Năng lực tư duy sáng tạo của học sinh, sinh viên Việt Nam

Môc lôc Trang
I. Phát biểu vấn đề……………………………………………………….
II. Căn cứ phát biểu vấn đề……………………………………………….
1. Lí do khách quan……………………………………………………...
2.Thực trạng nghiên cứu vấn đề…………………………………………
III. Phê phán phương pháp luận giải quyết vấn đề……………………….
IV. Định hướng phương pháp luận giải quyết vấn đề……………………
1.Nguyên tắc khách quan và nguyên tắc sáng tạo trong đổi mới tư duy
từng cá nhân…………………………………………………………...
2.Quan điểm toàn diện và phát triển trong cải cách giáo dục và đào tạo
3.Quan điểm phát triển trong chiếm lĩnh văn hoá………………………
Kết luận. ………………………………………………………………….
2
2
2
3
7
8
8
9
10
12

I- Phát biểu vấn đề:
Năng lực t duy sáng tạo của học sinh, sinh viên Việt nam hiện nay.
Trong vấn đề đợc nêu trên gồm có 3 nội dung cần đợc giải quyết đó là:
- Đánh giá thực trạng về năng lực t duy sáng tạo của học sinh, sinh viên Việt nam
- Phê phán phơng pháp luận giải quyết vấn đề đó.
- Một số giải pháp nhằm xây dựng, cải tạo và nâng cao năng lực t duy sáng tạo
của học sinh, sinh viên Viện nam.
II- căn cứ phát biểu vấn đề:

1. Lí do khách quan:
Trc tiờn, ta hóy núi v nng lc t duy trong trit hc. Trit hc ch cú th ra
i khi nng lc t duy tru tng ca con ngi t n trỡnh phỏt trin nht nh
cho phộp khỏi quỏt nhng hiu bit riờng l, ri rc thnh mt h thng nhng quan
im v quan nim chung v th gii. Do ú, núi n lch s trit hc khụng th
khụng cp ti vn nng lc t duy ca con ngi, vn l iu kin ra i ca
trit hc, song do tỏc ng tr li, trit hc cng l khoa hc v nhng quy lut chung
nht ca t duy.
Tuy nhiờn, trong thi i ngy nay, khi nhn thc ca con ngi ó t n mt trỡnh
cao hn, thỡ nng lc t duy khụng cũn gi nguyờn ngha m ó tr thnh nng lc
t duy sỏng to. Bi l, ngi ta khụng ch t duy cú nhng khỏi nim v th gii,
m cũn sỏng to nhm thay i th gii lm cho th gii ngy cng tt p hn. Tm
quan trng ca s sỏng to vn tng lờn hng nm mi thnh phn xó hi nh l
mt kt qu phn hi t cuc sng trong th gii v mụi trng kinh doanh sụi ng.
Mi ngi c hụ ho sỏng to. Hóng kinh doanh tỡm kim nhng s ci tin cho
sn phm mi v cỏc chin dch marketing y tớnh sỏng to; chớnh ph tỡm kim cỏc
phng thc sỏng to thc hin nhng gii phỏp cụng ngh; cũn cng ng v gia
ỡnh thỡ tỡm cỏc phng phỏp sỏng to cựng chung sng ho hp. Vi học sinh,
2
sinh viờn núi riờng, nng lc t duy sỏng to ó tr thnh mt trong nhng iu kin
cn thit em li cho h mt cụng vic ha hn khi ra trng hay xa hn na l
mt ch ng vng chc trong xó hi v trờn th gii.
2. Thực trạng nghiên cứu vấn đề:
Vn quý nht trong nn kinh t tri thc l tri thc, do vy, con ngi cú tri thc
l yu t quan trng v quyt nh trong phỏt trin kinh t tri thc nc ta. Chúng ta
đã biết năng lực t duy sáng tạo của học sinh, sinh viên chịu tác động trực tiếp của môi
trờng giáo dục và đào tạo trong nhà trờng. Hiện nay cht lng o to ca Vit Nam
cũn thp, chng trỡnh lc hu, trang thit b yu kộm; o to thiờn v lý thuyt,
thiu thc t v tớnh sỏng to, c ch qun lý cũn nhiu bt cp... Mi ngi u tht
rng, c s vt cht cho giỏo dc v rốn luyn th cht t tui mu giỏo cho n sinh

