Cơ chế hợp tác an ninh đa phương đông bắc á thách thức và triển vọng

Nghiên cứu khoa học
chính trị an ninh
Cơ chế hợp tác an ninh đa ph-ơng đông bắc á:
Thách thức và triển vọng
HOàng minh hằng*

Túm tt: Trong thp k tr li õy, tỡnh hỡnh an ninh ngy cng bp bờnh trong khu vc
vi nhng din bin phc tp trờn Bỏn o Triu Tiờn v cỏc tranh chp ch quyn bin o
quyt lit ó khin cho nhu cu v vic hỡnh thnh mt c ch hp tỏc an ninh a phng
ụng Bc tr nờn cp thit hn bao gi ht. Mc dự ó t c mt s bc tin nht
nh nhng n nay, tin trỡnh hỡnh thnh c ch ny vn ang dm chõn ti ch do tỏc
ng ca hai nhõn t ch yu l Trung Quc v M. Bi vit di õy s lm rừ thỏch thc
ca vic Trung Quc tri dy v s gia tng can d vo khu vc ca M i vi s phỏt
trin ca tin trỡnh, ng thi nờu trin vng v kh nng hỡnh thnh mt c ch hp tỏc an
ninh a phng khu vc trong thi gian ti.
T khúa: ụng Bc , C ch hp tỏc an ninh, Ch ngha a phng, Liờn minh song
phng
rc õy, khi núi n vic thit lp
mt c ch hp tỏc an ninh a
phng ụng Bc ó tng cú nhng
quan im bi quan cho rng khu vc ny
khụng thớch hp hay sn sng cho mt c
ch nh vy cng nh vic th ch húa an
ninh ụng Bc * c coi l khụng th1.
Nguyờn do l bi ni õy tp trung nhiu
cng quc vi li ớch an ninh khỏc nhau v
mc thiu chc chn cng nh tin cy
trong khu vc cao. Ngoi ra, cỏc yu t nh
s thiu cõn bng quyn lc, nhng khỏc bit
v h thng chớnh tr, kinh t, vn húa v cỏc

T

*

TS, Vin Nghiờn cu ụng Bc
Martina Timmermannand, Jitsuo Tsuchiyama (2008),
Institutionalizing Northeast Asia. Regional Steps Towards
Global Governance, United Nations University Press, tr.
5.

vn lch s tn ti gia cỏc nc2 cng
khin khú cú th lc quan v kh nng tin
ti mt c ch hp tỏc an ninh chung cho
ton khu vc. Tuy nhiờn, thc t khụng hn
nh vy. K t u thp niờn 2000, trc
tỡnh hỡnh an ninh bp bờnh vi hai im
núng lỳc no cng chc bựng phỏt l Bỏn
o Triu Tiờn v Eo bin i Loan cựng
nhiu tranh chp ch quyn lónh th, bin
o, khu vc ụng Bc ó cho thy nhng
bc tin nht nh trong vic xõy dng mt
c ch hp tỏc an ninh chung ca cỏc quc
gia trong khu vc. in hỡnh l s hỡnh
thnh v phỏt trin ca tin trỡnh m phỏn
sỏu bờn vi s tham gia ca 5 quc gia trong
khu vc (Trung Quc, Nht Bn, Nga, Triu
Tiờn, Hn Quc) v M. Vi bc t phỏ

1

Nghiên cứu đông bắc á, số 5(159) 5-2014

2

Camilla T. N. Sorensen, Security multilateralism in
Northeast Asia: A lost game or the only way to stability?
JCIR, Vol. 1, No. 1, 2013, tr. 11.

3


Nghiªn cøu khoa häc
trong việc buộc Triều Tiên cam kết từ bỏ
mọi vũ khí hạt nhân và các chương trình hạt
nhân hiện có, tiến trình Đàm phán sáu bên đã
được nhìn nhận không chỉ có tiềm năng xoa
dịu khủng hoảng hạt nhân trên Bán đảo Triều
Tiên mà còn có thể cung cấp một cơ chế an
ninh lâu dài nhằm xây dựng lòng tin giữa các
quốc gia thành viên. Năm 2005, các bên
tham gia đã đi đến ký kết Tuyên bố chung
cam kết “cùng nỗ lực vì hòa bình và ổn định
lâu dài ở Đông Bắc Á” và “khai thác các
cách thức và biện pháp thúc đẩy hợp tác an
ninh ở Đông Bắc Á”3, đánh dấu bước đầu
của việc phát triển tiến trình Đàm phán sáu
bên thành một cơ chế an ninh đa phương của
khu vực. Tiếp đó vào đầu năm 2007, Cơ chế
hòa bình và an ninh Đông Bắc Á (NEAPSM)
đã được thành lập với tư cách là nhóm làm

