các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT






LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHÓA 2010 – 2014

Đề tài:
CÁC LOẠI KHIẾU KIỆN HÀNH CHÍNH THUỘC THẨM QUYỀN GIẢI
QUYẾT CỦA TÒA ÁN



Giảng viên hướng dẫn: Sinh viên thực hiện:
Ths. Diệp Thành Nguyên Võ Thị Hồng Diệu
Bộ môn: Luật Hành chính MSSV: 5106130
Lớp: Hành chính K36







Cần Thơ, tháng 11/2013

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, em xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thầy Ths.
Diệp Thành Nguyên đã tận tình hướng dẫn trong suốt quá trình viết luận văn tốt
nghiệp.
Em chân thành cảm ơn quý Thầy, Cô trong khoa Luật, Trường Đại học Cần
Thơ đã tận tình truyền đạt kiến thức trong suốt khóa học. Với vốn kiến thức được
tiếp thu trong quá trình học không chỉ là nền tảng cho quá trình nghiên cứu khóa
luận mà còn là hành trang quý báu để em bước vào đời một cách vững chắc và tự
tin.
Em chân thành cảm ơn Toà án nhân dân Thành phố Sóc Trăng đã cho phép và
tạo điều kiện thuận lợi để em thực tập tại Tòa án. Em xin gởi lời cảm ơn đến các
Anh, Chị trong Tòa án nhân dân Thành phố Sóc Trăng đã giúp đỡ em trong quá
trình thu thập số liệu.
Do kiến thức còn hạn chế nên không tránh khỏi những thiếu sót là điều chắc
chắn. Em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp quý báo của quý Thầy, Cô và
các bạn để kiến thức của em trong lĩnh vực này được hoàn thiện.
Cuối cùng em kính chúc quý Thầy, Cô dồi dào sức khỏe và thành công trong
sự nghiệp cao quý. Đồng kính chúc các Anh, Chị trong Toà án nhân dân Thành phố
Sóc Trăng luôn dồi dào sức khỏe, đạt được nhiều thành công tốt đẹp trong công
việc.

Em xin chân thành cảm ơn!
Võ Thị Hồng Diệu

NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN

Mục Lục

LỜI NÓI ĐẦU 1
CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ CÁC LOẠI KHIẾU KIỆN
HÀNH CHÍNH THUỘC THẨM QUYỀN GIẢI QUYẾT CỦA TÒA ÁN. 3
1.1 Sự cần thiết khi thành lập Tòa hành chính để giải quyết các vụ
kiện hành chính 3
1.2 Sơ lược về khiếu kiện hành chính ở nước ta 6
1.2.1 Thời kỳ phong kiến 6
1.2.2 Từ năm 1945 đến trước ngày Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ
án hành chính có hiệu lực (01/7/1996) 7
1.2.3 Từ ngày 01/7/1996 đến trước ngày Luật tố tụng hành chính có
hiệu lực (01/7/2011) 9
1.2.4 Từ ngày Luật tố tụng hành chính có hiệu lực (01/7/2011) đến nay 10
1.3 Khái niệm khiếu kiện hành chính 10
1.3.1 Khái niệm khiếu nại hành chính và khái niệm khởi kiện hành
chính 10
1.3.2 Tính chất của khiếu kiện hành chính 13
1.3.3 Phân loại khiếu kiện hành chính 14
1.3.4 Ý nghĩa của khiếu kiện hành chính đối với nước ta 15
1.4 Khái niệm thẩm quyền của Tòa án trong việc giải quyết các loại
khiếu kiện hành chính 15
1.5 Cơ sở xác định thẩm quyền của Tòa án trong việc giải quyết các
loại khiếu kiện hành chính 17

CHƯƠNG 2.CÁC LOẠI KHIẾU KIỆN HÀNH CHÍNH THUỘC
THẨM QUYỀN GIẢI QUYẾT CỦA TÒA ÁN 19
2.1 Đối tượng thuộc thẩm quyền giải quyết của Toà án theo pháp luật
hiện hành 19
2.1.1 Quyết định hành chính 19
2.1.2 Hành vi hành chính 23
2.2 Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của
Tòa án 26
2.2.1 Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của
Tòa án theo Luật tố tụng hành chính năm 2010 26

2.2.2 Các loại khiếu kiện hành chính theo Pháp lệnh thủ tục giải quyết
các vụ án hành chính năm 1996 (sửa đổi, bổ sung năm 1998 và năm
2006) 31
2.2.3 So sánh các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền của
Tòa án theo Luật tố tụng hành chính 2010 và Pháp lệnh thủ tục giải quyết
các vụ án hành chính năm 1996 (sửa đổi, bổ sung năm 1998 và năm
2006) 33
2.3 Thẩm quyền xét xử sơ thẩm các loại khiếu kiện hành chính của
Tòa án nhân dân theo cấp và theo lãnh thổ 36
2.3.1 Thẩm quyền của Toà án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố
thuộc tỉnh 36
2.3.2 Thẩm quyền của Toà án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc
trung ương 38
2.4 Xác định thẩm quyền giải quyết các vụ kiện hành chính 42
2.4.1 Xác định thẩm quyền trong trường hợp vừa có đơn khiếu nại, vừa
có đơn khiếu kiện 42
2.4.2 Xác định thẩm quyền thụ lý giữa các Tòa án 43
CHƯƠNG 3. THỰC TIỄN XÉT XỬ CÁC LOẠI KHIẾU KIỆN HÀNH
CHÍNH THUỘC THẨM QUYỀN GIẢI QUYẾT CỦA TÒA ÁN NHÂN

DÂN THÀNH PHỐ SÓC TRĂNG TRONG NHỮNG NĂM GẦN ĐÂY
VÀ NHỮNG KIẾN NGHỊ ĐỂ HOÀN THIỆN 45
3.1 Thực tiễn xét xử và một số kiến nghị về các loại khiếu kiện hành
chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân Thành phố
Sóc Trăng 45
3.1.1 Thực tiễn xét xử các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm
quyền giải quyết của Tòa án nhân dân Thành phố Sóc Trăng 45
3.1.2 Kiến nghị về các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền
giải quyết của Tòa án nhân dân Thành phố Sóc Trăng 49
3.2 Những vướng mắc trong thực tiễn thực hiện Luật tố tụng hành
chính năm 2010 và một số kiến nghị về các loại khiếu kiện hành
chính thuộc thẩm quyền của Tòa án 50
3.2.1 Những vướng mắc trong thực tiễn thực hiện Luật tố tụng hành
chính năm 2010 50
3.2.2 Một số kiến nghị về các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm
quyền của Tòa án 55

KẾT LUẬN 59
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án
GVHD: Th.S: Diệp Thành Nguyên 1 SVTH: Võ Thị Hồng Diệu
LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước của nhân dân,
do nhân dân, vì nhân dân, quyền làm chủ về mọi mặt của nhân dân được Nhà nước
bảo đảm. Trong đó, Chính phủ thống nhất quản lý xã hội và bảo đảm hiệu lực của
bộ máy nhà nước từ trung ương tới địa phương. Tuy nhiên, trong quá trình quản lý
và thực hiện nhiệm vụ được giao thì một số cơ quan nhà nước hay người có thẩm
quyền trong cơ quan nhà nước đã có những quyết định hành chính hay hành vi hành
chính trái pháp luật, xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan,

