Đánh giá năng suất sinh sản, sinh trưởng của tổ hợp lai giữa lợn nái VCN11 và VCN12 phối với đực pidu75 nuôi tại trại xương giang thuộc công ty cổ phần giống chăn nuôi bắc giang

Bộ giáo dục và đào tạo
trờng đại học nông nghiệp hà nội



Phạm văn thành


Đánh giá năng suất sinh sản, sinh trởng của
tổ hợp lai giữa lợn nái VCN11 và VCN12 phối với
đực PiDu75 nuôi tại trại xơng giang thuộc
công ty cổ phần giống chăn nuôi bắc giang



LUN VN THC S NễNG NGHIP












Hà Nội, 2013
Trng i hc Nụng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc Nụng nghip
i

lời cam đoan

- Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong
luận văn là trung thực và cha từng sử dụng để bảo vệ một học vị nào.
- Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện
luận văn này đ đợc cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận
văn này đ đợc chỉ rõ nguồn gốc.

Tác giả


Phạm văn thành

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………
ii

LỜI CẢM ƠN

Nh©n dịp hoàn thành luận văn, cho phÐp t«i ñược bày tỏ lời biết ơn
ch©n thành nhất ñến PGS. TS. Phan Xu©n Hảo, TS. TrÇn HiÖp người hướng
dẫn khoa học ñ tận t×nh gióp ñỡ t«i trong qu¸ tr×nh thực hiện ñề tài và hoàn
thành luận văn.
Lời c¶m ơn ch©n thành của t«i cũng xin gửi tới c¸c thầy c« trong Bộ
m«n Di truyền - Giống vật nu«i; Khoa Chăn nu«i và Nu«i trồng Thủy Sản;
Ban Sau ñại học, Trường ðại học N«ng nghiệp Hà Nội.
T«i xin c¶m ơn gia ñ×nh, bạn bÌ và ñồng nghiệp tại trại Xương Giang-
Bắc Giang ñ tạo mọi ñiều kiện gióp ñỡ t«i hoàn thành luận văn.

Hà Nội, Ngày 15 th¸ng 10 năm 2013

T¸c giả




PHẠM VĂN THÀNH
Trng i hc Nụng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc Nụng nghip
iii

Mục lục
Li cam ủoan i
Li cm nii
Mc lciii
Danh mc bngvi
Danh mc biu ủ vii
Danh mc vit tt viii
M U 1

Tính cấp thiết của đề tài 1

Mc ủích ca ủ ti 2

CHNG I TNG QUAN TI LIU 3

1.1 Cơ Sở CủA Sự LAI TạO Và U THế LAI 3

1.1.1. Lai ging 3

1.1.2. u th lai v các yu t nh hng ủn u th lai 3

1.1.3. u th lai trong chn nuôi ln 5

1.2. Cơ sở sinh lý sinh sản lợn 6

1.2.1. Tính thnh thc 6

1.2.2. c ủim sinh lý sinh dc v phi ging cho lợn 8

1.2.3. Quá trình sinh trởng và phát triển của lợn ở giai đoạn mang thai 10

1.2.4. Quy lut tit sa ca ln nái v quá trình sinh trng ca ln con 11

1.2.5. Mt s ch tiêu đánh giá nng sut sinh sn ca ln nái 13

1.2.6. Các nhân t nh hng ủn nng sut sinh sn ca ln nái 15
1.2.7. Các ch tiêu ủánh giá sc sn xut ca ln nái 18
1.2.8. Các yu t nh hng ti sc sn xut ca ln nái20
1.2.9. Cơ sở sinh lý của sự sinh trởng, các chỉ tiêu đánh giá và các
yếu tố ảnh hởng 22

1.3. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nớc 26

1.3.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nớc 26

1.3.2. Tình hình nghiên cứu trong nớc 32

Trng i hc Nụng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc Nụng nghip
iv

CHNG II I TNG NI DUNG V PHNG PHP
NGHIÊN CU 38

2.1. Đối tợng nghiên cứu 38

2.2. Địa điểm nghiên cứu 39

2.3. Thời gian nghiên cứu 39

2.4. Điều kiện nghiên cứu 39

2.5. Nội dung và chỉ tiêu nghiên cứu 40

2.5.1. Nng sut sinh sn ca ln nái VCN11 và VCN12 phối với
đực PiDu75 40

2.5.2. Sinh trng v thu nhn thc n ca ln tht 40

2.6. Phơng pháp nghiên cứu 41

2.6.1. Phng pháp theo dõi, thu thp s liu v nng sut sinh sn
các công thc lai 41

2.6.2. Theo dõi kh nng nuôi tht các công thc lai 41

2.6.3. Phng pháp s lý s liu 42

CHNG III Kết quả và Thảo luận 43

3.1. Năng suất sinh sản 43

3.1.1. Năng suất sinh sản của lợn nái VCN11 và VCN12 phối với đực
PiDu75 43

3.1.2. Năng suất sinh sản của lợn nái VCN11 và VCN12 qua các lứa đẻ 53

3.2. Khả năng sinh trởng của lợn lai PiDu75ìVCN11 và
PiDu75ìVCN12 67

kết luận và đề nghị 72

Tài liệu tham khảo 74


Trng i hc Nụng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc Nụng nghip
v

DANH MC BNG

Bng 1.1: Thnh phn sa ủu v sa thng ca ln nái 12

Bng 1.2 : Nhu cu nng lng cho ln nái ngoi 16

Bng 1.3: Nhu cu Protein cho ln nái 16

Bng 1.4: Nhu cu hng ngy v khoáng cho ln nái ngoi 18

Bảng 3.1: Năng suất sinh sản chung của lợn nái VCN11 và VCN12 phối
với đực PiDu75 44

Bảng 3.2: Năng suất sinh sản của lợn nái VCN11 và VCN12 phối với đực
PiDu75 lứa 1 54

Bảng 3.3: Năng suất sinh sản của lợn nái VCN11 và VCN12 phối với đực
PiDu75 lứa 2 55

Bảng 3.4: Năng suất sinh sản của lợn nái VCN11 và VCN12 phối với đực
PiDu75 lứa 3 56

Bảng 3.5: Năng suất sinh sản của lợn nái VCN11 và VCN12 phối với đực
PiDu75 lứa 4 57

Bảng 3.6: Năng suất sinh sản của lợn nái VCN11 và VCN12 phối với đực
PiDu75 lứa 5 58

Bảng 3.7: Năng suất sinh sản của lợn nái VCN11 và VCN12 phối với đực
PiDu75 lứa 6 59

