Giải pháp hạn chế rủi ro trong hoạt động bảo lãnh thanh toán tại các ngân hàng thương mại việt nam

B GIÁO DO
 





THÚY VY



RONG

CÁC NGÂN HÀNG 





LU






TP. H CHÍ MINH  2015

O
 

THÚY VY



RONG

CÁC NGÂN HÀNG 


Chuyên ngành: Tài chính  Ngân hàng
Mã s: 60340201



LUC 




ng dn khoa hc: PGS. TS. NGUYN TH NHUNG




TP. H CHÍ MINH - 5

L

Lun vn này cha tng đc trình np đ ly hc v thc s ti bt c mt trng
đi hc nào. Lun vn này là công trình nghiên cu riêng ca tác gi, kt qu nghiên
cu là trung thc, trong đó không có các ni dung đã đc công b trc đây hoc
các ni dung do ngi khác thc hin ngoi tr các trích dn đc dn ngun đy
đ trong lun vn.
Ký tên



Nguyn Thúy Vy



MC LC
TRANG PH BÌA
L
DANH MC CÁC KÝ HIU CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG BIU
DANH MC CÁC HÌNH V TH
PHN M U 1
 LÝ LUN V BO LÃNH THANH TOÁN VÀ RI RO
TRONG HO NG BO LÃNH THANH TOÁN CA CÁC NGÂN
I 4
1.1 Tng quan v bo lãnh thanh toán 4
1.1.1 Khái nim 4
1.1.2 m ca bo lãnh thanh toán 5
1.1.3 Vai trò ca bo lãnh thanh toán 6
1.1.4  pháp lý ca nghip v bo lãnh thanh toán 7
1.2 Ri ro trong hong bo lãnh thanh toán ca các ngân hàng 8
1.2.1 Khái nim ri ro trong hong bo lãnh 8

1.2.2 Các loi rng gp trong hong bo lãnh thanh toán ca
i 8
1.2.2.1 Ri ro do qun tr h thng : 8
1.2.2.2 Ri ro tín dng : 9
1.2.2.3 Ri ro do gian ln, lo, gi mo : 9
1.2.2.4 Ri ro pháp lý: 10
1.2.3 Thit hi ca các bên liên quan khi ri ro xy ra 10
1.2.3.1 i vi (bên bo lãnh) 10
1.2.3.2 i vc bo lãnh) 11
1.2.3.3 i vi bên th ng bo lãnh 11
1.2.4 Các nhân t n ri ro trong hong bo lãnh thanh toán
ci 12

1.2.4.1 Nhân t khách quan 12
1.2.4.2 Nhân t ch quan 14
1.2.5 i ro trong hong bo lãnh thanh toán ca
i 15
1.2.5.1 T l trích d phòng ca các khon n tim n ngoi bng 16
1.2.5.2 T l  bo lãnh 16
1.2.5.3  bo lãnh thanh toán quá hn: 17
1.2.6 Các gi  hn ch ri ro trong hong bo lãnh
thanh toán ci Vit Nam 17
1.2.6.1 Gii pháp ti 18
1.2.6.2 Gii pháp t  c 20
1.3 Kinh nghim ca mt s c
ngoài
trong hong bo lãnh và bài hc kinh nghi
mi Vit Nam: 20
1.4 Tình hình nghiên cc: 22
KT LU 24

 2: THC TRNG RI RO TRONG HONG BO LÃNH
THANH TOÁN CI VIT NAM 25
2.1 Thc trng hong bo lãnh thanh toán ti
Vit Nam 25
2.2 Thc trng ri ro trong hong bo lãnh thanh toán ti các ngân hàng

mi Vit Nam 27
2.2.1 Phân tích thc trng các loi ri ro trong hong bo lãnh thanh
toán ti Vin 2010 - 2014: 27
2.2.1.1 Thc trng ri ro qun tr h thng 27
2.2.1.2 Thc trng ri ro tín dng 31
2.2.1.3 Thc trng ri ro gian ln t phía khách hàng 34

2.2.1.4 Thc trng ri ro pháp lý 35
2.2.2 Phân tích thc trng ri ro trong hong bo lãnh thanh toán ti
i Vit Nam qua mt s ch ng 37
2.2.2.1 Ch tiêu m soát ri ro trong hong bo lãnh 37
2.2.2.2 Phân tích ri ro trong ho ng bo lãnh thanh toán ca các
ngân i Vii ro 38
2.2.2.3 Phân tích ri ro trong ho ng bo lãnh thanh toán ti các
ngân hàng i Vit Nam qua s liu kho sát 39
2.2.3 Phân tích thc trng áp dng các bin pháp hn ch ri ro trong hot
ng bo lãnh thanh toán ti Vin
2010-2015 41
2.2.3.1 Các bin pháp hn ch ri ro qun tr h thng 41
2.2.3.2 Các bin pháp hn ch ri ro tín dng 42
2.2.3.3 Các bin pháp hn ch ri ro gian ln, lo 43
2.2.3.4 Các bin pháp hn ch ri ro pháp lý 44
2.2.4 ng ca các nhân t n ri ro trong hot
ng bo lãnh thanh toán ti Vit Nam 44

2.2.4.1 ng ca các nhân t khách quan 44
2.2.4.2 ng ca các nhân t ch quan 47
2.3 Nhng mc và nhng ri ro còn tn ti trong hong bo lãnh
thanh toán ti các ngân i Vit Nam 49
2.3.1 Nhng mc trong vic hn ch ri ro trong hong bo
lãnh thanh toán ti Vit Nam 49
2.3.2 Nhng ri ro còn tn ti trong hong bo lãnh thanh toán ti các
i Vit Nam và nguyên nhân : 51
2.3.2.1 Ri ro qun tr h thc s c gii quyt tri . 51
2.3.2.2 Ri ro tín dng còn cao 52
2.3.2.3 Ri ro do gian ln, lo gim thiu nhng vn còn tn ti 52
2.3.2.4 Rc hn ch tri 53