tổ chức. Từ đó, dẫn đến việc phát sinh khiếu kiện hành chính.
Nhưng để xác định đâu là loại khiếu kiện thuộc thẩm quyền giải quyết của
Tòa hành chính là một việc không phải dễ đối với người khiếu kiện. Nguyên nhân
có thể là do hoạt động quản lý hành chính rất đa dạng kéo theo các loại khiếu kiện
hành chính cũng đa dạng, do sự am hiểu về pháp luật của người khiếu kiện còn bị
hạn chế v.v…Song, khi đã xác định đúng đâu là loại khiếu kiện thuộc thẩm quyền
của Tòa hành chính sẽ giúp cho người khiếu kiện tiết kiệm được nhiều thời gian,
tiền của, bảo vệ quyền và lợi ích của mình,v.v…Bên cạnh đó, Tòa án cũng sẽ giải
quyết các vụ kiện hành chính kịp thời, nhanh hơn, đúng pháp luật.
Trước đây, Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm 1996;
Pháp lệnh của Uỷ Ban thường vụ Quốc hội số 10/1998/PL-UBTVQH10 ngày
25/12/1998 sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án
hành; Pháp lệnh của Uỷ Ban thường vụ Quốc hội số 29/2006/PL-UBTVQH11 ngày
05/4/2006 sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án
hành chính cũng có quy định các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải
quyết của Tòa án. Tuy nhiên, Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm
1996 (sửa đổi, bổ sung năm 1998 và năm 2006) còn tồn tại một số bất cập, hạn chế
dẫn đến số vụ kiện hành chính được Tòa án thụ lý giải quyết chưa nhiều. Do đó,
ngày 24/11/2010 Luật tố tụng hành chính đã được ban hành để khắc phục những bất
cập, hạn chế về quy định các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải
quyết của Tòa án. Vậy Luật tố tụng hành chính năm 2010 đã quy định như thế nào
về các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án?
Đây là lý do mà người viết chọn đề tài “Các loại khiếu kiện hành chính
thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án” để làm rõ thêm thẩm quyền giải quyết
của Tòa án đối với các loại khiếu kiện hành chính theo Luật tố tụng hành chính năm
Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án
GVHD: Th.S: Diệp Thành Nguyên 2 SVTH: Võ Thị Hồng Diệu
2010. Từ đó hy vọng giúp cá nhân, cơ quan, tổ chức biết được loại khiếu kiện nào
thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa hành chính và góp phần nâng cao hiệu quả
giải quyết các vụ kiện hành chính của Tòa án.

2. Mục đích nghiên cứu đề tài
Đề tài hướng tới mục tiêu là làm rõ các loại khiếu kiện hành chính nào thuộc
thẩm quyền giải quyết của Tòa án, qua đó góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của công dân.
Bên cạnh đó, đề tài cũng đề cập đến những vướng mắc đối với việc giải
quyết các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án, từ đó
kiến nghị một số biện pháp để nâng cao hiệu quả xét xử của Tòa án.
3. Phạm vi nghiên cứu đề tài
Trong đề tài này người viết chỉ tập trung nghiên cứu về hai mặt, đó là:
Về mặt lý luận, đề tài chỉ tập trung nghiên cứu các loại khiếu kiện hành
chính thuộc thẩm quyền của Tòa án theo quy định của nước ta, mà tập trung chủ
yếu là Luật tố tụng hành chính năm 2010 và các văn bản liên quan.
Về mặt thực tiễn, đề tài chỉ tìm hiểu thực tiễn xét xử các loại khiếu kiện hành
chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân Thành phố Sóc Trăng trong
những năm gần đây.
4. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài, người viết sử dụng các phương pháp như: phương pháp
duy vật biện chứng, phương pháp tổng hợp, phương pháp thống kê, phương pháp so
sánh, phương pháp phân tích.
5. Kết cấu của đề tài
Đề tài gồm lời nói đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và 3 chương:
Chương 1: Lý luận chung về các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm
quyền giải quyết của Tòa án.
Chương 2: Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của
Tòa án.
Chương 3: Thực tiễn xét xử các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền
giải quyết của Tòa án nhân dân Thành phố Sóc Trăng trong những năm gần đây và
những kiến nghị để hoàn thiện.

Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án

GVHD: Th.S: Diệp Thành Nguyên 3 SVTH: Võ Thị Hồng Diệu
CHƯƠNG 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ CÁC LOẠI KHIẾU KIỆN HÀNH CHÍNH THUỘC
THẨM QUYỀN GIẢI QUYẾT CỦA TÒA ÁN

Khiếu kiện hành chính là gì? Nguyên nhân nào dẫn đến khiếu kiện hành
chính? Việc Nhà nước giao thêm thẩm quyền giải quyết cho Tòa án sẽ giúp được gì
cho người dân? Đây là những vấn đề mà người viết muốn làm rõ trong chương này.
1.1 Sự cần thiết khi thành lập Tòa hành chính để giải quyết các vụ kiện hành
chính
Thứ nhất, để phù hợp với xu thế của thời đại và yêu cầu của sự nghiệp cách
mạng, Đảng và Nhà nước ta xác định cần phải xây dựng bộ máy nhà nước trong
sạch, vững mạnh; một Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; một Nhà nước của
dân, do dân và vì dân; xây dựng một Nhà nước có kỷ cương, kỷ luật, một Nhà nước
quản lý xã hội bằng pháp luật và không ngừng tăng cường pháp chế xã hội chủ
nghĩa. Với bản chất đó, Đảng và Nhà nước ta luôn quan niệm quyền lực Nhà nước
bắt nguồn từ nhân dân. Hiến pháp năm 1992 khẳng định: “Nhà nước Cộng hoà xã
hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Tất
cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giai cấp công
nhân với giai cấp nông dân và tầng lớp trí thức”
1
. Do đó, vấn đề bảo vệ quyền dân
chủ của công dân luôn luôn được đặt ra như một nhiệm vụ rất quan trọng trong quá
trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Mà một trong những đặc
trưng cơ bản của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là mối quan hệ qua lại giữa
Nhà nước và công dân. Công dân cần được đảm bảo quyền và khả năng buộc các cơ
quan nhà nước và những người có chức vụ trong cơ quan nhà nước phải chấp hành
pháp luật, thực thi trách nhiệm của mình trước công dân. Một trong những thiết chế
bảo đảm thực hiện pháp luật là thành lập Tòa hành chính - nơi giải quyết các khiếu
kiện hành chính của công dân thông qua thủ tục tư pháp - một thủ tục với những

nguyên tắc dân chủ, công khai, bình đẳng, bảo đảm quyền dân chủ của công dân.
Thứ hai, các cơ quan hành chính nhà nước và người có thẩm quyền trong cơ
quan đó trong quá trình hoạt động quản lý nhà nước đã ban hành các quyết định
quản lý hành chính bao gồm các quyết định hành chính, các quyết định hành chính
cá biệt và thực hiện hàng loạt các hành vi pháp lý, hành vi hành chính khác. Trong

1
Điều 2 Hiến pháp năm 1992.
Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án
GVHD: Th.S: Diệp Thành Nguyên 4 SVTH: Võ Thị Hồng Diệu
quá trình quản lý nhà nước, không ít tình trạng cơ quan nhà nước hay người có thẩm
quyền trong cơ quan nhà nước vượt quá thẩm quyền, không phù hợp với pháp luật
hoặc chậm trễ, từ chối không thực hiện đúng chức trách, công vụ, gây tổn hại đến
quyền và lợi ích của công dân, bị công dân khiếu nại. Trong trường hợp này cơ
quan, cá nhân đã ra quyết định hay thực hiện hành vi sai trái đó hoặc cấp trên trực
tiếp sẽ xem xét và “tự sửa chữa”
2
. Việc giải quyết này cũng có hiệu quả. Song, việc
giải quyết khiếu nại sẽ thiếu công bằng, khách quan vì không bảo đảm cho công dân
có quyền tranh luận với cơ quan nhà nước khi có tranh chấp hành chính. Bên cạnh
đó đội ngũ cán bộ, công chức trong cơ quan nhà nước có trình độ quản lý và trình
độ hiểu biết pháp luật nhìn chung còn hạn chế cũng làm cho việc giải quyết khiếu
nại hành chính kém hiệu quả. Do đó, việc thành lập Tòa hành chính là một vấn đề
cấp thiết nhằm tôn trọng quyền dân chủ của công dân, bảo đảm nguyên tắc bình
đẳng giữa công dân với cơ quan hành chính nhà nước.
Thứ ba, từ trước đến nay, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến việc giải
quyết kịp thời các kiếu nại hành chính của công dân. Quyền khiếu nại là một trong
những quyền cơ bản của công dân đã được Hiến pháp quy định. Việc giải quyết kịp
thời, đúng đắn các khiếu nại của công dân chính là một biện pháp thiết thực nhằm
góp phần bảo đảm quyền của công dân trong việc tham gia quản lý Nhà nước và

