Một số giải pháp hoàn thiện chính sách đa dạng hóa sản phẩm tại công ty thông tin di động việt nam VMS

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG
KHOA KINH TẾ VÀ KINH DOANH QUỐC TẾ
CHUYÊN NGÀNH KINH TẾ ĐỐI NGOẠI


KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:
MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH ĐA DẠNG HOÁ
SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY THÔNG TIN DI ĐỘNG VIỆT NAM VMS



Họ và tên sinh viên : Nguyễn Vũ Chi Mai
Lớp : Anh 14
Khóa : 45E
Giáo viên hƣớng dẫn : ThS. Trần Hải Ly




Hà Nội, tháng 5 năm 2010


MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU 1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH ĐA DẠNG HOÁ SẢN PHẨM
TRONG KINH DOANH DỊCH VỤ THÔNG TIN DI ĐỘNG 4
1. Tổng quan về dịch vụ 4

1.1. Khái niệm, đặc trƣng của dịch vụ 4
1.2. Phân loại dịch vụ 8
2. Khái quát về dịch vụ thông tin di động 10
2.1. Khái niệm, đặc trƣng của dịch vụ thông tin di động 10
2.2. Phân loại dịch vụ thông tin di động 13
3. Chính sách đa dạng hoá sản phẩm trong kinh doanh dịch vụ thông tin di
động 15
3.1. Khái niệm 15
3.2. Phân loại 16
3.3. Sự cần thiết thực hiện đa dạng hoá sản phẩm trong kinh doanh dịch
vụ thông tin di động 21
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CHÍNH SÁCH ĐA DẠNG HOÁ SẢN PHẨM TẠI
CÔNG TY THÔNG TIN DI ĐỘNG VIỆT NAM 27
1. Giới thiệu công ty Thông tin di động Việt Nam VMS 27
1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của công ty VMS MobiFone 27
1.2. Những thành tựu đạt đƣợc 30
1.3. Cơ cấu tổ chức 31
2. Thực trạng chính sách đa dạng hoá sản phẩm của công ty Thông tin di
động Việt Nam 34
2.1. Định hƣớng phát triển của VMS - Mobifone với chính sách đa dạng
hoá sản phẩm 34
2.2. Thuận lợi và khó khăn đối với công tác thực hiện đa dạng hoá sản
phẩm tại VMS - MobiFone 35


2.3. Thực trạng đa dạng hoá sản phẩm tại công ty Thông tin di động
Việt Nam 38
3. Đánh giá kết quả chính sách đa dạng hoá hoá sản phẩm tại công ty Thông
tin di động Việt Nam 52
3.1. Thành công 52

3.2. Hạn chế 59
CHƢƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH ĐA DẠNG
HOÁ SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY THÔNG TIN DI ĐỘNG VIỆT NAM 65
1. Phƣơng hƣớng phát triển của ngành viễn thông và thông tin di động Việt
Nam đến năm 2020 65
2. Dự báo xu thế phát triển của thị trƣờng thông tin di động Việt Nam trong
thời gian tới 67
2.1. Dự báo về quy mô và tốc độ phát triển của thị trƣờng 67
2.2. Dự báo về thay đổi chiến lƣợc tiếp cận thị trƣờng của các doanh
nghiệp cung cấp dịch vụ thông tin di động 69
2.3. Xu hƣớng sử dụng dịch vụ băng thông rộng 3G 70
3. Một số giải pháp hoàn thiện chính sách đa dạng hoá sản phẩm tại công ty
Thông tin di động Việt Nam 71
3.1. Giải pháp từ phía doanh nghiệp 71
3.2. Giải pháp từ phía Nhà nƣớc 86
KẾT LUẬN 91
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 93
PHỤ LỤC i







DANH MỤC SƠ ĐỒ BẢNG BIỂU
Bảng 1: Quá trình hình thành và phát triển của công ty Thông tin di động Việt
Nam 27
Bảng 2: Số lƣợng các dịch vụ GTGT của VMS - MobiFone 46
Bảng 3: Số lƣợng thuê bao và doanh thu dịch vụ MobiFone 3G (từ

15/12/2009 đến 15/4/2010) 57
Biểu đồ 1: Số lƣợng DV GTGT của các mạng di động tại Việt Nam tính
đến tháng 12/2009 49
Biểu đồ 2: Tăng trƣởng số lƣợng thuê bao của MobiFone giai đoạn 2006 -
2009 53
Biểu đồ 3: Thị phần của công ty VMS - MobiFone qua các năm 54
Biểu đồ 4: Doanh thu giai đoạn 2006 - 2009 của MobiFone 56
Biểu đồ 5: Chỉ số ARPU của MobiFone giai đoạn 2006 - 2009 63
Biểu đồ 6: Dự báo tốc độ tăng trƣởng thuê bao di động tại Việt Nam 68
Hình 1: Đa dạng hoá dịch vụ cơ bản trả sau 39
Hình 2: Đa dạng hoá dịch vụ cơ bản trả trƣớc 43
Sơ đồ 1: Cơ cấu tổ chức công ty Thông tin di động Việt Nam 33








DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Viết tắt
Tiếng Anh
Tiếng Việt
3G
Third Generation
Thế hệ thứ 3
ARPU
Average Revenue Per User
Doanh thu bình quân của một

thuê bao/tháng
ATM
Automated Teller Machine
Máy rút tiền tự động
BCC
Business Co - operation
Contract
Hợp đồng hợp tác kinh doanh
BMI
Business Monitor
International
Công ty Khảo sát thị trƣờng
quốc tế BMI
BTS
Base Transceiver Station
Trạm thu phát sóng
CIV
Comvik International
Vietnam
Công ty Comvik
CNTT

Công nghệ thông tin
CP
Content Provider
Nhà cung cấp nội dung
DV

Dịch vụ
IMT

International Mobile
Telecommunications
Công ty Viễn thông di động
quốc tế
GATS
General Agreement on Trade
and Services
Hiệp định chung về thƣơng mại
dịch vụ
GDP
Gross Domestic Product
Tổng sản phẩm quốc nội
GMS
Global System for Mobile
Communications
Hệ thống truyền thông di động
toàn cầu
GPS
Global Positioning System
Hệ thống định vị toàn cầu
GPRS
General Packet Radio Service
Dịch vụ vô tuyến gói tổng hợp