KT LU 53
I PHÁP HN CH RI RO TRONG HONG
BO LÃNH THANH TOÁN CI VIT
NAM 55
3.1 Nhóm gii vi 55
3.1.1 Hn ch ri ro qun tr h thng 55
3.1.1.1 g cp h thng ngân hàng lõi (Core banking) 55
3.1.1.2 Qun lý con du, phôi bo lãnh cht ch  58
3.1.1.3 Tip tng vic kim soát cht ch hong bo lãnh
t kinh doanh 59
3.1.2 Gim thiu ri ro tín dng 60
3.1.2.1 Nâng cao ch 60
3.1.2.2 Xây dng h thng qun tr ri ro phù hp 63
3.1.3 Hn ch ri ro gian ln, lo 64
3.1.3.1 ng bc nhân viên ngân hàng. 64
3.1.3.2  nhân viên phù hp 65
3.1.3.3 Xây d     a tng h thng ngân hàng

i 65
3.1.4 Hn ch ri ro pháp lý 66
3.1.4.1 nh rõ ràng v thm quyn ca t cn
c thc hin mt cách nghiêm túc 66
3.1.4.2 Xây dng quy trình bo lãnh thanh toán c th ca ngân hàng 67
3.1.4.3 m bo tính cht ch v mt pháp lý ca nghip v bo lãnh . 71
3.2 Kin ngh i vi Bên th ng bo lãnh 72
3.3 Kin ngh i vc 73
KT LU 74
KT LUN 75
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

DANH MC CÁC KÝ HIU VIT TT
ACB: Ngân hàng thng mi c phn Á Châu
ANZ: Australia and New Zeland Banking Group Limited
BCTC: Báo cáo tài chính
BIDV: Ngân hàng thng mi c phn u t và Phát trin Vit Nam
BLBH: Bo lãnh bo hành
BLDT: Bo lãnh d thu
BL THH: Bo lãnh thc hin hp đng
BLTT: Bo lãnh thanh toán
Cty: Công ty
Eximbank: Ngân hàng thng mi c phn Xut Nhp Khu Vit Nam
GDP: Tng sn phm ni đa (Gross Domestic Product)
HBB: Ngân hàng c phn Nhà Hà Ni
HD Bank: Ngân hàng thng mi c phn Phát trin nhà tp H Chí Minh
HSBC: Hongkong and Shanghai Banking Coporation
Kienlong Bank: Ngân hàng thng mi c phn Kiên Long
L/C: tín dng chng t (Letter of Credit)

MB: Ngân hàng thng mi c phn Quân i
Min: nh nht (minimum)
Moody’s: T chc xp hng tín nhim quc t Moody’s
S&P: T chc xp hng tín nhim quc t Standard & Poor
SHB: Ngân hàng thng mi c phn Sài Gòn Hà Ni
NHTM: ngân hàng thng mi
NHTMCP: ngân hàng thng mi c phn
TCTD: t chc tín dng
Vietcombank: Ngân hàng thng mi c phn Ngoi Thng Vit Nam
Vietinbank: Ngân hàng thng mi c phn Công thng Vit Nam

DANH MC CÁC BNG BIU
Bng 2.1: Doanh s BLTT ti các NHTM Vit Nam giai đon t 2010-2014
Bng 2.2: T trng BLTT/tng các loi bo lãnh ti các NHTM t 2010-2014
Bng 2.3: Giá tr trích d phòng chung và t l trích d phòng ca các khon n
tim n ngoi bng ti các NHTM Vit Nam (VT: triu đng)
Bng 2.4: S liu v t l lm phát, tng trng GDP, t l tng doanh s BLTT và
t l tng doanh thu t BL giai đon t 2011 – 2014
Bng 2.5: S liu tng tài sn, vn điu l và h s tín nhim ca các 3 nhóm các
NHTM Vit Nam đn thi đim 2014




DANH MC CÁC HÌNH V TH
S đ 1.1: S đ bo lãnh thanh toán

1
PHN M U
1. Lý do ch tài

Bo lãnh là mt hình thc cp tín dng thông qua s cam kt ca ngân hàng
vi khách hàng, theo đó bên th ba cam kt vi bên cho vay (ngi nhn bo lãnh)
s thc hin ngha v thay cho bên đi vay (ngi đc bo lãnh) nu khi đn hn
mà ngi đc bo lãnh không thc hin hoc thc hin không đy đ ngha v.
ây là mt loi hình dch v đã đc ngân hàng cung cp t lâu đi bên cnh các
sn phm tín dng thun túy. Nhng nm gn đây, Vit Nam chính thc tr thành
thành viên chính thc ca T chc Thng Mi Th Gii WTO, xã hi ngày càng
phát trin, th trng kinh t cng ph thuc nhiu hn vào các dch v ngân hàng.
 m rng quy mô hot đng, các doanh nghip ngày càng có nhu cu chim dng
vn ln hn, h tn dng tt c các ngun vn t vn ch s hu, vn vay, đn các
khon chim dng t ngi bán hoc t khon tin tr trc ca ngi mua. Cng
vì l đó mà nhu cu s dng dch v ngân hàng đ bo đm cho các giao dch giao
thng gia các bên nh bo lãnh ngân hàng, th tín dng,… ngày càng nhiu. i
vi các hp đng mua bán trong nc, cùng vi s đi lên ca nn kinh t, s phát
trin và m rng ca các doanh nghip, giá tr các hp đng ngày càng ln, nhu cu
BLTT cng t đó mà gia tng, đi kèm theo là s gia tng nhng ri ro liên quan 
mc đ ngày càng phc tp.
Trong khong thi gian t nm 2010 tr li đây, ti Vit Nam liên tc xy ra
nhng vn đ liên quan đn hot đng phát hành BLTT ti các ngân hàng và đc
thông tin trên các phng tin đi chúng, nhiu ri ro đã xy ra dn đn vic tranh
chp gia ngân hàng và doanh nghip trong vic thanh toán chng th bo lãnh,
nguyên nhân xut phát t nhiu lý do. Do vy, trên c s các lý lun v BLTT, đ
tài “Gii pháp hn ch ri ro trong hot đng BLTT ti các NHTM Vit Nam” s
tp trung nghiên cu các ri ro và thc trng trong hot đng BLTT ti các NHTM
Vit Nam giai đon 2010 - 2014, t đó đa ra các bin pháp nhm gim thiu các
ri ro đó, góp phn nâng cao cht lng và phát trin hot đng bo lãnh ngân hàng
Vit Nam hiu qu hn.
2
2. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu ca đ tài: h thng hóa c s lý lun v BLTT ngân hàng, xác