đây cũng là sự thể hiện bản chất của Nhà nước ta - Nhà nước của dân, do dân và vì
dân. Những quy định về hoạt động giải quyết khiếu nại bước đầu mang tính chất tài
phán hành chính.
Tuy nhiên, cơ quan hành chính vừa là người bị kiện lại vừa là người phán
quyết, chưa có một cơ quan xét xử chuyên trách, độc lập và chỉ tuân theo pháp luật
nên chưa bảo đảm việc giải quyết khiếu nại của công dân một cách khách quan,
công bằng và dân chủ.
Những năm cuối thập niên 80 và đầu thập niên 90, khiếu nại của công dân
tăng lên đáng kể, nhiều trường hợp trở thành điểm nóng. Trong khi hiệu quả giải
quyết khiếu nại còn bị hạn chế, nhiều đơn thư bị đùn đẩy, dây dưa, tồn đọng lâu
ngày; người khiếu nại bị oan ức kéo dài, cơ quan quản lý các cấp, các ngành mất
nhiều thời gian mà sự việc vẫn không giải quyết được, ảnh hưởng tới lòng tin của
nhân dân vào Đảng và Nhà nước
3
.

2
Ts. Nguyễn Thanh Bình: Thẩm quyền xét xử khiếu kiện hành chính và sự bảo đảm công
lý trong quan hệ giữa Nhà nước và công dân, Nxb. Tư pháp Hà Nội, năm 2004, trang 85.
3
Ths. Diệp Thành Nguyên: Tài liệu hướng dẫn học tập Luật tố tụng hành chính, Khoa
Luật - Trường Đại học Cần Thơ, tháng 5/2012, trang 3.
Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án
GVHD: Th.S: Diệp Thành Nguyên 5 SVTH: Võ Thị Hồng Diệu
Mặt khác, cũng không ít trường hợp đã lợi dụng quyền khiếu nại gây khó
khăn, phức tạp cho các cơ quan nhà nước trong hoạt động quản lý, điều hành. Chính
tình hình đó đòi hỏi phải có một cơ quan tài phán hành chính độc lập xét xử và chỉ
tuân theo pháp luật để giải quyết các khiếu kiện hành chính, bảo đảm quyền và lợi
ích hợp pháp của công dân.
Vì vậy, việc thành lập Toà hành chính sẽ bảo đảm xét xử nhanh chóng, có

hiệu quả và củng cố lòng tin của nhân dân đối với cơ quan nhà nước trong hoạt
động quản lý xã hội. Thông qua đó quyền dân chủ của công dân được bảo đảm bằng
các chế tài cụ thể trong xét xử hành chính; các cơ quan nhà nước và người có thẩm
quyền trong cơ quan nhà nước khắc phục được những biểu hiện lộng quyền, lạm
quyền, thiếu trách nhiệm trước nhân dân, góp phần ngăn chặn tệ quan liêu, cửa
quyền, tham nhũng, bảo đảm các chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước
được thực hiện nghiêm chỉnh; góp phần làm cho bộ máy nhà nước trong sạch, năng
động, hiệu quả đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của nhân dân.
Thứ tư, có một điểm đáng lưu ý là các hoạt động xét xử trước đây được thực
hiện bởi các Toà án nhân dân, nhân danh Nhà nước ra các bản án về hình sự, dân
sự, còn đối với hoạt động trong lĩnh vực hành chính thì giải quyết theo thủ tục hành
chính. Vì vậy, các hoạt động xét xử về những “sai sót” trong hoạt động quản lý có
thể được giải quyết bằng chính các cơ quan ban hành ra quyết định đó. Rõ ràng là,
quan niệm trên đây không còn thích hợp với xu hướng xây dựng một Nhà nước
pháp quyền và dân chủ, trong đó mọi quyền lợi của công dân phải được đảm bảo
thực hiện và trên nguyên tắc mọi hoạt động điều cần có cơ chế kiểm tra, kiểm soát
nhân danh quyền lực Nhà nước, quyền lực của nhân dân. Hoạt động của bộ máy
hành chính nhà nước hàng ngày, hàng giờ đụng chạm đến đời sống nhân dân cần
phải có cơ chế kiểm tra hữu hiệu hoạt động của cơ quan và người có thẩm quyền
trong cơ quan nhà nước nhằm khắc phục những biểu hiện lạm quyền, lộng quyền và
trốn tránh nghĩa vụ và vô trách nhiệm trước nhân dân. Việc thiết lập cơ quan tài
phán hành chính để giải quyết kịp thời các khiếu kiện hành chính nhằm bảo vệ các
quyền tự do, dân chủ, các quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức
là yêu cầu cấp thiết.
Từ những nhu cầu khách quan trên, ngày 28/10/1995 Quốc hội đã thông qua
Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật tổ chức Tòa án nhân dân trong đó quy
định Tòa án được giao thêm thẩm quyền xét xử khiếu kiện hành chính, tức là Tòa
án có quyền xem xét các quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan
hành chính nhà nước và cán bộ, công chức trong cơ quan đó khi bị khiếu kiện.
Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án

GVHD: Th.S: Diệp Thành Nguyên 6 SVTH: Võ Thị Hồng Diệu
Trên cơ sở đó, ngày 21/5/1996 Uỷ ban thường vụ Quốc hội đã ban hành
Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính, giao cho Tòa án thẩm quyền giải
quyết một số vụ kiện hành chính. Pháp lệnh này có hiệu lực kể từ ngày 01/7/1996
(Pháp lệnh này đã được sửa đổi, bổ sung năm 1998 và năm 2006).
Ngày 24/11/2010 Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa
XII, kỳ hợp thứ 8 đã thông qua Luật tố tụng hành chính có hiệu lực thi hành từ ngày
01/7/2011.
1.2 Sơ lược về khiếu kiện hành chính ở nước ta
1.2.1 Thời kỳ phong kiến
4

Trải qua mấy nghìn năm lịch sử, nền văn hóa Việt Nam chịu nhiều ảnh
hưởng của nền văn hóa Trung Hoa, nhất là tư tưởng nho giáo “Vua – Dân”. Trong
thời kỳ ấy mọi tầng lớp nhân dân phải có nghĩa vụ tuân theo lệnh vua. Do đó, cách
quản lý của Nhà nước quân chủ quan liêu và sự tha hóa, lạm quyền của một số quan
lại các cấp là không tránh khỏi làm cho nhân dân bị oan ức, phải đi khiếu kiện. Vì
vậy, Nhà nước phong kiến đã đề ra các giải pháp để dân được kêu oan.
Trong các thời kỳ phong kiến như Lý, Trần, Lê tuy chưa có cơ quan tài phán
chuyên trách nhưng đã có những hoạt động quản lý mang tính tài phán hành chính.
Sử cũ chép lại: Đời nhà Lý (1029) vua Lý Thái Tông đã đặt hai bên tả hữu
thềm rồng (tứ Long trì) hai lầu chuông đối diện nhau để nhân dân ai có việc kiện
tụng (ở đây được hiểu là dân kiên quan, những kiện tụng về hành chính) hoặc oan
uổng thì đánh khuông lên để nhà vua hoặc quan lại triều đình phán quyết về những
hành vi của quan lại cấp dưới bị khiếu kiện.
Năm 1747, chúa Trịnh Doanh cũng đặt chuông mõ ở cửa Phủ đường để nhân
tài tiến cử và người bị ức hiếp đến khiếu nại. Chính Chúa phán quyết các hoạt động
của quan lại cấp dưới.
Nhà nước phong kiến Lý, Trần, Lê cũng đã đặt ra các chức quan “ngự sử
đài” và các chức quan “tả, hữu gián nghị đại phu” có chức năng can gián nhà vua

hoặc các quan, tâu bẩm, trình vua những gì dân khiếu nại. Trên cơ sở những điều
dân khiếu nại, các quan ngự sử tự mình hoặc giúp nhà vua phán quyết. Những hoạt
động đó mang dáng dấp của tài phán hành chính.