việc riêng biệt trong khuôn khổ Đàm phán
sáu bên phục vụ cho việc mở rộng chức năng
của tiến trình đàm phán. Tuy rằng tiến trình
Đàm phán sáu bên bị gián đoạn kể từ cuối
năm 2008, nhưng xu hướng hợp tác an ninh
đa phương ở Đông Bắc Á vẫn tiếp tục tiến
triển với sự hình thành của cơ chế Đối thoại
ba bên giữa Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn
Quốc trên cơ sở hợp tác “cộng 3” trong
khuôn khổ ASEAN+3. So với tiến trình Đàm
phán sáu bên, cơ chế hợp tác ba bên này tuy
vẫn còn yếu và chưa đầy đủ nhưng đã đi vào
bàn luận về nhiều vấn đề an ninh khu vực
khác nhau bên cạnh vấn đề Triều Tiên. Đặc
biệt, cơ chế còn được cho là có hiệu quả hơn
Đàm phán sáu bên trong việc nuôi dưỡng
thói quen hợp tác và thói quen tuân thủ luật

pháp cũng như các chuẩn mực quốc tế4. Có
thể nói, tiến trình Đàm phán sáu bên và cơ
chế Đối thoại ba bên Trung-Nhật-Hàn là hai
cơ chế rất được quan tâm và được đánh giá
là có vai trò quan trọng trong việc xây dựng
nền tảng và chương trình nghị sự cho việc
phát triển một cơ chế an ninh đa phương ở
Đông Bắc Á5.
Trong khi khu vực đang hết sức kỳ vọng
vào khả năng hình thành một cơ chế hợp tác
an ninh đa phương chính thức ở Đông Bắc Á
thì tất cả đều chững lại. Đối thoại ba bên

Trung-Nhật-Hàn sau một thời gian hoạt động
bắt đầu đi vào bế tắc trong khi đó cơ chế
Đàm phán sáu bên không có dấu hiệu cho
thấy khả năng khôi phục. Có thể nói, tiến
trình đi đến thiết lập một cơ chế hợp tác an
ninh chung của khu vực đang ngày càng rơi
vào tình trạng trì trệ không lối thoát. Không
thể phủ nhận rằng, sự trỗi dậy mạnh mẽ của
Trung Quốc và việc Mỹ tăng cường can dự
vào Châu Á kể từ cuối thập niên 2000 trở lại
đây đã có ảnh hưởng đáng kể đến tình trạng
này.
Như đã biết, bước sang thế kỷ XXI, Trung
Quốc ngày càng trỗi dậy mạnh mẽ và chỉ sau
một thập kỷ đã được mệnh danh là một “siêu
cường mới” ở khu vực với sức mạnh kinh tế
cũng như quân sự vượt trội. Sự lớn mạnh của
Trung Quốc cùng với tham vọng lãnh đạo
khu vực của cường quốc này đã khiến các
quốc gia trong khu vực ngày càng lo ngại,
dẫn đến tình trạng chạy đua vũ trang, tranh
giành ảnh hưởng quyết liệt và làm nóng lên
các tranh chấp chủ quyền biển đảo ở Đông
Bắc Á. Kết quả là mức độ tin cậy trong khu

3

4

Joint Statement of the Fourth Round of the Six Party

Talks, September 19, 2005 trên website: http://www.n
cnk.org/resources/publications/September_19_2005_Joint
_Statement.doc/file_view.

4

Pacific Forum CSIS, “Evolution of a multilatera security
mechanism in Northeast Asia: Issues and prospects”,
Issues and Insights, Vol. 11, No. 4, 3/2011, tr. 34
5
Camilla T. N. Sorensen, Sđd, tr. 8.