Bng 3.8: Kh nng sinh trng ca ln lai gia ủc PiDu75 x nái
VCN11 v PiDu75 x nái VCN12 68


Trng i hc Nụng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc Nụng nghip
vi

DANH MC BIU

Biu đ 3.1: S con còn sng/ 48

Biu đ 3.2: Khi lng s sinh/ 48

Biu đ 3.3: S con cai sa/ 50

Biểu đồ 3.4: Khi lng cai sa/ ca ln nái VCN11 v VCN12 52

Biểu đồ 3.5: Số con sơ sinh/ổ của lợn nái VCN11 và VCN12 qua các lứa đẻ 60

Biểu đồ 3.6: Số con cai sữa/ổ của lợn nái VCN11 và VCN12 qua các lứa đẻ 63

Biểu đồ 3.7: Khối lợng cai sữa/ổ của lợn nái VCN11 và VCN12 qua
các lứa đẻ 65

Biểu đồ 3.8: Tăng trọng của lợn lai PiDu75 ì VCN11 và PiDu75 ì
VCN12 70


Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………
vii

Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t

Y Gièng lîn Yorkshire
L Gièng lîn Landrace
LW Gièng lîn Large White
D Gièng lîn Duroc
H Gièng lîn Hampshire
Pi Gièng lîn Pietrain
MC Gièng lîn Mãng C¸i
L95, MS Dßng Meishan tæng hîp
L06 Dßng Landrace thuÇn

L11 Dßng Yorkshire thuÇn
L19 Dßng Duroc tæng hîp
L64 Dßng Pietrain thuÇn
VCN11 Dòng Yorkshire x Landrace
VCN12 Dòng Landrace x Meishan(L95)
CA N¸i lai [Durroc (L19) x Landrace (L06) x Meishan (L95)]
C22 N¸i lai [Durroc (L19) x Landrace (L06) x Yorkshire (L11)]
D(LY) Tæ hîp lai [Duroc x (Landrace x Yorkshire)]
D(YL) Tæ hîp lai [Durroc x (Yorkshire x Landrace)]
T.T T¨ng träng
T¡ Thøc ¨n
TTT¡ Tiªu tèn thøc ¨n
CS Cai s÷a
PiDu (Pietrain x Duroc)

Trng i hc Nụng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc Nụng nghip
1

M U
Tính cấp thiết của đề tài
Nc ta có ngh chn nuôi ln phát trin v l ngh truyn thng lâu ủi
ca nông dân. Theo thng kê, hiện nay Vit Nam có khong 27,6 triu con ln
ủng th 4 th gii (sau Trung Quc vi 451,1 triu con, Hoa K vi 67,1 triu
con, Brazin vi 37,0 triu con). C cu ủn ging hin nay cng ủ ủc ci
thin tích cc, các ging ln có nng sut cao ủ ủc nhp vo nc ta nh:
Duroc, Pietrain, Yorkshire, Landrace nuôi thun chng hoc cho lai ủ
to ra nhng t hp lai mi, có nng sut v cht lng tht cao, ủc ng dng
rng ri v mang li hiu qu thit thc.
Nhiu công trình nghiên cu trong v ngoi nc, cng nh thc tin
ủ khng ủnh lai ging luôn mang li hiu qu cao v u th lai lm tng kh

nng sinh trng, chng chu bnh tt v sinh sn ủi con lai tt hn so vi
trung bình ca ging b m. ủt ủc mc tiêu tng nhanh tng sn lng
tht ln ủng thi tng nhanh cht lng tht phc v cho nhu cu trong nc
v xut khu. Trong nhng nm va qua khi ủn lợn ngoi nhp ni ủ có kh
nng thích nghi khá tt v cho nng sut cng nh cht lng khá n định
Vit Nam, nh vic lai to gia các ging ln ngoi vi ngoi ủ to ra con lai
thng phm 2, 3, 4 ging máu ngoi ang rt ủc quan tâm, m rng
v ng dng các vùng min trên c nc.
Trong nhng nm gn ủây do nhu cu ln tht trên th trng trong
nc v xut khu ủòi hi ngy cng cao v cht lng nh: T l nc cao m
thp, tht có mu sc ủp, hng v thm ngon, không b tn d các cht
kháng sinh v các cht kích thích khác. ủáp ng nhu cu y, b nông
nghip v phát trin nông thôn ủ cho phép các trung tâm ln, trang tri chn
nuôi nhp các ging ln ngoi v tin hnh th nghim lai vi nhiu công
thc lai khác nhau qua ủó to ra các th h con lai có kh nng sinh sn, sinh
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………
2

trưởng tốt, tăng khối lượng nhanh, cã khả năng thÝch nghi với m«i trường sống,
sức kh¸ng với bệnh tật tốt, tiªu tốn thức ăn Ýt và cã tỷ lệ nạc cao ñ¸p ứng ñược
nhu cầu chăn nu«i lợn hướng nạc phục vụ cho tiªu dïng trong nước và xuất
khẩu. Trong c¸c thế hệ con lai ñược tạo ra th× việc sử dụng lợn n¸i lai VCN11
và VCN12 phối với ñực PiDu75 ñ trở lªn phổ biến trong c¸c trang trại chăn
nu«i. Nhằm làm râ hơn khả năng sinh trưởng, cho thịt của lợn con và hiệu quả
kinh tế sau một lứa ñẻ của lợn n¸i VCN11 và VCN12 khi phối với ñực PiDu75.
Tiến hành theo dâi ñề tài: “ð¸nh gi¸ năng suất sinh sản, sinh trưởng của tổ
hợp lai giữa lợn n¸i VCN11 và VCN12 phối với ñực PiDu75 nu«i tại trại
Xương Giang thuéc c«ng ty cæ phÇn gièng ch¨n nu«i B¾c Giang”
Mục ñÝch của ñề tài.
- ð¸nh gi¸ khả năng sinh sản của 2 tổ hợp lợn lai giữa n¸i VCN11 và

VCN12 phối với ñực PiDu75 nu«i tại trại Xương Giang- Bắc Giang
- ð¸nh gi¸ khả năng sinh trưởng của 2 tổ hợp lợn lai giữa n¸i VCN11
và VCN12 phối với ñực PiDu75 nu«i tại trại Xương Giang- Bắc Giang









Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………
3

CHƯƠNG I
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1 C¬ Së CñA Sù LAI T¹O Vµ −U THÕ LAI
1.1.1. Lai giống
Lai giống là cho giao phối giữa những ñộng vật thuộc hai hay nhiều
giống kh¸c nhau. Lai kh¸c dßng là cho giao phối giữa những ñộng vật thuộc
c¸c dßng kh¸c nhau trong cïng một giống. Mặc dï lai kh¸c giống xa nhau về
huyết thống hơn lai kh¸c dßng, song hiệu ứng của hai kiểu lai lại tương tự
nhau (Nguyễn Hải Qu©n và cs, 1995).
Lai giống làm cho kiểu gen ñồng hợp tử của thế hệ sau giảm ñi, cïng
tần số kiểu gen dị hợp tử của thế hệ sau tăng lªn.
Lai giống là phương ph¸p làm biến ñổi di truyền của quần thể gia sóc.
Lai giống cã những ưu việt vÒ con lai thường cã những ưu thế lai ñối với một
số tÝnh trạng nhất ñịnh.
1.1.2. Ưu thế lai và c¸c yếu tố ảnh hưởng ñến ưu thế lai

- Ưu thế lai:
Ưu thế lai là từ ngữ biểu thị sức sống của con lai vượt trội hơn cha mẹ.
Thuật ngữ ưu thế lai ñược nhà di truyền học người Mỹ Shull (1914) ñưa ra và
ñược Snell, (1961) thảo luận trong nh©n giống (theo Nguyễn Hải Qu©n và cs,
1995). Ưu thế lai là sự hơn hẳn của ñời con so với bố mẹ, ưu thế lai là sức
sống, sức miễn kh¸ng ñối với bệnh tật là tÝnh trạng sản xuất của con lai ñược
n©ng cao, khả năng sử dụng thức ăn tốt.
Bản chất của ưu thế lai ñược t¸c giả Nguyễn Văn Thiện (1995) giải
thÝch bởi ba thuyết là thuyết trội, thuyết siªu trội và thuyết ¸t gen.
+ Thuyết trội:
C¸c gen cã lợi phần lớn là gen trội, con lai tập hợp ñược nhiều gen trội
hơn bố mẹ. C¸c tÝnh trạng về năng xuất sinh sản, sinh trưởng và cho thịt là
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………
4

những tÝnh trạng số lượng do kiểu gen ñiều khiển, v× vậy Ýt khi cã ñồng hợp
tử, thế hệ con lai ñược tạo ra bởi hai c¬ thể ñược biểu hiện do c¸c gen trội của
của bố và mẹ.
+ Thuyết siªu trội:
Hiệu quả của một alen trạng th¸i dị hợp tử sẽ kh¸c với hiệu quả của
từng alen ở trạng th¸i ñồng hợp tử và c¸c alen dị hợp tử cã t¸c ñộng lớn hơn
c¸c cặp alen ñồng hợp tử Aa>AA>aa.
+ Thuyết ¸t gen:
Cho rằng lai giống ñ tạo nªn c¸c tổ hợp gen mới trong ñã cã t¸c ñộng
tương hỗ giữa c¸c alen kh«ng cïng locus là nguyªn nh©n tạo ra ưu thế lai.
- C¸c yếu tố ảnh hưởng ñến ưu thế lai:
- C«ng thức lai:
Ưu thế lai ñặc trưng cho mỗi c«ng thức lai. Theo Trần ð×nh Miªn và cs
(1994), mức ñộ ưu thế lai ñạt ñược cã tÝnh c¸ch riªng biệt cho từng cặp lai cụ
thể, ưu thế lai của ñời mẹ cã lợi cho ñời con, ưu thế lai của lợn mẹ ảnh hưởng

ñến số con trªn ổ và tốc ñộ sinh trưởng của lợn con. Ưu thế lai cã thể ảnh
hưởng ñến sinh trưởng và sức sống của lợn con ñặc biệt ở giai ñoạn sau cai
sữa. Ưu thế lai của bố ảnh hưởng ñến tÝnh hăng của lợn ñực con, kết quả phối
giống, tỷ lệ thụ thai. Khi lai hai giống, số lợn con cai sữa/n¸i/năm tăng 5 –
10%. Khi lai ba giống hay lai ngược số lợn con cai sữa/n¸i/năm tăng từ 10-
15%. Số con cai sữa/ổ nhiều hơn 1,0-1,5 con và khối lượng cai sữa/con tăng
1kg ở 28 ngày tuổi so với giống thuần (Colin, 1998).
- TÝnh trạng:
Ưu thế lai phụ thuộc vào tÝnh trạng, cã những tÝnh trạng cã khả năng di
truyền cao nhưng cũng cã những tÝnh trạng cã khả năng di truyền thấp.
Những tÝnh trạng liªn quan ñến khả năng nu«i sống và khả năng sinh sản cã
ưu thế lai cao nhất. C¸c tÝnh trạng cã hệ số di truyền thấp thường cã ưu thế lai
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………
5

cao. V× vậy ñể cải tiến tÝnh trạng này so với chọn lọc, lai giống là một biện
ph¸p nhanh hơn và hiệu quả hơn.
Một số tÝnh trạng ở lợn cã ưu thế lai kh¸c nhau: Số con ñẻ ra/ổ cã ưu
thế lai cã thể là 2%, ưu thế lai của mẹ là 8%. Số con cai sữa cã ưu thế lai cã
thể là 9%, ưu thế lai của mẹ là 11% (Richard, 2000).
- Sự kh¸c biệt giữa bố và mẹ:
Ưu thế lai phụ thuộc vào sự kh¸c biệt của hai giống ñem lai, hai giống
càng kh¸c biệt với nhau về di truyền bao nhiªu th× ưu thế lai thu ñược giữa
chóng càng lớn bấy nhiªu. C¸c giống càng xa nhau về ñiều kiện ñịa lý th× ưu
thế lai càng cao.
Ưu thế lai của một tÝnh trạng nhất ñịnh phụ thuộc ñ¸ng kể vào ñiều kiện
ngoại cảnh. Cã nhiều yếu tố ngoại cảnh ảnh hưởng ñến năng suất cũng như
khả năng biểu hiện ưu thế lai.
1.1.3. Ưu thế lai trong chăn nu«i lợn
Nhiều kết quả nghiªn cứu và thực tế nu«i lợn cho thấy việc lai giống ñ

mang lại hiệu quả kinh tế cho ngành chăn nu«i lợn. Hiện nay trªn thế giới,
những nước ph¸t triển chăn nu«i lợn cã tới 90% con giống thương phẩm là con
lai. Tuy nhiªn việc kết hợp lai hai giống nào cho ưu thế lai cao phụ thuộc vào
sự lựa chọn, x¸c ñịnh ưu thế lai của tổ hợp lai dựa trªn gi¸ trị giống. Trong thực
tế việc nh©n giống hiện ñang sử dung một số c«ng thức lai “ba gièng” “bốn
gièng” như: Duroc x F
1
(Landrace x Yorkshire); F
1
(Pietrain x Duroc) x
F
1
(Landrace x Yorkshire)…
* Theo (Wiliam, 1997) ở lợn cã ba loại ưu thế lai:
- Ưu thế lai ở lợn mẹ:
Cã lợi cho c¸c c¸ thể ở ñời con là ưu thế lai quan trọng nhất bởi năng
suất sinh sản phụ thuộc vào số ñầu con cai sữa/lứa, ñ©y là chỉ tiªu kinh tế
quan trọng nhất.