đnh các ri ro và phân tích thc trng ri ro hot đng BLTT ti các NHTM Vit
Nam cng nh phân tích tác dng ca các bin pháp hn ch ri ro đã và đang áp
dng, t đó nêu ra nhng ri ro còn tn ti và nguyên nhân nhm đ xut các gii
pháp mi nhm hn ch ri ro trong hot đng BLTT ca các NHTM ti Vit Nam.
3. ng nghiên cu, phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu : hot đng BLTT và nhng ri ro trong hot đng
BLTT ti các NHTM Vit Nam
Phm vi nghiên cu: h thng các NHTM ti Vit Nam, giai đon 2010 –
2014. Hin ti, s lng NHTM ti Vit Nam bao gm 33 NHTMCP và 5 NHTM
Nhà Nc. Nh vy tng s NHTM ti Vit Nam hin nay là 38 ngân hàng. Lun
vn tin hành nghiên cu thc trng BLTT ca các ngân hàng theo 3 nhóm:
Nhóm 1: Nhóm các NHTM Nhà Nc gm 5 ngân hàng: Vietcombank,
BIDV, Vietinbank, Agribank và MHB. Trong đó mt s ngân hàng nh
Vietcombank, BIDV, Vietinbank đã c phn hóa nhng vn Nhà Nc vn chim
hn 50%.
Nhóm 2: Nhóm gm 9 NHTMCP quy mô ln có tng tài sn ln hn
100.000 t Vit Nam: Techcombank, ACB, Sacombank, MB Bank, Eximbank,
SCB, Maritime Bank, VP Bank.
Nhóm 3: Nhóm gm 24 NHTMCP quy mô va và nh có tng tài sn nh
hn 100.000 t VND.
Trong mi nhóm trên, lun vn nghiên cu mu gm 3 ngân hàng đi din đ
phân tích hot đng cng nh các ch s ca tng nhóm. Các ngân hàng đc chn
làm đi din cho mi nhóm là các ngân hàng có các thông tin đc công b minh
bch trên các phng tin thông tin đi chúng qua các nm, đng thi là các ngân
hàng mang tính cht chung nht, có th phn ánh chính xác thc trng ca tng
nhóm.
4. u
3
Lun vn ch yu dùng phng pháp thng kê, phân tích và tng hp các d liu
cn thit t các tài liu liên quan.

- Phng pháp thng kê: s liu bo lãnh nói chung và BLTT ca ngân hàng qua
các nm
- Phng pháp so sánh: so sánh các ch tiêu hot đng bo lãnh qua các nm t
báo cáo tài chính, báo cáo thng niên ca các ngân hàng.
- Phng pháp phân tích đnh tính: phân tích các s liu đã thu thp, sàng lc và
thng kê thông qua các phng thc v bng biu, biu đ, và kho sát. Nghiên
cu đnh tính đã phng vn sâu 2 ngi (gm lãnh đo cp trung ti mt NHTM
Vit Nam và ngi có chuyên môn ngành) và kho sát 100 nhân viên hin đang
làm vic ti các NHTM Vit Nam. Ni dung phng vn, kho sát đc ghi chép
li đ làm tài liu điu chnh, b sung các yu t. Tho lun đc thc hin ti
TPHCM.
- Phng pháp tng hp: đánh giá thc trng ri ro trong hot đng BLTT ngân
hàng và đ ra gii pháp.
5. m mi ca lu
- Phân tích mt loi bo lãnh c th là bo lãnh thanh toán ti NHTM, mt hot
đng cng tim n nhiu ri ro nhng cha đc các ngân hàng quan tâm đúng
mc.
6. Kt cu lu
Gii thiu chung
Chng 1: Tng quan v BLTT và ri ro trong hot đng BLTT ti các NHTM
Chng 2: Thc trng ri ro trong hot đng BLTT ti các NHTM Vit Nam
Chng 3: Các gii pháp hn ch ri ro trong hot đng bo lanh thanh toán ti các
NHTM Vit Nam
4
S LÝ LUN V BO LÃNH THANH TOÁN VÀ RI RO
TRONG HO NG BO LÃNH THANH TOÁN CA CÁC NGÂN
I
1.1 Tng quan v bo lãnh thanh toán
1.1.1 Khái nim
Theo Ths. Bùi Diu Anh – TS. H Diu – TS. Lê Th Hip Thng (2009),

