cẩm nang luyện thi đại học ngữ văn p2

nang tren than
hinh
nhung vu nu Digan hoc Ivra. Truoc
giay
phut tu H, charig
da ngmic
nhin
len bau
troi
xanh tha thiet "bau trai cd gdi ay". Do la bau
troi
cug
khat vpng, bau
troi
yeu thuong noi c6 bong
hinh
nang Maria thuy chung. DQJ
lap vai mau nau tram
tinh
la mau xanh cua "tie'ng ghita Id xanh
biel
may". Ma^
xanh la sv hoa than cua Lorca va tieng dan vao thien nhien mang s\xc
song
cay: mau xanh ciia nhiing vuon cam, mau xanh cua thao nguyen va nhurig
rang
Oliu
hay hang bach duong noi Lorca dang yen nghi. Hai tieng biet may
nam 6 cuoi cau vua la su tha thiet trong
tinh
cam cua nguoi

nghe
sT Thanh
Thao
vua de ton them ve d?p cua
tuoi
tre Lorca - ve d?p cua nguai chie'n sj
suot dai hi sinh vi li tuong.
Tieng dan khong chi mang sac mau bien ta'u ma con mang
hinh
khoj
duong net nhu
hinh
hai cua sinh menh. No ciing tuc
tuoi
va 6a, ciing biet noi
tieng
noi cua su cam phan bao tan. Hay noi dung hon do la tieng keu cuu ciia
ngh$
thuat khi bi day den ba vuc ciia su
tuyf
t
di^t.
tieng ghi -ta trdn
hot nuac va tan
tieng ghi -ta rang rang mau
chay
' Hai tieng vd tan, vua la su v6 ra ciia bpt
nuac
vua la su phap phong thon
thuc ciia tieng dan. No da cat len loi ca tranh dau len an be lu phat xit da huy

di^t
cai tai,
hiiy
di^t cai d?p. Va vi the ban ghita bi trang day den do cao trao
ciia su bi phan, no rong rong mau
chay,
no ua't ngh^n, tuc
tuoi
den bat mau
thanh
tung dong dau thuang trong mpt ban dan
giao
huang hao
sang.
Noi dau
ciia tieng dan cung la noi dau ciia nguai
nghe
si khi khat vpng
chua
thanh. Ta
ciing
da tung bat gap noi dau ciia nguoi
nghe
si trong Truy^n Kieu
ciia
Nguyen Du "Mot cung gio thdm may saul Bon day nho mau nam dau n^on tay"'
Noi
dau ciia Kieu khi hau dan Ho Ton Hien khie'n cho day dan cung nho mau
Do chinh la su dong cam giira nghf thuat va tam hon ciia nguai sinh ra no. Thi
ra

nghe
thuat trong ban the ciia no ciing la mot sinh menh.
Vai
thii
phap
nghe
thuat so
sanh
va lien tuong, Thanh
Thao
da lam
song
day mpt khong gian sinh ton day sue
song
manh
li^t.
khong ai chon cat tieng dan
8' " ' '••' tie'ng dan nhu c6 moc
hoang
giot nuac mat
vang
trdng
long lanh trong day
gieng
"Khong ai chon cat tie'ng dan" hay khong ai c6 the chon ca't
du<?c
tie'ng dai^;
Co le nen hieu theo
each
thii

hai.
Thii
nha't boi no la di san van hoa phi vat
la san pham ciia
tinh
than duoc ke't
tinh
tit huang sic
cupc
dai ciia nguai
fJ^*^^
SI nhan dan. Thu hai boi sue
song
manh
lift
va hoang d^i ciia no nhu lo^i
^
hoang khong gi c6 the ngan noi chiing. Day chinh la sy ba't tir, sy vinh
hang ciia ngh§ thuat. Dii Lorca hi
sinh
nhung san pham
tinh
than ma ong de
Igi
do chinh la tam hon
minh,
nghf thuat cua
minh.
NhGng bai ca tranh da'u
ciia Lorca van dong hanh ciing

thoi
gian va di ciing nam thang thang tram ciia
Ijch
sir va no mai mai dup-c hat vang trong long ciia nhan dan yeu chupng hoa
binh
tren toan the
gidi.
;
Khong chi bat
tii,
tie'ng dan ciia chang ca si hat rong con mang ve d?p ciia
gipt
nuoc mat vang trang. Mpt
hinh
anh mang nhieu lien tuong gpi nhieu thi
yj phai chang do chinh la ve dep ciia
nghe
thuat dupe ke't
tinh
tu nhiJTig gipt
ino
hoi, tu mau va
nuac
mMt ciia su lao dpng nghf thuat chan chinh qua bao
thoi
gian cong sue da nhao nan thanh vien
ngpc
lap lanh mang
hinh
hai ciia

gipt
nuac
mat vang trang
tinh
khie't. Hay do chinh la ve d?p ciia
cupc
doi
Lorca da hoa than thanh vien
ngpc
quy lung
linh
toa
sang
giiia doi. Bat nga
thay, noi day gieng toi tam va lanh leo, noi ma bpn phat xit ngo tuong da
viii
lap dupe
linh
hon va the xac ciia nguai cong dan Lorca, lai la nai toa
sang
tam
hon
anh. O kho cuoi ciia bai tho, Thanh
Thao
dua nguai dpc vao the gioi suy
tu
ve sy giai thoat ciia Lorca:
duang
chi tay da
diet

dong
song rong vd cung
Lorca bai sang
ngang
tren chiec ghita mau bqc
chang nem la
biia
cd gdi Digan
vao
xody
nuac
chang nem trdi tim minh
vdo Iqng yen bat chat
li-la, li-la, li-la
Va CUOI cung chang nghf si ciia chiing ta da dimg
buoc
giang ho truoc
dong
song
ciia dinh mfnh khi duong chi tay da dut. Sinh mfnh chain dut.
Chang
rii bo mpi hf luy tran gian de tra ve coi vTnh hang. Dong
song
v6
hinh
'^ung la dong
song
cupc
dai, dong
song

ciia so' phan va ciing la duong ranh
gioi
ngan
each
giira su
song
va coi che't. Tren dong
song
ay, Lorca dang bai
sang
ngang ciing di vat dan ghita. Mau bac ciia cay dan la sy bien ao tu mau
•^^u
tram
tinh
sang
xanh thiet tha hi vpng va cuoi cung la mau ciia su hu ao
trong
coi
sieu
sinh. Lorca dang bai tren con thuyen thi ca ma cay dan chinh la
^on
thuyen bang bac cho
tinh
yeu va noi nha ciia chang dang
troi
dan vao ben
^0"
bat
tii.
Chang

diit khoat rii bo mpi hf lyy tran gian nem la bua vao
xoay
'^^oc,
nem
trai
tim vao coi lang yen.
Xoay
nuac
la
cupc
tranh da'u hay sy hiem
\\xy tren dong song ciia dinh
mf
nh? Coi lang yen phai chang la phiit
giay
ma
241
•^guy tr
trai
Inn n^Liai ngh^ si ngvmg
d§p?
Co le ta khong can phai li giai ve no. B6i
Lorca
da ve noi an nghi cuo'i cung. Chi con vang vpng nai day am vpng cua
tieng dan
li-la, li-la,
li-la
nhu ban
nhac
thie't tha, tha'm dam huong thorn cu

loai hoa Lila dua nguai nghf si - chien si ve voi coi vTnh hang voi bao niern
tiec
thuong v6 han. Toi
chgt
nho toi bai tho Ghi nha ciia anh: ''^ <•'
Khi nao toi
chel
hay viii
thdy
toi
cung
voi cay dan
du&i
l&p
cat
hang
bach
ducmg
Khi nao toi
chel
hay viii
thay
toi
giiea
rang
cay cam
va dam bqc ha.
Khi nao toi
chel
hay viii

thay
toi, toi xin cdc
nguai
do,
nai mot
chie'c
chong chong
gio.
Co le 6 mot noi nao do,
chang
ngh# si nhan dan dang
dugc
song
giiia nhOng
su yen vui va day anh nang aia tu do noi do khong c6 bao tan va
chet
choc.
Bai tho da rat thanh
cong
khi tao dung mot tuong dai
Lorca
bang
ngon ngu
cua tho va am
nhac.
Voi loi tho khong viet hoa dau dong, cam xiic lien
mach,
Thanh
Thao
da mang den cho nguoi doc mot mi cam hi?n dai giau

tinh
sang
tao.
Su
trpn
Ian giCra truong phai tuong trung
sieu
thuc va sue
sang
tao aia Thanh
Thao
da cho ra doi mot tuyet but day ngau hung giau
chat
nhac.
Tren het la nha
tho da mang den cho nguoi doc mpt
tinh
yeu v6 bo ben doi voi nha tho nhan
dan chong phat xit bao tan. Bat ky mot
cuoc
chien nao cung c6 nguoi chien
thSng
va ke bai tran nhung nhung nguoi biet hi sinh vi moi nguoi luon luon ia
nguoi anh hung voi chien thang
vT
dai nhat.
Gacxia
Lorca
la mpt nguoi nhu the.
ii

a
dr.
TI£NG HAT CON TAU
Che Lan Vien
ra; Binh
giang
bai tha "Tieng hat con tau" ciia nha tho Che Lan Vien.
HI/6NGDAN
, Ofc UJi. V'^
1. Vai n6t ve tac gia va tac
pham:
Che Lan Vien la but danh cua nha tho
Phan
Ngoc
Hoan
(1920-1989).
Trudc
1945, Che Lan Vien noi tieng voi tap tho "Dieu tan". Sau 1945, ong noi tieng
voi
tap "Anh
sang
va phu sa". Do la
CUQC
hanh
trinh
tir "Thung lung dau
thuong" ra
"canh
dong vui".
242

i'hong
each:
Tho Che Lan Vien giau
chat
suy tuong, mang v6 d^p tri tue,
liinh
anh luon moi la, ngon ngir sac sao.
Xuat xii: "Tieng hat con tau" viet trong thoi ky mien Bac xay dung XHCN,
(Jac bi^t nam 1958 c6 dgt keu g(?i dong bao mien xuoi len vung
niii
Tay Bac di
^ay dung vimg
kinh
te moi. Tac pham
dug-c
riit
ra tit tap tho "Anh
sang
va
phii sa".
2. Y
nghia
nhan
de Tieng hat con tau:
Truoc
1945, "Vai tap tha
"Dieu
tan", Che Lan
Vien
xuat

hien
giiea
lang
tha
Viet
]\]am nhu mot
niem
kinh
di" (Hoai Thanh). Trong cac nha tho moi "The' Lii
0iuon thoat len tien, Luu Trpng Lu phieu luu trong truong
tinh,
Xuan Di^u dot
canh
bong lai xua minh ve ha
gioi",
con hp Che tron tranh
cupc
doi trong
"tinh
cau gia lanh":
Hay cho toi mot
tinh
cau gia
lanh
, ^
^
Mot
VI
sao tra
trpi

cuoi
trai
xa
Be nai do
thang
ngay
toi lan
tranh
Nhimg
uu
phien
dau
khovai
sau lo
Che Lan Vien dam chim trong suy tu v6 trong "the gioi dieu tan", the gioi
ciia "Muon ma Hoi so
soang
dat nhau di". Nhung su thanh
cong
ciia
Cach
mang thang Tam nhu mpt luong gio moi thoi vao tam hon con nguoi, vao tarn
hon nguoi ngh^ sT, da lam phuc sinh tam hon tuong chung nhu da vut tat ciia
hp.
Va tu do Che Lan Vien da tim cho minh mpt niem vui moi va le
song
moi
bang
"Anh
sang

va phu sa". Do cung chi'nh la liic Che Lan Vien tix bo
"tinh
cau
gia lanh", tu bo noi c6 don, dua cai toi hoa nhap vao
cupc
doi rpng Ion ciia
nhan dan, nha tho gpi qua
trinh
tu bo do la "Tu thung lung dau thuong" ra
"canh
dong vui", tu the gioi "Dieu tan" den voi "Anh
sang
va phu sa". Hay
muon
each
noi ciia mpt nha tho
Phap
"Tu
chan
troi
mpt nguoi den
chan
troi
moi
nguoi". Bai tho "Tieng hat con tau" chinh la hahh
trinh
deh voi Tay Bac,
den voi nhan dan, voi cpi ngupn
sang
tao.

Hinh
tuong con tau: su that nhung nam Che Lan Vien viet bai tho nay thi
chua
CO
duong tau cung nhu
chua
c6 con tau nao len Tay Bac.
Hinh
tupng con
tau 6 day la mpt hinh anh lang man, mang y nghla bieu tupng: bieu tupng cho
^ung
cupc
len duong, bieu tupng cho khat vpng di xa vupt ra khoi nhung gi
'^hat h?p
til
tiing,
quan quanh de den voi
cupc
song
Ion ciia nhan dan, de den voi
f^oi
khoi nguon cho cam hung ngh^ thuat va cung la de ve voi tam hon minh.
3. Cam
nhan
ve hon cau de tin
Chiing
ta nen hieu
rang
tinh
trang chung ciia tang lop van

nghe
si truoc
^^45 la
tinh
trang
song
trong
cupc
doi nho h^p, Che Lan Vien cung da tung
^let nhu the trong bai tho "Nguoi di tim hinh ciia
nuoc":
/c
i
Uo'
1A3
"Lu
chung ta ngii trong
gite&ng
chieu
hep , *
Giac ma con de ndt
cugc
dai con "
Nhiing
CUQC
doi nho h?p do da thuc su ma rong sau Cach mang, do la
liic
tam
hon
cua nguoi nghe

sT
da mo rong
don gio,
don nhan huong sac
cuoc
doi,
tu bo cai toi be nho de buoc vao
CUQC
doi
rQng
Ion va bon cau de tu la noi long,
la
sy tran tro ciia nha tho:
•
Tdy Bac u?
CO
riing gi Tdy Bdc
KM
Idng ta da hod nhimg con tdu i -
Khitoquocbonbelentienghdt
•
Tdm hon ta Id Tay Bac
chie
con ddu
"Tay
Bac" la a dau? Tay Bac
chi
vung cue Tay cua To quoc, noi trai qua
CUQC
chien tranh chong thuc dan Phap day dau thuong nhung hao hung

cua
dan tQC,
do la noi "Mau ro tam hon ta tham dat", do cung la noi "Tmh em
dang mong tinh me dang
cho", noi hoi
sinh
dat chet "Nay dat dao da chin
trai
dau
xuan", la noi can nhung ban tay
kien
thiet, can nhimg tam
hon
xay dung.
Tac
gia khang dinh trong cau
hoi:
"Tay Bac u? Co rieng gi Tay Bac"
Tay
Bac khong
chi
la mot
hinh
anh cu the ma Tay Bac con la bieu tuong
cua
dat nuoc, ciia To quoc, c6 nghia la
noi
nao tren To quoc ciia chiing ta can
den
nhung

ban tay lao dong, nhiing ban tay
kien
thie't
thi
6 do c6 "long ta". " Khi
To
quoc bon be
len
tiehg hat"
thi
do la
liic
"Long ta hoa nhung con tau". Dac
biet hon nua, do la su gSn ket giiia "Long ta", "tam hon ta"
voi
To quoc. To
quoc khong 6 dau xa ma 6 ngay tam
hon
ta: "Tam
hon
ta la Tay Bac chu
con
dau".
Nhu vay "Con tau" chinh la long ta, tam
hon
ta mang tat ca sue manh,
mang niem vui, mang khat vQng, mang cong hien de len duong
theo
tiehg goi
To

quoc.
Cung
nhu vay,
bon
cau tho de tu la nguon cam hung cho toan bo
bai
tho
do la cam hung len duong, cam hung hoa nhap vao
cuoc
doi rong Ion
ciia
nhan
dan, ttr do khoi nguon cam hung sang tao cho tho ca va ngh^ thuat: "O
ddu
chua
di thi long se din/ Khi ta vi Idng
nggm
nhirng
cdnh
tha"
4. Hai kh6 tha ddu (giuc gia len dircmg):
Hai
kho tho dau la tam trang va noi niem ban khoan cua thi nhan ve
chuy?n
di
hoac
a lai. Di tuc la
den voi
vung dat Tay Bac nhieu kho khan, gian
khd

6 chinh la 6 lai Ha
NQi
(CUQC
song day du). Tam trang ngai di xa, ngai
kho
khan gian kho la
mot
su
that,
khong chi rieng nha tho ma 6 rat nhieu tam
trang
con
nguoi sau ngay hoa binh lap lai,
kho tho
chinh la
cuoc
dau tranh tu
tuong "Bang khuang dung giiia hai dong nuoc/
ChQn
mot dong hay de nuoc
troi" (Xuan Dieu)
Va
de to dam tam trang va noi niem ban khoan ay, nha tho da su dyng
hang loat cau hoi tu tu voi am
di^u
tho day am anh, giuc gia:
244 '
"Con tdu nay len Tay Bac anh di
chdng?
"

"Anh
CO
nghe
gio ngdn
dang
ru ggi? "
"Tdu
goi anh di, sao
chiea
ra di?"
Day
chinh la nhi>ng cau hoi day hoi thiic, day giuc gia lam lay dQng tam
hon
nguoi nghe
sT.
Neu nhu
chQn
"giu troi Ha Noi" thi do la
CUQC
song ich ky,
huang
thu, chi song rieng cho ban than minh, do chac chan la
CUQC
song tii
tiing
chat h?p. Nha tho cung tu phe binh chinh ban than minh qua phep doi
l^p,
doi lap giiia dat nuoc menh mong va su nho hep ciia doi anh. Va chac
chan song trong
CUQC

doi nhu vay thi khong bao gio tim duoc cam hung cho
van
ngh?: "Chang c6 tho dau giiia long dong khep". Nguoi ngh^
sT
se c6 the
rim
duQC
cam hung van ngh? khi di ve phia nhan dan, ve phia sang tao "tam
hon
anh cho gap anh tren
kia".
"Tren
kia"
chinh la Tay Bac, la To quoc, la nhan
dan,
la nguon cam hung manh li^t, doi dao cho sire song ciia ngh^ thuat "Tay
Bac oi Nguoi la cua hon tho". Do la noi "gio ngan dang rii gQi" dang moi
gQi
giuc gia nha tho len duong.
Chi
tiet "Tau doi nhiing vanh trang" chi su ngheo doi cua cam hung tam hon
ngh$
SI
va cung cho tha'y con tau mang khat vQng len duong nhung chua thuc
sv du sue len duong. Boi no dang thieu di niem
nhi^t
huye't ciia con nguoi.
5. Hai kho tho tiep
theo
la khat vpng tro lai Tay Bit.

Chinh
la hoi
hrong cua nha tho ve cpi nguon Tay Bac, nhung ky ni?m ve muoi nam chien
dau
anh hung:
Tren
Tay Bad Oi
muoi
nam Tay Bac
Xie
thieng
lieng rimg nui dd anh hiing
Noi mau ro tdm hon ta
tham
dat
Nay rat rdo da chin trai dau xuan
Oi
khang
chien!
Muoi nam qua nhu nggn lua
Nghin nam sau, con du sue soi
duong
Con dd di nhung con can vugt nua ,,;
Cho con ve gap lai me yeu
thuong
'
>
•.
•
Nha

tho da viet bang niem tu hao manh liet, the hien qua each gQi Tay Bac,
each dung tir - nha tho goi Tay Bac la xu thieng lieng, la
viing
da't cua anh
hiing
boi
Tay Bac la noi biet bao xuong mau eon nguoi da do xuong, la
viing
dat
khai
^mh
ra nguon cam hung cho tho ca ngh^ thuat trong do c6 "Tiehg hat eon tau"
Che'Lan
Vien.
Nha tho con tu hao
gQi
Tay Bac la ngQn
lira,
ngQn
lira
truyen
thong yeu nuoc, ve d?p quat cuong. NgQn
lira
ay khong chi chay trong muoi
•^am qua khu ma con chay sang trong tuong lai "Ngan nam sau con du sue soi
duong". Dae biet Che Lan
Vien
eon tu hao gQi Tay Bae la "M? yeu thuong".
Cam
ttattg

luyen
thi dai
HQC
Ngii
Van -
fhan
Uanh Hieu
Cach goi ay cho thay nhan thiic sau sac aia Che'Lan
Vien
ve cpi nguon dat
nuoc
cua dan tpc. Nha tho viet hoa chir "M?"
dxxgc
xem nhu my tu, do la To quoc,
la
m? aia da't nuoc, la me aia cpi nguon cam hung ngh^ thuat.
6. B6n kh6 tha tiep: la su tro ve aia nha tho voi
viing
dat Tay Bac,
cpi
nguon aia yeu thuang. Do la su tra ve de den an dap nghla, de
song
trong
long
aia nhan dan. Do chinh la ve voi m? nuoi, nguoi anh du
kich,
dua em
lien
lac, CO gai lay Bac.
Voi

nha tha Che Lan
Vien
thi viec gap lai nhan dan la mot niem vui Ion,
khao khat Ion, hanh
phuc
lan
dupe
the hien qua bon cau tha:
Con
gap
Iqi
nhan dan nhu nai vesuoi cu
>??•'
Co
don gieng
hai,
chim en gap mm '•'' '
Nhu dua tre tha
doi
long
gap
sua ''''''
Chiec
noi ngimg
bong
gap
cdnh tay dua
Nha tho su dung
thii
phap

ngh?
thuat so
sanh
qua hinh anh "nai ve suoi
cu",
"c6 don gieng hai", "chim en gap mua", "dua tre tha doi long gap sira".
Cach so
sanh
nay vua quen lai vira la, the hien niem hanh
phuc
ciia nha tho
khi
tim ve nguon cpi bai
cupc
doi d?p
nhat
la khi gan bo vai To quoc, voi nhan
dan. Cau tho dau vai 161 so
sanh
rat doc dao. Neu miia dong dan nai di vac
rtmg
heo lanh xa xoi de tim kiem nguon thuc an, khi mua xuan am ap tro lai
thi
chiing lai tim ve suoi cu. Va con gi vui
bang
khi nai ve suoi cu va vui gi
bang
khi con gap lai nhan dan. Cach so
sanh
lam dong hi^n an nghTa thuy

chung 6 doi. Niem vui do con
dupe
the hi$n qua so
sanh
voi the giai ciia thien
nhien, gap lai nhan dan ma vui nhu "c6 don gieng hai", vui nhu ky uc tuoi tho
"doi
long gap dong sua ngpt lanh", vui nhu khi "gap
canh
tay dua noi cho giac
ngii
tre tha". Dac biet nha tho lai sir dung nhung cap tir hinh anh di doi voi
nhau, cai nay la su
song
cho cai kia va
ngupc
lai: Con gan vai nhan dan, ngai
gan vai suoi cu, c6 gan voi gieng hai, chim en gan voi mua xuan, tre tho - sua,
noi
-
canh
tay.
Gap lai nhan dan chinh la de soi lai long minh nhu nha tho Xuan Di^u da
timg
noi:
Toi
Cling xuang
thU
voi nhan dan cua toi,
Cling

do mo
hoi,
ciing
soi
giot man
Toi
song vai
cuoc
dai
chien
dau
Cua
trieu nguoi yeu dau gian lao
Nhan dan la ai? Nhan dan chinh la nhung nguai da hi sinh, nhving nguoi
da san se cung voi bp dpi trong
cupc
khang chien gian lao. D6 chinh la anh
du
kich:
Cty
TNHH MTV nVMi
Khatt}^
Viet
"Con
nha
anh
con nguoi anh du kich
Chiec
do
ndu anh

mac
dem cong don
Chiec
do
ndu
sud't
mot dai vd
rdch
i;
Dem
cuo'i
ciing
anh
cai lai
cho
con"
Oo la ve d?p aia con nguoi can lao anh dung. Nha tho da gpi la "anh con"
jjiu
the mau mii rupt ra va nha tha dac biet nhan manh mot chi tiet
"chiec
ao
nau". Do chinh la hinh anh aia su
ngheo
kho mpt doi va rach nhung
chiec
ao do
la
chiec
ao nau ciia an
tinh

an nghia "Dem cuoi cung anh gui lai cho con". Chiec
io
nau do
dupe
truyen lai cho con nhu truyen lai su
song
va
tinh
than chien dau.
Nhan dan eon la hinh anh aia nguoi em
lien
lac giau long dGng cam, gan
d?, hoan thanh xuat sac nhiem vy ma
each
mang giao pho:
"Sang
ban Na,
chieu em qua ban Bae/Muai nam tron
chua
mat mpt phong thu".
Hinh
anh
nguai em
lien
lac trong tho aia Che'Lan
Vien
khien ta nha toi nhan vat
Tnii
trong tac pham "Rung xa nu",
chii

be Lupm trong tho To Hun, anh
Kim
Dong,
anh Le Van Tam
Tap trung
tinh
cam nhieu
nhat
do chinh la hinh anh nguoi me nuoi da gan
bo
voi
nha tho trong nhiing nam thang dau soi
lira
bong ciia chien tranh:
Con
nha me!
Liea
hong soi toe
bac
Nam con dau, me thuc mot mua dai
Con
voi mekhong
phdi
hbn
mau cat
Nhung tron dai
con
nha mdi on nuoi ' '
Hinh
anh

lira
hong soi toe bac la hinh anh d?p. Ngpn
lira
do la hi?n than
cua ngpn
lira
yeu thuang, ngpn
lira
chieu
sang
toe bac cua m? hien mien
niii
-
nguoi
da danh rat nhieu
tinh
cam vai nha tho mac dii khong phai la
tinh
mau
niu
mpt
thit
nhung nguoi me do luon xem can bp nhu la con de. Chinh vi vay
"trpn
doi con nho mai an nuoi". Nha tho da sir dung rat nhieu nhiing tir ngir
*i
sir g^n bo "mpt miia dai", "trpn doi", "nho mai", Do chinh la nhirng tir
"gO'
the hien quan h? gan bo khong the tach rai giira cai ea nhan va cai cpng
'^ong.