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………
6

- Ưu thế lai của con:
Cã lợi cho chÝnh bản th©n chóng, thể hiện ở sự tăng khèi lượng, sức
sống, ñặc biệt là sau cai sữa.
- Ưu thế lai về ñực giống:
ðược tạo thành từ bố thể hiện th«ng qua con ñực từ kết quả giao phối, ưu
thế lai của ñực giống ñược thể hiện rất hạn chế.
ðể lợn lai nu«i thịt cã khả năng sinh trưởng cao và tiªu tốn thức ăn/kg tăng
khối lượng thấp, tỷ lệ nạc cao, hiện nay hệ thống sản xuất con lai ñược tổ chức

theo sơ ñồ h×nh th¸p nhằm thực hiện c¸c c«ng thức lai giữa nhiều dßng, giống
kh¸c nhau.
Năng suất chăn nu«i lợn phụ thuộc rất nhiều vào c«ng t¸c giống, ñể cã
năng suất cao, chất lượng sản phẩm tốt th× c«ng t¸c giống phải là vấn ñề then
chốt, ñể cã tổ hợp lai th× nguyªn liệu lai chÝnh là c¸c con giống ở ñàn giống
hạt nh©n, do ñã việc chọn giống ở ñàn hạt nh©n sẽ quyết ñịnh cho năng suất
chăn nu«i lợn.
1.2. C¬ së sinh lý sinh s¶n lîn
Sự sinh sản là một qu¸ tr×nh sinh lý hết sức phức tạp của c¬ thể ñộng
vật nhằm duy tr× nßi giống và ñảm bảo cho sự tiến hãa của sinh vật ñồng thời
là chức năng t¸i sản xuất của gia sóc, gia cầm nãi chung và của lợn nãi riªng.
ðể tăng cường chức năng này nhằm n©ng cao sức sản xuất của ñàn lợn,
trªn cơ sở thực tiễn c«ng t¸c chọn giống và tạo giống mới, hoàn thiện những
giống chủ yếu, nu«i dưỡng chủ yếu những ñàn gia sóc non cao sản, phßng và
trị c¸c bệnh về sinh sản, cần cã sự hiểu biết ñầy ñủ về sinh lý sinh sản của lợn.
1.2.1. TÝnh thành thục
Một cơ thể thành thục về tÝnh khi bộ m¸y sinh dục ph¸t triển tương
ñối hoàn thiện. Dưới t¸c dụng của thần kinh, nội tiết tố, con vật xuất hiện
những hiện tượng của hưng phấn sinh dục, khi ñã c¸c non bao chÝn và tế
bào trứng dụng.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………
7

Ngoài ra sự thành thục về tÝnh còng phụ thuộc vào nhiều yếu tố và ñiều
kiện kh¸c nhau. Cơ quan sinh dục c¸i dưới t¸c dụng của c¸c hocmon cũng dần
dần ph¸t triển và cã khả năng thụ tinh. ðồng thời c¸c ñặc tÝnh sinh dục xuất hiện
và c¸c phản xạ về tÝnh của gia sóc nãi chung và của lợn n¸i nãi riªng ñược thành
lập. Tất cả c¸c giống lợn thành thục sớm hay muộn ñều phụ thuộc vào giống,
tÝnh biệt và c¸c ñiều kiện ngoại cảnh cũng như chăm sãc nu«i dưỡng.
- C¸c yếu tố ảnh hưởng ñến sự thành thục về tÝnh:

+ Giống:
C¸c giống kh¸c nhau cã tuổi thành thục về tÝnh kh¸c nhau. C¸c giống lợn
nội thành thục về tÝnh sớm hơn c¸c giống lợn ngoại. Lợn nội thường thành thục
về tÝnh vào th¸ng tuổi thứ 4-5, lợn ngoại vào th¸ng tuổi thứ 6-7
+ ðiều kiện nu«i dưỡng và quản lý:
Trong ñiều kiện nu«i dưỡng, chăm sãc và quản lý tốt, chế ñộ sử dụng
ñóng, sức khỏe của lợn ñược tăng lªn th× tÝnh thành thục của gia sóc xuất hiện
sớm. Nhưng nếu ñiều kiện chăm sãc, nu«i dưỡng vật nu«i kÐm, chế ñộ quản
lý sử dụng kh«ng hợp lý, sức khỏe giảm sót th× tÝnh thành thục của lợn xuất
hiện muộn.
+ ðiều kiện ngoại cảnh:
KhÝ hậu và nhiệt ñộ cũng ảnh hưởng ñến sự thành thục của lợn n¸i.
Với khÝ hậu nãng ẩm làm cho lợn n¸i cã tÝnh thành thục sớm hơn. Do ñã với
những vïng khi hậu nhiệt ñới như Việt Nam lợn thành thục sớm hơn ở những
vïng «n ñới, hàn ñới và ñặc biệt lợn c¸i thành thục sớm hơn lợn ñực (Trần
Tiến Dũng và cs, 2002).
+ Tuổi thành thục về tÝnh của lợn:
Sự thành thục về tÝnh thường biểu hiện sớm hơn sự thành thục về thể
vãc. Do ñã ñể ñảm bảo cho sự sinh trưởng và ph¸t dôc của cơ thể mẹ ñược tốt,
ñảm bảo phẩm chất giống ở thế hệ sau tốt h¬n cho lợn giao phối khi ñ hoàn
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………
8

toàn thành thục về thể vãc. Tất nhiªn kh«ng nªn ñể qu¸ muộn v× nã sẽ ảnh
hưởng ñến hoạt ñộng sinh lý sinh dục b×nh thường của lợn.
+ Tuổi thành thục về thể vãc:
Khi cơ thể ñ thành thục về tÝnh nhưng sự sinh trưởng và ph¸t triển
của cơ thể vẫn cßn tiếp tục, trong giai ñoạn này mà cho giao phối kết quả
cã thụ thai th× cơ thể mẹ chưa ñảm bảo cho thai ph¸t triển nªn con ñẻ ra
nhỏ, ñồng thời cơ quan sinh dục, bộ phận cấu tạo của khung xương chậu