4
Ths. Diệp Thành Nguyên: Tài liệu hướng dẫn học tập Luật tố tụng hành chính, Khoa
Luật - Trường Đại học Cần Thơ, tháng 5/2012, trang 7.

Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án
GVHD: Th.S: Diệp Thành Nguyên 7 SVTH: Võ Thị Hồng Diệu
Như vậy, trong thời kỳ phong kiến việc xét xử của quan lại cấp trên đối với
quan lại cấp dưới hoặc của nhà vua là việc xét xử theo cấp hành chính. Những biện
pháp nhằm hạn chế các hành vi ức hiếp dân, tham nhũng, sách nhiễu dân hoặc
không thực hiện đúng chiếu chỉ của nhà vua đã có những yếu tố tài phán hành chính
ban đầu.
1.2.2 Từ năm 1945
5
đến trước ngày Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành
chính có hiệu lực (01/7/1996)
Xuất phát từ tư tưởng “lấy dân là gốc”, ngay từ khi mới thành lập chính thể
mới, cùng với việc thiết lập chính quyền các cấp. Đảng, Bác Hồ và Chính phủ đã
khẳng định quyền làm chủ của nhân dân, quan tâm đến việc kiểm soát hoạt động
của bộ máy nhà nước, việc giải quyết khiếu kiện của dân, chống phiền hà, nhũng
nhiễu dân.
Hiến Pháp năm 1946, Hiến pháp đầu tiên của nước ta do Chủ tịch Hồ Chí
Minh chỉ đạo xây dựng đã ghi nhận các quyền và tự do dân chủ hoàn toàn là của
người dân Việt Nam được quy định từ Điều 6 đến Điều 16. Cùng với việc ghi nhận
các quyền và tự do cơ bản của công dân, Hiến pháp năm 1946 còn quy định việc
xây dựng các thiết chế của bộ máy nhà nước theo nguyên tắc “nước Việt Nam là
một nước dân chủ cộng hoà. Tất cả quyền binh trong nước là của toàn thể nhân dân

Việt Nam, không phân biệt nòi giống, gái trai, giàu nghèo, giai cấp, tôn giáo”
6
. Hiến
pháp năm 1946 đã ấn định các quyền và tự do cơ bản của công dân cùng với bộ máy
nhà nước bảo đảm các quyền và tự do dân chủ, đã gián tiếp khẳng định quyền năng
chủ thể khiếu nại, tố cáo của công dân cũng như trách nhiệm giải quyết khiếu nại, tố
cáo của các cơ quan nhà nước. Tuy Hiến pháp năm 1946 chưa có một điều khoản cụ
thể nào quy định quyền khiếu nại, tố cáo của công dân, song thể chế dân chủ mà
Hiến pháp này tạo dựng nên đã là nền tảng cơ bản hình thành quyền khiếu nại, tố
cáo của công dân trên thực tế.
Kế thừa và phát triển tư tưởng dân chủ của Hiến pháp năm 1946, Điều 29
Hiến pháp năm 1959
7
, Điều 73 Hiến pháp năm 1980
8
, Điều 74 Hiến pháp năm

5
nước Việt Nam Dân Chủ Cộng hòa ra đời ngày 02/9/1945.
6
Điều thứ nhất Hiến pháp năm 1946.
7
“Công dân nước Việt Nam dân chủ cộng hoà có quyền khiếu nại và tố cáo với bất cứ cơ
quan Nhà nước nào về những hành vi phạm pháp của nhân viên cơ quan Nhà nước. Những
việc khiếu nại và tố cáo phải được xét và giải quyết nhanh chóng. Người bị thiệt hại vì
hành vi phạm pháp của nhân viên cơ quan Nhà nước có quyền được bồi thường”.
Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án
GVHD: Th.S: Diệp Thành Nguyên 8 SVTH: Võ Thị Hồng Diệu
1992
9

không chỉ chính thức ghi nhận quyền khiếu nại, tố cáo là một trong những
quyền cơ bản của công dân mà còn hoàn thiện cơ chế bảo vệ các quyền tự do dân
chủ của công dân.
Bên cạnh đó, ngày 23/11/1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký sắc lệnh số 64-
SL thành lập Ban Thanh tra đặc biệt đã xác định một trong những nhiệm vụ của Ban
Thanh tra đặc biệt là “nhận các đơn khiếu nại của nhân dân”, đến các tổ chức thanh
tra sau này như Ban Thanh tra Chính Phủ (thành lập theo Sắc lệnh số 138B-SL ngày
18/12/1949), Ủy ban Thanh tra Trung ương của Chính phủ (theo Sắc lệnh số 261-
SL ngày 28/3/1956), Ủy ban Thanh tra của Chính phủ (theo Nghị định số 1-CP của
Hội Đồng Chính phủ ngày 03/01/1977), Ủy ban Thanh tra Nhà nước (theo Nghị
quyết số 26-HĐBT của Hội Đồng Bộ trưởng ngày 15/02/1984) và đến Thanh tra
Nhà nước (theo Pháp lệnh Thanh tra ngày 01/4/1990) trước sau đều có nhiệm vụ
tiếp nhận và giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân
10
.
Để cụ thể hóa các quy định của Hiến pháp về quyền khiếu nại và tố cáo, Nhà
nước đã ban hành hai pháp lệnh: Pháp lệnh quy định việc xét và giải quyết các
khiếu nại, tố cáo của công dân ngày 27/11/1982 và Pháp lệnh khiếu nại, tố cáo của
công dân ngày 07/5/1991 làm cơ sở pháp lý cho các cơ quan có thẩm quyền giải

8
“Công dân có quyền khiếu nại và tố cáo với bất cứ cơ quan nào của Nhà nước về những
việc làm trái pháp luật của cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân
hoặc của bất cứ cá nhân nào thuộc các cơ quan, tổ chức và đơn vị đó. Các điều khiếu nại và
tố cáo phải được xem xét và giải quyết nhanh chóng. Mọi hành động xâm phạm quyền lợi
chính đáng của công dân phải được kịp thời sửa chữa và xử lý nghiêm minh. Người bị thiệt
hại có quyền được bồi thường”.
9
“Công dân có quyền khiếu nại, quyền tố cáo với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền về
những việc làm trái pháp luật của cơ quan Nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn

vị vũ trang nhân dân hoặc bất cứ cá nhân nào. Việc khiếu nại, tố cáo phải được cơ quan
Nhà nước xem xét và giải quyết trong thời hạn pháp luật quy định. Mọi hành vi xâm phạm
lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tập thể và của công dân phải được kịp
thời xử lý nghiêm minh. Người bị thiệt hại có quyền được bồi thường về vật chất và phục
hồi danh dự. Nghiêm cấm việc trả thù người khiếu nại, tố cáo hoặc lợi dụng quyền khiếu
nại, tố cáo để vu khống, vu cáo làm hại người khác”.
10
Ths. Diệp Thành Nguyên: Tài liệu hướng dẫn học tập Luật tố tụng hành chính, Khoa
Luật - Trường Đại học Cần Thơ, tháng 5/2012, trang 7 - 8.
Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án
GVHD: Th.S: Diệp Thành Nguyên 9 SVTH: Võ Thị Hồng Diệu
quyết, đem lại những kết quả đáng kể. Đây là hoạt động mang tính chất tài phán
hành chính bước đầu
11
.
Như vậy, quyền khiếu nại, tố cáo chính là một trong những quyền cơ bản của
công dân là một hình thức biểu hiện của dân chủ xã hội chủ nghĩa. Thông qua khiếu
nại, tố cáo phát huy quyền làm chủ của công dân, đáp ứng những đòi hỏi bức thiết
của công dân về việc bảo vệ lợi ích của Nhà nước, tập thể, quyền và lợi ích hợp
pháp của chính mình.
Tuy nhiên, thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo vẫn theo cấp hành chính,
do chính cơ quan hành chính thực hiện. Đây là hình thức “Bộ trưởng – quan tòa”
tức các cơ quan hành chính vừa là người bị kiện vừa là người ra phán quyết nên
việc giải quyết các khiếu nại, tố cáo của công dân chưa được nhanh chóng, khách
quan, công bằng và dân chủ.
1.2.3 Từ ngày 01/7/1996 đến trước ngày Luật tố tụng hành chính có hiệu lực
(01/7/2011)
Đặc biệt, một bước ngoặc quan trọng trong quá trình phát triển của pháp luật
về giải quyết khiếu kiện hành chính ở nước ta là ngày 21/5/1996 Uỷ ban thường vụ
quốc hội thông qua Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính, có hiệu lực

ngày 01/7/1996. Đây là lần đầu tiên các vụ kiện hành chính được giải quyết tại Tòa
án. Sau đó, Pháp lệnh này được sửa đổi, bổ sung bởi Pháp lệnh của Uỷ Ban thường
vụ Quốc Hội số 10/1998/PL-UBTVQH10 ngày 25/12/1998 sửa đổi, bổ sung một số
điều của Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành và Pháp lệnh của Uỷ Ban
thường vụ Quốc Hội số 29/2006/PL-UBTVQH11 ngày 05/4/2006 sửa đổi, bổ sung
một số điều của Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính. Theo đó trong
một số trường hợp, ngoài việc khiếu nại theo thủ tục khiếu nại, tố cáo; mọi cá nhân,
cơ quan, tổ chức còn có quyền khiếu kiện đến Tòa án để yêu cầu Tòa án bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi bị các quyết định hành chính, hành vi hành
chính của các cơ quan nhà nước và người có thẩm quyền trong các cơ quan nhà
nước xâm phạm.
Việc ban hành Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm 1996
(sửa đổi, bổ sung năm 1998 và năm 2006) đã đánh dấu một bước phát triển của
pháp luật về vần đề giải quyết khiếu kiện hành chính của nước ta, góp phần bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, nâng cao trách nhiệm của cơ quan hành

11
Ths. Diệp Thành Nguyên: Tài liệu hướng dẫn học tập Luật tố tụng hành chính, Khoa
Luật - Trường Đại học Cần Thơ, tháng 5/2012, trang 8.
Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án
GVHD: Th.S: Diệp Thành Nguyên 10 SVTH: Võ Thị Hồng Diệu
chính nhà nước hay người có thẩm quyền trong cơ quan đó khi thi hành công vụ,
từng bước khắc phục sự lộng quyền, thiếu trách nhiệm của cơ quan hành chính nhà
nước.
1.2.4 Từ ngày Luật tố tụng hành chính có hiệu lực (01/7/2011) đến nay
Ở Việt Nam, Tòa án nhân dân có thẩm quyền xét xử các vụ án hành chính kể
từ ngày 01/7/1996. Mặc dù qua hai lần sửa đổi, bổ sung nhưng qua 15 năm xét xử
cho thấy các quy định của Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm
1996 (sửa đổi, bổ sung năm 1998 và năm 2006) còn nhiều bất cập, hạn chế; Tòa án
thụ lý giải quyết các vụ kiện hành chính chưa nhiều; quyền khiếu kiện của người

dân chưa được đảm bảo.
Để khắc phục những nhược điểm của Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án
hành chính năm 1996 (sửa đổi, bổ sung năm 1998 và năm 2006), ngày 24/11/2010
Luật tố tụng hành chính đã được ban hành, tại kỳ họp thứ 8, khóa XII Quốc hội
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Luật tố tụng hành chính năm 2010 quy
định thẩm quyền giải quyết các loại khiếu kiện hành chính của Tòa án ngắn ngọn
hơn, khái quát hơn. Người dân có quyền yêu cầu Tòa án bảo vệ một cách toàn diện,
triệt để trước các quyết định hành chính, hành vi hành chính của các cơ quan nhà
nước, cơ quan, tổ chức khác và người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức đó trên
tất cả các lĩnh vực trong hoạt động quản lý hành chính. Kết thúc thời kỳ việc hoạt
động của Tòa hành chính chỉ dừng lại theo nguyên tắc liệt kê các loại khiếu kiện
hành chính. Đây là một bước tiến bộ của nền hành chính nước ta, nhằm đáp ứng
nhu cầu phát triển của đất nước và yêu cầu của người dân. Đồng thời góp phần bảo
vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tăng cường trách nhiệm của cơ
quan nhà nước, cơ quan, tổ chức khác và người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ
chức đó trước công dân. Luật tố tụng hành chính năm 2010 có hiệu lực ngày
01/7/2011.
1.3 Khái niệm khiếu kiện hành chính
1.3.1 Khái niệm khiếu nại hành chính và khái niệm khởi kiện hành chính
Có hai cách hiểu về khiếu kiện hành chính
12

Theo nghĩa hẹp, khiếu kiện hành chính được hiểu là việc cá nhân, cơ quan, tổ
chức khởi kiện yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi bị

12
Ths. Diệp Thành Nguyên: Tài liệu hướng dẫn học tập pháp luật về khiếu nại và khiếu
kiện hành chính, Khoa Luật - Trường Đại học Cần Thơ, tháng 5/2012, trang 2.
Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án
GVHD: Th.S: Diệp Thành Nguyên 11 SVTH: Võ Thị Hồng Diệu

quyết định hành chính, hành vi hành chính xâm phạm. Với ý nghĩa này thì khái
niệm khiếu kiện hành chính đồng nhất với khái niệm khởi kiện hành chính.
Theo nghĩa rộng, khiếu kiện hành chính là việc cá nhân, cơ quan, tổ chức
khiếu nại đến cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền hoặc khởi kiện tại Tòa
án yêu cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi bị quyết định hành chính,
hành vi hành chính xâm phạm. Trong khái niệm này khiếu kiện hành chính bao gồm
khởi kiện hành chính và khiếu nại hành chính.
Như vậy, muốn hiểu rõ khái niệm khiếu kiện hành chính ta cần làm rõ khái
niệm khiếu nại hành chính và khởi kiện hành chính.
1.3.1.1 Khái niệm khiếu nại hành chính
Khiếu nại xuất phát từ tiếng La - tinh “Complaint” nghĩa là cầu cứu, kêu oan,
đơn kiện.
Trong ngôn ngữ tiếng Việt, khiếu nại có nghĩa là đề nghị cơ quan có thẩm
quyền xem xét một việc làm mà mình không đồng ý, cho là trái pháp luật hay không
hợp lý
13
.
Theo nghĩa trên thì phạm vi khiếu nại là rất rộng, bao gồm mọi việc làm của
tất cả các cơ quan và cán bộ, công chức mà người khiếu nại không đồng ý, cho là
trái pháp luật hay không hợp lý.
Ở nước ta “Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Tất cả quyền
lực nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân
với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức”
14
. Để thực hiện tốt nhiệm vụ này, Nhà
nước ta đã có nhiều biện pháp tích cực, trong đó biện pháp bảo đảm quyền lợi của
công dân thông qua Luật khiếu nại, tố cáo năm 1998 có quy định “công dân, cơ
quan, tổ chức có quyền khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ
quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà

nước khi có căn cứ cho rằng quyết định, hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm
quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Cán bộ, công chức có quyền khiếu nại quyết
định kỷ luật của người có thẩm quyền khi có căn cứ cho rằng quyết định đó là trái
pháp luật, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của mình”
15
.

