Luyện tập kết hợp các thao tác lập luận

LÀM VĂN
LÀM VĂN
Tuần 14- Tiết 42- Chương trình Cơ bản
Tuần 14- Tiết 42- Chương trình Cơ bản

Ngữ liệu 1
Ngữ liệu 1


Hằng ngày chúng ta thường có dịp tiếp xúc với đời sống bên
Hằng ngày chúng ta thường có dịp tiếp xúc với đời sống bên
ngoài, trước mắt chúng ta, loài người còn đầy rẫy những cảnh khổ.
ngoài, trước mắt chúng ta, loài người còn đầy rẫy những cảnh khổ.
Từ một ông lão già nua răng long tóc bạc, lẽ ra phải được sống trong
Từ một ông lão già nua răng long tóc bạc, lẽ ra phải được sống trong
sự chăm sóc đùm bọc của con cháu, thế mà ông lão ấy phải sống
sự chăm sóc đùm bọc của con cháu, thế mà ông lão ấy phải sống
kiếp đời hành khất, sống bằng của bố thí của kẻ qua đường, đến
kiếp đời hành khất, sống bằng của bố thí của kẻ qua đường, đến
một trẻ thơ, quá bé bỏng mà lại sống bằng cách đi nhặt từng mẩu
một trẻ thơ, quá bé bỏng mà lại sống bằng cách đi nhặt từng mẩu
bánh của người khác ăn dở, thay vì được cha mẹ nuôi nấng, dạy
bánh của người khác ăn dở, thay vì được cha mẹ nuôi nấng, dạy
dỗ…Những hình ảnh ấy và thảm trạng ấy khiến cho mọi người xót
dỗ…Những hình ảnh ấy và thảm trạng ấy khiến cho mọi người xót
thương, và tìm cách giúp đỡ. Đó chính là lòng nhân đạo.
thương, và tìm cách giúp đỡ. Đó chính là lòng nhân đạo.


Con người cần phát huy lòng nhân đạo của mình đối với mọi

Con người cần phát huy lòng nhân đạo của mình đối với mọi
người xung quanh. Thánh Găng-đi có một phương châm: “Chinh
người xung quanh. Thánh Găng-đi có một phương châm: “Chinh
phục được mọi người ai cũng cho là khó, nhưng tạo được tình
phục được mọi người ai cũng cho là khó, nhưng tạo được tình
thương, lòng nhân đạo, sự thông cảm giữa con người với con người
thương, lòng nhân đạo, sự thông cảm giữa con người với con người
lại càng khó hơn. Điều kiện duy nhất để tạo sự kính yêu và mến
lại càng khó hơn. Điều kiện duy nhất để tạo sự kính yêu và mến
phục đối với quần chúng, tốt nhất là phải làm sao phát huy lòng nhân
phục đối với quần chúng, tốt nhất là phải làm sao phát huy lòng nhân
đạo đến cùng và tột độ vậy”.
đạo đến cùng và tột độ vậy”.


(Lâm Ngữ Đường, Tinh hoa xử thế)
(Lâm Ngữ Đường, Tinh hoa xử thế)

NGỮ LIỆU 1
NGỮ LIỆU 1
- Vấn đề nghị luận?
- Thao tác lập luận được sử dụng?
- Tác dụng của thao tác?
Lòng nhân đạo
Lòng nhân đạo
Giải thích, chứng minh, bình luận
Giải thích, chứng minh, bình luận
Giúp người tiếp nhận hiểu, tin, biết cách sống
Giúp người tiếp nhận hiểu, tin, biết cách sống
có lòng nhân đạo

có lòng nhân đạo

Yêu cầu hoạt động nhóm
Yêu cầu hoạt động nhóm
1. Đọc ngữ liệu và xác định vấn đề nghị luận.
1. Đọc ngữ liệu và xác định vấn đề nghị luận.
2. Xác định thao tác lập luận được sử dụng?
2. Xác định thao tác lập luận được sử dụng?
3. Cho biết tác dụng của thao tác trong ngữ liệu.
3. Cho biết tác dụng của thao tác trong ngữ liệu.
Phân công nhiệm vụ
Phân công nhiệm vụ
1. Nhóm 1- 2 tìm hiểu ngữ liệu 2
1. Nhóm 1- 2 tìm hiểu ngữ liệu 2
2. Nhóm 3- 4 tìm hiểu ngữ liệu 3
2. Nhóm 3- 4 tìm hiểu ngữ liệu 3
I. Luyện tập ở lớp

Ngữ liệu 2
Ngữ liệu 2
…
…
Có người bảo: Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi!
Có người bảo: Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi!