Hinh
anh m? nuoi trong tho Che Lan
Vien
la hinh anh trong v6 van
l^himg nguai m? v6 danh da gop c6ng sue khong nho trong
vif
c nuoi giau can
1^
trong nhirng nam thang gian lao. Trong bai tho
"Vi?t
Bac", To
Hihi
viet
Nho nguai m?
nang
chay
lung/Diu con len ray be timg bap ngo", hay nguai
trong bai tha "M? Tam" aia To
Hiru:
J'
"
">
"
"Con
da veddy ai me Tom
•«-»•
''>'^'''
''
Hai
nguoi me khodd

danh
com ' ^ Sv n.dA
i>
;•
i
-
Cho
con cho Dang
ngdy
xua ay
Khong
so til gong
chap
sung
guam
"
'"^
Bon
kho tha tren: Kho mpt tap trung the hien niem vui cua nha tho khi tr6
ve voi nhan dan. Ba kho tho tiep
theo
c\ the hoa hinh anh nhan dan: ngucri mcj,
nguoi anh, nguoi em.
Nhiing
hinh anh nay gSn ke't trong khong khi gia dinh
chung la nhan dan va To quoc. Tat ca deu de lai trong trai tim nha tho va ban
dQC
tinh
cam thiet tha , gan bo.
7. Nh& nguroi r6i lai nha canh: neu r\hu trong Tay Tien, nha tho Quang

Diang
"nho ve
rimg
niii
nho choi voi" va trong tho To
Hviu
"Nho gi nhu nho
nguoi yeu/Trang len dau
niii
nang
chieu lung nuong", con Che Lan
Vien
nho
Tay Bac
bang
noi nho mang mau triet ly:
Nha ban suanggiang, nha
deo
mai/phu :
Nai nao qua, long
Iqi
chang
yeu thuang ?
Khi
ta a, chila naidat a
Khi
ta di, dai da
hod
tarn hon!
Cau tho dau dia kho: nha tho su dung dau phay o giira tao the

dang
doi
can
xiing
hai hoa, cung do la di|p tu "nho" lam cho ta khi doc len tuong chung
nhu mpt bai hat. Do chinh la noi nho vua thuc vua ao, noi nho da diet khon
nguoi mang mpt mau sac
suong
khoi hoai ni^m khien ta
lien
tuong den cau
tho cua To'
Hijoi:
"Nho
timg
ban khoi cung
suong/Som
khuya bep lua nguoi
thuong di ve". Dang sau nhung cau tho nhu cau hat ay, nha tho ty hoi long
minh
"Noi nao qua long lai
chang
yeu thuong?", hoi cung la tu do long minh,
do yeu thuong
tinh
nghia. "Noi nao" chinh la "Noi nao" do chinh noi "mau ro
tam hon ta tha'm dat". Day ciang chinh la
each
noi the hi$n
tinh

yeu dac bi^t:
"Khi
ta a
chi la
nai dat a
Khi
ta di dat
da hoa
tam hon".
"Da't" la c\ the hoa ciia vat
chat
nhung trong hai cau tho nay, "dat" da
duoc
chuyen hoa thanh
tinh
than, thanh tam hon. Khi ta 6 roi den khi ta di
chac
chan
phai trai qua nhieu nam thang. 6 va di de chi hoan
canh
song
thay doi
theo
thoi gian, khong gian ciia qua khu va ca hi?n tai. Tuy nhien c6 mpt dieu
rat that, dieu ma khong the nao thay doi
dugc
do chinh la tam long con nguoi'
Ke
v6 tam thi di la quen het, con noi 6 xua kia la su dung dung trong tam hon.
Nguoi

CO
tam hon cao d?p thi du c6 xa
each
may van mang
theo
trong tam hon
nunh nhiing ky ni^m vui buon, nhiing nho thuong ma noi minh tung gan bo
Dieu
ky di^u ciia tam hon ta chinh la 6 day.
8. Khd the
tiep
theo:
Nha tho dpt ngpt chuyen
sang
mpt rung cam va
suy tuong
khac
ve
tinh
yeu dat la:
Anh bong nha em nhu dongve nha ret
Tinh
yeu ta nhu
canh
kien
hoa
vang,
Cty
TNHH
MTV

D WH
Khang Vi^t
Nhu xuan den chim rimg long tra
bie'c
Tinh
yeu
Idm
dat
Iq hod
que huang. ,,•
Nha tho lai tiep tuc su dung mpt loat nhiing so
sanh
de dien ta
tinh
yeu va
rung cam trong long minh, dac biet mugn quy luat ve tu nhien de dien ta
tinh
yeu.
Miia
dong gan
lien
voi ret muot, nh^c toi mua dong con nguoi khong the
quen cai ret, nhlc toi
tinh
yeu khong the thieu noi nho anh va em. Chu "bong"
trong cau "Anh bong nho em nhu dong ve nho ret" the hi^n
tinh
cam
chan
thgt/ nong bong, dot ngot tran ng^p trong long thi nhan. Ca dao c6 cau:

"Nha aiboihoiboihoi
Nhu dimg dong lua nhu ngoi dong
than
"
Mat
khac, cau tho con c6 y nghia la vao mua dong doi lua can hoi am cua
nhau nhirng doi lua khat
khao
gan
giii
de tim hoi am xua di lanh leo ciia thien
nhien.
"Tinh
yeu ta nhu
canh
kien hoa vang"
dugc
hieu
theo
nhieu
each.
Theo
nhieu tai
li?u:
"Canh kien con
dugc
gpi la An Tuc Huong
dugc
dieu ehe tu
nhua

cay bo de do con bg
canh
kien tiet ra djch the quanh set
theo
cac tuyen
bao quanh khMp minh c6 mau vang lam tam nhu diem hoa, nguoi ta ggi do la
"canh
kien hoa vang",
canh
kien c6 mui thorn giong nhu mat ong
rimg".
Tu
nhiing
kien thuc khoa hoc do, cac nha phe binh van hgc da
phat
trien y tho
thanh "Do la
tinh
yeu thom nhu
canh
kien, rye ra nhu hoa vang hay
tinh
yeu
khang
khit
ben
chat
nhu
canh
kien va tho mgng nhu hoa vang

hoae
la
tinh
yeu
da trai qua thang nam thu thach de dat den dg chin can thiet".
Va
tinh
yeu ay lai
dugc
nay no, ke't
tinh
trong mua xuan. Do la thoi
khac
tram hoa dua no, la miia cua sy song, la mua cua
tinh
yeu lam cho chim rung
long
tro
bie'c
day sue song. Cau tho ke't lai them mgt lan ta lai thay su chuyen
hoa cua cac vat
chat
thanh su
song
cua tam hon qua cau tho:
"Tinh
yeu lam da't
1? hoa que huong". Day la sy chuyen hoa day ml cam the hi^n
each
song

an
nghia boi chi eo an nghia thi da't la moi c6 the hoa tam hon dugc. Chi c6 nhiing
con nguoi nhan hau biet
song
theo
dao ly, biet an 6 trong
tinh
nghia
thiiy
chung,
CO
cai tam d?p, cai tai Ion moi vie't nen nhiing cau tho mang mau sac
triet
ly d?p va hay nhu the.
Trong
tinh
yeu nhan dan ciia tac gia, ta con bat gap mgt hinh anh rat hi^n
'^Vc
nhung ciing day lang man do la hinh anh nguoi em gai Tay Bac:
"Anh nam tay em : // !•
nha miii huang"
Ta
lien
tuong hai cau tho ciia Quang
Diing;
-i^xoi
y
"Nha di Tay Tien cam len khoi • •
Mai
Chdu mua em

thom
nep xoi" '' • ' "
Cam
nang,
hniCu lln
ilaUuu
N^ii Van -
Phan
Danh
Hieu
^
Hinh
anh vat xoi nuoi quan the hi#n hinh anh d?p ve
tinh
quan dan ciia
nhiing
nguoi em gai danh cho bp dpi cu Ho dong thoi do cung la hinh anh goj
len cho cau tho su am ap, gan gui, than thiet.
9. B6n kh6 tho
cu6i:
la khiic hat len
dvrcmg
Mo
dau doan tho la cau hoi "Dat
nuoc
gpi ta hay long ta gpi?" the hi^n su
gjue
gia len duong trong tam hon nha tho. Noi nhu loi cua mpt co tong thong M\
"Dimg
hoi To

quoc
da lam gi cho ta ma hay hoi ta da lam gi cho To
quoc".
Cau hoi
do cung chinh la ve dep cua cai toi ca nhan, cai toi aia nha van
buoc
ra khoi
cuoc
doi
chat
chpi tu h?p cua doi minh de den voi
cupc
song
mod,
cupc
song
aia nhan
dan.
Nhiing
tu
ngix
nhu
"tinh
em dang mong,tinh m? dang cho", "mat ta them"
da lam cho doan tho mpt nhip di?u don dap, am di^u rpn rang day phah
chah,
sav
me. Dac biet la
each
noi: "Re nguoi ma di, vin tay ma den". "Miia nhan dan" chd

thay niem vui va khat vpng manh li?t cua tac gia khi tim ve voi cpi nguon boi coi
nguon chirJi la su
song,
la nguon tho, nguon cam hiing manh
li^t.
"Tay Bac ai
nguoi
la me cua hon tha"
Va khong chi khat vpng di tim nguon tho, hon tho ma tac gia muon lay lai
"vang ta", lay lai nhung gia tri
tinh
than, dem
tinh
yeu cua minh, khat vong
cua minh vun dap, xay dap cho Tay Bac trong dong tro tan sau chien tranh:
"Chung
muon
dot ta
thanh
tro bui
Ta hoa
vang
nhan
pham
lucmg
tri
Chung
muon
ta ban
minh

o
nhuc
Ta lam sen
tham
ngdt
giua
dam"
Kho tho cuoi khep lai bang hinh anh mang
tinh
bieu tupng the
hifn
tarn
hinh
tinh
yeu cua nha tho voi Tay Bac, voi "miia nhan dan".
^, 10. B6n cau
thacudi:
Den giay phut nay thi con tau moi thuc su tro thanh khat vpng
song,
khat
vpng
len duong den Tay Bac, het long vi To
quoc
"Khi To
quoc
bon be len
tieng hat". Bay gio con tau khong "doi vanh trang" nua ma tro thanh "con tau
mpng
tuong" ciia uoc mo, khat vpng. Dac biet, con tau "moi dem khuya khong
uohg mpt vang trang" tupng trung cho ve d?p Tay Bac va nhan dan. Do cung

la vang trang cua thi ca. "Mat hong em" la an du noi ve hi^n thuc doi
song
the
hien su thanh cong, bpi thu cua Tay Bac voi nhiing thanh cong ban dau trong
xay dung va doi moi. Dong thoi do cung chinh la mua bpi thu cua thi ca
nghc
thuat. Kho tho cuo'i the hi^n mpt niem tin ve long yeu To
quoc
va nhan dan
trong
chinh ban than minh. Day ciing chinh la ve dep cua cai toi nhan dan
mang khat vpng Ion,
song
hoa minh voi cpng dong.
Ngh?
thu?t:
Xay dung hinh anh trong tuong quan doi lap. Giau
tinh
bieu
tupng.
Ngon ngir tho moi me, dpc dao; Nhieu hinh anh so
sanh,
an dy. Gipng
tho trCr
tinh
triet luan.
NGIfOI
LAI DO
SONG
DA

Nguyen
Tuan
* LOTBINH
pay la pham tieu bieu cho giai doan
sang
tac sau
Cach
mang thang Tarn
ciia Nguy^" Tuan. "No noi rang ngoi
biit
ay da dat toi dp chin moi ve tu tuong
vanghe
thuat".
(Nguyen Dang Manh)
" .Dpc
"Song
Da" thay To
quoc
ta that la giau d?p. Chi noi rieng Than Uyen
CO
nao mo xi mang thien tao, mo thach ar\ lam thuy
tinh
ngu sac va do su, mo
than mo, mo Ian
tinh,
mo dong, mo chi Canh Tay Bac thi tuy?t d?p, 6 dau tac
gia Cling noi hung
nghe
sT muon cam ngay gia ve ma ve.
Niii

lop lop menh
mong nhu bien,
song
trang xoa nhu tung
siic
lua hmg trai ra, nhiing thung lung
ilia
chin vang
choe
len, tren do may trang diem lo lung nhu theu noi
v.v
Nhung
"Song
Da" khong chi noi ve dep thien nhien ma con di tim ve dep
cua long nguoi. Ong gpi do la
chat
vang muoi aia tam hon con nguoi Tay Bac.
Ong ngupc dong lich sir tim
chat
vang do 6 nhung chieh sT
each
mang kien
cuong da
theo
guong bat khuat 6 nha tii Son La, 6 nhirng can bp
hoat
dpng bi
mat hoi Tay Bac bi
giac
chiem dong, da vupt qua nhung thu thach khiing

khiep de gay co so
each
mang, 6 nhiing chieh sT quan dpi, nhiing anh chi em
dan cong hon tien quan vao Di?n Bien "
(Nguyen
Dang
Manh
-
"Song
Da" Trich "Nha van Tu
tuong
va
phong
each"
WXB Van hoc - 1983)
l.Phan
tich
hinh
tugmg
con
Song
Da
trong
tuy but
"Nguoi
lai dd
§ongDd"
cua nha van
Nguyen
Tuan.

,,, HI/6NG
DAN
CHI
TIET
I-MOBAI
^ ^i^t Nam - dat
nuoc
- noi nhiing dong
song
thuong nho
chay
ve da dft
^^"^ bao van tho dep. Da co
song
Huong trong trang viet aia Hoang Phu Ngpc
„^°^g hay ciia Thu Bon, da co "Vam Co Dong" trong tho aia Tan Hoai, co
^% Hong tieng hat bon nghin nam" trong tho Che Lan Vien nay ta lai co
'^g E>a trong trang viet tai hoa tai hi aia nha van Nguyen Tuan.
^^•THANBAI
,ov
^
quat:
Nam 1958, Nguyen Tuan co djp len Tay Bac de thuc te
viing
con nguoi noi day. Chinh vung dat nay da de lai trong tam hon nguoi
ngh# sT ay mpt "c6' nhan" - Song Da. Nam 1960, tuy but "Song Da" ra doi vg
thyc
sy nguoi ta da tim thay 6 day mpt thien
tiiy
but bac thay. D|ic bi^t cot^

Song Da da tro thanh mpt
hinh
tup-ng ngh$ thuat dpc dao.
Duoi
ngoi but
ciia
Nguyen Tuan, con Song Da khong phai la thien nhien v6
tri
v6 giac ma la mot sinh the song dpng, mpt nhan vat day sue song va c6
tinh
each
hin
hoi.
Ngay
tix
loi
dau
tien
ciia
tac pham, tac gia da dan hai cau tho noj
tieng
cua Nguyen Quang
Bi'ch
" Chung thuy
giai
Dong tau/ Da giang dpc Bac
lull".
Co nghia la: moi dong song deu chay ve huang dong, chi c6 song £)g
chay theo huong bac. Do chinh la net ngang tang khac la
ciia

dong song khie'n
nguoi
dpc khong the khong di sau vao kham pha nhirng trang
tiiy
biit
tai hoa
viet
ve Da giang
ciia
cu Nguyen.
2.
Co the kham pha ve dep
ciia
Song Da tren hai net dai the la;
hung
bao du dkn va
tru
tinh tho mdng.
a.
Song Da dual ngoi but Nguyen
Tuan
la dong
song
mang tinh each
hung bao:
Truoc
het tac gia
giai
thieu lai
lich

ciia
con Song Da. "No khai sinh 6 huyen
Canh Dong,
tinh
Van Nam ben Trung Quoc lay ten la Ly
Tien,
di qua mot
viing
niii
ac, roi den
niia
duong thi xin nhap Quoc
Tjch
Vi^t Nam, truong
thanh mai len va den nga ba Trung Ha thi chan hoa vao song Hong".
Sau do, bang nhirng trang
viet
sinh dpng, bang nhirng cau van,
hinh
anh
dpc dao, gpi cam, bang ngon ngu da dang phong
phii,
Nguyen Tuan da khac
hpa dupe
hinh
anh mpt con Song Da dii dan va hung bao lam sao. Ca dao c6
cau:
"Duong
len
Muang he

bao
xa -
Tram
hay
cdi
thdc,
tram
ba
cdi
ghenh"
'
Hung b^o 0 cho doi bo xich gan nhau, lam cho long
song
h^p lai nhu cai
yet hau that giua hai vach da dung dung hiem
trd.
H^p den noi ma
"liic
dung
ngp moi
nhin
thay anh mat
trai",
c6 the "nh? tay ma nem hon da qua ben kia
vach"
.6 day "con nai con ho da c6 Ian vpt tir bo nay
sang
ba kia". An tuong
han ni>a la vi#c
"Ngoi

trong khoang do qua quang ay, dang mua he ma cung
thay lanh, cam thay
minh
nhu dang 6 he mpt cai ngo ma ngong vpng len mo*
khung
canh
ciia
so nha nao a tang nha
thii
may vua tat phut den di?n" ^
doan nay tac gia da
dimg
tri
thiic
ngupc
sang
ciia
dif
n
anh de cam nhan, t?"
cho nguoi dpc mpt an tuong ve ve d^p aia su
hiing
vT
ma thien nhien Tay
B^*-
da mang
lai.
(neu them cam nghl
ciia
em)

Hung
bao a cai dii d3n c\xk gio - nuoc. Lai qua quang mat ghenh H^'
Loong,
dai hang cay so, gio phoi hpp voi nuoc, voi da, voi song tao nen nhiJ'^^
con
xoay that
kinh
hai: "Nuoc x6 da, da x6 song, song x6 gio cuon cupn
lu^i^^
gio
ghun ghe suot nam suot thang nhu
liic
nao cung doi np
xuyt".
6 do^n
nay, Nguyen Tuan da su dung dpng tu manh "\b", nhieu dau phay
lien
^J^nen
su
liet
ke trung diep cua hanh dpng "x6": x6 da, x6 song, x6
gio
lam
c\iO
sV hung bao tro nen dir tpn hon.
Hung
bao hon
nvea
la d nhung
cai

hiit
nuoc giong
nhu
nhung
cai
gieng be
tdng
nguoi ta tha xuong de chuan bi
lam
mong
cau:
"Tren nhirng cai
hiit
nuoc
.y
j,{jng
dang quay lu lu
nhijng
canh qua dan". Nuoc 6 do cii "tho va keu nhu
cira
cong cai bi sac" c6
liic
lai nghe ran ran nhu tieng "rot dau soi".
Diing
la con
g^ng Da khong khac gi mpt
loai
hung
thii
di deh dau la gieo giac hiem nguy den