còng hẹp nªn dễ gÉy dÉn ®Õn ñẻ khã. Cßn ñối với lợn ñực hoạt ñộng tÝnh
dục sớm th× dịch hoàn làm việc mạnh, nhiều khi cơ thể chưa trưởng thành,
sẽ ảnh hưởng tới chức năng của cơ quan sinh dục làm suy yếu và khả năng
giao phối kÐm ñi. Nhưng ñiều ñặc biệt là cũng kh«ng nªn cho giao phối qu¸
muộn sẽ kh«ng cã lợi cho sinh sản, ảnh hưởng kh«ng tốt ñến lợn ñực và
lợn n¸i.
1.2.2. ðặc ñiểm sinh lý sinh dục và phối giống cho lîn
1.2.2.1. Chu kỳ sinh dục của lợn
Khi lợn c¸i thành thục về tÝnh th× cã hiện tượng ñộng dục và hiện tượng
này lặp ñi lặp lại sau một khoảng thời gian nhất ñịnh gọi là chu kỳ ñộng dục.
§a số lợn nội xuất hiện vào 4-5 th¸ng tuổi, lợn ngoại xuất hiện 6-7 th¸ng tuổi
nhưng 1-2 chu kỳ ñầu chưa ổn ñịnh và sau ñã ổn ñịnh dần. Mỗi chu kỳ ñộng
dục thường kÐo dài 18-21 ngày và trải qua 4 giai ñoạn :
- Giai ñoạn trước ñộng dục (kÐo dài 2-3 ngày):
+ ð©y là giai ñoạn ñầu của chu kỳ sinh dục, nã xuất hiện ñầy ñủ về c¸c
hoạt ñộng sinh lý sinh dục. TÝnh thành thục trong ñã bao gồm sự ph¸t triển
của bao non ñ thành thục, nổi tõ trªn bề mặt của buồng trứng. Buồng trứng
to hơn b×nh thường, c¸c tế bào v¸ch ống dẫn trứng tăng cường sinh trưởng, số
lượng l«ng nhung tăng lªn, ñường sinh dôc xung huyết nhu ñộng tử cung tăng
cường, màng nhày của ©m ñạo tiết ra niªm dịch. Tất cả những biến ñổi này
ñều chuẩn bị cho qu¸ tr×nh t¸ch tế bào trứng ra khỏi bao trứng.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………
9

+ Biểu hiện bªn ngoài: Âm ñạo sưng to, ñỏ hồng, kh«ng cã hoặc cã Ýt
nước nhờn, kh«ng chịu cho ñực nhảy, hay bỏ chạy khi ấn tay mạnh vào h«ng.
Ở giai ñoạn này lợn thường bỏ ăn hay ăn Ýt, hay kªu rÝt.
Giai ñoạn này kh«ng nªn dẫn tinh, kh«ng phối Ðp v× trứng chưa dụng
nªn kh«ng cã khả năng thụ thai.
- Giai ñoạn ñộng dôc (kÐo dài 2-3 ngày):

Trong giai ñoạn này bªn trong cơ thể tế bào trứng ® t¸ch khỏi non
bao, toàn bộ cơ thể gia sóc và cơ quan sinh dục biểu hiện hàng loạt c¸c biến
ñổi sinh lý.
Biểu hiện bªn ngoài : Âm hộ phï thũng, niªm mạc xung huyết, niªm
dịch trong từ ©m ñạo chảy ra ngoài nhiều, ở giai ñoạn này hưng phấn của con
vật cao ñộ, con vật ở trạng th¸i kh«ng yªn tĩnh, xuất hiện c¸c phản xạ: ñứng
lỳ, hai ch©n dạng ra, ñu«i cong về một bªn, cã biểu hiện sẵn sàng giao phối,
giai ñoạn này phối giống là tốt nhất. Trứng sẽ dụng sau 24-30h từ khi con vật
bắt ñầu cã biểu hiện chịu ñực và kÐo dài từ 45-50h.
Ở giai ñoạn này nếu ñược thụ thai th× chu kỳ sẽ dừng lại, gia sóc c¸i ở giai
ñoạn mang thai và cho ñến một giai ñoạn sau khi ñẻ xong th× chu kỳ tÝnh mới
xuất hiện trở lại. trường hợp n¸i kh«ng cã thai th× chuyển sang giai ñoạn kế tiếp.
- Giai ñoạn sau ñộng dục (kÐo dài 3-4 ngày):
Giai ñoạn này toàn bộ cơ thể nãi chung và cơ quan sinh dục nãi riªng
dần dần ñược kh«i phục trở lại trạng th¸i sinh lý b×nh thường. Tất cả c¸c phản
xạ ñộng dôc, biểu hiện ñộng dục, tÝnh hưng phấn mất hẳn và chuyển sang thời
kỳ yªn tĩnh.
- Giai ñoạn yªn tĩnh (kÐo dài 10-12 ngày):
ð©y là giai ñoạn dài nhất và còng tïy thuộc vào sự tồn tại của thể vàng,
khi thể vàng tiªu biến ñi th× chu kỳ tÝnh mới lại bắt ñầu.
Trng i hc Nụng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc Nụng nghip
10

1.2.3. Quá trình sinh trởng và phát triển của lợn ở giai đoạn mang thai
Thi gian mang thai trung bình ca ln l 114 ngy, nó dao ủng trong
khong 110-118 ngy v ủc chia lm 3 giai ủon:
- Giai ủon phôi thai (ngy th 1 ủn ngy 22):
Sau khi tinh trùng vo ng dn trng v gp trng 1/3 phía trên ng
trng thì bt ủu thc hin quá trình phá v các mng ca t bo trng, cui
cùng ch có mt tinh trùng chui ủc vo t bo trng v kt hp ủc to

thnh hp t. Sau khong 20h hp t bt ủu phân chia, ủn 48h s phân chia
ủó s to thnh 8 t bo phôi, lúc ny hp t s chuyn dn vo hai bên sng
t cung v lm t ủó. Khi lm t t cung thì hp t tip tc phân chia
thnh hng trm t bo hình cu v túi phôi ủc hình thnh sau 5-6 ngy,
mm thai ủc hình thnh sau 7-8 ngy v ủng thi mng i ủc hình
thnh. Mng i l mng trong cùng bao bc ly thai, có cha dch i, có tác
dng n ủnh thai v tránh các va chm c hc. Mng niu ủc hình thnh
sau khong 10 ngy v l mng gia có cha dch niu, cha kích t nhau
thai v cha nhiu nc tiu ca bo thai. Mng ủm hình thnh sau 12 ngy,
tip giáp vi niêm mc t cung ln m, trên mng ủm có nhiu lông nhung
có tác dng lấy các cht dinh dng ca m vo phôi thai.
Thi k ny ch yếu l hình thnh các nang, cui k hình dáng ủu
cng ủc hình thnh, tim, gan cng ủc hình thnh nhng cha hon chnh.
Thi k ny mi liên kt gia m v con cũng cha chc chn nên rt d b
sy thai. Cui thi k ny mi phôi ch nng 2-3 gam.
- Giai ủon tin thai (ngy 23-39):
Giai ủon ny thai phát trin rt mnh, nhau thai ủ ủc hình thnh
nên s kt hp gia c th m v con ủc chc chn hn. Hu ht các khí
quan ủ ủc hình thnh rõ rt, cho ủn cui giai ủon thì bo thai ủ tng
ủi hon chnh hình dng, mi thai ủ lớn ủn 6-7 gam.