Nghip v tín dng ngân hàng, NXB Phng ông, BLTT là loi bo lãnh đc s
dng trong các hp đng mua bán thit b hàng hóa tr chm, quan h gia ngi
bán và ngi mua  đây thc cht là quan h tín dng thng mi, theo đó ngi
mua chp nhn tr tin hàng hóa theo k hn n c th.  bo v mình trc ri ro
không thanh toán đy đ và đúng hn ca ngi mua, ngi bán có th yêu cu mt
BLTT ca ngân hàng cho s tin tr chm.
Ti Vit Nam, BLTT còn đc đnh ngha trong thông t 28/2012/TT-
NHNN ngày 03/12/2012, theo đó, BLTT là cam kt ca bên bo lãnh vi bên nhn
bo lãnh v vic s thc hin ngha v thanh toán thay cho bên đc bo lãnh trong
trng hp bên đc bo lãnh không thc hin hoc thc hin không đy đ ngha
v thanh toán ca mình khi đn hn.
T nhng c s trên, tác gi đa ra c s lý lun v BLTT nh sau: BLTT là
loi bo lãnh đc s dng trong các hp đng mua bán hàng hóa, dch v tr
chm, là cam kt ca bên bo lãnh (ngân hàng) vi bên nhn bo lãnh (ngi bán)
v vic s thc hin ngha v thanh toán thay cho bên đc bo lãnh (ngi mua
đng thi là khách hàng ca ngân hàng) trong trng hp bên đc bo lãnh không
thc hin hoc thc hin không đy đ ngha v thanh toán ca mình khi đn hn
vô điu kin hoc trên c s bên nhn bo lãnh xut trình đy đ chng t chng
minh vi phm ca bên đc bo lãnh (đi vi trng hp BLTT có điu kin).
S đ 1.1 Bo lãnh thanh toán
(2)
(3)
(1)
Ngân hàng phát hành bo lãnh
Ngi đc bo lãnh
Ngi th hng bo lãnh
5
Trong đó:
(1) Hp đng gc đc ký kt bi bên đc bo lãnh (bên mua) và bên th hng
bo lãnh (bên bán), trong đó có nêu điu khon thanh toán yêu cu bên mua phi

cung cp mt BLTT ca mt ngân hàng uy tín v vic đm bo kh nng thanh toán
cho bên bán khi đn hn.
(2) Trên c s hp đng gc, bên mua yêu cu “ngân hàng phát hành” phát hành
th BLTT cho bên bán. Tùy vào mc đ uy tín và kh nng thanh toán ca bên mua
mà ngân hàng phát hành yêu cu bên mua ký qu mt s tin đ đm bo cho ngha
v bo lãnh.
(3) Sau khi hoàn thin thm đnh các đi tng trong hp đng bao gm bên mua,
bên bán, và các điu khon thanh toán…, “ngân hàng phát hành” thc hin phát
hành BLTT cho bên bán. Sau đó, “ngân hàng phát hành” theo dõi tin đ thc hin
hp đng ca các bên, tin đ thanh toán đm bo bên mua thc hin đúng các điu
khon hp đng. Ngha v BLTT ca ngân hàng s gim dn theo tin đ thanh
toán ca bên mua. Trng hp bên bán đã thc hin đy đ ngha v hp đng mà
bên mua cha thc hin thanh toán hoc thc hin không đy đ ngha v thanh
toán ca mình thì “ngân hàng phát hành” chu trách nhim thanh toán thay cho bên
mua.
1.1.2 Các m ca bo lãnh thanh toán
n bm thanh toán hng.
Nhu cu BLTT xut phát da trên c s là các hp đng mua bán hàng hóa,
thit b… gia hai bên, trong đó phát sinh điu khon thanh toán tr chm trong mt
khong thi gian nht đnh.  đây, quan h gia ngi bán và ngi mua thc cht
là quan h tín dng thng mi, theo đó ngi mua chp nhn tr tin hàng hóa
theo k hn n c th. Theo hp đng mua bán, bên bán hàng yêu cu bên mua
hàng phi cung cp mt chng th BLTT có giá tr thông thng bng khon thanh
toán chm tr hoc giá tr do hai bên tha thun trong hp đng, vi thi hn
thng bng thi gian tr chm hoc nhiu hn tùy hai bên tha thun. Nh vy
6
BLTT có đc đim là phng thc bo đm thanh toán ca bên mua đi vi bên
bán.
Bên cnh đó, đ đm bo nhn đc khon tin thanh toán tr chm ca hp
đng t ngân hàng hoc ngi mua, bên bán cng phi thc hin hp đng đúng

