Đề cương môn cây dược liệu

Đề cương môn cây dược liệu
Thông tin tài liệu:


Tác giả : Lê Quang Hưng
Tên tài liệu : Cây dược liệu
Số trang : 13
Ngày in : 17-Aug-09
Dung lượng : 190464
Tài liệu được lưu lần cuối : 17-Aug-09
Hiệu chỉnh bởi : PT

Mục lục
Thông tin tài liệu:
Mục lục
1

DỮ LIỆU MÔN HỌC
2

MỤC TIÊU MÔN HỌC
2.1

Mục tiêu tổng quát
2.2

Năng lực đạt được
2.3

Mục tiêu cụ thể
3

MÔN HỌC TIÊN QUYẾT
4

TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY
4.1

Cấu trúc tổng quát nội dung học tập
4.2

Cấu trúc chi tiết nội dung môn học
5

ĐÁNH GIÁ HOÀN TẤT MÔN HỌC
6

TIÊU CHUẨN GIẢNG VIÊN
7

TÀI LIỆU THAM KHẢO
8

NGÀY SOẠN THẢO VÀ CÁC TÁC GIẢ
9

PHÊ DUYỆT CHƯƠNG TRÌNH MÔN HỌC

1

DỮ LIỆU MÔN HỌC

§

Tên môn học: Cây dược liệu , Medicinal plants
§

Mã môn học: 204518
§

Bộ môn/Khoa quản lý: Cây công nghiệp
§

Nhóm môn học: chuyên ngành
§

Tính chất môn học: tự chọn
§

Bố trí giảng dạy: năm thứ: 4 học kỳ: 7
§

Số tiết giảng dạy: Tổng số: 30 Lý thuyết: 30, Thực hành: 0
§

Tổng số bài/môn học: 7
§

Tổng số bài trong năm: 7 , học kỳ: 7
§

Số bài trong tuần: 1

§

Mô tả tóm tắt nội dung môn học:
Môn học trình bày các nhóm cây dược liệu theo nhóm hợp chất tự nhiên
được sử dụng, tác động sinh lý và sử dụng trong ngành dược.
2

MỤC TIÊU MÔN HỌC
2.1

Mục tiêu tổng quát
Cung cấp kiến thức về nguồn gốc, phân bố, đặc điểm những cây dược
liệu thông dụng, hiểu được thành phần và tác dụng của các dược liệu, kỹ
thuật thu hái, trồng, bào chế các cây dược liệu thông dụng.

2.2

Năng lực đạt được
Nắm vững công dụng của cây dược liệu, phân biệt tác dụng của từng
nhóm cây dược liệu.
2.3

Mục tiêu cụ thể
-

Kiến thức: hiểu được tác dụng của cây dược liệu với các hoạt chất tự
nhiên.
-

Hiểu biết: nhận định được sử dụng các cây dược liệu có lợi và độc tố.

-

Ứng dụng: nắm vững được cách sử dụng và điều trị bệnh của cây dược
liệu.
-

Tổng hợp: đánh giá cách áp dụng thu hái, gieo trồng, bào chế cây dược
liệu.
3

MÔN HỌC TIÊN QUYẾT
Thực vật học, Sinh hóa thực vật
4

TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY
4.1

Cấu trúc tổng quát nội dung học tập
Chương mục Số
tiết
(LT)
Số
bài
Các mục tiêu cụ thể

Phương
pháp giảng
dạy
Tương quan
của chương

mục đối với
môn học
1 2 3 4 5 6
Đại cương về
cây dược liệu

4

1
Biết được vị trí cây
dược liệu trong
ngành y học.
Chiếu
projector,
thảo luận
nhóm
Giới thiệu
chung về cây
dược liệu trong
ngàng y học và
giá trị kinh tế
Cây dược liệu
chứa
carbohydrate

4

1
Hiểu được tác dụng
và sản phẩm các

cây dược liệu liên
quan
Chiếu
projector,
thảo luận
nhóm
Nhóm cây
dược liệu cơ
bản và tác dụng
trong y học
Cây dược
liệuchứa
glycoside

8

2
Hiểu được tác dụng
của glycoside và
sản phẩm các cây
liên quan
Chiếu
projector,
thảo luận
nhóm
Nhóm cây
dược liệu quan
trọng ảnh
hưởng sinh lý
cơ thể