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………
11

- Giai ñoạn bào thai (ngày 40- khi ñẻ):
Ở giai ñoạn này sự trao ñổi chất của bào thai diễn ra mnh liệt ñể hoµn
thành nốt những bộ phận cßn lại như: Da, l«ng, răng và bắt ñầu h×nh thành c¸c
ñặc ñiểm của giống. Thai ph¸t triển rất nhanh, nhất là từ ngày thứ 90 trở ñi và
cuối giai ñoạn trọng lượng tăng lín gần mức tối ña. Lóc này dinh dưỡng của
thai ñược lấy qua nhau thai và cho ñến khi bào thai ph¸t triển ñầy ñủ, c¸c c¬

quan hoàn chỉnh th× thai ñược ñẩy ra ngoài.
1.2.4. Quy luật tiết sữa của lợn n¸i và qu¸ tr×nh sinh trưởng của lợn con
1.2.4.1. Quy luật tiết sữa của lợn n¸i
a. Quy luật tiết sữa ñầu và sữa thường
Thời gian sữa ñầu là một tuần sau khi ñẻ. Trong sữa ñầu hàm lượng
protein, vitamin cao hơn sữa thường. ðặc biệt trong sữa ñầu hàm lượng
Globulin và MgSO
4
cao hai chất này rất quan trọng ñối với lợn con. Bắt ñầu
từ tuần tuổi thứ 2 bắt ñầu tiết sữa thường, ở sữa thường hàm lượng lipit,
ñường lactoz, kho¸ng (Ca, P) cao hơn sữa ñầu. Nghiªn cứu quy luật tiết sữa
cã ý nghĩa với lợn con. Sau khi ñẻ ra cần cho lợn con bó sữa ñầu càng sớm
càng tốt, sữa ñầu cã ý nghĩa với lợn con trong khoảng 24h ñầu sau khi ñẻ.
Globulin là loại protein kh«ng thể tăng cường sức ñề kh¸ng của lợn con.
MgSO
4
cã t¸c dụng tẩy c¸c chất cặn b trong ñường tiªu hãa h×nh thành trong
qu¸ tr×nh ph¸t triển của bào thai. Nếu kh«ng nhận ñược sữa ñầu th× lợn con cã
sức ñề kh¸ng yếu và dễ bị rối loạn tiªu hãa.
b. Quy luật tiết sữa kh«ng ñều
+ Tiết sữa kh«ng ñều theo thời gian:
Từ 1-15 ngày ñầu sau khi ñẻ lượng sữa của lợn n¸i tăng dần, từ 15-21
ngày lượng sữa ñạt mức cao nhất và tương ñối ổn ñịnh, sau 21 ngày sữa của lợn
n¸i bắt ñầu giảm và sau 28 ngày lượng sữa giảm nhanh cïng chất lượng sữa.
+ Tiết sữa kh«ng ñều ở c¸c vị trÝ vó: Thường c¸c vó ở phÝa trước ngực
của lợn n¸i lượng sữa tiết ra nhiều hơn và cã chất lượng cao hơn c¸c vó kh¸c
ở phÝa sau.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………
12

Bảng 1.1: Thành phần sữa ñầu và sữa thường của lợn n¸i
Thành phần Sữa ñầu (%) Sữa thường (%)
VCK 23 17
Protein 15,7 6
Lipit 5,2 7,5
ðường lactoz
3,5 4,1
Kho¸ng 0,7 0,9

c. Thời gian cai sữa và ñiều kiện cai sữa sớm cho lợn con
ðể cã hiệu quả trong chăn nu«i lợn n¸i cao sản th× tốt nhất cai sữa cho
lợn con khi ñạt khối lượng 6,3-8,0 kg lóc này khả năng tiªu hãa thức ăn ñ
hoàn thiện, khẩu phần tập ăn của lợn con gần giống với sữa mẹ từ ñã mới ñảm
bảo ñược tốc ñộ tăng trọng của lợn con sau cai sữa. ðể lợn con cai sữa ñược sớm
th× cần cã một khẩu phần ăn ñặc biệt và dựa vào thể trạng của lợn con. Cai sữa
muộn làm tăng khoảng c¸ch giữa hai lứa ñẻ và ảnh hưởng ñến năng suất sinh sản
của lợn n¸i. ðối với c¸c giống kh¸c nhau th× thời gian cai sữa cũng kh¸c nhau,
với lợn nội thời gian cai sữa dài hơn lợn ngoại. Hiện nay c¸c nhà nghiªn cứu ñ
ñưa ra thời gian cai sữa thÝch hợp cho lợn ngoại tốt nhất là 21-28 ngày, lóc này
cơ thể lợn con ñ ph¸t triển tương ñối ổn ñịnh và ñ thÝch hợp với ñiều kiện
ngoại cảnh nªn ñ cã thể t¸ch khỏi cơ thể mẹ ñể lợn con tiếp sóc với thức ăn
ñảm bảo tốc ñộ sinh trưởng của lợn con sau cai sữa.
1.2.4.2. Sự sinh trưởng ph¸t triển của lợn con
Sau khi ra khỏi cơ thể mẹ lợn con sinh trưởng ph¸t triển rất nhanh. Ở
giai ñoạn này cơ thể mới tiếp xóc với m«i trường bªn ngoài nªn cã nhiều yếu
tố t¸c ñộng dẫn ñến cơ thể lợn con yếu, do hệ tiªu hãa chưa hoàn thiện, nguồn
dinh dưỡng chủ yếu do cơ thể mẹ cung cấp. Mặt kh¸c ở giai ñoạn này lợn con
tăng nhanh về khối lượng, khả năng tÝch lũy dinh dưỡng mạnh, khối lượng lóc
10 ngày tăng gấp 2 lần so với lóc sơ sinh, lóc 21 ngày tuổi tăng gấp 4 lần, 60
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………