viờn i hc quỏ thiu thn. Trng s tt c cỏc bc hc quỏ cht chi. Hc sinh,
sinh viờn khụng cú ch vui chi, tp luyn th thao. Nhiu ging ng ca nhiu
trng i hc, k c i hc cp quc gia, khụng ỏp ng c nhng ũi hi ti
thiu v mt s phm. Ngy nay, ỏp ng nhu cu v nhõn lc ca nc nh,
chỳng ta cng ó cú s ci tin rt nhiu v giỏo dc v o to. Hu nh chng
trỡnh sỏch giỏo khoa ca chỳng ta so vi cỏc nc khụng khỏc l bao. Tuy nhiờn, vn
li l phng phỏp ging dy. Vic dy v hc cỏc trng ph thụng hin nay
nc ta chu tỏc ng nng n bi mc tiờu thi c. Hc thi. Dy thi ua cú
thnh tớch thi c tt nht. Do ú vic ging dy õy ch yu l truyn th cỏc kin
thc, luyn cỏc k nng lm bi kim tra v bi thi m ớt ý n vic thụng qua dy
kin thc dy hc sinh cỏch suy lun khoa hc; rốn luyn t duy c lp, sỏng to
cho hc sinh; ớt khuyn khớch cỏc tỡm tũi, khỏm phỏ. Núi chung s nhi nhột kin
thc theo li ỏp t kốm theo vic quỏ thiu sỏch tham kho cú cht lng ang l
nguy c bo mũn trớ tu ca th h tr, hạn chế kh nng t duy v úc khỏm phỏ, sỏng
to ca hc sinh, sinh viờn. ng v Nh nc cng ó thy vn , do ú Ngh quyt
2 ca Ban Chp hnh Trung ng khúa VIII, Lut giỏo dc v Ngh quyt ca i
hi IX u nhn mnh n vic i mi cỏch dy, cỏch hc, n vic hc i ụi vi
3
hành, nhà trường gắn liền với đời sống. Tuy nhiên sự chỉ đạo thực hiện rất lúng túng,
thiếu biện pháp hữu hiệu, v× thế mà Nghị quyết 2 ra đời đã trên 5 năm nhưng tình
hình chuyển biến quá chậm, nạn dạy thêm, học thêm vẫn tràn lan, nhà trường vẫn xa
rời cuộc sống. Học sinh, sinh viên học như vậy rồi ra đời làm người lao động nên
cũng dễ hiểu là tác phong thủ công nghiệp, tư duy "kinh nghiệm" qua hàng chục năm,
vẫn cứ gần như y nguyên. Việc vận dụng các quy luật khách quan, sử dụng chúng
như những người giúp việc đắc lực có trong tay sức mạnh của sự "tất yếu" đương là
chuyện hiếm. Nói về tác phong thì chỉ riêng việc "cải cách hành chính" ì ạch cũng đủ
thấy tác phong thủ công nghiệp nặng căn như thế nào. Tuy rằng có những người lao
động, nhờ được vào làm ở những cơ sở sản xuất, dịch vụ hiện đại, thì thực tiễn ở đó
sớm làm cho họ có phong cách công nghiệp, tư duy khoa học. Nhưng kh«ng lẽ chờ
cho sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa thắng lợi rồi, tác phong công nghiệp,