thi hn đã đ ra. Do đó, BLTT là công c thúc đy vic thc hin hp đng gia
các bên.
 ri ro cao
Giá tr các chng th BLTT ngân hàng thng bng hoc ln hn giá tr
chm tr ca ngi mua, có khi lên đn 100% giá tr hp đng trong khi các loi
bo lãnh khác có giá tr bo lãnh ch bng mt s tng đi t 5-10% giá tr hp
đng, do đó đ ri ro ca BLTT thng cao hn.
Bên cnh đó, do các chng t thanh toán không có giá tr ni ti, không có
mt quy chun c th đ xác đnh s vi phm ngha v bo lãnh ca bên đc bo
lãnh, vic này gây ra ri ro cao cho các bên trong trng hp ngha v bo lãnh xy
ra.
1.1.3 Vai trò ca bo lãnh thanh toán
Góp phn hn ch s dng ngun vng ca doanh nghip
Chng th BLTT ca ngân hàng góp phn làm tng nim tin ca ngi bán
đi vi vic thanh toán khon tin chm tr ca ngi mua, do đó, ngi mua
không phi thanh toán ngay nhng khon tin đó mà có th s dng cho mc đích
khác trong hot đng kinh doanh, làm tng hiu qu s dng ngun vn lu đng
ca doanh nghip.
Gim thiu ri ro trong giao dch mua bán
Các giao dch mua bán din ra gia hai bên mua bán và không phi lúc nào
hai bên cng bit rõ v nhau. Trong trng hp ngi mua và ngi bán không bit
nhau, mi ln đu giao dch mua bán, gia hai bên s còn nhng nghi ngi v uy tín
ca đi phng. Ngi mua s nghi ng v kh nng thc hin hp đng ca bên
bán, còn bên bán s nghi ng v kh nng thanh toán ca bên mua. Lúc này, BLTT
là công c gim thiu s nghi ngi gia các bên, BLTT làm gim thiu ri ro không
7
thanh toán ca ngi mua, đng thi cng là công c thúc đy ngi bán thc hin
hp đng đúng hn. T đó s làm nâng cao uy tín và v th ca doanh nghip trong
quan h vi đi tác.
Tit kim thi gian, chi phí cho các bên liên quan

Bo lãnh thanh toán giúp tit kim các chi phí xác thc kh nng thanh toán,
kh nng thc hin hp đng ca các bên liên quan, hoc các chi phí đòi tin, chi
phí kin tng khi có tranh chp xy ra. ng thi, BLTT cng giúp tit kim thi
gian ca các bên, bên bán khi cm đc chng th BLTT ca mt ngân hàng có uy
tín s thc hin hp đng nhanh và đúng hn, tit kim thi gian và chi phí cho các
bên và cho c nn kinh t.
1.1.4  pháp lý ca nghip v bo lãnh thanh toán
Hin nay nghip v chung ca bo lãnh ngân hàng trên th gii thc hin
theo quy c thng nht do Phòng thng mi quc t (ICC) ban hành, ICC đã ban
hành các n phm ch yu nh sau:
- Các quy tc thng nht v bo lãnh theo yêu cu s 325 xut bn nm 1978.
Ni dung ch yu ca vn bn này quy đnh c th v ni dung quyn hn và trách
nhim ca các bên khi tham gia mt trong ba loi hình bo lãnh: BLTT, BL THH,
BLDT.
- Các quy tc thng nht v bo lãnh theo yêu cu s 758 xut bn nm 2010.
Ni dung ch yu quy đnh c th v bo lãnh theo yêu cu.
- n phm s 510 do ICC ban hành nhm c th hóa các ni dung và điu
kin ca bo lãnh theo yêu cu. Tuy lnh vc chi phi ch yu ca quy tc thng
nht v bo lãnh theo yêu cu do ICC phát hành là lnh vc thng mi quc t, tài
tr xut nhp khu song bo lãnh ngân hàng theo tiêu chun quc t nói chung
thng tuân theo quy tc này. Các thông l này đc các ngân hàng Vit Nam tham
kho là ch yu, hot đng bo lãnh ti Vit Nam ch yu vn phi thc hin theo
các thông t và hng dn ca ngân hàng Nhà Nc Vit Nam.
8
Ti Vit Nam hin ti đang thc hin theo thông t s 28/2012/TT-NHNN
ngày 03/10/2012 có hiu lc thi hành ngày 02/12/2012 quy đnh v bo lãnh ngân
hàng.
1.2 Ri ro trong hong bo lãnh thanh toán ca các ngân hàng
1.2.1 Khái nim ri ro trong hong bo lãnh
Ri ro trong hot đng bo lãnh cng ging nh ri ro trong hot đng tín

dng. Theo ngha chung nht, ri ro đc hiu là nhng điu không tt bt ng xy
ra, gây ra nhng hu qu nghiêm trng.
Nhiu nhà kinh t hc đã đnh ngha ri ro theo các cách khác nhau. Theo
Frank Knight (1921) “ri ro là s bt trc có th đo lng đc”. Trong lnh vc
kinh doanh, tác gi H Diu (2003) đnh ngha “Ri ro là s tn tht v tài sn hay
gim sút li nhun thc t so vi li nhun d kin. Ri ro là nhng bt trc ngoài ý
mun xy ra trong quá trình sn xut, kinh doanh ca doanh nghip tác đng xu
đn s tn ti và phát trin doanh nghip”
Hot đng BLTT là cam kt ca ngân hàng vi bên nhn bo lãnh chu trách
v vic s thc hin ngha v thanh toán thay cho bên đc bo lãnh trong trng
hp bên đc bo lãnh không thc hin hoc thc hin không đy đ ngha v
thanh toán ca mình khi đn hn. úc kt t nhng c s lý lun v ri ro  trên,
tác gi đa ra đnh ngha v ri ro trong hot đng BLTT nh sau: Ri ro là toàn b
nhng bt trc ch quan hoc khách quan xy ra làm phát sinh ngha v bo lãnh,
gây ra nhng tn tht cho các bên.
1.2.2 Các loi rng gp trong hong bo lãnh thanh toán ca các
i
1.2.2.1 Ri ro do qun tr h thng :
Là loi ri ro liên quan đn vic qun tr trong h thng ngân hàng lng lo,
không cht ch. Nguyên nhân là do vic t chc qun lý ca bn thân ngân hàng
hoc do s lm quyn ca cán b ngân hàng dn đn nhng sai phm trong quá
trình phát hành th BLTT nh :
9
- Bo lãnh ngân hàng b làm gi, ch ký và con du gi mo ngi có thm
quyn, bo lãnh vô giá tr vì không có trên h thng ca ngân hàng, h s bo lãnh
không tn ti. Hoc cng có trng hp BLTT đc phát hành vi ch ký tht, con
du tht nhng thc t ti thi đim ký phát hành cá nhân đó không có thm quyn
ký.
- Nhân viên ngân hàng câu kt vi khách hàng lp hp đng khng đ phát
hành BLTT, sau đó phát sinh ngha v bo lãnh yêu cu ngân hàng phi bi thng