GTGT

Giá trị gia tăng
MCA

Missed Call Alert
Thông báo cuộc gọi nhỡ
MMS
Multimedia Messeging
Service
Dịch vụ tin nhắn đa phƣơng
tiện
MOD
Music on demand
Nghe nhạc theo yêu cầu
SMS
Short Message Services
Dịch vụ tin nhắn ngắn
SP
Service Provider
Nhà cung cấp dịch vụ
VAS
Value added service
Dịch vụ giá trị gia tăng
VASC

Công ty Phần mềm và Truyền
thông
VMS
Vietnam Mobile Telecom
Services Company
Công ty thông tin di động Việt
Nam
VNPT
Vietnam Posts and

Telecommunication Group
Tập đoàn Bƣu chính - Viễn
thông Việt Nam
VOD
Video on demand
Tivi theo yêu cầu
USB
Universal Serial Bus
Chuẩn kết nối tuần tự trong
máy tính
USSD
Unstructured Supplementary
Services Data
Dữ liệu dịch vụ bổ sung phi cấu
trúc

1

LỜI NÓI ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Cùng với sự phát triển của dịch vụ bƣu chính viễn thông, dịch vụ thông
tin di động đã phát triển rất nhanh và trở thành một trong những dịch vụ thiết
yếu trong đời sống xã hội của toàn nhân loại. Tại thị trƣờng Việt Nam theo
thống kê của Bộ Thông tin và Truyền thông, tính đến hết tháng 7 năm 2009,
cả nƣớc có gần 108 triệu thuê bao điện thoại, trong đó thuê bao di động là
khoảng 92 triệu. Việt Nam với gần 86 triệu dân và có một nền kinh tế tăng
trƣởng cao, ổn định, cơ cấu dân số trẻ đƣợc đánh giá là thị trƣờng tiềm năng,
thuận lợi cho sự phát triển của dịch vụ thông tin di động.
Trong xu thế chung của nền kinh tế thế giới, Chính phủ đã tiến hành đổi
mới các chính sách theo phƣơng hƣớng tự do hoá nền kinh tế, ký kết các hiệp

định song phƣơng và đa phƣơng với các quốc gia trên thế giới. Do đó, trong
thời gian tới thị trƣờng viễn thông Việt Nam sẽ có nhiều biến động lớn theo
hƣớng tự do hơn, mở cửa hơn. Đến nay, Chính phủ đã cấp giấy phép kinh
doanh dịch vụ thông tin di động cho nhiều doanh nghiệp nhằm xoá bỏ sự độc
quyền từng tồn tại rất lâu trong ngành viễn thông. Tính đến cuối năm 2009,
Việt Nam đã có tới 7 mạng di động đang hoạt động trên cả nƣớc là: MobiFone,
VinaPhone, Viettel, Sfone, EVN, Vietnamobile và Beeline. Theo lộ trình hội
nhập, trong thời gian tới sẽ còn có nhiều doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ
thông tin di động mới ra đời thuộc nhiều thành phần kinh tế khác nhau.
Nền kinh tế đang đổi mới và phát triển, nhiều doanh nghiệp cung cấp
dịch vụ viễn thông di động ra đời đã và sẽ tạo ra sự cạnh tranh ngày càng gay
gắt. Muốn tồn tại, phát triển, đạt đƣợc lợi nhuận cao và tạo ra vị thế của mình,
các doanh nghiệp phải không ngừng tìm cách đáp ứng tốt nhất, đầy đủ nhất
cầu ngày càng đa dạng, phong phú và thƣờng xuyên biến đổi của thị trƣờng.

2

Chính vì những yêu cầu trên nên việc nghiên cứu các giải pháp nhằm đa
dạng hoá sản phẩm của các công ty kinh doanh dịch vụ thông tin di động tại
Việt Nam trở nên hết sức cần thiết. Đó cũng là lý do em chọn thực hiện khoá
luận tốt nghiệp với đề tài:
“Một số giải pháp hoàn thiện chính sách đa dạng hoá sản phẩm tại
công ty Thông tin di động Việt Nam VMS”.
2. Mục đích nghiên cứu
Mục tiêu của luận văn là tìm hiểu khái quát về mặt lý luận tiến tới phân
tích, đánh giá thực tiễn việc xây dựng và thực hiện chính sách đa dạng hoá
sản phẩm, dịch vụ tại công ty Thông tin di động Việt Nam, đồng thời đề xuất
một số giải pháp cho quá trình thực hiện đa dạng hoá sản phẩm của công ty.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đề tài luận văn lấy các sản phẩm dịch vụ của công ty Thông tin di động

Việt Nam trong những năm qua, nhất là từ năm 2006 tới năm 2009 làm đối
tƣợng nghiên cứu trực tiếp, đồng thời có tham khảo, so sánh với dịch vụ của
một số công ty cung cấp dịch vụ viễn thông di động khác và đề xuất các giải
pháp thực hiện đa dạng hoá sản phẩm dịch vụ phù hợp với điều kiện của nền
kinh tế nói chung và của công ty VMS nói riêng.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Đề tài đƣợc nghiên cứu trên cơ sở kết hợp các phƣơng pháp mô tả, phân
tích, tổng hợp, thống kê, so sánh kết hợp giữa lý luận với thực tiễn, đi từ phân
tích tới đánh giá để làm rõ các vấn đề cần nghiên cứu.
5. Kết cấu của khoá luận
Ngoài Lời mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, khoá luận
gồm 3 chƣơng:

3

Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về chính sách đa dạng hoá sản phẩm trong kinh
doanh dịch vụ thông tin di động.
Chƣơng 2: Thực trạng chính sách đa dạng hoá sản phẩm của công ty
Thông tin di động Việt Nam.
Chƣơng 3: Một số giải pháp hoàn thiện chính sách đa dạng hoá sản phẩm
tại công ty Thông tin di động Việt Nam.
Do kiến thức, trình độ của ngƣời viết còn nhiều hạn chế nên bài viết
không thể tránh khỏi còn tồn tại một số thiếu sót. Vì vậy, em rất mong nhận
đƣợc sự cảm thông và góp ý từ phía các thầy cô giáo để khoá luận đƣợc hoàn
thiện hơn nữa.
Em xin chân thành cảm ơn Thạc sĩ Trần Hải Ly đã tận tình hƣớng dẫn,
giúp đỡ em hoàn thành bài khoá luận!