Jo "Cho nen khong mpt chiec thuyen nao dam men gan cai
hiit
nuoc ay Be go
ngheng ngang qua day v6 y la bj cai
hiit
nuoc do
loi
tupt xuong, c6 chiec thuyen
bi
no giong ngay cay chuoi ngupc roi vut bieh di, bi dim duoi long song den
niuoi
phiit
sau, mod thay tan xac a khuynh song
duoi".
Cach so
sanh,
vi von,
ni6
ta
ciia
tac gia gay cam giac rat manh lam cho nguoi dpc nhu nghe thay,
nhin
thay
A^Q*^
t?"
iTi^t
cai hung du cua Song Da ma thot
tim
lai.
.ij

j;:
Nhung
con Song Da hung bao nhat 6 may
chuc
con
thac
da tao thanh cac
th?ch
thuy tran v6 cung hiem tro voi biet bao cua tu. Truoc het la am thanh
ciia
tieng
thac
gao
rimg
rpn, hoang da: Con Song Da da tra thanh mpt
loai
thiiy
quai
vua hung ac, vua nham hiem: Con xa lam mai den cai
thac
duai nhung
da thay tieng nuoc reo gan mai len, reo to mai len. Tieng nuoc
thac
nghe nhu
la
can
trach gi, roi
l^ii
nhu la van
xin,

roi lai nhu la khieu
khich,
gipng g3n ma
che nhao. The roi no rong len nhu tieng mpt ngan con trau mpng dang long Ipn
giCra
rung vau, rung tre
niia
no
lira,
dang pha tuong rung
liia,
rung
liia
cimg
gam thet voi dan trau da chay
biing
bung". O doan van nay, tac gia da huy
dong rat nhieu bien phap ngh^ thuat nhu: nhan hoa,
lien
tuong, so
sanh,
sir
dung dpng
til"
manh lam cho
hinh
anh song Da that ghe
rpn
nhu mpt nhan vat
mang tam dja hiem ac voi cai

kieu
khon kheo, ranh ma. f
Thii
hai la hung bao va
dii
dan
ciia
da song Da, do la
nhiing
cira hi dang mai
phyc an nap de gieo rac
kinh
hoang cho ong lai do. Da a day chia thanh ba tuyen
nam cira, bon cira tir va duy nhat chi mpt cira sinh.
Long
song thi trang xoa
'am noi bat nhimg tang da dan bay the tran, tang nao, hon nao, "trong cung ngo
•^ghjch"
va nhu nhung vj tuong "c6 vj trong oai phong lam
liet";
"c6 vj thi nhu
hat ham bat cai thuyen phai xung ten xung
tuoi
truoc khi giao chien". Co
^'
'1^
lui
mpt
chiit
va thach

thiic
cai thuyen c6
gioi
thi
tien
gan vao".
Nhirng
tri
thiic
ve quan su, ve v6 thuat, the due the thao, di?n anh cua tac
S'a dupe djp nem ra de dien ta sy dpc ac, xao quyet het siic nguy hiem cua con
"^^c khi no mai phuc de dot nhien nhom ca day v6 lay con thuyen noi
khiic
ngoat, khi thi no lai to ra so ho de dy con thuyen vao roi bat nga quay lai
quat vu hoi. Khi da giap la ca thi no dam thang vao hong ong lai do, be
Can
cheo, roi da
trai
thiic
goi vao bung, gio dii don am, don tia, roi tum lay
253
th^t
lung doi l^t ngua byng ong lai do tren tran nude. N6 vua danh vua reo ho
la het vang dpng ca mpt
viing
song
nuoc
hoang vu.
Co the noi: Tinh
each

hung bao cua
song
Da cho thay: thien nhien Tay Bap
that hiing
vT
va
tinh
yeu cua Nguyen Tuan do'i voi
Song
Da that bao la.
b. Ben c^h net
tinh
each
hung bao.
Song
Da eung rat
trir
tinh,
tha
mpng;
Ben
canh
tinh
each
hung bao, duoi ngoi
biit
Nguyen Tuan, con
song
Da laj
rat tru

tinh,
ggi bao cam xiic lam me say long nguoi. Tac gia tha thiet goi con
song
Da la c6' nhan di xa thi nhd nhung, gap lai thi mung vui khon xiet.
Va vi yeu
song
Da nen tac gia khong bo qua co hoi ngam nhin "cai day thurig
ngoan
ngoeo
dual
chan
minh kia ". Do la luc nha van nhin con
Song
Da bang
con mat tham my van hoa de phat hi^n ra nhung ve d?p va sac mau da dang cua
con
Song
Da
chay
dpc
suo't
mien Tay Bac nay. O nhimg quang yen
tinh,
thi
Song
Da qua that rat tho mpng nhu mpt nguoi dan ba kieu diem voi ve d?p "Con
song
Da tuon dai tuon dai nhu mot ang toe tru
tinh,
dau toe

chan
toe an hien
trong
may
troi
Tay Bac bung no hoa ban hoa gao thang hai va cuon cuon khoi
niii
Meo dot nuong xuan ". Ngh^ thuat nhan hoa da dupe mo ra tuy^t doi lam
nguai doc duong nhu khong con nhan ra day la con
song
nua ma la mot my
nhan dang lam duyen lam dang voi Tay Bac. That gpi cam biet bao!
Trix
tinh
va dang yeu hon nua la mau sac cua con
song
Da. Nguyen Tuan
cijng da nhan ra nhirng sac mau
khac
nhau cua
Song
Da
theo
tung mua mang
ve d?p rieng. Qua Ian may miia xuan.
Song
Da xanh mau
ngoe
bich. Xanh
ngoc

bich la xanh trong, xanh
sang,
khong c6 su pha tap c6 the hieu la trong vat chu
no khong gpn thu sac mau dung due nhu mau xanh
canh
hen ciia
song
Gam
va
song
L6. Qua anh nang mua thu
"Song
Da lu lu chin do nhu da mat nguoi
ban di vi rupu bCra".
Cach
nhan hoa va so
sanh
nay tao cho nguai dpc khong
ghe rpn truoc mau do ma ngupc lai rat thich
thii
boi mau
nuac
song
Da mang
ve d^p cua mau do rat dang yeu tren mat nguoi "bam di vi rupu hua".
Tru
tinh
va dang yeu han nira khi Nguyen Tuan diing nhiing hinh anh dju
dang trong
sang

nhat de ta doi bo
song
Da. Do la thai diem cho cau chu
Nguyen Tuan lai lang
chat
tho ca ngpi ve d^p ciia dong
song,
bang cai nhin va
tinh
cam ciia mot nguoi ty nhan
song
Da nhu mpt "co nhan". Khong gian lang
dpng
trong ve d?p ciia "bo
song
Da, bai
song
Da, chuon chuon buam buo^
song
Da". Ve dep ay nhu trang nghiem trong mach Duong thi co dien, vif^
lang dpng hoai vpng ve mpt thuo Ly Tran Le, vua bang khuang cam
giac
ve si*
song
nay"Thuyen toi
troi
qua mpt nuong ngo
nhii
len may la ngo non da^"
miia.

Ma
tinh
khong mpt bong nguoi. Co gianh doi
niii
dang ra nhimg n^"^
blip.
Mpt dan huou
ciii
dau ngon blip co gianh dam suong dem Ipc dam cho'
Bo
song
hoang dgi nhu mpt bo tien su. B6
song
hon nhien nhu mpt noi
ni^*^
254
'^tich
tuoi xLia . Nhci Vcwi da de cho dong cam xiic dao d^t tho't len thanh loi doi
tho^i
im lang voi thien nhien, bo bai ven
song,
duong nhu con nguoi muo'n hoa
vao cung
canh
vat, de chiem nguong ve
df
p
day
siic
cuon

hiit
ciia dong
song,
jsjgdi
biit
nha van den liic nay mod that su tung hoanh trong su say sua kham
pha
cpi nguon, ke ve lieh sir dong
song
gan voi cupc
song
va con nguoi Tay Bac,
nhiJTig
nguoi da don nhan nhimg tang vat hao phong ciia
song
Da. Cam xiic tu
thyc tai ciia Nguyen Tuan con khoi nguon cho nhiing mo uoe mang
tinh
du bao
yg"
tuong lai, bien sue manh ciia dong
song
trai
rinh
trai net thanh nguon
thiiy
jj^n
doi dao. R6 rang, thue tai cupc
song
moi da

giiip
cho Nguyen Tuan co
nhiiTig
du cam chinh xac, co niem tin
viing
chae
vao nhiing con nguoi dang xay
dung
mpt che dp moi, dem lai sinh khi moi cho cupc
song
6
song
Da.
3. Tdng ket
nghe
thuat:
Thanh
eong
ciia
tiiy
biit
"Song
Da" la nho vao
ngon ngu dac sac, su dung nhieu ngon
ngii
ciia nhieu Rnh vue (the thao, dien anh,
quan su
•);
van phong khoa hpc; nhieu bi^n phap tu
tir:

nhan hoa, so
sanh
III.
KET BAI
Bang
tinh
yeu thien nhien dat nude ket hop voi ngon tix dpc dao, tai hoa.
Nguyen Tuan da tai hi^n len mpt khung
canh
Tay Bac that hiing vi ma eiing
that tru
tinh,
lam ta them tu hao ve
niii
song
To
quo'c
nguy nga, trang
1^.
Song
Da qua la mpt qua tang v6 gia ciia thien nhien la mpt
eong
trinh
nghe
thuat
tuy?t voi ciia bac thay
tiiy
biit
Nguyen Tuan.
2:

Phan
tich
hinh
hi-gng
nguoi
lai do
Song
Da
trong
tac
pham
^guai
lai do
Song
Da" -
Nguyen
Tuan.
<
^
HI/6NG
DAN CHI
TIET
I.
MO BAI
Nguyen Tuan la nha van co hai giai doan
sang
tac truoc va sau
each
mang.
Truoc 1945 ong noi tieng voi cac tac pham nhu "Vang bong mpt thai", "Mpt

chuyen
di"
sau nam 1945 ong noi tieng voi the loai
tiiy
biit
ma tieu bieu la
cac tac pham: "Ha Npi ta danh My gioi",
tiiy
biit
"Song
Da" "Nguoi lai do
Song
Da" la tac pham trieh trong
tiiy
biit
"Song
Da" dupe vie't nhan chuyen
'hyc
te'Tay
Bac nam 1958. Tac pham de lai dau ah sau sac trong long nguoi
khong chi la hinh tupng con
Song
Da "hung bao,
trii
tinh"
ma con la boi
tupng
nguoi lai do hien ngang tren
thae
dii

- mpt tay lai ra hoa.
THAN
BAI r .
^ Khai
quat:
The gioi nhan vat tren trang van ciia Nguyin Tuan that
^•^8 yeu v6 cimg. Mpt cu Kep, Ipng may bac, toe bac, rau bac, thap thoang
'^'^a vudn Ian "nguyin dem cai quang doi
xe'ehieu
ciia mpt nha nho de phung
255
su
hoa
thorn
c6
quy" (Huang Cupi). Mpt
cy
Am thuc
day luc mo
sang,
mang
phong thai "mot triet nhan ngoi
tinh
buoc
di cua
thai gian". Trong
am tra pha
ngon,
cu da
"nhan tha'y

c6
mpt mui tha
va
mpt
vj
triet
li"
(Chen tra
suang).
Mot
Huan
Cao tir tu
chan
vuang xieng,
c6
mang gong, vung
but
viet
len
tarn ly^
bach
nhiing chii' nhu rong bay phupng miia,
the
hi?n "nhung
cai
hoai
bao
tung
hoanh
cua mot doi con

nguoi" (Chu nguoi
til
tu)
Va
hinh
anh ong lai do
nguai Thai (Tay
Bac) c6
"tay lai
ra
hoa".
Do la
nhiSng
con
nguoi
eye ki tai hoa
mang
cot
each
ngh^
si.
2. N6i dung can
phan
tich:
a.
Ve d?p
ngoai
hinh
ong lac
dupe

Nguyen
Tuan
khac
hpa: Buoe vao cai
tuoi
bay
muoi,
dau toe bac
trSng, than hinh
ong lai do van d?p
nhu mpt
pho
tupng
tac
bSng
da cam
th^eh. Nuoe
da anh len
chat
sung
chat
mun. Canh
tay
ran
chae
tre
trang
"Tay ong leu
ngheu
nhu cai sao,

chan
ong
liie
nao
cung
khuynh
khuynh nhu
k?p lay
mpt cuong
lai
tuong tupng".
Cap mat
tinh
anh,
nhan
luc
nhin
xa
voi vpi. Tren
nguc
ciia ong noi
len
mpt
s6'"cu
nau" thuong tich
tren
"chien truong
Song
Da" ma
Nguyen Tuan nguong

mp gpi la
"thu Huan
chuong lap dpng
sieu
hang". Ong lai
do
spng
Da nay c6
"tay lai
ra
hpa"
da
tung
vupt
qua bao
trung
vay
thach tran,
giao
phong sinh
tu
voi "lu
da
noi
ai
nuoc".
Sau hon muai nam
cheo
do va
chi huy mpt cpn thuyen

c6 6
mai
cheo
da
ngupc
xuoi
song
Da
tram chuyen,
cho da
trau, xuong
ho, che,
canh
kien
ve
xuoi, ong
nam
viing
timg con
thac,
cai
ghenh, nam
chae
binh phap than
Song,
than Da.
b. Khong chi
mang
ve
d?p

ngoai
hinh gin voi
lao
dpng
song
nuoc,
6
ong
con in dam
ve
d?p
tarn
hon tinh
each:
Thu
nhat, the
hien
a su
tung
trai,
giau
kinh
nghif
m,
c6 su
hieu biet
sau sac
ve luong lach tren
song
Da.

Ong
lai do the
hi^n
su
hinh thanh
"tinh
each"
cua
minh
qua
"tri
nho
ong
dupe
ren
luy^n
cao dp
bang
each
lay mat ma nho ti mi nhu
dong danh
vao
long
tat ca
nhung luong
nuoc
ciia
tat ca
nhung con
thac

hiem tra
.
Song
Da,
doi
voi
ong
lai
do ay,
nhu mpt truong thien
anh
hiing
ca ma
ong
da
thupc den
ca
nhirng
cai
cham than cham
cau va
nhiing dpan xuong dong
"."
Chinh
vi
vay
"ong
lai da nam
ch3c
dupe binh phap

cua
than
song,
than
da. Ong da
thupc
qui
luat phye kich ciia
lu
da".
Do
ehinh
la
hinh
anh
eiia mpt
con
nguoi
gSn bo
voi
lao
dpng, yeu
nghe
song
nuoc, timg trai
va
giau
kinh
nghi?m.
Thu

hai, 6 su
thong minh
linh
boat,
dung
cam
nhu mpt vien tuong tai ba^
nhu
mpt
nghe
si
trong ngh^ thuat vupt
thac
song
Da.
'
Cupc
song
cua
nguoi
lai do
song
Da la
mpt
cupe
chien
dau
hang
ngay.
ngay

nap
cung phai gianh nhung
cai
song
tu tay
nhung
con
thac.
Ve d?p
dupe ngoi
biit
Nguyen Tuan
the
hi?n
qua
hinh
anh ong lai do
vupt
thac:
256
^^d?P
"gh? sT cua ong lai do la sy
tai
ba
diang manh
cua
mpt
vj
thuyen
trUong

day dan
kinh
nghi#m thuy chien.
Chat
tai
hoa
ngh|
si cua
ong lai
do la a
ban ITnh chien dau
va
tinh
than diang
cam
phi thuong. Canh vupt
thac
eiia ong
lai
do
da
the hi^n
ro ve
d^p
va
eo't
each
ay.
O
trung vay thu nhat, ong lai

do
xung
^an voi khi
the
nghenh chien quye't thang:
"Thach
tran dan
bay
vvra xong thi
cai
thuyen vut toi". Canh hon chien
ae
li^t
dien ra. Nhimg hon
da
"b^
v$
oai phong
llm
li^t"
^^^^
nuoc
thac
"reo
ho
lam thanh
vi#n"
chiing lieu mang xong vao
ma
"da

trai"
ma "
thiie goi
vao
byng
va
hong thuyen
Co
liic chiing dpi
ca
thuyen
len". Nguy hiem
la vay
nhung
ong lai do
van binh
tinh
"hai
tay
giii
mai
cheo
Ichoi
bj hat len
khoi
song".
Ngay
ca
liic
b} con

thuy quai
nay
danh mieng don
j
hiem nhat
"bop
chat
lay ha
bp"
dau
dieng nhung
vj
thuyen truong
van " hai
chan
van
k?p lay
euohg lai"
du
mat
meo
b^ch vi dau don nhung tieng
chi
huy
ciia ong van
sac
lanh,
tinh
tao, dua con thuyen thoat khoi nguy hiem.
That

la
mpt
canh
tupng xua nay
chua
timg
c6! Cao
cuong biet bao
!
Triing
vay
thii
hai lai
v6
cung hiem tro, bo'
tri
nhieu
cua
tu hem: "Dong
thac
hiim
beo
dang hong
hpc te
manh tren
song
da". Ong lai do bat
dau
cype
tan

cong bang
each
"nam
chat
dupe
cai bam
song
diing
luong roi"
ong cho eon
thuyen "phong nhanh vao
cua
sinh
ma
lai miet mpt duong
cheo
ve
phia
cua da
ay". Bpn tuong
da, dua
thi "png tranh
ma
rap boi
chep
len", diia thi
bj
"6ng
de
sa'n

len ma
chat
doi
ra de mo
duong tien". Cuo'i cung
ong
thang
eon bpn da
tuong
that bai tham hai dua
cai
mat "tiu nghiu, xanh
le
that vpng".
Triing
vay
thii
ba, ben
phai
ben
trai
deu la
"lupng
chet
ca". Da
vay,
eon bo'
tri
"bpn
da hau v$"

canh
eira hong
"bat
chet"
cai
thuyen.
Ong lai do
muu tri
"phong thang
con
thuyen",
"ehpc
thiing"
triing
vay
roi
"viit
qua
cong
da
canh
mo
canh
khep".
Chiee
thuyen nhu mpt
miii
ten tre
"viit, viit"
xuyen nhanh

qua
hoi
nuoc.
The la het
thac.
Song
nuoe
lai thanh binh.
Qua
do, ta
tha'y
ong lai do oai
phong
lam
li^t nhu mpt
vi
danh tuong,
tri
dung
song
toan, quye't doan
va
quye't thang.
Do la ve
d^p
tai hoa
ngh|
si
ciia
ong

lai do
dupe Nguyen Tuan kham
pha va ca
ngpi.
Nhiing
an
du,
so
sanh,
nhan
hoa
dupe
tae gia su
dung
sang
tao gpi len cam
giac
manh li^t
day ah
^<?ng.
Canh vupt
thac
la
bai
ca
chien tran
hao
hiing. Nguyen Tuan
da
tung

ra
^9t dpi quan ngon
ngu
that hiing hau,
da
dang, bien
ao
than
ki
voi lien
tyc
i^hihig
phep tu tir
v6
ciing sinh dpng
: sp
sanh
ngam, nhan hpa, cuong di^u

Cau chii tupn
chay
ao at,
di^p di^p
triing triing
tao ra
mpt
bue
tranh hoanh
trang
.

Nha van
da
dyng tam dien
ta
cupc
chien giiia ong lai
do
voi dong
song
theo
huong thpat dau tuong nhu khong
can sue.
Nhung cuoi ciing phan thing
thupc
ve con
nguoi
nho su
thong minh
va
diing
cam.
Cupc
vupt
thac
that
'^Soan
muc, ong lai
do
thuc
su la

mpt nguoi ngh^ sT tai hoa.
257
Thru
ba, 6 sy khiem nhuang, binh dj, phong thai ung dung mang co't
each
ngh?
SI.
Doi
vai nguoi lai do, hiem nguy tren dong
song
cijng chinh la mpt phan
trong
CUQC
song
cua ong . Khi vugt qua gian nguy ,
song
nuoc
lai tan xeo xeo
trong
tri nho
"song
nuac
lai thanh binh . Dem ay nha do dot lira trong hang da
, nuong 6'ng com lam , va toan ban tan ve ca anh vu , ca dam xanh Cung
ch5ng
thay ai ban them mpt loi nao ve
CUQC
chieh thang vua qua " . Nha van
nhu
muon nghi ngoi sau

chang
duang dai cung nhan vat ciia minh dua tranh
tai
tri voi thien nhien hung dCr .
Song
qua giong van nh? nhang , ta lai tha'rn
thia them mpt ve d^p cua nguoi lai do . Do la sy khiem nhuong, binh di, ung
dung
bai vi "ngay nao ciing gianh lay cai
song
tu tay nhirng cai
thac
, nen no
Cling
khong c6 gi la hoi hop dang nho ". Cai phi thuong da tro thanh binh
thuong. Pham
chat
chieh si da hoa quy^n vai
phong
thai tai tu, ngh^ si.
3. Tong ket
ngh?
thu?t:
Co the noi Nguoi lai do
song
Da dupe mieu ta
trong
tac
pham
vua c6 tu the ciia mpt nguoi lao dpng tri

diing,
vira c6
phong
thai
ciia mpt ngh^ sT tai hoa.
Hinh
tupng nguoi lai do the hi^n
phong
each
ngh^
thuat doe dao eiia Nguyen Tuan o giai doan sau
Caeh
mang Thang Tam:
nguoi
lai do du la nguoi lao dpng binh dj van hi^n len vai
chat
tai hoa, ngh^ si;
de mieu ta ve d^p cua hinh tupng, nha van su dung kien thuc cua nhieu nganh
khoa hpc
khae
nhau; ngon ngu sinh dpng, giau
hir\
anh; cau van
triing
diep,
nhieu nhan hoa, so
sanh,
an dy
III.
KET BAI

' Tom lai, qua hinh tupng nguai lai do, nha van to thai dp yeu men, ty hao
va cam
phuc
truac nhiing con nguai lao dpng binh di viing Tay Bac, nhiing
eon nguai ma nha van gpi la
"chat
vang muoi" qui gia ciia To
quoc.
Qua nhan
vat nguoi lai do, Nguyen Tuan cho rang chii nghia anh hiing dau phai tim
kiem
dau xa. No c6 trong
cupc
song
tim mieng com manh ao ciia nhan dan lao
dpng.
Nhiing
nguoi binh di c6 tri
diing
tai ba hp c6 the tao hinh tac mau cho
ngh?
thuat. Hp la doi tupng ciia cai d^p, ciia anh
sang
tham ml hi?n dai.
i
258
AI
BA BAT TCM CHO DdNG
SOMG
Hoang

Phu
Ngoc
Twang
*
LCJIBINH
Xs, Le Thi Huang (DHSP Hue): Hue
trong
nhung
trang
van cua
Hoang
Phu
tJgC^
Xwi^Mg
mang
am
huang
huyen
hoac
cua
nhimg
thanh
qudch
reu
phong,
nhung
l(hu
vucm
tram
mac,

cokinh,
nhimg
rimg
thong
u
tick,
net
trie
tinh
cua nui Ngu
song
liiecmg-
^^"^
Huang
nui Ngu da tra
thanh
bieu
tugng
gan ket
trong
tha
van
Trong
dai
song
van hoa
tinh
than
cua cu dan Hue,
song

Huang
niii Ngu
mang
ve dep can
xieng,
hai hoa. Nha van da tim
thay
trong
ve dep san
thiiy
him
tinh
nay
mot su hoa
nhap
"van hoa
dong
song",
va "van hoa nui".
Song
Huang
da tra
thanh
dot
tuang
tham
my cua tha ca
nhac
hoa,
nhung

chi
du&i
ngoi
hut
ciia
Hoang
Phu
Ngoc
Tuang,
dong
song
thi ca nay mai
duac
soi
chie'u
tie
nhieu
phia.
Dong
Huang
chdy
tran
tren
nhirng
trang
ky cua anh,
nhieu
dang
ve. Co khi
song

Huang
la "mot co
gdi
di-gan
phong
khodng
vd man dai, c6 khi Id "me phu sa
ciia
mot
vung
van hoa xie
sa",
CO
luc
song
Huang
tra
thdnh
"mot
nguai
tai nH
ddnh
ddn luc dem
khuya".
Den
vai
nhimg
trang
ky cua
Hodng

Phu
Ngoc
Tuang,
nguai
doc c6 dip
hieu
ro
them
vecoi
nguon
song
Huang
vd van hoa Hue.
Song
Huang
vd "van hoa
song
ngoi"
ay
duang
nhu
duac
Hodng
Phii
Ngoc
Tuang
thu tom lai
trong
mot mau
huyen

thoai
dep
khep
Iqi
nhieng
trang
ky hoc 16 mot cai toi
tram
tu vd
nong
chdy
suy tu: "Ai dd dqt ten cho
dong
song?
Co
nhieu
each
tra lai cho cau hoi dy.
Trong
do, toi
thich
nhat
mot
huyen
thoai
kerang
vi yeu quy con
song
xinh dep cua que
huang,

con
nguai
a hai ba dd nau
nuac
tram
lodi
hoa
doxuong
long
song,
de'ldn
nuac
tham
tho mai mai. Toi
linh
hoi y
ciia
truyen
thuyel
dy nhu the nay: con
nguai
da dat ten cho
dong
song
nhu nhd tha
chon
biit
hieu
ciia
minh,

giei
gam vdo day tat cd uac
vong
muon
dem cdi Dep vd
tie'ng
Tham
de xdy ddp van hoa vd
lich
sie".
(Trich
Tap chi
Song
Huong-
so 161 nam
2002)
l.Phan
tich
ve d?p aia
Song
Huong
trong
tuy but "Ai da d|t ten
iilgjong
song"
cua nha van
Hoang
Phu
Ngpc
Tuang.

