Bài giảng giới thiệu chung về phương pháp nghiên cứu khoa học

HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƯU CHÍNH VIỄN THÔNG
GIỚI THIỆU ĐỀ CƯƠNG/MÔN HỌC
PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Đức Nhân
Khoa: Viễn thông 1
Học kỳ: 2, năm học 2012-2013
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 2
THÔNG TIN GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN

Nơi sinh: Hà Nội

Chuyên môn:
-
Đại học: Hóa Học
-
Cao học ngành: Vật liệu điện tử
-
Tiến sĩ ngành: Kỹ thuật điện và hệ thống máy tính
-
Lĩnh vực quan tâm, nghiên cứu: Thông tin quang, Xử lý tín hiệu, Mô
hình hóa và mô phỏng

Đơn vị công tác:
-
Khoa: Viễn thông 1.
-
Bộ môn: Thông tin quang (tầng 10 – Nhà A2).


Điện thoại: 091 5368 132

Email:
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 3
1/ Thông tin chung về môn học:

Số đvht: 3 đvht; Loại môn học: Bắt buộc

Các môn học tiên quyết: Triết học, Tin học đại cương

Phân bổ giờ đối với các hoạt động:
Giảng trên lớp : 24 tiết, trong đó:
+ Giảng lý thuyết và thảo luận : 18 tiết
+ Bài tập, kiểm tra : 6 tiết
Sinh viên tự học, làm bài tập bắt buộc theo nhóm: 16 tiết
Sinh viên tự học ở nhà : 30 tiết.
Thi kiểm tra cuối khóa 1-2 buổi/lớp (tùy hình thức thi cụ thể).
GIỚI THIỆU ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 4
2/ Mục tiêu của môn học (1/3):

Kiến thức:
o
Sinh viên hiểu được các khái niệm, thuật ngữ và hệ thống lý
luận về phương pháp nghiên cứu khoa học;
o

Sinh viên biết được những lợi ích nghiên cứu khoa học;
o
Sinh viên nhận thức được tầm quan trọng của việc tìm hiểu
vấn đề một cách có hệ thống và có phương pháp;
GIỚI THIỆU ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 5
2/ Mục tiêu của môn học (2/3):

Kỹ năng:
o
Có khả năng đưa ra các câu hỏi nghiên cứu xác đáng đối
với vấn đề nghiên cứu;
o
Có khả năng chọn phương pháp nghiên cứu phù hợp;
o
Có khả năng lập kế hoạch thu thập thông tin tương ứng để
đảm bảo độ tin cậy và độ xác thực của thông tin;
o
Có khả năng viết được bài báo khoa học, luận văn tốt
nghiệp theo văn phong khoa học và khả năng thuyết trình
báo cáo khoa học;
GIỚI THIỆU ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 6
2/ Mục tiêu của môn học (3/3):

Thái độ:

o
Ý thức được tính đạo đức của vấn đề cần nghiên cứu và
phương pháp nghiên cứu đã chọn;
o
Đam mê học hỏi và hoàn thiện các kỹ năng trình bày, thuyết
trình, góp phần tạo thành công trong công tác chuyên môn
và cuộc sống;
GIỚI THIỆU ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 7
3/ Tóm tắt nội dung môn học:
•
Chương 1: Đại cương về khoa học và nghiên cứu
khoa học;
•
Chương 2: Trình tự logic của nghiên cứu khoa học;
•
Chương 3: Thu thập và xử lý thông tin;
•
Chương 4: Trình bày luận điểm khoa học;
•
Chương 5: Tổ chức thực hiện đề tài.
GIỚI THIỆU ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 8
Chương 1: Đại cương về khoa học và NCKH

Khái niệm “khoa học”


Phân loại khoa học

Khái niệm “Nghiên cứu khoa học”

Đặc điểm của NCKH

Phân loại NCKH

Yêu cầu của NCKH

Bài tập 2 (về phương pháp/phương pháp luận nghiên cứu)
GIỚI THIỆU ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 9
Chương 2: Trình tự logic của NCKH

Khái niệm chung

Lựa chọn chủ đề và đặt tên đề tài

Xây dựng luận điểm khoa học;

Chứng minh luận điểm khoa học

Bài tập 3 (trình bày một tư tưởng nghiên cứu gồm 6-7 đề mục)
GIỚI THIỆU ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 10
Chương 3: Thu thập và xử lý thông tin

Đại cương về phương pháp thu thập thông tin

Phương pháp nghiên cứu tài liệu

Phương pháp thực nghiệm

Phương pháp phi thực nghiệm

Phương pháp trắc nghiệm

Phương pháp xử lý thông tin

Bài tập 4 (Phân biệt/Thuyết trình về các phương pháp)
GIỚI THIỆU ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 11
Chương 4: Trình bày luận điểm khoa học
I/ Tài liệu khoa học
•
Bài báo khoa học
•
Báo cáo khoa học
•
Thông báo khoa học
•
Tổng luận khoa học