4

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH ĐA DẠNG HOÁ
SẢN PHẨM TRONG KINH DOANH DỊCH VỤ THÔNG TIN DI ĐỘNG

1. Tổng quan về dịch vụ
1.1. Khái niệm, đặc trƣng của dịch vụ
1.1.1. Khái niệm dịch vụ
Những năm gần đây kinh tế nƣớc ta phát triển rất mạnh, GDP liên tục
tăng cao, cơ cấu kinh tế có sự chuyển dịch tích cực, lĩnh vực dịch vụ đang
phát triển mạnh mẽ và chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trong cơ cấu của nền
kinh tế. Năm 2009, lĩnh vực dịch vụ chiếm 39,10% GDP của cả nƣớc, tăng
0,93% so với năm 2008
[18]
. Xã hội càng phát triển, trình độ chuyên môn hoá
và phân công lao động càng cao thì lĩnh vực dịch vụ cũng ngày càng phát
triển để đáp ứng nhu cầu đa dạng của xã hội.
Một dịch vụ cũng đem lại lợi ích nhất định cho ngƣời tiếp nhận nhƣ một
hàng hoá hữu hình. Một sản phẩm hữu hình sẽ không thể đƣợc tạo ra nếu
không có một số dịch vụ hỗ trợ cho quá trình sản xuất nó và đƣa nó đến tay
ngƣời tiêu dùng.
Vậy dịch vụ là gì? Hiện nay, dịch vụ vẫn chƣa đƣợc định nghĩa một cách

thống nhất trên toàn thế giới. Các nhà kinh tế dùng nhiều thuật ngữ khác nhau
để nói về dịch vụ nhƣ “hàng hoá mềm”, “hàng hoá vô hình”…
Ngay cả Hiệp định chung về Thƣơng mại Dịch vụ (GATS) cũng chỉ đƣa
ra khái niệm dịch vụ bằng cách liệt kê dịch vụ thành 12 ngành lớn và 155
phân ngành khác nhau.
Còn theo Philip Kotler, “Dịch vụ là một hoạt động hay một lợi ích mà
một bên có thể cung cấp cho bên kia, trong đó nó có tính vô hình và không
dẫn đến sự chuyển giao sở hữu nào cả
[27]
”.

5

Tuy có nhiều định nghĩa khác nhau nhƣng chúng ta đều có thể rút ra một
số bản chất chung của dịch vụ, đó là
[9]
:
- Dịch vụ là quá trình vận hành các hoạt động, hành vi dựa vào yếu tố
vô hình nhằm giải quyết các mối quan hệ giữa ngƣời cung cấp với khách
hàng hoặc tài sản của khách hàng mà không có bất kỳ sự thay đổi quyền sở
hữu nào cả.
- Dịch vụ là một quá trình, nó diễn ra theo nhiều công đoạn, nhiều
bƣớc khác nhau. Trong mỗi giai đoạn đôi khi có thể có những dịch vụ phụ
cộng thêm.
- Sản phẩm của dịch vụ có thể trong phạm vi hoặc vƣợt quá phạm vi của
sản phẩm vật chất.
1.1.2. Các đặc trƣng của dịch vụ
Dịch vụ là một loại hàng hoá đặc biệt, vì thế nó có những nét đặc trƣng
riêng biệt mà hàng hoá hữu hình không có. Dịch vụ có bốn đặc trƣng cơ bản
là: tính vô hình, tính không tách rời giữa cung cấp và tiêu dùng dịch vụ, tính

không đồng đều về chất lƣợng và tính không dự trữ đƣợc
[14]
.
1.1.2.1. Tính vô hình
Đây là đặc trƣng cơ bản nhất của dịch vụ. Hàng hoá hữu hình mang các
đặc điểm vật lý cụ thể, có hình dáng, kích thƣớc, màu sắc và thậm chí cả mùi
vị, do đó khách hàng có thể tự xem xét đánh giá hàng hoá đó có phù hợp với
nhu cầu sử dụng của mình hay không. Ngƣợc lại, vì dịch vụ lại là loại hàng
hoá vô hình nên khách hàng không thể nhận biết bằng các giác quan thông
thƣờng trƣớc khi mua dịch vụ, lúc khách hàng cảm nhận đƣợc dịch vụ cũng là
lúc khách hàng nhận đƣợc dịch vụ đó. Tuy vậy, sản phẩm dịch vụ vẫn mang
nặng tính vật chất (ví dụ: nghe hát, bài hát không tồn tại dƣới dạng vật thể,
nhƣng âm thanh lại là vật chất).

6

Tính vô hình không chỉ khiến khách hàng khó có thể hình dung ra dịch
vụ, khó thử trƣớc khi mua, mà còn khó đánh giá chất lƣợng của dịch vụ đó.
Để nhận biết dịch vụ, thông thƣờng khách hàng phải tìm hiểu qua những đầu
mối vật chất trong môi trƣờng hoạt động dịch vụ nhƣ các trang thiết bị, dụng
cụ, ánh sáng, màu sắc, âm thanh, con ngƣời… có quan hệ trực tiếp tới hoạt
động cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp. Do đó, để giảm thiểu rủi ro, khách
hàng cần tìm kiếm những dấu hiệu đảm bảo cho chất lƣợng của dịch vụ thông
qua các phƣơng tiện truyền thông, thƣơng hiệu, giá cả cũng nhƣ tƣ vấn của
ngƣời quen, ngƣời bán hàng. Vì vậy, nhiệm vụ của nhà cung cấp dịch vụ là
biến đổi dịch vụ vô hình thành những lợi ích cụ thể, tăng cƣờng sử dụng các
yếu tố hữu hình trong xúc tiến, bán hàng để tác động đến tâm lý ngƣời tiêu
dùng, tăng cƣờng và duy trì mối quan hệ thân thiết với khách hàng, xây dựng
hình ảnh uy tín, thƣơng hiệu tốt.
1.1.2.2. Tính không tách rời giữa cung cấp và tiêu dùng dịch vụ

