BỆNH ĐỘNG MẠCH NGOẠI BIÊN từ các yếu tố NGUY cơ đến CHẦN ĐÓAN và điều TRỊ







Bng mch ngong là kt qu ca ca tin trình hp dn dn ca
 ng m        ng mch. Triu ch ng gp ca
ng khp khing cách hi, tuy nhiên triu chng này gin ni ca tng
 có mt s i bng m i b khp khing cách hi, s còn li
không có triu chng. Vi bn cht ca tình tra h thng, bnh nhân có bng
mch ngo nht qu và t vong
tim mc tm soát và ch u tr st v ct ra
cho các Bs lâm sàng.
Tn sui theo tng nghiên cu, tùy thuôc vào tui
    u t      u NHANES
1
(National Health and
Nutritional Examinn 1999-2000 ca Hoa K thc hii tui
trên 40 cho thy tn su   ng m     s c
chân- nhóm tui 50-59 và 14,5%  la tui trên 70
1
. Kho sát riêng
 nhi la tui 50-ng hoc hút thuc lá cho thy tn su
b ng m   n gn 30%
2
. Các nghiên c   y t l bnh
i tác
3,4
.
Mt kho sát  7 qu     rea, China, Taiwan, Hong Kong, Indonesia,

Thailand và Philippines v  s c chân-i
nh nhân ting trên 50 tui cho thy tn sui tùy
quc gia, thp nht  Korea, và cao nht  Hong Kong. Tn su
5
.


B    ng m         u t   
u t ng mch. Các yu t m: Hút thuc,
             
-Reactive Protein trong máu.
Hút thuc lá là mt yu t i vu ca Price
và công s cho thy tn sueo s ng và thi gian hút thuc ca bnh

6
.
Trong mt kho sát ti M t áp s n su
lên 6,9% so vi 2,2%  nhóm b     t áp
7
     
cholesterol trong máu s n sui 3,2%  nhóm có
ng
7
.
-4 ln. Trong nghiên c
n  nam và 8,6 ln  n
8

 l v nng và thi gian ca bnh ting
9

.
S  C-Reactive Protein, mt du n trong huyt thanh ca tình trng viêm
h th    u ca Ridker cho th  bnh
 nhng bnh nhân cn phu thung mch.
Da trên các chng c dch t hc dân s  nh là:
- Tui < 50 có bnh ting , và mt yu t  hút thuc, ri lon
m m
- Tui t n 69 tui có tin s hút thuc hoc bnh ting
- Tui trên 70
- Triu chng  chân khi gng sc (gi) ho do thiu máu
- Khám mi có bng
- Bnh t  ng mng mch cng mch thn


Chng mch ngoi biên da trên:
- Yu t 
- Triu chng lâm sàng
- Ch s c chân-cánh tay(ABI)
- Các k thut chn nh
+ Siêu âm mch máu Dopplex
+ ng mch
+ Cng t ng mch
+ ng mch
Các th lâm sàng ca bng mch ngoi:
- Không triu chng gp  i ting, ln tui, di chng thn kinh làm cho
vi ít nên không bc l c triu chng.
- Khp khing cách hi và gim khi ngh), khp khing
cách hm khi ngh),
- i n khi ngh, vc ho
-   u máu chi c     ch (pulselessness), tím tái (palor), tê

(paresthesia), yu lit chi (paralysis).
Ch s c chân-cánh tay(ABI)
- Là ch s n và giá tr
-  nhy cm là 79- c hiu 95-100%
- Nhng gii hn c s  ng mch chày
b c và khi có hp nh ng m
- ca ABI:
+ 1.00-1.29: ng
+ 0,91-0,99: Gii hn
+ 0,41-0,90: Bng mch ngoi biên nh-va
 Bng mch ngoi biên nng
 ng mch cng
Các k thut chnh
- Siêu âm mch máu Dopplex: hin nay s d mô t tình trng gii phu, huyng
và hình thái t
- ng mch: vi s tin b ca k thu nhy cc hiu
ca k thut này là khá cao (94-100% và 98-100%) trong chnh mach máu ngoi biên.
- Cng t ng mch:  nhy cc hiu ca k thut này khá cao ( 93-100%
và 96-100%) trong vinh m hp cng mch ch.
- ng mch: c s dng khi có ch nh can thip sau các xét nghim không xâm nhp.


u chnh các yu t 
- c lá: vic lá cho thy gim t l t  54% còn
18%  i 65-m triu chng
bnh
11
.
- u tr 
u tr vi thuc c ch HMG-c ch nh cho tt c bnh nhân

 t mc tiêu LDL < 100 mg/dl.
u tr vi thuc c ch HMG-c ch  t mc tiêu LDL
n c thiu máu
12 .