13
Ts. Nguyễn Thanh Bình: Thẩm quyền xét xử khiếu kiện hành chính và sự bảo đảm công
lý trong quan hệ giữa Nhà nước và công dân, Nxb. Tư pháp Hà Nội, năm 2004, trang 22.
14
Điều 2 Hiến pháp năm 1992.
15
Điều 1 Luật khiếu nại, tố cáo năm 1998.
Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án
GVHD: Th.S: Diệp Thành Nguyên 12 SVTH: Võ Thị Hồng Diệu
Tại khoản 1 Điều 2 Luật khiếu nại năm 2011 thì khiếu nại được giải thích là
“khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục
do Luật khiếu nại quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem
xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà
nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết
định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó
là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình”. Như vậy, theo Luật
khiếu nại năm 2011 thì khiếu nại hành chính có những đặc điểm là:
Người khiếu nại hành chính: là công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công
chức thực hiện quyền khiếu nại
16
.
Đối tượng bị khiếu nại: quyết định hành chính, hành vi hành chính, hoặc
quyết định kỷ luật cán bô, công chức.

Người bị khiếu nại: là cơ quan hành chính hoặc người có thẩm quyền trong
cơ quan hành chính nhà nước có quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu
nại; cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền có quyết định kỷ luật cán bộ, công
chức bị khiếu nại
17
.
Thủ tục giải quyết khiếu nại theo thủ tục hành chính.
1.3.1.2 Khái niệm khởi kiện hành chính
Khởi kiện là một thuật ngữ được sử dụng nhiều trong đời sống hiện nay. Tuy
nhiên, cho đến nay vẫn chưa có một định nghĩa pháp lý cụ thể nào về khởi kiện.
Nhìn chung về bản chất, khởi kiện là việc một hay nhiều chủ thể (mang đầy đủ tư
cách chủ thể theo quy định của pháp luật) đưa một vụ việc tranh chấp ra trước cơ
quan tài phán như Tòa án và yêu cầu cơ quan này giải quyết theo đúng quy định
pháp luật. Từ đó ta có thể hiểu rõ khởi kiện vụ án hành chính là việc cá nhân, cơ
quan, tổ chức yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình theo quy
định của pháp luật
18
. Khởi kiện hành chính có các đặc điểm như:
Người khởi kiện: là cá nhân, cơ quan, tổ chức khởi kiện vụ án hành chính đối
với quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc,
quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, việc lập
danh sách cử tri
19
.

16
khoản 2 Điều 2 Luật khiếu nại năm 2011.
17
khoản 5 Điều 2 Luật khiếu nại năm 2011.
18

Ts. Nguyễn Thanh Bình: Thẩm quyền xét xử khiếu kiện hành chính và sự bảo đảm công
lý trong quan hệ giữa Nhà nước và công dân, Nxb. Tư pháp Hà Nội, năm 2004, trang 35.
19
khoản 6 Điều 3 Luật tố tụng hành chính năm 2010.
Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án
GVHD: Th.S: Diệp Thành Nguyên 13 SVTH: Võ Thị Hồng Diệu
Người bị kiện: là cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyết định hành chính, hành
vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về
quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, lập danh sách cử tri bị khởi kiện
20
.
Đối tượng khởi kiện: quyết định hành chính và hành vi hành chính.
Thủ tục giải quyết khởi kiện theo thủ tục tố tụng hành chính.
Từ những phân tích trên thì khiếu kiện hành chính là sự biểu hiện của tranh
chấp hành chính trong quá trình thực hiện, tổ chức quản lý nhà nước giữa một bên
là cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước với một bên là
cá nhân, cơ quan, tổ chức khi bị các quyết định hành chính, hành vi hành chính xâm
phạm.
Trong đề tài luận văn này, người viết chỉ tìm hiểu khiếu kiện hành chính theo
nghĩa hẹp. Tức khiếu kiện hành chính tương đồng với khởi kiện hành chính.
1.3.2 Tính chất của khiếu kiện hành chính
Do tính đa dạng của khái niệm khiếu kiện hành chính nên tính chất của khiếu
kiện hành chính cũng chỉ mang tính tương đối. Khiếu kiện hành chính có những
tính chất sau:
Thứ nhất, tính khách quan: khiếu kiện hành chính là sự việc mang tính khách
quan phát sinh trong quá trình quản lý nhà nước, không phụ thuộc vào hình thức
chính thể hay chế độ chính trị nào. Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin thì
mâu thuẫn chính là động lực của sự phát triển, mà khiếu kiện hành chính là một sự
thể hiện của sự mâu thuẫn giữa các chủ thể tham gia quan hệ pháp luật hành chính.
Trên thực tế, trong quá trình quản lý hành chính nhà nước của các cơ quan nhà nước

hay cán bộ, công chức không tránh khỏi những sai sót, những bất cập trong bộ máy
hành chính, gây tổn hại đến quyền và lợi ích của công dân là vấn đề không thể tránh
khỏi. Do khiếu kiện hành chính luôn tồn tại một cách khách quan nên đòi hỏi Nhà
nước không được phủ nhận và có các biện pháp để giải quyết các khiếu kiện hành
chính ngày càng hợp lý, hiệu quả nhằm làm cho các cơ quan hành chính trong sạch,
thúc đẩy xã hội phát triển theo đúng định hướng của Nhà nước đã định ra.
Thứ hai, tính lệ thuộc vào chính trị: Nhà nước nói chung, hệ thống hành
chính Nhà nước nói riêng có hai chức năng đó là duy trì trật tự chung, lợi ích chung
của xã hội và bảo vệ, lợi ích của giai cấp cầm quyền. Theo quan điểm của C.Mác thì
chính trị là lĩnh vực thể hiện ý chí, lợi ích của giai cấp thống trị. Chính vì thế, khiếu

20
khoản 7 Điều 3 Luật tố tụng hành chính năm 2010.
Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án
GVHD: Th.S: Diệp Thành Nguyên 14 SVTH: Võ Thị Hồng Diệu
kiện hành chính trước hết phải phù hợp với lợi ích chính trị của giai cấp cầm quyền
và không làm phương hại đến lợi ích cầm quyền.
Đối với nước ta, “Nhà nước Cộng hòa xã hôi chủ nghĩa Việt Nam là nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Tất cả
quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giai cấp công nhân,
giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức”
21
. Do đó, khiếu kiện hành chính ở nước ta
phải phù hợp với lợi ích chung của giai cấp công nhân, nông dân và nhân dân lao
động.
Thứ ba, tính hệ thống, thứ bậc: quản lý nhà nước là một hệ thống theo thứ
bậc chặt chẽ và thông suốt từ trung ương đến địa phương, trong đó cấp dưới phục
tùng cấp trên, nhận chỉ thị, mệnh lệnh và chịu sự kiểm tra thường xuyên của cấp
trên. Mỗi cấp cơ quan, mỗi cán bộ, công chức hoạt động trong cơ quan nhà nước
đều hoạt động trong phạm vi thẩm quyền được giao. Do đó, khiếu kiện hành chính

cũng phải thực hiện theo thứ bậc tương ứng, tức là việc khiếu kiện hành chính tại
Tòa án phải thực hiện theo nguyên tắc từ dưới lên trên.
Thứ tư, tính bảo đảm bằng pháp luật: quan hệ pháp luật hành chính là một
quan hệ không bình đẳng giữa một bên là các cơ quan hành chính nhà nước, người
có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước thực hiện chức năng quản lý nhà
nước và bên kia là các cá nhân, cơ quan, tổ chức là đối tượng bị quản lý phải tuân
thủ các quyết định hành chính, hành vi hành chính của chủ thể quản lý theo nguyên
tắc phục tùng. Do đó, để đảm bảo quyền khiếu kiện hành chính của người khiếu
kiện, việc khiếu kiện hành chính phải theo quy định của bằng pháp luật và bảo đảm
thực hiện bằng pháp luật.
1.3.3 Phân loại khiếu kiện hành chính
Phân loại khiếu kiện hành chính là để tránh sự trùng lắp, chồng chéo của
từng loại khiếu kiện trong việc giải quyết khiếu kiện hành chính.
Việc phân loại khiếu kiện hành chính theo nhiều tiêu chí khác nhau. Việc
phân loại này chỉ mang tính chất tương đối.
Theo chủ thể giải quyết khiếu kiện, khiếu kiện hành chính có hai loại: khiếu
nại đến cơ quan hành chính nhà nước trước và trực tiếp khởi kiện hành chính tại
Tòa án có thẩm quyền.
Dựa vào đối tượng khiếu kiện, khiếu kiện hành chính được phân thành: khiếu
kiện quyết định hành chính và khiếu kiện hành vi hành chính.