•
Tác phẩm khoa học
II/ Viết báo cáo kết quả nghiên cứu
III/ Viết luận văn khoa học
IV/ Trích dẫn khoa học
•
Kỷ yếu khoa học
•
Chuyên khảo khoa học
•
Sách giáo khoa
•
Báo cáo kết quả nghiên cứu
•
Luận văn khoa học
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 12
Chương 5: Tổ chức thực hiện đề tài

Lựa chọn đề tài

Xây dựng đề cương và lập kế hoạch

Thu thập và xử lý thông tin

Viết báo cáo nghiên cứu

Đánh giá và nghiệm thu


Bài tập 6 (Lập một đề cương, kế hoạch NCKH về …)
GIỚI THIỆU ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 13
PHỤ LỤC, THAM KHẢO:

Biểu mẫu đăng ký đề tài NCKH;

Tóm tắt một số luận án tiến sỹ

Tóm tắt một số luận văn thạc sỹ
(tham khảo một số luận văn của Học viên cao học tại Học viện)

Tóm tắt một số luận văn tốt nghiệp đại học
(Tham khảo một số quyển đồ án/khóa luận của sinh viên tại HV)

Quy định về thể thức, kỹ thuật trình bày luận án thạc sỹ; đồ
án/khóa luận tốt nghiệp đại học của Học viện.
GIỚI THIỆU ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 14
GIỚI THIỆU ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
SÁCH VÀ TÀI LIỆU THAM KHẢO (1/2):

Vũ Cao Đàm: Bài giảng phương pháp NCKH, HV CNBCVT (6/2012);

Vũ Cao Đàm: Phương pháp luận NCKH, Nxb GD, HN (1998);


Lê Huy Bá: Phương pháp luận NCKH, Nxb GD, Tp. HCM (2007);

Dương Thiệu Tống: Phương pháp NCKH giáo dục và tâm lý, Nxb
KHXH, Tp. HCM (2005);

Nguyễn Bảo Vệ: Giáo trình phương pháp NCKH,
cnx.org/content/col10821/1.1

Dương văn Tiển: Giáo trình PP luận NCKH, Nxb HN (2005);
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 15
GIỚI THIỆU ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
SÁCH VÀ TÀI LIỆU THAM KHẢO (2/2):

Hoàng Văn Châu: Làm thế nào để viết tốt một luận văn khoa học:
httt://www.ftu.edu.vn/portal/pls/portal/docs/96006.doc

Lê Tử Thành: Logic học và PP NCKH, Nxb Trẻ, Tp. HCM (1993)

Dawson, Catherine, Practical Reasearch Methods: Howtobooks,
Oxford, UK

Graduate School: Guide to Preparation and Submission of Thesis
and Dissertations, Auburn University, USA

Center for Language and Education Technology, AIT., 1996. A style
guide for AIT Master Thesis. AIT, Thailand.
& WWW.GOOGLE.COM; WWW.YOUTUBE.COM
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 16
5. Kiểm tra, đánh giá:

Tham gia học tập trên lớp (chuyên cần): 10%

Thực hiện các bài tập/làm việc nhóm:
Viết/thuyết trình: 20%

Bài Ktra/tiểu luận giữa kỳ: Viết/thuyết trình: 10%

Kiểm tra/tiểu luận môn học: Viết/thi: 60%
GIỚI THIỆU ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 17
Tổ chức học tập:

Sinh viên nghiên cứu tài liệu, biên soạn tài liệu theo
từng chương hoặc chủ đề (bám theo đề cương) và làm
bài tập trước các bài tập (trừ buổi đầu);

Nhóm sinh viên trình bày, giảng cho lớp từng chương;

Sinh viên các nhóm trao đổi, phản biện, góp ý;

Giảng viên tổng kết, hướng dẫn lý thuyết;

Tổng kết buổi học, kiểm tra, giao bài tập.
GIỚI THIỆU ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC

PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 18
Nhiệm vụ của sinh viên:

Đi học đủ buổi, đúng giờ;

Nghiên cứu trước đề cương, tài liệu, bài giảng;

Chuẩn bị tốt các bài tập, bài tập nhóm;

Tích cực thảo luận, trao đổi trên lớp;

Tham dự đầy đủ các bài kiểm tra, thi kết thúc;

Tắt điện thoại di động/laptop trong giờ học.
GIỚI THIỆU ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 19
Chia nhóm và thảo luận về phương
pháp học tập môn học
Chia nhóm:

Mỗi nhóm gồm 6-10 sinh viên (DS do
GV phân công, chỉ định theo DS lớp)

Mỗi nhóm gồm 1 trưởng nhóm;

Trưởng nhóm cung cấp điện thoại;

email cho giảng viên và các thành viên
trong nhóm;

Mỗi nhóm sẽ làm từ 2-3 bài tập lớn;

Nhóm sinh viên gửi email cho giảng
viên qua địa chỉ: email của giảng viên
(VD: @yahoo.com)
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 20
Nguyên tắc trình bày/tìm hiểu/nghiên cứu:

Có cấu trúc (mở đầu; nội dung và kết luận)

Nội dung trình bày từ 3 - 6 ý (không quá 20 từ) gắn
với các từ khóa, có thể diễn giải

Đi từ KHÁI QUÁT đến CỤ THỂ

Sử dụng tối đa công thức: 5 W + 1 H
o
What?
o
Why?
o
Who?
o
When?
o

Where?
o
How?
MỘT SỐ LƯU Ý VỀ HỌC TẬP MÔN HỌC
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 21

1 Trang bìa, tên bài tập, tên nhóm #

1 Trang ghi danh sách thành viên nhóm

1 Trang về các nội dung trình bày

Các trang trình bày

1 trang tài liệu tham khảo;

Trang tổng kết, cảm ơn (1-2 trang)
(Có mẫu File Powerpoint tham khảo kèm)
CẤU TRÚC CÁC BÁO CÁO THUYẾT TRÌNH
Font
chữ:
20-28;
4-8
dòng-ý
/1 slide
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 22

BÀI TẬP SỐ 1 (về nhà)

Tên đề tài

Mục tiêu nghiên cứu

Câu hỏi nghiên cứu

Giả thuyết nghiên cứu

Các phương pháp được sử dụng để chứng minh giả thuyết
nghiên cứu

Cơ sở lý luận (luận cứ lý thuyết)

Luận cứ thực tế.
Đề xuất 1 đề tài NCKH về 1 trong các chủ đề: sinh viên/học tập/kết
quả học tập/thành đạt: theo đúng cấu trúc sau (~1 trang):
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 23
Giao nhiệm vụ chung cả khóa cho các nhóm sinh viên (một nhóm có
thể phải làm nhiều câu; mỗi câu có thể soạn 4-5 trang A4 hoặc 15-25
slide; được phép trình bày trong phạm vi 25-30 phút).
-
Tìm hiểu, soạn slide thuyết trình về nội dung Chương 1 cho tập thể lớp
(nhóm 1 (3 nội dung đầu); nhóm 2 (3 nội dung cuối);
-
Tìm hiểu, soạn slide thuyết trình về nội dung Chương 2 cho tập thể lớp
(nhóm 3 (3 nội dung đầu); nhóm 4 ( 3 nội dung cuối);

-
Tìm hiểu, soạn slide thuyết trình về nội dung Chương 3 cho tập thể lớp
(nhóm 5 ( 3 nội dung đầu); nhóm 6 (3 nội dung cuối);
-
Tìm hiểu, soạn slide thuyết trình về nội dung Chương 4 cho tập thể lớp
(nhóm 1 (3 nội dung đầu); nhóm 2 (3 nội dung cuối);
-
Tìm hiểu, soạn slide thuyết trình về nội dung Chương 5 cho tập thể lớp
(nhóm 3 (3 nội dung đầu); nhóm 4 (3 nội dung cuối);
(Các nhóm có thể trùng một số nội dung trong mỗi chương)
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 24

Sinh viên nộp bài tập 1 (nếu gửi qua email
phải gửi, nộp trước buổi học 1 ngày)

Đại diện nhóm … hoặc các thành viên trong
nhóm thuyết trình 3 nội dung của chương 1;

Trao đổi, nhận xét;

Bài tập 2;
LƯU Ý CHUẨN BỊ CHO BUỔI HỌC 2
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
www.ptit.edu.vn Bộ môn Phát triển kỹ năng
Trang 25

Người phát biểu đầu tiên sẽ giới thiệu những người
khác một cách nhắn gọn và giới thiệu đề tài, tóm tắt nội

dung bài thuyết trình.

Mỗi người phát biểu kế tiếp sẽ thực hiện việc chuyển
bài thuyết trình sang cho người kế tiếp với câu nói “và
bây giờ/sau đây Ông/Anh/Bạn X sẽ nói/trình bày/trao đổi
về ”.

Người phát biểu cuối cùng sẽ tóm tắt ý chính của cả bài
thuyết trình.

Người dẫn chương trình thực hiện tất cả sự chuyển tiếp
giữa những người phát biểu.
QUY TRÌNH THUYẾT TRÌNH NHÓM (1/2)