Hl/ONG
DAN CHI
TIET
^-
M6BAI
On
^gQC Tuang la nha van chuyen ve
biit
ky, tan van.
Sang
tac ciia
\l
'l"^
huong, dat nuoc, con nguai, dae
bi?t
la van hoa
nhu:
"Ngoi sao tren dinh Phu Van Lau", "Ai da dat ten cho dong
song?"
"^8 do, tuy but "Ai da dat ten cho dong
song?"
thuc sy la mpt trong nhiing
trang viet hay nhat cua nha van ve mpt dong
song
mang bao huyen thoai d^p ^
Song
Huong.
II.
THAN BAI
1. Khai

quat:
But ky "Ai da dat ten cho dong
song?"
dupe Hoang Phu Ngo^,
Tucmg viet 6 Hue nam 1981, in trong tap
sach
cung ten. Bai ky eo ba phan. Saci
giao
khoa trich hpe phan dau. Voi but ky nay, tac gia da mang den cho nguoi d(.
nhimg
cam nhan that day
chat
tho ve dong
song
Huong
theo
dong
chay
cua no
tu
Truong Scm cho den khi
chay
qua thanh pho Hue va xuoi ve bien.
2. Ve dep sdng HvMmg c6 the
phan
tich
tren
nhung net sau:
a.
Song

hircmg vung thugng Imi:
Song
Huong nhin tu cpi nguon la dong
ch^y
CO
moi quan he sau sac voi day Truong Son.
Song
Huong vung thupng
liru
mang ve d?p cua mpt sue
song
manh li^t, hoang dai, bi an, sau tham
nhung cung c6 Itic diu dang, say dim. Su manh H$t, hoang dai cua eon
song
dupe the hien qua nhijng so
sanh
: "Nhu mpt ban truong ca cua rung gia, ram
rp
giua bong cay dai ngan". Khi
chay
qua mien dia hinh hiem tro,
song
Huong
mang ve d?p du dpi: "manh H^t qua ghenh
thac,
eupn
xoay
nhu con loe xoay
vao day vue bi an", nhung cung c6 lue no lai hien lanh
trii

tinh
"diu dang, sav
dam giiia nhirng dam dai choi Ipi mau do ciia hoa do quyen
rirng".
Nha van
da nhan hoa dong
song
giong nhu "mpt c6 gai Di gan phong khoang va man
dai".
Con
song
dupe rung gia hun due cho "mpt ban ITnh gan da, mpt tam hon
ty
do va trong
sang".
Do la sue manh ban nang cua nguoi con gai, sue manh
ay dupe che ngu boi cau true dia ly lanh tho de di ra khoi rung, no "nhanh
chong mang mpt sac dep dju dang va tri tu^, tro thanh nguoi m? phu sa cua
mpt
viing
van hoa su so".
b.
Song
Huong 6 dong
bJing:
Voi von hieu biet ve dia li tac gia da mieu ta
ti
mi
ve
song

Huong voi hinh anh: "Nhung ngay tu dau vira ra khoi vung
niii,
song
Huong da chuyen dong mpt
each
lien tuc, vong giua khiic quanh dot ngot,
uon
minh
theo
nhiing duong cong that mem". Su chuyen dong ay, trong
each
cam nhan cua Hoang Phu Ngpc Tuong giong nhu "mpt
cupe
tim kiem c6 y thuc
de di toi noi gap thanh pho tuong lai cua no". Van nhung duong cong mem mah
song
Huong lai c6 su chuyen minh: "Tu nga ba Tuan,
song
Huong
theo
huong
nam bac qua di|n Hon Chen ; vap Ngpc Tran, no chuyen huong
sang
tay b-
vong qua them dat bai Nguy^t Bieu, Luong Quan roi dpt ngpt ve mpt hinh
cun-^
that tron ve phia dong bac, 6m lay
chan
doi Thien Mu, xuoi dan ve Hue".
Co luc

canh
sac
song
Huong nhu biic tranh c6 duong net, c6 hinh khoi vt"
"sac nude tro nen xanh tham, va tu do no
troi
di giua hai day doi sung sun^
nhu
thanh quach, vod nhung diem cao dpt ngpt nhu Vpng Canh, Tam Th^
L\ru
Bao ma tu do, nguoi ta luon nhin thay dong
song
mem nhu tam lua ^
260
^{ing
chiec
thuyen xuoi ngupc chi be bling con thoi". Nguoi dpc con bit g$p
ve d^P '"^ ^^^^ P*^^" quang mau sac ciia nen
troi
Tay Nam thanh
pho- "s^"^ xanh, trua vang, chieu h'm".
Song
Huong lai c6 ve d?p tram mac
chay
duoi
chan
nhihig rung thong u tjch
nhung lang mp am u ma kieu hanh aia eac vua chiia trieu Nguyen. Do la ve
(j^p
mang mau sac triet If, c6 thi khi di trong am huong ngan nga cua tieng

chuong ehiia Thien Mu. Co ve d?p "vui
tuoi"
khi di qua nhimg bai bo xanh
biec
viing
ngo^i ^
'-""g-
C°
<*?P
""^^ "^^ng trong suong khoi" khi no roi xa
thanh pho de di qua nhCing bo tre, luy tnie va nhimg hang cau thon VT Da.
c. Doan ta
song
Huong khi di qua thanh pho da gay dugic nhieu an tugng:
Xir
Kim Long,
song
Huong da nhin thay hinh anh
"Chiee
cau trang in ngan
trgn
nen
troi,
nho nhan nhu nhiSng vanh trang non". Do ehinh la
chiec
cau
Trang Tien noi doi bo
song
tho mpng. Khong chi vay, ve d?p ciia dong Huong
con dupe mieu ta "Giap mat thanh pho 6 con Da Vien,

song
Huong uon mpt
canh
cung rat nhe
sang
den con Hen". Nha van nhu thoi
linh
hon vao
canh
vat:
"duong cong ay lam cho dong
song
nhu mem han di, nhu mpt tieng "vang"
khong noi ra ciia
tinh
yeu". "Toi nho
song
Huong, quy di?u
chay
liing
Id ciia
no khi ngang qua thanh pho". Cai phut ban dau de den voi "nguoi
tinh"
aia
song
Huong nhu the day! Nang da tu lam moi minh de hien t^g nhihig gi
d?p
nhat cho nguoi yeu.
Tu
song

Huong xinh d?p nha van lien tuong toi nhieu con
song
tren the
gioi
nhu
song
Xen,
song
Ne-va,
song
Da - nuyp va nhan ra diem tuong dong
giua chiing la cimg
chay
giua
long thanh pho. Nhung
song
Huong
khae
voi
cac dong
song
khae
la boi vi no van
giii
dupe nhihig net c6
kinh
va neu
song
Ne-va
chay

nhanh qua thi
song
Huong lai rat cham buon nhu di^u Slow "day
la di^u slow
tinh
cam danh rieng cho Hue*'. Tinh cam cria dong
song
danh cho
thanh pho Hue ding rat sau nang. Duong nhu
song
Huong khong muon xa
thanh pho: "Roi nhu sue nho lai mpt dieu gi do
chua
kip noi. No dpt ngpt doi
<^ong re
ngoat
sang
huong Dong Tay de gap lai thanh pho Ian euoi 6 goc Bao
^inh
xua eo". Nha van vi von
song
Huong giong nhu nang Kieu chi
tinh
tra
tim
Kim Trpng. Vi the nen nhin "khiie quanh nay" thay no "that bat ngd".
^ha van cam nhan "khiic quanh" ay giong nhu "la noi vuong van, ca m$t
IJ^^t
iSng lo kin dao aia
tinh

yeu". Do la su chi
tinh
aia
Song
Huong trd lai
^e'noi mpt loi the truoe khi ve bien ca". Tac gia lien h§ "Loi the ay vang vpng
khu
vue
song
Huong thanh gipng ho dan gian, ay la tain long nguoi dan
Hoa xua mai mai ehung
tinh
voi que huong xu so". > J
^ d. Ve d?p
song
Huong
dvigc
kham pha duoi goc dp van hoa: Tac gia gan
t4i^^
^"•o'"g voi am
nhae
c6 dien Hue:
"Song
Huong da tro thanh mpt nguoi
'^U'
danh dan liie dem khuya Qua dung v^y, toan bp nen am rh^e c6 dien
Hue
da
dupe
hinh

thanh
tren
mat nuoc cua
dong
song nay". Tac gia
lien
tuong
toi
vi#c
CO
nguoi
ngh^
nhan
gia gan
theky
choi
dan, mpt dem
khuya
nghe con
gai
dpc
Kieu
"Trong
nhu
tieng
hac bay qua/ Dye nhu
tieng
suo'i
moi sa nug
voi".

Nguoi
ngh^
nhan
ay da
nhom
day, v6
diii
chi vao
trang
sach ma noi
la
Tu
Dgi
Canh".
Cung
tu do
ngoi
but tai hoa
cpng
voi sy
rung
cam
manh
me
Hoang
Phu
NgQC
Tuong
da nho
toi

Nguyen
Du
"Nguyen
Du da bao nam
lenh
denh
tren
quang
song nay voi mpt
phien
trang
sau.Va tu do,
nhung
ban dan
da
di
suot
doi
Kieu".
Day la each
lien
tuong
dpc dao, tai hoa
mang
den cho
nguoi
dpc
mpt
su
boi

hoi,
xao
xuyen.
e. Ve d?p song Huong gan
lien
voi
nhung
s\f ki^n
lich
su:
Nhung
chang
phai
bao gid song
Huong
ciang
la
nguoi
con gai dam
tham
,diu
dang,
mem maj
trong
long
Hue^
da c6
mpt
thoi
song

Huong
mang
ten la
Linh
Giang,
dong
song
vien
chau da
chien
dau
oanh
lift
bao vf
bien
gioi
phia
Nam
eiia
To quo'c (Ten
cua
dong
song
Huong
dupe
ghi
trong
"Du dia chi"
eiia
Nguyen

Trai
la
Linh
giang).
Dong
song ay la
diem
tua, bao v$
bien
euong
thoi
ki Dai
Vift.
The ki
XVin,
no ve
vang
soi
bong
kinh
thanh
Phii
Xuan,
gan
lien
voi
ten
tuoi
cua
nguoi

anh
hiing
Nguyen
Huf.
No
dpng
lai den bam da, tim mau "no song het
lich
sir
bi
trang
eiia
the ki XIX". No di vao
thoi
dai cua Cach
mang
thang
Tam
bang
nhung
chien
eong
rung
ehuyen.
No
ehung
kien
eupe noi day
tong
tien

cong
tet
Mau
Than
1968. Song
Huong
da gan
lien
voi
lich
su
eiia
Hue^
Ijch
sii dan tpc.
f. Bai ky ket
thiic
bang mgt ly
giai
mang
huyen
thoai d^p: Co mpt
huyen
thoai
vpng
ve tu
lang
Thanh
Trung,
mpt

ngoi
lang
trong
rau
thorn
6 Hue: Vi
yeu
quy con song
xinh
d^p,
nguoi
dan hai ben bo song
Huong
da nau nuoc
ciia
tram
loai
hoa do
xuohg
dong
song cho Ian nuoc
xanh
tham
ay mai mai
thom
tho.
Phai
chang do la each ly
giai
ten

ciia
Huong
Giang
- con song gan
lien
voi
Hue,
gan
lien
voi
tinh
yeu
ciia
Hoang
Phii
Ngpc
Tuong?
3. N6t dac s&c cua van phong Hoang Phu Ngoc
Tuong:
Ngon
ngif
trong
sang,
phong
phii,
uyen
ehuyen,
giau
hinh
anh,

giau
chat tho, su
dung
nhieu
phep tu tu nhu : So sanh,
nhan
hoa, an
dy, C6
sy ket hpp hai hoa cam
xiie,
tri tuf,
ehii
quan
va
khach
quan.
But ky Sue
lien
tuong
ki
difu,
su
hieu
biet
phong
phii
ve
kien
thiic
dia ly,

Ijch
sii, van hoa nghe
thuat
va
nhung
tra'
nghif
m
ciia
ban
than.
III.
KET
BAI
Trieh
doan
bai ki
"Ai
da dat ten cho
dong
song" da gpi ra ve d?p
ciia
Hu^'
ciia
tam hon
nguoi
Hue qua sy
quan
sat sac sao
ciia

Hoang
Phii
Ngpc
Tuong
ve
dong
song
Huong.
Hoang
Phii
Ngpc
Tuong
xung
dang
la mpt thi si
thien
nhien,
mpt
cuon
tu
dien
song ve Hue, mpt cay
biit
giau
long
yeu nuoc
tinh
than
dan tpc. Bai ki gop
phan

boi
duong
tinh
yeu,
niem
ty hao doi v^'
dong
song va
cung
la voi que
huong
da't
nuoc.
Cty
TNHH
MTVDWH
Khang Vi$t
VgCHdNGAPHU
n
^
To
Hoai
*
LdlBINH
Cf
"Va chong A Phu nha van" da dung cong va thanh cong trong mieu ta, trong
dung canh. Noi each khdc, ong da thucmg dung len cho ban doc thay
dugc
dien bien
tam li cung doi song noi tam cua nhan vat qua hang loat chi tiei ben ngoai nhu mot

dang ngoi, mot each an mac, mot vai cau noi, mot cdi nhin, mot buoc di den mot tang
da hay mot 6 cua
so'
khi mieu ta nhu the, do da
dugc
nhap vao voi so phan cua nhan
vat,
thuoc
dugc
hodn canh song day bien dong va doi thay cua nhan vat, nha van da
dinh ra
dugc
mot each tu nhien mot mqch lai ke ehuyen vita phii hgp vai tam ly rieng
cua ho, vita mang su gay gon cua ngon ngif van xuoi hien dai.
Va chong A Phu la truyen
ngan
hay
vie\ su
dai
dai
ki
dieu. Nhu
nhieii
truyen
ngan
c6
ehung
tu tuong chu dendy. Vg
chong
A Phu

cUng
c6
cau
triic
chia
doi
rai ro:
II
Nhieng
ngdy
a Hong Ngdi: Mj va A Phu Id nguoi - nguoi xinh tuoi, khoe
manh,
gioi giang - md phai song
kiep
no le trdu
ngua
kho'n
khoe che.
II
Nhimg
ngdy
a Phieng Sa: Mj vd A
Phii
Id nguoi song tu do va da biei
bao
ve lay
tu do ay. Tuy nhien cdi hay eiia truyen
Id
a cho: nhd van da chi trong chimg 400
chiJe,

md
dung
lai
dugc
mot chang then chot
ciia
todn
bo
su ehuyen hoa ay, khieh cho ban doc
dau kho tinh eUng phai nhan rang: Viec Mi vd A Phu tit dem den no le ra viing anh
sang tu do
Id
hodn todn hgp ly, hgp le tu nhien Nhu
vay
Id
chinh long thucmg nguoi
vd
thuang than da chien thang noi sg
hai,
da quyel dinh hdnh dong tu
giai
thodt.
(Nguyen Quoc Ludn)
Lai
nha van viet
Truyfn
Tay Bic: Nam 1952, toi theo bo dpi
chit
luc, tien quan
vdo

mien Tay, tham du chien dich giai phong Tay Bdc Cdi kH qua Ian nhat vd tru&c
nhat eiia ehuyen di tam thang ay
Id
dat nuoc vd con nguoi mien Tay da de thuang de
nha
cho
toi
nhieu, khong
bao
gia quen.
y
bao
qudt trong khi toi viet Truyen Tay Bac Id: Nong dan cdc dan toe o Tay Bac
^"0 nam gian kho chong dequoc vd bon chua
dd't.
Cuoc dau tranh giai cap, rieng a Tay
^flc,
mang mot sac thai dac biet. Nhin luat qua, noi the luc phong kien con duong keo
'w'
ddl nuoc lai hang tram nam truac,
ehung
ta de tuong nhuTig canh nhimg nguoi a
cit
mudn thud lang le. Khong, b noi ritng nui mo mdng ay, cdc dan toe da khong
le chiu dung. Hg da thitc tinh. Can bo cua Dang tai dau thi cdc dan tgc ditng len
day, trude nhat
Id
nhitng nguoi tre
tudt.
Hg

that
dep vd yeu dai.
^Qt
van dekhde, do
Id
nhitng y tho trong van xuoi 6 moi nhan vat vd triim len tai cd
'"'en
Tay, toi da dua vdo mot khong khi voi vgi, Idm eho dai nuoc vd con nguoi bay
^°»8
hon len. (To Hoai) ,
i)e
/.Phan tich dien bien tarn trang nhan v|t Mi trong dem tinh mua
xuan a Hong Ngai de thay dug^c sue
song
tiem tang manh me cua mpt than
•phan no Ig duyc thuc tinh.
(V<?
chong A Phu - To Hoai)
HI/ONG
DAN CHI
TIET
I.
M6
BAI
To
Hoai la mot trong nhiing nha van Ion cua nen van hpc
Vi^t
Nam hien
d?i.
6ng

CO
von hieu biet sau s5c ve phong tuc tap quan cua nhieu vung
mieVi
khac
nhau tren dat nude. Thanh cong nhat
ciia
To Hoai la nhiing tac pham viet
ve hi^n thuc
CUQC
song, con nguoi vung Tay Bac. Tieu bieu la
truyfn
ngan "Vo
chong A Phu". Tac pham vua la mpt buc tranh chan thuc ve so phan bi tham
ciia
nguoi dan
ngheo
mien
niii
dudi ach ap buc phong kien va thuc dan, vua la
mpt
bai ca ve sue song va khat vpng tu do, hanh phiic
ciia
con nguoi.
Dieu
do
dupe
the hi^n ro net nha't qua dien bien tam trang
ciia
Mi
trong dem

tinh
miia
xuan a Hong
Ngai.
II.
THAN
BAI
1.
Khai
quat: Truyen "Vp chong A
Phii"
dupe
nha van To Hoai
dupe
in
trong
tap "Truy?n Tay Bac". Tac pham gom hai phan: phan dau trieh hoc
trong
sach
giao khoa la phan noi ve
cupe
song day
tiii
nhue
ciia
Mi
va A
Phii
6
nha thong ly Pa Tra, ket

thiic
bang
vif
e Mi cat
diit
day
troi
euu A
Phii
tron
khoi
Hong
Ngai.
Phan
sau la
cupe
song moi
ciia
Mi
va A
Phii
6 Phieng Sa. Hp
di
theo
Cach mang
giai
phong que huong.
2. Ndi dung can phan tich, lam ro:
a.
Truac

khi bi bit ve lam dau nha
thong
ly Pa
Tra,
Mi la mpt c6 gai tre
d?p, yeu lao dpng, yeu tu do, hieu
thao
voi cha m?. Khong chi vay. Mi con la
mpt
CO
gai giau tai nang
"Mi
thoi
sao
gioi,
thoi
la cung hay nhu
thoi
sao. Co
biet
bao nguoi me, ngay dem
thoi
sao di
theo
Mi".
Khi bi bat ve lam dau nha
thong ly. Mi phai chiu mpt
cupe
song day
tiii

nhue, tho'ng kho: Ngay tu dau
tac pham. Mi da
hifn
len qua
hirJi
anh
"liie
nao c6 ay ding
ciii
mat, mat buon
ruoi
rupi".
Tim hieu vao truyen, ta thay
Mi
la c6 dau gat np, nan nhan
ciia
ehinh
sach
eho vay nang
lai.
Cupe song day thong kho. Mi bi tuoc doat
tuoi
tre, tu do,
bi
doi
xii
nhu no 1?, bi boe Ipt sue lao dpng nang ne: "tet xong thi len
niii
hai
thuoe phi^n,

giiia
nam thi giat day, xe day, cuoi mua thi di nuong be bap va du
liic
di hai cui,
liic
bung ngo,
liic
nao
ciing
gai mpt bo day a trong tay de tuoc
thanh spi suo't nam suot doi nhu the". Nai Mi song la mpt cai nha tu: Mi lam
viee canh chuong ngua, d canh chuong ngua. Nha van da gian tiep mieu ta cai
dja
ngyc tran gian do bang hinh ar\h: "Can buong Mj nam, kin mit, eo mpt chiec
cua
so mpt
16
vuong bang ban tay trong ra ngoai khong biet suong hay la nang"
j^6ng
chi vay. Mi con bi ap che ve mat
tinh
than: Nha thong ly da dung bong
than quyen de ap che
Mi.
Hii tyc
ciing
trinh
ma da lam Mi bi te
li^t
ve

tinh
t}ian,
ca ve y thuc phan khang. Mi yen tam ve than phan "No da bat minh ve
trinh
nha no roi thi chi dpi ngay ru xuong 6 day
thoi".
Vi the
"Moi
ngay Mj
cang
l*^"^
^ttorvg
x6 cua".
M}
chai san. Mi song
trong
v6 cam, tam hon lanh leo, bang gia.
Mi
dang chet.
\y, Du cupe
song
thong
kho nhung trong Mi van an chua mpt sue
song
tj^m
tang va khat vpng tu do, hanh phuc. Sue
song
tiem tang ay eiia Mi bit
4au
tr°^

xuan.
Miia
xuan nam ay a Hong Ngai that d^p
gpi
cam biet bao: "Hong Ngai nam ay an tet
giira
Iiie
eo gianh vang ung, gio
va ret rat du
dpi
Trong eac lang Meo do, nhiing chiec vay hoa da dem ra phoi
tren
mom da xoe nhu eon buom, sac so tieng tre con no
diia ".
Do ehinh la
nipt
miia
xuan rpn ra am thanh va mau sac
dupe
cam nhan qua tam hon
ciia
Mi.
£)6
ehinh la dau hieu eho su bung
tinh
ciia
Mi
trong dem
tinh
miia

xuan.
Dem tinh mua xuan da toi, sue
song
tiem tang eiia Mi da troi day manh
li^t.
Bang
gipng
van tran thuat va ngh^ thuat mieu ta tam trang nhan vat. To
Hoai
da mang den eho nguoi dpe nhirng trang viet day xiie dpng.
Dau
tien, sue song ay
dupe
hoi sinh khi Mi
nghe
thay tieng sao: "Ngoai dau
niii
lap 16 da eo tieng ai
thoi
sao
rii
ban di ehoi ". Tieng sao tha thie't da danh
thuc
CO
Mi
ngay xua. Tieng sao nhu cham vao
trai
tim eiia
Mi,
trai

tim
Mi
ciing
rung
dpng
theo
tieng sao:
"Mi
nghe
tieng sao vpng lai thiet tha boi hoi". Tieng
sao hoi
thiic
Mi,
tieng sao nhu con gi6
thoi
bung di lop tro tan nguoi lanh dang
phu
lay tam hon
Mi.
Tieng sao
nhap
vao hon Mj lam dong hi^n qua
khii
tuoi
<i?p cua mpt
CO
gai giau tai nang. Buoc nhay tam ly dau tien
ciia
Mi do la viec
Mj

ngoi nham tham 16i
ciia
nguoi dang
thoi
sao
May
CO
con
trai
con
gai roi , n '
May di
lam
nuang , .
Ta
chua
CO
con
trai
con
gai
'i"'-
'
Ta
di tim
nguai
yeu
' ''
^ Bai
hat ay lau roi Mi kh6ng hat, di^u sao ay lau roi Mi kh6ng

thoi.
Nhung
'^^m
nay Mi lai nho, lai nham tham. Mi van thupe. Nghla la Mi khong v6 cam.
01
diing
hon, su v6 cam chi la lop v6 ben ngoai, con ben trong
Mi
van e6 mpt
tim
khat s6ng, rue
lira
yeu thuang.
Chinh
tieng sao dan Mi den hanh dpng "noi loan ve nhan
tinh":
"Mi
len lay
rupu.
Cii uong ue
timg
bat. Roi say. Mi lim mat ngoi day nhin nhirng
"^^^i
nhay dong, nguoi hat, nhung long Mj thi dang s6ng ve ngay truoe". Mi
nh - nuot cay, nuot dang, nuot han vao trong long. Uong eho quen
l^i
nho. Mpt khi rupu khong eon du sue lam nguoi ta quen thi no
l^i
quay lai thuc
tinh

ca con tim va ly
tri.
Mi lai
nghe
tie'ng sao gQi ban dau la,
RuQ'u chinh la -
chat
men danh thuc phan doi da mat ciia Mj.
Rxxqu
lam
•
|
song lai mot qua khu day ip niem vui suong: "Ngay truoc Mi thoi sao
gioi.
biet bao nhieu nguoi me ngay dem thoi sao di
theo
Mi".
Sau do. Mi lai
buoc
vao
buong,
lai "ngoi xuong giuang, trong ra cdi cm soi§
vuong
ma ma
trang
trang".
Trong nha thong li la tii nguc, ngoai 6 cua kia \
thien
duong
tuoi

tre. Chi tiet nay cho thay. Mi nhin ve phia anh
sang,
c6 nghTg
la tam hon Mj dang khao khat "Vugt nguc". Mi vui lam "Mi
thay
phai
ph&i
tyf,
lai,
trong long dot nhien vui suang nhu nhieng dem tel ngay truoc". Do la
niem
vui
ciia mot ke da tim lai dugc minh. Va Mi y thuc dugc rang "Mi tre lam. Mi
van
con
tre. Mi
muo'n
di
cliai".
Nhan thay minh con tre va muo'n dugc di choi c6
nghia la trong Mj rat khao khat tu do.
Diing
la bi kich. Khi mgt nguoi dan ba
chgt nhan ra minh con tre trong hoan canh tro treu nay thi
diing
la mgt bi kich.
Qua
khii
lam Mi tre
lai.