Dịch vụ thƣờng đƣợc sản xuất và tiêu thụ đồng thời, không giống nhƣ
hàng hoá hữu hình, đƣợc sản xuất, đƣa vào kho, phân phối thông qua đại lý,
và tiêu thụ sau đó. Ngƣời cung cấp dịch vụ và khách hàng phải tiếp xúc với
nhau để cung cấp và tiêu dùng dịch vụ tại các thời điểm và thời gian phù hợp
cho cả hai bên. Ví dụ: Bác sĩ không thể cung cấp dịch vụ khám bệnh nếu bệnh
nhân vắng mặt; khách hàng không thể xem phim nếu không tới rạp… Do đó,
khách hàng chịu ảnh hƣởng lớn từ quá trình cung cấp dịch vụ, thái độ của
ngƣời cung cấp và môi trƣờng nơi xảy ra quá trình cung cấp đó.
Tuy nhiên, trong một số trƣờng hợp, khi không cần sự tiếp xúc trực tiếp
giữa các cá nhân, có thể tách biệt giữa cung cấp và tiêu dùng. Khách hàng có
thể trực tiếp mang quần áo, máy điện thoại, xe máy… đến cửa hàng sửa chữa,
sau khi sửa xong mới mang về sử dụng. Đây là trƣờng hợp đối tƣợng trực tiếp
nhận dịch vụ là tài sản của khách hàng.

7

1.1.2.3. Tính không đồng nhất
Dịch vụ không thể đƣợc cung cấp hàng loạt, tập trung nhƣ sản xuất hàng
hoá. Chất lƣợng dịch vụ tuỳ thuộc vào nhà cung cấp, thời gian và địa điểm mà
dịch vụ đó đƣợc cung cấp. Do vậy, nhà cung cấp khó kiểm tra theo một tiêu
chuẩn thống nhất. Mặt khác, sự cảm nhận của khách hàng lại chịu tác động
mạnh bởi kỹ năng, thái độ của nhân viên cung cấp dịch vụ. Dịch vụ càng
nhiều ngƣời phục vụ thì càng khó đảm bảo tính đồng đều về chất lƣợng.
Hiểu đƣợc điều này, doanh nghiệp cần tiến hành ba biện pháp để kiểm
soát chất lƣợng dịch vụ do mình cung cấp:
- Biện pháp đầu tiên là tuyển dụng nhân viên phục vụ phù hợp, tổ chức
đào tạo tốt cho tất cả nhân viên từ những ngƣời có kỹ năng thấp tới những
chuyên gia có trình độ cao.
- Biện pháp thứ hai là tiêu chuẩn hoá quá trình cung cấp dịch vụ trong
toàn bộ doanh nghiệp.

- Biện pháp cuối cùng là thực hiện giám sát mức độ hài lòng của khách
hàng thông qua các cuộc theo dõi, khảo sát, hệ thống khiếu nại…
1.1.2.4. Tính không dự trữ đƣợc
Dịch vụ chỉ tồn tại trong khoảng thời gian mà nó đƣợc cung cấp, do đó
doanh nghiệp không thể sản xuất hàng loạt, dự trữ trong kho rồi đem ra bán
khi thị trƣờng có nhu cầu, không thể hoàn trả, thu hồi hay bán lại. Một khi
máy bay cất cánh hay một bộ phim bắt đầu, những ghế bỏ trống sẽ không thể
đƣợc dành lại để bán trong tƣơng lai. Đặc tính này của hàng hoá vô hình
khiến cung - cầu của chúng trở nên khó cân đối và mất cân bằng tại những
thời điểm khác nhau.
Đặc tính vô hình của dịch vụ quy định việc sản xuất và tiêu dùng dịch vụ
phải đồng thời, trực tiếp trong một khoảng thời gian giới hạn, nếu khách hàng

8

và doanh nghiệp cung cấp không tuân thủ những điều kiện này thì sẽ không
còn cơ hội mua bán và tiêu dùng các dịch vụ đó.
Bốn đặc trƣng nêu trên là chung nhất cho các loại dịch vụ, tuy nhiên
mức độ biểu lộ của các đặc trƣng đó sẽ có thể khác nhau tuỳ ở từng loại
dịch vụ cụ thể.
1.2. Phân loại dịch vụ
Do các đặc trƣng của dịch vụ mà bản thân nó rất trừu tƣợng, khó phân
biệt giữa các loại dịch vụ với nhau. Sự phân loại dịch vụ sẽ giúp cho các
doanh nghiệp xác định đƣợc chiến lƣợc kinh doanh đúng đắn, có hiệu quả
đồng thời khai thác triệt để các nguồn tài nguyên cho sản xuất cung ứng dịch
vụ, thu hút khách hàng và thoả mãn tối đa nhu cầu của họ
[9]
.
1.2.1. Phân loại theo vai trò của dịch vụ trong sản phẩm cung cấp cho
khách hàng

- Dịch vụ thuần tuý (dịch vụ cơ bản): là dịch vụ có vai trò cốt lõi trong
sản phẩm cung cấp cho khách hàng, không hoặc hầu nhƣ không có các
hàng hoá hữu hình kèm theo. Dịch vụ cơ bản thoả mãn một loại nhu cầu
nhất định vì nó mang lại một loại giá trị sử dụng cụ thể. Dịch vụ cơ bản
quyết định bản chất của dịch vụ, gắn liền với công nghệ, hệ thống sản xuất
và cung ứng dịch vụ.
Ví dụ: trong dịch vụ y tế, dịch vụ cơ bản là khám chữa bệnh; trong dịch
vụ thông tin di động, dịch vụ cơ bản là thực hiện và nhận cuộc gọi; trong dịch
vụ vận tải, dịch vụ cơ bản là đƣa đón hành khách giữa các địa điểm…
- Dịch vụ bổ sung: là các dịch vụ cung cấp thêm cho khách hàng (ngoài
dịch vụ chính hoặc hàng hoá chính) làm tăng thêm lợi ích cho khách hàng,
làm cho khách hàng có cảm nhận tốt hơn về dịch vụ cơ bản, tăng khả năng
cạnh tranh của nhà cung cấp dịch vụ so với các đối thủ cùng ngành.