13

ngày tuổi tăng 14 lần. Lóc này nhu cầu dinh dưỡng ñßi hỏi phải cao ñể ñ¸p
ứng bộ m¸y tiªu hãa. C¸c cơ quan bộ phận trong ñường tiªu hãa ph¸t triển
nhanh cả về thể vãc lẫn kÝch thước. Chức năng tiªu hãa chưa hoàn thiện nhất
là vào 2-3 tuần tuổi ñầu, ở giai ñoạn này lợn chủ yếu tiªu hãa sữa mẹ.
1.2.5. Một số chỉ tiªu ñ¸nh gi¸ năng suất sinh sản của lợn n¸i
Năng suất sinh sản của n¸i phụ thuộc vào nhiều yếu tố nªn cã nhiều chỉ
tiªu ñ¸nh gi¸ năng suất sinh sản của lợn n¸i. Nhưng người ta thường quan t©m
ñến một số chỉ tiªu quan trọng về năng suất mà qua ñã cã thể ñ¸nh gi¸ khả
năng cũng như năng suất sinh sản của lợn n¸i.
- Tuổi ñộng dục lần ñầu:
Là thời gian từ khi ñược sinh ra cho ñến khi lợn n¸i hậu bị ñộng dôc
lần ñầu, tïy theo giống mà tuổi ñộng dục cã kh¸c nhau như: Landrace là 208-
209 ngày, Yorkshire là 203-208 ngày.
- Tuổi phối giống lần ñầu:
Th«ng thường bỏ qua 1-2 chu kỳ ñầu tiªn, v× thời ñiểm này thể vãc
ph¸t triển chưa hoàn chỉnh và số lượng trứng rụng Ýt nªn phối giống vào lần
ñộng dục thứ 2 hay thứ 3 trở ñi, nhằm n©ng cao khả năng sinh sản của lợn n¸i
cũng như khả năng sinh trưởng và ph¸t triển của lợn con. Tuổi phối giống lần
ñầu thÝch hợp của lợn nội là 6-7 th¸ng, cßn với lợn ngoại là 7,5- 8 th¸ng tuổi.
- Tuổi ñẻ lứa ñầu:
Là tuổi khi lợn n¸i ñẻ lứa thứ nhất, theo Ducos và cs, (1996) tuổi ñẻ
lứa ñầu của lợn Landrace và Yorkshire là 361,4 ngày và 367,8 ngày. Tốt nhất
là 12 th¸ng tuổi và kh«ng muộn qu¸ 18 th¸ng tuổi.
- Số con ñẻ ra/ổ:
ð©y là chỉ tiªu kinh tế, kỹ thuật rất quan träng. Nã nãi lªn khả năng ñẻ
nhiều con hay Ýt con của giống. ðồng thời ñ¸nh gi¸ ñược kỹ thuật phối giống
của người chăm sãc nã

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………
14

- Số con ñẻ ra cßn sống sau 24h/ổ:
ð©y là chỉ tiªu ñ¸nh gi¸ kỹ thuật ñỡ ñẻ của người chăm sãc.
- Khối lượng sơ sinh/ổ:
Là khối lượng của tất cả lợn con cßn sống sau khi sinh và chưa cho bó
sữa ñầu. ð©y là chỉ tiªu ñ¸nh gi¸ khả năng nu«i thai của lợn mẹ, kỹ thuật
chăm sãc và quản lý ñàn lợn n¸i trong giai ñoạn cã chửa ñặc biệt là khẩu phần
dinh dưỡng ñối với lợn mẹ trong giai ñoạn chửa.
- Số con ñể nu«i:
Tïy thuộc vào con giống và số vó của lợn mẹ ñể cã thể bố trÝ số con ñể
nu«i/ổ, kh«ng ñể con theo mẹ qu¸ nhiều làm cho tỷ lệ hao hụt của lợn mẹ lớn
ảnh hưởng ñến năng suất sinh sản của những lứa sau, nhưng cũng kh«ng ñể qu¸
Ýt g©y lng phÝ con giống và số vó kh«ng ñược bó sẽ teo lại.
- Số con 23 ngày tuổi:
ð¸nh gi¸ chất lượng sữa và khả năng nu«i con khÐo của lợn mẹ.
- Số con cai sữa/ ổ:
Là số lợn con ñược nu«i sống ñến khi cai sữa. Thời gian cai sữa dài
hay ngắn là phụ thuộc vào tr×nh ñộ kỹ thuật nu«i dưỡng và chăm sãc lợn n¸i
và lợn con. ð©y là chỉ tiªu kinh tế, kỹ thuật rất quan trọng nã phụ thuộc vào
khả năng tiết sữa của lợn mẹ, kỹ thuật chăm sãc lợn con theo mẹ, cũng như
khả năng hạn chế bệnh tật của lợn con.
- Khối lượng cai sữa/ổ:
Tïy từng giống, từng lứa và khả năng tập ăn của lợn con mà thời gian
cai sữa là kh¸c nhau. Theo quy luật tiết sữa kh«ng ñều của lợn n¸i th× sau 21
ngày lượng sữa bắt ñầu giảm mà nhu cầu của lợn con ngày càng tăng dễ g©y
khủng hoảng ở lợn con. ðể tr¸nh t×nh trạng này ta phải tập cho lợn ăn sớm ñể
khi ñến thời ñiểm sữa mẹ giảm th× lợn con ñ ăn tốt và Ýt chịu ảnh hưởng của
sữa mẹ và lóc ñã cã thể cai sữa ñược. ðặc biệt cai sữa sớm cho lợn con sẽ