Cây dược
liệu chứa
acid hữu cơ

1

1
Hiểu được tác dụng
của acid hữu cơ và
sản phẩm các cây
dược liệu liên quan
Chiếu
projector, thảo
luận nhóm
Nhóm hoạt chất
thông dụng điều
hòa hoạt động cơ
thể
Cây dược
liệu chứa
chất kháng
khuẩn thực
vật bậc cao

1

1
Hiểu được tác dụng
cây dược liệu chứa

chất kháng khuẩn
Chiếu
projector, thảo
luận nhóm
Nhóm hoạt chất
ảnh hưởng đến
điều trị
Cây dược
liệu chứa
alkaloid

8

1
Hiểu được tác dụng
quan trọng
của alkaloid và sản
phẩm từ các cây
dược liệu liên quan
Chiếu
projector, thảo
luận nhóm
Nhóm hoạt chất
có hoạt tính
mạnh
Cây dược
liệu chứa
tinh dầu và
lipid

4

1
Biết được ứng dụng
tinh dầu, lipid và sản
phẩm các cây dược
liệu liên quan
Chiếu
projector, thảo
luận nhóm
Nhóm hoạt chất
có tính kích thích
thần kinh và diệt
khuẩn
4.2

Cấu trúc chi tiết nội dung môn học
Chương 1: Đại cương về cây dược liệu
Tên bài học: Đại cương về cây dược liệu

Hoạt động 4 tiết
Giảng đại cương về cây dược liệu

Giảng viên:
Lê Quang Hưng
Nội dung Lịch sử môn dược liệu, vị trí của cây dược liệu trong
ngành y tế và giá trị kinh tế, thu hái và chế biến, bảo quản
cây dược liệu.

Trước khi học - Đọc tài liệu:

-Lê Quang Hưng. 2008. Bài giảng cây dược liệu. ĐH Nông
Lâm TPHCM, tr.1-11.
- Chương 1. Đại cương về dược liệu. Ngô Văn Thu, 1998.
Sách Bài giảng dược liệu 1, Bộ Y tế và Giáo dục-Đào tạo,
tr 1-27. Nhà in Trung Tâm Thông tin, ĐH Dược, Hà Nội.
Sau khi học - Đọc tài liệu từ internet về cây dược liệu.
- Phân biệt hoạt chất và tác dụng của cây dược liệu
Phương pháp
vàphương
tiện
Chiếu powerpoint, hình ảnh, micro.
Tổ chức và
thực hiện
Giảng dạy cho toàn lớp
Chương 2: Cây dược liệu chứa carbohydrate
Tên bài học: Cây dược liệu chứa carbohydrate

Hoạt động 4 tiết
Giảng và phân tích tác dụng của
tinh bột, cellulose kỹ thuật thu hái
và trồng và các cây dược liệu liên
quan.
Giảng viên:
Lê Quang Hưng
Nội dung Công dụng của tinh bột, trồng và chế biến các cây dược diệu
liên quan: sắn dây, ý dĩ, sen, hoài sơn, trạch tả. Công dụng
của cellulose, trồng bông vải. Công dụng của gôm, chất
nhầy, pectin, thu hái gieo trồng cây Acacia verek,
sâm bố chính, bạch cập, mã đề, rau câu, tảo bẹ.
Trước khi

học
Đọc tài liệu:
Lê Quang Hưng. 2008. Bài giảng cây dược liệu. ĐH Nông
Lâm TPHCM, tr. 12-20.

Sau khi học Thảo luận lớp, nhóm: tác dụng của các thành phần khi sử
dụng
Phương pháp
và phương
tiện
Chiếu powerpoint, hình ảnh, micro
Tổ chức và
thực hiện
Giảng dạy cho toàn lớp
Chương 3: Cây dược liệu chứa glycoside
Tên bài học 1: Cây dược liệu chứa glycoside
Hoạt động 4 tiết
Giảng và phân tích tác dụng của
glycoside, thu hái và gieo trồng
Giảng viên:
Lê Quang Hưng
Nội dung Nhóm cây glucoside tim: trúc đào, thông thiên, sừng dê,
dương địa hoàng, hạt đay,hành biển. Nhóm cây chứa
saponin:cam thảo, viễn chí, cát cánh, bồ kết, ngưu tất, rau
má, ngũ gia bì, nhân sâm, tam thất, táo, tỳ giải, thổ phục linh,
mạch môn. Cây dược liệu chứa terpenoid: sinh địa, dành
dành, huyền sâm, sứ đại, xuyên tâm liên, ké đầu ngựa, hy
thiêm, cỏ ngọt.

