Bài Giảng Hóa Sinh Nhiễm Độc

NHI M CỄ ĐỘ
NHI M CỄ ĐỘ
BỘ MÔN SINH HOÁ
TR NG I H C Y D C ƯỜ ĐẠ Ọ ƯỢ
HUẾ

Muỷc tióu hoỹc tỏỷp:
Muỷc tióu hoỹc tỏỷp:

1. Trỗnh baỡy õổồỹc khaùi nióỷm chỏỳt õọỹc vaỡ
nhióựm chỏỳt õọỹc

2. Trỗnh baỡy õổồỹc mọỹt caùch tọứng quaùt cồ
chóỳ gỏy õọỹc vaỡ caùc yóỳu tọỳ aớnh hổồớng õóỳn
tờnh õọỹc

3. Trỗnh baỡy õổồỹc họỹi chổùng chung khi bở
nhióựm õọỹc vaỡ õóử xuỏỳt õổồỹc thuọỳc giaới õọỹc
õọỳi vồùi mọỹt sọỳ chỏỳt õọỹc thọng thổồỡng

I. KHAẽI NIM
I. KHAẽI NIM

Chỏỳt õọỹc laỡ chỏỳt khi nhióựm mọỹt lổồỹng naỡo õoù seợ
gỏy õau hoỷc chóỳt.

Theo baùc sộ Paracelsus, thóỳ kyớ 16: moỹi chỏỳt õóửu
õọỹc, khọng coù gỗ laỡ khọng õọỹc.
Vd:

Cyanua, arsen, chỗ, DDT ( Dicloro Diphenyl-
Tricloroethan

Nổồùc cỏỳt cho duỡ coù uọỳng õỏửy õuớ cuợng vỏửn laỡm mỏỳt
cỏn bũng õióỷn giaới coù thóứ laỡm chóỳt ngổồỡi.

Caùc thuọỳc uọỳng quaù lióửu cuợng laỡ chỏỳt õọỹc.

Baíng 16.1: Phán loaûi mæïc âäü âäüc
Baíng 16.1: Phán loaûi mæïc âäü âäüc


Trong nhiãùm âäüc cáön phán biãût: nhiãùm âäüc
cáúp vaì maîn.

Nhiãùm âäüc cáúp khi biãøu hiãûn ra tæì vaìi giáy
âãún vaìi ngaìy.

Nhiãùm âäüc maîn khi biãøu hiãûn ra tæì tuáön,
nàm, hay mæåìi nàm.

Chè tiãu LD50:ì læåüng cháút seî gáy chãút 1/2 quáön thãø
Chè tiãu LD50:ì læåüng cháút seî gáy chãút 1/2 quáön thãø



II. CÅ CHÃÚ CA TÊNH CHÁÚT ÂÄÜC
II. CÅ CHÃÚ CA TÊNH CHÁÚT ÂÄÜC
HẢI
HẢI

Cọ nhiãưu cạch gáy âäüc:

Hoảt hoạ cạc cháút

Tạc dủng trãn tãú bo nhỉ cạc cháút gáy ung
thỉ

Hu hoải tãú bo nhỉ cạc cháút àn da khi tiãúp
xục (xem bng 16.3).

Baớng 16. 3: Cồ chóỳ phỏn tổớ cuớa õọỹc
Baớng 16. 3: Cồ chóỳ phỏn tổớ cuớa õọỹc
chỏỳt
chỏỳt


1. Caớn trồớ hoaỷt õọỹng cuớa enzym vaỡ hóỷ thọỳng:

ặẽc chóỳ enzym khọng thuỏỷn nghởch
(Caùc gọỳc phosphat hổợu cồ)

ặẽc chóỳ enzym thuỏỷn nghởch (atropin)

Khọng gheùp õọi quaù trỗnh phosphoryl oxy
hoaù (dinitrophenol)

Tọứng hồỹp nón caùc chỏỳt chóỳt ngổồỡi
(acid fluoroacetic)

