Soạn văn bài: Bố cục và phương pháp lập luận trong bài văn nghị luận

B C C VÀ PH N G PHÁP L P LU N
TRONG BÀI V N NGH LU N
I. KI N TH C C B N
1. B c c trong bài v n ngh lu n
c l i bài Tinh th n yêu n c và cho bi t:
- Có th chia v n b n này thành m y ph n?
- N i dung c a t ng ph n là gì?
G i ý:
V n b n có b c c ba ph n:
- Ph n M bài nêu lên v n
s bàn lu n: tinh th n yêu n c c a nhân
dân ta - lu n i m l n;
- Ph n Thân bài c th hoá lu n i m l n b ng các lu n i m nh :
+ Tinh th n yêu n c c a nhân dân ta trong quá kh ;
+ Tinh th n yêu n c c a nhân dân ta trong hi n t i;
- Ph n K t bài kh ng n h nh ng lu n i m ã trình bày: B n ph n
chúng ta ngày nay trong vi c phát huy tinh th n yêu n c .
2. L p lu n trong bài v n ngh lu n
- L p lu n là cách a ra nh ng lu n c (lí l và d n ch ng)
thuy t
ph c ng i c (nghe) v t t n g, quan i m c a ng i vi t (nói)
(th hi n lu n i m chính). T lu n i m , ng i ta ti n hành xác
n h lí l cho phù h p. Sau ó, t lí l , ng i ta ti n hành l a ch n d n
ch ng cho phù h p. Nh v y, lí l và d n ch ng ph i phù h p v i
nhau và phù h p v i lu n i m .
- Có l p lu n t ng th c a c bài - l p lu n theo chi u d c và có l p
lu n b ph n c a t ng o n - l p lu n theo chi u ngang.
+ L p lu n t ng th , theo chi u d c, th hi n ra m i quan h gi a
các ph n trong b c c (M bài - Thân bài - K t bài) c a bài vi t ho c
gi a các o n trong ph n Thân bài. Ví d , l p lu n theo chi u d c c a
bài Tinh th n yêu n c là l p lu n theo m i quan h th i gian, có th

c s
hoá nh sau:


+ L p lu n c a bài v n ngh lu n còn th hi n l p lu n theo chi u
ngang. T c là l p lu n trong t ng ph n, o n . Ví d , trong bài Tinh
th n yêu n c , các ph n và các o n có l p lu n nh sau:
M bài: L p lu n theo quan h nguyên nhân - k t qu


K t bài: L p lu n theo quan h suy lu n t n g

ng

II. RÈN LUY N K N NG
c bài v n sau ây và tr l i câu h i.
H C C B N M I CÓ TH TR THÀNH TÀI L N
i có nhi u ng i i h c, nh ng ít ai bi t h c cho thành tài.
Danh ho I-ta-li-a Lê-ô-na
Vanh-xi (1452 - 1519) th i còn bé, cha
th y có n ng khi u h i ho , m i cho theo h c danh ho Vê-rô-ki-ô.
Vanh-xi thì mu n h c cho nhanh, nh ng cách d y c a Vê-rô-ki-ô
r t c bi t. Ông b t c u bé h c v tr ng gà m y ch c ngày li n, làm
c u ta phát chán. Lúc b y gi c u th y m i nói:"Em nên bi t r ng
trong m t nghìn cái tr ng, không bao gi có hai cái hình dáng hoàn
toàn gi ng nhau! Cho dù là m t cái tr ng, ch c n ta thay i góc nhìn
nó l i hi n ra m t hình dáng khác. Do v y n u không c công luy n


t p thì không v úng c âu.!". Th y Vê-rô-ki-ô còn nói, v i v

l i cái tr ng còn là cách luy n m t cho tinh, luy n tay cho d o. Khi
nào m t tinh tay d o thì m i v c m i th . H c theo cách c a th y
qu nhiên v sau
Vanh-xi tr thành ho s l n c a th i Ph c h ng.
Chuy n v tr ng c a
Vanh-xi cho ng i ta th y ch ai ch u khó
luy n t p n g tác c b n th t t t, th t tinh thì m i có ti n . Và c ng
ch có nh ng ông th y l n m i bi t d y cho h c trò nh ng i u c b n
nh t. Ng i x a nói, ch có th y gi i m i ào t o c trò gi i, qu
không sai.
(Theo Xuân Yên)
a) Bài v n nêu t t n g gì? T t n g y th hi n nh ng lu n i m
nào? Tìm nh ng câu mang lu n i m .
G i ý: Bài v n nêu t t n g: vai trò c a h c c b n i v i m t nhân
tài. Lu n i m chính c a bài v n th hi n rõ t nhan c a bài v n:
h c c b n m i có th tr thành tài l n; nói cách khác: tr thành tài
ph i h c t c b n.
th hi n c lu n i m , ng i vi t ã thi t l p lí l và d n ch ng:
i có nhi u ng i i h c, nh ng ít ai bi t h c cho thành tài.
- Tác gi nêu chuy n Lê-ô-na
Vanh-xi h c v tr ng (ng i vi t ã
m n câu chuy n v ho s thiên tài làm thành lu n c thuy t ph c
cho t t n g h c c b n m i có th tr thành tài l n .)
- Ch ai chu khó luy n t p n g tác c b n th t t t, th t tinh thì m i có
ti n .
b) Bài v n trên c b c c ra sao? Hãy nh n xét v cách l p lu n c a
bài v n.
G i ý: Quan sát các mô hình sau:
- L p lu n c a toàn bài, l p lu n chi u d c: Quan h t ng phân h p.