9

Ví dụ: dịch vụ tƣ vấn cho khách hàng lựa chọn khi bán hàng, dịch vụ
khách hàng, dịch vụ hậu mãi…
1.2.2. Phân loại theo đối tƣợng của dịch vụ
- Các dịch vụ dành cho cơ thể con ngƣời: dịch vụ chăm sóc sức khoẻ,
dịch vụ thẩm mĩ, chuyên chở hành khách…
- Các dịch vụ dành cho tinh thần con ngƣời: dịch vụ giáo dục, thông tin
liên lạc, du lịch, giải trí…
- Các dịch vụ dành cho tài sản của con ngƣời: dịch vụ chuyên chở hàng
hoá, sửa chữa xe máy, dịch vụ bƣu chính…
- Các dịch vụ dành cho quyền sở hữu của con ngƣời: dịch vụ ngân hàng,
bảo hiểm, pháp luật…
1.2.3. Phân loại theo phƣơng pháp loại trừ
Dịch vụ là một bộ phận của nền kinh tế ngoài công nghiệp sản xuất hàng
hoá hữu hình, nông nghiệp và khai khoáng, do đó bất cứ loại sản xuất nào

không thuộc ba ngành trên đều đƣợc coi là dịch vụ:
- Thƣơng mại (bán buôn và bán lẻ)
- Vận chuyển, phân phối, lƣu kho
- Ngân hàng, bảo hiểm
- Kinh doanh bất động sản
- Dịch vụ bƣu chính viễn thông
- Dịch vụ khách sạn, nhà nghỉ
- Dịch vụ công; dịch vụ khối công quyền
- Dịch vụ chăm sóc sức khoẻ, y tế
- Dịch vụ giải trí
- Dịch vụ đào tạo, trông trẻ…

10

1.2.4. Phân loại theo mức độ sử dụng lao động cung cấp dịch vụ
- Dịch vụ cần nhiều lao động cung cấp nhƣ dịch vụ khách sạn, ca nhạc,
bƣu chính, y tế, giáo dục…
- Dịch vụ cần ít lao động cung cấp, thậm chí có thể sử dụng máy móc
thiết bị để cung cấp nhƣ dịch vụ bán vé tự động, rút tiền tự động, dịch vụ điện
thoại thẻ, dịch vụ viễn thông…
Đối với mỗi loại dịch vụ, nhà cung cấp cần có những cách thức quản lý
khác nhau bởi quản lý con ngƣời khó khăn và phức tạp hơn nhiều so với quản
lý máy móc thiết bị.
1.2.5. Phân loại theo tần suất mua và sử dụng
- Một số dịch vụ đƣợc tiêu dùng thƣờng xuyên, nhanh chóng và thƣờng
là những dịch vụ thiết yếu, có giá trị thấp nên ngƣời tiêu dùng hầu nhƣ không
phải cân nhắc khi mua nhƣ dịch vụ ôtô buýt công cộng, dịch vụ điện thoại thẻ,
dịch vụ điện thoại di động…
- Trong khi đó, một số dịch vụ đƣợc tiêu dùng không thƣờng xuyên
bởi nó có giá trị lớn. Vì vậy, thời gian mua cũng nhƣ tiêu dùng dịch vụ kéo

dài, khiến khách hàng phải cân nhắc cẩn thận nhƣ dịch vụ du lịch, dịch vụ
làm đẹp…
2. Khái quát về dịch vụ thông tin di động
2.1. Khái niệm, đặc trƣng của dịch vụ thông tin di động
2.1.1. Khái niệm dịch vụ thông tin di động
Dịch vụ thông tin di động là một trong những dịch vụ thuộc 155 phân
ngành mà Tổ chức thƣơng mại thế giới đã phân loại. Dịch vụ thông tin di
động có đầy đủ mọi đặc trƣng của một dịch vụ cơ bản nhƣ: Tính vô hình, tính
không tách rời giữa sản xuất và tiêu dùng, tính không đồng nhất và tính không
dự trữ đƣợc.

11

Về cơ bản, dịch vụ thông tin di động đƣợc hiểu là dịch vụ truyền ký
hiệu, chữ viết, âm thanh, hình ảnh hoặc các dạng khác của thông tin dƣới
dạng sóng giữa các đối tƣợng sử dụng dịch vụ thông tin di động tại mọi địa
điểm, thời gian. Dịch vụ thông tin di động giúp cho khách hàng có thể di động
bất cứ nơi nào trong vùng phủ sóng của nhà cung cấp dịch vụ mà vẫn có khả
năng gửi và nhận thông tin, giúp ngƣời sử dụng có thể liên lạc với bạn bè,
cộng đồng và thế giới
[20]
.
2.1.2. Đặc trƣng của dịch vụ thông tin di động
Là một loại dịch vụ, dịch vụ thông tin di động mang đầy đủ những đặc
trƣng của dịch vụ nói chung, nhƣng nó cũng có những đặc tính riêng biệt của
một dịch vụ viễn thông.
- Dịch vụ thông tin di động mang tính vô hình: Dịch vụ viễn thông rất
khác với các sản phẩm của ngành sản xuất công nghiệp, nó không phải là một
sản phẩm vật chất chế tạo mới, không phải là một hàng hoá hữu hình mà là
kết quả có ích cuối cùng của quá trình truyền đƣa tin tức dƣới dạng dịch vụ.

Vì dịch vụ thông tin di động là vô hình nên các doanh nghiệp không thể
bảo vệ dịch vụ bằng bản quyền. Khi thị trƣờng dịch vụ viễn thông trở nên
cạnh tranh hơn, việc không thể sử dụng bản quyền để bảo vệ dịch vụ sẽ dẫn
tới hiện tƣợng các dịch vụ bắt chƣớc ra đời gần nhƣ đồng thời với dịch vụ
nguyên bản. Các nhà cung cấp dịch vụ không thể duy trì lợi nhuận cao từ các
dịch vụ mới sau khi các đối thủ cạnh tranh phát triển các dịch vụ thay thế.
- Dịch vụ thông tin di động cũng là quá trình không tách rời của sản xuất
và tiêu dùng dịch vụ viễn thông. Hiệu quả có ích của quá trình truyền đƣa tin
tức đƣợc tiêu dùng ngay trong quá trình sản xuất. Ví dụ: Trong đàm thoại,
điện thoại bắt đầu đăng kí đàm thoại là bắt đầu quá trình sản xuất, sau khi
đàm thoại xong tức là sau khi tiêu dùng thì quá trình sản xuất cũng kết thúc.