Chelat hoaù caùc kim loaỷi cỏửn thióỳt cho hoaỷt

õọỹng cuớa enzym (dithiocarbamat)

2. Ngn caớn vióỷc vỏỷn chuyóứn vaỡ sổớ duỷng oxy

ặẽc chóỳ cytocrom oxydase (cyanua)

ặẽc chóỳ vỏỷn chuyóứn oxy (CO)

Huyớ họửng cỏửu (khờ arsen)

3. Caớn trồớ chổùc nng cuớa tóỳ baỡo:

Tổồng taùc vồùi lipid maỡng tóỳ baỡo laỡm aớnh
hổồớng õóỳn nhởp khổớ phỏn cổỷc (anesthetic:
thuọỳc tó, thuọỳc mó)

Caớn trồớ sổỷ tọứng hồỹp ADN vaỡ ARN (thuọỳc
duỡng cho hoaù trở lióỷu nhổ: 5- fluorouracil,
nhióửu chỏỳt gỏy ung thổ)

4. Caïc phaín æïng nhaûy caím:

Phaín æïng miãùn dëch våïi caïc hoaï cháút âàûc
biãût ( diisocyanat)

III. YU T ANH HặNG N TấNH
III. YU T ANH HặNG N TấNH
ĩC
ĩC
1. Tờnh chỏỳt cuớa chỏỳt õọỹc

1.1. Tờnh hoaỡ tan

Chỏỳt õọỹc coù thóứ hoaỡ tan trong nổồùc seợ khoù
õi vaỡo bón trong cồ thóứ qua da.

Nhổợng chỏỳt hoaỡ tan õổồỹc trong chỏỳt beùo laỷi
dóự daỡng õổồỹc hỏỳp thuỷ vaỡo cồ thóứ.

1.2. Traỷng thaùi cuớa vỏỷt chỏỳt
: khờ, loớng
hay rừn

Caùc chỏỳt khờ õổồỹc hờt dóự daỡng vaỡ õổồỹc lổu
thọng trong cồ thóứ ngay, chuùng cuợng dóự õi
qua da.

Chỏỳt loớng khọng õổồỹc hờt vaỡo trổỡ khi chuùng
õổồỹc bọỳc thaỡnh hồi hay ồớ daỷng khờ dung.

Chỏỳt rừn thỗ thổồỡng phaới õổồỹc n vaỡo hay ồớ
dổồùi daỷng hoaỡ tan mồùi coù thóứ coù taùc duỷng

2. Thay õọứi do caùch duỡng

Do lióửu duỡng: Acetaminophen, thuọỳc giaớm õau vaỡ
õổồỹc chuyóứn hoaù ồớ gan nhồỡ glutation. Tuy nhión ồớ
lióửu cao, sinh ra caùc gọỳc tổỷ do gỏy tọứn haỷi õóỳn tóỳ
baỡo gan vaỡ laỡm cho tóỳ baỡo gan bở huyớ hoaỷi.
Khi uọỳng thuọỳc quaù lióửu, seợ aớnh hổồớng õóỳn tim
gỏy loaỷn nhởp tim. Nóỳu cổù tióỳp tuỷc tng lióửu coù thóứ

gỏy ngổỡng thồớ vaỡ chóỳt.

ổồỡng xỏm nhỏỷp: qua da, hờt thồớ, qua mióỷng, trổỷc
traỡng, trón da vaỡ qua tộnh maỷch, lióửu gỏy õọỹc khaùc
nhau, õọi khi khaùc nhau haỡng chuỷc lỏửn.

Thồỡi gian gỏy õọỹc: coù thóứ laỡ giỏy, phuùt, giồỡ, ngaỡy,
thaùng, nm tuỡy thuọỹc loaỷi chỏỳt õọỹc.
ọỳi vồùi caùc chỏỳt õọỹc nhổ CO thồỡi gian chố vaỡi
giỏy hay vaỡi phuùt hay bở ngọỹ õọỹc maợn khi bở hờt hồi
thuọỳc laù.