Nghiªn cøu ®«ng b¾c ¸, sè 5(159) 5-2014


Nghiªn cøu khoa häc
vực bị giảm sút cùng với đó mâu thuẫn, căng
thẳng giữa các quốc gia cũng trở nên trầm
trọng hơn, gây trở ngại đáng kể cho việc thúc
đẩy một cơ chế hợp tác an ninh chung. Thực
tế sự đổ vỡ của cơ chế đối thoại ba bên
Trung-Nhật-Hàn vào năm 2012 vừa qua là
một minh chứng rõ ràng cho điều này. Có
thể thấy, những căng thẳng nghiêm trọng
xung quanh vấn đề tranh chấp chủ quyền
biển đảo của ba nước, đặc biệt là tranh chấp
nhóm đảo Senkaku/Điếu Ngư giữa Nhật Bản
và Trung Quốc, do những hành động khiêu
khích của Bắc Kinh và sự kích động của chủ
nghĩa dân tộc trong khu vực trước sự lớn

mạnh về quân sự của cường quốc này đã
khiến đàm phán ba bên đi vào bế tắc. Mặc dù
từ đầu năm 2014, Nhật Bản đã nỗ lực kêu
gọi việc nhóm họp lại Hội nghị thượng đỉnh
ba bên nhưng cho đến nay vẫn chưa có kết
quả do không được phía Trung Quốc hưởng
ứng.
Có một điều đáng quan tâm hơn cả trong
sự “dậm chân tại chỗ” của tiến trình hình
thành cơ chế hợp tác an ninh đa phương khu
vực do sự trỗi dậy mạnh mẽ của Trung Quốc
đó là thái độ không thực sự ủng hộ của Bắc
Kinh đối với tiến trình này. Không ít người
đã lầm tưởng rằng Trung Quốc rất thiện chí
xây dựng một cơ chế hợp tác an ninh đa
phương ở khu vực khi thấy cường quốc này
tích cực tham gia đóng góp trong tiến trình
Đàm phán sáu bên cũng như là nước hai lần
đứng ra tổ chức Hội nghị thượng đỉnh ba bên
Trung-Nhật-Hàn6, nhưng đáng tiếc điều đó
lại không phải như vậy. Thực chất, Bắc Kinh
luôn ưa thích chủ nghĩa song phương bởi
trong các thảo luận đa phương về an ninh
khu vực, Trung Quốc cảm thấy dễ trở thành

thiểu số bị cô lập và bao vây bởi mặt trận
thống nhất được phối hợp chặt chẽ giữa Mỹ
với hai đồng minh Nhật Bản và Hàn Quốc.
Ngoài ra, Trung Quốc cũng cho rằng, một cơ
chế an ninh với sự tham gia của nhiều quốc

gia cũng giống như việc “có quá nhiều đầu
bếp trong bếp” sẽ dẫn đến nhiều lợi ích và
quan điểm khác nhau, khó lòng đạt được một
sự đồng thuận. Theo Bắc Kinh, vấn đề hạt
nhân của Triều Tiên đáng lẽ đã có cơ hội tìm
được một giải pháp thực tế nếu Triều Tiên và
Mỹ có thể trực tiếp đàm phán mà không có
sự xen vào của các vấn đề chính trị nội bộ
Hàn Quốc hay nỗi ám ảnh vấn đề bắt cóc của
Nhật Bản7. Còn về những tham gia đóng góp
của Trung Quốc trong các cơ chế hợp tác đa
phương chỉ giới hạn ở mức độ phục vụ lợi
ích riêng của cường quốc này. Tiến trình
Đàm phán sáu bên là một ví dụ điển hình.
Đối với Trung Quốc, việc Triều Tiên sụp đổ
sẽ bất lợi nhiều hơn là có lợi bởi Triều Tiên
được coi như “vùng đệm ở biên giới với
quân đội Mỹ”8 và là lá bài quan trọng Bắc
Kinh có thể sử dụng để mặc cả với siêu
cường này. Do vậy, việc thúc đẩy cơ chế
Đàm phán sáu bên là giải pháp ngoại giao
thay thế cho biện pháp quân sự hay cấm vận
mà các nước khác đưa ra có thể giúp Bắc
Kinh giữ cho Bình Nhưỡng không sụp đổ, để
từ đó hướng nước này đi theo con đường cải
cách kinh tế của Trung Quốc, phát huy tối đa
lợi thế chiến lược của Trung Quốc.
Không chỉ bị tác động bởi việc Trung
Quốc trỗi dậy, sự “dậm chân tại chỗ” trong
tiến trình hình thành cơ chế hợp tác an ninh

đa phương ở Đông Bắc Á còn có sự góp
phần của việc Mỹ đẩy mạnh các liên minh
song phương với Nhật Bản và Hàn Quốc

6

7

Hội nghị thượng đỉnh Trung-Nhật-Hàn lần thứ 2 năm
2009 và lần thứ 5 năm 2012.