Trước khi

học
Đọc tài liệu:
Lê Quang Hưng. 2008. Bài giảng cây dược liệu. ĐH Nông
Lâm TPHCM, tr. 21-36.
Sau khi học Sinh viên đọc thêm tài liệu: World Health Organization, 1999.
Monographs of Selected Medicinal Plants, Vol. 1, 288 pp.
Phân biệt cây với hoạt chất có hại và có lợi, trồng cỏ ngọt.
Phương pháp
và phương
tiện
Chiếu powerpoint, hình ảnh, micro
Tổ chức và
thực hiện
Giảng dạy cho toàn lớp
Chương 3: Cây dược liệu chứa glycoside
Tên bài học 2: Cây dược liệu chứa glycoside (tt)
Hoạt động 4 tiết
Giảng và phân tích cây chứa nhóm
anthranoid, flavonoid,
coumarin,glycosid cyanogenic
Giảng viên:
Lê Quang Hưng
Nội dung Nhóm cây chứa anthranoid: phan tả diệp, thảo quyết minh,
muồng cốt khí, ô môi, đại hoàng, cốt khí, hà thủ ô đỏ, chút
chít, ba kích, nhàu, dây đất, lô hội. Cây dược liệu chứa
flavonoid: hoa hòe, diếp cá, râu mèo, rau nghễ, núc nác,
hoàng cầm, kim ngân hoa, actisô, dâu tằm, hồng hoa, xạ
can, dây thuốc cá, củ đậu, tô mộc. Cây dược liệu chứa
coumarin: ba dót, bạch chỉ, tiền hồ, sài đất. Cây dược liệu
chứaglycosid cyanogenic: mơ, đào. Cây dược liệu chứa

tannin: ổi, măng cụt.
Trước khi
học
Đọc tài liệu:
Lê Quang Hưng. 2008. Bài giảng cây dược liệu. ĐH Nông
Lâm TPHCM, tr. 37-56.
Chương 3: Dược liệu chứa glucoside, Ngô Văn Thu, 1998.
Bài giảng dược liệu 1, tr 79-371, Bộ Y tế và Giáo dục-Đào
tạo, Nhà in Thông tin, ĐH Dược Hà Nội
Sau khi học Thảo luận lớp, nhóm: thu hái và bào chế thuốc
Phương
pháp
và phương
tiện
Chiếu powerpoint, hình ảnh, micro
Tổ chức và
thực hiện
Giảng dạy cho toàn lớp
Chương 4: Cây dược liệu chứa acid hữu cơ
Tên bài học: Cây dược liệuchứa acid hữu cơ
Hoạt động 1 tiết
Giảng và giải thích các đặc tính
của cây dược liệu chứa acid hữu
cơ
Giảng viên:
Lê Quang Hưng
Nội dung Công dụng của acid hữu cơ, trồng các cây dược liệu liên
quan: chanh, thuốc lá, me, sơn tra
Trước khi
học

Đọc tài liệu: Lê Quang Hưng. 2008. Bài giảng cây dược liệu.
ĐH Nông Lâm TPHCM, tr. 57-58.
Sau khi học Thảo luận lớp, nhóm: tác dụng của acid hữu cơ.
Phương pháp
và phương
tiện
Chiếu powerpoint, hình ảnh, micro
Tổ chức và
thực hiện
Giảng dạy cho toàn lớp
Chương 5: Cây dược liệu chứa chất kháng khuẩn thực vật bậc
cao
Tên bài học : Cây dược liệu chứa chất kháng khuẩn thực vật bậc
cao
Hoạt động 1 tiết
Giảng các đặc tính hoạt chất, trồng
cây dược liệu chứa chất kháng khuẩn
thực vật bậc cao
Giảng viên:
Lê Quang
Hưng
Nội dung Phân bố thực vật, kỹ thuật trồng, thu hoạch, chế biến: cây óc
chó,bạch hoa xà, gọng vó, cây lá móng, sâm đại hành, tỏi,
nghệ.
Trước khi học Đọc tài liệu: Lê Quang Hưng. 2008. Bài giảng cây dược liệu.
ĐH Nông Lâm TPHCM, tr. 59-63.
Sau khi học Thảo luận lớp, nhóm.
Phương pháp
và phương
tiện

