế xà hội nào, con ngời luôn thể hiện ra là ngời sản xuất, ngời lao
động, phải chăm lo đến lợi ích của ngời lao động, ngời sản xuất, đó là một quy
luật cđa sù ph¸t triĨn con ngêi, ph¸t triĨn kinh tÕ- xà hội. Lợi ích tạo ra động lực
quan trọng bậc nhất cho hoạt động của con ngời. Tất nhiên, lợi ích ở đây bao gồm
cả lợi ích vật chất và lợi ích tinh thần, giải quyết vấn đề phân tầng xà hội, phân
hoá giàu nghèo phải nhằm mục tiêu công bằng xà hội. Công bằng xà hội cũng tạo
động lực không nhỏ cho hoạt động của con ngời và xà hội.
Nh vậy, xuất phát từ vai trò quyết định của yếu tố con ngời trong lực lợng
sản xuất, chúng ta cần đẩy mạnh hơn nữa việc xây dựng và phát triển con ngời với
t cách vừa là động lực vừa là mục tiêu của Cách mạng.
Vấn đề phát triển nguồn nhân lực mang ý nghĩa rộng lớn và có liên quan
®Õn nhiỊu lÜnh vùc cđa ®êi sèng x· héi. Trong ®iỊu kiƯn hiƯn nay chóng ta kh«ng
thĨ cïng mét lóc giải quyết mọi vấn đề, vì thế để phát triển nguồn lực con ngời
Việt Nam đáp ứng yêu cầu của Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa, Đại hội VIII của
Đảng đà tập chung hớng vào giải quyết những vấn đề bức bách nhất về con ngời

và xà hội với những nội dung quan trọng: Phát triển khoa học và công nghệ, giáo
dục và đào tạo, xây dựng nền văn hoá tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, thực hiện
tốt các chính sách xà hội và đảm bảo công bằng x· héi. Níc ta hiƯn nay vÉn ®ang
21


Website: Email : Tel : 0918.775.368

ở trình độ phát triển rất thấp về kinh tế, khoa học và công nghệ, các mặt bằng văn
hoá xà hội còn nhiều vấn đề bức xúc, bởi vậy việc phát triển khoa học và công
nghệ, nâng cao năng lực nội sinh là động lực để thúc đẩy Công nghiệp hoá- Hiện
đại hóa. Phát triển khoa học kỹ thuật vừa nhằm xây dựng định cứ cho các định hớng phát triển đất nớc, vừa trang bị cho ngời lao động kiến thức để tiếp thu đợc
các thành tựu Khoa học và Công nghệ thế giới, lựa chọn làm chủ công nghệ
chuyển giao vào Việt Nam. Do đó, phát triển Khoa học và Công nghệ cần gắn với
nhiệm vụ phát triển giáo dục và đào tạo. Ngoài ra, văn hoá nghệ thuật có vị trí
quan trọng trong việc hình thành nhân cách làm phong phú đời sống tinh thần của
con ngời Việt Nam. Mọi hoạt động văn hoá nghệ thuật phải nhằm xây dựng và
phát triển nền văn hoá tiên tiến mang đậm bản sắc dân tộc, xây dựng con ngời
Việt Nam về t tởng, đạo đức, tâm hồn, tình cảm, lối sống, xây dựng môi trờng văn
hoá lành mạnh cho sự phát triển x· héi.

22


Website: Email : Tel : 0918.775.368

kÕt luËn
Con ngêi trong Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa là một đề tài có tính cấp
bách trong tình hình kinh tế xà hội nớc ta hiện nay. Nh trên chúng ta đà phân tích,
chúng ta đà nhân thấy mối quan hệ biện chứng chặt chẽ giữa con ngời và Công