Hi^n
tai lam Mi dau don, e che. I
Dinh
diem ciia cam xiic bi kich ay la noi tui than: Mi da c6
cugc
song khong
hanh
phuc
voi A Su; "A Sit vai Mj khong c6 long vai nhau ma van phai a vai
nhau ". Dau don qua. Mi
khat
khao:
"Neii c6 nam la ngon trong tay luc nay, Mi
se
an
cho chel ngay chit khong buon nh& Iqi nua".
Muo'n
chet,
nghia
la Mi
khong
con
nhu
truoc niia. Mi muo'n phan khang lai hoan canh ay. Mi da khong con
chap
nhan cai thuc trang e che nay. Do chinh la sue song da dugc danh thuc.
Tu
do. Mi di den quye't djnh tao bao: Bo nha di
theo
nhimg dam choi. Do la

mgt
y
dinh
giai thoat lang le nhung v6 cung manh liet: "Mj den goc
nha,
lay
ong
ma,
xdn mot
mieng
ho
them
vao dia den cho
sang".
Nggn den dugc thap len. Anh
sang
cua no da xua tan cai bong dem am dam dang vay quanh
Mi,
dang thap
len
nggn lua trong tam hon
Mi.
Mgt loat cac hanh dgng gap gap dugc To Hoai
dien
ta: "Mi much di choi. Mi cung sap di choi Mi qudn lai toe. Mi vai tay lay
cai
vay
hoa vat a trong vdch Mi rut them cdi do". Do la nhu cau lam d?p ban
than
truoc luc di choi. Mi lam tat ca, that binh than va khong he de y den thai

d<?
ciia A Su. Chung to, sue song manh liet trong Mi dang Ion hon tat ca. Bong
than quyen cQng khong the Ion hon sue song ciia Mj. I
Y
dinh
giai thoat cua Mi khong thanh khi A Su tro ve. Han thing tay
dap tan
nhan
su troi day do: "No xdch ca mot thung sai day ra
troi
dimg Mi
cot nha. Toe Mi xoa xuong, A Su quart luon toe len cot lam cho Mi khong cui, kho^i
nghieng
dau
dugc
nua ".
Mieu ta su tan nhan ciia A Su chinh la sue mgnh
<^^^
ngoi
biit
To Hoai da to cao va len an bg mat bat nhan cua bgn chii no pho^^
kie'n
mien
niii.
Nhung
A Su chi
troi
dugc the xae Mi chvi khong
troi
dugc tam hon ciia f^'

boi
tam hon Mi dang ty do dao choi trong the
gioi
ciia khat vgng song : "Tf"^^
ppp^— Cty TNHHMTVTJWHJOtang Vi?t
bong toi, Mj dung im lang, nhu khong biel minh dang bi troi. Hoi rugu nong nan. Mi
vdn
nghe tie'ng sao dua Mi di theo nhimg cuoc chai, nhimg dam chai ". Mi
khongbie't minh bi
troi
nghia la c6 khong song bang the xac nua ma thuc su
dang song bang tam hon. Co liic tieng sao ggi ban
tinh
nhap vao hon
Mi,
Mi vui
stf^g
i"^^
^""^
^^^'^
^'"^
"^"y
'^^^^
khong
cua
dugc".
Tinh roi lai
nghe
tie'ng chan ngya dap vao vach. Am thanh tiehg
chan ngva dap vao vach da dua Mi tu noi nho tro ve voi hi^n tai.

Gia'c
mo tan
bieh. Tie'ng sao ciing khong con. Chi con Mi voi noi dau than phan.Tinh roi moi
thay
long
cay
dang
"Mi thon thiec nghi minh khong bang con ngua".
CuQC
troi
day Ian
thii
nhat ciia Mi khong thanh. Mi khong thoat khoi can
nha ay, du chi mgt
phiit
giay. Nhung Mj da khong con la con ngua, con rua
liii
lui
noi x6 ciia niia. Mi da song lai nhiing thai
khac
ciia
tuoi
thanh xuan
tuoi
tre
va tu do. Vi the, khi bi A Sii
troi,
liic bang hoang
tinh.
Mi chgt nho den cau

chuyen mgt nguoi dan ba trong nha nay bi
troi
den
chet
khong ai hay. Va Mj
da sg "Mi cua quay xem minh con song hay chel". Mi sg
chet
nghia
la Mi con ham
song. Sg
chet
la bieu hi^n cao dg nhat ciia long ham song. Long yeu doi trong
CO
gai Meo ay
chua
han la da nguoi tat. i ;
Cugc
troi
day nhu mgt dgt song dang len roi tran ra. No khong lam may
may thay doi
cugc
dod Mi. Nhung tu do, song ngam van khong mat. No se
tuon
trao thanh nhiing dgt song moi, manh
li^t
hon liic nao he't, bang chung la
hanh dgng coi
troi
cho A Phii va ciing anh tro'n khoi Hong Ngai sau nay.
3.

Nghe
thuat
xay dung nhan vat: Thanh cong ciia To Hoai trong vi^c
xay dung nhan vat Mi do la : Nha van c6
bif
t
tai mieu ta tam ly nhan vat sac
sao nhat la nhiing dien bie'n tam trang day phiic tap ciia Mj trong dem
tinh
mua xuan. Ngh$ thuat tran thuat uyen chuyen,
linh
hoat;
each
gioi
thifu
nhan
v^t
day bat ngo, tu nhien day an tugng; ke chuyen
ngSn
ggn, dan dat
tinh
tiet
Wieo leo. Bi^t tai mieu ta thien nhien va phong tuc, tap quan ciia nguoi dan
nuen
niii.
Ngon ngu sinh dgng, chgn Ige va
sang
tao, cau van giau
tinh
tao

Wnh
va tham dam
chat
tho •' ' '
III.
KET BAI
Tom l^i, nhan v^t Mi la
linh
hon ciia tac pham la hoi tho ciia tac pham "Vg
chong A Phii". Xay dung nhan vat Mi la mgt thanh cong dac sac ciia nha van
To Hoai. Qua vi|c mieu ta dien bie'n tam trang ciia nhan vat trong dem
tinh
•'^ua xuan. To Hoai da khang
dinh
sue song tiem tang manh liet va khat vgng
phiie
ciia nguoi phu nix Meo du trong thong kho van luon vuan den khat
^9ng tu do va hanh phxic. «
:0
sn ' •
2:
Phan
tich dien bien tarn tr^ng nhan vat Mi trong dem c6i
troi
cho
A
Phii trong tac pham
"VQ
chong A Phu" ciia nha van To Hoai.
HL/dNG

DAN LAM BAI
I.
M6 BAI
To Hoai la nha van c6 sue
sang
i^o doi dao nhat trong lang van chuang Vi^t
Nam
hi^n dai. Truoc
Cach
mang, ong nha van noi tieng voi nhung cau chuy^n
ve loai vat nhu "O chuot", "Demen phuu luu ky". Sau
each
mang nha van da de
lai
dau an ve nhiing tac pham viet ve de tai mien
niii
nhu "Truy^n Tay Bac",
"Mien
Tay" Trong tap Trui/pn Tay Bac, noi tieng nhat la
truyfn
Vg chong A
Phu.
Mi la nhan vat chinh trong
truy^n
ngan Vq chong A Phu. Qua dien bieh
tarn
trang ciia Mi trong dem cai
troi
cho A Phu, To Hoai da lam nguoi dpc xuc
dpng

ve sue
song
tiem tang va khat vpng
song
hanh phiic ciia nhan v^t.
II.
THAN
BAI
1.
Khai quat
tnr6c
khi phan tich: Truy^n "Vg chong A Phu" dugc nha
van To Hoai dugc in trong tap "Truyfn Tay Bac". Tac pham gom hai phan:
phan dau trich hpc trong
sach
giao
khoa la phan noi ve
cuoc
song
day tui nhuc
ciia Mi va A Phii trong nha thong ly Pa Tra 6 Hong Ngai, ket thiic bang vi^c
Mi
cat dut day
troi
cuu A Phii tron khoi Hong Ngai.
Phan
sau la
cupc
song
mai

cua Mj va A Phii a Phieng Sa.
HQ
theo
Cach
mang giai phong que huong.
M}
la
CO
gai tre d?p, giau tai nang ciia
niii
rung Tay Bac nhung roi mon ng cu
ciia bo' me nhu sgi day oan nghif
t
troi
mj vao nha thong ly. Mi
buoc
phai lam
dau gat ng.
Cupc
song
a nha thong ly Pa Tra nhu mpt cho'n dia
nguc
tran gian
ma Mi la ten tu kho sai voi ban an chung than. Dem
tinh
miia xuan nam ay,
siic
song
troi
day. Mi uong

rupu,
thoi sao, nhan thuc dup-c
tuoi
tre. Mj them di
theo
nhiing
cupc
choi nhiing dam chai. Nhung A Sii da
chan
dung khat vpng
do ciia Mi bang mpt thiing spi day, han
troi
Mi vao cpt nha. Mj khong cam
thay b}
troi,
tam hon Mi van di
theo
tieng gpi dem
tinh.
Chinh sue
song
dem
tinh
nam ay da tao dieu kien cho su bung
tinh
nhan thiie va
chay
bung len
ngpn
Ilia giai thoat cho A Phii sau nay.

2. N6i dung can phan tich, lam ro:
a. Tam trang ciia Mi truoc dem coi
troi
cho A Phu :
A
Phii vi danh con quan nen bi phat va tro thanh no Ip cho nha thong li Pa
Tra. Mi va A Phii dong
canh
ngp: deu la than phan no Ip vi chinh
sach
cho vay
nang lai ciia bpn chii no. Vi de ho bat mat mpt con bo nen A Phii phai chiu
troi/
cho
chet.
Cha con nha thong li da
troi
A Phii vao cai cpc dong a giiia nha bang
day may. A
Phii
dang
roi vao tinh
trang:
chei
dau,
chei
doi,
chel
ret,
phai

chit.
Tam trang Mi liic dau la trang thai V6 CAM: Mua dong reo cao ret buo't.
pgm
nao Mi cung thuc day thoi lua ho tay.
Nhiing
gi xay ra xung quanh. Mi
Ichong can bie't, khong doai hoai, khong quan tam. Tam hon Mj nhu te dai
ttvtoc
mpi chuypn ke ca liic ra suoi
liia,
bi A Su danh nga xuong cua bep, horn
sau Mi van than nhien ra suoi
liia
nhu dem truoc. Mi van thira bie't A Phii
dang bi
troi
tren cai cpc do, moi Ian thoi
liia
Mi van thay hai mat A Phii mo
^juTig
triing.
Nhung "neu A Phu la cai xdc chit dung day, cung thi'thoi". NghTa la
f^j
v6 cam. Mi ma't luon ca cai
tinh
thuong nguoi ma bat cii 6 nguoi phy nu
nao cung c6. Mi chi bie't, chi con a voi ngpn
liia.
Liia ding c6 don. Mi cung c6
dem. Hai ke c6 don ay thiic cung nhau trong bang gia.

b. Tam trang Mi trong dem coi
troi
cho A Phii.
Tam trang Mi sau do la tir v6 ckm den dong ckm: nhiing dem truoc nhin
thay
canh
A Phii bi
troi
dung Mi hoan toan dung dung, v6 cam. Dem ay, dong
nuoc
mSt ciia A Phii da danh thiic va lam hoi sinh long thuong nguoi trong
Mi:
Chinh nho ngpn lua, dem ay. Mi le mat trong
sang
va nhin thay "mot dong
nuffc mit lap Idnh bd xuong hai horn ma da xam den lai" ciia A Phii. Dong
nuoc
mit
ay la
nuoc
mat ciia ke dang hap hoi,
nuoc
mat cua mpt than phan no Ip
dang bat luc truoc so phan. Va gipt
nuoc
mat ay da lam tan di gia bang ciia
trai
tim Mi. Da thiic day trong Mi long thuong nguoi cung
canh
ngp. Trai tim

Mi
quan
dau khi
"Trong
nguoi
lai
ngam
din
minh".
Mi
chpt
"nho lai dim nam
truac
A Sie
troi
Mj, Mj
cUng
phai
troi
dung
thekia.
Nhiiu
Ian
khoc,
nuoc
mSt
chay
xuong
mieng,
xuong

co,
khong
lau di
dugc".
Tir
do Mi nhan thiic ro va cam thu s\ dpc ac ciia nha Thong li Pa Tra: Mi
thot
len
"Troi
oi, no bat
troi
dung
nguoi
ta din
chil,
no bat
minh
chei
cung
thoi,
no
bat
troi
din
chil
nguoi
dan ba
ngay
truoc
cung

o cai nha nay". Tu
nhan
thiic
ve
than phan con nguoi. Mi nguyen riia cha con nha tho'ng li "Chung no that doc
flc".
Khi
mpt ke dang trong
tinh
trang mat he't y thiic lai nhan ra nguyen nhan
cua cai kho ma minh ganh chiu thi
diing
la mpt
cupc
Ipi ngupe dong ciia y
thuc.
Chac
chan,
y thiic nay se
troi
d^y, se phan khang manh
lipt
chii khong
dimglaioday.
Tir
long thuomg nguoi va long cam thu. Mi nhan ra s\ dpc ac va bat cong:
^
canh
ngp aia minh va nhiing nguoi dan ba bi hanh ha ngay truoc, den
canh

4au don va bat luc cua A Phii truoc mat. Mi nhan thay chiing no that dpc ac,
thay nguoi kia vipe gi ma phai
chet.
Do la su nhan thiic mang
tinh
ly tri chii
'^ong phai la cam
tinh
niia. Mi dpc thoai voi chinh minh "Co chieng nay thi chi
^ mai la
nguoi
kia
chet,
chei
dau,
chii
doi,
chii
ret,
phai
chei.
Ta la
than
dan ba, no
bat ta
vetrinh
ma nha no roi thi chi con
biii
doi
ngay

ru
xuong
b day ma
thoi
^Z^bi kia
viec gi phai chii?. Mi nhin thay dupe su phi li cua so'phan A Phu. Mi
269
tran
trpng gia tri con nguoi, mang song con nguoi.
Long
thuong nguoi
thiic
day trong Mi va dang
hinh
thanh hanh dong.
Mi
tuong tu^ng rang:
"Mi
tumg
tuang nhu c6 the mot luc nao, hiel ddu A Phii
chang da iron dugc roi, luc ay bo con Pa Tra se hao la Mi da cai troi cho no, Mi mh
phai troi
thay
vao day, Mi phai chet tren cai coc ay". Neu nhu ngay truoc Mi da
tung
so chet thi bay gio cai chet voi Mi khong con la dieu dang so mxa.
Dieu
gl
da lam cho Mi khong so hai. Phai chang do la
liic:

Long
thuong nguoi trong
Mi
da Ion hon tat ca mpi noi s<f hai.
Tinh
thuong ay khien c6 di den hanh
dong
coi
troi
cho A
Phii
"Mi lay con dao chau nhd, cat
timg
nut day may".
Cuoi
cung thi Mi da coi
troi
cho A
Phii.
Roi Mi giuc A Phu "Di
ngay".
A
Phii
da
quat sue vung len chay.
c. Trong Mi
tiem
tang sue song manh
li?t,
sue phan khang manh

lift:
Doi
mat voi hiem nguy Mi cung hot hoang "Mi dung lang trong bong toi".
Nhung
trong giay
phiit
doi dien voi ban an
tii
hir\
ay
long
ham song manh
liet
da
thiic
giuc Mi chay theo A
Phii.
Cuoi
cung Mi da c6 su lua chon
diing
dan khi
ma khat vong song
troi
day that manh
li?t,
Mi vut chay theo A
Phii,
cung c6
nghia
la chay thoat cuoc doi no le, den voi anh

sang
ciia
hr do. Buoc chan Mi
nhu
dap do than quyen
ciia
bon lanh
chiia
phong
kien
bao nam qua de nang len
Mi.
Mi da noi trong con gio thoc "A Phu cho toi di! 6 day thi chei mat". Do la cau
noi
the
hif n
long
ham song, khat vong Ur do den manh
liet
trong
Mi.
Day
khong phai la hanh dong mang
tinh
ban nang.
Diing
hon,
ciing
voi su
troi

day
ciia
ky uc, khat vong song tu do, da khien Mi chay theo nguoi ma
minh
vua cuu. Mi
giai
thoat cho A
Phii
va
giai
thoat cho ca ban than
minh!
Hanh
dong tao bao va bat ngo ay la ket qua tat yeu
ciia
sue song
tiem
tang khi
nguoi
con gai yeu 6t dam chong lai ca cuong quyen va than quyen. Do chinh
la
sue phan khang manh me
ciia
nhan vat.
3.
Thanh
c6ng cua tac gia T6
Hoai
trong viec xay dung
hinh

tuong
nhan
vat Mi do la: nha van da tao
tinh
huong
truy^n
doc dao, hap
dan;
each
mieu ta dien bien tam li nhan vat tai
tinh,
hgp li da tao nen su tha\
doi
so phan nhan vat mpt
each
thuyet phuc.
in.
KET
BAI
Tom
lai, nhan vat Mi la
linh
hon
ciia
tac pham la hoi tho
ciia
tac phaim "Vo
chong A
Phii".
Xay dung nhan vat Mi la mot thanh cong dac sac

ciia
nha van
To
Hoai.
Qua vi?c mieu ta dien bien tam trang
ciia
nhan vat Mi trong dem
CP'
troi
cho A
Phii,
To
Hoai
da khang
dinh
sue song
tiem
tang manh
liet
va kha'
vong
tu do
ciia
nhan dan lao dpng Tay Bac
duoi
su thong tri
ciia
bon Ian!
chiia
tho ty mien

niii.
270
3;
Phan tich sue song tiem tang
ciia
nhan vat Mi (vi? chong A
Phii
-
f6 Hoai) the hifn trong canh ngp tu khi bi bit ve nha thong ly Pa
Tra
cho
jj^n
dem c6i troi cho A
Phii
tron khoi Hong Ngai.
HI/6NG
DAN
CHI TIET
I,
MOtBAI
* ^ ^
X6
Hoai
la nha van c6 sue
sang
tao doi dao nhat trong lang van chuong
Viet
jsjam-
Ong la tac gia
ciia

nhung tac pham ten
tuoi
nhu: "Demen phuu luu ky",
"Truyen
Tay Bac", "Mien Tay" Nhung ten
tuoi
ciia
To
Hoai
c6 le da gan
lien
tac pham "Vg chong A
Phii".
Tac pham de lai du am trong
long
nguoi doe
la
sii'C
song
tiem
tang, manh
liet
ciia
nhan vat Mi - nguoi con gai Meo da dung
Ign
dau tranh voi
giai
cap thong tri mien
niii,
thoat

khoi
kiep doi no If
tiii
nhue
(jg'
tro thanh con nguoi tu do.
IL
THAN
BAI
1. Khai
quat:
Truyen "Vg chong A
Phii"
dugc nha van To
Hoai
dugc in
trong
tap "Truyen Tay Bac". Tac pham gom hai phan: phan dau
trich
hgc
trong
sach
giao khoa la phan noi ve
euge
song day
tiii
nhue
ciia
Mi va A
Phii

trong
nha thong ly Pa Tra, ket
thiic
bang viee Mi eat dut day
troi
cuu A
Phii
tron
khoi
Hong
Ngai.
Phan sau la cuge song moi
ciia
Mj va A
Phii
6 Phieng Sa.
HQ
theo Caeh mang
giai
phong que huong.
2.
Noi dung phan
tich
, lam ro:
a.
Tim hieu vao tae pham, ta thay Mi la c6 gai tre d?p, giau tai nang
nhimg phai chiu d\mg mpt
eupe
song thong kho, bi lang nh\ie, bi day dpa.
Mon

ng truyen kiep da
troi
huge the xae
ciia
Mi vao nha thong ly. Cai dia ngue
tran
gian ay da giam cam cugc doi
Mi.
Tuoi
xuan
ciia
Mi bi vui dap den heo
ua, lui tan trong can buong chi dge mot cai
ciia
so nho nhu
long
ban tay "trong
^ingoai khong
biet
suang hay la nang". Mi bi no le hoa tro thanh cong cu lao
<i9ng.
Noi
diing
hon la bi boe Igt sue lao dgng mgt
each
tan te tro thanh mgt
sue no trong nha thong ly. Khong chi vay. Mi con bi bong ma than quyen ap
*e lam cho te
lift
ve

tinh
than, mat het ca y
thiie
phan khang. Nha van To
oai
da nhieu Ian so
sanh
Mi voi con vat (con ngua, con trau, eon
riia).
Tu do
I
song trong v6 cam, tam hon bi phong kin boi su lang cam, bang gia "cang
^^^y
Mi cang khong noi, cie lui lui nhu con riia nudi trong x6
cita".
^
b. Tuy cupc song nhieu kho dau, bat hanh nhung an giau trong c6 gai
ay
la sue song tiem tang, manh me. Sue song ay bung chay len trong
^'^^
tinh mua xuan a Hong Ngai.
1^
^hinh
tieng sao da tae dgng den
Mi,
gop phan thuc
tinh
mgt tam hon nguoi
1^,
• Mgt nguoi dan ba

liic
nao
ciing
"chi biel cui mat, mat bum ruai ruai" ma
"fw'^^^
bong
CO
hanh dgng la
liing.
Dau
tien
do la Mi thay
trai
tim
minh
^
tha boi hot" roi
ngoi
nham tham loi nguoi dang
thoi
sao : ^ -
271
May
CO
con
trai
con gdi roi
May di lam
nucmg
Ta

chua
c6 con
trai
con gdi
Ta di tlm
nguai
yeu
Bai hat ay lau roi Mi khong hat, di?u sao ay lau roi Mi khong thoi, vay
horn
nay Mi van nhd, van thupc. NghTa la M} khong he v6 cam. Do la sue
so'ng
dxxgc
danh thuc boi tieng sao gpi ban yeu.
Tieng sao lam Mi manh me hon. Mi thoat khoi cai lop xac v6 hon ay bang
mpt
hanh dpng "noi
loan
nhan
tinh".
Mi tim den
rupu,
nhung khong phai
tim
vui ma la de giai sau"Mf
uong
tec
timg
bat roi say". Mi uong nhu nuot cam
han vao long. Su bat binh thuong ay da noi len tat ca. Sue chju dyng eo ban,
da den luc can bung

chay.
Rupu va tieng sao ehinh la
cha't
men say danh thiic
phan doi da mat aia Mi, gio day Mj khong con lang cam nua ma da hoi sinh,
Dii
Mi dang nhin
"Ngudi
nhdy
dong,
nguai
hat" nhvmg long Mi thi
"dang
song
ve
ngdy
truac".
NghTa la Mi dang lang quen hi^n tai va dang nho ve qua
khii.
Mi
dang
song
ve ngay truoc va khong gi c6 the ngan dupe niem vui
suong
cua Mi "Da tit nay, Mi
thdy
phai phai
tra Iqi,
trong
long

dot
nhien
vui
suang
nhu
nhimg
dem
te't
ngay
truac".
Con gi hanh phiic bang khi minh tim lai dupe
chinh
minh
? To Hoai da tham nhap vao me cung tam trang cua ngudi phu nu na\
va bang long cam thong yeu thuong sau s^c, nha van da lam ngudi doc tl
su xiic dpng truoc nhiing bien doi ve tam ly ciia Mi. "Con
riia
nuoi
trong
x6 en
ay da khong eon "liii lui"
nixa
roi. No da pha v6 cai buc tuong v6 cam kia de
khat khao tim ra thien duong mua xuan cua tuoi tre, eua hanh phuc. Mi
nhan
thue dupe ehinh minh, do ehinh la y thue ve tuoi tre. Mi thay minh eon tre "M'
tre lam. Mi hay con tre. Mi
muon
di
chai".