Nghiªn cøu ®«ng b¾c ¸, sè 5(159) 5-2014

8

Pacific Forum CSIS, Sđd, tr. 72.
Pacific Forum CSIS, Sđd, tr. 66.

5


Nghiên cứu khoa học
trong chin lc tng cng can d khu
vc nhng nm gn õy. Nh ó bit, Nht
Bn v Hn Quc l hai nan hoa trong h
thng liờn minh quõn s trc-nan hoa m
M l trung tõm. i vi M, vic tht cht
h thng liờn minh song phng vi cỏc
ng minh thõn cn ny trong chin lc
xoay trc tr li Chõu cú ý ngha c

bit quan trng. Trc ht, cỏc liờn minh
M-Nht, M-Hn c tng cng s giỳp
M bao võy v kim ch mt Trung Quc
ang tri dy mnh m thỏch thc quyn
lónh o ca mỡnh trong khu vc. Ngoi ra,
vic liờn minh cht ch vi hai quc gia ny
cũn cho phộp M duy trỡ mt lc lng quõn
i ỏng k khu vc cú th kim soỏt
cng nh sn sng i phú vi nhng cng
thng luụn chc bựng phỏt trờn Bỏn o
Triu Tiờn, Eo bin i Loan hay trong cỏc
tranh chp ch quyn bin o gia cỏc quc
gia ụng Bc . Chớnh vỡ vy m vic duy
trỡ v tip thờm sc mnh cho cỏc liờn minh
song phng ca Washington vi Nht Bn
v Hn Quc c hng u tiờn hng
u9. iu ny khụng trỏnh khi nh hng
n n lc phỏt trin cỏc tha thun an ninh
a phng hay tp th khu vc.
Bờn cnh vic chỳ trng y mnh cỏc
liờn minh song phng, cú th thy, thỏi
thiu mn m ca M i vi hp tỏc an
ninh a phng ụng Bc cng gúp
phn lm cho tin trỡnh hỡnh thnh c ch an
ninh khu vc thờm phn trỡ tr, thiu ng
lc phỏt trin. Lý do ca thỏi ny xut
phỏt trc tiờn t nhn thc ca M v s
khỏc bit trong bn sc tp th gia Chõu
v phng Tõy. Nu nh M coi cỏc ng
9

Ralph Cossa, Northeast Asian Regionalism: A
(Possible) Means to an End for Washington, Council on
Foreign Relations, 2009, tr. 2.

6

minh Chõu u l cỏc thnh viờn ca mt
cng ng chia s thỡ cỏc ng minh Chõu
li c nhỡn nhn l cú tớnh cng ng
thp10. Theo M, vic thiu bn sc chung
ca cỏc ng minh Chõu cú th khụng cn
tr vic hỡnh thnh liờn minh nhng li l ro
cn i vi ch ngha a phng do nú gõy
ra s thiu tin tng gia cỏc i tỏc, ng
thi M cng khụng thy nhiu li ớch trong
s phỏt trin ch ngha a phng khu vc
ny.
Lý do th hai phi k n l s hi lũng
ca M i vi cỏc c ch an ninh a
phng m M hin ang l thnh viờn v cú
vai trũ tớch cc trong ú, tiờu biu l T chc
Hip c Bc i Tõy Dng (NATO). õy
l th ch an ninh a phng m M c bit
coi trng v xem nh thit yu i vi an
ninh ca M11. Thờm vo ú, h thng liờn
minh an ninh trc-nan hoa vn ang
phc v tt li ớch ca M khu vc ụng
Bc . Ngi M cho rng nu khụng hng
thỡ khụng cn phi sa12. Vỡ vy, khụng cn

thit phi cú mt h thng an ninh mi thay
th khi m h thng trc-nan hoa vn
vn hnh tt. Thc t cho thy, chng cú
my ngi M phõn võn ti sao Hoa K li
cú mt cu trỳc an ninh tp th Chõu u
nhng li ch duy trỡ mt h thng liờn minh
an ninh song phng Chõu .
Mt lý do na ú l M khụng mun mt
i v th ỏp o ca mỡnh khi phi thc hin
cỏc cam kt i vi cỏc dn xp hp tỏc a

10

Peter Katzenstein and Christopher Hemmer, Why Is
There No NATO in Asia? Collective Identity,
Regionalism, and the Origins of Multilateralism,
International Organization, Vol. 56, No. 3 (2002), tr. 575
11
Scott Snyder, U.S. domestic Politics and multilateral
security cooperation in Northeast Asia, Council on
Foreign Relations, 2009, tr. 2.
12
Scott Snyder, Sd, tr. 2.