- huyt áp: thuc h huyc s dng cho b
 t mnh
nhân bnh th git qu, suy tim sung huyt, và
cht do nguyên nhân tim mch
12
.
- King huyt:
m s dng v phù hp, thu
quan sát chân hàng ngày, làm sch da, và dùng cht làm c khuyn khích và các
c phát hin kp thi  tt c b
12
.
u tr ng các thuc h ng huy gim hemoglobin A1C< 7% có
th hiu qu gim bin chng mch máu nh và ci thin bnh tim mch
12
.
- Thuc kháng tiu cu: thuc kháng tiu cc ch  gi
t qu, và cht do mch máu  b
12
. (Level of Evidence: A)
+ Aspirin: li ngh u pháp kháng tiu cu hiu
qu  git qu, và cht do mch máu  bnh nhân

12
. (Level of Evidence: A)

 ngh u pháp kháng tiu cu thay th hiu qu
   gi      t qu, và cht do mch máu  bnh nhân

12
. (Level of Evidence: B)
u tr ci thin ch
Mn luyn tp luy ngh 
thu tr u tiên cho các bi (Level of Evidence: A)
Mn luyn tp luyc thc hin ti thin
45 phút, trong mt 3 ln/tun trong ti thiu 12 tun
12
. (Level of Evidence:
A)
S hiu qu cp luyc tha nh
là m  th u tr u tiên hiu qu cho các b  i
12
. (Level of
Evidence: B)
u tr triu chi
Cilostazol (100 mg ung ngày 2 lc ch t thuc hiu qu  ci thin
triu chli  bi ( các bnh
nhân không suy tim)
12
. (Level of Evidence: A)
Pentoxifylline (400 mg 3 ln mt ngày) có th t liu pháp thay th th 2 cho
 ci thin khoi  nhng bh hi
12
. (Level of Evidence: A)
Không có bng chng cho các thuc sau
L-arginine, propionyl-L-carnitine, gingkobiloba, prostaglandins, vitamin E

u tr tái thông: can thip mch máu và phu thut mch máu
 xut cho nhng hp sau:
Cn can thip sm vi nhng BN có thi , loét chân do
thiu máu, ho
ng vi tr liu phc hi chng sc và thuc.
BN b gii hn hong bp khing cách hi.
La chn tái thông bng can thip ni mch hoc phu thut ph thuc vào tui, bnh
kèm, dng ti t
Phu thut ra  nhi có gii phng mch chi mà d c kt
qu m mch thi vi phu thuu nht trí rng
can thip ni mu tr chn la cho phân loi ta TASC và phu
thut mch máu là chn la cho phân loi ta TASC.


Bng mch ngoi là bnh lý có ng quan trn chng
s vong  BN cao tui và có nhiu bnh kèm. Do tính cht âm thm ca bnh làm
cho BN và thy thuc ít cnh giác vi bnh lý này. Cn có nhng khuyn cáo cng và s
quan tâm sâu rng trong y gii nhm có chic tm soát lâm sàng vi nhng có
u này s góp phn ging bin chng và tàn ph do bnh lý này
gây nên. S can thip sm kt hp vi các biu tr ni khoa tích cc gi
nhân t quan trng ci thin chng sng và triu chng ca bnh nhân.


1. Selvin E, Erlinger TP (2004). Prevalence of and risk factors for peripheral arterial disease
in the United States: results from the National Health and Nutritional Examination
Survey, 1999-2000. Circulation; 110:738-743.
2. Hirsch A, Criqui M, Treat-Jacobson D, et al (2001). Peripheral arterial disease detection,
awareness, and treatment in primary care. JAMA; 286:1317-1324.
3. Meijer WT, et al (1998). Peripheral Arterial Disease in the Elderly: The Rotterdam Study.
Arterioscler Thromb Vasc Biol. 18:185-192

4. Criqui MH, et al (1985). The prevalence of peripheral arterial disease in a defined
population. Circulation. 71:510-515
5. Sang Youl Rhee et al (2006). Multi-country study on the prevalence and clinical feature
of peripheral arterial disease in asian type 2 diabetes patients at high risk of
atherosclerosis. Diabetes Research and Clinical Practice, 7: 29.
6. Price JF, Mowbray PI, Lee AJ, et al (1999). Relationship between smoking and
cardiovascular risk factors in the development of peripheral arterial disease and
coronary artery disease: Edinburgh Artery Study. Eur Heart J. 20:344-353.
7. Elizabeth Selvin and Thomas P.Erlinge (2004). Prevalence of and Risk Factors for
Peripheral Arterial Disease in the United States: Results From the National Health and
Nutrition Examination Survey, 19992000. Circulation; 110;738-743
8. Kannel WB, McGee DL (1985). Update on some epidemiologic features of intermittent
claudication: the Framingham Study. J Am GeriatrSoc; 33:13-8.
9. Beks PJ, Mackaay AJ, de Neeling JN, et al (1995). Peripheral arterial disease in relation to
glycaemic level in an elderly Caucasian population: the Hoorn study. Diabetologia;
38:86-96.
10. Ridker PM, Cushman M, Stampfer MJ, et al (1998). Plasma concentration of C-reactive
protein and risk of developing peripheral vascular disease. Circulation; 97:425-8.
11. Burns P, Gough S, Bradbury AW (2003). Management of peripheral arterial disease in
primary care, BMJ, 326 (7389): 584-8.
12. Hirsch AT, et al (2006). ACC/AHA 2005 Practice Guidelines for the Management of
Patients With Peripheral Arterial Disease (Lower Extremity, Renal, Mesenteric, and
Abdominal Aortic). Circulation; 113:e463-e465.