Con tre nghia la eon sue
song,
con
khao khat
song,
con muon yeu thuong. Trong tam hon Mi liic nay, long yen
do dang
chay
len.
Nhung
Mi lai tuong den nam la ngon. Mi ude ao "c6 nam la
ngon
tron;^
luc nay Mi se an cho
chei
ngay
chit
khong
buon
nha lai nua, nha lai
nuac
mit clu
ra".
Muon
chet
de giai thoat noi dpa day, muon
chet
de thoat khoi bi kjch,
dieu
nay de thong cam nhung hon het To Hoai da mang den cho ngudi doc su lo'

xac cua Mi. Muon
chet
ehinh la bieu hi?n cua sue
song.
Khi Mi da hoi sinh, 1-'^''
CO
the nao
chap
nhan dupe thue tai cay dang nay.
Nhimg
khong c6 nlm la ngon, tam trging Mi chgrt
xoay
sang
Huong
khi"^'
Khi
ma tieng sao gpi ban yeu ngoai kia dang reo gpi, khi ma ca thien
duti'^^
hanh phiic ciia mua xuan phia sau 6 cua nhd kia dang nong nan, thoi thiic tf'
tim
M\. Mi khong the ngoi yen dupe nii'a. Mi da thap len ngpn den trong
phdng
tam tdi. Ngpn den nhu xua tan di tat ca cai bong toi u am dang
272
quanta
cupc
ddi Mj. Ngpn den
thSp
sang
tam hon Mj, dot

chay
ca noi khat khao
^^Qt ra khoi buc tuong dia
nguc
de den vdi the
gidi
ngoai kia dang dap diu
tieng sao. To Hoai da dien ta that sau sac cai khat vpng
chay
bong ay aia Mi
bang "8^" nhung giau noi cam thong
ehia
se. Cau van
ngSn,
nhip
gg'p the hien su
troi
day manh Ii?t ciia nhan vat "Mi
qudh
lai toe. Mi
v&i
tay lay cai
hoa vat a
phia
trong
vdch".
Mi hanh dpng than nhien, dii M} biet A Su dang
hi^n
di?n trong can buong ciia Mi. Nhung Mi khong sp, bong ma than quyen da
Uiong

the nao lam gi dupe Mj nira roi. Nhung ddn dau thay, sy dpe ae tan nhan
c^a giai cap thong tri mien
niii
da d|p tit di cai khat vpng va su
troi
day do aia
Mj.
A Su da nhan tam
troi
Mi bang mpt thting spi day, tdc Mi xda xuong han
cuon luon toe Mi len cpt lam cho Mi khong aii khong nghieng dau dupe niia.
Nhung
liic nay day. Mi dau edn
song
bang the xac nua ma Mj dang th^c su
dang
song
bang tam hon. A Su
troi
dupe the xac cua Mi nhung khong the nao
troi
dupe tam hon ciia Mi. Bdi tam hon Mi da vupt ra khoi cai lo vuong
bSng
ban tay kia de
song
cung dem
tinh
cua tuoi tre. The xac Mi nam day, giua boh
burc tudng cam lang nhung hon Mi dang "di
theo

nhimg
cuoc
chai
nhung
dam
chai".
Tam hon Mj ngap day tieng sao, am ap nhung ky ni^m d?p
tuoi.
Co liic
tieng sao nhap ca vao hon Mj lam Mi bung len nhu ngpn lua gap con gio Ion
"Mi
viing
buac
di". Hanh dpng nay cho thay Mi khong he bie't minh dang bj
troi
(hoac
c6
thebiei
bi
troi
nhung
da
quen
vi sue
song
cua tam hon Ian han noi dau
the xac). Nhung roi "tay
chdn
dau
khong

cua
duac"
lai dua Mi ve vdi
hifn
thue
cay dang "Mi
tho'n
thue
nght
minh
khong
bang
eon
ngua".
Nhung sue
song
ay
van am i
chay
du dau ddn,
tiii
nhuc.
Sudt
dem. Mi liie me liic
tinh.
Liic me thi
song
trong "hoi
ruau
toa"

ciing
tieng sao menh mang gpi ban
rinh.
Liic
tinh
thi
"nong
nan tha
thiei
nha".
Co mpt chi tiet rat dat khi nha van ket thiic dien bien tam trang ciia Mj trong
dem
tinh
mua xuan. Do la chi tiet: Mi
tinh
day va nhd lai cau chuy^n ngudi dan
ba bi chong
trdi
chet
trong can nha nay. Va Mi da sp, sp
chet
"Mi cua
quay
xem
ihu
minh
con
song
hay da
chei".

Sp
chet
la bieu
hifn
aia Idng ham
song.
Sue
song
trong
con ngudi khon khd ay da khong lui tan ma ngupe lai van manh li?t nhu
"himg
dpt
song
ngam gam gao trong Idng dai duong tudng nhu khong gi cd the
tat noi. Ndi nhu nha van Lo Tail "Mot tia lua
horn
nay bdo
hieu
mot dam
chay
^Say mai".
Chac
chan
dpt sdng ngam ay se hua hen trd thanh dpt sdng than ciia
•^gay
mai. Dd la dem edi
trdi
cho A Phii mpt nam sau dd.
c. Sue
song

tiem tang manh li?t va khat vpng tu do lai mpt Ian nua bung
*ay len trong tam hon Mi. Do la dem cdi
troi
cho A Phii. Cung la nan nhan
chinh
sach
cho vay nang lai, A Phii trd thanh trau ngua trong nha Pa Tra.
'^ai
so phan nhung mpt
canh
ngp. Hp la no 1§, an ddi d kiep cho lu nha giau.
273
Vi
de ho b^t mat mpt con bo, mang
song
ciia A Phii b\o len gia
chet.
An tit
dang d<?i A Phii tung
phiit
timg giay.
Liic
dau khi nhin thay A Phii bj
troi,
Mj van dung dtmg v6 cam.
Nhin
tha'y
A
Phu bi
troi

diing
nhu the^ Mi ciing binh than, binh than mgt
each
la lung de'n
nhan tarn. Phai
chang
"Song
lau
trong
cdi kho Mi
quen
khoroi"
nen Mi khong con
nhan ra noi kho ciia nguai
khac.
Va neu dung nhu vay thi dan dau thay Mi da
danh mat di long nhan ai ma trong ban than nguai phy nu nao cung c6.
Sau do, khi nhin thay dong
nuoc
mat ciia A Phii "bo
xuong
hai
horn
ma da
xdm den lai" thi trai tim Mi moi bung
tinh,
long thuong nguai trong Mi moi
troi
day. Chinh
"dbng

nude
mat lap
Idnh
ay" da lam tan
chay
lop bang gia lanh
trong
long Mj. Liic nay day, Mj moi tham thia dugc n6i ciing c\rc ciia kiep
nguai. Thuong nguoi. Mi lai thuong minh. Mi hinh dung lai chuoi
ngay
e che
dai
dang dac ciia
cupc
doi minh. A Phii sao ma giong Mj the. Mi cung timg bj
A
Sii
troi
dung the kia, c6
"nhieu
Ian
khdc
nuac
mat rdt
xuong
mieng,
xuong
co
khong
hipi

lau di
dugc".
Mi chgt nhan ra nguoi ay giong minh ve
canh
ngp, ma
nhiing
nguoi ciing
canh
ngp rat de cam thong cho nhau. Mi cam phan khi nho
lai
nguoi dan ba bi
troi
chet
trong can nha nay. Mi
cang
cam phan
cang
uat
han. Mi nguyen riia
"chung
no
that
doc dc".
Ly
tri mach bao Mi rang phai cuu A Phii. Trai tim nhan ai ciia Mj da thoi
thiic
Mi phai hanh dpng.Co the Mj cuu dupe A Phii nhung chinh Mi se lai
phai
chet
tren cai cpc ay. Nhung Mi nao dau thay so, boi gio day, long thuong

nguoi
da Ion han tat ca mpi noi sp hai. Mj tao bao, Mj quyet
li#t.
Mi noi loan
Chinh
hanh dpng cat dut spi day
troi
da phan nao cho thay ve d?p sue
song
ciia Mi. Do chinh la sue
song
ciia co gai Meo dam dung len duang dau vai lu
ac
thii.
Du con la mang
tinh
tv phat nhung do la dau
hifu
du bao cho thay
dupe sv bung
tinh
ciia nhiing no le dang di
theo
tieng gpi ciia
each
mang. Co
ai
ngo dupe rang Mi cat
diit
day

troi
cho A Phii cung la v6
tinh
cat di spi day
oan nghiet
troi
bupe
cupe
doi minh.
Cuoi
cung tieng gpi ciia tu do va sue
song
tiem tang da thoi thiic Mi phai
song
va Mi vyt
chay
theo
A Phii. Ta hay
nghe
Mi noi sau bao nhieu nam cam
nin
: "A Phu. Cho toi diO day thi
chel
mat". Do la cau noi the hi^n niem
khac
khat
song
va khat khao ty do den manh
li^t.Nhiing
buac

chan
ciia hai con
nguai khon kho ay bang qua dem toi nhu dap do uy quyen, than quyen ciia
bpn
lanh chiia phong kien duang thai da de
nSng
tarn hon hp biet bao nhieu
nam qua. Va tieng gpi tu do dang vay gpi hp phia truae, noi hp den la Phieng
Sa vimg dat hiia.
Day khong phai la hanh dpng mang
tinh
ban nang. Diing hon, cung vai sif
troi
dgy ciia ky lie, khat vpng
song
ty do, da khien Mi
chay
theo
nguoi ma
274
oiinh
vua cuu. Mj giai thoat cho A Phii va giai thoat cho ca ban than minh !
Hanh
dpng tao bao va bat nga ay la ket qua ta't yeu ciia sue
song
tiem tang khi
nguai con gai yeu at dam chohg
l^i
ea cuong quyen va than quyen.
3.

Nghe
thuat
xay
dung
nhan vat: Thanh cong eiia nha van khi mieu ta
sy hoi sinh ciia nhan vat do chinh la nho vao ngh^ thuat tran thuat hap dan.
Cach
dyng
canh
sinh dpng.
Cach
Ipt ta npi tam nhan vat nhieu bat ngo
thii
vi.
jsfgon ngu mpc mac gian di. Tat ca da tao nen gia tri nhan van sau sac ciia tac
pham, gop phan mang den cho nguai dpc sy xiic dpng manh li?t truae so
phan ciia dong bao mien
niii
Tay Bac dual ach thong tri ciia bpn chii no va lu
III.KETBAI
VQ
chong
A Phu da de lai trong long nguai dpc ve d?p ciia long nhan dao,
tinh
yeu thuong dong cam sau s^c voi nhiing kiep nguai
ngheo
kho. Qua nhan
v^t
Mi nha van da lam hi?n len ve d?p ciia mpt sue
song

tiem tang manh li^t
ciia nguoi phu nu mien nui noi rieng va nguai phy nu Vi^t Nam noi chung.
Sue
song
tiem tang ay
giiip
nha van khang
dinh
dupe sue manh eiia tam hon
con nguoi Vi^t Nam va
chan
li muon dai: 6 dau co ap biic bat cong thi 6 do co
sy dau tranh de chong lai no du do la su vung len mpt
each
ty phat nhu Mi.
Day chinh la
cupe
dau tranh di len tii tu phat den tu
giac
theo
anh
sang
ciia
each
mang. Do la gia tri nhan van ngoi
sang
ciia tac pham.
4:
Phan
tich

nhan vat A Phu
trong
tac
pham
"Vg
chong
A Phii"
(To
Hoai)
Hl/dNG
DAN
I.
M6BAI
To Hoai la nha van eo sue
sang
tao doi dao nhat trong lang van chuong Vi^t
Nam.
Ong la tac gia eiia nhiing tac pham ten
tuoi
nhu:
"Demen
phuu
luu ky",
"Truyen
Tdy Bac",
"Mien
Tay"
Truy?n "Vp chong A Phii" dupe trich tu tap
truy^n
Tay Bac la mpt trong nhiing

sang
tac hay nhat eiia To Hoai vie't ve de
tai
mien
niii.
Trong tac pham nay, nhan vat A Phii la nhan vat dupe nha van
^ae hpa thanh cong de lai nhieu ah tupng cho nguai dpc.
II.
THAN
BAI
^ 1. Khai
quat
truae
khi
phan
tich: Truyen "Vp chong A Phii" dupe nha
Van To Hoai dupe in trong tap "Truyen Tay Bac". Tac pham gom hai phan:
phan dau trich hpc trong
saeh
giao
khoa la phan noi ve
cupe
song
day
tiii
nhuc
9Ua Mi va A Phii trong nha thong ly Pa Tra o Hong Ngai, ket thiic bang
vi?c
'^l
cat dut day

troi
cuu A Phii tron khoi Hong Ngai.
Phan
sau la
cupe
song
'^oi
eiia Mi va A Phii 6 Phieng Sa. Hp
theo
Cach
m?ng giai phong que huong.
275
2.
N6i
dung
cAn phan
tich,
lam rd:
a. A Phu la mpt chang trai c6 so phan eo le, la nan nhan ciia nhimg hu hjc
lac hau: - A Phii nguoi Hang Bla. Cha m?, anh chi em cua A Phu ma't trong
mpt tran dich dau miia. Nam ay A Phu muoi
tuoi.
Tuy con nho nhung A Phu
da mang trong minh mpt ca
tinh
manh me. Khi c6 nguoi lang doi bat A Phii
ban cho nguoi Thai duai
canh
dong thap. A Phu
ngang

buong khong cam chju
6 duoi
canh
dong thap, A Phu tron len
niii
cao roi luu lac den Hong Ngai.
-
Tet den xuan ve, mpi nguoi deu c6 quan ao moi con A Phii thi chi dpc
mpt cai vong via tren c6. A Phii
chang
lay noi vp vi hu tuc ciia lang ban. Vi A
Phii
"khong
c6
bo'me,
khong
c6
ruong, khong
co
bac".
b. Uu cupc doi chju nhieu bat hanh nhimg A Phii la mpt con
nguoi
c6
pham chat tot d?p.
-
A Phii la
chang
trai tu do aia
niii
rung, anh yeu lao dpng,

gioi
giang: "biel
diic
ludi
cay,
biel due
cuoc,
lai
cay
gioi va san bd tot rat
boo.
".A Phii rat khoe,
chay
nhanh nhu
ngua.
A Phii da tro thanh niem khat
khao
aia bao c6 gai trong lang "
Lay
duac A Phu la bang duac con trau tot trong nha". Nhung A Phii
ngheo
nen
khong lay
dupe
vp. Tuy vay, vupt len tren hoan
canh
kho khan, A Phii van
song
mpt doi
song

tam hon phong khoang, hon nhien, yeu doi, yeu chinh nghia, tu
tin
ciia tuoi tre. "Dang tuoi
chcn,
trong
ngay
Tel den, dii chang c6 quan do
nt&i
nhu
nhieu trai lang
khdc,
A phu chi
co
doc mot
chiec
vbng tren
co.
A Phu cung
cie
ciing
trai
lang
dem sdo,
khen con
quay
va
qua pao
di tim nguoi yeu a
cdc
lang trong rimg".

4. A Phu la nan nhan ciia
cuong
quyen va nan nhan ciia chinh
sach cho vay nang lai ciia bon chu nd
phong
kien mien niii.
-
Dau kho hon, A Phii la diia con ciia
niii
rirng tu do ma van khong thoat
khoi
kiep
song
no If. Su
vifc
xay ra vao dem hpi mua xuan. Thay thai dp hong
hach
ciia A Su , A Phii da "nem con
quay
bang go lang vao mat A Su" roi "xgc
t&i,
nam cdi vong
co,
keo dap dau xuong, xe vai
do,
ddnh tai tap". Hanh dpng du dpi
do ciia A Phii co nguyen co sau xa tu moi han
thii
giai cap, anh rat
ghet

thoi
cuong quyen bao
ngupc
ciia bpn nguoi giau c6.
- Vi
tpi danh con quan, A Phii bi nha thong ly bat ve xu
kif
n.
Tai nha thong
ly,
A Phii bi tay
chan
nha Pa Tra danh dap rat da man, tan bao. A Phii da
chung to minh la con nguoi bat khuat, cung ran gan da. A Phii bi dam trai lang
xpc den danh "moi vd mat dap chay
mdu
hai dau got simg len nhu mat ho phii". A
phii
khong he khoc 16c van
xin,
trai lai "A Phu quy, chiu don, chi im nhu
tugmg
dd".
-
Cuo'i cung trong
canh
xu
kifn
A Phii da bj Pa Tra
bupc

npp va mpt tram
bac trang. Vi khong co tien de npp va nen A Phii phai vay np mpt tram bac
trang. Chinh
sach
cho vay
nang
lai ay da bien
chang
trai tre yeu ty do thanh
no
1§
voi ban an chung than
suot
doi
diing
nhu lai ten Pa Tra da noi
"d&i
may,
276
0
con
may, doi chau may tao
ciing
bSt the,
bao
gia tra hei no
m&i
thoi". Do la kiep
song
hi khinh re, bi

ngupc
dai va phai ganh vac nhimg cong
vifc
nang
nhpc,
nguy
hi^i"
ri^^^t
'^^^ ngua quanh nam mot than mot minh
rang
ruoi ngodi gd
bai,
nucmg rimg".
Tinh
mang ciia A Phii
song
hay
chet
cung
dupe
quyet dinh boi ban tay tan bao ciia Thong ly Pa Tra.
c. A Phii yeu ty do co
long
ham
song
va khat vpng tv do:
-
Chi vi de ho bat mat mpt con bo, A Phii da roi vao tham hpa moi. Thong
If
quat

thang vao m^t A Phii "Quan an
cu&p
lam mat bo tao " . Roi A Phu bj
troi
dung vao cpt
bang
day may cuo'n tu
chan
len vai. Neu khong bat
dupe
ho
dem ve thi cho A Phii "dieng chel o day". Tuy vay, voi khat vpng
song
manh
lift,
ban
chat
gan goc, bat khuat san co, A Phii khong cam chju het ma tim mpi
each
tu giai thoat: "Dim den, A phu
ciii
xuong,
nhay
diet hai vong day, nhich dan
day troi mot ben tay". Nhung cha con thong ly lai ve va trong them vao co A
Phii
mpt cai day thong Ipng.
-
Sau bao ngay bi A Phii "troi dieng a trong goc nha", "chi dieng
nham

mdt"
va than
chet
da in dau tren hai hom ma xam lai vi
tuyf
t
vpng va kho dau ciia
A
Phii.
A Phii da nam ben bo vuc ciia cai
chet
"Ca chimg chi dem mai Id nguoi
kia
chet dau, chel
doi,
chel ret, phai chel". Con noi dau nao Ion hon khi con nguoi
ta y
thue
dupe
rang minh se
chet,
sap
chet,
chung kien cai
chet
dang
Ian
khap
co the ma danh bat lue
tuyf

t
vpng. A Phii da khoc "mot dong nuac mat lap Idnh
bd
xuong hai hom md da xdm den lai". Nhung dong
nuoc
mat ay da lam dpng
long
nguoi thie'u phu. Mi da tu v6 cam da dong cam voi noi dau ciia A Phii de
roi
sau
cupc
dau tranh npi tam du dpi. Mi da cit dut day
troi
cuu
song
A
Phii.
-
Va vai su tro giup ciia
Mi,
A Phii da
dupe
tu do. Hai nguoi tron khoi
Hong Ngai, tai khu du
kich
6 Phieng Sa, gap can bp A Chau. A Phii va Mj Ian
lupt
tro thanh chien
sT
du

kich
ciing bp dpi giai phong que huang.
d. Tac pham "Vp
chong
A
Phii"
de lai gia tri hifn th\rc va nhan dao sau sic:
hong qua nhan vat
Mi
va A
Phii,
nha van To Hoai da gop tieng noi len an
to'cao
tpi
ac tay
troi
aia giai cap ehii no phong kien mien
niii
da ap bue, hoc Ipt nhan
dan lao dpng Tay Bac, day hp vao so phan trau
ngua.
Nha van
phat
hifn
va tran
trpng nhimg ve dep va pham
chat
cao quy ciia nguoi lao dpng. Dong thoi qua
so phan nhan vat, nha van da bpc Ip niem cam thong
chan

thanh, sau sac va ma
loi
di cho nhan vat. Vai nhung gia tri ay, nua the ky
troi
qua, tac pham "Vp
^ong A
Phii"
van la tac pham co sue
song
va gia
tri
lau ben
nhat.
3.
Nghe
thuat xay dung nh&n vat: nhan vat A Phii
chii
yeu
dupe
khic
hpa qua hanh dpng, h'nh
each.
Tran thuat hap dan. Ngon ngU mpe mac, gian
dam to
chat
niii
rung Tay B5c. Dyng
canh
tai
tinh

Do la nhimg thanh
Cong ciia To Hoai trong
each
xay dyng nhan v$t A
Phii.
III.
KET BAI
Tom lai,
nhan vat A Phu la
hi#n
than
ciia
nguai lao dpng c6 so' phan eo le,
bat hanh nhung c6 pham chat cao d?p. Xay dvmg nhan vat A Phu, nha van To
Hoai
da kh5ng
dinh
sue song
tiem
tang manh
li^t
va khat vpng tu do cua nhan
dan lao dpng Tay Bac
duoi
su thong trj
ciia
bon lanh
chiia
tho ty mien
nui.