Xin đáp lại: Hút thuốc là quyền của anh, nhưng anh không có
Xin đáp lại: Hút thuốc là quyền của anh, nhưng anh không có
quyền đầu độc những người ở gần anh. Anh uống rượu say mèm,
quyền đầu độc những người ở gần anh. Anh uống rượu say mèm,

anh làm anh chịu, nhưng hút thuốc thì người gần anh cũng hít phải
anh làm anh chịu, nhưng hút thuốc thì người gần anh cũng hít phải
luồng khói độc. Điều này hàng nghìn công trình nghiên cứu đã
luồng khói độc. Điều này hàng nghìn công trình nghiên cứu đã
chứng minh rất rõ.
chứng minh rất rõ.


Vợ con, những người làm việc cùng phòng với những người
Vợ con, những người làm việc cùng phòng với những người
nghiện thuốc cũng bị nhiễm độc, cũng đau tim mạch, viêm phế
nghiện thuốc cũng bị nhiễm độc, cũng đau tim mạch, viêm phế
quản, cũng bị ung thư. Anh có quyền hút, nhưng có mặt người
quản, cũng bị ung thư. Anh có quyền hút, nhưng có mặt người
khác, xin mời anh ra ngoài sân, ngoài hành lang mà hút.
khác, xin mời anh ra ngoài sân, ngoài hành lang mà hút.


Tội nghiệp thay những cái thai còn nằm trong bụng mẹ, chỉ vì có
Tội nghiệp thay những cái thai còn nằm trong bụng mẹ, chỉ vì có
người hút thuốc ngồi cạnh mẹ mà thai bị nhiễm độc, rồi mẹ đẻ non,
người hút thuốc ngồi cạnh mẹ mà thai bị nhiễm độc, rồi mẹ đẻ non,
con sinh ra đã suy yếu. Hút thuốc cạnh một người đàn bà có thai
con sinh ra đã suy yếu. Hút thuốc cạnh một người đàn bà có thai
quả là một tội ác.
quả là một tội ác.


Bố và anh hút, chú bác hút không những đầu độc con em mà còn
Bố và anh hút, chú bác hút không những đầu độc con em mà còn

nêu gương xấu…
nêu gương xấu…


(Nguyễn Khắc Viện, Ôn dịch thuốc lá)
(Nguyễn Khắc Viện, Ôn dịch thuốc lá)

- Vấn đề nghị luận?
- Thao tác lập luận được sử dụng?
- Tác dụng của thao tác?
NGỮ LIỆU 2
NGỮ LIỆU 2
Bàn về tác hại của thuốc lá
Bàn về tác hại của thuốc lá
Bác bỏ, phân tích, chứng minh
Bác bỏ, phân tích, chứng minh
Phủ nhận quan niệm sai lệch về việc hút thuốc lá,
Phủ nhận quan niệm sai lệch về việc hút thuốc lá,
giúp người hút nhận thức rõ tác hại kề cận người
giúp người hút nhận thức rõ tác hại kề cận người
thân và thuyết phục bằng chứng cứ thực tế
thân và thuyết phục bằng chứng cứ thực tế

NGỮ LIỆU 3
NGỮ LIỆU 3
- Vấn đề nghị luận?
- Thao tác lập luận được sử dụng?
- Tác dụng của thao tác?
Quan niệm về ngôn ngữ và đề tài thơ: gắn bó
Quan niệm về ngôn ngữ và đề tài thơ: gắn bó

và có từ đời sống thực hằng ngày
và có từ đời sống thực hằng ngày
Bác bỏ, chứng minh, so sánh, bình luận
Bác bỏ, chứng minh, so sánh, bình luận
Nêu lên một hướng mới trong tìm tòi và sáng
Nêu lên một hướng mới trong tìm tòi và sáng
tạo nghệ thuật thơ ca từ ngôn ngữ đến đề tài
tạo nghệ thuật thơ ca từ ngôn ngữ đến đề tài
để thích ứng với thời đại mới (kháng chiến)
để thích ứng với thời đại mới (kháng chiến)

1.Hệ thống tri thức về các thao tác lập luận
1.Hệ thống tri thức về các thao tác lập luận
THAO TÁC LL
CHỨNG MINH
GIẢI THÍCH
PHÂN TÍCH
SO SÁNH
BÁC BỎ
BÌNH LUẬN
MỤC ĐÍCH
Tin vấn đề
Tin vấn đề
Hiểu biết cặn kẽ
Hiểu biết cặn kẽ
Hiểu vấn đề
Hiểu vấn đề
Nhận rõ giá trị sự vật
Nhận rõ giá trị sự vật
Phủ nhận ý kiến

Phủ nhận ý kiến
Đánh giá, bàn bạc
Đánh giá, bàn bạc
Nguồn gốc
từ đời sống
Đáp ứng yêu
cầu của đời
sống
Hãy cho biết
Hãy cho biết
mục đích của
mục đích của
từng TTLL?
từng TTLL?
Vậy có bao
Vậy có bao
nhiêu TTLL?
nhiêu TTLL?