21
đoạn 1 Điều 2 Hiến pháp năm 1992 (sửa đổi, bổ sung năm 2001).
Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án
GVHD: Th.S: Diệp Thành Nguyên 15 SVTH: Võ Thị Hồng Diệu
Dựa vào chủ thể bị khiếu kiện, khiếu kiện hành chính được chia thành: khiếu
kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan nhà nước và khiếu kiện
quyết định hành chính, hành vi hành chính của người có thẩm quyền trong cơ quan
nhà nước.
1.3.4 Ý nghĩa của khiếu kiện hành chính đối với nước ta

Khi thực hiện tốt việc khiếu kiện hành chính sẽ mang lại nhiều lợi ích như:
Một là, khiếu kiện hành chính là việc cá nhân, cơ quan, tổ chức thể hiện
quyền làm chủ của mình, quyền tự do đánh giá hoạt động của cơ quan nhà nước, cơ
quan, tổ chức khác và người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức đó nhằm bảo vệ
các quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Bên cạnh đó, khiếu kiện hành chính góp phần
thúc đẩy sự phát triển lành mạnh, tránh việc lộng quyền, lạm quyền trong cơ quan
hành chính nhà nước, đem lại hiệu quả và lợi ích cho xã hội.
Hai là, do nhìn thấy được những ưu, nhược điểm trong khiếu kiện hành
chính nên Đảng và Nhà nước ta đã đưa ra những chính sách, pháp luật phù hợp để
tổ chức tốt hoạt động giải quyết khiếu kiện hành chính. Đồng thời, thông qua khiếu
kiện hành chính Đảng và Nhà nước ta có thể phát hiện ra những quy định của pháp
luật không còn phù hợp, nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của nhân dân. Từ đó có
những sửa đổi, bổ sung nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật và phù hợp với thực tế
để bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức.
Ba là, qua việc khiếu kiện hành chính giúp phát hiện những yếu tố bất lợi
của bộ máy hành chính; các yếu kém, tiêu cực của một số cán bộ, công chức nhà
nước. Từ đó có những biện pháp chấn chỉnh, xử lý kịp thời nhằm bảo đảm cho pháp
luật của Nhà nước ta được chấp hành nghiêm chỉnh; tất cả các cơ quan nhà nước,
các cán bộ và công chức nhà nước điều phải tôn trọng và tuân theo pháp luật.
Thứ tư, thông qua khiếu kiện hành chính đã làm thay đổi cách ứng xử của
người dân trước sự xâm hại của các quyết định hành chính, hành vi hành chính. Qua
đó, thể hiện sự tôn trọng pháp luật, sự tin tưởng của cá nhân, cơ quan, tổ chức vào
việc giải quyết các khiếu kiện hành chính.
1.4 Khái niệm thẩm quyền của Tòa án trong việc giải quyết các loại khiếu kiện
hành chính
Việc xác định đúng thẩm quyền giải quyết khiếu kiện hành chính, giải quyết
các vụ án hành chính là một việc vô cùng quan trọng trong việc bảo vệ quyền và lợi
ích của công dân.
Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án
GVHD: Th.S: Diệp Thành Nguyên 16 SVTH: Võ Thị Hồng Diệu

Trước hết, khi nói đến thẩm quyền giải quyết các vụ án hành chính tức là nói
đến thẩm quyền của Tòa hành chính. Do đó, thẩm quyền giải quyết các vụ kiện
hành chính vừa là đặc điểm chung của thẩm quyền Tòa án vừa có nét riêng của
hành chính.
Trong ngôn ngữ tiếng Việt “thẩm quyền” là thuật ngữ dùng để chỉ quyền
xem xét, kết luận hay định đoạt một vấn đề theo pháp luật hoặc chỉ một tư cách về
chuyên môn được thừa nhận để có ý kiến, có tính chất quyết định về một vấn đề
22
.
Trong thực tế hiện nay thẩm quyền của Tòa án trong việc giải quyết các
khiếu kiện hành chính của công dân có nhiều tên gọi khác nhau như thẩm quyền
giải quyết các vụ án hành chính của Tòa án, thẩm quyền giải quyết các khiếu kiện
hành chính của Tòa án, thẩm quyền của Tòa hành chính. Tuy những tên gọi khác
nhau nhưng nội dung, tính chất, mục đích chỉ là một.
Về cơ sở, thẩm quyền xét xử khiếu kiện hành chính của Tòa án bao gồm các
vấn đề như chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án. Nếu Tòa án không có chức
năng hay không phân biệt được chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn thì không thể xác
định đúng thẩm quyền của Tòa án trong việc giải quyết các khiếu kiện hành chính.
Về nội dung, thẩm quyền xét xử khiếu kiện hành hính của Tòa án bao gồm
các nội dung như đối tượng xét xử, hoạt động xét xử, phân cấp thẩm quyền.
Về tính chất, thẩm quyền xét xử khiếu kiện hành chính của Tòa án là xem
xét, đánh giá và ra phán quyết về tính hợp pháp trong hoạt động của cơ quan nhà
nước hay người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước về các quyết định hành
chính, hành vi hành chính.
Về mục đích, việc xác định thẩm quyền xét xử các khiếu kiện hành chính của
Tòa án giúp cho bộ máy nhà nước càng trong sạch, vững mạnh. Đồng thời, quyền
và nghĩa vụ hợp pháp của công dân, tổ chức càng được bảo vệ và tôn trọng, góp
phần tăng cường hiệu quả pháp luật.
Về sự điều chỉnh của pháp luật, thẩm quyền giải quyết các vụ kiện hành
chính được pháp luật quy định về nội dung và hình thức. Nếu pháp luật nội dụng

quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn làm cơ sở để xác định thẩm quyền của
Tòa án thì pháp luật hình thức quy định phương thức, tồn tại của thẩm quyền. Hoạt
động giải quyết các vụ kiện hành chính là phải tuân theo pháp luật tố tụng hành
chính chứ không phải tuân theo thủ tục hành chính.