nhm mc đích trc li cho bn thân.
- Sai sót trong khâu vn hành, kim soát phát hành BLTT: câu ch không
cht ch, sai sót cách trình bày, nh hng gây tranh chp khi có phát sinh ngha v
bo lãnh.
1.2.2.2 Ri ro tín dng :
ây là ri ro ln nht trong kinh doanh ca NHTM do ngi vay c tình
không tr n hoc không có kh nng tr n, nguyên nhân vì ngi vay tm thi có
khó khn v ngân qu, kinh doanh không có hiu qu hoc b ri ro. i vi BLTT,
ri ro tín dng xy ra khi doanh nghip vì lý do nào đó không thc hin hoc thc
hin không đy đ ngha v thanh toán khi đn hn dn đn vic NHTM phi thanh
toán thay bng vic cp tín dng cho doanh nghip.
1.2.2.3 Ri ro do gian ln, lo, gi mo :
Ri ro này xy ra do trình đ yu kém trong vic thm đnh, kim soát ca
đi ng cán b tín dng và nng lc hn ch ca lãnh đo các NHTM. Trong giao
dch BLTT, các doanh nghip gian ln, qua mt cán b ngân hàng bng cách thc
hin các hành vi đòi tin vt quá mc tn tht ca vi phm, lp chng t khng đ
hp thc hóa vic xut trình chng t hoc xut trình chng t không đúng thc t
dù rt hoàn thin, sa cha các s liu ca chng t cho phù hp, … đ đc thanh
toán theo cam kt bo lãnh. Mt s dng la đo và gi mo :
- Doanh nghip lp công ty gi (công ty A), ký hp đng bán hàng vi mt
công ty hin có ca mình (công ty B) đng thi yêu cu ngân hàng cp BLTT cho
công ty B, trên thc t không có giao dch mua bán phát sinh. Sau đó li dng s
10
yu kém nghip v ca nhân viên ngân hàng, lp các chng t giao hàng và chng
t chng minh vi phm ca công ty B, đòi tin ngân hàng ri b trn.
- Gi mo cam kt BLTT ca mt ngân hàng ln trên th gii đ vay ti mt
ngân hàng khác ri dung công c bo đm này thng lng chuyn nhng cho
ngân hàng khác nhng trên thc t không phát sinh khon tín dng nào.
- Dùng các k thut tinh vi đ làm gi cam kt bo lãnh ca mt ngân hàng
hoc thay đi mt s chi tit trên mt cam kt bo lãnh có tht ca mt ngân hàng.

- Các thành viên trong doanh nghip không kim soát ln nhau, dn đn mt
s thành viên câu kt la đo ngân hàng mà các thành viên khác không bit. Ngi
đi din ký yêu cu phát hành BLTT không đúng thm quyn nhng nhân viên
ngân hàng không phát hin ra, ngi đi din ký không phi là ngi đi din theo
pháp đc ghi trên Giy đng ký kinh doanh hoc không đc y quyn, hoc giá
tr hp đng quá ln vt quá thm quyn đc ký ca ngi đi din (theo iu l
doanh nghip quy đnh)
1.2.2.4 Ri ro pháp lý:
Ngân hàng thc hin nghip v BLTT còn chu ri ro t nhng vn bn lut
không phù hp, hoc không gii quyt đc các vn đ pháp lý liên quan đn vic
kin tng. Hin nay ti Vit Nam, các vn bn lut v nghip v bo lãnh còn rt ít,
các vn bn pháp lý đ cp đn nghip v bo lãnh còn rt s sài và cha c th
hóa… s lng vn bn không đ điu chnh đc ht các tình hung phát sinh
trong nghip v bo lãnh, điu này s gây ra nhiu l hng trong lut, làm cho
nghip v BLTT cha đng thêm nhiu ri ro …
1.2.3 Thit hi ca các bên liên quan khi ri ro xy ra
1.2.3.1 i vi i (bên bo lãnh)
Uy tín ca NHTM b ng: Khi các loi ri ro k trên xy ra, dn đn
vic tranh chp v BLTT cn có s can thip ca pháp lut đ gii quyt, thông tin
ca NHTM v s minh bch trong hot đng phát hành BLTT s đc công khai
trên các phng tin thông tin đi chúng. Và khi đó, uy tín ca các NHTM ít nhiu
s b nh hng nu có s sai sót trong h thng qun tr.
11
Thit hi v mt vt cht, chi phí, thi gian
Bên cnh các thit hi v mt uy tín, NHTM còn b thit hi v vt cht khi
ri ro xy ra. Trng hp do các điu kin khách quan mà bên đc bo lãnh không
thc hin hoc không thc hin đy đ ngha v thanh toán khin NHTM phi thc
hin thanh toán thay di hình thc cho vay bt buc theo quy đnh ca pháp lut,
khi đó NHTM phi trích lp d phòng cho khon vay này, thm chí có nguy c mt
vn nu tình trng xu xy ra đi vi bên đc bo lãnh. Hoc trong trng hp ri