Su
vung
len cua nhan vat de di den ty do, theo
each
mang
giai
phong que huong
la
cupc dau tranh di tu tu phat den ty giac. r
j
©I
4: Phan
tich
gia
tri
nhan dao
ciia
truy?n ng5n
"Vg
chong A
Phii".
(Hoac phan
tich
nhan vat Mi va A Phu de lam r5 gia tri nhan d^o cua tac
pham)
Hl/dNG
DAN
1.
M6 BAI
To

Hoai
la nha van c6 nhieu cong hien cho nen van hpc
Vi?t
Nam hi?n dai
ca hai
giai
doan truoc va sau Cach mang thang Tam. 6ng noi tieng voi nhieu
tac pham nhung
tieu
bieu nhat la "De men phieu luu ky" va "Vg chong A
Phu".
Truy^n
"Vp-
chong A
Phii"
sang
tac nam 1952, in trong tap
"Truy^n
Tay
Bac". Thong qua cupc doi hai nhan vat
Mi
va A Phu, tac pham da de lai
tinh
than
nhan dao sau sac, moi me tham dugm tren moi trang
sach
cua To
Hoai.
II.
THAN

BAI
g
1.
Khai
quat: Truy?n "Vp chong A
Phii"
dupe nha van To
Hoai
dupe in
trong
t^p
"Truy^n
Tay Bac". Tac pham gom hai phan: phan dau
trich
hpc
trpng
sach
giao khoa la phan noi ve
eupe
song day tui nhye
ciia
Mj va A Phu
trong
nha thong ly Pa Tra 6 Hong
Ngai,
ket
thiic
bang vi?c
Mi
cat dut day

troi
cuu
A
Phii
tro'n
khoi
Hong
Ngai.
Phan sau la cupc song
mod
ciia
Mi
va A
Phii
a
Phieng Sa. Hp theo Cach mang
giai
phong que huong.
•.
Gia tri nhan dao la mpt gia tri ca ban
ciia
tac pham van hpc chan chinh. No
dupe tap nen bdi niem cam thong sau sac doi vai noi dau kho
ciia
con
nguoi,
sy nang niu, tran trpng nhung net d?p trong tam hon eon nguoi va
long
tin
vao kha nang vucm day

ciia
hp, dong thai len an
nhihig
the lye tan bao, den
toi
cha dap len quyen song, uoe ma hanh
phiic
va pham gia
ciia
con
nguoi.
2.
N6i dung can phan tich, lam ro: «
a.
Bieu
hi?n
thii
nhat cua gia tri nhan dao trong tac pham nay truoc het
dugc toat len tir niem cam thong sau sac
ciia
To
Hoai
doi voi
nhihig
so ph?n
bat hanh, bi
tuac
doat quyen song, bi lang nhyc, day dpa ma
tieu
bieu la Mi

va
A
Phii.
Hai sy song tre trung bj day dpa
khiing
khie'p trong tii ngyc nha
thong
li
Pa Tra dang bj chet dan, chet mon
vi
kho dau.
Mj
- eo gai tre d^p, man
T70
fxxon
nhu bong hoa rung nhung bi bSt coc ve lam con dau gat np nha thong ly.
puai
tsing ap
biic
ciia
cuang quyen, than quyen, le giao, hii tyc phong
l^ieh
mien
niii. Mi
song am tham vat v6 nhu chie'e bong, cu
"liii
lui nhu
con
riia
nudi

trong
x6 cua". Khi thi tuang "minh cung
la
con trau, minh cung
la
con ngua".
Boi
Mi song ma hau nhu mpi quyen Ipi bi
tuac
daat.
Mang tieng la con dau
nhung
Mi
lai la con dau gat np. La cpn np hon la con dau. La con np nen Mi
thanh no 1? de "Te\ thi len nui hai
thuoc
phien,
giua nam thi giat
day,
xe day.
Cudi
mm thi di
nuomg
be
bap liic
nao
cung
cai
mot
bo

day a
trong
tay de tuac thanh
sffi.
Suot nam, snot dai nhu
the'".
Bi boe Ipt sue lao dpng da danh. Mi lai con bj
tuac
doat
tuoi
xuan, hanh
phiic,
bi than quyen ap che. Noi Mi song chi dpc
"mpt
6
ciia
so, mpt
16
vupng bang ban tay trong ra ngoai khShg biet sucmg hay
la
nSng". Do la chon dia ngue tran gian ma ten chong A
Sii
da
troi
bupc
Mj
vao
do, viii
dap
tuoi

xuan cua
Mj
a do. ,nV;
A
Phii,
mpt chang
trai
khpe manh, gan buong, song cupc song hon nhien,
phong
khoang
ciia
tuoi
tre yeu dai, lao dpng
gioi.
A
Phii
khong np nan gi nha
thong
li ma rot cue cung bien thanh ke tru np supt doi bi danh dap, bi
troi
bupc mpt
each
tham khpc den
miic
gan nhu te
li^t
ca siic phan khang. Canh xu
ki^n
tan bao nhu thai trung c6 dupe
TP HPM

ve nen bang mpt trang giay ma 6
do su tan nhan, dpc ae da len
ngpi.
A
Phii
bi danh dap gan nhu ea ngay: "dau,
duoi
mat giap
ehay
mau" nhung "chi quy va im nhu cdi tuang dd". Den ca cai
canh vi de ho bat mat mpt cpn bp, A
Phii
phai bi
trpi
dung len cai ept voi day
may quan tu chan len den cp. Phai cha chet mpt
each
v6 ly tren cai cpe ay
giiia
dem dong ret muot neu khong c6 ban tay
ciiu
giiip
ciia
Mj va tam
long
nhan
d?o cao ca
ciia
nha van.
b.

Bieu
hi^n thu hai
ciia
tu tuang nhan d^o trong tac pham
Vgi
chong A
Phii
con toat len tir sy to cao gay gSt the lyc phong
kien
mien
niii
tan bao da
cha dap len quyen song
ciia
nhan dan lao dpng Tay Bic ma
tieu
bieu la Mi
va
A
Phii.
Chiing
da Ipi dung chinh
sach
cho vay nang lai de no If hoa con
figuai
ma
Mi
va A
Phii
chinh la nan nhan

ciia
ehiing.
Mi
va A
Phii
tu la
nhiing
doa ban rung man mon, yeu ty do, giau tai nang nhung vi mon np ma hp da
^'•o thanh
nhijng
ke no If suo't dai bj doi xii nhu con v|t. Np la spi day
trpi
'^upc the xae eiia Mj va A
Phii
vao nha thp'ng ly nhung than quyen moi la spi
^^y
troi
oan
nghif
t
nhat da
troi
bupc
tinh
than Mj va A
Phii
vao nha thong ly.
^9 da bj than quyen lam cho te
lift
ve y

thiic
phan khang, tra thanh
nhiing
"^on
nguoi cam ehju kiep song trau ngya. Khong chi v^y,
chiing
con
dimg
^^ong
quyen, hii tyc va nhCrng
thii
doan boe Ipt tan nhan de thpa man sy dpc
Mj
bj bpc Ipt lap dpng tan tf chi biet
chiii
dau vao cong
vif
c ca dem ca ngay
l^ot
nam, suot doi nhu the". Bj A Sii
troi
dung vao cpt trpng dem
tinh
miia
SUot
r
i
xuan chi vi Mi muoh di chai. A Phu thi quanh nam chi rong
ruoi
ngoai bia

rung
chan bo chan
ngya
den noi quen ca vi^c ve tham lang cu. Bi
troi
dung
vao
CQt
cho chet, the mang minh cho mang cixa con bo. Qua nhiing
so'phan
ay
ngoi
biit
To Hoai da
vach
tran bp m^t tan bao ciia cha con nha thong ly. Mang
den cho nguoi dpc "tap ho so tpi ac" ve tpi ac tay
troi
ciia giai cap chu no
phong kien mien
niii
d Tay Bac truoc khi c6
each
mang ve. »'
c. Bieu
hi?n
thijr ba cua gia trj nhan dao trong tac pham V<? chong A Phu 14
vi?c nha van phat
hi?n
va nang niu tran trpng truoc nhung ve d?p tam hon,

pham chat cao d?p cua nhan vat Mi va A Phu.
Truoc het, nha van phat hien va nang niu tran trong truoc ve d?p cua nhan
vat Mj. Mi la c6 gai tre d?p, giau tai nang "Mi
thoi
sao hay,
thoi
la cung hay
nhu
thoi
sao". Co tam long hieu thao voi cha gia. Khi bi bat ve lam dau gat no
nha thong ly, du
cuoc
song
nhieu kho cue, kho nhu trau
ngua
nhung trong Mi
luon
an
chua
sue
song
tiem tang manh
li#t,
sue phan khang manh me. Tat ca
da dupe ngoi
biit
To Hoai tran trpng, nang niu qua tung phat
hif
n.
Trong dem

tinh
miia xuan, sue
song
ay nhu ngpn lua bung
chay
du doi.
Khi
nghe
tieng sao vpng lai "thiet tha boi hoi". Mi da
song
lai nhung phxit
giay
tuoi
tre
ngay
nao. Do la
liic
tai nang am
nhac
trong Mi dupe danh thiie "Mi
ngoi
nham tham loi nguoi dang
thoi
sao". Hanh dpng ay noi len bao dieu. Bay
lau nay, c6 M} cam lang, v6 cam, ay the ma hom nay bong dupe
song
day. Bai
hat cii lau roi khong hat,
dif
u

sao ay lau roi khong
thoi
nhung Mi van nho. Mi
khong quen nghia la sue
song
trong Mj
chua
ngupi tat ma van am i nhu hon
than
trong lop tro tan.
Cling
trong dem
tinh
ay, ngoi but To Hoai con chung kien dupe
hinh
anh
mpt
CO
Mi noi loan eiing men rupu cay dem
tinh.
Rupu da dua Mi tu coi quen
ve voi coi nho, rupu va tieng sao nga't
ngay
gpi ban
tinh
da lam Mi nhan ra "Mi
tre
lam. M? eon tre. Mi muoh di choi". Khat vpng ay, la khat vpng cua con nguai
yeu ty do, khat vpng ty do manh
lipt.

Va hanh dpng "Mi cuoh lai toe. Mi voi tay
lay
chiee
vay hoa vat 6 phia trong vach Mi nit them cai ao" da cho thay sy
biit
pha ciia Mj voi ban nang
song
manh
li^t
bat
chap
ca cuong quyen, than quyeVi
Ngay
ca khi bi A Su
troi
dung vao cpt "toe Mi xoa xuong han cuon luon toe Mi
len
cpt lam cho Mi khong
ciii
khong nghieng dupe dau nira". Nhung Mi van
than
nhien. Mi khong he biet minh dang bi
troi,
tham chi khi tieng sao nhap vao
hon
Mi, Mi da "vimg
buoc
di".
Dieu do cho thay, sue
song

tinh
than trong Mi da
Ion
day, no da lah at ca noi dau ve the xac. Cung c6 nghia la bong ma than
quyen, cuong quyen da khuat phyc truoc sue
song
ay ciia Mi.
Sue
song
manh
lipt
ay lai mpt Ian
troi
day trong dem cuu A Phii. Liic da'f'
Mj
dung dung v6 cam truoc cai chet can ke ciia A Phii. Nhung sau do, dong
fiifOC
mat ciia A Phii "bo xuong hai hom ma da xam den lai" da thiic day long
thu'ong
nguoi trong Mi. Long thuong nguoi ay da lam
song
day trong Mi sue
jian
khang manh me. Neu noi dem
tinh
mua xuan la "tia lua nho" thi dem
ciiu
A Phii la "dam
chay
Ion". Dam

chay
ay bung len khi Mi nhan thiic dupe
t^i
ac cha con nha thong ly "Troi oi chiing
troi
nguoi ta den chet thi
thoi,
chii"S "° ^^^^ nguoi dan ba
ngay
truoc cung 6 trong cai nha nay. Chiing
ri6
that doe ac". Nhan thiic ay la nhan thiic hoan toan bang li
tri,
bang sy
tinh
tao. Tu nhan thiic ay ma sy noi loan
thii
hai ciia Mi moi that la mong muoh
ciia nguoi dpe. Mj da cat
diit
day
troi
cho A Phii. Roi Mi cung vut
chay
theo A
phii
vi theo Mi "O day thi chet mat". Hon mpt Ian trong truyen nay Mi sp chet.
Lan dau la thiic day sau dem bi
troi
nghi den nguoi dan ba doi truoc bi

troi
den chet trong can nha nay "Mi sp qua. Mi cya
quay
xem minh eon
song
hay la
da chet". Lan
thii
hai la
liic
Mi cat
diit
xong day
troi
cho A Phii. Nhu vay, sp
chet la bieu hien cao dp nhat ciia long ham
song.
Do la ve dep siic
sohg
tiem
tang ciia con nguoi lao dpng Tay Bac va niem tin ciia nha van vao kha nang
vuon day ciia nhan vat.
Ben canh do, nha van To Hoai con
nhin
thay ban chat dep de ciia A Phii,
mpt
ehang
trai
ciia
niii

rung ty do. Anh yeu lao dpng, gioi giang:
"biel
due luai
cay,
biei
due cuoc, lai cay gioi va san bd tot rat bao. ".A Phii rat khoe,
chay
nhanh
nhu
ngya.
A Phii da tro thanh niem khat khao eiia bao eo gai trong lang " Lay
dugc
A Phu la
bang
duge
con trau tot trong nha". Nhung A Phii
ngheo
nen khong
lay dupe vp. Tuy vay, vupt len tren hoan canh kho khan, A Phii van
song
mpt
doi
song
tam hon phong khoang, hon nhien, yeu doi, yeu chinh nghia, ty tin
ciia
tuoi
tre. "Dang tuoi choi, trong
ngay
Tel den, dii chang eo quart do moi nhu
nhieu

trai
lang
khde, A phu chi eo doc mot chiee
vong
tren eo. A Phu cUng cu cung
trai
lang
dem sao, khen con
quay
va qua pao di tim
nguai
yeu a ede
lang
trong rimg".
Trong canh xu
kipn,
du bi doi xii tan tp nhung A Phii chi quy va "im nhu
hrpng
da" do la ban
tinh
gan goe rat dang quy. Liic dupe Mi eiiu, du da
kipt
siic nhung A Phii da "quat siic viing len
chay".
Phai
ehang
0 eon nguoi do
luon
tiem an long yeu doi, khat
song,

khat ty do. Co le vi vay ma khi
sang
Phieng Sa, A Phii da nhanh chong tro thanh tieu dpi truong du kich, cung Mi
giai phong que huong.
d.
Bieu
hi?n
sau cung ciia tu tuong nhan dao trong tac pham Vp chong A
J^hii
vi^c
j^j^^
da chi ra con dutmg giai phong thyc sy ciia nguoi lao
"^^ng la di tu ty phat den ty giac. Mj va A Phii tu tam toi dau thuong da vuon
'^^^ anh
sang
ciia ty do va nhan pham. Hp da cung nhau dap qua dem toi,
^Uon
den
ngay
mai 6 Phieng Sa, nen vp nen chong. Ca hai nguoi da theo
Cach
^^^g, theo Dang, danh
giac,
bao vp que huong va thay doi so phan ciia
minh.
^Ung
qua do, tac gia da bay to thai dp benh vyc quyen
song
ciia con nguoi va
la bai ca ca nggi pham

chat
tot d?p cua nguai lao dpng, dac bi#t la sue
sohg
tiem
tang va hanh dong hf giai phong cua nhan vat, dong thai dat niem tin va
su tran trpng, nang niu do'i voi khat vgng
song
to't d?p ciia con nguai dii bj
day dga dau kho.
3. Gia tri
nghe
thuat cua tac pham: Ben
canh
gia tri hien thuc va gig
tri
nhan dao, "Vg chong A Phii" con c6 nhiing thanh cong dac bi^t ve phuorig
di^n
ngh^ thuat. Ngh^ thuat mieu ta tarn li nhan vat sac sao. Mieu ta phong
tuc, tap quan, phong
canh
thien nhien sinh dpng. Ngh$ thuat ke
truy^n
sinh
dpng,
tu nhien, hap dan. Ngon ngir tac pham rat
tinh
te^ mang dam mau sac
mien
niii
va thuc su da de lai dau an cua To Hoai. i;

III.
KET BAI
Tom lai, "Va chong A Phu" mang y nghla tu tuong nhan dao sau sac. No
dupe tao nen boi niem cam thong sau sac vai noi dau cua con nguai, su nang
niu
n^t dep tarn hon ma han ca la su huong toi giai phong cho con nguai tieu
bieu la so phan cua Mi va A Phu. Chinh vi nhung gia trj nhan van cao dep ay
ma nua the ky
troi
qua, tac pham cua To Hoai ngay mot them
sang
gia.
TINH
TIET NHO LAM NEN TAC PHAM L6N
(Mpt
so suy nghi xung quanh
truy^n
ngan "Vg chong A Phii" - To Hoai
- Do^n trich trong SGK Ngu van 12 - Tap 2)
Co nha phe binh da cho rang: "Van hoc nam
ngoai
moi su
bang
hoai.
Chi
rieng
niinh
no
khong
chap

nhan
cjuy
luqt
cua cdi
cheV.
Dung vay, nhiing tac pham van
chuong dich thuc bao gia ciing c6 sue
song
truong ton,
vinh
cuu, trai ngupc
hoan toan vai su
hiru
han ciia
cupc
doi nguoi sinh thanh ra no. Do phai la
nhimg
tac pham
"vuat
len
tren
bo cdi cua
giai
han. No ca
ngoi
tinh
thuong,
long
bdc
di, su

cong
binh.
No lam cho
nguai
gan
nguai
han". Boi the, khi dpe mpt tac pham
van hoc, ehung ta thuong c6 thoi quen chii y nhieu den hinh thuc nghf thuat
hap dan, den gia trj hi^n thuc va nhan dao c6 tac dung "thanh Ipc tarn hon con
nguai" ma nhieu Iiie quen mat rang, trong sinh the nhung "dua con
tinh
than"
ciia cac nha van, dac biet la d cac tac pham
truyf
n
ngan, nhieu khi nhimg chi
tiet tuong ehung nhu rat nho, ta de bo qua lai chinh la nhan to' lam nen sue
song
cho nhiing "dua eon
tinh
than" ay. Day chinh la dieu ehung toi muo'n
trao doi xung quanh mpt
so'chi
tiet cua van ban
"Vcpf
chong
A Phu" - To
Hoai
-
Doan

trick
trong
SGK Ngu van 12 - Tap 2!
Nhu
ehung ta da biet. To Hoai chinh la mpt trong so' rat it nhiing nha van
thupc the he truang thanh truoe
Cach
mang thang Tam - 1945 van con tiep
sang
tac den tan hom nay. Mpt
cupc
doi
sang
tao ben bi khong ngung vai
sO
lupng
tac pham dat toi mue ki luc (han 200 dau
sach
da xua't ban) da dua 6ng
tro
thanh mpt trong nhiing "cay d^i thy" toa bong xuo'ng lang van Vi^t Nai^
j^j^p
dai. Trong so do, "Va
chong
A Phu"
{1952)
in trong tap truy?n "Tay
0ac" du'pc giai thuong Hpi van ngh#
Vi#t
Nam 1954 - 1955, sau han nua theki,

Je'n nguyen v?n gia tri va sue thu
hiit
doi voi nhieu the
ngu'f^i
"^y' phan tich tac pham nay, chiing ta thuong chii y
j^liieu
den
hirih
tupng nhan vat
Mi,
A Phii, qua do lam noi bat gia tri hien thuc
nhan dao ciia van ban. Do la
each
tiep c^n hoan toan chinh xac.
Song
khi
(Jpc tac pham nay, an tuong tao nen sue du ba va am anh Ian trong long nguoi
dpc con la a mpt so chi tiet, hinh anh tuong ehung nho nhung lai the hien dupe
|.g't
ro cho
biit
phap truyen ngan bae thay ciia nha van To Hoai. Chiing toi dang
fflud'n
noi den cac hinh anh: con
trau
con
ngua,
can
buong
Mi nam va

tieng
sao gOJ
trong
nhung dem tinh mua
xuan!
Khong phai ngau nhien, trong tac pham nay, nha van lai nhieu Ian
nhae
di
jihac
lai hinh anh "con
trau
con
ngua".
Co tai khong dual bo'n Ian, chi tiet nay
dirge
nhac
lai: "Mi
tuong
minh
ciing
la con
trau,
minh
cUng la con
ngua" ,
"con
ngua,
con
trau
lam con c6 luc" "Mi

than
thuc
nghiminh
khong
bang
con
ngua" ,
"dai
nguai
dan ba lay
chong
nha
gidu
a
Hong
Ngai
thi mot dai con
nguoi
chi
biet
di
theo
dudi
con
ngua
cua
chong"
Vi sao truoe do, khi Mi
chua
bi bat lam con dau

g^t ng cho nha tho'ng li Pa Tra, c6 con duge
so'ng
ciing cha, duge huong
tinh
yeu va hanh phiic, hinh anh ay lai khong xua't hi^n? Noi nhu vay de thay rang,
day chinh la mpt dung y ciia nha van khi xay dung tac pham. Chiing ta biet
rang. Mi la nguai eon hie'u thao, san
sang
lao dpng, dac bi^t c6 yeu thich
cupc
song
tu do, khong
chap
nhan su hon nhan ep bupc. Lai noi ciia nguoi con gai
ay voi cha: "Con nay da
biet
cuoc
nuang
lam ngo, con
phai
lam
nuang
ngd gia no
thay
cho bo.
Bodieng
ban con cho nha
gidu"
va hanh dpng dinh an la ngon ty tu
trong

nhiing ngay dau bi bat lam con dau gat ng chinh la minh chiing ro rang
cho dieu do. Nhung de
giii
tron dao hie'u, vi long thuong cha, Mj danh gat
""•oc mat quay tro lai nha tho'ng
li.
Truoe do la vay nhung ki la la sau do may
•^Sm, khi cha Mj da mat, trong dau Mi lai khong he xua't hi$n y dinh
t\f
tu niia.
^^y
li do vi
sao?
Day chinh la y nghla sau xa ciia vi^e nha van To Hoai cho
><uat
hi^n
nhieu Ian hinh anh "con
trau,
con
ngua"
trong tac pham. Thi ra, khong
phai
"ff Idu
trong
cdi kho. Mi
quen
khoroi"
ma chinh
cupc
sp'ng bi ap biic, boc Ipt

ca ve the xac Ian
tinh
than da lam cho mpt cp Mi truac kia von giau
siic
^°ng va khat vpng tu do nay tro nen hoan toan te
li^t.
Ne'u la nguai, c6 se eon
Idvat
khao giai thoat, nhung su thuc gio day. Mi da khong y thiie duge minh
•^guoi.
Trong eo bay gio chi thuong true mgt y ni^m duy nha't, y ni^m ve
., , phan trau ngua ciia minh. Ma da la than phan trau ngua thi lam gi con y
phan khang, lam gi eon y thiie ve mgt
euge
so'ng
tu do, hanh phiie, gio
chi con la "con
ngua
phai
doi a cdi tdu
ngua
nha nay den b cdi tdu
ngua
nha
^
ngua
chi
biet
viec
an c6,

biet
di lam md
thoi".
Nhu vay, hinh anh "eon trau
°n
ngya"
da tro thanh bieu tugng cho so phgn no 1$ "khong thai han", cho
cuQC
doi cam chju cua Mi a nha thong li Pa Tra. Bai the
ngay
ban than hii^}^
anh
ay da c6 sure to' cao Ion tpi ac cua bpn thuc dan, chua dat phong kien migj^
niii
da hiiy dift siic song con nguoi, lam cho ho mai mai chap nhan CUQC
soVig
no
1$.
Do chinh la mQt su hiiy
di§t
s\ song v6 cung dang sg!
Ben canh
hinh
anh "con trau, con ngua" thi can buong Mi nam ciing de
siic am anh Ion trong long nguoi dpc. Chung ta hay xem nha van mieu ta: "A^^-
ngay Mi cang khong noi, liii lui nhu con riia nudi trong x6 cua. O cdi buong Mi nam
kin
mit, c6 mot chiec cua so mot 16 vuong hang ban tay. Liic nao trong ra ciing chi
thay trang trang, khong biei la suang hay la nang. Mi nghi rang minh cu chi ngSi
trong cdi