12

- Trong viễn thông, kết quả cuối cùng của hoạt động sản xuất không
thể cất trữ trong kho, không thể thu hồi sản phẩm để quay vòng, tái sản
xuất. Do đó, yêu cầu về chất lƣợng của dịch vụ viễn thông phải cao nếu
không sẽ ảnh hƣởng trực tiếp tới tiêu dùng. Bên cạnh đó, để có thể tiêu
dùng dịch vụ viễn thông, khách hàng phải có mặt tại những vị trí, địa điểm
xác định do nhà cung cấp dịch vụ quy định hoặc những nơi có thiết bị của
nhà cung cấp dịch vụ.
- Nhu cầu về truyền đƣa tin của khách hàng rất đa dạng, không đồng
đều về không gian và thời gian. Thông thƣờng, nhu cầu truyền đƣa tin phụ
thuộc và nhịp độ, tập quán sinh hoạt của xã hội. Vào giờ hành chính của
các cơ quan, doanh nghiệp thì nhu cầu sử dụng dịch vụ thƣờng cao hơn
nhiều so với những thời gian khác trong ngày. Bên cạnh đó, quá trình
truyền đƣa tin tức luôn mang tính hai chiều giữa ngƣời gửi và ngƣời nhận
thông tin. Nhu cầu truyền đƣa tin tức có thể xuất hiện ở mọi điểm dân cƣ,
điều đó đòi hỏi các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ phải có một mạng lƣới
đáng tin cậy và rộng khắp.

- Nếu nhƣ trong sản xuất công nghiệp, sản phẩm chịu sự thay đổi vật
chất (về mặt hoá học, vật lý…) thì trong sản xuất viễn thông, thông tin chỉ
chịu tác động dời chỗ trong không gian. Thậm chí nếu thông tin trong quá
trình truyền tải nhờ các thiết bị viễn thông đƣợc biến đổi thành các dạng tín
hiệu thông tin thì ở nơi nhận, tín hiệu phải đƣợc khôi phục trạng thái ban đầu
của nó bởi mọi sự thay đổi thông tin đều có nghĩa là sự méo mó, làm mất đi
giá trị sử dụng gây tổn hại tới lợi ích của khách hàng.
- Việc sử dụng dịch vụ thông tin di động mang tính “di động” và “bất
thƣờng”. Đặc điểm này hình thành do nhu cầu di chuyển của khách hàng
trong quá trình sử dụng dịch vụ, đồng thời cũng do các yếu tố khách quan
khác mang lại nhƣ truyền thống, văn hoá, tập quán… Các dịp lễ tết, nhu cầu

13

sử dụng dịch vụ luôn tăng cao đột biến nhiều khi lên đến gấp 5,6 lần so với
ngày thƣờng. Do đó để đáp ứng tốt nhu cầu sử dụng dịch vụ đột biến của
khách hàng, đảm bảo chất lƣợng dịch vụ đƣợc ổn định, doanh nghiệp cung
cấp cần lập kế hoạch, triển khai đồng loạt nhiều biện pháp đầu tƣ, mở rộng
mạng lƣới, nâng cấp cơ sở hạ tầng…
- Khả năng ứng dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật trong thông tin di
động gần nhƣ là vô hạn và phát triển với tốc độ chóng mặt. Trong tƣơng lai,
tất cả các dịch vụ thông thƣờng ngoài xã hội có thể đƣợc thực hiện thông qua
một dịch vụ duy nhất: Dịch vụ thông tin di động. Đây là đặc điểm chƣa một
sản phẩm nào có thể có đƣợc. Chính đặc điểm này khiến dịch vụ thông tin di
động trở thành một dịch vụ thiết yếu trong xã hội ngày nay.
Do những đặc điểm trên mà dịch vụ thông tin di động có những đòi hỏi
rất cao, khắt khe hơn so với các sản phẩm vật chất bình thƣờng khác. Các
công ty khai thác dịch vụ thông tin di động phải luôn đảm bảo cung cấp cho
khách hàng dịch vụ với chất lƣợng tốt nhất.
2.2. Phân loại dịch vụ thông tin di động

2.2.1. Dịch vụ cơ bản
Đối với dịch vụ thông tin di động, dịch vụ cơ bản là dịch vụ truyền thông
tin từ ngƣời nói đến ngƣời nghe qua hệ thống tổng đài di động hoặc Internet
mà không làm thay đổi loại hình và nội dung thông tin. Trong kinh doanh
dịch vụ thông tin di động, ngƣời ta thƣờng gọi dịch vụ cơ bản là dịch vụ
“thoại”. Hiện tại các mạng di động tại Việt Nam đang cung cấp dịch vụ cơ
bản dƣới hai hình thức: gói cƣớc trả trƣớc và gói cƣớc trả sau.
Hiện nay việc xác nhận và phân loại dịch vụ cơ bản trong dịch vụ thông
tin di động đã đƣợc nhìn nhận lại. Kết quả từ các cuộc điều tra nghiên cứu thị
trƣờng cho thấy khách hàng ngày nay coi dịch vụ SMS thông thƣờng cũng là

14

dịch vụ cơ bản. Tuy nhiên, trong khuôn khổ khoá luận này, SMS sẽ đƣợc nhìn
nhận dƣới góc độ một dịch vụ giá trị gia tăng.
2.2.2. Dịch vụ giá trị gia tăng
Dịch vụ giá trị gia tăng trong thông tin di động là dịch vụ tăng thêm giá
trị thông tin cho ngƣời sử dụng bằng cách hoàn thiện loại hình, nội dung
thông tin trên cơ sở sử dụng mạng thông tin di động hoặc Internet. Hiện nay
dịch vụ giá trị gia tăng của các mạng thông tin di động tại Việt Nam đã phát
triển rất đa dạng tới hàng chục dịch vụ gồm các dịch vụ dựa trên nền SMS,
dịch vụ GPRS, MMS, USSD, tải nhạc chuông, xem kết quả xổ số, hiện số,
giấu số và các dịch vụ dựa trên công nghệ 3G… Sự phát triển không ngừng
của khoa học và công nghệ hiện đại trong lĩnh vực viễn thông nói chung và
lĩnh vực thông tin di động nói riêng khiến dịch vụ giá trị gia tăng ngày càng
đa dạng về cả hình thức lẫn nội dung. Các dịch vụ này đƣợc thiết kế hƣớng tới
tiện ích và nhu cầu liên tục đổi mới của ngƣời sử dụng.
Theo nhận định của các chuyên gia trong lĩnh vực viễn thông và cũng
theo xu hƣớng phát triển ngành thông tin di động của các quốc gia khác trên
thế giới, trong thời gian tới các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ thông tin di