3. Thay õọửi sinh hoỹc

Tuọứi coù aớnh hổồớng õóỳn tọỳc õọỹ chuyóứn hoaù
cuớa caùc hồỹp chỏỳt ồớ trong cồ thóứ.

Thổồỡng ồớ ngổồỡi tre,ớ chuyóứn hoaù thuọỳc
nhanh hồn ngổồỡi lồùn tuọứi.
Mọỹt lióửu thuọỳc nhổ nhau, ngổồỡi ta thỏỳy ồớ
ngổồỡi giaỡ , tọỳc õọỹ chuyóứn hoaù chố bũng 1/2
hay 1/3 ngổồỡi treớ nón seợ bở nhióựm õọỹc nỷng
hồn.
Chổùc nng thỏỷn cuớa ngổồỡi giaỡ cuợng suy
giaớm hồn so vồùi ngổồỡi treớ, chố bừng 20%
õóỳn 50%.


Yóỳu tọỳ vóử di truyóửn
Vờ duỷ: Succinylcholin, mọỹt chỏỳt gỏy

cng cồ seợ bở thuyớ phỏn thaỡnh succinic vaỡ
cholin. nhổợng ngổồỡi thióỳu enzym thuyớ
phỏn ( chióỳm 1/3000) dỏựn õóỳn cng thúng cồ
vaỡ coù thóứ chóỳt.

4. Bióỳn õọứi sinh hoỹc thuọỳc

Bióỳn õọứi vóử cỏỳu truùc: mọỹt sọỳ chỏỳt bở giaớm
hoaỷt tờnh, mọỹt sọỳ chỏỳt tng hay khọng bở
bióỳn õọứi.

Microsom (Hóỷ thọỳng vi tióứu thóứ) cuớa gan
chổùa mọỹt nhoùm enzym oxy hoaù caùc loaỷi hoaù
chỏỳt nhổ steroid, acid beùo, thuọỳc, caùc chỏỳt
trổỡ sỏu, caùc chỏỳt gỏy ung thổ.


Trong chuọứi oxi hoaù naỡy, sổỷ oxi hoaù cuọỳi
cuỡng õổồỹc thổỷc hióỷn bồới Cytocrom P-450

Sổỷ oxi hoaù thuọỳc muọỳn xaớy ra cỏửn coù oxi, cồ
chỏỳt (thuọỳc) vaỡ enzym P-450
Cồ chỏỳt + O
2
+ NADPH + H
+

Cồ chỏỳt bở oxi hoaù + NADP
+
+ H

2
O

IV. X/ ậNH THUC & CAẽC CHT
IV. X/ ậNH THUC & CAẽC CHT
KHAẽC
KHAẽC



Vai troỡ cuớa phoỡng xeùt nghióỷm (õọỹc chỏỳt) laỡ xaùc
õởnh chỏỳt gỏy õọỹc õóứ giuùp caùc Bs lỏm saỡng xaùc
õởnh hổồùng giaới quyóỳt.

Thổồỡng bóỷnh nhỏn õổồỹc chuyóứn õóỳn vồùi chỏứn
õoaùn ngọỹ õọỹc nỷng


Hióỷn nay, phổồng phaùp mióựn dởch giuùp
phoỡng xeùt nghióỷm xaùc õởnh nhanh choùng õóứ
choỹn lổỷa phổồng phaùp õióửu trở vaỡ duỡng
thuọỳc thờch hồỹp.

Trong nhióửu trổồỡng hồỹp, phoỡng xeùt nghióỷm
phaới duỡng phổồng phaùp test saỡng loỹc õóứ xaùc
õởnh

Caùc thuọỳc thổồỡng duỡng laỡ: thuọỳc giaớm õau,
thuọỳc an thỏửn, thuọỳc õióửu trở bóỷnh tỏm thỏửn,
barbiturat (an thỏửn) vaỡ caùc thuọỳc khaùc

V. HĩI CHặẽNG CHUNG KHI Bậ NGĩ
V. HĩI CHặẽNG CHUNG KHI Bậ NGĩ
ĩC
ĩC

Keùm họ hỏỳp, shock, run, thỏn nhióỷt cao hoỷc
thỏỳp.