16
vuong ay ma trong ra, den bao gia chei thi
thoi".
DQC
nhiing dong van
ay, trong long nguoi dgc khong khoi dang len cam
giac
xot xa, thuong cam cho
than
phan mot c6 gai truoc day giau sue song la the, vay ma gio day da bie'n
thanh
mot thu cong cu lao dpng biet noi khong hon khong kem. Nam trong
can buong ay. Mi hoan toan ma't het tri
giac
ve thoi gian,
cuoc
song va than
phan
cua minh. Vay Mi c6 the c6 co hpi tron khong, c6 the, nhung c6 khong
tron.
Hay noi mot
each
chinh xac, eo khong dam tron khoi nha thong li Pa Tra.
Boi than phan cua Mi khong phai chi la mpt con ng, c6 con la eon dau. La con
no,
CO
eon c6 ca hoi dugc giai thoat neu tra dugc ng bang tien, bang san pham
hoac
ngay
cong lao dgng, song la con dau, eo da "bi trinh mo" nha thong li

thi
"chi biei doi ngay chei ru xucmg a day th6i". Nhu vay, khong chi bang cuong
quyen bao luc, bang che dg cho vay nang lai ma thong li Pa Tra con Igi dung
chinh
hii tuc me tin di doan lac hau cua dong bao dan toe thieu so' vung
niii
cao Tay Bae de bie'n hp tra thanh nhung no
1$
khong cong cho minh, mai mai
khong con y thuc phan khang. Boi the^
hinh
anh can buong Mj nam da thuc su
tra
thanh mgt chon nguc that, thanh buong giam, giam ham va day dga the xac
Ian
tam hon c6. "Nguoi tu nhan" ten Mj ay se mai la "nguoi deo an chung
than"
neu khong c6 nhung bie'n eo' Ion lao, he trgng xay ra sau do. R6 rang,
hiiy
di^t sue song, sue phan khang cua eon nguoi, da'y chinh la su nham hiem,
xao quyet trong phuong thuc thong tri cua thi^c dan, chiia dat phong kien
mien nui. Can buong
ciia
Mi ciing chinh la bieu tugng cho
euge
doi cua
chinii
CO,
mgt con nguoi "song ma duang nhu dd chei, chei ngay trong liic dang song"!
Neu nhu hai

hinh
anh tren tugng trung cho su cam chju, nhan nhuc, chap
nhan
cugc
doi no 1|, thi am thanh ciia tieng sao ggi ban trong nhiing dem tin^
mua xuan da thuc su tra thanh Ian gio mat diu, thanh dong nuae trong lanh ^'^
ve, vun trong, cham soe de lam nay no su song ki di?u tren cai "sa mac kh"
can, te liet" cua tam hon c6 gai vung cao ten Mi. Co the noi, nhiing trang
mieu ta khung canh miia xuan tren vung
niii
cao Hong
Ngai
la nhiing ang
tuy?t
but, tha'm dam chat tho, minh chung cho vo'n tu vung phong
phii,
nang am hieu canh sac mien
niii
cua nha van To Hoai. Dieu a'y li giai li do
sao nguoi ta xem ong la nha van phong tuc, dac
bif
t
la phong tuc cua dong
(Jan thieu so' Tay Bac. Khung canh mua xuan tren nui cao voi "dam cb gianh
(irtg ^S"' sac cua nhirng
chiec
vay ao da dugc
(jeOi
P^*^' ^^^^ nhiing mom da xoe nhu nhiing eon buom sac so, xen Ian vao
j(3 la "tieng tre con doi tel, choi quay, cuoi am tren san choi truoc nha", tieng chieng

iarih
am i - Tat ca tao nen mgt khung canh song dgng,
tran
day mau sac va am
thanh,
de lai cho nguoi dge nhiing an tugng kho quen ve canh sac miia xuan
Jac trung cua
niii
rung Tay Bae. Dae biet, trong nhiing trang van tha'm dam -
chat tho nay. To Hoai da rat dung cong di vao tai hi^n mgt
hinh
anh day y do
ugh? thuat, c6 sue am anh Ian, do chinh la
hinh
anh tieng sao! Chiing ta hay
Cling mgt la" i^^a l^rig
nghe
lai nhiing thanh am day siie du ba ay:
( )
"Ngodi
dau niii lap
16
da c6 tieng ai th6i sdo ru ban di
choi.
Mi nghe tieng sdo
vong l^h ^^^^ ^? "^^^ nham tham bai hdt cua nguoi dang
thoi:
May
CO
con trai con gdi roi

May di lam nuong
Ta
kh6ng c6 con trai con gdi
mplf
< Ta di ttm nguoi yeu i
Tieng cho sua xa xa. Nhung dem tinh mua xuan da toi" ( )
Khi
di vao phan
tich
hinh
tugng nhan vat Mi, neu chiing ta v6
tinh
bo qua
chi
tiet nay thi do se la mgt thieu sot Ion. Co the noi rang, trong tat ca nhiing
mau
sac va am thanh ciia khung canh mua xuan, nhan to tac dgng Ion nhat
den tam hon Mi trong liic nay do chinh la
hinh
anh tieng sao. Tieng sao voi
nhiing
ca tir mgc mac, gian di nhung chiia dung trong do khao khat
tinh
yeu,
khao khat hanh phiic da danh thiie a Mi nhieu dieu. Truoc het, no thiic day 6
CO
hoai ni^m ve mgt
thai
qua
khii

tuoi
d?p da qua. Vi sao
vay?
Vi boi le, truoc
do Mj da tung la mgt c6 gai thoi sao gioi, "Mi uoh chiec la tren moi, thoi Id ciing
hay
nhu thoi sdo, trai Idng co biei bao nhieu nguoi me, ngay dem thoi sdo di theo Mi".
Ngay
do. Mi eon la co gai tu do. Mi da yeu va dugc yeu. Nhu vay, co the noi,
'^ay la Ian dau tien trong quang thoi gian lam dau dang dac day
tiii
nhuc va
kho cue 6 nha tho'ng li Pa Tra, y thiie ve quang
thai
gian
tuoi
tre day hanh
Phuc moi tro lai noi Mi, mgt con nguoi truoc kia chi "liii liii nhu con riia nudi
''•""g x6 cua". Va nhu mgt h^ qua tat yeu, khi qua
khii
da tra ve, tieng sao lai
•^hanh
chong danh thiie o Mi y thiie ve than phan dau kho trong
cugc
song
'^Vc tai. Ciing la Ian dau tien, co "thay phoi phoi tro lai, trong long dot nhien vui
^^^S nhu nhiing dem tei ngay
truoc.
Mj tre lam. Mi van con tre. Mi muon di
choi".

° rang, y niem ve
thai
gian da tro ve trong tam hon cua "nguoi no
1^
khong
^^'^g" ma truoc day tuong chung nhu hoa Ian vao cac vat eo tri v6
giac:
"tang
• ngua". Boi vay. Mi nhan tha'y sy v6 nghia li cua
cugc
so'ng thuc tai: "neti
°J^^m Id ng6n trong tay luc nay, Mj se an cho chei ngay, chit kh6ng buon nho lai
^- ^ho lai, chi thay nude mat ita ra. Ma tieng sdo goi ban yeu van
limg
lo bay ngodi
Anhnem pao, em khortg bdt
Em
khong yeu, qua pao rai
rot "
Cai
y dinh tu tii ay chinh la
minh
chiing cho y thuc khong
chap
nh^ cu^^,
song thvc tai noi
Mi.
Va den day, tieng sao da hoan thanh su m^nh la ngpn gj^
lanh
thoi

cho hon than "khat vong song, khat vong hanh phuc"trong tam hon
CO
bung len thanh ngpn lua, xua tan di biet bao nhieu gia lanh
ciia
sy te
li^j
ciia
than phan cam
chiu,
nhan nhuc truoc kia. Do do, de hieu vi sao sau nay
ngay ca khi Mi bi A Su
troi
diing
mpt
each
da man vao cpt nha, tam hon c6 van
di
theo nhieng cuoc chai, nhimg dam chai. Mi hoan
toon
khong
biei
minh bi
troi.
Sii^
song tiem tang 6 nguoi con gai
viing
cao ay da thuc sy
troi
day. Bao nhieu day
doa cua

giai
cap thong tri cung khong the dap tSt long khao khat song, khao
khat hanh phiic trong tam hon
Mi.
Boi the^ hanh dpng phan khang tao bao
ciia
CO
sau nay, cat day
troi,
cai
troi
cho A
Phii
va cung nhau chay troh
khoi
Hong
Ngai,
no den
ciing
la mpt le tu nhien, mpt quy luat tat yeu cho tam hon da thyc
sy thuc
tinh!
Nhu
vay, "Va chong A Phu"
Va
mpt truyen ngan thanh cong tren nhieu
phuong dien, tu gia trj hi^n thyc, gia tri nhan dao den
ngh?
thuat ke chuyen,
ngon

ngvt,
kha nang mieu ta tam
li,
phong tuc,
each
xay dyng nhtjng hinh anh
CO
gia tri bieu tugng, tao sue am anh Ion trong long nguoi dpc. Neu nhu trong
tho,
nguoi ta thuang
nhac
den nhiing "thi nhan", nhung "nhan tu" (eon
m^t
tho,
mat chCr) lam bung
sang
cho ca thi pham, thi trong van
xuoi,
dac biet la
nhung tac pham truyen ngan, "nhimg Idt cat cua doi song", viec xay dyng duoc
nhiing
chi tiet, hinh anh c6 sue khai quat hoa cao, giau sue gp-i va sy am anh la
nhan to khong the thieu de tao nen sy thanh eong va sue song cho chinh tac
pham ay. Co the noi, voi nhiing hinh anh: con trau con ngya, can buong Mj
nim
va hinh anh tieng sao gpi ban trong dem tinh mua xuan. To Hoai da de
lai
cho nguoi doe nhirng suy nghi, nhiing am anh va du ba khong
diit
khi doc

xong
"Va chong A Phu". Suy cho
ciing,
gia tri hi^n thyc va nhan dao
ciia
van
ban no da nam ngay trong nhiing hinh anh tuong ehung' nhu nho nhoi va de
lam
cho nguoi doc bo qua ay. "Mpt dua con
tinh
than" hon nam muoi nam ton
tai,
vay ma van trang
kifn,
van day sue song, sue hap dan, thu hut nguoi dpc
nhieu
the hf thi do qua thye la mpt niem vui Ion lao ma khong nhieu nha van
trong
qua
trinh
sang
tao c6 the c6 dupe. Va eo le, khong qua khi chiing ta fO'
rang, nhung hinh anh: con trau con ngya, can buong Mi nam va hinh a''^
tieng sao gpi ban trong dem tinh mua xuan chinh la nhiing "thi nha''
cho "bai tha "Vg chong A Phu" cua nha van To Hoai dpng lai va thang hoa trc"^^
tam
hon cua biet bao ke tri am!
Thai
Van Ph''
GV

tnrong
THPT
Quynh Luu II - Quynh Van - Quynh Lmi - Ngh?
*
LdlBINH
'
Kim
Lan noi ve tac pham "Vgf nhat":
1.
"Cai doi" la noi lo lang
ciia
con nguoi o ta't ca mpi dan toe va mpi
thoi
d^i.
Cho nen do
ciing
thupe ve ban chat
ciia
doi song. Cac nha van viet ve cai
a khia canh toi tam va bat lye
ciia
con nguoi truoc no ( ) Khi toi viet, y
tuang thuong trye trong toi la nhiing nguoi doi du the nao di
niia
van luon
luon
khao khat
eupe
song tot hon, van tin tuong mpt
each

mo ho vao cupc
song tuong
lai.
Cai "mo ho" ay la do cupc song thyc tai luon hanh ha hp.
2.
Toi muo'n phan
tich
tam trang va than phan cua eon nguoi trong cai hoan
canh cung duong ay, noi cupc song duong nhu khong eon 161 thoat. Toi muo'n
huong hp vao sy song, sy thuang yeu nhau, khong phai la sy gianh giat nhau
(, ).
Boi canh eiia truyen la khi cai doi hoanh hanh khap noi. Nhung cae nhan
vat
ciia
truyen thi dung 6 nguong
ciia ciia
cai doi. Noi nguong
ciia
khon kho
do, hp se ehung to so' phan va
tinh
each
ciia
minh,
dong
thoi
a noi do hp se bit
dau mpt niem tin moi, mpt niem hanh phiic moi, dii la rat mong manh. i;
3.
Toi muo'n cho doe gia thay du hoan canh the nao di nua thi

tinh
nguoi
van
vupt len tren ta't ca. Co
tinh
nguoi la eo cupc song. Co
tinh
nguoi la c6 hy
vpng
vao tuong lai.
(Trich
- Nha van noi ve tac pham)
DAN
Y
PHAN
TICH
bai:
Neu
dupe
van de can nghj luan.
T'han
bai:
f
Trang la nguoi dan ngu cu
ngheo
kho, eo pham chat hien lanh, to't bung;
ong cuu mang nguoi dong canh ngp trong nan doi
khiing
khiep.
Trong

hoan canh khon cung van khat khao hanh phiie, c6 y
thiic
tao
'^'^g
mai am gia dinh.
Khat
vpng song manh
lift;
c6 niem tin vao tuong lai
tuoi
sang.
^
J"
Nghf
thuat: nhan vat
dupe
dat trong
tinh
huong
truyfn
dpc dao; dien
J^*^ tam li
dupe
mieu ta chan thyc,
tinh
te; ngon ngu mpe m^c, gian dj,
phii
Voi
tinh
each

nhan v|t.
^ctbai:
Danh gia ehung ve nhan v^t.
Hl/dNG
DAN CHI TIET
I.
MCJ BAI
Kim
Lan la mot nha van c6 nhieu trang viet gan lien voi hoi tho cua
vurig
nong thon Bac bo Vi?t Nam. 6ng c6 nhieu tac pham viet ve con nguoi va
manh dat nay nhu : "Lang", "Vg nhat", "Con cho xau
xi"
Tac pham "Vo
nh|it"
dugc
trich
tix tap truy?n "Con cho xau xi" la tac pham xuat sac ciia Kim
Lan.
Tac pham vua la buc tranh chan thuc ve nan doi khung khiep nam 1945
vua la bai ca ca nggi ve ve dep
tinh
nguoi va khat vgng song, niem tin vao
tuong
lai cua nguoi lao dong ngheo. Dieu do dug-c the hi§n ro net nhat qua
nhan vat Trang.
IL
THAN
BAI
1.

Khai quat: Tac pham "Vg nhat"
trich
trong tap truy?n "Con cho xa'u
xi".
Truyen dugc viet ngay sau
Cach
mang voi ten ggi "Xom ngu cu". Nhung
do that lac ban thao nen sau khi hoa binh lap lai, tac gia da viet
l^i
thanh "Vo
nhat". Tac pham xoay quanh
tinh
huong truyen, anh Trang ngheo kho, xau xi,
e vg. Giiia nan doi nam At Dau, chi mot cau noi bong
diia,
bon bat banh due,
hai
hao dau ma Trang c6 dugc vg. Noi
diing
hon la c6 vg theo ma khong ton
tien
cuoi
cheo
gi. Sau dem tan hon cua doi vg chong son,
cugc
song gia
dinh
Trang bat dau nhen len nggn lua niem tin. Ba cu Tu - m? Trang thi rang ro ban
len.
Nguoi vg nhat thi hien hau dung muc

khac
voi ve
chao
chat
ngoai cho.
Ket thuc tac pham la chi tiet la co do ciing doan nguoi di pha kho thoc Nhat.
2. Noi dung can phan tich, lam ro:
a. Tim hieu vao truy?n ta thay, Trang la nguoi dan ngu cu ngheo kho, c6
pham
chat
hien lanh, tot b^ng; san long cuu mang nguoi dong canh ngp
trong
nan doi
khiing
khiep.
Trang la dan ngu cu ngheo kho, lam nghe day xe bo thue. Anh song voi me
gia. Gia canh ngheo hing. Cai dugc ggi la "nha" thi luon
"vang
teo
dieng
rum ro
tren
manh
vu&n moc Ion
nhon
nhieng
bui co dai". Da vay, Trang lai c6 ngogi
hinh
xa'u xi, tho kech. Ngay ca den ten ggi cCing la ten ggi cua mgt loai do vat
diing

trong
nghe mgc (Cai Trang, cai Due). Voi vai net but
phac
hga gian don, Tran ;
hi^n
len co phan giong voi nhirng thang dan, thang
ngoc
trong truyen co
tici
Cai
lung
thi dugc nha van tao thanh
"lung
gau", cai mat thi an tugng boi "hai
con^
mSt nhd ty ga ga. Quai ham
banh".
Tinh
each
thi phan tre con nhieu hon. Vi thf
chang may ai them noi chuyf
n,
tru
lii
tre hay
chgc
gh^o khi anh ta di lam ve.
Nhung
Kim Lan khong co y
dinh

viet truyen co tich voi thang dan thang
ngoc
ma ong dang ke lai mgt su that, su that dang long ve cai doi va
tinli
nguoi
nam doi. That ra, ban dau Trang khong chu tarn tim vg. Trang ciing
288
crynsiHirMTV UWH
KHdngVifi
thira
biet, nguoi nhu han thi khong the co vg. Khi day xe bo m$t moi anh chi
ho mgt cau cho vui "Muon an com
trang
may gid nay
I
Lai
dayyma
day xe bo
v&i
anh
^l", Trang chi muon ho de xua di moi m§t trong nguoi. Anh cung chang co y
chong
gh?o
ai ca. Ai ngo co nguoi dan ba doi xong xao den day xe that.
Nhimg
vi
diia vui nen Trang da khong giCr dung thoa thuan ciia cau ho. Nhung Trang
cam thay hanh phiic biet bao khi gap dugc cai
"cuoi
tit mat

ciia
thi" boi "tie xua
den gi^ ai
cuoi
v&i
han mot
each
tinh
tit nhu vay dau".
Horn
sau gap lai: Khi Trang dang ngoi nghi truoc cong chg
tinh
thi bat ngo
CO
nguoi dan ba sam sap
chay
den, cong con, sung sia voi han
"Dieu,
nguoi
the
frta
dieu".
Trang khong nhan ra nguoi dan ba ngay truoc day xe cho
minh.
Xruac mat han la mgt nguoi dan ba tham hai da bi cai doi tan hai ca nhan sac
lln
nhan
each:
"Thi gay sop han di,
nguc

gay lep,
khuon
mat
luoi
cay hoc hdc,
quan
io
rdch
nhu
todia".
Thay nguoi dan ba doi, rach
rudi
tham hai. Trang dgng long
thuong.
Co ai ngo
dugc
rang trong con nguoi tho k?ch ay lai co mgt tarn long
thuong
nguoi cao ca. The roi Trang cho nguoi dan ba kia an, khong chi an ma
con cho an rat nhieu "bon bat
banh
due". Do chinh la long thuong mgt con nguoi
doi
khat hon
minh
chu Trang khong he co y
dinh
Igi dyng
hoac
chong gh^o.

Von
tinh
hay dua, Trang lai tam pho tam phao "Noi
diia
chie
co vev&i
tathi
ra
khudn
do len xe roi ve". Noi diia the
thoi,
ai ngo thi ve that. Liic dau Trang
phang phat lo sg ve cai doi va cai
chet"mai
dau anh
cUng
chan,
nghi:
thoc
gao nay
den cai
than
minh
cung
chd
biel
co
nubi
noi
khong,

lai con deo
hong".
Do la noi sg
hai
CO
that nhat lai la
thoi
doi kem nhu the nay. Nhung co le
tinh
thuong nguoi
va khat vgng hanh phiic da Ion hon noi sg hai nen sau do anh
chac
luoi
"Chac
ke!" Chi mgt tu "ke"
thoi,
Trang nhu da bo lai sau
lung
minh
tat ca noi sg hai,
mgi
lo nghi de vun ven cho cai hanh phiic ciia
minh.
b.
Trong hoan canh khon cung, Trang van khat khao hanh phiic, co y thiic
t?o d\mg mai am gia
dinh:
,^ , ,
Khi
nguoi phu nu

chap
nh^n lam vg, Trang da co y thuc cham soc: "han dua
%•
vdo chg
tinh
bo
tien
ra mua cho thi cai
thung
con
dung
vai
thie
lat vat va ra
hang
ccrm
^nh mot
bifa
no
ne ".
Trang con hao phong " mua hai hdo dau
dethap
sang".
Tren duong ve:
(khac
vai anh
Trang
hom qua
buon
bd, cui mat lo du

nghi
ngoi).
Horn
nay Trang co niem vui la, mgt niem hanh phiic tran ng$p khien mat
Trang cii
"phan
pha
khac
thuong".
Thinh thoang lai con cuoi nu mgt
minh.
Liic
*hi
han di sat nguoi dan ba,
liic
lai lui ra sau mgt ti, hai tay cu xoa vao vai ng
^ai
kia, lai muon noi dua mgt cau, lai cii thay nguong ngugng. Kim Lan da lam
•^guoi
dgc thay dugc su thay doi ve tam li ciia Trang. Trang that su da
khac
voi
Trang hom qua. Trong long Trang tran ngap niem vui suong mien man khieh
Trong
mot luc
Trang
hinh
nhu
quen
hel

nhimg
canh
song
e che, tam toi
hang
ngay,
f^en cd cdi doi
khdt
ghe gam
dang
de doa,
quen
ca
nhimg
thdng
ngay
truoc
mat.