ro xy ra do doanh nghip c tình gian ln la đo đ trc li mà NHTM không
phát hin ra, dn đn thit hi nghiêm trng v mt vt cht cho ngân hàng.
Mt khác, khi phi x lý bt k ri ro nào xy ra cng s ít nhiu làm gián
đon hot đng kinh doanh ca NHTM, gây tn kém thi gian hay phát sinh nhng
chi phí không đáng có.
1.2.3.2 i vc bo lãnh)
Trong mt hp đng kinh t, khách hàng đc t do la chn bên đc bo
lãnh là các NHTM, TCTD,… Tuy nhiên, nu có sai sót trong quá trình phát hành
th BLTT nh th BLTT b làm gi, không có giá tr thc, s ít nhiu nh hng
đn tin đ mua hàng ca khách hàng, gián tip nh hng đn hot đng kinh
doanh ca khách hàng.
Mt khác, khi ri ro tín dng trong hot đng BLTT xy ra do các nhân t
khách quan, kh nng thanh toán ca khách hàng kém hoc mt kh nng thanh
toán s làm nh hng đn hot đng kinh doanh và gim uy tín ca bn thân doanh
nghip trên th trng.
1.2.3.3 i vi bên th ng bo lãnh
Ri ro gian ln, la đo, ri ro tín dng hay ri ro qun tr h thng xy ra
đu gây nh hng trc tip đn kh nng thu hi n ca bên th hng bo lãnh.
Trng hp nhân viên ngân hàng câu kt vi khách hàng đ làm gi BLTT
nhm trc li, khi đó BLTT thc cht là vô giá tr và bên th hng nu không
kim soát đc mà vn nhn BLTT đó đ giao hàng cho đi tác có th s không thu
tin đc t hp đng đó; hoc nu bên th hng yêu cu có s can thip ca pháp
12
lut đ thu li khon tin t vic cung cp hàng hóa cng s không tránh khi vic
mt thi gian và tn kém thêm chi phí đ thu hi khon phi thu.
Trng hp ri ro tín dng xy ra khin bên mua hàng mt kh nng thanh
toán và NHTM phi thanh toán thay BLTT có điu kin, khi đó bên th hng bo
lãnh đc yêu cu phi cung cp các chng t chng minh s vi phm ca bên
đc bo lãnh. Tuy nhiên không có mt quy đnh c th nào v các chng t này,
gây khó khn cho bên th hng trong vic thu hi n t đi tác và t NHTM đng

ra bo lãnh, bi l mun thu hi n t NHTM không phi điu đn gin.
1.2.4 Các nhân t n ri ro trong hong bo lãnh thanh toán
ca các i
Bo lãnh thanh toán cng là mt hình thc cp tín dng ca ngân hàng, do đó
mt s nhân t tác đng đn ri ro BLTT cng tng t nh nhân t tác đng đn
ri ro các khon cp tín dng ca ngân hàng.
Tham kho mt s tài liu và các nghiên cu trc đây đc nêu trong phn
m đu v các nhân t tác đng đn ri ro bo lãnh nói chung và BLTT nói riêng,
tác gi nêu ra các nhân t tác đng đn ri ro trong hot đng BLTT ti các ngân
hàng nh sau:
1.2.4.1 Nhân t khách quan
Kh a doanh nghic bo lãnh
ây là nhân t tác đng mnh m làm gia tng ri ro trong hot đng BLTT
ca các ngân hàng, đc bit là ri ro tín dng.
Tình hình tài chính ca bn thân doanh nghip đc bo lãnh là nhân t quan
trng quyt đnh đn kh nng thanh toán ca doanh nghip đó trong mt hp đng
bo lãnh. Mt doanh nghip có tình hình tài chính lành mnh vi các ch s kinh
doanh đt mc tt, hot đng kinh doanh hiu qu trên th trng thông thng s
ch đng thc hin hp đng đúng theo các điu kin đã cam kt và ít khi đ xy ra
trng hp ngân hàng phi bi thng bo lãnh. i vi các doanh nghip có kinh
nghim và nng lc kinh doanh đang còn  trình đ thp thông thng không nm
bt đc thông tin kp thi, thiu thích nghi vi s cnh tranh trên th trng, uy tín
13
thanh toán cha cao, d xy ra ri ro không thanh toán hoc thanh toán không đúng
hn theo các điu khon trong hp đng đã đ ra.
Uy tín, s trung thc ca bc bo lãnh
Nhân t không lành mnh t phía khách hàng là vic khách hàng la đo,
trn tránh trách nhim trong hp đng c s ca hot đng bo lãnh. Khách hàng c
tình li dng các đim yu và k h ca ngân hàng, lp các phng án kinh doanh
gi, cùng các giy t gi mo, la đo đi tác kinh doanh và yêu cu ngân hàng phát