Nghiên cứu đông bắc á, số 5(159) 5-2014


Nghiên cứu khoa học
phng khu vc. Rừ rng, nu tham gia
vo mt c ch hp tỏc an ninh chung vi

cỏc quc gia trong khu vc, M s buc phi
tuõn th cỏc quy nh v cam kt chung vi
cỏc quc gia thnh viờn khỏc. iu ny s
khin M khụng th gi c th trờn ca
mt cng quc bỏ ch khu vc, vic m M
khụng bao gi mun.
Nh vy, cú th thy di nh hng ca
hai nhõn t M v Trung Quc, tin trỡnh
i ti hỡnh thnh mt c ch hp tỏc an ninh
a phng khu vc dng nh ngy cng tr
nờn khú khn hn. Bc tranh hp tỏc an ninh
ụng Bc hin nay vn ch l mt s
chp vỏ gia cỏc liờn minh song phng
(liờn minh M-Nht, M-Hn), cỏc cuc i
thoi ba bờn (i thoi M-Nht-Trung;
Trung-Nht-Hn; M-Trung-Hn) v c ch
hp tỏc a phng cc b (T chc hp tỏc
Thng Hi (SCO)).
Tuy nhiờn, khụng phi vỡ th m khu vc
ụng Bc khụng cũn hy vng cú c
mt c ch hp tỏc an ninh a phng chớnh
thc trong tng lai. Theo cỏc hc gi, vn
ct lừi ca vic xõy dng mt c ch an
ninh ụng Bc thi gian ti nm s hũa
hp gia ch ngha a phng vi vic a
phng húa cỏc liờn minh song phng ca
M theo cỏch cho c hai cú hiu qu v
phự hp13. iu ú cú ngha l phi lm sao
cú c mt s liờn kt b sung gia mng
li liờn minh song phng ca M v cỏc

dn xp an ninh a phng khu vc hỡnh
thnh mt cu trỳc an ninh a tng cú th
i phú vi cỏc mi e da an ninh c truyn
thng ln phi truyn thng. õy cng l iu
m Hi ng hp tỏc an ninh Chõu -Thỏi
Bỡnh Dng (CSCAP) ó ch ra, im yu
ca ch ngha a phng an ninh Chõu l
13

Pacific Forum CSIS, Sd, tr. 2.

Nghiên cứu đông bắc á, số 5(159) 5-2014

ch thiu s phi hp th ch hn l s
thiu ht cỏc th ch an ninh, vỡ th thay cho
vic c gng thit lp mt th ch a phng
riờng gii quyt cỏc vn an ninh thỡ nờn
tp trung n lc vo vic phi hp cỏc th
ch song phng hoc a phng cú th
to ra mt ch ngha an ninh a phng thc
s14.
Ngoi ra, cũn mt vn na cng khụng
kộm phn quan trng ú l vic phỏt trin c
ch an ninh a phng ụng Bc nờn
c lng vo trong ch ngha a phng
chớnh tr v an ninh ca c khu vc ụng ,
ni ang cú xu hng tng cng hp tỏc
chớnh tr v an ninh nhng nm gn õy15.
Bi vỡ nh ú cỏc quc gia ụng Bc cú
th a cỏc vn an ninh khú khn ca

mỡnh ra mt din n khu vc rng hn vi
nhiu quc gia tham gia úng vai trũ trung
gian, giỳp lm gim nhng ỏp lc tin thoỏi
lng nan v an ninh v s thiu tin tng
ln nhau cng nh nhng thỳc ộp trong nc
i vi cỏc quc gia ny. Bờn cnh ú, s
phỏt trin ca cỏc sỏng kin v dn xp chớnh
tr v an ninh a phng ca ụng cũn cú
th giỳp lm tng lờn s tin cy gia cỏc
quc gia trong khu vc v dn dn cng c
c s cho vic thit lp mt c ch an ninh
a phng ụng Bc . c bit, vic phỏt
trin c ch an ninh a phng ụng Bc
lng vo trong ch ngha a phng chớnh
tr v an ninh ca ụng cng h tr y
mnh nhng tip xỳc ngoi giao gia cỏc
nc ụng Bc lờn mt cp cao hn
trờn c s song phng v ba bờn v trong
14