nghiệp hoá- Hiện đại hóa. Chúng có quan hệ chặt chẽ với nhau bởi chúng phụ
thuộc vào nhau. Muốn Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa thì yếu tố cơ bản đầu tiên là
nhân tố con ngời, hay nói đúng hơn là nguồn lực thùc sù cđa con ngêi. Cßn con
ngêi mn sèng trong công bằng, văn minh, bình đẳng bất cứ ai muốn sống trong
xà hội mà ở đó mình thừa hởng tất cả những gì là tốt đẹp nhất của cuộc sống mà
con ngời đợc hởng, thì con ngời phải tập trung phát triển kinh tế vững mạnh đi lên.
Muốn thế, không còn cách nào khác là tập trung Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa
đất nớc, để từ đó đất nớc phát triển sẽ phục vụ lại đảm bảo mức sống cho chính
bản thân con ngời.
Muốn vậy chúng ta phải tạo một môi trờng tốt cho phát huy nguồn lực trong
nớc, làm tốt công tác cán bộ, công tác dự báo kế hoạch đào tạo, tổ chức, sử dụng,
đÃi ngộ và bảo vệ nguồn nhân lực. Tìm tất cả những giải pháp có thể có để xây
dựng bằng năng lực nội sinh đủ mạnh về khoa học và công nghệ của chúng ta vì
một đất nớc Việt Nam giàu mạnh, xà hội công bằng văn minh.
Đất nớc ta đang trong giai đoạn cách mạng mới, yêu cầu và đòi hỏi với vai
trò, vị trí và nhiệm vụ của đội ngũ tri thức Việt Nam nói riêng và nguồn lực cho
Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa nói chung ngày càng to lớn. Đội ngũ tri thức phải
cùng với mọi tầng lớp xà hội đa giáo dục và đào tạo với khoa học và công nghệ trở
thành khâu đột phát vào quá trình Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa đất nớc, góp
phần xứng đáng vào công cuộc xây dựng đất nớc.
Ngày nay, chúng ta là những sinh viên đang học tập, lao động dới mái trờng
XHCN, thấm nhuần t tởng của Đảng và Nhà nớc, chúng ta cần cố gắng hết sức
mình học tập tốt để sau này góp một phần sức trẻ của mình vào sự nghiệp Công
nghiệp hoá- Hiện đại hóa đất nớc, đa đất nớc ta đi lên sánh vai cùng các cờng quốc
năm châu và tất cả đồng lòng, đồng sức chèo lái con thuyền Việt Nam vợt biển
khơi bao la đi đến những vinh quang cho dân tộc Việt Nam Anh Hïng.

23

Website: Email : Tel : 0918.775.368

Môc lôc
Trang
Lêi nãi đầu

1

Mở đầu

2

Nội dung

3

A- Cơ sở lý luận

3

I/ Phạm trù con ngời

3

1. Khái niệm con ngời

4

2. Quan niệm hiện đại của Mác về con ngời
và bản chất của nó

5

5
II/ Thế nào là Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa
1. Khái niệm về Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa

6
7

2. Vai trò của con ngời trong Công nghiệp hoáHiện đại hóa

8

III/ Vấn đề con ngời trong Công nghiệp hoá-Hiện đại hóa

8

1. Về mặt lý luận
2. Về mặt thực tiễn

8

B- Con ngời trong Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa
ở Việt Nam

9

I/ Khái quát về đờng lối của Đảng
II/ Thực trạng về nguồn lực con ngời và vấn đề phát triển

nguồn lực con ngời trong Công nghiệp hoá-Hiện đại hóa
ở Việt Nam
C- Một số giải pháp và kiến nghị
Kết luận

24

14


Website: Email : Tel : 0918.775.368

tµi liƯu tham khảo

1. C.Mác F.Engen tuyển tập, tập I NXB Hà nội 1982.
2. Hå ChÝ Minh - Toµn tËp NXB Sù thËt Hà Nội năm 1989.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam: các văn kiện đại hội Đảng lần
thứ VI, VII, VIII.
4. Phạm Minh Hạc: Tạp chí Cộng sản số 13-7-1996: Vấn đề con ngời trong
sự nghiệp Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa ®Êt níc.
5. Ngun Thanh - TriÕt häc sè 5 (98) tháng 10-1996: Mục tiêu con ngời
trong sự nghiệp Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa ở nớc ta hiện nay.
6. Đặng Hữu Toàn - Triết học số 1(95) tháng 2-1997: Phát triển vì con ngời
trong quan niệm của Mác và sự nghiệp Công nghiệp hoá- Hiện đại hóa nhằm mục
tiêu phát triển con ngời ở nớc ta.
7. Giáo trình triết học Mác - Lênin: Trờng ĐH KTQD.

25