2. Bài tập áp dụng
2. Bài tập áp dụng
- Người viết đã kết hợp 3 thao tác: bác bỏ, phân
- Người viết đã kết hợp 3 thao tác: bác bỏ, phân
tích và chứng minh
tích và chứng minh
+ Bác bỏ (
+ Bác bỏ (
thế mà
thế mà
: phủ nhận những việc làm của

: phủ nhận những việc làm của
Pháp
Pháp
trái hẳn với nhân đạo và chính nghĩa
trái hẳn với nhân đạo và chính nghĩa
)
)
+ Chứng minh để làm rõ ý bác bỏ ở 2 lĩnh vực:
+ Chứng minh để làm rõ ý bác bỏ ở 2 lĩnh vực:
về chính trị và kinh tế
về chính trị và kinh tế
+
+


Phân tích từng mảng nhỏ của 2 lĩnh vực lớn
Phân tích từng mảng nhỏ của 2 lĩnh vực lớn
dưới hình thức diễn dịch
dưới hình thức diễn dịch
Hãy thực hiện bài tập 2 SGK
Hãy thực hiện bài tập 2 SGK

3. Bài tập vận dụng
3. Bài tập vận dụng
-Thực hiện (SGK, tr. 175)
-Thực hiện (SGK, tr. 175)
-Trình bày sản phẩm
-Trình bày sản phẩm
-Nhận xét, góp ý
-Nhận xét, góp ý

-Tổng kết chung
-Tổng kết chung
Chọn chủ đề, xác
lập ý, viết một ý,
giới thiệu thao tác
đã sử dụng, phân
tích các thao tác
LL, thao tác nào là
chính- phụ để đạt
mục đích nghị luận
Rút kinh nghiệm, sửa
chữa lại để nâng cao
chất lượng sản phẩm
vừa trình bày.
Hoạt động nhóm
Hoạt động nhóm

II. Luyện tập ở nhà
1.
1.


Sưu tầm
Sưu tầm
những bài (đoạn văn) hay, trong đó
những bài (đoạn văn) hay, trong đó
tác giả đã sử dụng kết hợp thành công các TTLL
tác giả đã sử dụng kết hợp thành công các TTLL
2.
2.

Viết một văn bản nghị luận
Viết một văn bản nghị luận
ngắn có vận
ngắn có vận
dụng kết hợp ít nhất 3 thao tác LL khác nhau để
dụng kết hợp ít nhất 3 thao tác LL khác nhau để
trình bày quan điểm về 1/3 vấn đề sau:
trình bày quan điểm về 1/3 vấn đề sau:
+ Nét đặc sắc của một bài thơ (một thiên truyện,
+ Nét đặc sắc của một bài thơ (một thiên truyện,
một vở kịch)
một vở kịch)
+ Một tác phẩm VH mới ra đời được nhiều người
+ Một tác phẩm VH mới ra đời được nhiều người
quan tâm bàn luận
quan tâm bàn luận
+ Một nội dung kiến thức Ngữ văn cần được tìm
+ Một nội dung kiến thức Ngữ văn cần được tìm
hiểu sâu hơn, kỹ hơn.
hiểu sâu hơn, kỹ hơn.

Hướng dẫn học bài
Hướng dẫn học bài
Thực hiện phần luyện tập ở nhà, nhất là ở bài tập 2
Thực hiện phần luyện tập ở nhà, nhất là ở bài tập 2
Hướng dẫn chuẩn bị bài
Hướng dẫn chuẩn bị bài
-

Đọc bài Quá trình văn học và phong cách văn
Đọc bài Quá trình văn học và phong cách văn
học
học
-


Rút ra các khái niệm QTVH, TLVH, PCVH và
Rút ra các khái niệm QTVH, TLVH, PCVH và
những biểu hiện của chúng, tìm dẫn chứng minh
những biểu hiện của chúng, tìm dẫn chứng minh
họa cho từng nội dung trên.
họa cho từng nội dung trên.