22
Ts. Nguyễn Thanh Bình: Thẩm quyền xét xử khiếu kiện hành chính và sự bảo đảm công
lý trong quan hệ giữa Nhà nước và công dân, Nxb. Tư pháp Hà Nội, năm 2004, trang 49.
Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án
GVHD: Th.S: Diệp Thành Nguyên 17 SVTH: Võ Thị Hồng Diệu
1.5 Cơ sở xác định thẩm quyền của Tòa án trong việc giải quyết các loại khiếu
kiện hành chính
Không phải đơn thuần mà Nhà nước giao cho Tòa án thêm thẩm quyền giải
quyết các vụ kiện hành chính. Việc Nhà nước mở rộng thẩm quyền của Tòa án dựa
trên các cơ sở sau:
Thứ nhất, ở nước ta việc xây dựng bộ máy nhà nước nói chung và việc xác
lập thẩm quyền của Tòa án nói riêng dựa trên quan điểm, đường lối, chủ trương
chính sách của Đảng. Nghị quyết Đại hội VIII đã đề ra bốn điểm trong định hướng
cải cách và một trong bốn điểm đó là thành lập Tòa hành chính trong Tòa án nhân
dân “Xúc tiến thành lập Tòa hành chính trong Tòa án nhân dân, bổ sung thể chế
làm căn cứ cho việc xét xử. Xác định mô hình tổ chức và thủ tục tố tụng phù hợp với
đặc điểm của các vụ án khiếu kiện hành chính”
23
. Bên cạnh đó, để Tòa hành chính
thực sự hoạt động có hiệu quả và để đáp ứng yêu cầu thể chế hóa, đầy đủ đúng đắn
nội dung của Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ chính trị về chiến
lược cải cách tư pháp đến năm 2020 về “mở rộng thẩm quyền xét xử của Tòa án đối
với các khiếu kiện hành chính. Đổi mới mạnh mẽ thủ tục giải quyết khiếu kiện hành
chính tại Tòa án; tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tham gia tố tụng, đảm bảo
sự bình đẳng giữa các công dân và cơ quan công quyền trước Tòa án”, tạo hành

lang pháp lý đầy đủ, thuận lợi để Việt Nam thực hiện các nghĩa vụ và cam kết trong
các Điều ước quốc tế. Do đó, việc mở rộng thẩm quyền của Tòa án trong việc giải
quyết các vụ án hành chính là một việc quan trọng.
Thứ hai, theo Hiến pháp năm 1992 Tòa án bao gồm “Toà án nhân dân tối
cao, các Toà án nhân dân địa phương, các Toà án quân sự và các Toà án khác do
luật định là những cơ quan xét xử của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt
Nam”
24
. Do đó, Luật số 43-L/CTN ngày 28/10/1995 sửa đổi, bổ sung một số điều
của Luật tổ chức Tòa án nhân dân đã thiết lập thêm tổ chức xét xử hành chính trong
Tòa án nhân dân “trao cho Tòa án nhân dân chức năng xét xử những vụ án hành
chính và thiết lập một Tòa hành chính trong Tòa án nhân dân tối cao và các Tòa án
nhân dân cấp tỉnh bên cạnh các Tòa hình sự, dân sự, lao động để thực hiện chức
năng này”
25
.

23
Ts. Nguyễn Thanh Bình: Thẩm quyền xét xử khiếu kiện hành chính và sự bảo đảm công
lý trong quan hệ giữa Nhà nước và công dân, Nxb. Tư pháp Hà Nội, năm 2004, trang 110.
24
đoạn 1 Điều 127 Hiến pháp năm 1992.
25
Điều 1 Luật số 43-L/CTN ngày 28/10/1995 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật tổ
chức Tòa án nhân dân.
Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án
GVHD: Th.S: Diệp Thành Nguyên 18 SVTH: Võ Thị Hồng Diệu
Đặc biệt, ngày 21/5/1996 Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Pháp
lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính (Pháp lệnh này được sửa đổi, bổ sung
năm 1998 và năm 2006). Việc ban hành Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án

hành chính năm 1996 (sửa đổi, bổ sung năm 1998 và năm 2006) đã góp phần đưa
pháp luật lên một tầm cao mới đó là các vụ kiện hành chính lần đầu tiên sẽ được xét
xử tại Tòa án và khẳng định quyền làm chủ của nhân dân, tăng cường pháp chế xã
hội chủ nghĩa. Tuy nhiên, Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm
1996 (sửa đổi, bổ sung năm 1998 và năm 2006) chỉ tồn tại 15 năm do trong quá
trình giải quyết bọc lộ những hạn chế và bất cập. Ngày 24/11/2010 Quốc hội nước
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XII, kỳ hợp thứ 8 đã thông qua Luật tố
tụng hành chính có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2011, để khắc phục những hạn
chế và bất cập của Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm 1996 (sửa
đổi, bổ sung năm 1998 và năm 2006).
Thứ ba, do xã hội phát triển việc ban hành các quyết định hành chính hay
thực hiện hành vi hành chính càng nhiều, nên không tránh khỏi những trường hợp
các quyết định hành chính, hành vi hành chính vi phạm pháp luật, xâm phạm đến
quyền và lợi ích hợp pháp của công dân làm phát sinh những khiếu nại hành chính.
Do đó, việc khiếu nại của người dân ngày càng gia tăng, song việc giải quyết khiếu
nại của các cơ quan hành chính nhà nước không đạt được kết quả cao nguyên nhân
là do cơ quan hành chính chưa có kinh nghiệm giải quyết những việc khiếu nại có
nội dung phức tạp, mặc khác các cơ quan hành chính còn bênh vực, bao che cho
chính cơ quan mình dẫn đến tính khách quan chưa được đảm bảo. Vì vậy, việc Tòa
án có thêm thẩm quyền trong việc giải quyết các vụ kiện hành chính sẽ đáp ứng nhu
cầu, nguyện vọng cho người dân.
Tóm lại, trong chương này đã khái quát một số lý luận cơ bản về sự thành lập
Tòa hành chính, sơ lược về sự phát triển khiếu kiện hành chính của nước ta qua các
giai đoạn,v.v… Thông qua chương này có thể hiểu thêm khiếu kiện hành chính là
một phần thể hiện quyền làm chủ của công dân. Đồng thời, khiếu kiện hành chính
thể sự tin tưởng của cá nhân, cơ quan, tổ chức vào thẩm quyền giải quyết của Tòa
án.
Tuy nhiên, chương này chỉ là những lý luận chung về khiếu kiện hành chính.
Nếu muốn khiếu kiện hành chính tại Tòa án thì cần biết rõ các loại khiếu kiện hành
chính nào thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án.

Các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án
GVHD: Th.S: Diệp Thành Nguyên 19 SVTH: Võ Thị Hồng Diệu
CHƯƠNG 2
CÁC LOẠI KHIẾU KIỆN HÀNH CHÍNH THUỘC THẨM QUYỀN GIẢI
QUYẾT CỦA TÒA ÁN

Tòa án có thẩm quyền giải quyết các khiếu kiện hành chính nhưng không
phải mọi loại khiếu kiện hành chính điều thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án.
Vậy những loại khiếu kiện nào thuộc thẩm quyền giải quyết Tòa hành chính? Việc
giải quyết các khiếu kiện hành chính sẽ do Tòa án cấp nào thụ lý?
Để làm rõ hơn các loại khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết
của Toà án. Trong chương này, người viết đưa ra một số khái niệm về các loại
khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án theo quy định của
Luật tố tụng hành chính năm 2010.
2.1 Đối tượng thuộc thẩm quyền giải quyết của Toà án theo pháp luật hiện
hành
Hiện nay, hoạt động quản lý hành chính rất đa dạng kéo theo các quyết định
hành chính và hành vi hành chính ngày càng đa dạng theo. Từ đó, dẫn tới việc ngày
càng nhiều vụ kiện hành chính. Do đó, muốn xác định rõ đâu là quyết định hành
chính và hành vi hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa hành chính là
một chuyện hoàn toàn không dễ. Vì vậy, cần làm rõ đâu là “quyết định hành chính”
và “hành vi hành chính” - đối tượng thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa hành
chính.
2.1.1 Quyết định hành chính
Theo quy định của Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm 1996
(sửa đổi, bổ sung năm 1998 và năm 2006) thì quyết định hành chính thuộc thẩm quyền
giải quyết của Tòa hành chính được giải thích “quyết định hành chính là quyết định
bằng văn bản của cơ quan hành chính nhà nước hoặc của người có thẩm quyền
trong cơ quan hành chính nhà nước được áp dụng một lần đối với một hoặc một số
đối tượng cụ thể về một vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính”

26
.
Do việc giải thích thuật ngữ “quyết định hành chính” như trên của Pháp lệnh
thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm 1996 (sửa đổi, bổ sung năm 1998 và năm

26
khoản 1 Điều 4 Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm 1996 (sửa đổi, bổ sung
năm 1998 và năm 2006).