động sẽ phải đi theo hƣớng kinh doanh chủ đạo là dịch vụ giá trị gia tăng chứ
không chỉ là phát triển số lƣợng thuê bao nhƣ thời kỳ đầu.
2.2.3. Dịch vụ bổ sung
Trong kinh doanh dịch vụ thông tin di động, dịch vụ bổ sung là các
dịch vụ hậu mãi, dịch vụ chăm sóc khách hàng… Tuy dịch vụ bổ sung
không trực tiếp mang lại doanh thu, lợi nhuận cho doanh nghiệp nhƣ dịch
vụ cơ bản và dịch vụ giá trị gia tăng nhƣng lại tạo nên sự hài lòng của
khách hàng và góp phần tăng khả năng cạnh tranh, tăng hiệu quả kinh
doanh của doanh nghiệp.

15

3. Chính sách đa dạng hoá sản phẩm trong kinh doanh dịch vụ thông tin
di động
3.1. Khái niệm
Theo đại từ điển Thuật ngữ kinh tế học: “Đa dạng hoá là một sách
lƣợc của một doanh nghiệp cùng một lúc kinh doanh từ hai ngành nghề trở
lên: Doanh nghiệp áp dụng kinh doanh đa dạng, tham gia vào hoạt động
sản suất và tiêu thụ nhiều loại hàng hoá và dịch vụ. Trƣớc tiên cần chọn
phƣơng hƣớng đa dạng hoá và chọn loại nào để đa dạng hoá thì hữu hiệu
hơn. Kinh doanh đa dạng hoá không những chỉ hạn chế ở chỗ mở rộng
chủng loại sản phẩm mà còn gồm cả mở rộng phạm vi sản xuất và thị
trƣờng. Mục đích của nó là để phân tán nguy cơ, tránh cho thị trƣờng của
một loại hàng hoá nào đó có biến động ảnh hƣởng tới thu lợi và lợi dụng
đầy đủ tiềm lực sản xuất, tiềm lực tiêu thụ của thị trƣờng, dùng sản phẩm
phụ và tiết kiệm chi phí tiêu thụ”
[23]
.
Nhƣ vậy đối với mỗi doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ thông tin đi động,
đa dạng hoá sản phẩm là việc doanh nghiệp thực hiện cung cấp nhiều dịch vụ

(bao gồm cả dịch vụ cơ bản và dịch vụ giá trị gia tăng) khác nhau tạo ra sự
phong phú đa dạng trong toàn bộ các dịch vụ mà doanh nghiệp đó có thể cung
ứng cho tất cả các đối tƣợng khách hàng trong nền kinh tế. Đây là chiến lƣợc
thực hiện kinh doanh nhiều chủng loại sản phẩm dịch vụ thông tin di động
trên các thị trƣờng khác nhau để tăng doanh thu, tăng lợi nhuận và tăng
trƣởng hoạt động sản xuất kinh doanh đảm bảo an toàn trong kinh doanh, tăng
vị thế của doanh nghiệp viễn thông di động
[12]
.
Trong chính sách này, công ty dựa vào uy tín của mình, thiện cảm của
khách hàng để bán thêm các dịch vụ khác. Đó có thể là những dịch vụ đã có
thay đổi của dịch vụ giá trị gia tăng hoặc có sự khác nhau về đẳng cấp dịch vụ
cơ bản, song chúng có quan hệ với nhau trong sản xuất, cung ứng hoặc tiêu

16

dùng. Ví dụ: Các mạng đi động ngoài việc cung cấp các dịch vụ thoại, tin
nhắn còn cung cấp cho khách hàng dịch vụ Internet di động, dịch vụ nhạc
chuông, màn hình chờ…
Các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ thông tin di động phải thực hiện
đa dạng hoá sản phẩm dịch vụ của mình do những nguyên nhân sau:
- Thị trƣờng kinh doanh, cung cấp dịch vụ của các doanh nghiệp đang
tiến tới điểm bão hoà hay suy thoái trong chu kỳ sống của sản phẩm dịch vụ
thông tin di động.
- Doanh nghiệp có đủ vốn và các điều kiện để sản xuất cung cấp các sản
phẩm dịch vụ di động mới có khả năng đem lại lợi nhuận cao hơn so với các
sản phẩm hiện có.
- Tạo cơ hội cho sản xuất kinh doanh vƣợt dự kiến ban đầu của
doanh nghiệp.
- Hạn chế những rủi ro trong kinh doanh dịch vụ thông tin di động.

- Tạo cơ hội để doanh nghiệp thâm nhập thị trƣờng quốc tế và nắm bắt
kỹ thuật mới.
Để có thể áp dụng chiến lƣợc này, doanh nghiệp phải có kiến thức về
ngành viễn thông di động và sự hiểu biết chính xác về hệ thống dịch vụ và
hoạt động chuyển giao các dịch vụ đó bởi quy mô dịch vụ đƣợc mở rộng nhờ
sự ra đời của những dịch vụ mới sẽ làm tăng tính phức tạp trong kinh doanh
lên nhiều lần.
3.2. Phân loại
Thông thƣờng, các nhà nghiên cứu phân chia chính sách đa dạng hoá sản
phẩm thành 3 hình thức: Đa dạng hoá đồng tâm. Đa dạng hoá chiều ngang và
đa dạng hoá hỗn hợp
[24]
.