Kờch cồợ õọửng tổớ, nhởp thồớ, tỗnh traỷng tim
maỷch vaỡ nhổợng õióửu khaùc cuớa huyóỳt thanh
vaỡ cuớa caùc tọứ chổùc khaùc laỡ nhổợng dỏỳu hióỷu
quan troỹng seợ cung cỏỳp nhổợng thọng tin vóử
chỏỳt õọỹc (xem baớng 16.4)

Họỹi chổùng ngọỹ õọỹc chung
Họỹi chổùng ngọỹ õọỹc chung


1. Họỹi chổùng chọỳng taùc õọỹng kióứu cholin

Dỏỳu hióỷu chung:
Mó saớng noùi lỏửm bỏửm, tim õỏỷp nhanh, da õoớ vaỡ
khọ, õọửng tổớ daợn, rung tim, thỏn nhióỷt tng nheỷ, bờ tióứu,
tióỳng ồớ ruọỹt giaớm, lón cồn vaỡ loaỷn nhởp coù thóứ xaớy ra
trong trổồỡng hồỹp nghióm troỹng.

Nguyón nhỏn chung dựng:
Khaùng histamin, chọỳng co giỏỷt, atropin,
spocolamin, amantadin, chỏỳt chọỳng psychotic, thuọỳc an

thỏửn, thuọỳc chọỳng co thừt, thuọỳc daợn õọửng tổớ, thuọỳc
laỡm giaớm cồ xổồng, nhióửu thaớo dổồỹc.

2. Họỹi chổùng kờch thờch thỏửn kinh giao
caớm:

Dỏỳu hióỷu chung: aớo giaùc, hoang tổồớng, maỷch
nhanh, tng huyóỳt aùp, thỏn nhióỷt cao, toaùt mọử
họi, daợn õọửng tổớ, thỏn nhióỷt cao. Lón cồn, giaớm
huyóỳt aùp, vaỡ loaỷn nhởp coù thóứ xaớy ra trong
trổồỡng hồỹp nghióm troỹng.

Nguyón nhỏn chung: cocain, amphetamin,
methamphetamin, thọng muợi, uọỳng quaù lióửu
cafein vaỡ theophylin

3. Opiat, thuọỳc an thỏửn, nhióựm õọỹc do
ethanol

Dỏỳu hióỷu chung: họn mó, keùm họ hỏỳp, co õọửng
tổớ, giaớm huyóỳt aùp, nhởp tim chỏỷm, thỏn nhióỷt
giaớm, phuỡ phọứi, tióỳng ồớ ruọỹt giaớm, keùm phaớn
xaỷ, dỏỳu kim. Lón cồn coù thóứ xaớy ra sau khi
uọỳng quaù lióửu thuọỳc nguớ nhỏỳt laỡ propoxyphen

Nguyón nhỏn chung: thuọỳc nguớ, barbiturat,
benzodiazepin, glutethimid, methyprylon,
methaqualon, meprobamat, ethanol, clonidin,
guanabenz

4. Họỹi chổùng cholin

Dỏỳu hióỷu chung: luù lỏựn, suy giaớm hóỷ thỏửn kinh
trung ổồng, yóỳu, tióỳt nổồùc boỹt, chaớy nổồùc mừt
dổợ dọỹi, khọng kỗm õổồỹc baỡi tióỳt phỏn vaỡ nổồùc
tióứu, co cổùng ruọỹt daỷ daỡy, nọn, toaùt mọử họi, co
cổùng cồ cuỷc bọỹ, phuỡ phọứi, co õọửng tổớ, nhởp tim
chỏỷm hay nhanh, lón cồn.

Dỏỳu hióỷu chung: chỏỳt dióỷt cọn truỡng carbamat
hay gọỳc phosphat hổợu cồ, physostigmin,
edrophonium, nỏỳm.