Chiếu powerpoint, hình ảnh, micro
Tổ chức và
thực hiện
Giảng dạy cho toàn lớp
Chương 6: Cây dược liệu chứa alkaloid
Tên bài học 1: Cây dược liệu chứa alkaloid
Hoạt
động
4 tiết
Giảng và giải thích các đặc tính của
cây dược liệu chứa chất alkaloid
Giảng viên:
Lê Quang Hưng
Nội dung Phân loại và tác dụng của alkaloid. Các cây dược liệu chứa
alkaloid không có nhân dị vòng: ma hoàng, ớt, tỏi độc, ích mẫu.
Alkaloid có nhân pyridine và piperidine: hồ tiêu, lựu, cau, lobelia,
thuốc lá. Alkaloid có nhân tropan:benladon, cà độc dược, coca.
Alkaloid có nhân Quinolizidin:Sarothamus. Alkaloid có nhân
Quinolin: cankina.
Trước
khi học
Sinh viên đọc tài liệu:
Lê Quang Hưng. 2008. Bài giảng cây dược liệu. ĐH Nông Lâm
TPHCM, tr. 64-82.
Chương 6: Dược liệu chứa alkaloid, Phạm Thanh Kỳ, Nguyễn
Thị Tâm, Trần Văn Thanh, 1998. Bài giảng dược liệu 2, tr 5-151,
Bộ Y tế và Giáo dục-Đào tạo, Nhà in Thông tin, ĐH Dược Hà Nội
Sau khi
học
Thảo luận nhóm: phân biệt alkaloid có lợi và độc hại.

Phương
pháp
và phươ
ng tiện
Chiếu powerpoint, hình ảnh, micro
Tổ chức
và thực
hiện
Lý thuyết : Giảng dạy cho toàn lớp
Thực hành: chia nhóm
Tên bài học 2: Cây dược liệu chứa alkaloid (tt)
Hoạt động 4 tiết
Giảng và giải thích các đặc tính của
cây dược liệu chứa chất alkaloid
Giảng viên:
Lê Quang Hưng
Nội dung Alkaloid có nhân Isoquinolin:ipeca, thuốc phiện, bình vôi, hoàng
liên, vàng đắng, hoàng liên gai, hoàng bá, hoàng đằng, vông
nem. Alkaloid có nhân Indol: mã tiền, hoàng nàn, cây lá ngón, ba
gạc, dừa cạn, lạc tiên. Alkaloid có nhân Imidazol: pilocarpus.
Alkaloid có nhân Quinazolin: thường sơn. Alkaloid có nhân
Purin: chè, cà phê. Alkaloid có cấu trúc steroid: mực hoa trắng,
cà lá xẻ. Alkaloid có cấu trúc Diterpene: ô
đầu

Trước khi
học
Sinh viên đọc tài liệu:
Lê Quang Hưng. 2008. Bài giảng cây dược liệu. ĐH Nông Lâm
TPHCM, tr. 64-82.

Sau khi
học
Thảo luận nhóm: liều dùng và độc tố của cây dược liệu
Phương
pháp
và phươn
g tiện
Chiếu powerpoint, hình ảnh, micro
Tổ chức
và thực
hiện
Lý thuyết : Giảng dạy cho toàn lớp
Thực hành: chia nhóm
Chương 7: Cây dược liệu chứa tinh dầu
Tên bài học 1: Cây dược liệu chứa tinh dầu
Hoạt động 3 tiết
Trình bày công dụng, gieo trồng, thu
hái
Giảng viên:
Lê Quang
Hưng
Nội dung Định nghĩa, công dụng, trồng, thu hái cây lấy tinh dầu
cây: sả, bạc hà Á, long não, sa nhân, tràm, bạch đàn, dầu
giun, gừng, thanh cao, đinh hương, hương nhu trắng, đại hồi,
quế.
Trước khi
học
Đọc tài liệu: Lê Quang Hưng. 2008. Bài giảng cây dược liệu.
ĐH Nông Lâm TPHCM, tr. 83-91.
Đọc tài liệu: Chương 7: Phạm Thanh Kỳ, Nguyễn Thị Tâm,

