Bài giảng: Tiêu chảy cấp và chương trình phòng chống ThS. BS. Nguyễn Thị Thu Cúc Bài giảng: Tiêu chảy cấp và chương trình phòng chống ThS. BS. Nguyễn Thị Thu Cúc

BỆNH TIÊU CHẢY CẤP Ở TRẺ EM
CHƯƠNG TRÌNH PHÒNG CHỐNG
ThS. BS. Nguyễn Thị Thu Cúc
Bộ Môn Nhi - Trường Đại Học Y Dược Cần Thơ
Mục tiêu
Mục tiêu
1.
1.
Trình bày được định nghĩa và phân loại tiêu chảy
Trình bày được định nghĩa và phân loại tiêu chảy
2.
2.
Mô tả dịch tễ học và yếu tố nguy cơ của bệnh tiêu
Mô tả dịch tễ học và yếu tố nguy cơ của bệnh tiêu
chảy
chảy
3.
3.
Trình bày sinh lý của bù nước bằng đường uống và
Trình bày sinh lý của bù nước bằng đường uống và
thành phần của ORS có độ thẩm thấu thấp
thành phần của ORS có độ thẩm thấu thấp
4.
4.
Mô tả được các dấu hiệu mất nước và nội dung của
Mô tả được các dấu hiệu mất nước và nội dung của
3 phác đồ điều trị
3 phác đồ điều trị
5.
5.
Trình bày được chỉ định kháng sinh và các biện pháp

Trình bày được chỉ định kháng sinh và các biện pháp
phòng bệnh tiêu chảy
phòng bệnh tiêu chảy
6.
6.
Nêu được 2 mục tiêu của chương trình, 3 đối tượng
Nêu được 2 mục tiêu của chương trình, 3 đối tượng
mà chương trình tập trung giải quyết
mà chương trình tập trung giải quyết
• Tiêu chảy cấp là một hội chứng lâm sàng do
nhiều nguyên nhân và có liên quan đến nhiều
yếu tố ảnh hưởng khác nhau
• Tiêu chảy là bệnh thường gặp nhất ở trẻ em,
đứng thứ hai sau VPQP
• Tiêu chảy là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh
tật và tử vong cho trẻ em trên toàn thế giới và
là nguyên nhân số 1 gây tử vong cho trẻ em
ở một số nước đang phát triển
TỔNG QUAN
Gánh nặng bệnh tật

Trên toàn thế giới: 1,5 tỷ lượt trẻ bị TCC/năm

Ở các nước đang phát triển
– 1,3 tỷ lượt trẻ em bị tiêu chảy
– 4 triệu trẻ dưới 5 tuổi chết vì tiêu chảy
– 80% tử vong do tiêu chảy xảy ra ở trẻ dưới 2
tuổi

Việt Nam: trẻ < 5 tuổi mắc 2,2 đợt

tiêu chảy/năm
Việt Nam: Tình hình trẻ bị tiêu chảy
cấp vào nằm điều trị tại BV Nhi TƯ
Tình hình trẻ bị tiêu chảy cấp vào nằm
điều trị tại BV Nhi đồng Cần Thơ
Tại sao tiêu chảy ở trẻ em
lại nguy hiểm ?
Mất nước
Suy dinh dưỡng
Tử vong
Tại sao trẻ em dễ bị tiêu chảy

Hệ thống tiêu hóa chưa trưởng
thành

Nhu cầu dinh dưỡng cao

Hệ thống miễn dịch chưa trưởng
thành

Hệ vi khuẩn chí ở ruột chưa phát
triển tốt

Ăn nhân tạo



ĐỊNH NGHĨA

Tiêu chảy là đi ngoài phân lỏng hoặc

tóe nước trên 3 lần/ngày

Đợt tiêu chảy là thời gian kể từ ngày
đầu tiên bị tiêu chảy tới ngày mà sau
đó 2 ngày phân trẻ bình thường.
PHÂN LOẠI BỆNH TIÊU CHẢY
PHÂN LOẠI BỆNH TIÊU CHẢY
LOẠI
LOẠI



Cấp
Cấp


Phân nước
Phân nước

Máu
Máu

Kéo dài
Kéo dài
MỐI NGUY HIỂM NHẤT
MỐI NGUY HIỂM NHẤT
Mất nước, mất kali
Mất nước, mất kali
Hủy hoại tổ chức,
Hủy hoại tổ chức,

nhiễm độc
nhiễm độc
Suy dinh dưỡng
Suy dinh dưỡng
TỈ LỆ CÁC ĐỢT TIÊU CHẢY VÀ CHẾT
CỦA BA LOẠI TIÊU CHẢY KHÁC NHAU