hành chng th bo lãnh hòng chim đot tài sn ca ngân hàng. Bên cnh s tin
b ca khoa hc công ngh là s gia tng tình hình ti phm trong xã hi, mc đ
la đo ngày càng tinh vi và khó kim soát hn. iu này to ra các ri ro gian ln,
la đo trong hot đng BLTT nói riêng và c hot đng tín dng ca các ngân
hàng nói chung, gây hu qu không nh đn các bên và đn c nn kinh t.
S trung thc ci th ng
ây là nhân t tác đng không nh, gia tng ri ro v gian ln la đo trong
các giao dch BLTT. Cng ging nh s trung thc t ngi đc bo lãnh, ngân
hàng cng cn xem xét đn s trung thc ca ngi th hng. Có nhiu trng
hp, ngi th hng to ra các chng t không có thc hoc c tình to ra các sai
phm vô lý ca ngi đc bo lãnh nhm yêu cu ngân hàng phi thanh toán thay.
Hoc trng hp ngi th hng cu kt vi khách hàng to ra các giao dch mua
bán vô thc, sau đó làm giy t gi v vic vi phm ca bên đc bo lãnh đ trc
li ngân hàng.
Mng kinh t - xã hi, pháp lý, và yu t t nhiên
Các nhân t t môi trng kinh t - xã hi, pháp lý và các yu t t nhiên
cng nh hng đn ri ro trong hot đng BLTT ti các ngân hàng.
Vn đ v chính sách v mô ca Chính ph đóng vai trò quyt đnh đi vi
hot đng ca nn kinh t. Khi môi trng kinh t n đnh s tác đng tích cc đn
các ch th trong nn kinh t, t đó thúc đy giao dch ca các bên đc thun li.
Trng hp các chính sách ca Chính ph thay đi, môi trng kinh t kém n
đnh, lãi sut và các chi phí khác tng lên, gây khó khn cho hot đng kinh doanh
14
ca doanh nghip, làm tng ri ro tín dng cho ngân hàng. Yu t chính tr - xã hi
cng là nhân t khách quan tác đng gián tip đn ri ro trong hot đng BLTT.
Tình hình chính tr bt n, làm xáo trn mi hot đng xã hi, làm hot đng sn
xut kinh doanh ca các doanh nghip gp khó khn, nh hng đn kh nng thanh
toán ca doanh nghip, làm gia tng ri ro tín dng trong các giao dch tín dng và
bo lãnh.
Bên cnh đó, môi trng pháp lý cng là mt nhân t nh hng ti vn đ

ri ro trong hot đng BLTT. Mt hành lang pháp lý đng b s to điu kin thun
li cho các ngân hàng trong hot đng bo lãnh và giúp tránh đc nhng ri ro
không đáng có. H thng pháp lut không phù hp vi yêu cu ca nn kinh t, các
vn bn lut, vn bn di lut và các quy trình quy ch b chng chéo, mâu thun
nhau gây khó khn trong vic thc thi ca các doanh nghip và ngân hàng, d nh
hng đn cht lng ca nghip v bo lãnh.
Ngoài nhng yu t trên, các yu t t nhiên nh thiên tai, dch bnh, bão
l… là nhng yu khách quan bt kh kháng, không th lng trc đc. Nhân t
này nh hng không đáng k đn ri ro trong hot đng tín dng, bo lãnh nhng
đn khi xy ra thì hu qu cng có th rt nghiêm trng.
Nói tóm li, các nhân t v môi trng kinh t - xã hi, pháp lý và yu t t
nhiên không thun li s làm gim kh nng thanh toán ca doanh nghip đc bo
lãnh, gia tng ri ro tín dng trong hot đng BLTT ti các ngân hàng.
1.2.4.2 Nhân t ch quan
Quy mô và uy tín ca ngân hàng phát hành bo lãnh thanh toán
Bên th hng bo lãnh rt chú trng đn ngân hàng bo lãnh v các đc
đim nh uy tín, tim lc tài chính, thm quyn ca ngi ký phát hành th bo
lãnh. Các chng th BLTT đc cp phát bi nhng ngân hàng có quy môn vn
ln, có uy tín cao và tim lc tài chính mnh s to mt s an tâm chc chn cho
các doanh nghip đc bo lãnh và ngi th hng. Nhân t này nh hng đn
ri ro v qun tr h thng trong mt giao dch bo lãnh, quy mô và uy tín ca ngân
15
hàng càng cao, ngân hàng s chú trng xây dng các h thng qun tr tt, làm gim
thiu ri ro xy ra trong các hot đng ca mình.
 c cán b tín dng
Thm đnh là bc đu tiên nht quyt đnh có cp tín dng hay phát hành
bo lãnh cho mt khách hàng nào đó hay không. Do s cnh tranh không lành mnh
gia các ngân hàng gây ra trong quá trình thu hút khách hàng làm cho vic thm
đnh khách hàng  nhiu ngân hàng tr nên s sài, ch quan. Thm chí có nhiu
ngân hàng liu lnh chp nhn ri ro cao, nhm đt đc mc li nhun cao mà bt

chp nhng hp đng bo lãnh không lành mnh, thiu an toàn.
Bên cnh đó, công tác kim soát sau ca cán b ngân hàng cng đóng góp
vai trò to ln trong vic hn ch ri ro cho các ngân hàng trong các hot đng tín
dng nói chung và hot đng BLTT nói riêng. Hin nay ti mt s ngân hàng, bn
thân các cán b ngân hàng xem nh vic kim soát sau khi cp tín dng, ch thc
hin s sài hoc không thc hin, nhiu trng hp dn đn nhng hu qu nghiêm
trong trong nhiu nm tr li đây.
Có th thy trình đ và nng lc ca cán b tín dng là mt nhân t quan
trng nh hng đn ri ro trong hot đng BLTT, vì nu mt ngi cán b yu
kém v nng lc, khi tip nhn h s ca khách hàng thì kh nng phân tích và
thm đnh d án không đúng v d án, làm gim cht lng công tác thm đnh.
Trong trng hp này nhân viên tín dng có th b khách hàng la gt, hoc la
chn d án tài tr không chính xác, kh nng mt vn là rt cao. Ngoài ra, nng lc
cán b tín dng yu kém không thc hin đúng các công tác kim soát sau đnh k,
làm gia tng ri ro cho hot đng BLTT ca các NHTM. Có th thy cht lng đi
ng cán b là mt nhân t nh hng rt ln đn hot đng thành công ca ngân
hàng. Mt đi ng nhân viên có t cách đo đc tt và kh nng chuyên môn cao s
góp phn làm gim thiu ri ro, tng hiu qu và cht lng ca các giao dch
BLTT.
1.2.5 i ro trong hong bo lãnh thanh toán ca
các i