The CSCAPs Multilateral Security Governance in
Northeast Asia/North Pacific: From the Six Party Talks to
More Enduring Northeast Asian/North Pacific Security
Multilateralism, Report to the CSCAP Steering Committee,
Bangkok, 22/1/ 2009.
15
Camilla T. N. Sorensen, Sd, tr. 19.

7

Nghiªn cøu khoa häc
bối cảnh của các tiến trình chính trị và an
ninh đa phương ở Đông Á, ví dụ như các
hình thức đối thoại chiến lược cấp cao
thường xuyên và các mối quan hệ giữa quân
đội với quân đội hay việc mở rộng và thể chế
hóa dần dần đối thoại ba bên giữa Nhật Bản,
Hàn Quốc và Trung Quốc.
Vậy cơ chế hợp tác an ninh đa phương
Đông Bắc Á cụ thể trong tương lai sẽ như
thế nào? Về điều này, nhóm học giả của Đại
học Washington đã đề xuất một mô hình
“Hợp tác an ninh Đông Bắc Á (NEASCO)”
trong Báo cáo đặc nhiệm 2010 về “Hợp tác
an ninh Đông Bắc Á: Những cơ hội và thách
thức cho sự tiếp cận đa phương của Mỹ đối
với chính sách đối ngoại Châu Á-Thái Bình
Dương” với cơ cấu tổ chức hoạt động như
sau16:
1. Thành viên
a. Hội đồng thường trực: Trung Quốc,
Nhật Bản, Triều Tiên, Hàn Quốc, Mỹ, Nga
- Có quyền bỏ phiếu trong các Dự án đặc
biệt và Hội đồng tư vấn
- Các quyết định dựa trên sự đồng thuận,
không bắt buộc
b. Các đối tác: ASEAN, Australia, New
Zealand, Ấn Độ, Tajikistan, Kazakhstan,
Kyrgyzstan, Uzbekistan

- Không bỏ phiếu
- Có mặt trong tất cả các tiểu ban Hội
đồng tư vấn
- Bất cứ nước nào cũng có thể xin vào vị
trí đối tác bằng việc chứng minh tầm quan
trọng chiến lược của mình đối với an ninh
Đông Bắc Á

16

Washington University, “Northeast Asian Security
Cooperative: Opportunities and obstacles for a multilateral
U.S. approach to Asia Pacific diplomacy”, Task Force
2010.

8

2. Diễn đàn
- Các diễn đàn sẽ được tổ chức hàng năm
- Tất cả các thành viên được mời tham
gia diễn đàn và có mặt trong tất cả các buổi
họp
- Chủ tọa diễn đàn sẽ đưa ra một báo cáo
về thể thức và các đề xuất của Hội đồng tư
vấn
- Các bản kiến nghị của Hội đồng tư vấn
sẽ được xem xét tại Hội đồng thường trực
(nếu được Hội đồng thường trực thống nhất
quyết định, nó sẽ hình thành một thỏa thuận
an ninh không bắt buộc giữa các thành viên

của NEASCO)
- Vào cuối hội nghị, một chủ tọa mới sẽ
được lựa chọn. Tất cả các thành viên có
quyền lựa chọn chủ tọa và mỗi nước không
được chọn làm chủ tọa hơn một lần trong
vòng 5 năm
3. Chủ tọa diễn đàn
- Các chủ tọa sẽ được chọn hàng năm,
trong các diễn dàn thường niên (Chỉ các
thành viên của Hội đồng thường trực mới có
thể giữ vị trí chủ tọa)
- Các nước làm chủ tọa có những trách
nhiệm sau:
+ Lên kế hoạch, tổ chức và làm chủ tọa
diễn đàn hàng năm
+ Giám sát các chương trình nghị sự của
Hội đồng tư vấn và các tiểu nhóm
+ Xem xét và lựa chọn các đơn xin đối
với các Dự án đặc biệt
+ Điều phối quan hệ giữa Hội đồng
thường trực và các đối tác
4. Hội đồng tư vấn
- Hội đồng tư vấn sẽ giám sát bốn tiểu
nhóm:
(a) Chống khủng bố
+ Tương tự như cấu trúc chống khủng bố
khu vực của SCO