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………
15

gióp giảm hao hụt cho lợn mẹ nhưng cần chó ý nếu cai sữa sớm cho lợn con
khi chưa tập ăn tốt th× việc nu«i lợn cai sữa lại gặp khã khăn.
- Tỷ lệ nu«i sống ñến cai sữa:
Số con sống ñến cai sữa
Tỷ lệ nu«i sống (%) = x 100
Số lợn con ñể lại nu«i
ð©y là chỉ tiªu ñ¸nh gi¸ tr×nh ñộ của người chăm sãc
- Khoảng c¸ch lứa ñẻ:
Là thời gian ñể h×nh thành một chu kỳ sinh sản bao gồm: Thời gian
chửa + Thời gian nu«i con + Thời gian ñộng dục trở lại sau cai sữa và phối
giống cã chửa. Trong 3 yếu tố ñã th× ta cã thể thay ñổi ñược thời gian nu«i
con và thời gian chờ phối ñể cã thể rót ngắn khoảng c¸ch giữa 2 lứa ñẻ và
gióp tăng số lứa/n¸i/năm. ðể thực hiện ñược ñiều này th× ta phải tập cho lợn
con ăn sớm, như vậy lợn con sẽ sớm cai sữa mà kh«ng làm ảnh hưởng ñến
tăng trọng của lợn.
1.2.6. C¸c nh©n tố ảnh hưởng ñến năng suất sinh sản của lợn n¸i
Năng suất sinh sản của lợn n¸i phụ thuộc vào nhiều yếu tố trực tiếp và
gi¸n tiếp, song hai yếu tố quan trọng nhất vẫn là di truyền và dinh dưỡng.
- Giống và c¸c biện ph¸p nh©n giống:
Giống là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng tới năng suất sinh sản của
lợn n¸i. C¸c giống kh¸c nhau cã biểu hiện về khả năng sinh sản kh¸c nhau v×
chóng cã kiểu gen kh¸c nhau, ở mçi giống ñều cã những kiểu gen mong
muốn và cã những kiểu gen kh«ng mong muốn, trong chọn lọc c¸c nhà chọn
lọc lu«n muốn chọn ra c¸c ñàn giống cã tỷ lệ gen mong muốn cao nhất. Nh×n
chung ở c¸c giống lợn nội cã khả năng ñẻ nhiều hơn c¸c giống lợn ngoại
nhưng khối lượng của lợn con sơ sinh lại nhỏ hơn.
Biện ph¸p nh©n giống là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp tới

tỷ lệ nu«i sống, khối lượng sơ sinh, khối lượng cai sữa và số lượng ñàn con.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………
16

- Ảnh hưởng của chế ñộ dinh dưỡng và thức ăn:
Thức ăn cã vai trß rất quan trọng tới năng suất sinh sản của lợn n¸i.
Thức ăn là nguồn cung cấp dinh dưỡng và năng lượng cho mọi hoạt ñộng
sống của cơ thể. Do ñã thức ăn phải ñược cung cấp ñầy ñủ cả về số lượng lẫn
chất lượng cho từng giai ñoạn cụ thể của lợn.
- Ảnh hưởng của năng lượng:
Năng lượng là một yếu tố kh«ng thể thiếu trong mọi hoạt ñộng sống
của lợn và việc cung cấp năng lượng theo nhu cầu của từng giai ñoạn của lợn
n¸i cho phï hợp cã ý nghĩa ñặc biệt quan trọng trong sinh sản.
Bảng 1.2 : Nhu cầu năng lượng cho lợn n¸i ngoại
Giai ñoạn lợn n¸i Khối lượng lợn (kg)
Năng lượng trao ñổi
(ME, kcal)
Hậu bị
80 – 120 9360 – 10705
Mang thai 150 – 170 6450 – 6275
Nu«i con 165 – 175 17475 – 18470
(Theo Strach,1990)
Nếu năng lượng cung cấp trong giai ñoạn lợn mang thai mà thừa th× lợn
n¸i sẽ bÐo qu¸ g©y chết ph«i, ñẻ khã và giảm khả năng tiết sữa g©y ảnh hưởng
trực tiếp ñến sự ph¸t triển của ®àn con.
Ngược lại nếu năng lượng cung cấp cho giai ñoạn này kh«ng ñủ th× thai
sẽ bị gầy, lợn con cßi cọc, chậm lớn.
- Ảnh hưởng của protein:
Protein là thành phần cấu tạo nªn c¸c bộ phận trong cơ thể chủ yếu là
m« cơ, v× vậy nã ảnh hưởng chất lượng thịt.

Bảng 1.3: Nhu cầu Protein cho lợn n¸i
Giai ñoạn lợn n¸i Khối lượng lợn (kg) Protein tiêu thô
(%)
Hậu bị
90 – 120 15-16
Mang thai 130 – 170 13
Nu«i con 165 – 180 15
(CP- GROUP)
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………
17

Nếu cung cấp thiếu protein ở giai ñoạn mang thai th× khối lượng lợn sơ
sinh thấp, số con ñẻ ra thấp, thể trạng yếu. Cßn ở giai ñoạn lợn nu«i con th×
lại ảnh hưởng tới số lượng và chất lượng sữa.
Ngược lại nếu thừa protein trong giai ñoạn mang thai sẽ làm tăng tỷ lệ
chết thai làm giảm hiệu quả kinh tế.
- Ảnh hưởng của kho¸ng:
Trong cơ thể kho¸ng chiếm 3% nhưng nã lại là yếu tố cần thiết cho sự
tạo xương, m¸u và c©n bằng nội m«i. V× thế ta cần chó ý bổ sung ñầy ñủ
kho¸ng chất vào khẩu phần ăn của lợn mẹ, như vậy sẽ ñảm bảo cho sự ph¸t
triển b×nh thường của bào thai.
+ Canxi, Photpho:
Trong cơ thể cã tới 90% Canxi và 80% photpho tập chung chủ yếu ở
răng và xương. Nếu cung cấp thiếu Canxi và photpho hay tỷ lệ giữa chóng
kh«ng hợp lý th× cơ thể mẹ sẽ phải huy ñộng một lượng lớn Canxi và photpho
từ trong m« xương ra ñể h×nh thành c¸c m« xương của bào thai làm cho hệ
xương của cơ thể mẹ bị long, dần dần dẫn ñến bại liệt trước và sau khi ñẻ.
Nếu cung cấp thừa Canxi, photpho sẽ g©y hiện tượng lắng ñọng Canxi ở
phủ tạng g©y nªn hiện tượng bệnh lý như sỏi thận g©y chở ngại cho việc hấp
thụ c¸c chất kh¸c như kẽm (Zn).

+ Kho¸ng vi lượng:
Nhu cầu về kho¸ng vi lượng trong khẩu phần ăn rất nhỏ, song cũng rất
cần thiết. C¸c chất kho¸ng vi lượng tham ra h×nh thành nªn c¸c men, c¸c chất
xóc t¸c cho qu¸ tr×nh tổng hợp c¸c chất trong cơ thể. Nếu cung cấp thiếu sẽ
dẫn ñến một số men trong cơ thể bị thiếu hoặc kh«ng hoạt ñộng ñược g©y ảnh
hưởng tới sự ph¸t triển của cơ thể như sắt (Fe), ñồng (Cu) g©y thiếu m¸u.
Nếu cung cấp thừa sẽ g©y ngộ ñộc cho cơ thể và ảnh hưởng tới phẩm
chất thịt.