Tiêu chảy cấp là tiêu chảy khởi đầu cấp
tính kéo dài không quá 14 ngày, phân
lỏng tóe nước

Tiêu chảy kéo dài là tiêu chảy ≥ 14 ngày phân
lỏng nước hoặc có máu

Hội chứng lỵ : Lúc đầu phân lõng nước sau đó
tiêu phân lõng có đàm máu kèm theo mót
rặn, đau quặn bụng


KHOẢNG THỜI GIAN CỦA CÁC ĐỢT TIÊU CHẢY, BRAZIL
NGUYÊN NHÂN TIÊU CHẢY CẤP
Nhiễm khuẩn Không nhiễm khuẩn
Source:,
Virus
Virus là nguyên ngân hàng đầu gây
tiêu chảy cấp ở trẻ em

Rotavirus (> 50% tiêu chảy cấp ở trẻ em)

Astrovirus


Norwalk virus

Coronavirus

Calicivirus

Enteric adenovirus (serotypes 40, 41)
Vi khuẩn
Là nguyên nhân thường gặp thứ 2 sau tác
nhân virus

Escherichia coli:
EPEC; ETEC; EITC; EHEC; EAEC

Campylobacter jejuni

Shigella

Salmonella non typhi

Yersinia enterocolitica

Staphylococcus aureus

Clostridium difficile

Vibrio cholerae

ENTERO

ENTERO
PATHOGENIC
PATHOGENIC
ESCHERICHIA
ESCHERICHIA
COLI (E.coli gây bệnh đường ruột)
COLI (E.coli gây bệnh đường ruột)

ENTERO
ENTERO
INVASIVE
INVASIVE
ESCHERICHIA
ESCHERICHIA
COLI (E.coli xâm nhập)
COLI (E.coli xâm nhập)

ENTERO
ENTERO
ADHERENT
ADHERENT
ESCHERICHIA
ESCHERICHIA
COLI (E.coli bám dính)
COLI (E.coli bám dính)

ENTERO
ENTERO
HEMORRHAGIC
HEMORRHAGIC

ESCHERICHIA COLI (E.coli gây xuất
ESCHERICHIA COLI (E.coli gây xuất
huyết đường ruộy)
huyết đường ruộy)

ENTERO
ENTERO
TOXIGENIC
TOXIGENIC
ESCHERICHIA
ESCHERICHIA
COLI (E.coli sinh độc tố)
COLI (E.coli sinh độc tố)
Ký sinh trùng

Cryptosporidium parvum

Entamoeba histolytic

Giardia lamblia
Nấm
Hiếm gặp ở trẻ em

Candida albicans

Aspergillus

Mucor
Tiêu chảy do chế độ ăn


Chế độ ăn không thích hợp:

Ăn quá nhiều

Ăn các thức ăn khó tiêu hóa

Đột ngột thay đổi chế độ ăn, thay đổi
chế độ ăn cho trẻ trong độ tuổi ăn dặm
(ăn quá nhiều, quá sớm …)

Thức ăn gây dị ứng: Protein sữa bò, trứng,
thịt, cá …

Cho trẻ bú chai

Để thức ăn đã nấu chín lâu ở nhiệt độ phòng

Nước uống bị nhiễm bẩn

Không rửa tay sau khi đi vệ sinh, dọn phân,
giặt rửa cho trẻ hoặc trước khi chuẩn bị thức
ăn

Không xử lý phân hợp lý
Tập quán làm tăng nguy cơ tiêu chảy
Yếu tố vật chủ ảnh hưởng đến tần
số mắc, mức độ nặng của tiêu chảy

Suy dinh dưỡng


Sởi

Suy giảm miễn dịch
CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ CỦA TIÊU
CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ CỦA TIÊU
CHẢY KÉO DÀI
CHẢY KÉO DÀI

Dưới 1 tuổi
Dưới 1 tuổi

Suy dinh dưỡng
Suy dinh dưỡng

Mới cho ăn sữa động vật
Mới cho ăn sữa động vật

Mới bị tiêu chảy cấp
Mới bị tiêu chảy cấp

Bị tiêu chảy kéo dài trước đó
Bị tiêu chảy kéo dài trước đó
TẦN SỐ MỚI MẮC TIÊU CHẢY
THEO NHÓM TUỔI