tư duy khoa học s¸ng t¹o mới trở nên phổ biến trong xã hội; ta phải chủ động giáo
dục, đào tạo nên những con người có những phẩm chất đó để đẩy nhanh sự nghiệp
công nghiệp hóa và hiện đại hóa.
Là một trong số 6 sinh viên Việt Nam khi du học tại Liên Xô may mắn theo
học khóa học về phương pháp luận sáng tạo (PPLST) do GS Altshuler giảng dạy tại
ĐH Sáng tạo Sáng chế Bacu, Kỹ sư Dương Xuân Bảo (Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ
Sáng tạo khoa häc c«ng nghÖ) cùng với GS Phan Dũng (Giám đốc Trung tâm Sáng
tạo khoa häc kÜ thuËt – TSK cña §¹i häc khoa häc tù nhiªn TP Hồ Chí Minh) là hai
người hăng hái nhất trong việc truyền bá tư duy sáng tạo. Nói may mắn bởi khóa học
phương pháp luận sáng tạo của ĐH Sáng tạo, sáng chế Bacu chỉ mở được hai khóa rồi
phải đóng cửa. Từ Liên Xô trở về nước, Dương Xuân Bảo vào làm việc tại Bộ Nội
vụ, sau ®ã Dương Xuân Bảo chuyÓn sang Côc s¸ng chÕ. Tại Cục Sáng chế, Dương
Xuân Bảo bắt đầu tiến hành mở hàng loạt khóa đào tạo về phương pháp luận sáng
tạo. Trong một lần chiêu sinh, Xuân Bảo ngạc nhiên khi thấy một học viên không
chịu đóng tiền học phí ngay khi ghi tên. Sau giờ giải lao của buổi học đầu tiên, học
viên này kéo thầy Bảo ra một góc và rỉ tai: "Quả thực lúc đầu em chưa tin vào chất
4
lng khúa hc lm. Bõy gi em mi thy nú thit thc i vi em v em xin c
úng hc phớ." Chng hc viờn ú chớnh l ụng ch c s sn xut ng ten Hựng
Dng (ng ten HD hin ang c tiờu th rt mnh ngoi th trng) v sau mt vi
bui hc, anh ó cú sỏng kin tng cht lng, gim giỏ thnh sn xut ng ten ca
hóng mỡnh. Lm vic ti Cc sỏng ch c hai nm, Dng Xuõn Bo chuyn sang
Vin Khoa hc Vit Nam v tip ú dng chõn ti S KHCN&MT H Ni cho ti
khi ngh hu. Trong thi gian cụng tỏc ti Vin Khoa hc Vit Nam, Dng Xuõn
Bo l mt trong nhng ngi tham gia chm gii thng "Thanh niờn Sỏng to
KHCN" do Vin Khoa hc Vit Nam phi hp vi Trung ng on t chc.
Về phần GS Phan Dũng Giám đốc đồng thời là ngời sáng lập ra TSK lần đầu
tiên dạy PPLST ở Việt nam năm 1977 đến nay đã có trên 9000 ngời theo học. Thầy cho
biết TSK hạch toán độc lập ngay từ ngày đầu cho đến nay mà không hề nhận đợc sự đầu
t nào từ những cấp cao hơn. Phải chăng ngời ta đang áp dụng cơ chế thị trờng với một tổ

chức giáo dục hoạt động chỉ với mục đích là làm sao phổ biến đợc môn học đang đợc
phát triển rộng rãi trên thế giới bởi những kết quả to lớn mà nó đem lại, đặc biệt là tại
những nớc nh Mỹ, Anh, Nga.
Vic ph bin v phỏt trin PPLST cng l mt bi toỏn. Vy ó n lỳc phi
tp trung dy nú hay cha, khi m ngh quyt hi ngh BCH T ng ln 4 khoỏ VII
nm 1993 ó yờu cu "ỏp dng nhng phng phỏp giỏo dc hin i bi dng
cho hc sinh nng lc t duy sỏng to, nng lc gii quyt vn " v c nhc li
trong cỏc ngh quyt khỏc cho n nay. Chỳng ta s lm gỡ trong th k 21 õy khi m
"ln súng phỏt trin th t" ang n. Thi i "hu tin hc" - ln súng th 4 l thi
i sỏng to mang tớnh qun chỳng rng rói nh vic s dng cỏc phng phỏp t duy
sỏng to mt cỏch cú khoa hc, c dy v hc i tr. Hin nay Singapore ang ct
gim chng trỡnh hc hc sinh cú thi gian lm nhng bi tp rốn luyn t duy
sỏng to. Trong khi ú Vit Nam chỳng ta, i mi phng phỏp dy v hc, phỏt
huy tinh thn sỏng to hc sinh sinh viên l mt trong nhng vn bc xỳc ca
giỏo dc Vit Nam, ó c cp t hi ngh ny sang hi ngh khỏc nhng vn
5