Nghiªn cøu ®«ng b¾c ¸, sè 5(159) 5-2014

Nghiên cứu khoa học
(b) Kim soỏt v khớ
+ Kim soỏt xut khu (H thng kim
soỏt xut khu trờn ton cu ca khu vc)
+ Chng ph bin
(c) Hũa gii v ngn chn xung t
+ Cỏc tranh chp biờn gii
(d) Din tp quõn s
+ Tp trn hi quõn chung (Nhõn o,
cu tr v chng cp bin)
- Cỏc tiu nhúm cú th bao gm cỏc
thnh viờn ca Hi ng thng trc v cỏc
i tỏc
+ Cỏc ch ta ca mi tiu nhúm s c
chn ti din n hng nm
+ Tt c cỏc thnh viờn u t cỏch
lm ch ta ca cỏc tiu nhúm
- Cỏc tiu nhúm hp bn ln mt nm
tho lun v lờn k hoch cho din n hng
nm
+ Nhn din cỏc vn v a ra cỏc gii
phỏp
+ Chun b cỏc k hoch hnh ng v
trỡnh by ti din n hng nm cho s ph
chun cui cựng
5. Cỏc d ỏn c bit
- Bt c mi quan tõm no khụng phỏt
biu trong Hi ng t vn cú th c
trỡnh lờn ch ta din n nh l D ỏn c

bit
+ Ch ta din n cú th khụng xin mt
D ỏn c bit trong sut thi gian b nhim
ca mỡnh
+ Cỏc d ỏn c bit cú tim nng: phc
hi sau xung t, an ninh mng, vn bt
cúc ngi Nht
- Cỏc xut phi bao gm:
+ Gii thớch xung t
+ K hoch hnh ng v lch trỡnh
+ Cỏc quc gia hp tỏc

Nghiên cứu đông bắc á, số 5(159) 5-2014

- Nu c chp nhn ca ch ta din
n, mt D ỏn c bit s c phộp trỡnh
by cho Hi ng thng trc xin phờ
chun
Theo c cu t chc ny, cỏc thnh viờn
ca Hi ng thng trc gi v trớ c
quyn trong t chc bao gm tt c cỏc bờn
trong m phỏn sỏu bờn. õy l trỏi tim ca
NEASCO v cú chc nng qun lý c ch
ny. Hi ng thng trc cng s gii hn
quyn b phiu v kh nng ca ch ta.
Ngoi cỏc thnh viờn ca Hi ng
thng trc, NEASCO cũn cú cỏc quc gia
i tỏc khụng nm trong khu vc. Cỏc nc
ny c nhỡn nhn l cỏc ng minh quan
trng ca khu vc gia ụng Bc cng nh

s hp tỏc v liờn kt ca cỏc quc gia ny
cú li i vi hp tỏc an ninh khu vc.
Khụng ch gii hn cỏc nc ó c ch
nh, cỏc ng c viờn cho v trớ i tỏc cú th
m rng ra c khu vc Chõu -Thỏi Bỡnh
Dng. Mc dự khụng cú quyn b phiu
nhng cỏc i tỏc ny s cú c hi quan
trng tho lun chớnh sỏch trong
NEASCO. Cỏc i tỏc ny cng s c cú
mt trong tt c cỏc tiu nhúm cng nh Hi
ng c vn v cú th xut cỏc D ỏn c
bit Hi ng thng trc xem xột.
Cỏc din n hng nm l hot ng rt
quan trng to ra v duy trỡ ng lc,
khuyn khớch s hp tỏc trong c ch. õy l
ni cỏc nc thnh viờn th hin trỏch
nhim v xõy dng lũng tin vi nhau. Mi
nm, cỏc tiu nhúm s cung cp mt bỏo cỏo
cho Hi ng t vn v trỡnh by cụng vic
ca mỡnh ti Din n bao gm tng quan v
cỏc cuc hp hng quý, mi quan tõm v cỏc
d ỏn ch yu v mi xut son tho cho
Hi ng thng trc. Sau khi Hi ng t
vn ỏnh giỏ v chnh sa, cỏc xut s