17

3.2.1. Đa dạng hoá đồng tâm
Trong phƣơng án này, công ty sản xuất, cung cấp những sản phẩm dịch
vụ mới nhƣng có liên hệ với nhau, phù hợp với công nghệ và marketing.
Ví dụ: Trong dòng dịch vụ cơ bản là dịch vụ thoại, doanh nghiệp có thể
mở rộng thêm nhiều gói cƣớc khác nhau, phù hợp với từng nhóm đối tƣợng
khách hàng. Doanh nghiệp có thể đƣa ra các gói cƣớc dành riêng cho sinh
viên, nhân viên các công ty, gói cƣớc cho các doanh nhân hay thậm chí gói
cƣớc dành cho nông dân… với thời gian sử dụng, mức cƣớc gọi và nhắn tin
tƣơng ứng nhu cầu và khả năng chi trả của họ.
Thực hiện chiến lƣợc tăng trƣởng hoạt động sản xuất kinh doanh bằng
đa dạng hoá đòng tâm cho phép tạo thêm sản phẩm dịch vụ thông tin di
động mới, tiết kiệm vật tƣ, thiết bị, tận dụng đƣợc nguồn lao động, tạo ra
thị trƣờng mới, nâng cao hiệu quả kinh doanh. Chìa khoá để thực hiện đa
dạng hoá đồng tâm là tranh thủ các lợi thế của doanh nghiệp nhƣ thiết bị,

máy móc, nguồn nhân lực, khả năng tiếp thị các sản phẩm dịch vụ của
doanh nghiệp.
Khi thực hiện đa dạng hoá đồng tâm, các hoạt động đổi mới dịch vụ cơ
bản hiện tại hoặc phát triển dịch vụ mới là các chiến lƣợc phát triển hợp lý
tiếp theo cần đƣợc thực hiện.
Doanh nghiệp sử dụng chiến lƣợc này khi xuất hiện các tình huống sau:
- Khi các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ thông tin di động cạnh tranh
một số sản phẩm dịch vụ tăng trƣởng chậm.
- Khi việc sản xuất cung cấp các sản phẩm dịch vụ thông tin di động mới
có liên hệ với sản phẩm dịch vụ hiện có làm tăng doanh thu cho doanh nghiệp.
- Khi việc sản xuất cung cấp các sản phẩm dịch vụ thông tin di động mới
sẽ có tính cạnh tranh cao.

18

- Khi các sản phẩm dịch vụ của doanh nghiệp đang ở giai đoạn cuối của
vòng đời sản phẩm.
3.2.2. Đa dạng hoá chiều ngang
Trong phƣơng án này, công ty đƣa vào sản xuất cung cấp những sản
phẩm dịch vụ mới thƣờng không liên hệ gì về mặt công nghệ hay thƣơng mại
với các sản phẩm dịch vụ hiện có của doanh nghiệp, nhƣng lại có khả năng
thu hút các khách hàng hiện có.
Ví dụ: Hiện nay các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ thông tin di động
có xu hƣớng cung cấp dịch vụ thƣơng mại là phân phối các sản phẩm điện
thoại di động. Các sản phẩm này có thể có hoặc không đi kèm với các dịch vụ
sẵn có của doanh nghiệp. Các mạng di động Viettel và Vinaphone của Việt
Nam hiện đang đi theo hƣớng này và đã trở thành nhà cung cấp chính thức
điện thoại Iphone của Apple. Bên cạnh đó, Vinaphone cũng tiến hành bán
dịch vụ thông tin di động dƣới hình thức các gói cƣớc đi kèm máy điện thoại
giá rẻ còn Viettel thậm chí còn mở một chuỗi các cửa hàng bán điện thoại di

động kết hợp với trung tâm khách hàng.
Việc hình thành chiến lƣợc này chủ yếu do các doanh nghiệp sản xuất
kinh doanh bất kỳ dịch vụ gì đều bị bão hoà, suy thoái, cầu giảm làm giảm
doanh thu, lợi nhuận buộc doanh nghiệp phải đƣa ra thị trƣờng sản phẩm dịch
vụ chƣa có hoặc thế hệ dịch vụ mới để tăng quy mô thị trƣờng hiện có. Khi
thực hiện chiến lƣợc này, các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ thông tin di
động cần xem xét khả năng có hoặc có thể có các điều kiện cần thiết đảm bảo
cho sự thành công của chiến lƣợc. Trong thị trƣờng cạnh tranh, chiến lƣợc
này sẽ có triển vọng khi các khách hàng hiện tại là những ngƣời trung thành
với các sản phẩm hiện có của doanh nghiệp và khi các sản phẩm mới có chất
lƣợng tốt, giá cả hợp lý và đƣợc xúc tiến, quảng bá tốt.

19

Chiến lƣợc đa dạng hoá chiều ngang đƣợc thực hiện khi xuất hiện các
tình huống sau:
- Khi doanh thu từ sản phẩm dịch vụ thông tin di động hiện đang sản
xuất cung cấp tăng lên nhiều do có thêm những sản phẩm, dịch vụ mới không
có liên hệ.
- Khi sản phẩm dịch vụ có khả năng nâng cao tính cạnh tranh của doanh
nghiệp trên thị trƣờng.
- Khi các sản phẩm dịch vụ thông tin di động mới có kiểu doanh thu
không có tính tuần hoàn so với sản phẩm dịch vụ hiện có của doanh nghiệp.
3.2.3. Đa dạng hoá hỗn hợp
Trong phƣơng án này, công ty đƣa vào sản xuất và cung cấp những sản
phẩm dịch vụ mới không có liên hệ gì về mặt công nghệ và thƣơng mại với
các sản phẩm, dịch vụ hiện có của doanh nghiệp nhƣng lại có khả năng thu
hút những nhóm khách hàng mới cho doanh nghiệp. Trong hình thức đa dạng
hoá hỗn hợp, các sản phẩm dịch vụ mới ra đời có rất ít hay thậm chí không hề
có liên hệ với lĩnh vực kinh doanh hiện tại của doanh nghiệp.

Ví dụ: Tập đoàn viễn thông Quân đội Viettel bên cạnh việc kinh doanh
dịch vụ thông tin di động còn phát triển sang nhiều ngành nghề khác nhƣ kinh
doanh bất động sản, mua bán vàng bạc đã quý và các kim loại quý, xuất nhập
khẩu các sản phẩm công nghệ thông tin…
Nguyên nhân chủ yếu để doanh nghiệp quyết định đa dạng hoá hỗn hợp
là làm tăng khả năng sinh lời và tính linh hoạt của doanh nghiệp, tạo cơ hội
tiếp nhận đƣợc nguồn vốn lớn hơn, tận dụng tốt hơn các nguồn lực sẵn có khi
mở rộng kinh doanh. Việc theo đuổi chiến lƣợc đa dạng hoá hỗn hợp đòi hỏi
doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ thông tin di động phải có đủ năng lực,
nguồn lực về tài chính, con ngƣời, công nghệ và hệ thống sơ sở hạ tầng để