Trần Văn Thanh, 1998. Bài giảng Cây dược liệu 2, tr 151-232,
Bộ Y tế và Giáo dục-Đào tạo, Nhà in Thông tin, ĐH Dược Hà
Nội
Đoàn Thị Thanh Nhàn, 2001. Giáo trình cây thuốc, tr 28-63.
ĐH Nông nghiệp 1, Hà Nội.
Sau khi học Thảo luận nhóm: so sánh trồng cây dược liệu ngắn ngày và
dài ngày
Phương
pháp
và phương
tiện
Lý thuyết : chiếu powerpoint, hình ảnh, micro
Thực hành: thử nảy mầm hạt giống trong phòng, sử dụng
công thức tính
Tổ chức và
thực hiện
Lý thuyết : Giảng dạy cho toàn lớp
Thực hành: chia nhóm
Chương 8: Cây dược liệu chứa lipid
Tên bài học: Cây dược liệu chứa lipid
Hoạt động 1 tiết
Trình bày công dụng, gieo trồng, thu
hái
Giảng viên:
Lê Quang Hưng
Nội dung Công dụng, kỹ thuật trồng, thu hoạch, chế biến: thầu dầu,
đại phong tử, ca cao.
Trước khi
học
Đọc tài liệu: Lê Quang Hưng. 2008. Bài giảng cây dược liệu.

ĐH Nông Lâm TPHCM, tr. 92-94.
Đọc tài liệu: Chương 7: Phạm Thanh Kỳ, Nguyễn Thị Tâm,
Trần Văn Thanh, 1998. Bài giảng dược liệu 2, tr 151-232, Bộ
Y tế và Giáo dục-Đào tạo, Nhà in Thông tin, ĐH Dược Hà
Nội
Sau khi học Đọc tài liệu từ internet.
Phương pháp
và phương
tiện
Lý thuyết : chiếu powerpoint, hình ảnh, micro

Tổ chức và
thực hiện
Lý thuyết : Giảng dạy cho toàn lớp
Thực hành: chia nhóm

5

ĐÁNH GIÁ HOÀN TẤT MÔN HỌC
Đánh giá môn học qua cả quá trình học tập của sinh viên:
Seminar 30%, thi trắc nghiệm học kỳ 70%.
6

TIÊU CHUẨN GIẢNG VIÊN
-

Kinh nghiệm: giảng viên ngành Nông học
-

Chuyên môn: đã được đào tạo về Nông học, Khoa học cây trồng.

7

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Nguyễn Hữu Đức, 2005. Dược lâm sàng, NXB Y học, 145 tr.
Lê Quang Hưng. 2008. Bài giảng cây dược liệu. ĐH Nông Lâm TPHCM, 95
tr. Phạm Thanh Kỳ, Nguyễn Thị Tâm, Trần Văn Thanh, 1998. Bài giảng
dược liệu
Bộ Y tế và Giáo dục-Đào tạo, Nhà in Thông tin, ĐH Dược Hà Nội, 257 tr.
Đoàn Thị Thanh Nhàn, 2001. Giáo trình cây thuốc, ĐH Nông nghiệp 1, Hà Nội,
92 tr.
Ngô Văn Thu, 1998. Bài giảng dược liệu 1. Bộ Y tế và Giáo dục - Đào tạo,
Nhà in Thông tin, ĐH Dược Hà Nội, 401 tr.
World Health Organization, 1999. Monographs of Selected Medicinal Plants,
Vol. 1, 288 pp.
8

NGÀY SOẠN THẢO VÀ CÁC TÁC GIẢ
-

Ngày biên soạn 12/12/2007
-

Nhóm biên soạn
Họ và Tên Nghề nghiệp Tên Cơ quan Địa chỉ
Lê Quang Hưng Giảng viên ĐH Nông Lâm TP
HCM
Thủ Đức TP HCM


Người biên soạn

Lê Quang
Hưng

9

PHÊ DUYỆT CHƯƠNG TRÌNH MÔN HỌC
-

Bộ môn:
- See more at: />lieu.html#sthash.BNpVwnwQ.dpuf