9


Nghiªn cøu khoa häc
được gửi đến Hội đồng thường trực để bỏ

phiếu phê chuẩn lần cuối. Nếu Hội đồng
thường trực thống nhất với đề xuất này, nó
sẽ trở thành một thỏa thuận an ninh không
ràng buộc giữa các thành viên của NEASCO.
Các Dự án đặc biệt của NEASCO thể hiện
phần sáng tạo nhất và đầy hứa hẹn của cơ
chế này. Mặc dù quy mô của các tiểu nhóm
bị giới hạn và các chức năng tổng thể
NEASCO đưa ra ít nhưng các Dự án đặc biệt
với sự linh hoạt sẽ cho phép NEASCO có thể
đáp ứng những yêu cầu đang thay đổi không
ngừng của khu vực Châu Á-Thái Bình
Dương với những công cụ đầy tiềm năng.
Có thể nói, đây là một mô hình cơ chế hợp
tác an ninh đa phương tương lai cho khu vực
Đông Bắc Á rất đáng tham khảo. Mô hình
này đã thể chế hóa được tiến trình Đàm phán
sáu bên thành một cơ chế hợp tác an ninh đa
phương khu vực thực sự, có nhiều tiềm năng
trong việc giải quyết hiệu quả các vấn đề an
ninh ở Đông Bắc Á. Tuy nhiên, để có thể
hình thành được một cơ chế như vậy chắc
chắn sẽ còn phải mất một thời gian dài,
nhưng cho dù thế nào thì như học giả Paul
Evans đã nói “chủ nghĩa đa phương ở Đông
Bắc Á tuy không dễ dàng nhưng sẽ là điều
không thể tránh khỏi”17.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Camilla T. N. Sorensen, “Security
multilateralism in Northeast Asia: A lost game

or the only way to stability?”, JCIR, Vol. 1, No.
1, 2013.
17

Paul Evans, “Constructing Multilateralism in an AntiRegion, From Six Party Talks to a Regional Security
Framework in Northeast Asia?” trong cuốn Cross
Currents, Regionalism and Nationalism in Northeast Asia
do Gi-Wook Shin and Daniel C. Sneider chủ biên, The
Walter H. Shorenstein Asia-Pacific Research Center,
Stanford 2007, tr.107

10

2. Joint Statement of the Fourth Round of
the Six Party Talks, September 19, 2005 trên
website:
/>cations/September_19_2005_Joint_Statement.do
c/file_view.
3. Martina
Timmermannand,
Jitsuo
Tsuchiyama (2008), Institutionalizing Northeast
Asia. Regional Steps Towards Global
Governance, United Nations University Press.
4. Pacific Forum CSIS, “Evolution of a
multilatera security mechanism in Northeast
Asia: Issues and prospects”, Issues and Insights,
Vol. 11, No. 4, 3/2011
5. Peter Katzenstein and Christopher
Hemmer, “Why Is There No NATO in Asia?

Collective Identity, Regionalism, and the Origins
of Multilateralism”, International Organization,
Vol. 56, No. 3 (2002).
6. Ralph
Cossa,
“Northeast
Asian
Regionalism: A (Possible) Means to an End for
Washington”, Council on Foreign Relations,
2009.
7. Scott Snyder, “U.S. domestic Politics and
multilateral security cooperation in Northeast
Asia”, Council on Foreign Relations, 2009
8. Shin Gi-Wook and Daniel C. Sneider chủ
biên (2007), Cross Currents, Regionalism and
Nationalism in Northeast Asia, The Walter H.
Shorenstein Asia-Pacific Research Center,
Stanford.
9. The CSCAP„s Multilateral Security
Governance in Northeast Asia/North Pacific:
From the Six Party Talks to More Enduring
Northeast
Asian/North
Pacific
Security
Multilateralism, Report to the CSCAP Steering
Committee, Bangkok, 22/1/ 2009.
10. Washington University, “Northeast Asian
Security Cooperative: Opportunities and
obstacles for a multilateral U.S. approach to Asia

Pacific diplomacy”, Task Force 2010.

Nghiªn cøu ®«ng b¾c ¸, sè 5(159) 5-2014


Nghiªn cøu khoa häc

Nghiªn cøu ®«ng b¾c ¸, sè 5(159) 5-2014

11